ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. Ερευνητική Εργασία

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. Ερευνητική Εργασία"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ερευνητική Εργασία Θέμα: Οι ευρωπαϊκές πολιτικές για τη χωροταξία: η ενσωμάτωση των κατευθύνσεων του Σχεδίου Ανάπτυξης Κοινοτικού Χώρου στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο Εκπόνηση Εργασίας: Ντούλιας Λεωνίδας (Α.Ε.Μ.: 116) Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Τασοπούλου Αναστασία Βέροια, Ιούνιος 2011

2 Περίληψη Η συγκεκριμένη ερευνητική εργασία έχει ως στόχο να παρουσιάσει την εξέλιξη των ευρωπαϊκών πολιτικών για τη χωροταξία και επικεντρωνόμενη ειδικότερα στο Σχέδιο Ανάπτυξης Κοινοτικού Χώρου (ΣΑΚΧ), να διερευνήσει την ενσωμάτωση των αρχών του τελευταίου στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο για το χωροταξικό σχεδιασμό. Σε αυτό το πλαίσιο, μελετάται το αντικείμενο του χωρικού σχεδιασμού γενικότερα και η εξέλιξη των ευρωπαϊκών πολιτικών για τη χωροταξία, διατυπώνεται αναλυτικά το πλαίσιο του ΣΑΚΧ και εν συνεχεία, παρουσιάζεται η εξέλιξη του θεσμικού πλαισίου στην Ελλάδα και η σημερινή θεσμική πραγματικότητα, με τελικό ζητούμενο τη διερεύνηση της ενσωμάτωσης των κατευθύνσεων του ΣΑΚΧ στα Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης του Ν. 2742/99 «για το Χωροταξικό Σχεδιασμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη» (ΦΕΚ. 207/ ). Το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (ESDP: European Spatial Development Perspective) θέτει για πρώτη φορά ένα κοινό πλαίσιο αρχών και κατευθύνσεων για τη χωροταξία σε επίπεδο ευρωπαϊκού εδάφους, ενώ γίνεται μια προσπάθεια για την δημιουργία ενός ενιαίου πλαισίου για αξιοποίηση και συντονισμό των εθνικών πολιτικών. Οι τρεις βασικές χωρικές επιλογές πολιτικής του ΣΑΚΧ αποτέλεσαν τη βάση για την εφαρμογή μεταγενέστερων σχεδίων, μελετών και προγραμμάτων. Τα Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης του Ν. 2742/99, ο οποίος αποτελεί σήμερα τη βάση της νομοθεσίας για τη χωροταξία στην Ελλάδα, αποτελούν ένα τέτοιο παράδειγμα. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 2

3 Abstract This research study aims to present the evolution of European policies on regional planning and by focusing especially on the European Spatial Development Perspective, to explore the integration of the principles of the later in the Greek institutional framework for regional planning. In this context, firstly, we explore the subject of spatial planning in general as well as the evolution of European policies on regional planning, secondly, we set out in detail the framework of ESDP and, thirdly, we present the evolution as well as the current state of the institutional framework in Greece. The overall aim of this study is to investigate the incorporation of the ESDP guidelines in the Planning Frameworks that were approved in accordance to the Regional Planning and Sustainable Development Law 2742/99 (Government Gazette 207/ ). The European Spatial Development Perspective is the European document that sets, for the first time, a common framework of principles and guidelines for spatial planning in the European territory. It constitutes an attempt to create a unifying framework for the development and coordination of national policies. The three main spatial policy options of the ESDP have been the basis for the implementation of subsequent projects, studies and programs. The Planning Frameworks that were promoted via the basic regional planning law, L. 2742/97, is one example of such plans and programmes that have incorporated these European principles into the national planning policy. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 3

4 Πίνακας Περιεχομένων Εισαγωγή: Αντικείμενο της εργασίας... 8 Το αντικείμενο της εργασίας... 8 Η διάρθρωση της εργασίας... 9 Κεφάλαιο 1 ο Ο χωρικός σχεδιασμός Η έννοια του χωρικού σχεδιασμού Η εξέλιξη του χωρικού σχεδιασμού: από τον ρυθμιστικό στο στρατηγικό σχεδιασμό Η εξέλιξη των πολιτικών για τη χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (Σ.Α.Κ.Χ.) Κεφάλαιο 2 ο Η Χωροταξία και το θεσμικό της πλαίσιο στην Ελλάδα: διαχρονική εξέλιξη Η εμπειρία της Ελλάδας Η Χωροταξία στην Ελλάδα σήμερα Η εφαρμογή του Σχεδίου Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου(Σ.Α.Κ.Χ.) στην Ελλάδα Γενικά Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΓΠΧΣΑΑ) Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΠΧΣΑΑ) ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 4

5 Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) Κεφάλαιο 3 ο Συμπεράσματα Βιβλιογραφία Κατάλογος Σχεδίων Σχέδιο 1. Βασικές συνιστώσες της αειφόρου ανάπτυξης Σχέδιο 2. Ένταξη της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό και ευρύτερο χώρο στα πλαίσια του ΓΠΧΣΑΑ Σχέδιο 3. Πύλες-Πόλοι και Άξονες Ανάπτυξης της Ελλάδας στα πλαίσια του ΓΠΧΣΑΑ Σχέδιο 4. Ισόρροπη και πολυκεντρική ανάπτυξη της Ελλάδας στα πλαίσια του ΓΠΧΣΑΑ Σχέδιο 5. Μεταφορικές υποδομές και περιφερειακή ανάπτυξη στα πλαίσια του ΓΠΧΣΑΑ Σχέδιο 6. Νέο οδικό δίκτυο και περιφερειακή ανάπτυξη στα πλαίσια του ΓΠΧΣΑΑ 51 Σχέδιο 7. Βασικές Κατευθύνσεις Χωρικής Οργάνωσης του Τουρισμού σύμφωνα με το ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό Σχέδιο 8. Εθνικό Πρότυπο Χωροταξικής Οργάνωσης της Βιομηχανίας σύμφωνα με το ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία Σχέδιο 9. Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας σύμφωνα με το ΕΠΧΣΑΑ για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 5

6 Σχέδιο 10. Διαθέσιμο Υδροδυναμικό Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 1. Αντιστοίχιση των τριών κατηγοριών σχεδίων και πλαισίων των Νόμων 360/76 και 2742/ Πίνακας 2. Εφαρμογή του ΣΑΚΧ στα πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 6

7 Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω την επιβλέπουσα καθηγήτριά μου κα Τασοπούλου Αναστασία, για την πολύτιμη βοήθειά της και την καθοδήγησή της καθ όλη τη διάρκεια εκπόνησης του παρόντος ερευνητικού θέματος. Ακολούθως θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στην οικογένειά μου και στους φίλους μου, που με στήριζαν κατά τη διάρκεια των σπουδών μου. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 7

8 Εισαγωγή: Αντικείμενο της εργασίας Το αντικείμενο της εργασίας Χωρικός σχεδιασμός είναι η κάθε μορφή οργάνωσης, ρύθμισης ή διευθέτησης του φυσικού και ανθρωπογενούς χώρου (Μπεριάτος, 2000). Σκοπός του χωρικού σχεδιασμού είναι η ορθολογική χωρική οργάνωση των χρήσεων γης και του τρόπου σύνδεσής Spatial Planning τους, με σκοπό να ικανοποιήσει την ανάγκη για ανάπτυξη, προστατεύοντας παράλληλα και το περιβάλλον και να επιτύχει κοινωνικούς και οικονομικούς στόχους (EC, 1997a). Η παρούσα εργασία επιχειρεί μέσα από την παρουσίαση του Ευρωπαϊκού χωροταξικού σχεδιασμού και της χωροταξίας στην Ελλάδα, να συγκρίνει τους στόχους των πλαισίων του Νόμου 2742 (Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξης και άλλες διατάξεις-φεκ 207Α/ ), με τις χωρικές πολιτικές του Σχεδίου Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου. Πραγματοποιείται λοιπόν, η εκπόνηση μιας εργασίας με τη βοήθεια της ελληνικής και της διεθνούς βιβλιογραφίας, του βασικού θεσμικού πλαισίου καθώς και ηλεκτρονικών πηγών. Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα αυτής της εργασίας, είναι η τεκμηριωμένη και όσο το δυνατόν πιο πλήρης παρουσίαση των εννοιών και των ζητημάτων, τα οποία συνδέονται με το θέμα της εργασίας. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 8

9 Η διάρθρωση της εργασίας Η εργασία δομείται σε 3 βασικά κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο, γίνεται μια προσπάθεια ορισμού της έννοιας του χωρικού σχεδιασμού και της εξέλιξής του στο γενικότερο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται η εξέλιξη του χωροταξικού σχεδιασμού με ειδικότερη επικέντρωση στο Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (ΣΑΚΧ), το οποίο σύμφωνα με τη Γιαννακούρου (2000), είναι η πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια δημιουργίας ενός ενιαίου πλαισίου για την αξιοποίηση και το συντονισμό των εθνικών πολιτικών. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται οι στόχοι και οι τρείς βασικές χωρικές επιλογές του ΣΑΚΧ, οι οποίες είναι και η πρώτη βασική συνιστώσα για την επίτευξη του στόχου της εργασίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο, αναλύεται η εμπειρία του χωροταξικού σχεδιασμού στην Ελλάδα και παρουσιάζεται η πορεία του θεσμικού πλαισίου γύρω από αυτόν. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η μετάβαση από το Νόμο 360 «Περί Χωροταξίας και Περιβάλλοντος» (ΦΕΚ 151Α/ ), στο Νόμο 2742 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξης και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 207Α/ ), ο οποίος ισχύει και σήμερα και με τον οποίο, σύμφωνα με την Γιαννακού (2007), θεσπίζονται οι αρχές, τα όργανα, οι διαδικασίες και τα μέσα άσκησης του χωροταξικού σχεδιασμού που προωθούν την αειφόρο και ισόρροπη ανάπτυξη, κατοχυρώνουν την παραγωγική και κοινωνική συνοχή, διασφαλίζουν την προστασία του περιβάλλοντος και ενισχύουν τη θέση της χώρας στο διεθνές και ευρωπαϊκό πλαίσιο. Σε εξειδίκευση του Ν. 2742/99, παρουσιάζονται το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης και η ενσωμάτωση των πολιτικών του ΣΑΚΧ σε αυτά, το οποίο είναι και το ζητούμενο της παρούσας εργασίας. Τέλος, στο τρίτο κεφάλαιο, το οποίο συνιστά τα συμπεράσματα της παρούσας ερευνητικής εργασίας, περιλαμβάνονται τα κύρια πορίσματα και κάποια σημεία άξια αναφοράς της εργασίας, τα οποία προέκυψαν από την κριτική αξιολόγηση των στοιχείων, των προηγούμενων κεφαλαίων. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 9

10 Κεφάλαιο 1 ο 1.1. Ο χωρικός σχεδιασμός Η έννοια του χωρικού σχεδιασμού Με την έννοια χωρικός σχεδιασμός αναφερόμαστε σε μεθόδους που χρησιμοποιούνται από τις αρχές για να επηρεάσουν την κατανομή των δραστηριοτήτων στο χώρο. Σύμφωνα με τον Μπεριάτο (2000), χωρικός σχεδιασμός είναι η κάθε μορφή οργάνωσης, ρύθμισης ή διευθέτησης του φυσικού και ανθρωπογενούς χώρου. Σκοπός του είναι η ορθολογική χωρική οργάνωση των χρήσεων γης και του τρόπου σύνδεσής τους, έτσι ώστε να ικανοποιήσει την ανάγκη για ανάπτυξη, προστατεύοντας παράλληλα και το περιβάλλον και να επιτύχει κοινωνικούς και οικονομικούς στόχους (EC, 1997a). Τα συστήματα χωρικού σχεδιασμού αποτελούν το κατευθυντήριο πλαίσιο για τη μελλοντική ανάπτυξη και χρήση της γης. Τα ευρωπαϊκά συστήματα σχεδιασμού μέσω των διαφόρων νόμων και διαταγμάτων, παρέχουν ένα εθνικό πλαίσιο για τη ρύθμιση των χρήσεων γης και την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης, σε τοπικό αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο (Ανδρικοπούλου 2007). Σύμφωνα με το EU compendium για τα ευρωπαϊκά συστήματα σχεδιασμού (EC, 1997a), ο χωρικός σχεδιασμός δεν έχει εννοιολογικά την ίδια σημασία σε όλα τα κράτη-μέλη. Το γεγονός ότι κάθε κράτος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας έχει οικειοποιηθεί διαφορετικές ορολογίες για το χωρικό σχεδιασμό, δεν καθιστά εφικτή μια καθολική συμφωνία για την ισοδύναμη έννοια των όρων, έστω και αν υπάρχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά σε σχέση με άλλα τομεακά συστήματα για τη χάραξη πολιτικής. Η βιώσιμη ή αειφόρος ανάπτυξη, η οποία όπως προαναφέρθηκε αποτελεί στόχο των συστημάτων σχεδιασμού, είναι η κεντρική έννοια της χωρικής προσέγγισης. Ο ευρύτερα χρησιμοποιούμενος ορισμός της βιώσιμης ανάπτυξης είναι ο ορισμός, ο ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 10

11 οποίος περιέχεται στην έκθεση Brundtland (UN General assembly 1987) σύμφωνα με τον οποίο «βιώσιμη είναι η ανάπτυξη η οποία καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες». Στη συνήθη χρήση της έννοιας της αειφόρου ανάπτυξης, κυριαρχεί η περιβαλλοντική διάσταση, η ανάγκη προστασίας και διαφύλαξης του περιβάλλοντος και ειδικότερα των ανανεώσιμων παραγωγικών και ενεργειακών πηγών. Εντούτοις, η οικονομική και η κοινωνική διάσταση είναι μαζί με την περιβαλλοντική, οι βασικές συνιστώσες-πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης. Σύμφωνα με την παρακάτω εικόνα, η βιώσιμη ανάπτυξη αποδίδεται σχηματικά με τρεις τεμνόμενους κύκλους, οι οποίοι αναπαριστούν τις τρεις βασικές συνιστώσες, περιβάλλον, οικονομία και κοινωνία (Ανδρικοπούλου, 2007). Σχέδιο 1. Βασικές συνιστώσες της αειφόρου ανάπτυξης Πηγή: AAAAAAAAD5U/EV42AxhfbV4/s400/DIAGRAM+SUSTAINABLE+ELLHNIKA.JPG Αυτή η παρουσίαση σύμφωνα με την Ανδρικοπούλου (2007) επιδιώκει να δείξει ότι: Οι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές διαδικασίες αλληλοσυνδέονται. Η βιώσιμη ανάπτυξη ξεπερνά την απλή περιβαλλοντική προστασία. Η κάλυψη των αναγκών χρειάζεται την οικονομική ευημερία και την κοινωνική αλληλεγγύη. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 11

12 Η χωρική διάσταση της αειφόρου ανάπτυξης προϋποθέτει μελέτη και σχεδιασμό της συνολικής ανάπτυξης (κατά τομείς) και χρονικούς ορίζοντες (άμεσα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα) (Μπεριάτος, 2000). Η έννοια του χωρικού σχεδιασμού ποικίλει στις ευρωπαϊκές χώρες καθώς εξαρτάται από τη συσχέτιση με τις πολιτικές και τους ισχύοντες κανονισμούς σε κάθε μία από αυτές. Παρόλα αυτά, είναι δυνατόν να διακριθούν κάποια στοιχεία των συστημάτων χωρικού σχεδιασμού που είναι κοινά σε όλες τις χώρες-μέλη. Σε εθνικό επίπεδο, ένα πλαίσιο χωρικού σχεδιασμού αποτελεί σημείο αναφοράς για τον καθορισμό των εργαλείων σχεδιασμού και δύναται να οργανώσει διαπεριφερειακά χωρικά αναπτυξιακά πρότυπα για θέματα εθνικής και διεθνούς σημασίας. Σε περιφερειακό επίπεδο, η διαμόρφωση πλαισίου χωρικής πολιτικής συντονίζει διαπεριφερειακά χωρικά πρότυπα και παρέχει στρατηγικά σημεία αναφοράς για κατώτερα εργαλεία σχεδιασμού. Σε επίπεδο δήμου, το χωρικό πλαίσιο θέτει γενικά κριτήρια για τον καθορισμό των χρήσεων γης, καθορίζει τον τύπο ανάπτυξης που επιτρέπεται σε κάθε περιοχή και περιλαμβάνει τις διαδικασίες για την ανάπτυξη ή αλλαγή των χρήσεων γης και ιδιοκτησίας. Ο χωρικός σχεδιασμός λαμβάνει υπόψη τη διαπλοκή μεταξύ των τομέων πολιτικής με βάση διαφορετικές χωρικές ενότητες (εθνική, περιφερειακή, τοπική) μεταξύ ενός μεγάλου φάσματος πολιτικών που αντιμετωπίζουν διαφορετικά είδη προβλημάτων, οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά. Ο χωρικός σχεδιασμός κατά κύριο λόγο αφορά το συντονισμό των πολιτικών (Koresawa και Konvitz, 2001). Ο χωρικός σχεδιασμός περιλαμβάνει μέτρα συντονισμού των χωρικών επιπτώσεων άλλων τομεακών πολιτικών, επίτευξης μίας σχετικά δίκαιης διανομής της οικονομικής ανάπτυξης μεταξύ περιοχών που σε κάποιον βαθμό αντισταθμίζει τα αποτελέσματα από τη λειτουργία των μηχανισμών της αγοράς και ρύθμισης της αλλαγής χρήσεων γης και ιδιοκτησιακού καθεστώτος (EC, 1997a). Όπως αναφέρεται στο EU compendium (EC, 1997a), υπάρχουν εργαλεία σχεδιασμού που χρησιμοποιούνται για την εφαρμογή των πολιτικών του χωρικού σχεδιασμού, σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Τα επίπεδα και τα εργαλεία χωρικού σχεδιασμού διαφοροποιούνται ανάλογα με το γεωγραφικό επίπεδο αναφοράς. Τα υπάρχοντα εργαλεία είναι τα παρακάτω (EC, 1997a): ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 12

13 Οι εθνικές πολιτικές, οι οποίες είναι δυνατό να αναφέρονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή ή και σε ολόκληρη χώρα. Σκοπός τους είναι η δημιουργία στρατηγικών και σχεδίων. Συγκεκριμένα υπάρχουν τα Εθνικά Χωροταξικά Σχέδια, τα πλαίσια καθοδήγησης του σχεδιασμού, τα οποία δημιουργούν επιμέρους σχέδια, και τα τομεακά σχέδια, τα οποία διευθετούν συγκεκριμένες δραστηριότητες. Τα στρατηγικά εργαλεία σχεδιασμού, τα οποία περιλαμβάνουν στρατηγικές για τις μελλοντικές χρήσεις γης και αναπτυξιακά πρότυπα. Τα στρατηγικά εργαλεία αναδεικνύουν περιοχές (περιφέρειες ή αστικές περιοχές), οι οποίες χρήζουν προστασίας ή ενδείκνυνται για ανάπτυξη. Τα συγκεκριμένα εργαλεία ποικίλουν ανάλογα με την κλίμακα του χώρου. Τα πλαίσια, των οποίων η χρήση είναι ο καθορισμός προτύπων ανάπτυξης γύρω από τις χρήσεις γης. Τα πλαίσια αποτελούν εργαλεία, τα οποία καθορίζουν την ανάπτυξη της γης σε επίπεδο δήμου, παρόλα αυτά δεν παρέχουν δικαιώματα ανάπτυξης. Τα κανονιστικά εργαλεία, τα οποία καλύπτουν την ανάπτυξη σε ένα δήμο ή σε συγκεκριμένο τμήμα αυτού Η εξέλιξη του χωρικού σχεδιασμού: από τον ρυθμιστικό στο στρατηγικό σχεδιασμό Κατά τις δεκαετίες 1950 και 1960, ο χωρικός σχεδιασμός ήταν ένα μέσο κατανομής του πλούτου και των θέσεων εργασίας. Ήταν με άλλα λόγια ένα μέσο χωρικής οργάνωσης της κοινωνίας μέσω της ρύθμισης των χωρικών λειτουργιών. Η εξέλιξη των χωρικών αντιλήψεων και πρακτικών, αντιστοιχεί στους μετασχηματισμούς του προτύπου ανάπτυξης και των λειτουργιών του κράτους (Κυβέλου, 2010) Η επικρατούσα άποψη των δεκαετιών του 60 και 70 αποτέλεσμα της κυριαρχίας σοσιαλδημοκρατικών απόψεων και του κράτους πρόνοιας για καθολικό σχεδιασμό με ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 13

