Δ. Χριστόπουλος, Ε. Πατσιατζή ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

Transcript

1 Δ. Χριστόπουλος, Ε. Πτσιτζή ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

2 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Τ φύλ στη λογοτεχνί» ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ Η νγνώρισις 1 Εχάρξεν ντολή κι ρόιδισεν η δύσι, Πάν τ πουλάκι στις οσκίς κι η ώμορφις ν πλύνουν. Πήρ κ εγώ το γρί 2 μου ν πάω ν τον ποτίσω. Βρίσκω μι κόρη πώπλυνε σε μι κρυά ρυσούλ, Κ εγώ νερό της γύρεψ κι άπλωσε ν μου δώση. Δώδεκ κούπις μούδωκε, στ μάτι δεν την είδ Κι σε τις δεκτέσσρις την είδ δκρυσμένη -«Τ έχεις κόρη μ κι θλίεσι κι ρυνστενάζεις;» -«Εγώχ άντρ στην ξενιτειά τώρ δώδεκ χρόνους, Κι ουδέ χρτί δε μώστειλεν ουδέ τός 3 του ήλθε, Κι κόμ δυο τον κρτερώ, ως τρεις τον πντυχίνω, Κι πί θ γένω κλογριά, τ ράσ ν φορέσω.» -«Ο άντρς σούτν άρρωστος, ργιά 4 γι ν πεθάνη, Κι τον εδάνεισ πνί, μούπε ν με το δώσης.» -«Αν τον εδάνεισες πνί, εγώ ν σου το δώσω.» -«Γω τον εδάνεισ κερί, μούπε ν με το δώσης» -«Αν τον εδάνεισες κερί, εγώ ν σου το δώσω» -«Γώ τον εδάνεισ φιλί, μούπε ν με το δώσης.» -«Αν τον εδάνεισες φιλί, ν πάγης ν το πάρης.» -«Κόρη μ εγώμ ο άντρς σου, εγώμι κι ο κλός σου.» -«Αν ήσι σύ ο άντρς μου, ν ήσι ο κλό μου, Πες μς σημάδι του σπιτιού, τότε ν σε γνωρίσω.» -«Έχεις μηλιά στη θύρ σου κι κλήμ στην υλή σου, Κάμει στφύλι ρζκιά 5 κι το κρσί μοσκάτο 6.» -«Εγώμουν κρσοπούλισσ κι διάηκες κι τάδες. Αν ήσι συ ο άντρς μου, ν ήσι ο κλός μου, Πές μου σημάδι του κορμιού, τότε ν σε γνωρίσω.» -«Έχεις ελιά στο στήθος σου κ ελιά στην μσκάλη.» -«Κλέ μ εσύ σι ο άντρς μου, εσύ σι κι ο κλός μου.» ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ.1. Ποι πρόσωπ διλέγοντι στο πρπάνω δημοτικό τργούδι; (10 μονάδες).2. Σε ποιον χώρο διδρμτίζετι η φήγηση; (5 μονάδες) 1 Στο κείμενο έχει διτηρηθεί η ορθογρφί της πρώτης έκδοσης 2 (ο) γρίς: άλογο 3 τός: υτός, ο ίδιος 4 ργιά: ριά 5 ρζκιά (στφύλι): ποικιλί στφυλιού 6 μοσκάτο (κρσί): είδος κρσιού πό ρωμτικά στφύλι

3 .3. Ο φηγητής συμμετέχει ή όχι στην ιστορί που φηγείτι; Ν ιτιολογήσετε την πάντησή σς λμάνοντς υπόψη τη διλογική μορφή που πρτηρείτι στο μεγλύτερο μέρος του ποιήμτος. (10 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: Ποι είνι η σχέση μετξύ των προσώπων που διλέγοντι; (10 μονάδες).2. Στο δημοτικό τργούδι προυσιάζετι το κοινωνικό στερεότυπο της πιστής συζύγου. Ποι είνι τ χρκτηριστικά υτού του στερεοτύπου; (10 μονάδες)..3. Ν ιτιολογήσετε την πάντησή σς στην ερώτηση.2. με ντίστοιχες πρπομπές στο ποίημ. (5 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25

