Υποέργο D176. Παλαιογεωγραφική εξέλιξη της παράκτιας ζώνης σε περιοχές με μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον: αρχαία Γλαρέντζα και νήσος Μόδι (Πόρος)

Transcript

1 Υποέργο D176 Παλαιογεωγραφική εξέλιξη της παράκτιας ζώνης σε περιοχές με μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον: αρχαία Γλαρέντζα και νήσος Μόδι (Πόρος) Επιστημονικός Υπεύθυνος: Γεραγά Μαρία, Επικ. Καθηγήτρια, Tμήμα Γεωλογίας Γ. Φερεντίνος: Ομότιμος Καθηγητής Τμ. Γεωλογίας

2 Σκοπός του έργου ήταν η ανάπλαση της παλαιογεωγραφικής εξέλιξης στις περιοχές της Βορειο-δυτικής Πελοποννήσου στην περιοχή της αρχαίας Γλαρέντζας και στην περιοχή της νήσου Μόδι (πλησίον της νήσου Πόρου)

3 Μεθοδολογία ερευνών στις δύο περιοχές έρευνας Εξοπλισμός: Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας & Φυσικής Ωκεανογραφίας Πανεπιστήμιο Πατρών Εμπλεκόμενο Προσωπικό: Γ. Παπαθεοδώρου, Μ. Γεραγά, Γ. Φερεντίνος Υποψήφιοι διδάκτορες / μεταδιδάκτορες: Δ. Χριστοδούλου, Μ. Ιατρού, Ηλ. Φακίρης, Στ. Κορδέλλα Βασικοί Μεταπτυχιακοί υπότροφοι του έργου: Μιχάλης Πρεβενιός, Δέσποινα Ζούρα.

4 Μεθοδολογία ερευνών στις δύο περιοχές έρευνας Βασική δομή θαλάσσιας γεωφυσικής έρευνας Βυθομετρία Ακουστική στρωματο γραφία Ηχοβολιστική σάρωση πυθμένα Μαγνητική έρευνα (περιοχή Γλαρέντζας) Σύνθεση όλων των δεδομένων σε περιβάλλον GIS

5 Κατά τη διάρκεια του προγράμματος «Κ. Καραθεοδωρή 2010» πραγματοποιήθηκε τμήμα των θαλάσσιων γεωφυσικών ερευνών στην περιοχή της αρχαίας Γλαρέντζας Αρχαιολογική αξία θέσης θέση του λιμανιού της μεσαιωνικής Γλαρέντζας, δυτικά της σύγχρονης Κυλλήνης. Ίδρυση από τον πρίγκιπα Γοδεφρίγο Α Βιλλεαρδουίνο λίγο μετά τα μέσα του 13 ου αιώνα Σε συνεργασία με: Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

6 Πορείες θαλάσσιων γεωφυσικών οργάνων Προτεινόμενη θέση λιμανιού

7 Λεπτομερής βυθομετρικός χάρτης 3D (σύνθεση θαλάσσιων γεωφυσικών ερευνών και τοπογραφικών δεδομένων) Προτεινόμενη θέση λιμανιού (αρχαιολογικά στοιχεία στεριάς) Εντοπισμός και χαρτογράφηση στενόμακρων ρηχών δομών (ράχεων) κάθετων στη σημερινή ακτή Πιθανώς μόλοι. Δύο εκ των οποίων φαίνεται να προστατεύουν το λιμάνι

8 Αποτύπωση της μορφολογίας του πυθμένα Εντοπισμός στόχων πιθανής αρχαιολογικής σημασίας Προτεινόμενη θέση λιμανιού

9 Αποτύπωση των μαγνητικών ανωμαλιών Εντοπισμός και χαρτογράφηση στόχων που πιθανώς να σχετίζονται με τις εγκαταστάσεις στο λιμάνι

10 Κατά τη διάρκεια του προγράμματος πραγματοποιήθηκε τμήμα των θαλάσσιων γεωφυσικών ερευνών στην περιοχή της βραχονησίδας Μόδι Αρχαιολογική αξία θέσης Θέση υπολειμμάτων αρχαίου ναυαγίου του αιώνα π.χ. Θέση Μυκηναϊκών εγκαταστάσεων στο νησί Μόδι Σε συνεργασία με Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών

11

12 Λεπτομερής αποτύπωση της θέσης του ναυαγίου Θέση ναυαγίου

13 8 στόχοι: θέσεις πιθανής αρχαιολογικής αξίας Σε μία περίπτωση πραγματοποιήθηκε οπτική επιβεβαίωση