14 παρεμβατικές πολιτικές του Δημοσίου τομέα είχε πλέον ατονήσει σημαντικά. Με την μείωση του ρόλου του κράτους ο σχεδιασμός ήταν αποσπασματικός και κατακερματισμένος και οι ανισότητες οξύνονταν όλο και περισσότερο. Η βιώσιμη ανάπτυξη και η προστασία περιβάλλοντος προϋπόθεταν στοιχειώδη έλεγχο (Αγγελίδης, 2004). Με την οικονομική ανάπτυξη να μην είναι καθόλου δεδομένη, τη δεκαετία του 1980 η αλλαγή του χωρικού σχεδιασμού ήταν πλέον επιτακτική ανάγκη. Παρόλες τις δυσκολίες της περιόδου, ο χωρικός σχεδιασμός διατήρησε τη λογική του όσον αφορά στη χωρική οργάνωση της κοινωνίας. Η εξέλιξη η οποία παρατηρείται κατά τη διάρκεια , αφορά κυρίως την αλλαγή των βασικών ζητημάτων που απασχολούσαν το σχεδιασμό. Ο σχεδιασμός από εργαλείο ρύθμισης και ελέγχου, μετασχηματίστηκε σε συλλογικό εργαλείο ενδυνάμωσης της δραστηριότητας των φορέων, προκειμένου να συνοδεύσουν την ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η ρύθμιση της χρήσης γης πλέον δεν αποτελούσε το κύριο ζητούμενο (Κυβέλου, 2010). Εν συνεχεία, οι αδυναμίες των συστημάτων χωρικού σχεδιασμού, οι οποίες παρουσιάστηκαν εκείνη την εποχή, με τον κατακερματισμό της δημόσιας παρέμβασης και τα διάφορα προβλήματα, ανέδειξαν την ανάγκη του χωρικού σχεδιασμού, ο οποίος παρουσιάστηκε ως στρατηγικός σχεδιασμός. Σε αυτή του την εκδοχή ο χωρικός σχεδιασμός μετατοπίστηκε από τη σύνταξη λεπτομερούς σχεδίου, προς το νέο στρατηγικό σχεδιασμό μέσω της διατύπωσης οραμάτων, στρατηγικών επιλογών και πλαισίων δράσης. Ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός δίνεται ως μια συλλογική προσπάθεια αυτογνωσίας για μια πόλη, μια αστική περιφέρεια ή μια ευρύτερη περιοχή, ώστε να μεταφραστούν τα αποτελέσματα σε προτεραιότητες για επενδύσεις στην περιοχή, για μέτρα προστασίας-συντήρησης, για επενδύσεις σε στρατηγικές υποδομές και για αρχές στους κανονισμούς χρήσεων γης (Θωίδου, 2010). Ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός, σύμφωνα με την Κυβέλου (2010), περιλαμβάνει τρεις διαστάσεις: Τη χωρική διάσταση, η οποία επικεντρώνεται στον τόπο χωροθέτησης των αποφάσεων. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 14

15 Τη στρατηγική διάσταση, δηλαδή την εισαγωγή κριτηρίων επιλογής δράσεων με βάση την αποφασιστική σημασία τους για το μέλλον μιας χωρικής ενότητας. Τη διάσταση του σχεδιασμού η οποία θέτει την ιδέα της ανάπτυξης του παρόντος, με την έννοια ότι είναι δυνατόν να επιλέξει κανείς κατάλληλες δράσεις σύμφωνα με τις εν δυνάμει επιπτώσεις τους. Σύμφωνα με τους Healey et al (1997), ο χωρικός σχεδιασμός αποτελεί ένα σύνολοπεδίο στο οποίο εμπεριέχονται επίσημοι και ανεπίσημοι οργανισμοί μεταξύ των οποίων δημιουργούνται συλλογικές δράσεις που έχουν ως σκοπό την εκπλήρωση συγκεκριμένων δράσεων και μέτρων. Η καθιέρωση του στρατηγικού σχεδιασμού την τελευταία εικοσαετία, οφείλεται στο γεγονός ότι ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός κινείται σε πολύ διαφορετικές συνθήκες από τον παλαιότερο παρεμβατικό σχεδιασμό που είχε ως κύριο χαρακτηριστικό τα μεγάλα προγράμματα και τις δεσμευτικές ρυθμιστικές παρεμβάσεις σε μια προσπάθεια ανασυγκρότησης των χωρών και των πόλεων. Επιπλέον, ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός επιτρέπει το συντονισμό των δημόσιων πολιτικών στις διάφορες κλίμακες, αυξάνει την ανταγωνιστικότητα των αστικών περιοχών επιτρέποντάς τους να αναπτύξουν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα, ορίζει τους τρόπους βιώσιμης ανάπτυξης στις χωρικές ενότητες και τέλος, αν και διατηρεί τη χωρική διάσταση, επικεντρώνεται περισσότερο στη δημόσια δράση. Ένα από τα κυριότερα εργαλεία χωρικού σχεδιασμού, τα οποία εξυπηρετούν τις χωρικές πολιτικές, είναι τα στρατηγικά σχέδια. Τα στρατηγικά σχέδια προσδιορίζονται σε τέσσερα διαφορετικά επίπεδα-εργαλεία χωρικού σχεδιασμού: η εθνική πολιτική και οι προοπτικές το στρατηγικό σχέδιο το στρατηγικό πλαίσιο το κανονιστικό πλαίσιο (EC, 1997a: 52) Οι εθνικές πολιτικές προωθούν τη γενική στρατηγική της κυβερνητικής πολιτικής και είναι δυνατόν να αναφέρονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή ή και σε ολόκληρη χώρα. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 15

16 Σκοπός τους είναι να παρέχουν κάποιες γενικές αρχές που θα οδηγήσουν στην δημιουργία πιο συγκεκριμένων στρατηγικών και σχεδίων. Τα στρατηγικά εργαλεία σχεδιασμού περιλαμβάνουν στρατηγικές για τις μελλοντικές χρήσεις και αναπτυξιακά πρότυπα. Τα στρατηγικά πλαίσια αναλαμβάνουν τον καθορισμό προτύπων ανάπτυξης όσον αφορά τις χρήσεις γης σε μια περιοχή. Περιλαμβάνουν κάποιες στρατηγικές κατευθύνσεις αλλά προσδιορίζουν και συγκεκριμένες χρήσεις σε περιοχές με λεπτομερείς χάρτες. Ουσιαστικά δεν παρέχουν δικαιώματα ανάπτυξης, αλλά παρόλα αυτά αποτελούν τα εργαλεία για την ανάπτυξη της γης σε επίπεδο δήμου. Τα κανονιστικά πλαίσια σχετίζονται άμεσα με τα εργαλεία τα οποία καθορίζουν τα πρότυπα ανάπτυξης και είναι αυτά που ελέγχουν και προάγουν την ανάπτυξη σε ένα δήμο ή τμήμα του δήμου. Καλύπτουν μικρότερες περιοχές ή ακόμη και μεμονωμένα γήπεδα (EC, 1997a). ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 16

17 1.2. Η εξέλιξη των πολιτικών για τη χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Η χωρική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρχικά, περιοριζόταν μόνο στην επίλυση κάποιων πτυχών των χωρικών ζητημάτων. Οι ρυθμίσεις που αφορούσαν τα αρχικά αυτά βήματα επίλυσης, αφορούσαν τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές. Από νωρίς έγινε κατανοητό, ότι ήταν επιτακτική ανάγκη να υπάρξει μία πιο ουσιαστική πολιτική χωρικής οργάνωσης, η οποία θα ήταν πιο αποτελεσματική στην προσέγγιση των χωρικών προβλημάτων. Προβλήματα έλλειψης χωρικού συντονισμού, υποχρέωσαν την κοινότητα σε αποτυχημένες προσπάθειες συγκρότησης ενός «ουσιαστικού χωρικού σχεδίου». Σημαντικός παράγοντας αυτών των αποτυχιών ήταν το γεγονός ότι οι διαφορετικές χώρες της Ε.Ε. είχαν διαφορετικά συστήματα σχεδιασμού με ελάχιστα κοινά σημεία (EC, 1997a). Με την Ενιαία Ευρωπαϊκή πράξη το 1986 και την καθιέρωση της πολιτικής της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής ξεκινά το ενδιαφέρον για τη Χωρική ανάπτυξη και τη Χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακολουθεί η μεταρρύθμιση των διαρθρωτικών ταμείων το 1988 για την υποστήριξη του στόχου της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής και τα πρώτα επιχειρησιακά προγράμματα και Κοινοτικά πλαίσια στήριξης Κ.Π.Σ Στην έκθεση Ευρώπη Προοπτικές ανάπτυξης του Κοινοτικού εδάφους» του 1992, χρησιμοποιείται για πρώτη φορά ως όρος η «εδαφική συνοχή» (Αγγελίδης, 2004). Η ανάλυση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης εμπλουτίζεται με τη γεωγραφική διάσταση που βοηθάει στον εντοπισμό των τάσεων, μέσα από τη διερεύνηση των προτύπων παραγωγής και χωροθέτησης που επικρατούν. Ταυτόχρονα, ξεκινά η αναγνώριση των χωρικών διαστάσεων και των χωρικών επιπτώσεων των διαφόρων κοινοτικών πολιτικών. Στη συνέχεια, ακολουθεί η έκθεση Ευρώπη Συνεργασία για την Χωροταξία στην Ευρώπη το Με τη δεύτερη αυτή έκθεση υιοθετείτε περισσότερο ο στόχος της αειφόρου ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος ειδικότερα. Ενώ η Ευρώπη 2000 διευρύνεται και εμβαθύνεται, η έκθεση Ευρώπη προτίθεται, με βάση την αρχή της επικουρικότητας, να παράσχει ένα πλαίσιο συνεργασίας στον τομέα της Χωροταξίας μεταξύ των κρατών μελών. Θέτει τους καινούριους προσανατολισμούς που θα πρέπει να ακολουθηθούν, ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 17

18 καθώς και τις πιθανές κοινές δράσεις, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα θέματα που εξετάζουν οι δύο αυτές εκθέσεις, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη διάσταση του χώρου και ειδικότερα σε ειδικές κατηγορίες περιοχών, όπως είναι το αστικό σύστημα, οι αγροτικές περιοχές, οι παραμεθόριες περιφέρειες, οι ορεινοί όγκοι, οι παράκτιες και νησιωτικές περιοχές κ.λ.π. (Θωίδου, 2004 Καμχής 1994). Η έκφραση «εδαφική συνοχή», ουσιαστικά, χρησιμοποιείτε για πρώτη φορά το 1997 στη συνθήκη του Άμστερνταμ, και εκφράζει την άποψη ότι όλοι οι πολίτες της Ε.Ε. θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε προσιτές τιμές σε αγαθά και βασικές υπηρεσίες (Υγεία, Εκπαίδευση, Μεταφορές, Ενέργεια, Τηλεπικοινωνίες κ.λ.π. ). Έτσι, δίπλα στην οικονομική και κοινωνική συνοχή προστίθεται και η εδαφική συνοχή. Η οικονομική συνοχή αναφέρεται στις οικονομικές περιφερειακές ανισότητες (Α.Ε.Π., Επενδύσεις, Παραγωγικότητα). Η κοινωνική συνοχή αναφέρεται στην απασχόληση, την ανεργία, την εκπαίδευση, δηλαδή στις κοινωνικές ανισότητες. Η εδαφική συνοχή αναφέρεται στην ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη, στα προβλήματα που δημιουργούνται στις αστικές, αγροτικές και μειονεκτικές περιοχές. Η εδαφική συνοχή αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την οικονομική και κοινωνική συνοχή εφόσον καμιά τους δεν μπορεί να επιτευχθεί σε χώρο που παρουσιάζει προβλήματα ανισοτήτων, κατακερματισμού, συμφόρησης, κενών στις επικοινωνίες, συγκρούσεων χρήσεων γης, υποβάθμιση περιβάλλοντος κ.λ.π. (Αγγελίδης, 2004). Την περίοδο που πραγματοποιήθηκαν οι εκθέσεις Ευρώπη 2000, τα κράτη-μέλη, υποβοηθούμενα και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συνέχισαν και ενέτειναν τη διακυβερνητική συνεργασία στο πεδίο της χωροταξίας, η οποία είχε ήδη δρομολογηθεί. Έτσι, στην άτυπη συνάντηση η οποία πραγματοποιήθηκε στη Λιέγη το 1993 και για πρώτη φορά αναβαθμίσθηκε σε άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Χωροταξίας, λήφθηκε η πολιτική απόφαση για την κατάρτιση ενός στρατηγικού πλαισίου για τη χωρική ανάπτυξη της Ευρώπης με τίτλο «Schema du Developpement de l Espace Communautaire» (SDEC). Το πλαίσιο αυτό φιλοδοξούσε να αποτελέσει την πολιτική συνέχεια του Ευρώπη 2000 και να εστιάσει στις χωρικές επιπτώσεις των επιμέρους κοινοτικών πολιτικών, στην ανάγκη συντονισμού και εναρμόνισής τους στο επίπεδο των κοινοτικών οργάνων καθώς και στην υπόδειξη βασικών στόχων και προτεραιοτήτων για την οργάνωση του ευρωπαϊκού χώρου. Μετά από τρία χρόνια διακυβερνητικών διαβουλεύσεων στα άτυπα Συμβούλια της Κέρκυρας (1994), της ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 18

19 Λειψίας (1994), του Στρασβούργου (1995), της Μαδρίτης (1995) και της Βενετίας (1996), παρουσιάστηκε στο Νορντβέικ (1997) της Ολλανδίας, το πρώτο επίσημο προσχέδιο του Σχεδίου Ανάπτυξης Κοινοτικού Χώρου (ΣΑΚΧ). Το ΣΑΚΧ παρουσιάστηκε σε ολοκληρωμένη μορφή το 1999 από το άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Χωροταξίας, στο Πότσδαμ της Γερμανίας. Το ΣΑΚΧ θέτει για πρώτη φορά ένα πλαίσιο αρχών,στόχων και επιλογών πολιτικής για τη χωρική ανάπτυξη της Ευρώπης. Με την έγκριση του ΣΑΚΧ δεν γίνεται προσπάθεια για την χάραξη μιας νέας κοινοτικής χωροταξικής πολιτικής, αλλά για τη δημιουργία ενός πλαισίου για αξιοποίηση και συντονισμό των εθνικών πολιτικών (Γιαννακούρου, 2008). Το ΣΑΚΧ προσανατολίζεται σε τρεις χωρικές επιλογές πολιτικής για το χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πολιτικές αυτές είναι: Πολυκεντρική χωρική ανάπτυξη και μια νέα σχέση πόλεων-υπαίθρου Ισότιμη πρόσβαση στις υποδομές και τις γνώσεις Συνετή διαχείριση και ανάπτυξη της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Ευρώπης (EC, 1997b) Η συνέχεια του ΣΑΚΧ είχε δύο διαστάσεις. Η πρώτη αφορούσε τη συζήτηση για τους τρόπους εφαρμογής και υλοποίησης των στόχων του. Η δεύτερη περιελάμβανε την ανάθεση μελετών, με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Επιτροπής των περιφερειών αλλά και άλλων οργανώσεων των περιφερειών, οι οποίες εμπλούτισαν τη γνώση και την κατανόηση των χωροταξικών ζητημάτων, εστιάζοντας στην επεξεργασία των σχετικών εννοιών και την αναζήτηση κατάλληλων δεικτών, αλλά και με συγκεκριμένες προτάσεις για τους τρόπους εφαρμογής του ΣΑΚΧ (Ανδρικοπούλου, 2004). Χαρακτηριστικά παραδείγματα μελετών και προγραμμάτων που αποτελούν συνέχεια στην εφαρμογή του ΣΑΚΧ και προσπάθεια αναβάθμισης της επιστημονικής βάσης του χωροταξικού σχεδιασμού, είναι τα εξής: Αρχικά υπήρξε το πρόγραμμα SPESP (Study Program on European Spatial Planning), το οποίο είχε ως στόχο τη δημιουργία δεικτών χωρικής ανάπτυξης. Ένα από τα κριτήρια, τα οποία εξειδικεύονταν στη δημιουργία δεικτών χωρικής ανάπτυξης, ήταν η χωρική ολοκλήρωση. Η χωρική ολοκλήρωση μπορεί να έχει αρκετές εννοιολογικές εκδοχές, οι οποίες ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 19

20 κινούνται γύρω από δύο διαφορετικούς άξονες, τον εδαφικό και τον τομεακό. Στην πρώτη περίπτωση του εδαφικού άξονα, πρόκειται για ολοκλήρωση μεταξύ διαφορετικών τομέων πολιτικής σε μία χωρική ενότητα, ενώ στη δεύτερη περίπτωση πρόκειται για την ολοκλήρωση μεταξύ διαφορετικών περιοχών ως προς διαφορετικούς τομείς. Στα πλαίσια του SPESP επικράτησε η δεύτερη εκδοχή, ενώ στο κείμενο του ΣΑΚΧ στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται λόγος για τη χωρική ολοκλήρωση ως διαδικασία που στοχεύει στην ενσωμάτωση διαφορετικών τομεακών πολιτικών με γεωγραφική βάση αναφοράς (Θωίδου, 2004 Nordegio, 2000). Το πρόγραμμα ESPON (Δίκτυο Παρατήρησης Ευρωπαϊκού Χωρικού Σχεδιασμού), το οποίο παρέχει το ερευνητικό υπόβαθρο και την τεχνογνωσία για την εφαρμογή του ΣΑΚΧ και αποσκοπεί στη διαμόρφωση δεικτών που θα μπορούν να εκφράσουν τη χωρική διάσταση και να οδηγήσουν στη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων σε θέματα χωροταξικού σχεδιασμού (Ανδρικοπούλου, 2004). Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της περιόδου , το πρόγραμμα ESPON είχε ως προτεραιότητες τα εξής(ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Έρευνας Αστικής Ανάπτυξης και Χωροταξίας-BBSR 1 ): Την ανάπτυξη κατευθύνσεων για τα μέσα και τα όργανα, τα οποία απαιτούνται για μια καλύτερη αντίληψη και εφαρμογή των πολιτικών του ΣΑΚΧ. Την εφαρμοσμένη έρευνα για την εδαφική ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και τη συνοχή. Τη δημιουργία επιστημονικής πλατφόρμας και εργαλείων για την επεξήγηση των εδαφικών δεικτών, στοιχείων και αναλυτικών εργαλείων. Τη συμβολή στην καλύτερη κατανόηση και την ενίσχυση της χωρικής διάστασης, των κοινοτικών και εθνικών πολιτικών. 1 Πηγή: node.html? nnn=true ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 20