4 Απντήσεις 1. ύο πρόσωπ διλέγοντι στο δηµοτικό τργούδι «Η νγνώρισις»: ένς άντρς κι µί γυνίκ. 2. Η φήγηση διδρµτίζετι σε νοιχτό χώρο, κοντά σε µι «κρυά ρυσούλ» (στ. 4), όπου η γυνίκ έπλενε τ ρούχ της. 3. Ο φηγητής συµµετέχει στην ιστορί που φηγείτι (δρµτοποιηµένος-οµοδιηγητικός φηγητής), κθώς στο µεγλύτερο µέρος του τργουδιού, επιλέγετι ως φηγηµτικός τρόπος ο διάλογος. Επίσης, είνι χρκτηριστικό ότι στους στ. 1-6 το γρµµτικό πρόσωπο που κυριρχεί είνι το πρώτο. Άρ, ο νώνυµος δηµιουργός µε την επιλογή υτή θέλει ν νδείξει τη συνισθηµτική συµµετοχή του στο γεγονός που περιγράφει. 1.Στο δηµοτικό υτό τργούδι ξιοποιείτι το γνωστό πό τ οµηρικά έπη µοτίο της νγνώρισης. Το θέµ της νγνώρισης είνι συχνό, ιδιίτερ στις τελευτίες ρψωδίες της Οδύσσεις, δηλδή πό τότε που ο Οδυσσές επέστρεψε στην Ιθάκη. Στην «Ανγνώρισι» ο άντρς λείπει πό το σπίτι του δώδεκ χρόνι κι ότν επιστρέφει δεν νγνωρίζετι µέσως πό τη γυνίκ του. Τ στάδι της νγνώρισης είνι τ εξής: υτός που θ νγνωριστεί λείπει γι πολύ κιρό (12 χρόνι) επιστρέφει γνώριστος (µάλλον λόγω κάποις σθένεις) ποµονώνοντι τ δύο πρόσωπ νάµεσ στ οποί θ γίνει η νγνώριση µφιολίες-ποδεικτικά στοιχεί ποκάλυψη νγνώριση-έκφρση συνισθηµάτων. 2. Το θέµ του γυρισµού του ξενιτεµένου συζύγου µετά πό πολύχρονη πουσί, κθώς κι η διδικσί της δοκιµσίς κι τελικά της νγνώρισής του είνι πολύ συνηθισµένο στην ελληνική δηµοτική ποίηση. Ο ξενιτεµός ήτν πολύ συχνό φινόµενο στην ελληνική κοινωνί, ήδη πό την ρχιότητ. Γι υτό κι το πρώτο δείγµ στη λογοτεχνί µς εµφνίζετι στην Οδύσσει του Οµήρου (λ. στ.ψ κι Ψ ). Η νγνώριση προσώπων µετξύ τους πρπέµπει στην τργική κάθρση, την έξοδο, τη λύτρωση. Σύµφων µε τ κοινωνικά δεδοµέν εκείνης της εποχής η γυνίκ θ έπρεπε ν κτέχει κάποιες ρετές οι οποίες θ σηµτοδοτούσν ένν κλό γι εκείνη γάµο. Μί πό τις ρετές υτές είνι η συζυγική πίστη, ιδνικό που το ενσάρκωνε η Πηνελόπη. Η κοινωνική της τυτότητ προσδιορίζετι µέσω της ύπρξης του άντρ της, κόµ κι ν υτός λείπει χρόνι πό το σπίτι του κι δεν έχει δώσει σηµεί ζωής. Το θέµ της πιστίς πσχολεί έντον το δηµοτικό τργούδι το οποίο κτδικάζει κι τιµωρεί σκληρά την άπιστη γυνίκ, ενώ υµνεί την πιστή. Στο συγκεκριµένο τργούδι η γυνίκ δηλώνει ότι ότν πρέλθουν κόµ τρί έτη κι ο άντρς της δεν φνεί, θ γίνει κλόγρι εγκτλείποντς τ εγκόσµι. Ακόµ, κτά τη διδικσί της δοκιµσίς ρνείτι ν δώσει φιλί στον ξένο κι µόνο µετά την τελική νγνώριση τον ποδέχετι (στ. 29).Η γυνίκ θ πειστεί πως υτός που της µιλά είνι ο άντρς της, µόνο ότν θ της µιλήσει γι σηµάδι του κορµιού της, που κνένς άλλος δεν θ µπορούσε ν γνωρίζει. 3. Η µεγάλη πίστη κι τιµιότητ της συζύγου, πρά τη µκρόχρονη πουσί του άντρ της στην ξενιτιά, φίνετι στους στίχους: στ µάτι δεν την είδ (στ. 6) την είδ δκρυσµένη (στ. 7) Κι πί θ γένω κλογριά, τ ράσ ν φορέσω (στ. 12) «Αν τον εδάνεισες φιλί, ν πάγης ν το πάρης» (στ. 19) -«Εγώµουνκρσοπούλισσσ κι διάηκες κι τάδες» (στ. 25)

5 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ( ) Ο Ήλιος Τι ν σς πω γυνίκες τι ν μη σς πω πρηγοριά κι λήθει που ν μην ντρπώ [...] Κουράγιο περιστέρες κι νεμώνες μου Οι ωρίες κι οι συντροφιστές κι οι μόνες μου Όπου μυρίλ κλώθετι 1 κι γνέθετι 2 Ήλιοι μικροί γενείτε κι όλο λέθετε Σ' ευλογημένη μέρ γάζει το κκό σε δημοσιά πλτιά το στενοσόκκο Κι είνι στη σκοτεινιά κι στην ερήμωση όπου ριζώνει κι ευωδιάζει η θύμηση Ρίζ πικρή μου ρίζ κι κρυφή πηγή δώσε την περηφάνι πάρε την οργή Σ' όλ τ σπίτι σ' όλ τ πράθυρ δάφνες κι κουμριές 3 κι φοινικόκλρ Σ' έν μκρύ τρπέζι κόκκινο κρσί νέοι κι γέροι κι άντρες ξεμνίκωτοι Πάρτε μεράκι φλόγ λόγο μάλμ πάρτε μικρό λγούτο 4 πάρτε μπγλμά Ν ρχίσει το τργούδι ν νεεί ο κημός ν πάρει κι ν δώσει ο νους κι ο λογισμός Τι με το «χ» κι με το «νο» κι με το «ντι» όλ του κόσμου τ' άδικ ξε-χά-νο-ντι. (Ο Ήλιος Ο Ήλιάτορς, 1971) 1 κλώθω: φτιάχνω νήμ πό μλλί ή μάκι 2 γνέθω: φτιάχνω νήμ πό μλλί ή μάκι, τρώντς, στρίοντς ή τυλίγοντς τις ίνες 3 (η) κουμριά: θάμνος με κόκκινους, στρογγυλούς κρπούς 4 (το) λούτο: έγχορδο μουσικό όργνο

6 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ. Το ποίημ του Ο. Ελύτη έχει ως προς τη μορφή του χρκτηριστικά της πρδοσικής ποίησης..1. Ν ρείτε πέντε (5) ομοιοκτληξίες (5 μονάδες) κι ν χρκτηρίσετε το είδος τους (π.χ. ζευγρωτή, πλεχτή, στυρωτή κ.ά.). (5 μονάδες).2. Ν εντοπίσετε δύο (2) κόμ μορφικά χρκτηριστικά της πρδοσικής ποίησης, εκτός της ομοιοκτληξίς, τ οποί επιειώνουν ότι το ποίημ είνι πρδοσικό. (10 μονάδες).3. Ν συσχετίσετε τον τίτλο του ποιήμτος με το περιεχόμενό του. (5 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: Ν επισημάνετε δύο (2) εικόνες του ποιήμτος (10 μονάδες) κι ν τις χρκτηρίσετε (π.χ. οπτικές, κουστικές, κινητικές κ.ά.). (5 μονάδες).2. Στο ποίημ πρτηρείτι προτρεπτικό ύφος. Ν νφέρετε δύο (2) γλωσσικές επιλογές (π.χ. ρημτικό πρόσωπο, έγκλιση κ.ά.) με τις οποίες ο ποιητής επιτυγχάνει το ύφος υτό. (10 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25