14 Σενάρια εξέλιξης της παράκτιας ζώνης στην περιοχή μελέτης κατά την Παλαιολιθική, Μεσολιθική, Νεολιθική εποχή και κατά την εποχή του ναυαγίου

15 Το πρόγραμμα D176 υλοποιήθηκε σύμφωνα με τον προγραμματισμό του. Η ενδιάμεση και τελική έκθεση υποβλήθηκαν εγκαίρως Αποκλίσεις από το Πρόγραμμα Ως προς το αντικείμενο: Επέκταση στην περιοχή Ζέας και Μουνιχίας (σημερινές ονομασίες Πασαλιμάνι και Μιρκολίμανο, αντιστοίχως). H θέση έχει ιδιαίτερη αρχαιολογική αξία Συνεργασία με το Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα. Εγκρίθηκε κατόπιν αιτήματος. Ως προς τη χρηματοδότηση: Αρχική αιτούμενη χρηματοδότηση: 33000, Εκ των οποίων : (82%) υποτροφίες στους μεταπτυχιακούς φοιτητές 2000 μετακινήσεις εργασίας υπαίθρου 940 συμμετοχή σε συνέδριο 3000 σε αναλύσεις (χρονολογήσεις ιζημάτων). Δεν πραγματοποιήθηκε λόγω αρχικώς άσχημων καιρικών συνθηκών κατά τη διάρκεια της πρώτης ερευνητικής περιόδου και ακολούθως μη αδειοδότησης της περιοχής για αρχαιολογική έρευνα. Tα θαλάσσια ιζήματα δεν συλλέχθηκαν εγκαίρως. Η συλλογή ιζημάτων δεν κατέστη δυνατή ούτε κατά το χρονικό διάστημα παράτασης του προγράμματος, η οποία εγκρίθηκε κατόπιν αιτήματος

16 Κατά τη διάρκεια του προγράμματος πραγματοποιήθηκε τμήμα των θαλάσσιων γεωφυσικών ερευνών στην περιοχή Ζέας και Μουνιχίας

17

18 Εκπόνηση διατριβών στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Εξειδίκευσης (ΜΔΕ) 1. Παλαιογεωγραφική εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής Μοδίου Πόρου, υπό Μ. Πρεβενιό 2. Παλαιογεωγραφική ανάπλαση των αρχαίων λιμένων Ζέας και Μικρολίμανου (Μουνιχία) με εφαρμογή γεωφυσικών μεθόδων, υπό Δ. Ζούρα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑ

19 Δημοσιεύσεις σε περιοδικά με κριτές 1. Papatheodorou, G., Geraga, M., Chalari, A., Christodoulou, D., Iatrou, M., Fakiris, E., Kordella, S., Prevenios, M., Ferentinos, G. (2012). Remote sensing for underwater archaeology: Case studies from Greece and Eastern Mediterranean Sea. Bulletin of the Geological Society of Greece vol. XLIV, 2011, pp Γεραγά Μ., Χριστοδούλου Δ., Ιατρού Μ., Πρεβενιός Μ., Ζούρα Δ., Κορδέλλα Στ., Φακίρης Ηλ. και Παπαθεοδώρου Γ. (2014). Θαλάσσια γεωαρχαιολογική έρευνα στη βραχονησίδα Μόδι και στην ευρύτερη περιοχή (Αργοσαρωνικός κόλπος), (υπο δημοσίευση) ΕΝΑΛΙΑ, εκδότης: ΙΕΝΑΕ. 3. Maria Geraga, George Papatheodorou, Christos Agouridis, Dimitris Christodoulou, Margarita Iatrou, Eleni Kaberi, Elias Fakiris, Michalis Prevenios, Stavroula Kordella;, George Ferentinos: A marine geoarchaeological survey at an important archaeological area: the case of the SW Argosaronic Gulf, Greece έχει υποβληθεί (submitted) Journal of Archaeological Science Reports, εκδότης: Elsevier.

20 Παρουσιάσεις σε συνέδρια (με εργασία και κρίση) Παπαθεοδώρου Γ., Γεραγά (2015) Η θαλάσσια γεωφυσική διασκόπηση στην υπηρεσία της Ενάλιας Αρχαιολογίας: Παραδείγματα από τον Ελληνικό και Μεσογειακό χώρο. Πρακτικά Ημερίδας «Βουτιά στα περασμένα», Η υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα, Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. Αθήνα, 6/3/2015., (υπό δημοσίευση).