21 Την προσφορά συγκεκριμένων προτάσεων για τη βελτίωση του συντονισμού των χωρικών αποφάσεων που λαμβάνονται σε διάφορα επίπεδα και σε διάφορες τομεακές πολιτικές. Τη δημιουργία ενός δικτύου επιστημονικής ευρωπαϊκής κοινότητας στον τομέα της χωρικής ανάπτυξης. Το πρόγραμμα ESPON 2013, το οποίο εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 7 Νοεμβρίου 2007 και με στόχο τη στήριξη της ανάπτυξης της πολιτικής σε σχέση με το στόχο της εδαφικής συνοχής και της αρμονικής ανάπτυξης του ευρωπαϊκού εδάφους (Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Έρευνας Αστικής Ανάπτυξης και Χωροταξίας-BBSR 2 ). Το πρόγραμμα TERRA (EC, 2000a), το οποίο εστιάζεται σε ευαίσθητες περιοχές με ειδικά εδαφικά χαρακτηριστικά, καλύπτοντας τον τρίτο άξονα του ΣΑΚΧ περί συνετής διαχείρισης της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Το πρόγραμμα αποσκοπούσε στο να προσεγγίσει θέματα χωροταξικού σχεδιασμού σε τοπικό επίπεδο και να δοκιμάσει στην πράξη τη σημασία των βασικών προτεραιοτήτων και στόχων του ΣΑΚΧ. Η κοινοτική πρωτοβουλία INTERREG, η οποία περιέχει μια ειδική κατεύθυνση για τη χωροταξία, η οποία ακολουθεί τις προτάσεις του ΣΑΚΧ και ενθαρρύνει μια βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη του ευρωπαϊκού χώρου (Ανδρικοπούλου, 2004). Ειδικότερα οι προτεραιότητες του INTERREG ΙΙΙΒ αναφέρονται άμεσα στους τρεις άξονες του ΣΑΚΧ και είναι: Ο σχεδιασμός στρατηγικών περιφερειακής ανάπτυξης που συμπεριλαμβάνουν τη συνεργασία μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών. Η προώθηση αποτελεσματικών και βιώσιμων συστημάτων μεταφορών και καλύτερης πρόσβασης στην κοινωνία της πληροφορίας. 2 Πηγή: node.html? nnn=true ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 21

22 Η προώθηση της προστασίας του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, και ιδίως των υδάτινων πόρων. (Αγγελίδης, 2004) Το ΣΑΚΧ δεν σκόπευε να προσδιορίσει νέα πεδία δράσης για τις Κοινοτικές πολιτικές, ούτε να δημιουργήσει νέες αρμοδιότητες για την Ένωση. Επιδίωκε απλώς να βελτιώσει την εφαρμογή των Κοινοτικών πολιτικών και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα και την συνάφειά τους μέσω της καλύτερης ενσωμάτωσης της χωροταξικής διάστασής τους (Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής 3 ). 3 Πηγή: ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 22

23 1.3. Το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (Σ.Α.Κ.Χ.) Οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής κοινότητας, καταλήγουν σε τρεις διαφορετικές μορφές αλληλεξάρτησης (Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής 4 ): μεταξύ των περιοχών, μεταξύ των διαφόρων τομεακών πολιτικών που έχουν επιπτώσεις σε μία συγκεκριμένη περιοχή, μεταξύ των διαφόρων επιπέδων της διοίκησης που μοιράζονται την ευθύνη για μία συγκεκριμένη περιοχή. Παρότι οι εν λόγω αλλαγές μπορούν να επιτείνουν σε ορισμένες περιπτώσεις τις χωροταξικές ανισότητες στην Ευρώπη, από την άλλη πλευρά μπορούν να προσφέρουν νέες δυνατότητες προόδου. Και στις δύο περιπτώσεις, οι αλλαγές αυτές απαιτούν συντονισμένη αντιμετώπιση από την Ένωση και μαρτυρούν τα οφέλη που θα προκύψουν από την περαιτέρω ανάπτυξη της χωροταξικής προσέγγισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με την απόφασή τους για την κατάρτιση του Σχεδίου Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (ΣΑΚΧ), τα κράτη μέλη και η Επιτροπή έδειξαν ότι έχουν κατανοήσει τη διάσταση των νέων αυτών προκλήσεων και την ανάγκη υιοθέτησης μίας προσέγγισης που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα (Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής 5 ). Το ΣΑΚΧ (ESDP: European Spatial Development Perspective) παρουσιάστηκε σε ολοκληρωμένη μορφή το 1999 από το άτυπο Συμβούλιο Υπουργών χωροταξίας, στο Πότσδαμ της Γερμανίας. Το ΣΑΚΧ (EC 1999α) εκφράζει ένα όραμα για την εδαφική επικράτεια της Ε.Ε., παρέχοντας, μέσω των στόχων και κατευθύνσεών του, μία κοινή πηγή αναφοράς για δράσεις, με χωρικές επιπτώσεις, του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Το ΣΑΚΧ για πρώτη φορά θέτει ένα κοινό πλαίσιο αρχών και κατευθύνσεων για τη χωροταξία. Με την έγκριση του ΣΑΚΧ γίνεται προσπάθεια για την δημιουργία 4 Πηγή: 5 Πηγή: ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 23

24 ενός ενιαίου πλαισίου για αξιοποίηση και συντονισμό των εθνικών πολιτικών (Γιαννακούρου, 2008). Η επιλογή των στόχων και επιλογών του ΣΑΚΧ έγινε με βάση τα ακόλουθα γενικά κριτήρια: Την εδαφική διάσταση: εντοπίσθηκαν στόχοι πολιτικής και επιλογές που, δεδομένων των θεμελιωδών στόχων της ανάπτυξης του χώρου, συμπληρώνουν τομεακές πολιτικές και παρέχουν στοιχεία για μία πιο ολοκληρωμένη πολυτομεακή προσέγγιση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Την Ευρωπαϊκή διάσταση: οι στόχοι πολιτικής και οι επιλογές απαιτούν μία ηπειρωτική, διακρατική, διασυνοριακή, ή διαπεριφερειακή ή διαστική εφαρμογή σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα ενδιαφέροντα των Κρατών Μελών: αντικατοπτρίζουν προτεραιότητες πολιτικής που εκφράστηκαν από τα Κράτη Μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε προγενέστερες άτυπες συναντήσεις υπουργών για το ΣΑΚΧ. Την σκοπιμότητα της εφαρμογής και την δυνητική αποτελεσματικότητα: οι επιλογές πολιτικής επελέγησαν με βάση τη δυνητική επίδρασή τους, σε περίπτωση εφαρμογής, στη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και την ευκολία της ενδεχόμενης εφαρμογής τους (EC 1999α). To Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου απαρτίζεται από δύο μέρη. Στο Ά μέρος του ΣΑΚΧ παρουσιάζεται η χωρική προσέγγιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία περιλαμβάνει: τη θεώρηση του χώρου ως μια νέα διάσταση της ευρωπαϊκής πολιτικής, μια εκτίμηση των χωρικών ανισοτήτων, τους βασικούς στόχους, το καθεστώς και τη διαδικασία σύνταξης και εφαρμογής του ΣΑΚΧ (Αγγελίδης, 2004) Στη συνέχεια, διερευνώνται οι επιπτώσεις των Κοινοτικών πολιτικών στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρουσιάζονται περαιτέρω, οι στόχοι και οι επιλογές πολιτικής ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 24

25 για το χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως επίσης και οι κατευθύνσεις εφαρμογής του ΣΑΚΧ. Σε ξεχωριστό κεφάλαιο του ΣΑΚΧ εξετάζεται η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως μια νέα μορφή πρόκλησης για την ευρωπαϊκή πολιτική χωρικής ανάπτυξης. Στο Β μέρος του ΣΑΚΧ παρουσιάζονται αναλύσεις οι οποίες τεκμηριώνουν τις επιλογές του ΣΑΚΧ και ειδικά θέματα εφαρμογής του (Αγγελίδης, 2004). Το ΣΑΚΧ υιοθετεί τρεις βασικούς αναπτυξιακούς στόχους για την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίοι αποδίδονται σχηματικά ως (Αγγελίδης, 2004): ανταγωνιστικότητα, ισότητα, αειφορία. Επίσης το ΣΑΚΧ αφορά και τρεις χωρικούς στόχους, οι οποίοι είναι αντίστοιχοι των αναπτυξιακών και αποδίδονται ως (Αγγελίδης, 2004): ισόρροπη ανταγωνιστικότητα, χωρική συνοχή, χωρική βιωσιμότητα Το ΣΑΚΧ περιλαμβάνει προτάσεις πολιτικής και διερευνά τις τάσεις και προοπτικές χωρικής ανάπτυξης στην Ε.Ε. με αναφορά στα γεωγραφικά χαρακτηριστικά, τις δημογραφικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές τάσεις, καθώς και τα χωροταξικά ζητήματα ευρωπαϊκής σημασίας. Συγκεκριμένα, το ΣΑΚΧ επισημαίνει τέσσερα χωρικά ζητήματα ευρωπαϊκής σημασίας, τα οποία ασκούν σημαντικές πιέσεις στη χωρική ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ανδρικοπούλου, 2004): Τις τάσεις αλλαγής του αστικού συστήματος της Ευρώπης, οι οποίες καθιστούν αναγκαία τη δημιουργία δικτύων συνεργασίας μεταξύ των πόλεων, επιβάλλουν αλλαγές στην οικονομική βάση και την ανάπτυξη νέου οικονομικού δυναμικού των πόλεων ώστε να αντέξουν στον ανταγωνισμό, δημιουργούν πιέσεις στον περιαστικό χώρο από τη συνεχιζόμενη αστική διάχυση, προκαλούν αύξηση του κοινωνικού διαχωρισμού στο εσωτερικό ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 25

26 των πόλεων και τέλος απαιτούν σημαντικές βελτιώσεις στην ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος. Το μεταβαλλόμενο ρόλο και τις λειτουργίες των αγροτικών περιοχών που χαρακτηρίζονται από την αυξανόμενη αλληλεξάρτηση αστικών και αγροτικών περιοχών με θετικές και αρνητικές συνέπειες για τις αγροτικές περιοχές. Τις μεταφορές και τα δίκτυα, με επιμέρους πτυχές: τα συνοριακά προβλήματα και την ελλιπή ολοκλήρωση των μεταφορικών δικτύων, την αύξηση των μεταφορών επιβατών και εμπορευμάτων και την κυκλοφοριακή συμφόρηση, την ανεπαρκή προσπελασιμότητα κάποιων περιοχών και τις περιορισμένες συνδέσεις με διεθνή και δευτερεύοντα οδικά δίκτυα, τη συγκέντρωση των δικτύων υποδομών, τις ανισότητες που υπάρχουν στη διάχυση καινοτομίας και γνώσης και της χρήσης τους για την αύξηση της πρόσβασης των πιο απομακρυσμένων περιοχών. Τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά, της οποίας η χαρακτηριστική πολυμορφία για την Ευρώπη απειλείται με κύριες εκφράσεις: την απώλεια της βιοποικιλότητας και τον περιορισμό των φυσικών περιοχών, τους κινδύνους που απειλούν τους υδατικούς πόρους, τις πιέσεις που ασκούνται στα τοπία και τις αυξανόμενες πιέσεις που δέχεται η πολιτιστική κληρονομιά. Ο χώρος, με το ΣΑΚΧ, γίνεται κοινός παρονομαστής και αντικείμενο ενός νέου τύπου κοινωνικού συμβολαίου. Η ανάπτυξη της συνεργασίας εμφανίζεται στο εξής ως μία μέθοδος εργασίας και δράσης. Η προσέγγιση αυτή αποτελεί μία θεμελιώδη πτυχή του ΣΑΚΧ. Δεδομένου ότι η προσέγγιση αυτή είναι σχετικά νέα, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί και να στηριχθεί με την παροχή κινήτρων, με πειραματικές εφαρμογές και με την ανταλλαγή πληροφοριών. Αφενός λόγω του έντονα αποκεντρωμένου χαρακτήρα της και, αφετέρου, λόγω της διεθνικής της διάστασης, η προσέγγιση αυτή ενέχει ένα δυναμικό επιρροής των θεσμικών και οργανωτικών αλλαγών στο πλαίσιο ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 26

27 των ευρωπαϊκών δημοσίων διοικήσεων, τουλάχιστον εκείνων που έχουν χωροταξικές αρμοδιότητες (Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής 6 ). Αναλυτικά, το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου προσανατολίζεται σε τρεις χωρικές επιλογές πολιτικής για το χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πολιτικές αυτές είναι: 1. Πολυκεντρική χωρική ανάπτυξη και μια νέα σχέση πόλεων-υπαίθρου Η έννοια της πολυκεντρικότητας, όπως και άλλες έννοιες στα πλαίσια της χωροταξίας, είναι επαρκώς ασαφής ώστε να εμπνέει και να επιτρέπει διάφορες ερμηνείες. Αναφέρεται στον τρόπο οργάνωσης των διαφόρων δικτύων και δίνει χωρική υπόσταση στο στόχο της ισόρροπης και αρμονικής ανάπτυξης (Ανδρικοπούλου, 2010). Η πολιτική αυτή αφορά στην αντιμετώπιση του φαινομένου του δυϊσμού μεταξύ των αστικών περιοχών και της ενδοχώρας τους (Τασοπούλου, 2006) και αναλύεται σε τέσσερις ειδικότερες χωρικές επιλογές (Ανδρικοπούλου, 2004): Ισόρροπη και πολυκεντρική χωρική ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση Δυναμικές, ελκυστικές και ανταγωνιστικές πόλεις και αστικοποιημένες περιοχές Περιοχές της υπαίθρου: ενδογενής ανάπτυξη, διαφοροποίηση και αποδοτικότητα Εταιρικότητα πόλης-υπαίθρου Αναλυτικότερα: Πολυκεντρική και ισόρροπη χωρική ανάπτυξη στην Ε.Ε. 6 Πηγή: ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 27

28 Σύμφωνα με την Ανδρικοπούλου (2004) η κεντρική πρόταση του ΣΑΚΧ αφορά ένα πολυκεντρικό αστικό σύστημα και τη δημιουργία δυναμικών ζωνών, μητροπολιτικών περιοχών και διαφόρων βαθμίδων αστικών κέντρων ενός ιεραρχημένου οικιστικού δικτύου στο σύνολο του ευρωπαϊκού χώρου. Θεωρείται ότι η προώθηση της έννοιας της πολυκεντρικότητας ως χωρικής αναπτυξιακής στρατηγικής, θα διασφαλίσει την περιφερειακά ισόρροπη ανάπτυξη και θα βοηθήσει στην αποφυγή υπέρμετρης οικονομικής και δημογραφικής συγκέντρωσης στον κεντρικό πυρήνα της ΕΕ. Η επιδίωξη αυτή αφορά τόσο στη δημιουργία ενός δικτύου διεθνώς προσβάσιμων μητροπολιτικών περιοχών με την ενδοχώρα τους, όσο και στη δημιουργία δικτύων μικρότερων κέντρων σε λιγότερο πυκνοδομημένες και ασθενέστερες οικονομικά περιοχές. Η ανάγκη για συμπληρωματικότητα δεν πρέπει να επικεντρώνεται μόνο στην οικονομική ανταγωνιστικότητα, αλλά να επεκτείνεται σε όλες τις αστικές λειτουργίες (Τασοπούλου, 2006). Η προώθηση της ισόρροπης ανάπτυξης, για την οποία μιλάει το ΣΑΚΧ, θα πρέπει να αντιμετωπίσει: τις εδαφικές ανισορροπίες στην κατανομή των πόλεων, τις ενδοπεριφερειακές ανισορροπίες και τα κοινά προβλήματα των περιοχών με γεωγραφικά μειονεκτήματα (Ανδρικοπούλου, 2004). Δυναμικές, ελκυστικές και ανταγωνιστικές πόλεις και αστικοποιημένες περιοχές Οι περιφέρειες της ΕΕ μπορούν να είναι ανταγωνιστικές μόνο εφόσον οι πόλεις έχουν σημαντική οικονομική δυναμική. Ειδικότερη αναφορά γίνεται α) στις αποκαλούμενες «πόλειςπύλες», οι οποίες παρέχουν πρόσβαση στα εδάφη της ΕΕ ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 28

29 (μεγάλα λιμάνια, διηπειρωτικά αεροδρόμια, εμπορευματικές και εκθεσιακές πόλεις, πολιτιστικά κέντρα) και β) στις μικρότερες πόλεις - κωμοπόλεις που είναι ενεργά περιφερειακά κέντρα που αναζωογονούν τις αγροτικές περιφέρειες. Η προώθηση ολοκληρωμένης αναπτυξιακής στρατηγικής, η εξασφάλιση υλικής και κοινωνικής υποδομής στις πόλεις, η υποστήριξη αποτελεσματικών μεθόδων ελέγχου της αστικής εξάπλωσης, η προώθηση συνετής διαχείρισης του αστικού οικοσυστήματος, η διατήρηση και ανάπτυξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, η προώθηση καλύτερης προσβασιμότητας μέσω κατάλληλης χωροθετικής πολιτικής και σχεδιασμού χρήσεων γης, είναι ορισμένες από τις επιλογές πολιτικής που συνιστούν ιδιαίτερης σημασίας πτυχές για την αειφόρο ανάπτυξη των κωμών, πόλεων και μητροπόλεων (Τασοπούλου, 2006). Ενδογενής ανάπτυξη, διαφορετικές και παραγωγικές αγροτικές περιοχές Το κλειδί για την αειφόρο ανάπτυξη των αγροτικών περιφερειών είναι η ανακάλυψη ενδογενών δυνατοτήτων και η ανταλλαγή εμπειριών με άλλες περιφέρειες, διαμορφώνοντας στρατηγικές πολιτικής που λαμβάνουν υπόψη την διαφορετικότητα στις αναπτυξιακές ευκαιρίες και απειλές και παρέχοντάς τους τα μέσα για δράση. Δεδομένου ότι το ΣΑΚΧ αντιμετωπίζει την πόλη και την αγροτική ενδοχώρα ως μία λειτουργική, χωρική οντότητα με διαφορετικές σχέσεις και αλληλεξαρτήσεις, επιλογή πολιτικής αποτελεί η ενίσχυση των μικρών και μεσαίου μεγέθους πόλεων ως κομβικά σημεία περιφερειακής ανάπτυξης και προώθηση της δικτύωσής τους, καθώς στις αγροτικές προβληματικές περιοχές μόνο αυτές οι πόλεις είναι ικανές να προσφέρουν υποδομές και υπηρεσίες για οικονομικές ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 29

30 δραστηριότητες στην περιφέρεια διευκολύνοντας την πρόσβαση σε μεγαλύτερες αγορές. Οι πόλεις στην αγροτική ενδοχώρα, επομένως, απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στην προετοιμασία ολοκληρωμένων αγροτικών αναπτυξιακών στρατηγικών (Τασοπούλου, 2006). Αστικές Αγροτικές Εταιρικές σχέσεις Σύμφωνα με την Ανδρικοπούλου (2004), πολλά τοπικά προβλήματα δεν μπορούν σήμερα να επιλυθούν χωρίς την ύπαρξη μιας συνολικής θεώρησης των πόλεων και της ενδοχώρας τους. Η δημιουργία εταιρικών σχέσεων μεταξύ πόλης και υπαίθρου έχει πολλές χωρικές διαστάσεις: περιφερειακή, υπερπεριφερειακή, ενδοπεριφερειακή και διεθνική διάσταση. Ορισμένες (συνυφασμένες με την πολιτική χωρικού σχεδιασμού) από τις επιλογές πολιτικής της τέταρτης αυτής επιδίωξης ισόρροπης και αειφόρου ανάπτυξης είναι: α) διατήρηση της βασικής παροχής υπηρεσιών και δημόσιων μεταφορών στις μικρές και μεσαίου μεγέθους πόλεις στις αγροτικές περιοχές, β) προώθηση της συνεργασίας μεταξύ πόλεων και της ενδοχώρας τους με στόχο την ενδυνάμωση λειτουργικών περιφερειών, γ) ενσωμάτωση των αγροτικών περιοχών που περιβάλλουν τις μεγάλες πόλεις στις χωρικές αναπτυξιακές στρατηγικές για τις αστικές περιφέρειες, στοχεύοντας σε περισσότερο αποτελεσματικό σχεδιασμό χρήσεων γης, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην ποιότητα ζωής στα αστικά περίχωρα, δ) προώθηση και στήριξη της συνεργασίας μέσω εταιρικών σχέσεων μεταξύ μικρών και μεσαίου μεγέθους πόλεων σε εθνικό και διεθνικό επίπεδο κλπ (Τασοπούλου, 2006). ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 30