7 Απντήσεις [Σχετικά µε το έργο του Ο. Ελύτη, λ.. Χριστόπουλος Ε. Πτσιτζή, Νεοελληνική Λογοτεχνί Α Γενικού Λυκείου. Προτάσεις διδσκλίς, Εκδόσεις Πτάκη, σελ ] Η ποιητική σύνθεση «Ο Ήλιος ο Ηλιάτορς» εκδόθηκε το 1971, κτά την περίοδο της δικττορίς, κι ο πρωτγωνιστής δεν είνι άλλος πό τον ίδιο τον ποιητή (ο φηγητής ποτελεί personaτου ποιητή), ο οποίος µε το έργο υτό υποδηλώνει την ντίθεσή του προς το κθεστώς. Όλο το ποίηµ είνι λυρικό όπως κι το πόσπσµ που εξετάζουµε. 1. πω ντρπώ νεµώνες µου µόνες µου γνέθετι λέθετι πηγή οργή κηµός λογισµός Η οµοιοκτληξί είνι ζευγρωτή σύλλοι στίχοι στθερός ριθµός στίχων νά στροφή. 3. Ο τίτλος του ποιήµτος «Ο Ήλιος» του Ο. Ελύτη συνδέετι µε το περιεχόµενό του, κθώς το ποιητικό υποκείµενο είνι ο ίδιος ο Ήλιος που προσωποποιείτι πό τον ποιητή κι πευθύνετι στον κόσµο, συγκεκριµέν στις γυνίκες, γι ν τους δώσει οδηγίες ευζωίς κι ισιόδοξης στάσης ζωής, λόγω της εµπειρίς του κι της γνώσης που εκείνος έχει ποκοµίσει. Ο ήλιος ποτελεί το κυρίρχο στοιχείο στον ελληνικό χώρο λλά κι στην ποίηση του Ελύτη. 1. στ : «Σ όλ τ σπίτι σ όλ τ πράθυρ / δάφνες κι κουµριές κι φοινικόκλρ (οπτική εικόν) στ : «Πάρτε µεράκι φλόγ λόγο µάλµ / πάρτε µικρό λγούτο πάρτε µπγλµά (κουστική εικόν) 2.Το προτρεπτικό ύφος επιτυγχάνετι µε τη χρήση του πληθυντικού προσώπου (πάρτε, στ ), κθώς κι µε τη χρήση της προστκτικής (πάρτε, στ ) κι της προτρεπτικής υποτκτικής (Ν ρχίσει, στ. 19).

8 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ( ) Τ πράθυρ Σ υτές τες σκοτεινές κάμρες, που περνώ μέρες ρυές, επάνω κάτω τριγυρνώ γι νάρω τ πράθυρ. Ότν νοίξει έν πράθυρο θάνι πρηγορί. Μ τ πράθυρ δεν ρίσκοντι, ή δεν μπορώ ν τάρω. Κι κλλίτερ ίσως ν μην τ ρω. Ίσως το φως θάνι μι νέ τυρννί. Ποιος ξέρει τι κινούρι πράγμτ θ δείξει. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (Ποιήμτ , Ίκρος, 1984). Στην ποίηση του Κάφη πντούν στοιχεί τόσο της πρδοσικής όσο κι της μοντέρνς ποίησης..1. Ν ρείτε τις ομοιοκτληξίες του ποιήμτος. (10 μονάδες) Τι πρτηρείτε ως προς τον τρόπο που χρησιμοποιεί την ομοιοκτληξί ο Κάφης στο ποίημ υτό; (5 μονάδες).2. Στους στίχους του Κάφη πντούν συχνά δισκελισμοί 1. Ν εντοπίσετε δύο (2) δισκελισμούς στο ποίημ. (10 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: «μέρες ρυές, επάνω κάτω τριγυρνώ»: ποιο σχήμ λόγου χρησιμοποιείτι στον στίχο; (5 μονάδες) Ποι συνισθημτική κτάστση εκφράζετι μέσ πό υτό; (5 μονάδες).2. Στο ποίημ ξιοποιείτι η τεχνική της ντίθεσης. Ν ρείτε τη σική ντίθεση του ποιήμτος. (5 μονάδες).3. Ο Κάφης ξιοποιεί συχνά στ ποιήμτά του ως σημείο στίξης τη διπλή πύλ. Ν την εντοπίσετε στο ποίημ (5 μονάδες) κι ν σχολιάσετε τη λειτουργί της. (5 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25 1 «Ο δισκελισμός στην ουσί κτργεί μιν ρχή κι έν ξίωμ της ποιητικής τέχνης: ότι δηλδή κάθε στίχος πρέπει ν εκφράζει έν πλήρες κι ολοκληρωμένο νόημ». (Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, ΟΕΔΒ)