21 Παρουσιάσεις - ανακοινώσεις συνέδρια με περιλήψεις 1. Pakkanen J., Baika K., Geraga M., Evangelistis, D., Fakiris E., Heath S., Christodoulou D., Iatrou M., Papatheodorou G. (2010) Archaeological topographical survey and marine geophysical investigation at ancient and medieval harbour of Kyllini/Glarentza (NW Peloponnese, Greece). XIX CONGRESS OF THE CARPATHIAN-BALKAN GEOLOGICAL ASSOCIATION, Thessaloniki, Greece, September 2010, Geologica Balcanica Abstracts Volume ISSN , pp Pakkanen J., Μπαικα K., Γεραγά Μ., Ευαγγελιστής Δ., Φακίρης Η., Heath S., Δ. Χριστοδούλου, Μ. Ιατρού, και Γ. Παπαθεοδώρου (2010) «Το λιμάνι της Κυλλήνης/Γλαρέντζας (ΒΔ Πελοπόννησος): Αρχαιολογική και Τοπογραφική μελέτη και γεωφυσικές διασκοπήσεις ». 2ο Διεθνές Συμπόσιο «Αρχαιολογική Έρευνα και Νέες Τεχνολογίες» Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Οκτωβρίου 2010 Καλαμάτα, Περιλήψεις σελ Geraga M., G. Papatheodorou, Ch.S. Agouridis, M. Iatrou, M. Prevenios, D. Christodoulou, D. Zoura, St. Kordella, E. Fakiris (2013). Marine geo-archaeological survey in southern Argosaronic gulf (Greece) focused on the late bronze age shipwreck at Modi islet. SPLASHCOS - Under the sea: Archaeology and palaeolandscapes. Final conference, p: Baika Κ., M. Geraga, J. Pakkanen, G. Papatheodorou, D. Evangelistis, S. Heath, E. Fakiris, D. Christodoulou, M. Iatrou, M. Prevenios, St. Kordella (2013). Kyllene Harbour Project Marine geoarchaeological investigations at the ancient and medieval harbour of Kyllini/Glarentza (NW Peloponnese, Greece). 6 th Symposium of Hellenic Society for Archaeometry May 2013, Athens, p: Papatheodorou G., Geraga M., Agouridis C., Iatrou M., Prevenios M., Zoura D., Christodoulou D., Kaberi H., Kordella S., Fakiris E.(2015). A marine geoarchaeological survey in the vicinity of a late bronze aged shipwreck in Modi islet, South Argosaronic Gulf, Greece. Geomedislands - The Geoarchaeology of Mediterranean Islands, Μultidisciplinary approaches to palaeoenvironmental changes and the history of the human occupation in the Mediterranean islands since the Last Glacial Maximum (IESC,CARGESE, CORSICA, 30 June-2 July 2015)2015, Book of Abstracts, pp:37

22 Μετέπειτα πορεία του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Τμήματος Γεωλογίας (ΕΘΑΓΕΦΩ) Η συμμετοχή του ΕΘΑΓΕΦΩ, Πανεπιστημίου Πατρών στις έρευνες των περιοχών μελέτης του υποέργου αναφέρονται στους ιστοτόπους των Ινστιτούτων Φιλανδίας και Δανίας στην Αθήνα. Το ΕΘΑΓΕΦΩ προσκλήθηκε και έδωσε ομιλίες με σχετικά θέματα του έργου σε διάφορους φορείς όπως το Ινστιτούτο Φιλανδίας Αθηνών, Δήμο Λεχαινών και άλλα. Το ΕΘΑΦΕΦΩ συμμετέχει (μετά την εκπνοή του προγράμματος «Κ. Καραθεοδωρή 2010» ) σε διάφορες αποστολές με αντικείμενο τη θαλάσσια γεω-αρχαιολογία σε θέσεις του ελληνικού χώρου (π.χ. στην περιοχή του αρχαίου Λεχαίου (σε συνεργασία με το Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα), στην περιοχή Μήτρου, Αταλάντη σε συνεργασία με University of Tennessee) αλλά και σε σημαντικά αρχαιολογικές θέσεις του εξωτερικού (Κορσική, Κροατία, Λίβανο) Το ΕΘΑΓΕΦΩ από το 2012, συμμετέχει ως WorkPackage Leader στο πρόγραμμα SASMAP (FP7, EU) με θέμα σχετικό του έργου

23 Επαγγελματική πορεία των κύριων Μεταπτυχιακών υπότροφων του έργου Η ΜSc Ζούρα Δέσποινα έλαβε υποτροφία ως «Postgraduate Researcher» στο School of Earth and Environment Institute for Climate and Atmospheric Science, University of Leeds με θέμα σχετικό του έργου Ο ΜSc Μιχάλης Πρεβενιός απασχολείται ως ερευνητής στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) στα πλαίσια ευρωπαϊκού προγράμματος (FP7-PERSEUS EC Grant)

24 Ευχαριστώ πολύ