31 2. Ισότιμη πρόσβαση στις υποδομές και τις γνώσεις Και αυτός ο στόχος υποστηρίζει την πολυκεντρική ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού εδάφους, καθώς προωθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα μεταφορών και επικοινωνιών (Ανδρικοπούλου, 2010). Η ισότητα για πρόσβαση σε υποδομές και γνώση χωρίζεται και αυτή σε επιλογές: Πολυκεντρική ανάπτυξη: στόχος η βελτίωση της προσπελασιμότητας Οι υποδομές μεταφορών και επικοινωνιών συνδέουν τις διάφορες περιοχές και αποτελούν σημαντικό εργαλείο στην προώθηση του μοντέλου πολυκεντρικής ανάπτυξης. Οι προτάσεις για τις επιλογές πολιτικής περιλαμβάνουν την ενίσχυση και βελτίωση: δευτερευόντων δικτύων μεταφορών και των συνδέσεών τους με τα διευρωπαϊκά δίκτυα, της αναβάθμισης των υπηρεσιών των λιμανιών και αεροδρομίων και των δεσμών με την ενδοχώρα, της πρόσβασης σε υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών, της συνεργασίας των πολιτικών μεταφορών σε ευρωπαικό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, καθώς και της εκτίμησης των χωρικών επιπτώσεων ως εργαλείο αξιολόγησης των μεγάλων έργων υποδομής (Ανδρικοπούλου, 2004). Αποτελεσματική και αειφόρος χρήση της υποδομής Η σημαντική αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου απειλεί το περιβάλλον και την αποτελεσματική διαχείριση των συστημάτων μεταφορών. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν τις εξής επιλογές πολιτικής: καλύτερο συντονισμό της πολιτικής χωρικής ανάπτυξης και σχεδιασμού χρήσεων γης με το σχεδιασμό των μεταφορών και τηλεπικοινωνιών, βελτιωμένες υπηρεσίες δημόσιων μεταφορών, διασύνδεση των κόμβων συνδυασμένων μεταφορών φορτίων, ολοκληρωμένες ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 31

32 υποδομές σχεδιασμού και διαχείρισης, καθώς και εξασφάλιση της πλέον αποτελεσματικής χρήσης των υφιστάμενων υποδομών μεταφορών(ανδρικοπούλου, 2004). Διάδοση της καινοτομίας και της γνώσης Η πρόσβαση στη γνώση και την καινοτομία είναι γενικά άνισα κατανεμημένη στον ευρωπαϊκό χώρο. Οι επιλογές πολιτικής συνίστανται στη στήριξη, ενθάρρυνση και ανάπτυξη της ευρείας ενσωμάτωσης των σχετικών με την γνώση πολιτικών, της πανευρωπαϊκής πρόσβασης στις σχετικές με τη γνώση υποδομές, της δικτύωσης μεταξύ εταιριών και της γρήγορης διάχυσης καινοτομιών, της ίδρυσης κέντρων καινοτομίας (Ανδρικοπούλου, 2004). 3. Συνετή διαχείριση και ανάπτυξη της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Ευρώπης Με τη σειρά της και η συγκεκριμένη πολιτική αναλύεται σε τέσσερις ειδικότερες επιλογές: Διατήρηση και ανάπτυξη της φυσικής κληρονομιάς Η φύση και ο πολιτισμός αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα, ο οποίος μπορεί να παίξει μεγάλο ρόλο στην περιφερειακή ανάπτυξη. Οι προτάσεις για τις επιλογές πολιτικής περιλαμβάνουν την ανάπτυξη και προώθηση: ευρωπαϊκών οικολογικών δικτύων NATURA 2000, ενσωμάτωσης ζητημάτων βιοποικιλότητας στις τομεακές πολιτικές, ολοκληρωμένων στρατηγικών χωρικής ανάπτυξης για περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, χρήσης οικονομικών εργαλείων για αναγνώριση της οικολογικής σημασίας των προστατευόμενων και περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών, προστασίας των εδαφών, και στρατηγικών σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο για διαχείριση κρίσεων σε περιοχές επιρρεπείς σε καταστροφές (Ανδρικοπούλου, 2004). ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 32

33 Διαχείριση των υδατικών πόρων-μια ιδιαίτερη πρόκληση για τη χωρική ανάπτυξη Οι επιλογές πολιτικής είναι: βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης νερού, προώθηση διακρατικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας για την υλοποίηση ολοκληρωμένων στρατηγικών διαχείρισης των υδάτινων πόρων, διαφύλαξη και αποκατάσταση μεγάλων υγροτόπων που απειλούνται, ενίσχυση της περιφερειακής υπευθυνότητας στη διαχείριση των υδάτινων πόρων και υλοποίηση αξιολογήσεων των περιβαλλοντικών και χωρικών επιπτώσεων για όλα τα μεγάλα έργα διαχείρισης νερού (Ανδρικοπούλου, 2004). Δημιουργική διαχείριση των πολιτιστικών τοπίων Ο πλούτος των πολιτιστικών τοπίων της Ευρώπης αποτελεί παράγοντα έκφρασης και για αυτό πρέπει να διαφυλαχθεί. Οι επιλογές πολιτικής που προτείνονται είναι: η διαφύλαξη και δημιουργική ανάπτυξη των πολιτιστικών τοπίων, η αύξηση της αξίας τους στο πλαίσιο ολοκληρωμένων στρατηγικών χωρικής ανάπτυξης, ο συντονισμός αναπτυξιακών μέτρων που έχουν επίπτωση στο τοπίο (Ανδρικοπούλου, 2004). Δημιουργική διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς Στις επιλογές πολιτικής περιλαμβάνονται: η ανάπτυξη ολοκληρωμένων στρατηγικών προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, η προώθηση σύγχρονων κτιρίων με υψηλή αρχιτεκτονική ποιότητα και τέλος η ευαισθητοποίηση για τη συμβολή της πολιτικής αστικής και χωρικής ανάπτυξης στην πολιτιστική κληρονομιά των μελλοντικών γενεών (Ανδρικοπούλου, 2004). Ο πλούτος της κληρονομιάς και των πολιτιστικών τοπίων της Ευρώπης αποτελεί την έκφραση της ταυτότητάς της και αποκτούν παγκόσμια ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 33

34 σημασία. Για την αναστροφή των ενδεχόμενων τάσεων προς εγκατάλειψη και υποβάθμισή τους, και για να μεταβιβασθεί η κληρονομιά αυτή στις μελλοντικές γενεές υπό τις βέλτιστες συνθήκες, επιβάλλεται να υιοθετείται μια δημιουργική προσέγγιση. Γι' αυτό, προσδιορίζονται ολοκληρωμένες στρατηγικές διαφύλαξης και αποκατάστασης, οι οποίες αφορούν τα τοπία και την κληρονομιά (Τασοπούλου, 2006). Η σημασία των εννοιών και των όρων των κοινοτικών κειμένων δεν αντιστοιχεί πάντα με την ορολογία που δίνεται σε κάθε χώρα. Η απόδοση της επίσημης μετάφρασης του ΣΑΚΧ σε διάφορες γλώσσες είναι ένα ακόμα παράδειγμα αυτού του γεγονότος. Στα ελληνικά για παράδειγμα αποδόθηκε ως «Σχέδιο Ανάπτυξης Κοινοτικού Χώρου», όπως και στα γαλλικά, ενώ στα αγγλικά αποδόθηκε ως «Ευρωπαϊκή Προοπτική Χωρικής Ανάπτυξης». Μεγαλύτερη δυσκολία υπήρξε σε άλλες γλώσσες: στη Σουηδία αποδόθηκε ως «Προοπτική Περιφερειακής Ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση», στη Δανία ως «Ευρωπαϊκή Προοπτική Φυσικής και Λειτουργικής Ανάπτυξης», στη Φιλανδία ως «Οδηγίες Ευρωπαϊκού Περιφερειακού Σχεδιασμού και Περιφερειακής Ανάπτυξης»(Bohme, 2002, EC, 1997). Οι διαφορετικές μεταφράσεις οφείλονται σε υπαρκτές διαφορές μεταξύ των κρατώνμελών και αφορούν στην διαφορετική ορολογία που χρησιμοποιείται για εθνικές πολιτικές της χωροταξίας ανά χώρα (Ανδρικοπούλου, 2004) Αν και το ΣΑΚΧ δεν είναι ένα δεσμευτικό έγγραφο, τα κράτη μέλη επιθυμούν αυτό να παραγάγει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Όπως υποστηρίζεται, η εφαρμογή των πολιτικών επιλογών του ΣΑΚΧ απαιτεί μια συνολική και σφαιρική προσέγγιση της χωρικής ανάπτυξης από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (Δικτυακός τόπος «Σύνοψη της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης», 2011). Σε σχέση με το ρόλο του στη χωρική ανάπτυξη, ο Andreas Faludi τονίζει ότι το ΣΑΚΧ δεν επιδιώκει την υλοποίηση αλλά την εφαρμογή του. Συγκεκριμένα υπογραμμίζει πως η έννοια της εφαρμογής υποδηλώνει την επίγνωση του γεγονότος ότι μόνο με τη μεσολάβηση άλλων τα σχέδια μπορούν να πετύχουν οτιδήποτε και έτσι η εφαρμογή αντί να δίνει μορφή στη χωρική ανάπτυξη, είναι η μορφοποίηση της σκέψης των γεγονότων που υλοποιούνται στη χωρική ανάπτυξη (Faludi, 2001). ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 34

35 Σημαντικό είναι επίσης, το γεγονός ότι το ΣΑΚΧ δεν λειτουργεί ως κοινή χωροταξική πολιτική. Αποτελεί όμως το κοινό πλαίσιο, το οποίο ενοποιεί τις επιμέρους πολιτικές με χωρική αναφορά. Παρέχει δηλαδή μια κοινή βάση αναφοράς για δημόσιους αλλά και για ιδιωτικούς φορείς που λαμβάνουν αποφάσεις οι οποίες έχουν χωρικές επιπτώσεις (Θωίδου., 2004). Η αρχή της επικουρικότητας δεν επιτρέπει τη δημιουργία ενός ειδικού Κοινοτικού φορέα εφαρμογής του ΣΑΚΧ. Επιπλέον, δεν μπορεί να επιβάλει τη συνεργασία ανάμεσα στους αρμόδιους φορείς. Αυτό που χρειάζεται είναι η προώθηση της εθελοντικής συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων φορέων, με σκοπό να προκύψει ανωτερότητα σε σχέση με την αποσπασματική εφαρμογή τομεακών πολιτικών (Αγγελίδης, 2004). ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 35

36 Κεφάλαιο 2 ο 2.1. Η Χωροταξία και το θεσμικό της πλαίσιο στην Ελλάδα: διαχρονική εξέλιξη Η εμπειρία της Ελλάδας Αρχικά, η εμπειρία της Ελλάδας στο πεδίο της χωροταξίας δεν χαρακτηριζόταν από κάποιο αξιοσημείωτο γεγονός. Η απουσία χωροταξικής πολιτικής και η απουσία πλαισίου για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό οδήγησε σε μεγάλα προβλήματα χωρικής οργάνωσης, στα πρώτα βήματα της χωροταξίας στην Ελλάδα (Αγγελίδης, 2000). Στη δεκαετία του 50, η παρέμβαση του κράτους ήταν υποτυπώδης έως ανύπαρκτη. Στο διάστημα εκπονήθηκαν μια σειρά από χωροταξικές μελέτες, οι οποίες δεν εφαρμόσθηκαν, εφόσον δεν υπήρχαν σαφείς κατευθύνσεις άσκησης κρατικής και περιφερειακής πολιτικής. Η κρίση της επόμενης περιόδου, δηλαδή η μείωση του ρυθμού ιδιωτικών επενδύσεων και η αύξηση του πληθωρισμού, επηρέασαν όπως είναι φυσικό τις διαδικασίες του χωροταξικού σχεδιασμού. Σημαντική επίδραση σε αυτές τις διαδικασίες είχαν και οι μεταβολές στις γενικότερες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της χώρας, όπως η ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, γεγονός το οποίο συνεπάγεται και υποχρεωτική προσαρμογή στις Ευρωπαϊκές πολιτικές (Αγγελίδης, 2000). Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 70 συντάχθηκαν τρία Προγράμματα Ανάπτυξης, στα διαστήματα , , Και σε αυτά όμως τα προγράμματα, δεν δημιουργήθηκαν ουσιαστικές και τυπικές προϋποθέσεις εφαρμογής τους. Στο διάστημα , εκπονήθηκε από ιδιωτικό γραφείο το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο της Ελλάδος, το οποίο επίσης δεν αποτέλεσε επίσημο πλαίσιο άσκησης χωροταξικής πολιτικής. Το ίδιο ισχύει και για τις προτάσεις χωροταξικής πολιτικής που διαμορφώθηκαν στα πλαίσια του ΚΕΠΕ(κέντρο ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 36

37 προγραμματισμού και οικονομικών ερευνών), όπως και για τις χωροταξικές μελέτες περιοχών της χώρας που εκπονήθηκαν την περίοδο αυτή από ιδιωτικά μελετητικά γραφεία. Ένα σημαντικό βήμα εκσυγχρονισμού αποτέλεσε η δημιουργία του Υπουργείου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος, το Στο υπουργείο αυτό ανατέθηκε, μεταξύ άλλων, η αρμοδιότητα έγκρισης των χωροταξικών σχεδίων (Αγγελίδης, 2000). Στο τέλος της δεκαετίας του 70 διαμορφώθηκε η πολιτική των «αντίπαλων πόλεων», που αποτέλεσε και επίσημο πλαίσιο άσκησης χωροταξικής πολιτικής. Η πολιτική αυτή συνίστατο κυρίως στην επιδίωξη ενίσχυσης της ανάπτυξης ορισμένων περιφερειακών αστικών κέντρων, ώστε να μπορέσουν να αποτελέσουν πόλους ανάπτυξης ικανούς να είναι ανταγωνιστικοί προς την πρωτεύουσα. Ως τέτοια «κέντρα εντατικής περιφερειακής ανάπτυξης» (ΚΕΠΑ) επιλέχθηκαν η Καβάλα, το δίπολο Κοζάνης-Πτολεμαΐδας, τα Ιωάννινα, το δίπολο Λάρισας-Βόλου, το δίπολο Πάτρας- Αιγίου και το Ηράκλειο. Η πολιτική αυτή των «αντίπαλων πόλεων», όπως και οι περισσότερες προτάσεις χωροταξικής πολιτικής αυτής της περιόδου, ανάγονταν από θεωρητικής άποψης στο σχήμα των πόλων ανάπτυξης. Βασικό μειονέκτημα της συγκεκριμένης πολιτικής, ήταν ότι προβλεπόταν η συσσώρευση στα ΚΕΠΑ, πολύ σημαντικού τμήματος του πληθυσμού. Κατά συνέπεια η εφαρμογή αυτής της πολιτικής θα οδηγούσε πιθανότατα σε υποβάθμιση των μικρών και μεσαίων αστικών κέντρων, και ακόμα περισσότερο του αγροτικού χώρου (Αγγελίδης, 2000). Το 1976 εκδόθηκε ο Νόμος 360 «Περί Χωροταξίας και Περιβάλλοντος» με τον οποίο για πρώτη φορά καθορίστηκαν οι έννοιες του χωροταξικού σχεδίου και προγράμματος, της χρήσης του χώρου, των επιπέδων χωροταξικού σχεδιασμού, ενώ θέσπιζε όργανα και διαδικασίες έγκρισης των προαναφερομένων σχεδίων. Σύμφωνα με τον Οικονόμου (2002), «ο Ν. 360/76 προέβλεψε όργανα διαβούλευσης και διαδικασίες έγκρισης καθώς και ένα πλήρες, αν και συμβατικής αντίληψης, σύστημα χωροταξικών σχεδίων, η εκπόνηση των οποίων έπρεπε να γίνει μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα». Στα πλαίσια του Ν.360/76 εκδόθηκαν 15 περίπου αποφάσεις με τις οποίες χαράχθηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές χωροταξικής πολιτικής για την οικιστική αποκέντρωση καθώς και οι κατευθύνσεις για την χωροταξική κατανομή δραστηριοτήτων και προστασίας του περιβάλλοντος σε επί μέρους περιοχές. Ο νόμος 360/76 ήταν αυτός με τον οποίο ιδρύθηκε το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας και ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 37

38 Περιβάλλοντος. Ο νόμος 360/76 για τη Χωροταξία, αποτελούσε βασικό στοιχείο του χωρικού σχεδιασμού και συνδεόταν κατά βάση με την παλαιότερη πολιτική των «αντίπαλων πόλεων». Αυτός ο νόμος για πρώτη φορά προέβλεπε θεσμοθέτηση εθνικού χωροταξικού σχεδίου αλλά ατόνησε, παρέμεινε ανενεργός για δεκαετίες και ουσιαστικά δεν εφαρμόστηκε (Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, undated). Πριν από το 1980 οι σημαντικοί μετασχηματισμοί του ελληνικού χώρου έγιναν χωρίς κανένα απολύτως ευρύτερο χωροταξικό πλαίσιο, και το γεγονός αυτό αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες των μεγάλων προβλημάτων χωρικής οργάνωσης και περιβάλλοντος στην Ελλάδα. Τέτοια προβλήματα που δημιουργήθηκαν ή οξύνθηκαν λόγω της έλλειψης χωροταξικού σχεδιασμού είναι, η σε ακραίο βαθμό διάχυτη αστικοποίηση με τις πολλαπλές παρενέργειές της, οι συγκρούσεις χρήσεων γης λόγω της χωροθέτησης δραστηριοτήτων και λειτουργιών, χωρίς επαρκείς περιορισμούς, η καταστροφή των τοπίων στις ζώνες με τουριστικές πιέσεις, η δυσλειτουργικότητα της περιφερειακής οργάνωσης του ελληνικού χώρου, ο ανορθολογισμός της χωρικής οργάνωσης των υπερτοπικών δικτύων μεταφορών και η συχνά προβληματική χωροθέτηση διαφόρων άλλων υποδομών (όπως πχ. οι υποδομές αντιρρύπανσης). Στα προβλήματα αυτά πρέπει να προστεθεί και η έλλειψη χωροταξικών κατευθύνσεων για τον υποκείμενο σχεδιασμό (πολεοδομικό και περιβαλλοντικό), η οποία διευκόλυνε τις αποσπασματικές, ανορθολογικές και αντιπεριβαλλοντικές επιλογές πολλών σχεδίων τοπικής κλίμακας, καθώς και η έλλειψη χωροταξικού πλαισίου για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Αυτή η πορεία της Ελλάδας ακολουθούσε τη γενικότερη κρίση του χωροταξικού σχεδιασμού που είχε εμφανιστεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες με πολύ ισχυρότερη παράδοση στο πεδίο της πολιτικής (Οικονόμου, 2002). Από το 1981 και μετά, αλλάζει σε αρκετά σημαντικό βαθμό η φιλοσοφία της χωροταξικής πολιτικής. Μετά την ένταξη της Ελλάδας το 1981 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αρχίζει μια περίοδος παρεμβάσεων από τους αρμόδιους φορείς στην χωροταξία μέσω των Μ.Ο.Π.,τα οποία αναπτύσσονται στη χώρα την περίοδο (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα) και των Σ.Π.Α. (Σχέδια Περιφερειακής Ανάπτυξης) τα οποία συγχρηματοδοτούνται από την Ε.Ε.. Τα Μ.Ο.Π. είχαν ως στόχο την ανάπτυξη, την προσαρμογή και τη στήριξη της απασχόλησης και του εισοδήματος των μεσογειακών χωρών. Από την αξιολόγηση των Μ.Ο.Π ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 38