9 Απντήσεις [Σχετικά µε την ποίηση του Κάφη, λ.. Χριστόπουλος Ε. Πτσιτζή, Νεοελληνική λογοτεχνί Α Γενικού Λυκείου. Προτάσεις διδσκλίς, Εκδόσεις Πτάκη, σελ ] Ο ίδιος ο Κάφης γράφει γι τ Πράθυρ, τ εξής: «Αι δυσκολίι της ζωής. Τ κηµέν συµεηκότ κ ι συνήθει σχηµτίζουν έν σκότος ηθικόν (τες σκοτεινές κάµρες), το οποίον προσπθούµε ν φωτίσουµε νζητούντες ίτι κι ρχάς (τ πράθυρ). Κι ποτυγχάνοµεν, διότι τ ίτι µένουν κρυµµέν ένεκ της πρελεύσεως πολλού χρόνου κι της µεσολήσεως πολλών περιστάσεων, ι δε ρχί, εφρµοζόµενι εις τ πρόντ πράγµτ, εις τ πρελθόντ, κ εις τς υποσχέσεις τ οποίς τ πρόντ δηµιουργούν δι το µέλλον, φίνοντι πότε ντιφτικί κι πότε κτάλληλοι. Κάποτε δε δύντί τις ν υποθέση ότι είνι κλύτερο ότι η έρευν, κυρίως η περί τ ίτι, µένει νεπιτυχής, διότι επιτυγχάνουσ ήθελεν ίσως δείξει πλείστ σφάλµτ κι πλείστην, νγκστικήν, λλ νυπόφορον εν τω µεγάλω φ ωτί, σχηµίν κι πρέπειν».. Στην ποίηση του Κάφη πντούν στοιχεί τόσο της πρδοσικής όσο κι της µοντέρνς ποίησης. 1. Η οµοιοκτληξί, σε όποι ποιήµτ του Κάφη υπάρχει, δεν προσθέτει τίποτε το ποιητικό. Όπως λέει χρκτηριστικά ο Τέλλος Άγρς«στνικότερος εµπιγµός της οµοιοκτληξίς δεν έχει ξνγίνει. Σάτιρ ληθινά ριστοκρτική». Η οµοιοκτληξί ηχεί κι σν πιγνίδι ή σν ειρωνεί. Στο ποίηµ «Τ πράθυρ» η οµοιοκτληξί είνι κνόνιστη: οµοιοκτληκτούν ο 1ος µε τον 2ο στίχο, ο 3ος µε τον 8ο,ο 4ος µε τον 7ο, ο 5ος µε τον 6ο. 2.Με τους δισκελισµούς επιτυγχάνετι µι ρυθµική κίνηση του στίχου. Χρκτηριστικές περιπτώσεις ποτελούν: οι στίχοι 1 κι 2: που περνώ / µέρες ρυές οι στίχοι 3κι 4: Ότν νοίξει / έν πράθυρο 1. «µέρες ρυές»: η µετφορά δηλώνει το θέµ των περιορισµών, του εγκλεισµού κι της ποµόνωσης που έχει τεθεί στη ζωή του. Εδώ πρέπει ν σηµειωθεί πωςοι ριές µέρες που περνά ο ποιητής είνι ποτέλεσµ, όχι µόνο των περιορισµών που του θέτει η κοινωνί, λλά κι των περιορισµών που θέτει ο ίδιος στον ευτό του. 2.Η σική ντίθεση του ποιήµτος συνντάτι στους στ. 5-6: Μ τ πράθυρ δεν ρίσκοντι, ή δεν µπορώ / ν τάρω. Τ πράθυρ συµολίζουν τις νζητούµενες πό τον ποιητή ιτίες γι την κτάστση που έχει περιέλθει η ζωή του. Τ πράθυρ είνι συνδυσµέν µε την έννοι του φωτός κι υτό που επιθυµεί ο ποιητής είνι ν φωτίσει τ σκοτεινά σηµεί της ζωής του, γι ν µπορέσει ν κτνοήσει πώς έφτσε στο σηµείο ν ιώνει στη ζωή του πλείστους περιορισµούς κι κτπιέσεις. Στον στίχο 5, που ποτελεί το κοµικό σηµείο του ποιήµτος, διπιστώνει το ποιητικό υποκείµενο πως η νζήτηση των λόγων γι το δράµ της περιορισµένης του ζωής είνι µάτιη, κι υτό είνι ίσως το κλύτερο, εφόσον, ν έρισκε τ πράθυρ (τους λόγους), θ ερχότν ντιµέτωπος µε πράγµτ που θ προτιµούσε ν µην γνωρίζει ή ν µην έχει συνειδητοποιήσει. 3.Στην ποιητική του Κάφη τίποτ δεν είνιτυχίο τ ποιήµτά του τ προσέχει κι τ λειτουργεί ως την τελευτί λεπτοµέρει. Η στίξη, οι περίοδοι, οι πύσεις, όλ είνι υπολογισµέν, όλ υπηρετούν την «τέχνη της ποιήσεως», κόµ κι η τυπογρφική εµφάνιση. Το κθετί τεχνουργηµένο µε κοµψότητ κι κλισθησί. Η διπλή πύλ στον 3ο κι 4ο στίχο ποµονώνει την τριτοπρόσωπη διτύπωση Ότν νοίξει έν πράθυρο θάνιπρηγορί, η οποί εκφράζει την ελπίδ του ποιητικού υποκειµένου γι έξοδο πό την κτάστση του εγκλεισµού.

10 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ( ) Τ τείχη Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς ιδώ 1 μεγάλ κ υψηλά τριγύρω μου έκτισν τείχη. Κι κάθομι κι πελπίζομι τώρ εδώ. Άλλο δεν σκέπτομι: τον νουν μου τρώγει υτή η τύχη διότι πράγμτ πολλά έξω ν κάμω είχον. A ότν έκτιζν τ τείχη πώς ν μην προσέξω. Aλλά δεν άκουσ ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον. Aνεπισθήτως μ έκλεισν πό τον κόσμον έξω. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (Ποιήμτ , Ίκρος, 1984). Στην ποίηση του Κάφη πντούν στοιχεί τόσο της πρδοσικής όσο κι της μοντέρνς ποίησης..1. Ν ρείτε τις ομοιοκτληξίες του ποιήμτος (4 μονάδες) κι ν χρκτηρίσετε το είδος τους (π.χ. πλεχτή, στυρωτή κ.ά.). (5 μονάδες) Ν επισημάνετε στις ομοιοκτληξίες δύο (2) ομόηχ ζεύγη λέξεων. (6 μονάδες).2. Ν σχολιάσετε τη σχέση που υπάρχει νάμεσ στον τίτλο του ποιήμτος κι στο περιεχόμενό του λμάνοντς υπόψη την κυριρχί στο κείμενο του πρώτου γρμμτικού ρημτικού προσώπου. (10 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: «τον νουν μου τρώγει υτή η τύχη»: ποιο σχήμ λόγου ξιοποιείτι στον στίχο; (5 μονάδες) Ποιο νόημ, κτά τη γνώμη σς, επιθυμεί ν εκφράσει ο ποιητής μέσ πό υτό; (5 μονάδες).2. Ποιο εκφρστικό μέσο (ντίθεση, επνάληψη ή μετφορά) πρτηρείτε στον πρώτο στίχο του ποιήμτος; (5 μονάδες) Ποι είνι η λειτουργί του; (5 μονάδες).3. Ν εντοπίσετε πέντε (5) λόγιες λέξεις στο κείμενο. (5 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25 1 ιδώ: ντροπή