39 προέκυψε ότι πέτυχαν ως ένα βαθμό το σκοπό τους και η ολοκλήρωσή τους θα ήταν εφικτή με την ένταξή τους σε ένα συγκροτημένο πλαίσιο παρεμβάσεων το οποίο ήταν το Α Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (Κ.Π.Σ.) που είναι γνωστό ως Α Πακέτο Delors ( ) και το οποίο παρουσιάζεται παρακάτω. Με τη ριζική μεταρρύθμιση των διαρθρωτικών ταμείων το 1988 και το δεδομένο ότι όλη η χώρα αποτελεί περιφέρεια του Στόχου 1, ο σχεδιασμός στην Ελλάδα άρχισε να παίρνει ιδιαίτερη μορφή, ταυτιζόμενος με την υλοποίηση της διαρθρωτικής περιφερειακής πολιτικής της Ε.Ε.. Γενικά, από τη δεκαετία του 80 και ύστερα, εκτός από τους ελληνικούς φορείς, παρεμβαίνουν όλο και περισσότερο στο χωροταξικό σχεδιασμό οι αρμόδιοι φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά την περίοδο , ανατέθηκαν πολλές αρμοδιότητες χωροταξικού σχεδιασμού σε περιφερειακούς και τοπικούς φορείς (Αγγελίδης, 2000) Η Χωροταξία στην Ελλάδα σήμερα Το θεσμικό πλαίσιο για τη Χωροταξία στην Ελλάδα παρέμενε μέχρι το 1999 ανεπαρκές μιας και ο Ν. 360/76 ήταν ανενεργός για δεκαετίες. Το 1999 ψηφίσθηκε από τη βουλή ο Νόμος 2742 (ΦΕΚ 207/ ) «για το Χωροταξικό Σχεδιασμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη», που αποτελεί πλέον τη βάση της νομοθεσίας για το Χωροταξικό Σχεδιασμό στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα δημιουργείται μια στρατηγική αντίληψη για το χωροταξικό σχεδιασμό και τις πολιτικές του, ο οποίος μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο και για τις εθνικές πολιτικές αλλά και για τις περιφερειακές και τις τοπικές. Ο Νόμος 2742/99 καθιερώνει τρεις κατηγορίες Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης στρατηγικού χαρακτήρα, ανά χωρικό επίπεδο και θεματική κατηγορία παρεμβάσεων, τις οποίες σύμφωνα με την Κουτούπα-Ρεγκάκου (2010) «αναβάπτισε από τα τρία είδη πράξεων του χωροταξικού σχεδιασμού του Ν.360/76», και για τις οποίες καθορίζει τις διαδικασίες σύνταξης, έγκρισης και αξιολόγησης: ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 39

40 γενικό πλαίσιο περιφερειακά πλαίσια ειδικά πλαίσια (Αγγελίδης, 2000) Πίνακας 1. Αντιστοίχιση των τριών κατηγοριών σχεδίων και πλαισίων των Νόμων 360/76 και 2742/99 Ν.360/76 Ν.2742/99 Αντιστοίχιση Σχεδίων Εθνικό Χωροταξικό Γενικό Πλαίσιο Σχέδιο και Χωροταξικού Σχεδιασμού Πρόγραμμα και Αειφόρου Ανάπτυξης Ειδικά Χωροταξικά Ειδικά Πλαίσια Σχέδια και Χωροταξικού Σχεδιασμού Προγράμματα και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφερειακά Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικά Σχέδια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Προγράμματα και Αειφόρου Ανάπτυξης Πηγή: ιδία επεξεργασία Ο Ν. 2742/1999 είναι ο νόμος με τον οποίο θεσπίζονται οι αρχές, τα όργανα, οι διαδικασίες και τα μέσα άσκησης του χωροταξικού σχεδιασμού που προωθούν την αειφόρο και ισόρροπη ανάπτυξη, κατοχυρώνουν την παραγωγική και κοινωνική συνοχή, διασφαλίζουν την προστασία του περιβάλλοντος και ενισχύουν τη θέση της χώρας στο διεθνές και ευρωπαϊκό πλαίσιο (Γιαννακού, 2007). Σύμφωνα με τον Ν. 2742/1999, ο χωροταξικός σχεδιασμός έχει ως στόχο (ΦΕΚ 207/Κεφάλαιο Α/Άρθρο 2/ ): Την προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, τη διατήρηση των οικολογικών και πολιτισμικών αποθεμάτων. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 40

41 Την προβολή και ανάδειξη των συγκριτικών γεωγραφικών, φυσικών, παραγωγικών και πολιτιστικών πλεονεκτημάτων της χώρας. Την ενίσχυση της διαρκούς και ισόρροπης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας και της ανταγωνιστικής παρουσίας της στον ευρύτερο ευρωπαϊκό, μεσογειακό και βαλκανικό περίγυρο. Τη στήριξη της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στο σύνολο του εθνικού χώρου και ιδίως στις περιοχές που παρουσιάζουν προβλήματα αναπτυξιακής υστέρησης. Για την εκπλήρωση των στόχων του χωροταξικού σχεδιασμού, οι αρχές που θέτει ο Ν. 2742/1999 είναι (ΦΕΚ 207/Κεφάλαιο Α/Άρθρο 2/ ): Η εξασφάλιση ισάξιων όρων διαβίωσης και ευκαιριών παραγωγικής απασχόλησης σε όλες τις περιφέρειες σε συνάρτηση με την ισόρροπη πληθυσμιακή διάταξη. Η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και η βελτίωση των υποδομών στο σύνολο του εθνικού χώρου και ιδιαίτερα στις περιοχές που παρουσιάζουν προβλήματα αναπτυξιακής υστέρησης. Η διατήρηση, ενίσχυση και ανάδειξη της οικιστικής και παραγωγικής πολυμορφίας και της φυσικής ποικιλότητας. Η εξασφάλιση ισόρροπης σχέσης αστικού, περιαστικού και αγροτικού χώρου και η ενίσχυση της εταιρικής σχέσης μεταξύ των μητροπολιτικών περιοχών, των αστικών κέντρων και των δήμων και οικισμών της υπαίθρου. Η κοινωνική, οικονομική, περιβαλλοντική και πολιτισμική αναζωογόνηση των πόλεων. Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη, ανάδειξη και προστασία των νησιών, των ορεινών και παραμεθόριων περιοχών της χώρας. Η συστηματική προστασία, αποκατάσταση, διατήρηση και ανάδειξη των περιοχών με απόθεμα φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 41

42 Η συντήρηση και η ολοκληρωμένη διαχείριση των δασών και των αγροτικών εκτάσεων. Η ορθολογική αξιοποίηση και η ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων. Ο συντονισμός των δημοσίων προγραμμάτων με χωροταξικές επιπτώσεις. Η συστηματική πληροφόρηση και ο αποτελεσματικός διάλογος για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής. Οι κατευθύνσεις της χωροταξίας, βάσει των διατάξεων του Ν. 2742/1999, δίνονται μέσα από το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, καθώς και από τα Ειδικά και Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. Η γενικότερη χωροταξική πολιτική ορίζεται σε τρία χωρικά επίπεδα, τα οποία είναι τα παρακάτω: Χωροταξικός σχεδιασμός εθνικού επιπέδου Χωροταξικός σχεδιασμός περιφερειακού επιπέδου Χωροταξικός σχεδιασμός κατωτέρου της περιφέρειας επιπέδου ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 42

43 2.2. Η εφαρμογή του Σχεδίου Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου(Σ.Α.Κ.Χ.) στην Ελλάδα Γενικά Το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου αν και δεν έχει γίνει ευρύτερα γνωστό στην Ελλάδα, οι στόχοι του και οι αρχές του έχουν ενσωματωθεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό στα Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης του Ν. 2742/1999, τα οποία σήμερα αποτελούν τα εργαλεία του χωροταξικού σχεδιασμού. Οι βασικές κατευθύνσεις του χωροταξικού σχεδιασμού, οι οποίες σχετίζονται με το ΣΑΚΧ, όπως και προαναφέρθηκε, προσδιορίζονται από τρεις στόχους: Την προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής. Τη συνετή διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Την επιδίωξη της ολοκληρωμένης και ανταγωνιστικής ανάπτυξης όλων των περιοχών. Αντίστοιχοι είναι και οι στόχοι για τον χωροταξικό σχεδιασμό και την αειφόρο ανάπτυξη στην Ελλάδα (Μπεριάτος 2000): Προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, διατήρηση των οικολογικών και πολιτισμικών αποθεμάτων, καθώς και προβολή και ανάδειξη των συγκριτικών γεωγραφικών, φυσικών, παραγωγικών και πολιτιστικών πλεονεκτημάτων της χώρας. Ενίσχυση της διαρκούς και ισόρροπης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας και της ανταγωνιστικής παρουσίας της στον ευρύτερο ευρωπαϊκό, μεσογειακό και βαλκανικό περίγυρο. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 43

44 Στήριξη της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στο σύνολο του εθνικού χώρου και ιδίως στις περιοχές που παρουσιάζουν προβλήματα αναπτυξιακής υστέρησης. Οι στόχοι και οι αρχές των Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, τα οποία όπως προαναφέρθηκε αποτελούν τα εργαλεία του χωροταξικού σχεδιασμού, συσχετίζονται με το ΣΑΚΧ άλλοτε σε μικρότερο και άλλοτε σε μεγαλύτερο βαθμό. Η παρουσίαση των Πλαισίων και η συσχέτισή τους με τις κατευθύνσεις του ΣΑΚΧ παρουσιάζονται στα επόμενα κεφάλαια Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΓΠΧΣΑΑ) Το ΓΠΧΣΑΑ αποτελεί σύνολο κειμένων με το οποίο καταγράφονται και αξιολογούνται οι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και διάρθρωση του εθνικού χώρου. Επιπλέον, αποτιμώνται οι χωρικές επιπτώσεις των διεθνών, ευρωπαϊκών και εθνικών πολιτικών και προσδιορίζονται με προοπτική δεκαπέντε ετών, οι βασικές προτεραιότητες και οι στρατηγικές κατευθύνσεις για την ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη και την αειφόρο οργάνωση του εθνικού χώρου (Αγγελίδης, 2000). Σκοπός του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 128 Α/Άρθρο 1/3.7.08), το οποίο σύμφωνα με τα εργαλεία σχεδιασμού του EU compendium (EC, 1997a) είναι εργαλείο εθνικού επιπέδου, είναι ο προσδιορισμός στρατηγικών κατευθύνσεων για την ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη και την αειφόρο οργάνωση του εθνικού χώρου με χρονικό ορίζοντα δεκαπενταετίας, λαμβάνοντας υπόψη: την ανάγκη για: α) προώθηση της αειφόρου, ισόρροπης και σφαιρικά ανταγωνιστικής ανάπτυξης, β) κατοχύρωση της παραγωγικής και κοινωνικής συνοχής, γ) διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς στο σύνολο του εθνικού χώρου και στις επιμέρους ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 44

45 ενότητές του και δ) ενίσχυση της θέσης της χώρας στο διεθνές και ευρωπαϊκό πλαίσιο, τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα, σε διεθνές και κοινοτικό επίπεδο, για τη διαχείριση του χώρου, το περιβάλλον και την αειφορία, την υποχρέωση εναρμόνισης με το εθνικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς και άλλα γενικά ή ειδικά αναπτυξιακά προγράμματα εθνικής σημασίας που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη διάρθρωση και ανάπτυξη του εθνικού χώρου, την ανάγκη εναρμόνισης με τους γενικούς και επιμέρους οικονομικούς στόχους που έχουν τεθεί στο πλαίσιο του Αναθεωρημένου Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης, καθώς και με τις προτεραιότητες του Εθνικού Προγράμματος Μεταρρυθμίσεων για την Ανάπτυξη και την Απασχόληση. ότι το Γενικό Πλαίσιο αποτελεί, κατά νόμο, τη βάση αναφοράς για τον συντονισμό και την εναρμόνιση των επιμέρους πολιτικών, προγραμμάτων και επενδυτικών σχεδίων που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη συνοχή και την ανάπτυξη του εθνικού χώρου Το ΓΠΧΣΑΑ στοχεύει στη διαμόρφωση ενός χωρικού προτύπου ανάπτυξης, στο πλαίσιο της βιωσιμότητας, το οποίο θα είναι αποτέλεσμα μιας ισόρροπης θεώρησης στο χώρο παραμέτρων που προωθούν την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της Ελλάδας και ενισχύουν την κοινωνική και οικονομική συνοχή και την ανταγωνιστικότητά της. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Ειδικότερα, σύμφωνα με το ΦΕΚ 128 Α/ (Άρθρο 2) επιδιώκεται: Η ενίσχυση του ρόλου της χώρας προς τον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο, σε όλα τα επίπεδα, με: Την ανάδειξη των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της και της ιστορίας της, στοιχεία τα οποία συνιστούν σημαντικό πλεονέκτημα της χώρας. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 45

46 Την ανάδειξή της σε σημαντικό κόμβο μεταφορών, ενέργειας, και επικοινωνιών, όπως και σε πόλο διασυνοριακών και λοιπών συνεργασιών, ιδίως δε συνεργασιών που προωθούν την έρευνα, την τεχνολογία, την καινοτομία και τον τουρισμό. Τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας με την ανάπτυξη της οικονομίας της γνώσης και την αύξηση της ελκυστικότητας της χώρας για την προώθηση επιχειρηματικών δράσεων σε κλάδους στους οποίους διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 46

47 Σχέδιο 2. Ένταξη της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό και ευρύτερο χώρο στα πλαίσια του ΓΠΧΣΑΑ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 128 Α/3.7.08) ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 47

48 Σχέδιο 3. Πύλες-Πόλοι και Άξονες Ανάπτυξης της Ελλάδας στα πλαίσια του ΓΠΧΣΑΑ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 128 Α/3.7.08) Η ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης και της χωρικής συνοχής. Για το σκοπό αυτό, με το ΓΠΧΣΑΑ, επιδιώκεται: Η ενίσχυση της ισόρροπης - πολυκεντρικής ανάπτυξης της χώρας, ιδίως με τον περιορισμό των ανισοτήτων ανάπτυξης μεταξύ διαφόρων ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 48

49 περιοχών και την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων με σεβασμό στο περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά. Σχέδιο 4. Ισόρροπη και πολυκεντρική ανάπτυξη της Ελλάδας στα πλαίσια του ΓΠΧΣΑΑ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 128 Α/3.7.08) Ο περιορισμός της υπέρμετρης αστικοποίησης, μέσα από τη βελτίωση της ελκυστικότητας της υπαίθρου. Η βελτίωση της πρόσβασης σε βασικά δίκτυα μεταφορών, ενέργειας και επικοινωνιών και η ανάπτυξη των σχετικών υποδομών. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 49

50 Σχέδιο 5. Μεταφορικές υποδομές και περιφερειακή ανάπτυξη στα πλαίσια του ΓΠΧΣΑΑ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 128 Α/3.7.08) ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 50

51 Σχέδιο 6. Νέο οδικό δίκτυο και περιφερειακή ανάπτυξη στα πλαίσια του ΓΠΧΣΑΑ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 128 Α/3.7.08) Η βελτίωση της ποιότητας ζωής, σε συνδυασμό με τη διαφύλαξη των ιδιαιτεροτήτων κάθε περιοχής. Η ενίσχυση των κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών (εκπαίδευση, υγεία, κοινωνική πρόνοια, αθλητισμός). ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 51

52 Η προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, και η ανάδειξη των ευαίσθητων στοιχείων της φύσης, της πολιτιστικής κληρονομιάς και του τοπίου. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται: Στον περιορισμό παραγόντων υποβάθμισης του χώρου, όπως η υπέρμετρη αστική εξάπλωση και η διάσπαρτη δόμηση. Στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, στην πρόληψη της ρύπανσης καθώς και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Στην πρόληψη και την αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και στην αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών. Λόγω των σημαντικών προβλημάτων που προκαλεί η αλλαγή κλίματος με ταχύτατους ρυθμούς, τίθενται οι εξής στόχοι: Συνεχής μέριμνα για την εξοικονόμηση ενέργειας. Προώθηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας φιλικότερων προς το περιβάλλον, ιδίως των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Προσαρμογή της χώρας στις νέες συνθήκες που διαγράφουν οι κλιματικές αλλαγές και αντιμετώπιση των επιπτώσεων που αυτές συνεπάγονται (πυρκαγιές, πλημμύρες και διάβρωση, ξηρασία, υφαλμύρωση, απερήμωση και άλλα φυσικά φαινόμενα), με τη δημιουργία κατάλληλων προληπτικών μηχανισμών, υποδομών και σχεδίων δράσης. Η παροχή ενός συνεκτικού πλαισίου κατευθύνσεων για τα υποκείμενα επίπεδα σχεδιασμού. Ειδικότερα, το ΓΠΧΣΑΑ καθορίζει τις κατευθύνσεις για (Αγγελίδης, 2000): Τη χωρική οργάνωση των κύριων εθνικών πόλων και αξόνων ανάπτυξης. Τη χωρική διάρθρωση των στρατηγικής σημασίας δικτύων υποδομών και μεταφορών, καθώς και των κόμβων διευρωπαϊκής ακτινοβολίας. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 52

53 Τη χωρική διάρθρωση, εξειδίκευση και συμπληρωματικότητα των παραγωγικών τομέων. Το ρόλο των μητροπολιτικών αστικών κέντρων και τη σχέση με την ενδοχώρα τους, τη χωρική διάρθρωση του αστικού δικτύου, καθώς και τη χωρική οργάνωση και ανάπτυξη του ορεινού, αγροτικού, παράκτιου και νησιωτικού χώρου. Τη διατήρηση και ανάδειξη της ποικιλομορφίας της υπαίθρου, τη συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων, καθώς και τη διατήρηση, ανάδειξη και προστασία της εθνικής φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς. Τη γεωγραφική ανασυγκρότηση της χώρας με σκοπό τη δημιουργία βιώσιμων διοικητικών και αναπτυξιακών ενοτήτων σε διαπεριφερειακό επίπεδο. Το ΓΠΧΣΑΑ στην Ελλάδα, καταρτίζεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (νυν Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής) σε συνεργασία με άλλα αρμόδια Υπουργεία και οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα (Αγγελίδης, 2000). Γενικότερα παρατηρούμε ότι το ΓΠΧΣΑΑ προτείνει τη δημιουργία μιας πολυκεντρικής δομής (ΦΕΚ 128 Α/Άρθρο 8/3.7.08) και τη χωρική διάρθρωση του οικιστικού δικτύου(φεκ 128 Α/Άρθρο 5/3.7.08) με τον ορισμό μιας σειράς πόλεων ως εθνικών πόλων ανάπτυξης (Πάτρα, Λάρισα-Βόλος, Ιωάννινα, Κομοτηνή- Αλεξανδρούπολη, Ηράκλειο-Χανιά) και δευτερευόντων πόλων ανάπτυξης (Κέρκυρα, Κοζάνη, Λαμία, κλπ). Η δημιουργία αυτή της πολυκεντρικής χωρικής δομής και η χωρική οργάνωση των κύριων εθνικών πόλων ανάπτυξης καθώς και των διεθνών και διαπεριφερειακών εισόδων-πυλών και συνδέσεων της χώρας, η συνεργασία πόλης-υπαίθρου με στόχο την αξιοποίηση της δυναμικής των αστικών κέντρων, όπως και η βελτίωση της υποδομής των μεταφορών, της ενέργειας και των επικοινωνιών, είναι στοιχεία και ενέργειες τα οποία παραπέμπουν στους δύο πρώτους στόχους του ΣΑΚΧ, δηλαδή την πολυκεντρική χωρική ανάπτυξη και νέα σχέση πόλεων-υπαίθρου, και την ισότητα πρόσβασης σε υποδομές και γνώσεις. Η προστασία και αποκατάσταση του ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 53

54 περιβάλλοντος, και η ανάδειξη των ευαίσθητων στοιχείων της φύσης, της πολιτιστικής κληρονομιάς και του τοπίου, τα οποία αποτελούν μία από τις επιδιώξεις του ΓΠΧΣΑΑ, παραπέμπουν στον τρίτο στόχο του ΣΑΚΧ, δηλαδή στη συνετή διαχείριση και ανάπτυξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΠΧΣΑΑ) Τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΠΧΣΑΑ), τα οποία σύμφωνα με τα εργαλεία σχεδιασμού του EU compendium (EC, 1997a) είναι εργαλεία εθνικού επιπέδου, αποτελούν σύνολα κειμένων με τα οποία εξειδικεύονται και συμπληρώνονται οι κατευθύνσεις του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης που αφορούν την ανάπτυξη και οργάνωση του εθνικού χώρου και ιδίως(αγγελίδης, 2000, Ν. 2742/99 - ΦΕΚ 207/ ): Τη χωρική διάρθρωση κάποιων τομέων και κλάδων παραγωγικών δραστηριοτήτων εθνικής σημασίας. Τη χωρική διάρθρωση των δικτύων και υπηρεσιών τεχνικής, κοινωνικής και διοικητικής υποδομής εθνικού ενδιαφέροντος. Ορισμένες ειδικές περιοχές του εθνικού χώρου και ιδίως τις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές, τις ορεινές και προβληματικές ζώνες, τις περιοχές που υπάγονται σε διεθνείς ή ευρωπαϊκές συμβάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και άλλες ενότητες του εθνικού χώρου που παρουσιάζουν κρίσιμα περιβαλλοντικά, αναπτυξιακά και κοινωνικά προβλήματα. Τα ειδικά πλαίσια τα οποία έχουν καταρτιστεί στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Ν.2742/1999, είναι τα εξής: ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 54

55 Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού. (ΦΕΚ 1138 Β/ ) Σκοπός του ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό είναι η παροχή κατευθύνσεων, κανόνων και κριτηρίων για τη χωρική διάρθρωση, οργάνωση και ανάπτυξη του τουρισμού στον ελληνικό χώρο καθώς και η διατύπωση ενός ρεαλιστικού προγράμματος δράσης για την επόμενη δεκαπενταετία ( ). Με το συγκεκριμένο Ειδικό Πλαίσιο επιδιώκεται επίσης η εξασφάλιση της προστασίας και της βιωσιμότητας των πόρων καθώς και η ενίσχυση των πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης (ΦΕΚ 1138 Β/Κεφάλαιο Α /Άρθρο 1/ ). Το ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό στοχεύει στη δημιουργία συνθηκών για (ΦΕΚ 1138 Β/Κεφάλαιο Α /Άρθρο 2/ ): Την ποιοτική περιβαλλοντική αναβάθμιση, τη χωρική διεύρυνση της τουριστικής δραστηριότητας και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Την προσαρμογή του σχεδιασμού στις νέες προκλήσεις και πολιτικές, για τη βελτίωση της απόδοσης στον τομέα του τουρισμού. Τη προώθηση της υγιούς επιχειρηματικότητας. Την εξειδίκευση και συμπλήρωση των βασικών κατευθύνσεων, του υπό κατάρτιση ΓΠΧΣΑΑ, στον τομέα του τουρισμού. Την προώθηση της αειφόρου και ισόρροπης ανάπτυξης της χώρας. Τη διάχυση της ανάπτυξης του τουρισμού σε περισσότερες γεωγραφικές περιοχές με πολιτικές που θα ενθαρρύνουν ή θα αποθαρρύνουν τη συγκέντρωση των επενδύσεων στον τουρισμό. Τη διάχυση των αποτελεσμάτων του τουρισμού στους υπολοίπους τομείς της οικονομίας. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 55

56 Τη βελτίωση του συνολικού οικονομικού αποτελέσματος της τουριστικής δραστηριότητας και του βαθμού απόδοσής της. Την παροχή των αναγκαίων κατευθύνσεων για την προώθηση της τουριστικής ανάπτυξης στο πλαίσιο της αειφόρου, ισόρροπης, συνεκτικής και ολοκληρωμένης διαχείρισης του χώρου. Την εξειδίκευση και αναπροσαρμογή των στόχων, κατευθύνσεων και προτεραιοτήτων της αναπτυξιακής νομοθεσίας, όσον αφορά στην τουριστική ανάπτυξη. Σχέδιο 7. Βασικές Κατευθύνσεις Χωρικής Οργάνωσης του Τουρισμού σύμφωνα με το ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό Πηγή: Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 1138 Β/ ) ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 56

57 Στο παραπάνω σχέδιο παρουσιάζονται οι περιοχές οι οποίες έχουν προτεραιότητα στον τουρισμό και διαχωρίζονται σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες. Οι στόχοι του ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό εναρμονίζονται γενικότερα με τις πολιτικές του ΣΑΚΧ. Συγκεκριμένα, οι κατευθύνσεις προώθησης του τουρισμού έχουν ως αρχή τη συνετή διαχείριση και αξιοποίηση του φυσικού πλούτου, η οποία ταυτίζεται με την τρίτη πολιτική του ΣΑΚΧ, δηλαδή τη συνετή διαχείριση και ανάπτυξη της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Επιπλέον, γίνεται αναφορά στη νέα σχέση πόλης-υπαίθρου (εναλλακτική μορφή τουρισμού) και στην ισόρροπη ανάπτυξη, καθώς και μικρότερη αναφορά σε βελτιωμένες υποδομές μεταφορών,, τα οποία σχετίζονται με την πρώτη πολιτική του ΣΑΚΧ, περί πολυκεντρικής χωρικής ανάπτυξης και νέας σχέσης πόλης-υπαίθρου, και με την δεύτερη πολιτική, περί ισότητας πρόσβασης σε υποδομές. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για την Βιομηχανία. και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού (ΦΕΚ 151 ΑΑΠ/ ). Σκοπός του ΕΠΧΣΑΑ για τη Βιομηχανία είναι ο μετασχηματισμός της χωρικής διάρθρωσης του εθνικής σημασίας τομέα της βιομηχανίας προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης. Για το σκοπό αυτό το συγκεκριμένο Πλαίσιο περιλαμβάνει κατευθύνσεις που αφορούν στη χωρική οργάνωση της βιομηχανίας καθώς και τη χωροθέτησή της σε τοπικό επίπεδο σε συνάρτηση με τις χρήσεις γης. Ειδικότερα, περιλαμβάνει κατευθύνσεις για το εθνικό πρότυπο χωροταξικής οργάνωσης της βιομηχανίας, με εξειδίκευση σε περιφερειακό και νομαρχιακό επίπεδο, κατευθύνσεις κλαδικού και ειδικού χαρακτήρα, κατευθύνσεις για το καθεστώς και τους όρους οργανωμένης χωροθέτησης της βιομηχανίας, καθώς και κατευθύνσεις για τον υποκείμενο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό και για άλλες μορφές σχεδιασμού (ΦΕΚ 151 ΑΑΠ/Κεφάλαιο Α /Άρθρο 1/ ). ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 57

58 Οι στόχοι του ΕΠΧΣΑΑ για τη Βιομηχανία είναι οι εξής (ΦΕΚ 151 ΑΑΠ/Κεφάλαιο Β /Άρθρο 3/ ): Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας καθώς και του ευρύτερου οικονομικού και χωρικού ρόλου της, μέσω της προώθησης ενός χωρικού προτύπου που δημιουργεί εξωτερικές οικονομίες στον τομέα ή σε διασυνδεόμενους τομείς και μειώνει τις εξωτερικές παρενέργειες σε τομείς, περιοχές ή ομάδες του πληθυσμού. Η ενίσχυση της βιομηχανικής επιχειρηματικότητας και ανάπτυξης. Η επιλεκτική διεύρυνση της γεωγραφικής βάσης της βιομηχανίας σε περιφερειακή και ενδοπεριφερειακή κλίμακα, με την προώθηση ενός πιο πολυκεντρικού προτύπου οργάνωσης. Η εξυγίανση της χωροθέτησης της βιομηχανίας σε επίπεδο χρήσεων γης. Η διαμόρφωση των ειδικών όρων χωροθέτησης για τους κλάδους βιομηχανίας που παρουσιάζουν έντονες χωρικές εξαρτήσεις από συγκεκριμένα στοιχεία της γενικότερης οργάνωσης του χώρου. Η προώθηση της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής συνιστώσας στη χωρική διάρθρωση της δραστηριότητας, κυρίως με την προαγωγή οργανωμένων μορφών χωροθέτησης της βιομηχανίας. Ο καλύτερος συντονισμός του συνόλου των πολιτικών οι οποίες έχουν χωρική διάσταση και αφορούν τη βιομηχανία. Η απλούστευση των διαδικασιών για τις βιομηχανικές επενδύσεις. Η αποφυγή ρυθμίσεων και δράσεων που δεν λαμβάνουν υπόψη τις δευτερογενείς επιπτώσεις σε άλλα πεδία. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 58

59 Σχέδιο 8. Εθνικό Πρότυπο Χωροταξικής Οργάνωσης της Βιομηχανίας σύμφωνα με το ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία Πηγή: Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για την Βιομηχανία. και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού (ΦΕΚ 151 ΑΑΠ/ ) Στο παραπάνω σχέδιο παρουσιάζονται οι άξονες, οι πόλοι και οι περιοχές οι οποίες παρουσιάζουν βιομηχανικό ενδιαφέρον και περιέχονται στο εθνικό πρότυπο χωροταξικής οργάνωσης της βιομηχανίας. Η συμβατότητα των στόχων του ΕΠΧΣΑΑ για τη Βιομηχανία με τις πολιτικές του ΣΑΚΧ πραγματοποιείται κυρίως μέσω της συνετής διαχείρισης της φυσικής κληρονομιάς (τρίτη πολιτική του ΣΑΚΧ), καθώς και μέσω της πρώτης πολιτικής του ΣΑΚΧ, μιας και το συγκεκριμένο πλαίσιο τονίζει τη δημιουργία ενός πολυκεντρικού προτύπου βιομηχανικής οργάνωσης. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 59

60 Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού (ΦΕΚ 2464 Β/ ). Σκοπός του ΕΠΧΣΑΑ για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είναι (ΦΕΚ 2464 Β/Κεφάλαιο Α/Άρθρο 1/ ): Η διαμόρφωση πολιτικών χωροθέτησης έργων ηλεκτροπαραγωγής ανά κατηγορία δραστηριότητας και κατηγορία χώρου. Η καθιέρωση κανόνων και κριτηρίων χωροθέτησης που θα επιτρέπουν αφενός την δημιουργία βιώσιμων εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αφετέρου την αρμονική ένταξή τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Η δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού χωροθέτησης των εγκαταστάσεων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ώστε να επιτευχθεί ανταπόκριση στους στόχους των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 60

61 Σχέδιο 9. Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας σύμφωνα με το ΕΠΧΣΑΑ για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Πηγή: Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΦΕΚ 2464 Β/ ) ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 61

62 Σχέδιο 10. Διαθέσιμο Υδροδυναμικό Πηγή: Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΦΕΚ 2464 Β/ ) Οι στόχοι του ΕΠΧΣΑΑ για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας εναρμονίζονται με τις πολιτικές του ΣΑΚΧ κυρίως μέσω της συνετής διαχείρισης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, μιας και οι ΑΠΕ συνιστούν πηγές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον και προϋποθέτουν και Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Γενικά στην Ελλάδα, τα ΕΠΧΣΑΑ συνοδεύονται από πρόγραμμα δράσης, στο οποίο εξειδικεύονται οι απαιτούμενες για την εφαρμογή τους ενέργειες, δράσεις, ρυθμίσεις και προγράμματα, το κόστος, οι πηγές και οι φορείς χρηματοδότησής τους, καθώς και ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 62

63 το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης των αναγκαίων έργων και μέτρων και οι φορείς εφαρμογής (Αγγελίδης, 2000) Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) Σύμφωνα με το Νόμο 2742/1999 για το Χωροταξικό Σχεδιασμό, τα ΠΠΧΣΑΑ καταρτίζονται για κάθε Περιφέρεια της χώρας και αποτελούν σύνολα κειμένων ή διαγραμμάτων με τα οποία (Νόμος 2742/99 - ΦΕΚ 207/Κεφάλαιο Γ/Άρθρο 8): καταγράφεται και αξιολογείται η θέση της περιφέρειας στο διεθνή και ευρωπαϊκό χώρο, ο ρόλος της σε εθνικό επίπεδο και σε σύγκριση με άλλες περιφέρειες και οι λειτουργίες διαπεριφερειακού χαρακτήρα που έχει ή μπορεί να αναπτύξει, καταγράφονται και αξιολογούνται οι παράγοντες εκείνοι που επηρεάζουν την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και διάρθρωση του χώρου στο επίπεδο της περιφέρειας, αποτιμώνται οι χωρικές επιπτώσεις των ευρωπαϊκών, των εθνικών και των περιφερειακών πολιτικών και προγραμμάτων στο επίπεδο της περιφέρειας, προσδιορίζονται οι βασικές προτεραιότητες και στρατηγικές επιλογές για τη βιώσιμη ανάπτυξη του χώρου σε επίπεδο περιφέρειας. Το σύνολο των ΠΠΧΣΑΑ προτείνει ένα πρότυπο Χωρικής Ανάπτυξης, του οποίου οι γενικοί στόχοι καθορίζουν το πρότυπο χωρικής οργάνωσης της Περιφέρειας και συγκεκριμενοποιούνται στο χώρο ως εξής: Με την επιδίωξη συγκρότησης ενός ισόρροπου και πολυκεντρικού δικτύου αστικών κέντρων. Με την επιδίωξη ενός πολυκεντρικού πρότυπου αστικής ανάπτυξης σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 63

64 Με την ενδυνάμωση και βελτίωση όλων των αστικών κέντρων της περιφέρειας. Με την υιοθέτηση της αρχής της «Συμπαγούς Πόλης» και τον περιορισμό της αστικής διάχυσης. Με την ανάπτυξη ενός βιώσιμου πρότυπου ανάπτυξης της υπαίθρου. Με την ανάπτυξη ολοκληρωμένων συστημάτων μεταφορών και πρόσβασης στη γνώση. Με τη βελτίωση της προσπελασιμότητας της περιφέρειας και της εσωτερικής της συνοχής. Με τη διάχυση της πληροφορίας και της γνώσης. Με τη συνεπή διαχείριση των υδατικών πόρων και την πρόληψη κινδύνων φυσικών καταστροφών. Με τη συνετή χρήση και την αναπτυξιακή αξιοποίηση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων. Τα περιφερειακά πλαίσια τα οποία έχουν καταρτιστεί στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Ν.2742/1999, είναι τα παρακάτω: Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κρήτης. (ΦΕΚ 1486 Β/ ) Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Θεσσαλίας. (ΦΕΚ 1484 Β/ ) Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. (ΦΕΚ 1470 Β/ ) Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Ηπείρου. (ΦΕΚ 1451 Β/ ) ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 64

65 Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. (ΦΕΚ 1487 Β/ ) Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. (ΦΕΚ 1469 Β/ ) Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. (ΦΕΚ 1472 Β/ ) Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Πελοποννήσου. (ΦΕΚ 1485 Β/ ) Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. (ΦΕΚ 1473 Β/ ) Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. (ΦΕΚ 1471 Β/ ) Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. (ΦΕΚ 218 Β/ ) Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Ιονίων Νήσων. (ΦΕΚ 56 Β/ ) Σύμφωνα με τον Αγγελίδη (2000), οι γενικές κατευθύνσεις και προτάσεις των ΠΠΧΣΑΑ μπορούν να εξειδικεύονται περαιτέρω στο επίπεδο των εδαφικών ορίων των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων ή και άλλων γεωγραφικών ενοτήτων της περιφέρειας. Στην πράξη, οι γενικές κατευθύνσεις και προτάσεις των ΠΠΧΣΑΑ εξειδικεύτηκαν κυρίως μέσω των ΓΠΣ-ΣΧΟΟΑΠ, τα οποία εκπονήθηκαν ή και εκπονούνται ακόμη κατ εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 2508/97 για τη βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων και οικισμών της χώρας. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 65

66 Τα ΠΠΧΣΑΑ συνοδεύονται από πρόγραμμα δράσης, στο οποίο εξειδικεύονται οι απαιτούμενες για την εφαρμογή τους ενέργειες, δράσεις, ρυθμίσεις και προγράμματα, το κόστος, οι πηγές και οι φορείς χρηματοδότησής τους, καθώς και το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης των αναγκαίων έργων και μέτρων και οι φορείς εφαρμογής (Αγγελίδης, 2000). Ο Νόμος 2742/99 προβλέπει τη σύνταξη εκθέσεων αξιολόγησης των Περιφερειακών ανά διετία. Κατά συνέπεια, είναι επιτακτική η ανάγκη αναθεώρησης των χωροταξικών πλαισίων καθώς θα πρέπει κάθε φορά να λαμβάνονται υπόψη οι εξελίξεις που σημειώθηκαν στην Ευρώπη και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και επιτάσσουν την προσαρμογή της αναπτυξιακής και χωροταξικής πολιτικής της χώρας στα νέα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής και της οικονομικής συγκυρίας (Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής 7 ). Οι γενικότεροι στόχοι των ΠΠΧΣΑΑ εναρμονίζονται με τις χωρικές πολιτικές του ΣΑΚΧ. Συγκεκριμένα, οι πρώτοι πέντε στόχοι του ΠΠΧΣΑΑ (η επιδίωξη συγκρότησης ενός ισόρροπου και πολυκεντρικού δικτύου αστικών κέντρων, η επιδίωξη ενός πολυκεντρικού πρότυπου αστικής ανάπτυξης σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο, η ενδυνάμωση και βελτίωση όλων των αστικών κέντρων της περιφέρειας, η υιοθέτηση της αρχής της «Συμπαγούς Πόλης» και ο περιορισμός της αστικής διάχυσης και η ανάπτυξη ενός βιώσιμου πρότυπου ανάπτυξης της υπαίθρου) παραπέμπουν στην πρώτη πολιτική του ΣΑΚΧ περί πολυκεντρικής χωρικής ανάπτυξης. Επιπλέον, οι τρεις επόμενοι στόχοι του ΠΠΧΣΑΑ (η ανάπτυξη ολοκληρωμένων συστημάτων μεταφορών και πρόσβασης στη γνώση, η βελτίωση της προσπελασιμότητας της περιφέρειας και της εσωτερικής της συνοχής και η διάχυση της πληροφορίας και της γνώσης) παραπέμπουν στη δεύτερη πολιτική του ΣΑΚΧ περί ισότητας πρόσβασης σε υποδομές και γνώσεις, ενώ τέλος, οι δύο τελευταίοι στόχοι (η συνεπής διαχείριση των υδατικών πόρων, η πρόληψη κινδύνων φυσικών καταστροφών και η συνετή χρήση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων) παραπέμπουν στην τρίτη πολιτική του ΣΑΚΧ περί συνετής διαχείρισης και ανάπτυξης φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. 7 Πηγή: ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 66

67 Συνοψίζοντας, παραπάνω παρουσιάστηκαν τα πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης και σχολιάστηκε η σχέση τους με τις τρεις χωρικές πολιτικές του ΣΑΚΧ, η οποία παρουσιάζεται συνοπτικά και στον παρακάτω πίνακα, με τη βοήθεια όλων των αντίστοιχων ΦΕΚ τα οποία αναφέρθηκαν. Όπως φαίνεται τα πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης εφαρμόζουν σε αρκετά μεγάλο βαθμό τις χωρικές επιλογές πολιτικής του ΣΑΚΧ. Πίνακας 2. Εφαρμογή του ΣΑΚΧ στα πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης ΣΑΚΧ ΕΠΧΣΑΑ ΓΠΧΣΑΑ ΠΠΧΣΑΑ Ανανεώσιμων Τουρισμού Βιομηχανίας Πηγών Ενέργειας 1 Μ.Σ. Μ.Σ. Μ.Σ. μ.σ. - 2 Μ.Σ. Μ.Σ. μ.σ Μ.Σ. Μ.Σ. Μ.Σ. Μ.Σ. Μ.Σ. 1= Πολυκεντρική χωρική ανάπτυξη και μια νέα σχέση πόλεων-υπαίθρου 2= Ισότιμη πρόσβαση στις υποδομές και τις γνώσεις 3= Συνετή διαχείριση και ανάπτυξη της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Ευρώπης Μ.Σ.= Μεγάλη Συσχέτιση μ.σ.= Μικρή Συσχέτιση Πηγή: ιδία επεξεργασία ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 67