11 Απντήσεις Το ποίηµ «Τείχη» γράφτηκε το 1896 κι ο ποιητής το κτέτξε µζί µε τ «Οι ψυχές των γερόντων», «Τ πράθυρ» κι «Η πόλις» στην ενότητ ποιηµάτων µε τίτλο «Φυλκί».. Στην ποίηση του Κάφη πντούν στοιχεί τόσο της πρδοσικής όσο κι της µοντέρνς ποίησης. 1.Το σύντοµο υτό ποίηµ, που νήκει στην πρώτη ποιητική περίοδο του Κάφη (1897), είνι γρµµένο µε πλεχτή οµοιοκτληξί. Αργότερ, ο ποιητής θ χρησιµοποιεί την οµοιοκτληξί κυρίως ως µέσο ειρωνείς. Οµόηχο ζεύγος λέξεων συνντάτι στους στ. 1 κι 3: ιδώ εδώ. 2.Το ποίηµ είνι γρµµένο σε πρώτο πρόσωπο, δίνοντς την ίσθηση πως πρόκειτι γι µι προσωπική εξοµολόγηση του ποιητή, λλά στην πργµτικότητ φορά όλους τους νθρώπους, κθώς οι περιορισµοί υτοί που κρτούν δέσµιο τον ποιητή είνι υπρκτοί κι δεδοµένοι γι όλους µς.η ίσθηση, εποµένως, του ποιητή ότι είνι πλέον δέσµιος ψηλών κι ως εκ τούτου νπόδρστων τειχών, είνι έν γεγονός που φορά την πλειοψηφί των νθρώπων είτε το ντιλµάνοντι είτε όχι. 1.Με τη µετφορά «τον νουν µου τρώγει υτή η τύχη» το ποιητικό υποκείµενο προληµτίζετι γι το ίσθηµ ποκλεισµού, φυλάκισης κι κοινωνικής σφυξίς στο οποίο είνι κτδικσµένο. Νιώθει πελπισί κι δικτέχετι πό πισιοδοξί. 2. Στον 1ο στίχο πρτηρείτι το σχήµ της τριπλής επνάληψης της λέξης «χωρίς». Με την επνάληψη υτή προάλλετι µε τρόπο µείλικτο ο πόλυτος κι νελέητος ποκλεισµός του ποιητικού υποκειµένου σε έν όριο υπρξικής κτάστσης, που δηµιουργεί έν τοµικό πράδοξο πένντι σε ένν «κόσµο έξω» που πρµένει νεξήγητος. 3.Πέντε (5) λόγιες λέξεις που εντοπίζοντι στο ποίηµ είνι οι εξής: ιδώ (στ. 1) περίσκεψιν (στ. 1) κρότον (στ. 7) ήχον (στ. 7) Ανεπισθήτως (στ. 8)

12 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Κ. Γ. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ( ) Όλοι μζί... Όλοι μζί κινούμε, συρφετός 1, γυρεύοντς ομοιοκτληξί. Μι τόσο ευγενικιά φιλοδοξί έγινε της ζωής μς ο σκοπός. Αλλάζουμε με ήχους κι συλλές τ ισθήμτ στη χάρτινη κρδιά μς, δημοσιεύουμε τ ποιήμτά μς, γι ν τιτλοφορούμεθ ποιητές. Αφήνουμε στο γέρι τ μλλιά κι τη γράτ μς. Πίρνουμε πόζ. Ανυπόφορη νομίζουμε πρόζ 2 των κλών νθρώπων τη συντροφιά. Μόνο γι μς υπάρχουν του Θεού τ πλάσμτ κι, έι, όλη η φύσις. Στη Γη γι ν στέλνουμε ντποκρίσεις, νεήκμε στ άστρ τ' ουρνού. Κι ν πεινλέοι γυρνάμε ολημερίς, κι ν ξενυχτούμε κάτου π' τ γεφύρι, επέσμε θύμτ εξιλστήρι του περιάλλοντος, της εποχής. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (Ελεγεί κι σάτιρες, 1927).1. Ο Κρυωτάκης στο ποίημά του κινείτι στο μετίχμιο πρδοσικής κι μοντέρνς ποίησης. Ν εντοπίσετε ως χρκτηριστικό της πρδοσικής ποίησης την ομοιοκτληξί, κτγράφοντς δύο (2) πρδείγμτ ομοιοκτληξίς πό το ποίημ (5 μονάδες) κι επισημίνοντς το είδος της (π.χ. ζευγρωτή, πλεχτή κ.ά.). (5 μονάδες).2. Στους στίχους του Κρυωτάκη πντούν συχνά δισκελισμοί 3. Ν εντοπίσετε δύο (2) δισκελισμούς στο ποίημ. (10 μονάδες).3. Ν σχολιάσετε τον χρόνο κι το πρόσωπο των ρημάτων που κυριρχούν στο κείμενο κάνοντς πράλληλ νφορά στον τίτλο του ποιήμτος. (5 μονάδες) 1 συρφετός: πλήθος, όχλος 2 πρόζ: διάλογοι σε θετρικό κείμενο 3 «Ο δισκελισμός στην ουσί κτργεί μιν ρχή κι έν ξίωμ της ποιητικής τέχνης: ότι δηλδή κάθε στίχος πρέπει ν εκφράζει έν πλήρες κι ολοκληρωμένο νόημ». (Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, ΟΕΔΒ)

13 ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: «τ ισθήμτ στη χάρτινη κρδιά μς»: ποιο σχήμ λόγου ξιοποιεί ο ποιητής στον στίχο υτό; (5 μονάδες).2. Έν πό τ κύρι γνωρίσμτ της ποίησης του Κρυωτάκη είνι ο υτοσρκσμός (η σκληρή ειρωνεί που ως στόχο έχει τον ίδιο τον ευτό του). Ν εντοπίσετε δύο (2) πρδείγμτ υτοσρκσμού στο κείμενο. (10 μονάδες).3. Ν γράψετε τρεις (3) λόγιες κι δύο (2) λϊκές λέξεις του ποιήμτος. (10 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25