68 Κεφάλαιο 3 ο Συμπεράσματα Σκοπός της συγκεκριμένης ερευνητικής εργασίας ήταν η παρουσίαση των ευρωπαϊκών πολιτικών για τη χωροταξία και η ενσωμάτωση των κατευθύνσεων του Σχεδίου Ανάπτυξης Κοινοτικού Χώρου (ΣΑΚΧ), ειδικότερα, στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο. Έτσι, αρχικά μελετήθηκε το αντικείμενο του χωρικού σχεδιασμού και παρουσιάστηκε η εξέλιξη των ευρωπαϊκών πολιτικών για τη χωροταξία. Στη συνέχεια, και αφού διατυπώθηκε το πλαίσιο του ΣΑΚΧ και αναλύθηκαν οι χωρικές του επιλογές, παρουσιάστηκε το ισχύον ελληνικό θεσμικό πλαίσιο για το χωροταξικό σχεδιασμό και εξετάστηκε η ενσωμάτωση των κατευθύνσεων του ΣΑΚΧ στα Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης του Ν. 2742/99 (ΦΕΚ. 207/ ), «για το Χωροταξικό Σχεδιασμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη», με τον οποίο για πρώτη φορά στην Ελλάδα διαμορφώνεται μια στρατηγική αντίληψη για το χωροταξικό σχεδιασμό και τις άμεσα επηρεαζόμενες από αυτόν πολιτικές. Σκοπός του χωρικού σχεδιασμού είναι η ορθολογική χωρική οργάνωση των χρήσεων γης και του τρόπου σύνδεσής τους, με σκοπό να ικανοποιήσει την ανάγκη για ανάπτυξη, προστατεύοντας παράλληλα και το περιβάλλον, και να επιτύχει κοινωνικούς και οικονομικούς στόχους. Τα εργαλεία του χωρικού σχεδιασμού (EC 1997a) είναι οι εθνικές πολιτικές, τα στρατηγικά εργαλεία, τα πλαίσια και τα κανονιστικά εργαλεία, τα οποία διαχωρίστηκαν με αυτό τον τρόπο λόγω του διαφορετικού γεωγραφικού επιπέδου αναφοράς. Ένα πολύ σημαντικό στόχο των συστημάτων σχεδιασμού, όπως παρατηρήθηκε από τη μελέτη, αποτελεί η βιώσιμη - αειφόρος ανάπτυξη, η οποία έχει τρεις συνιστώσες πυλώνες, την περιβαλλοντική προστασία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την οικονομική συνοχή. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 68

69 Στην Ευρώπη ουσιαστικά δεν υπάρχει ενιαίο σύστημα χωρικού σχεδιασμού, παρά μόνο συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Οι διαφορές μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών παρατηρούνται ως προς την έννοια, τα επίπεδα, τα όργανα και τα μέσα άσκησης του χωρικού σχεδιασμού, καθώς και ως προς τη νομική δεσμευτικότητα των επιμέρους χωροταξικών σχεδίων. Στη διαφοροποίηση αυτή συντελούν ποικίλοι παράγοντες, όπως είναι οι ιστορικές και πολιτιστικές συνθήκες, το συνταγματικό και εν γένει νομικό πλαίσιο, οι γεωγραφικές ιδιομορφίες, το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης καθώς και οι ευρύτερες πολιτικές και ιδεολογικές αντιλήψεις που επικρατούν σε κάθε χώρα. Από τη «γέννηση» της ιδέας για την ανάπτυξη και εξέλιξη ενιαίων πολιτικών χωροταξίας, όπως σημειώθηκε, το Σχέδιο Ανάπτυξης Κοινοτικού Χώρου υπήρξε το πρώτο βασικό πλαίσιο αρχών, στόχων και επιλογών πολιτικής, με σκοπό την αξιοποίηση και το συντονισμό των εθνικών πολιτικών. Το ΣΑΚΧ καθορίζει τρεις βασικές χωρικές επιλογές πολιτικής για την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίες αποτέλεσαν τη βάση για την εφαρμογή, εν συνεχεία, διάφορων σχεδίων, μελετών και προγραμμάτων ευρωπαϊκού, εθνικού και τοπικού επιπέδου. Ουσιαστικά, τα σχέδια, οι μελέτες και τα προγράμματα αυτά (π.χ. SPESP, ESPON, ESPON 2013, TERRA, INTERREG), αποτέλεσαν την προσπάθεια αναβάθμισης της επιστημονικής βάσης του χωροταξικού σχεδιασμού. Ένα τέτοιο παράδειγμα, όπως παρουσιάστηκε στην εξέλιξη της εργασίας, είναι τα Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης του Ν. 2742/99 (ΦΕΚ. 207/ ), ο οποίος αποτελεί τα τελευταία 12 περίπου χρόνια τη βάση της νομοθεσίας για τη χωροταξία στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα με την παρουσίαση των Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, δηλαδή του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης και των Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, πραγματοποιήθηκε και η εξέταση του βαθμού ενσωμάτωσης των κατευθύνσεων του ΣΑΚΧ σε αυτά. Τα κύρια συμπεράσματα αυτής της διαδικασίας συμπτύχτηκαν στον παρακάτω πίνακα, ο οποίος παρουσιάστηκε και στο κεφάλαιο 2.2., και ουσιαστικά αποτυπώνει το βαθμό συσχέτισης των ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 69

70 κατευθύνσεων του ΣΑΚΧ με τους στόχους των Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. ΣΑΚΧ Εφαρμογή του ΣΑΚΧ στα πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΠΧΣΑΑ ΓΠΧΣΑΑ ΠΠΧΣΑΑ Ανανεώσιμων Τουρισμού Βιομηχανίας Πηγών Ενέργειας 1 Μ.Σ. Μ.Σ. Μ.Σ. μ.σ. - 2 Μ.Σ. Μ.Σ. μ.σ Μ.Σ. Μ.Σ. Μ.Σ. Μ.Σ. Μ.Σ. 1= Πολυκεντρική χωρική ανάπτυξη και μια νέα σχέση πόλεων-υπαίθρου 2= Ισότιμη πρόσβαση στις υποδομές και τις γνώσεις 3= Συνετή διαχείριση και ανάπτυξη της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Ευρώπης Μ.Σ.= Μεγάλη Συσχέτιση μ.σ.= Μικρή Συσχέτιση Γενικότερα, από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση και από τον παραπάνω πίνακα, εξάγεται το συμπέρασμα ότι τα Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, είτε σε μικρότερο είτε σε μεγαλύτερο βαθμό, ενστερνίζονται τις κατευθύνσεις του ΣΑΚΧ. Αναλυτικότερα, διαφαίνεται ότι το ΓΠΧΣΑΑ, το οποίο είναι και η βάση για τα ΕΠΧΣΑΑ και τα ΠΠΧΣΑΑ, ενσωματώνει πλήρως τις κατευθύνσεις του ΣΑΚΧ, δηλαδή προωθεί την πολυκεντρική ανάπτυξη και την ισότιμη πρόσβαση στις υποδομές, κυρίως, αλλά και στις γνώσεις, έχοντας πάντα ως γνώμονα την επιδίωξη της συνετής διαχείρισης της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς. Φαίνεται ότι το ΓΠΧΣΑΑ στοχεύει στη δημιουργία ενός χωρικού προτύπου ανάπτυξης, στο πλαίσιο της βιωσιμότητας, το οποίο θα είναι το αποτέλεσμα μιας ισόρροπης θεώρησης παραμέτρων, οι οποίες προωθούν την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της Ελλάδας και ενισχύουν την κοινωνικο-οικονομική συνοχή, καθώς και την ανταγωνιστικότητά της. Αντίστοιχα, και οι γενικότεροι στόχοι των ΠΠΧΣΑΑ εναρμονίζονται με τις τρεις χωρικές πολιτικές του ΣΑΚΧ. Συγκεκριμένα, τα ΠΠΧΣΑΑ όπως και το ΓΠΧΣΑΑ επιδιώκουν και προωθούν τη συγκρότηση ενός ισόρροπου πολυκεντρικού δικτύου αστικών κέντρων για την περιφέρεια που αφορούν, καθώς και την ανάπτυξη ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 70

71 ολοκληρωμένων συστημάτων μεταφορών και πρόσβασης στη γνώση. Και στην περίπτωση των ΠΠΧΣΑΑ, όλοι οι στόχοι επιδιώκονται έχοντας ως βάση την επιδίωξη της σωστής διαχείρισης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Στην περίπτωση των ΕΠΧΣΑΑ, μόνο οι στόχοι του ΕΠΧΣΑΑ για τον τουρισμό έχουν ξεκάθαρα ως βάση και τις τρεις κατευθύνσεις του ΣΑΚΧ. Το ΕΠΧΣΑΑ για τη βιομηχανία, όπως είναι μάλλον αναμενόμενο, ενστερνίζεται σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη και εξέλιξη βιομηχανικών μονάδων και ζωνών με σωστή διαχείριση του περιβάλλοντος, ενώ αναφέρεται και στη δημιουργία ενός πολυκεντρικού προτύπου βιομηχανικής οργάνωσης. Η μοναδική κατεύθυνση του ΣΑΚΧ, η οποία δεν αναφέρεται στο ΕΠΧΣΑΑ για τη βιομηχανία, είναι αυτή περί «ισότιμης πρόσβασης στις υποδομές και τις γνώσεις». Οι στόχοι του ΕΠΧΣΑΑ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αναφέρονται σε πολλά σημεία, ουσιαστικά, στη σχέση της ανάπτυξης των διαφόρων ειδών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με την ταυτόχρονη προστασία της φύσης. Με άλλα λόγια, η μόνη χωρική επιλογή του ΣΑΚΧ την οποία οικειοποιείται το συγκεκριμένο ΕΠΧΣΑΑ, είναι αυτή «περί συνετής διαχείρισης και ανάπτυξης της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς». Συνοψίζοντας, έχει μεγάλη αξία να σημειωθεί, η σημασία του σημαντικού βαθμού ενσωμάτωσης των τριών χωρικών κατευθύνσεων του ΣΑΚΧ στα Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο για το χωροταξικό σχεδιασμό αλλά και στα Πλαίσια που συντάχθηκαν κατ εφαρμογή του. Αυτό που παραμένει, ωστόσο, ανοικτό προς διερεύνηση στο ευρύτερο πεδίο του χωρικού σχεδιασμού στη χώρα μας είναι το ζήτημα της εν τέλει εφαρμογής αυτών των κατευθύνσεων στην πρακτική του σχεδιασμού και της εν τέλει πραγμάτωσης ή όχι των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης, και εν προκειμένω του ΣΑΚΧ. ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 71

72 ΝΤΟΥΛΙΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ 72

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 10 ο Μάθημα Η χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 10 ο Μάθημα Η χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 10 ο Μάθημα Η χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2019

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2019 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Γ.Γ. Χωρικού Σχεδιασμού & Αστικού Περιβάλλοντος Γεν. Δ/νση Χωρικού Σχεδιασμού Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού ΜΕΛΕΤΗ: ΧΡΗΜ/ΤΗΣΗ: Αξιολόγηση και αναθεώρηση

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Πολεοδοµίας και Χωροταξίας Ακαδ. Έτος 2004-2005

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Πολεοδοµίας και Χωροταξίας Ακαδ. Έτος 2004-2005 Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Πολεοδοµίας και Χωροταξίας Ακαδ. Έτος 2004-2005 Περίληψη Εργασίας του µαθήµατος: Σύγχρονες πρακτικές του σχεδιασµού και δυναµική των χωρικών δοµών και

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020

Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 2020 Γεν. Διευθυντής Αναπτυξιακού Κώστας Καλούδης Αναπτυξιακού

Διαβάστε περισσότερα

Μεταφορές στο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο της Ελλάδας

Μεταφορές στο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο της Ελλάδας Μεταφορές στο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο της Ελλάδας Δρ Ευάγγελος Κυριαζόπουλος Ειδικός Επιστήμονας Δ/νσης Χωροταξίας Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Ο χωροταξικός σχεδιασμός μπορεί να αναγνωρίζεται ως το μέσο εργαλείο που

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Πλαίσια Χωρικού Σχεδιασµού στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο : πολιτικές και θεσµοί Αθηνά Γιαννακού ρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόµος (M.Sc.&Ph.D.

Πλαίσια Χωρικού Σχεδιασµού στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο : πολιτικές και θεσµοί Αθηνά Γιαννακού ρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόµος (M.Sc.&Ph.D. Πλαίσια Χωρικού Σχεδιασµού στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο : πολιτικές και θεσµοί Αθηνά Γιαννακού ρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόµος (M.Sc.&Ph.D. LSE) ΜΕΡΟΣ 1 Ο χωρικός σχεδιασµός στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ

Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ 2 Η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ 2007-2013. (ΛΟΥΤΡΑΚΙ 20/03/2009) Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation Παραδοτέο 2.1.2 ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ Ε&Α, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ Θεσσαλονίκη, Αύγουστος 2010 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06)

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Η χώρα μας είναι ένας από τους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΝΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΕ ΟΡΟΥΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ

ΕΥΝΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΕ ΟΡΟΥΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ-ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΑΚΑΔ.ΕΤΟΣ: 2009-2010 ΕΥΝΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Δρ. Ράλλης Γκέκας Επιστημονικός Συνεργάτης ΚΕΔΕ Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Δημάρχων & Δημοτικών Συμβούλων Πρόγραμμα Επιμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ 1 1. ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1.1 Αναφερθείτε

Διαβάστε περισσότερα

https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/941cb9fc-5bbf-4c9e-aefd-6b18fc083b9a?draftid= d-d be6f- 7e7a2c858b73&surveylanguage=EL&serverEnv=

https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/941cb9fc-5bbf-4c9e-aefd-6b18fc083b9a?draftid= d-d be6f- 7e7a2c858b73&surveylanguage=EL&serverEnv= Δημόσια διαβούλευση στο πλαίσιο του ελέγχου καταλληλότητας της νομοθεσίας της ΕΕ για τη φύση (οδηγίες για τα πτηνά και τους οικοτόπους) https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/941cb9fc-5bbf-4c9e-aefd-6b18fc083b9a?draftid=3396364d-d304-4358-be6f-

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ 7 ο ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2011-2012 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Σ. ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ-ΚΟΛΩΝΙΑ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΜIA IΔΕΑ ΓΙΑ ΣΧΕΔΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. στην

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΜIA IΔΕΑ ΓΙΑ ΣΧΕΔΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. στην ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 17.12.2013 COM(2013) 913 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΜIA IΔΕΑ ΓΙΑ ΣΧΕΔΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΔΡ. ΡΑΛΛΗΣ ΓΚΕΚΑΣ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ SKEPSIS Παρουσίαση στο Δημοτικό Συμβούλιο Δήμου Πλαστήρα, Νοέμβριος 2014 ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗ

Διαβάστε περισσότερα

1 η Εγκύκλιος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού

1 η Εγκύκλιος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού 1 η Εγκύκλιος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Στόχοι: Ενημέρωση των αρμόδιων φορέων σχεδιασμού για το υπό διαπραγμάτευση προτεινόμενο νέο πλαίσιο της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Έναρξη προετοιμασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 16 Απριλίου 2010 (22.04) (OR. en) 8263/10 CULT 25 SOC 246 REGIO 28 FSTR 21

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 16 Απριλίου 2010 (22.04) (OR. en) 8263/10 CULT 25 SOC 246 REGIO 28 FSTR 21 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 16 Απριλίου 2010 (22.04) (OR. en) 8263/10 CULT 25 SOC 246 REGIO 28 FSTR 21 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της : Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου προς : Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006 ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006 Διανύουμε το τελευταίο έτος εφαρμογής της Γ Προγραμματικής Περιόδου και κατ ακολουθία και αν δεν εδίδετο παράταση λόγω των καταστροφικών

Διαβάστε περισσότερα

Πλαίσια Χωρικού Σχεδιασµού στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο: πολιτικές και θεσµοί Αθηνά Γιαννακού ρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόµος (M.Sc.&Ph.D.

Πλαίσια Χωρικού Σχεδιασµού στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο: πολιτικές και θεσµοί Αθηνά Γιαννακού ρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόµος (M.Sc.&Ph.D. Πλαίσια Χωρικού Σχεδιασµού στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο: πολιτικές και θεσµοί Αθηνά Γιαννακού ρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόµος (M.Sc.&Ph.D. LSE) ΜΕΡΟΣ 2 To πλαίσιο του χωρικού σχεδιασµού στην Ελλάδα Το κανονιστικό

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων στην Κύπρο 2014-2020

Αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων στην Κύπρο 2014-2020 Αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων στην Κύπρο 2014-2020 Medeea International Conference Mediterranean Energy Cities Λευκωσία, 16 Μαΐου 2013 Γραφείο Προγραμματισμού Άδωνις Κωνσταντινίδης,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΩΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ, ΝΗΣΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ (Υ.ΘΥ.Ν.ΑΛ) ΣΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ) Η 5 η έκθεση για την οικονομική,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics)

ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics) ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics) Τομεακό Σχέδιο Αθήνα, 03.04.2014 Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια σύνθεση των απόψεων που μέχρι τώρα διατυπώθηκαν από Υπηρεσίες, Κοινωνικούς Εταίρους

Διαβάστε περισσότερα

Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012. Πέπη Θεοδώρου. S.M.R. Consultants

Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012. Πέπη Θεοδώρου. S.M.R. Consultants Training Session Ευκαιρίες χρηµατοδότησης για έργα σχετικά µε την προστασία του περιβάλλοντος στην Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας και στην Περιφέρεια Ηπείρου γενικότερα Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012 «Ειδικές

Διαβάστε περισσότερα

Περιφερειακή χρήση των ευρημάτων του ESPON

Περιφερειακή χρήση των ευρημάτων του ESPON The Role of Regions in the EU2020 Strategy: Sustainable growth of South regions in a European context Περιφερειακή χρήση των ευρημάτων του ESPON Στέλλα ΚΥΒΕΛΟΥ, Επ. Καθηγήτρια, Τμήμα Οικονομικής & Περιφερειακής

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε ( )

Η Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε ( ) Η Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε (1957-2013) Παύλος Καρανικόλας Επίκουρος Καθηγητής ΓΠΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ 1. Μείωση της ανεργίας 2. Μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων στην κατανομή

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Οικολογία για Μηχανικούς Καθηγήτρια: Τρισεύγενη Γιαννακοπούλου Φοιτήτρια: Αναστασία Τζίμα

Μάθημα: Οικολογία για Μηχανικούς Καθηγήτρια: Τρισεύγενη Γιαννακοπούλου Φοιτήτρια: Αναστασία Τζίμα Μάθημα: Οικολογία για Μηχανικούς Καθηγήτρια: Τρισεύγενη Γιαννακοπούλου Φοιτήτρια: Αναστασία Τζίμα Περιεχόμενα Αειφόρος Ανάπτυξη Περιφερειακή Πολιτική ΕΕ Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007-2013 Ε.Π.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Ράλλης Γκέκας Σύμβουλος ΚΕΔΕ Κόνιτσα, Σεπτέμβριος 2017 ΒΑΣΙΚΆ ΕΡΩΤΉΜΑΤΑ Γιατί είναι αναγκαία

Διαβάστε περισσότερα

Εργαλεία ευνοϊκής χρηματοδότησης για την υποστήριξη των επενδύσεων στον πολιτιστικό τομέα

Εργαλεία ευνοϊκής χρηματοδότησης για την υποστήριξη των επενδύσεων στον πολιτιστικό τομέα Σύνοψη Εργαλεία ευνοϊκής χρηματοδότησης για την υποστήριξη των επενδύσεων στον πολιτιστικό τομέα Στο παρόν έγγραφο γίνονται ορισμένες υποδείξεις σχετικά με ενδεχόμενες πηγές χρηματοδότησης, δημόσιες και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΕ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΕ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ-ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΑΚΑΔ.ΕΤΟΣ: 2011-2012 ΕΥΝΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Η Ερευνητική Στρατηγική

Η Ερευνητική Στρατηγική Η Ερευνητική Στρατηγική Ο τομέας της Υγείας Η σύγχρονη έρευνα στον τομέα της υγείας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σκοπεύει να εξασφαλίσει την πρόσβαση όσων ζουν στα κράτημέλη σε υγειονομική περίθαλψη υψηλής

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020

Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 23 04 2013 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠΠΕΡΑΑ «Το

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΕ ΟΡΟΥΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΕ ΟΡΟΥΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΑΚΑΔ.ΕΤΟΣ: 2012 2013 ΕΥΝΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 79 ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_08: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2.1. ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΟΦΑΔΩΝ Ο Δήμος Σοφάδων, όπως διαμορφώθηκε μετά

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες Πολεοδομικού Σχεδιασμού

Θεωρίες Πολεοδομικού Σχεδιασμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 8 ο Μάθημα Αστικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπητοί κύριοι συνάδελφοι,

Αγαπητοί κύριοι συνάδελφοι, Αγαπητοί κύριοι συνάδελφοι, Η Ελλάδα εκτιµούµε και τα στοιχεία το επιβεβαιώνουν- ότι αποτελεί ένα επιτυχηµένο παράδειγµα της Πολιτικής της Συνοχής της ΕΕ. Η επίπονη προσπάθεια σχεδόν δύο δεκαετιών συνέβαλε

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 3 Νοεμβρίου 2017 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 3 Νοεμβρίου 2017 (OR. en) Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 3 Νοεμβρίου 2017 (OR. en) 12980/17 CULT 114 DIGIT 204 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση σεναρίου (1) Σενάριο 1: Μη παρέμβασης (do-nothing case)

Αξιολόγηση σεναρίου (1) Σενάριο 1: Μη παρέμβασης (do-nothing case) Αξιολόγηση σεναρίου (1) Σενάριο 1: Μη παρέμβασης (donothing case) Συνάφεια με τις κατευθύνσεις άλλων μορφών στρατηγικού σχεδιασμού Η υπάρχουσα κατάσταση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον κεντρικό αναπτυξιακό

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. προς την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης

Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. προς την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 16.4.2012 2011/0274(COD) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακό περιβάλλον

ενεργειακό περιβάλλον Προστατεύει το ενεργειακό περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ δημιουργεί ένα βιώσιμο Ενεργειακό Περιβάλλον βελτιώνει την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ (Α ΦΑΣΗ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ (Α ΦΑΣΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ 2014-2019 (Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ) Αξιότιμοι συνάδελφοι, Οι Δήμοι, στο πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΑΛΑΖΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ, 26-27 ΜΑΙΟΥ 2017 Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012

Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονία Θράκη»

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ- ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. m npcf ρπμμη ψβ tjw σ^πτυξπι

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ- ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. m npcf ρπμμη ψβ tjw σ^πτυξπι ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ- ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2007-2013 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΕΣΠΑ 2007-2013 m npcf ρπμμη ψβ tjw σ^πτυξπι ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ : ΚΟΡΚΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ^ ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΟΣ Ε.Υ. ΕΝΔΙΑΜΕΣΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας.