14 Απντήσεις [Σχετικά µε την ποίηση του Κρυωτάκη, λ.. Χριστόπουλος Ε. Πτσιτζή, Νεοελληνική λογοτεχνί Α Γενικού Λυκείου. Προτάσεις διδσκλίς, Εκδόσεις Πτάκη, σελ ] Ο Κρυωτάκης, πό την άποψη της ποιητικής τεχνοτροπίς, νήκει στους νεοσυµολιστές ποιητές της δεκετίς του '20. Ουσιστικά όµως θεωρείτι, µζί µε τον Κάφη, πρόδροµος της νεωτερικής ποίησης κι του ποιητικού µοντερνισµού. Πολύ εύστοχ χρκτηρίζετι ως ποιητής του µετίχµιου. Ο χρκτηρισµός υτός έχει την έννοι ότι τεχνοτροπικά κι θεµτικά, δεν νήκει πόλυτ ούτε στη λεγόµενη πρδοσική ποίηση ούτε στη νεωτερική. Εντάσσετι στο ενδιάµεσο, νάµεσ στην ποιητική πράδοση κι στον ποιητικό µοντερνισµό. Στην ποίησή του χρησιµοποιεί όλ τ τυπικά γνωρίσµτ της ποιητικής πράδοσης (µέτρ, οµοιοκτληξί, στροφές). Όµως, ορισµέν στοιχεί τον φέρνουν πιο κοντά στη νεωτερική ποίηση: η χρήση του ελευθερωµένου στίχου τ θέµτά του η ποιητική του γλώσσ η στροφή του προς την εσωτερική περιπέτει του νθρώπου. 1. Στυρωτή οµοιοκτληξί (): συρφετός-σκοπός κι οµοιοκτληξί-φιλοδοξί. Η οµοιοκτληξί του ποιήµτος είνι ένς τρόπος έκφρσης του σρκσµού γι τους οµοτέχνους του. Ο Κρυωτάκης χρκτηρίζει τους ποιητές που συνθέτουν τον πυρήν της συντροφιάς του ως άτοµ του περιθωρίου («συρφετός»), ποκοµµέν πό την κοινωνί, της οποίς έχουν πέσει θύµτ. Μονδικό τους µέληµ κι σκοπός της ύπρξής τους είνι η νζήτηση της οµοιοκτληξίς. 2.Ενδεικτικοί δισκελισµοί: Μι τόσο ευγενικιά φιλοδοξί /έγινε της ζωής µς ο σκοπός (στ. 2-3). Αφήνουµε στο γέρι τ µλλιά / κι τη γράτ µς (στ. 9-10). 3.Στο ποίηµ «Όλοι µζί» κυριρχεί ως ρηµτικός χρόνος ο ενεστώτς κι ως ρηµτικό πρόσωπο το πληθυντικό. Η επιλογή υτή συνάδει µε τον τίτλο του ποιήµτος που δηλώνει οµδικότητ κι κοινή συµπεριφορά, ενώ πράλληλ προϊδεάζει γι το περιεχόµενο του ποιήµτος που νφέρετι στη δράση των ποιητών της εποχής του λλά κι στη στάση του ίδιοι πένντι στους οµοτέχνους του. Συνεπώς, ο Κρυωτάκης πευθύνει κτηγορίες στους σύγχρονους ποιητές του κιρού του, µετξύ των οποίων συγκτλέγετι κι ο ίδιος, ως σύγχρονος ποιητής. 1.Στον στίχο υτό ο Κρυωτάκης χρησιµοποιεί το σχήµ της µετφοράς γι ν δηλώσει µε τρόπο ειρωνικό τη γνώµη του γι τ ισθήµτ των σύγχρονών του ποιητών λλά κι τον επιφνεικό τρόπο µε τον οποίον προσεγγίζουν τ θύτερη ουσί κι το περιεχόµενο της ποιητικής τέχνης. 2.Ο Κρυωτάκης επηρεσµένος πό τους Fantaisistes του Βιγιόν, του ποιητή που γελούσε κλίγοντς, φήνει το θρήνο γι το χµένο όνειρο, ποδέχετι το νπότρεπτο κι ως τελευτίο όπλο κρτά τον σρκσµό κι κυρίως τον υτοσρκσµό. Οι ποιητές της εποχής του, µζί µε υτούς κι ο Κρυωτάκης, συµπεριφέροντι µε γρφικότητ, γι την οποί όµως ευθύνετι η περιρρέουσ τµόσφιρ της εποχής τους. Πίρνουµε πόζ (στ. 10) Κι ν πεινλέοι γυρνούµε οληµερίς (στ. 17)

15 3. Λόγιες λέξεις τιτλοφορούµεθ φύσις εξιλστήρι Λϊκές λέξεις πόζ πεινλέοι

16 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ ( ) Χλάσμτ Γύρισ στ ξνθά πιδιάτικ λημέρι, γύρισ στο λευκό της νιότης μονοπάτι, γύρισ γι ν ιδώ το θυμστό πλάτι, γι με χτισμένο π των Ερώτων τ άγι χέρι. Το μονοπάτι το πνιξν οι ρκουδοάτοι 1, κι τ λημέρι τ κψν τ μεσημέρι, κι ένς σεισμός το ριξε κάτου το πλάτι, κι μες στ ερείπι τώρ κι τ ποκΐδι πομένω πράλυτος σύρες κι φίδι μζί μου δερφοζούν οι λύπες κι τ μίση κι το πλάτι ένς σεισμός το χει γκρεμίσει. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (Από την ποιητική συλλογή Ασάλευτη ζωή, Άπντ, τ. Γ, 1904).1. Ν δικρίνετε ν το ποίημ νήκει στην πρδοσική ή τη μοντέρν ποίηση. (5 μονάδες).2. Ν ιτιολογήσετε την πρπάνω σς επιλογή, επισημίνοντς δύο (2) χρκτηριστικά της μορφής του ποιήμτος. (10 μονάδες).3. Ν δείξετε πώς συνδέετι ο τίτλος του ποιήμτος με το περιεχόμενό του; (10 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: Στο ποίημ ξιοποιείτι το εκφρστικό μέσο της ντίθεσης. Ν εντοπίσετε τις δύο (2) ενότητες του ποιήμτος που συνδέοντι ντιθετικά. (10 μονάδες).2. Ν πρτηρήσετε τις λλγές στους χρόνους των ρημάτων του ποιήμτος. Ποιοι γρμμτικοί χρόνοι ξιοποιούντι (5 μονάδες) κι τι υποδηλώνει η ενλλγή στους χρόνους; (5 μονάδες).3. Ν εντοπίσετε το σχήμ της επνάληψης στους τρεις πρώτους στίχους του ποιήμτος (2 μονάδες) κι ν σχολιάσετε τη λειτουργί του; (3 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25 1 ρκουδότος: νρριχώμενο πολυετές φυτό της ευρύτερης περιοχής της Μεσσηνίς