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. Προστατεύει το περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 αξιοποιεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Με την αξιοποίηση των ΑΠΕ αναδεικνύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 20 Δεκεμβρίου 2013

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 20 Δεκεμβρίου 2013 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 20 Δεκεμβρίου 2013 Ομιλία Γ.Γ Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος, Σωκράτη Αλεξιάδη, για τον Χωροταξικό Σχεδιασμό της Δυτικής Ελλάδας «Κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Π. ΚΡΗΤΗ 2014-2020

Ε.Π. ΚΡΗΤΗ 2014-2020 Βασικά Στοιχεία του Ε.Π. ΚΡΗΤΗ 2014-2020 Ηράκλειο 29 Ιουνίου 2015 Το όραμα του αναπτυξιακού σχεδιασμού Δυναμική και Βιώσιμη Κρήτη Βιώσιμη σε όρους οικονομικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς Δυναμική με

Διαβάστε περισσότερα

και Κατάρτιση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού 2014-2020 Σχεδιασμός 2020 Εθνικοί στόχοι

και Κατάρτιση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού 2014-2020 Σχεδιασμός 2020 Εθνικοί στόχοι ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΣΠΑ & ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ Σχεδιασμός και Κατάρτιση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού 2014-2020 2020 Εθνικοί στόχοι Αναπτυξιακή Ημερίδα Βιώσιμη Ανάπτυξη και 5η Προγραμματική Περίοδος Το Ρέθυμνο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020

ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020 ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020 - Με την παρούσα εγκύκλιο γίνεται αποτύπωση της προόδου των διαπραγµατεύσεων για τη διαµόρφωση του Κανονιστικού πλαισίου της νέας περιόδου, καθώς και των σηµαντικών

Διαβάστε περισσότερα

Το εργαλείο NEXUS για την ανάπτυξη των Νοτίων Περιφερειών στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο

Το εργαλείο NEXUS για την ανάπτυξη των Νοτίων Περιφερειών στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο ESPON 2013 Programme Το εργαλείο NEXUS για την ανάπτυξη των Νοτίων Περιφερειών στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο Ο ρόλος των περιφερειών στην Στρατηγική Ευρώπη 2020 : Έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς χωρική

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Παρουσίαση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής στη Συνεδρίαση της ΠΕΔ Βορείου Αιγαίου, Μυτιλήνη, 27 Φεβρουαρίου 2014 Σκέλος Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών

Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών 2018-2028 Αρμόδια υπηρεσία Απόσπασμα Όρων Εντολής Η Αναθέτουσα Αρχή, είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος, του Υπουργείου Γεωργίας,

Διαβάστε περισσότερα

«Συντονισμός του Σχεδιασμού και της Εφαρμογής Δημόσιων Πολιτικών»

«Συντονισμός του Σχεδιασμού και της Εφαρμογής Δημόσιων Πολιτικών» Πέμπτη 4 Δεκεμβρίου 2014 «Συντονισμός του Σχεδιασμού και της Εφαρμογής Δημόσιων Πολιτικών» Αποτελεσματική Παρακολούθηση και Αξιολόγηση της Εφαρμογής Δημόσιων Πολιτικών Νίκος Παπαδάτος, Μέλος & τ. Πρόεδρος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ 6.1 Εισαγωγή Κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Φροντίδας

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθύνσεις για τη Διαμόρφωση Στρατηγικών Προτεραιοτήτων και έργων για την βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου

Κατευθύνσεις για τη Διαμόρφωση Στρατηγικών Προτεραιοτήτων και έργων για την βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Περιφέρειας Ν. - Κατευθύνσεις για τη Διαμόρφωση Στρατηγικών Προτεραιοτήτων και έργων για την βιώσιμη Ενεργειακή Ανάπτυξη της Περιφέρειας Νοτίου ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

2η ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014 2020

2η ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014 2020 ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ 2η ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014 2020 Απρίλιος 2013 Στόχος της Εγκυκλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ 7 ο ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2011-2012 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Σ. ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ-ΚΟΛΩΝΙΑ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ήλωση της Λειψίας: Το πολιτικό µέλλον τής ευρωπαϊκής συνοχής

ήλωση της Λειψίας: Το πολιτικό µέλλον τής ευρωπαϊκής συνοχής ήλωση της Λειψίας: Το πολιτικό µέλλον τής ευρωπαϊκής συνοχής Οι υπογράφοντες εκπρόσωποι των τοπικών και περιφερειακών αρχών ολόκληρης της Ευρώπης, καλούµε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τις κυβερνήσεις των κρατών

Διαβάστε περισσότερα

Εναρκτήρια Εισήγηση. Ιωάννης Ανδρέου Προϊστάμενος Τμήματος Περιφερειακής Πολιτιστικής Πολιτικής, Φεστιβάλ και Υποστήριξης Δράσεων/ΔΠΔΕ/ΥΠΠΟΑ/.

Εναρκτήρια Εισήγηση. Ιωάννης Ανδρέου Προϊστάμενος Τμήματος Περιφερειακής Πολιτιστικής Πολιτικής, Φεστιβάλ και Υποστήριξης Δράσεων/ΔΠΔΕ/ΥΠΠΟΑ/. Εναρκτήρια Εισήγηση Ιωάννης Ανδρέου Προϊστάμενος Τμήματος Περιφερειακής Πολιτιστικής Πολιτικής, Φεστιβάλ και Υποστήριξης Δράσεων/ΔΠΔΕ/ΥΠΠΟΑ/. Η Υπηρεσία μας με την παρουσία και συμμετοχή της στην 1 η Πανελλήνια

Διαβάστε περισσότερα

2Σ6 01 και 2Σ6 11 Χειµερινό Εξάµηνο 2Σ6 02 και 2Σ6 12 Εαρινό Εξάµηνο. Σχεδιασµού (και ) Ε. Ανδρικοπούλου, Γ.

2Σ6 01 και 2Σ6 11 Χειµερινό Εξάµηνο 2Σ6 02 και 2Σ6 12 Εαρινό Εξάµηνο. Σχεδιασµού (και ) Ε. Ανδρικοπούλου, Γ. 2Σ6 01 και 2Σ6 11 Χειµερινό Εξάµηνο 2Σ6 02 και 2Σ6 12 Εαρινό Εξάµηνο Εκτεταµένο Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασµού 2012-13 (και 2013-14) Ε. Ανδρικοπούλου, Γ. Καυκαλάς Εκπαιδευτικοί στόχοι του µαθήµατος

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0048/21. Τροπολογία. Jordi Solé εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0048/21. Τροπολογία. Jordi Solé εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE 8.3.2018 A8-0048/21 21 Αιτιολογική σκέψη Δ α (νέα) Δ α. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το άρθρο 8 ΣΛΕΕ, η ΕΕ έχει αναλάβει δέσμευση για την προώθηση της ισότητας ανδρών και γυναικών και τη διασφάλιση

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αστικού Νερού. Α. Ανδρεαδάκης ομ. Καθηγητής ΕΜΠ

Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αστικού Νερού. Α. Ανδρεαδάκης ομ. Καθηγητής ΕΜΠ Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αστικού Νερού Α. Ανδρεαδάκης ομ. Καθηγητής ΕΜΠ Προκλήσεις Αστικοποίηση (70% το 2015) Εντατικοποίηση ανταγωνισμού μεταξύ χρηστών Κλιματική Αλλαγή (40% σε περιοχές με έλλειψη νερού)

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. υδάτινο περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. www.ypeka.gr. www.epperaa.gr

Προστατεύει το. υδάτινο περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. www.ypeka.gr. www.epperaa.gr Προστατεύει το υδάτινο περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Το ΕΠΠΕΡΑΑ προστατεύει το Υδάτινο περιβάλλον βελτιώνει την Ποιότητα της Ζωής μας Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη»

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» ( )

Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» ( ) Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» (2000-2006) Το τοπικό πρόγραμμα Leader+ της Αναπτυξιακής Κιλκίς δομήθηκε γύρω από την έννοια της υπεροχής συγκεράζοντας σε αυτή έννοιες όπως αυτή της ολικής ποιότητας, της αειφορείας,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ. Βασικές κατευθύνσεις και συμμετοχικότητα. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ Λευκωσία, 2015

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ. Βασικές κατευθύνσεις και συμμετοχικότητα. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ Λευκωσία, 2015 ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Βασικές κατευθύνσεις και συμμετοχικότητα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ Λευκωσία, 2015 o Πολεοδομία o Βασικές Έννοιες o Κυπριακή Πραγματικότητα o Πολεοδομικά

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΕΓΚΡΙΘΗΚΑΝ P8_TA(2016)0049 Νησιωτικότητα Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 4ης Φεβρουαρίου 2016 σχετικά με την ειδική κατάσταση των νησιών (2015/3014(RSP))

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020 Οι νέοι κανόνες και η νομοθεσία που διέπουν τον επόμενο γύρο επένδυσης από την πολιτική συνοχής της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020 υιοθετήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

«Το Έργο SURF Nature: Εισαγωγή και παρουσίαση των δράσεων του έργου»

«Το Έργο SURF Nature: Εισαγωγή και παρουσίαση των δράσεων του έργου» Training Session Ευκαιρίες χρηµατοδότησης για έργα σχετικά µε την προστασία του περιβάλλοντος στην Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας και στην Περιφέρεια Ηπείρου γενικότερα Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012 «Το Έργο

Διαβάστε περισσότερα

Περιφέρεια Κρήτης. Περιφέρεια Κρήτης. Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Κρήτης. Δουκός Μποφώρ Ηράκλειο Κρήτης.

Περιφέρεια Κρήτης. Περιφέρεια Κρήτης. Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Κρήτης. Δουκός Μποφώρ Ηράκλειο Κρήτης. Περιφέρεια Κρήτης Περιφέρεια Κρήτης Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Κρήτης Δουκός Μποφώρ 7 71 202 Ηράκλειο Κρήτης www.pepkritis.gr Σταύρος Αρναουτάκης Περιφερειάρχης Κρήτης Η Περιφέρεια Κρήτης,

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020

Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020 ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2014 Σύνοψη της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης για την Κύπρο, 2014-2020 Συνολική πληροφόρηση Η σύμβαση εταιρικής σχέσης με την Κύπρο καθορίζει ένα ορόσημο για επενδύσεις

Διαβάστε περισσότερα

1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ

1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ 1 Η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΠ ΔΕΠΙΝ 2007-2013 ΚΕΡΚΥΡΑ 6 3-2008 1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Αναστασία Στρατηγέα. Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Δρ. Ε.Μ.Π., Μέλος Ε.Δ.Ι.Π. Ε.Μ.Π.

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Αναστασία Στρατηγέα. Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Δρ. Ε.Μ.Π., Μέλος Ε.Δ.Ι.Π. Ε.Μ.Π. ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ & ΘΑΛΑΣΣΑΣ Εισήγηση Ευαγγελία Μηνά

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ & ΘΑΛΑΣΣΑΣ Εισήγηση Ευαγγελία Μηνά ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ & ΘΑΛΑΣΣΑΣ 2014-2020 Εισήγηση Ευαγγελία Μηνά 1 Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εγκρίθηκε με την Απόφαση C(2015) 7415/23-10-2015 Με δημόσια δαπάνη 523.406.309 - κοινοτική συμμετοχή:

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 4 η Διάλεξη Α. Τέσσερα Σχέδια για τη Θεσσαλονίκη Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο (2008-2014)

Διαβάστε περισσότερα

Κέρκυρα /3/2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΥΠΟΔΟΜΩΝ

Κέρκυρα /3/2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΥΠΟΔΟΜΩΝ Κέρκυρα /3/2014 ΠΡΟΣ: Περιφερειακό Συμβούλιο ΘΕΜΑ: Στρατηγική της Π.Ι.Ν. περιόδου 2014-2020

Διαβάστε περισσότερα

INTERREG IVC EUROPE. Παρουσίαση του Προγράμματος. Δρ. Ράλλης Γκέκας

INTERREG IVC EUROPE. Παρουσίαση του Προγράμματος. Δρ. Ράλλης Γκέκας INTERREG IVC EUROPE Παρουσίαση του Προγράμματος Δρ. Ράλλης Γκέκας ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗ 2020 ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Έξυπνη: αποτελεσματικότερες επενδύσεις στην εκπαίδευση, την έρευνα & την καινοτομία.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2245/(INI) της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2245/(INI) της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 2010/2245/(INI) 2.2.2011 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2007-2013

ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2007-2013 ΕΙ ΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Επιστηµονική και Οργανωτική Γραµµατεία Σχεδιασµού και Κατάρτισης Αναπτυξιακού Προγραµµατισµού 2007-2013 ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΜΑ Συμβουλίου (Ecofin) προς το : Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Θέμα: Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020»

ΣΗΜΕΙΩΜΑ Συμβουλίου (Ecofin) προς το : Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Θέμα: Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 9 Ιουνίου 2010 (10.06) (OR. en) 10881/10 CO EUR-PREP 37 ECOFIN 359 COMPET 195 ENV 404 EDUC 113 RECH 226 SOC 411 POLGEN 93 ΣΗΜΕΙΩΜΑ του : Συμβουλίου (Ecofin) προς

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής»

Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» Αθήνα, 15-01-2010 Αριθμ. Πρωτ. 385 Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» Εισαγωγή Ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματική Περίοδος Οκτώβριος 2012

Προγραμματική Περίοδος Οκτώβριος 2012 Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Οκτώβριος 2012 Γενικά Στοιχεία: Άμεση σύνδεση της Πολιτικής της Συνοχής με: τη στρατηγική Ευρώπη 2020 μέσω των 11 θεματικών στόχων της, και τους στόχους του Εθνικού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. Ειδικά Πλαίσια για. Βιομηχανία

Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. Ειδικά Πλαίσια για. Βιομηχανία ΗΜΕΡΙΔΑ TEE «Ορυκτός Πλούτος και Τοπικές Κοινωνίες» Θέμα: Χωρικός Σχεδιασμός και Αξιοποίηση Ορυκτού Πλούτου: Συγκλίσεις και αποκλίσεις μεταξύ χωρικών επιπέδων Κάρκα Λένα Αρχιτέκτων Μηχ Ε.Μ.Π. - Δρ Γεωγραφίας

Διαβάστε περισσότερα

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation Παραδοτέο 2.2.2 ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: ΖΩΝΤΑΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Ή ΠΑΡΟΜΟΙΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ Θεσσαλονίκη, Αύγουστος 2010 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύνθεση Πολιτικής...3 Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Έγγραφο συνόδου B7-0000/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία της ερώτησης για προφορική απάντηση B7-0000/2013

Έγγραφο συνόδου B7-0000/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία της ερώτησης για προφορική απάντηση B7-0000/2013 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Έγγραφο συνόδου 22.4.2013 B7-0000/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία της ερώτησης για προφορική απάντηση B7-0000/2013 σύμφωνα με το άρθρο 115, παράγραφος 5, του Κανονισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, Ιουνίου 2007

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, Ιουνίου 2007 ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, 27-29 Ιουνίου 2007 «Οι αναπτυξιακές προκλήσεις στην 4 η Προγραμματική Περίοδο και ο ρόλος των μηχανικών: Για την κοινωνία της γνώσης, την κοινωνική συνοχή, τη βιώσιμη ανάπτυξη» ------------------

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων στην Περιφέρεια Αττικής

Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων στην Περιφέρεια Αττικής ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Σύμβουλοι Εξειδίκευσης Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων (ΟΧΕ) του ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗΣ 2014-2020 Στρατηγική Ολοκληρωμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΛΙΜΕΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΕΘΝΙΚΗ ΛΙΜΕΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΛΙΜΕΝΩΝ & ΛΙΜΕΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΗ ΛΙΜΕΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΙΑΣ, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2005 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, ανταποκρινόμενο στην ανάγκη για

Διαβάστε περισσότερα

9895/19 ΜΜ/μκρ 1 ECOMP.2B

9895/19 ΜΜ/μκρ 1 ECOMP.2B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 9101/19 + COR 1 Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: COM(2019) 21 final

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 2011 2014 (άρ. 268, ν. 3852/2010) Νοέµβριος 2012 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 90 ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με την ολοκλήρωση της Α φάσης του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική Ποιότητας Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πατρών

Πολιτική Ποιότητας Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πατρών Πολιτική Ποιότητας Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πατρών Το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (ΤΟΕ) του Πανεπιστημίου Πατρών σε συνεργασία με την Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) και τις αρμόδιες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 5 (ΘΟΣΣ 5) ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 5 (ΘΟΣΣ 5) ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 5 (ΘΟΣΣ 5) ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Αργυρώ Ζέρβα, ΥΠΕΚΑ/Ειδική Γραμματεία Δασών Σοφία Πουρνάρα, Διαχειριστική Αρχή ΥΠΑΑΤ 1η Συνάντηση ομάδας ΘΟΣΣ 5, Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές.

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές. Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας, η οποία πιστεύω ότι είναι ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια που κάνουμε όλοι, για την ανάδειξη

Διαβάστε περισσότερα

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 13 Νοεμβρίου 2014 (OR. en) 15320/14 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: CULT 127 TOUR 24 REGIO 123 RELEX 908 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων(1ο Τμήμα) Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΠΑΑ) 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 16 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Συνοπτικός πίνακας περιεχομένων 11 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΕΙΣΑΓΩΓH... 15 Α) Η Περιβαλλοντική παράμετρος της βιώσιμης ανάπτυξης... 17 Β) Η κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική για

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση στην πόλη της Κέρκυρας με εστίαση στην πολιτιστική & δημιουργική οικονομία

Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση στην πόλη της Κέρκυρας με εστίαση στην πολιτιστική & δημιουργική οικονομία ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Π.Ι.Ν. Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση στην πόλη της Κέρκυρας με εστίαση στην πολιτιστική & δημιουργική οικονομία εισήγηση στην 1 η συνάντηση για την ΟΧΕ πόλης Κέρκυρας -ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΑΠΟ LIFE-NATURE

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΑΠΟ LIFE-NATURE ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΑΠΟ LIFE-NATURE EΘΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ NATURA ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-2020 Πρωτοβουλία Επιτροπής ΦΥΣΗ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ για

Διαβάστε περισσότερα