17 Απντήσεις [Σχετικά µε την ποίηση του Κ. Πλµά, λ.. Χριστόπουλος Ε. Πτσιτζή, Νεοελληνική λογοτεχνί Α Γενικού Λυκείου. Προτάσεις διδσκλίς, Εκδόσεις Πτάκη, σελ ] 1. Το ποίηµ «Χλάσµτ» του Κ. Πλµά νήκει στην πρδοσική ποίηση. 2. οι στίχοι είνι 13σύλλοι διθέτει οµοιοκτληξί, κνόνιστη: στους τέσσερις πρώτους στίχους η οµοιοκτληξί είνι στυρωτή (), ο 5ος µε τον 7ο (πλεκτή), ο 4ος µε τον 6ο, ενώ οι στίχοι 8-10 οµοιοκτληκτούν ζευγρωτά. ο τίτλος είνι προϊδεστικός του περιεχοµένου. 3.Ο τίτλος που είνι νοηµτικά ενεργός, συµπυκνώνει το νόηµ του ποιήµτος, που δεν είνι άλλο πό τη διπίστωση του ποιητικού υποκειµένου πως η ζωή του, τ όνειρ κι τ σχέδι που έκνε ότν ήτν νέος («γύρισ στο λευκό της νιότης µονοπάτι») κι πίστευε στην πόλυτη δύνµη του έρωτ («π των Ερώτων τ άγι χέρι»), τώρ όλ υτά ένς σεισµός (η σκληρή πργµτικότητ της ζωής) τ µετέτρεψε σε χλάσµτ. 1.Το ποίηµ οργνώνετι σε δύο ενότητες που συνδέοντι ντιθετικά µετξύ τους: Την πρώτη ενότητ ποτελούν οι στ. 1-4 κι τη δεύτερη, οι στ Στο ποίηµ χρησιµοποιούντι τρεις γρµµτικοί χρόνοι. Ο όριστος (στ.1-7), ο ενεστώτς (στ. 8-10) κι ο πρκείµενος (στ. 11). Ο όριστος εκφράζει το τετελεσµένο γεγονός: τ νιάτ που πέρσν νεπιστρεπτί, κθώς κι τις πογοητεύσεις («οι ρκουδοάτοι», «τ µεσηµέρι», «σεισµός») που µτίωσν τ όνειρ. Ο ενεστώτς («ποµένω», «δερφοζούν») δηλώνει την προντική κτάστση που ιώνει ο ποιητής ζώντς µέσ στ «ποκΐδι», τ «ερείπι», τις «λύπες» κι τ «µίση». Τέλος, ο πρκείµενος στον τελευτίο στίχο («κι το πλάτι ένς σεισµός το χει γκρεµίσει») φνερώνει πως ό,τι κκό συντελέστηκε στο πρελθόν εξκολουθεί κι σήµερ ν πληγώνει τον ποιητή. 3. Στους τρεις πρώτους στίχους πρτηρείτι επνφορά του ρήµτος «γύρισ» το οποίο, φενός, εντάσσει το ποίηµ στον λεγόµενο «λυρισµό του εγώ», φετέρου, είνι δηλωτικό της νοστλγίς κι της νοερής επιστροφής του ποιητικού υποκειµένου στ χρόνι της νιότης του.

18 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι Μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» NΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ ( ) Mal du depart* Θ μείνω πάντ ιδνικός κι νάξιος ερστής των μκρυσμένων τξιδιών κι των γλάζιων πόντων, κι θ πεθάνω μι ρδιά, σν όλες τις ρδιές, χωρίς ν σχίσω τη θολή γρμμή των οριζόντων. Γι το Μδράς, τη Σιγκπούρ, τ Αλγέρι κι το Σφξ θ νχωρούν σν πάντοτε περήφν τ πλοί, κι εγώ, σκυφτός σ έν γρφείο με χάρτες νυτικούς, θ κάνω θροίσεις σε χοντρά λογιστικά ιλί. Θ πάψω πι γι μκρινά τξίδι ν μιλώ οι φίλοι θ νομίζουνε πως τ χω πι ξεχάσει, κι η μάν μου, χρούμενη, θ λέει σ όποιον ρωτά: «Ήτν μι λόξ νενική, μ τώρ έχει περάσει» Μ ο ευτός μου μι ρδιάν εμπρός μου θ υψωθεί κι λόγο, ως ένς δικστής στυγνός, θ μου ζητήσει, κι υτό το νάξιο χέρι μου που τρέμει θ οπλιστεί, θ σημδέψει κι άφο το φτίχτη θ χτυπήσει. Κι εγώ, που τόσο επόθησ μι μέρ ν τφώ σε κάποι θάλσσ θιά στις μκρινές Ινδίες, θ χω έν θάντο κοινό κι θλιερό πολύ κι μι κηδεί σν των πολλών νθρώπων τις κηδείες. (Μρμπού, 1933) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ.1. Το ποίημ νήκει στην πρδοσική ή στη μοντέρν ποίηση; (5 μονάδες).2. Ν ρείτε τρί (3) μορφικά χρκτηριστικά του που ν επιειώνουν την προηγούμενη πάντησή σς. (15 μονάδες).3. Ο τίτλος του ποιήμτος σημίνει σε ελεύθερη πόδοση: «ο κημός της φυγής». Ν τον δικιολογήσετε με άση το περιεχόμενο. (5 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ: ΜΟΝΑΔΕΣ Ν εντοπίσετε πέντε (5) εκφρστικά μέσ (μετφορές, προμοιώσεις, προσωποποιήσεις κλπ) που χρησιμοποιεί ο ποιητής. (5 μονάδες).2. Ν εντοπίσετε τις φράσεις που φνερώνουν τη γοητεί του νυτικού τξιδιού κι τις φράσεις που δηλώνουν τη μη πργμάτωση της ζωής του νυτικού. Ποι συνισθήμτ προκλούντι; (15 μονάδες).3. Ν σχολιάσετε την νφορά του ποιητή στους διάφορους τόπους. (5 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ: ΜΟΝΑΔΕΣ 25

19 Απντήσεις [Σχετικά µε το έργο του Κ. Π. Κάφη, λ.. Χριστόπουλος Ε. Πτσιτζή, Νεοελληνική Λογοτεχνί Α Γενικού Λυκείου. Προτάσεις διδσκλίς, Εκδόσεις Πτάκη, σελ κ.έ.] Ο «Μρµπού», προσωνύµιο µε το οποίο κθιερώθηκε πό το 1933 ο Νίκος Κδίς, ότν εξέδωσε την πρώτη ποιητική του συλλογή, άφησε πολύ περιορισµένο σε έκτση έργο. Συγκτλέγετι στους ποιητές του ελληνικού µοντερνισµού, πρά τ πρδοσικά στοιχεί της ποίησής του. Με τ υλικά κι τους όρους της λεγόµενης «πρδοσικής» ποιητικής δηµιουργεί έν ύφος προσωπικού µοντερνισµού. Ο γλλικός τίτλος του ποιήµτος «Maldudépart» µετφράζετι σε «Πόνος της φυγής». Το ποίηµ είνι φιερωµένο στην δελφή του ποιητή, τη Ζένι. Ανφέρετι σε κάποιον λογιστή που ενώ στ νιάτ του ήθελε ν τξιδεύσεικι µιλά πάντ γι τξίδι κι µέρη µκρινά, λυπάτι ότι θ πεθάνει χωρίς ποτέ ν φύγει πό το λογιστικό του γρφείο.το ποίηµ είνι ουσιστικά υτοιογρφικό, εφόσον γράφετι ότν ο ποιητής δούλευε κόµ σε νυτιλική ετιρεί κι δεν είχε κόµ τξιδέψει. 1. Το ποίηµ νήκει στην πρδοσική ποίηση. 2. οµοιοκτληξί (στθερά οµοιοκτληκτεί ο 2ος µε τον 4ο στίχο κάθε στροφής) έµµετρος στίχος (ιµικό µέτρο) τίτλος προϊδεστικός του περιεχοµένου 3. Ο τίτλος του ποιήµτος συνδέετι άρρηκτ µε το περιεχόµενό του, κθώς όλη η τµόσφιρ του εµπεριέχει θλίψη, πόνο, κηµό γι µι επιθυµητή φυγή που δεν συνέη ποτέ κι την οποί το ποιητικό υποκείµενο δεν µπόρεσε ν ξεπεράσει. Το 1928, σε ηλικί δεκοχτώ ετών, ο Νίκος Κδίς πιάνει δουλειά σ έν πό τ νυτικά γρφεί, τ οποί πρκτόρευν τ πλοί των θείων του. Εκεί θ µείνει µόνο λίγους µήνες. Άρρωστος γι νχώρηση. Αυτός είνι, µετφρσµένος, ο τίτλος του ποιήµτος. 1. µετφορά: ν σχίσω τη θολή γρµµή των οριζόντων (στ. 4) προσωποποίηση: περήφν το πλοί (στ. 6) προµοίωση: ως ένς δικστής στυγνός (στ. 14) επνάληψη: κηδεί κηδεί (στ. 20) σύνδετο: Γι το µδράς, τη Σιγκπούρ, τ Αλγέρι (στ. 5) 2.Φράσεις που δηλώνουν τη γοητεί του νυτικού τξιδιού: Θ µείνω ιδνικός... πόντων (στ. 1-2) Γι το Μνδράς πλοί (στ. 5-6) Κι εγώ Ινδίες (στ ) Φράσεις που δηλώνουν τη µη πργµάτωση της ζωής του νυτικού: κι θ πεθάνω οριζόντων (στ. 3-4) κι εγώ σκυφτός ιλί (στ. 7-8)

20 Θ πάψω ξεχάσει (στ. 9-10) Θ χω έν θάντο κηδείες (στ ) Τ συνισθήµτ που προκλεί το ποίηµ συνδέοντι µε τη µτίωση των ονείρων του ποιητικού υποκειµένου. Θλίψη, πόνος έντονος γι όσ πόθησε κι δεν έζησε κι γι τη µτιότητ της ζωής του που θ περάσει «σκυφτός» πάνω σε «λογιστικά ιλί». Εποµένως, ο τίτλος του ποιήµτος, προϊδεστικός του περιεχοµένου, µς προετοιµάζει γι τον κηµό της νχώρησης («dudepart») που δεν έγινε ποτέ. Η γρφή του Κδί δηµιουργεί έν κλίµ υπολητικό, η σκηνοθεσί των τόπων-στθµών στ λιµάνι, λλά κι οι περιγρφές κι φηγήσεις πό τη ζωή στο κράι σγηνεύουν τον νγνώστη, κθώς ο ποιητής ιστορεί µικρά κι µεγάλ, τοµικά κι συλλογικά γεγονότ δηµιουργώντς µιν τµόσφιρ νεοροµντικού ρεµσµού κι ονείρου µε στοιχεί υθεντικού ρελισµού. 3. Ο ποιητής νφέρετι συχνά σε τόπους µκρινούς, σε εξωτικά λιµάνι που γοητεύουν το ποιητικό υποκείµενο κι του δηµιουργούν το ίσθηµ της φυγής. Στον στ. 5 µε σύνδετο σχήµ κτγράφοντι τ εξωτικά ονόµτ λιµνιών της Αντολής, της Μεσογείου λλά κι του Βορρά, τ οποί όµως δεν θ επισκεφθεί ποτέ ο ήρως υποκύπτοντς στο «πρέπει» µις µονότονης ρουτίνς σε έν λογιστικό γρφείο. Έτσι, ο κηµός της νχώρησης («maldudepart») γίνετι περισσότερο επώδυνος.

21 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι Μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ KΩΣΤΑΣ ( ) [Ο κήπος είμι...] Ο κήπος είμι που άλλοτε με τ άνθη του ευωδούσε κι εγέμιζε με χρωπό τιτίισμ πουλιών, που με κρυφομιλήμτ κι ψίθυρο φιλιών, τη νύχτ στη σκιάδ του, η γάπη επερπτούσε. Ο κήπος είμι που έμεινε χρόνι πολλά στην ίδι θέση, μάτι προσμένοντς κάποιν επιστροφή, που ντί λουλούδι τώρ πι στ γκάθι έχει τφεί που σώπσν τ ηδόνι του κι πνίγετι στ φίδι. (Ελεγεί κι σάτιρες, 1927) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ.1. Ν χρκτηρίσετε το ποίημ πρδοσικό ή μοντέρνο ως προς τη μορφή. (5 μονάδες).2. Ν εντοπίσετε τρί (3) στοιχεί της μορφής του ποιήμτος που επιειώνουν την πάντησή σς στο 1. (15 μονάδες).3. Ως τίτλος του ποιήμτος επιλέγετι η πρώτη φράση του πρώτου στίχου. Ν τον σχολιάσετε σε σχέση με το περιεχόμενο. (5 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ:25.1.Ν ντιστοιχίσετε τις εικόνες της πρώτης στροφής με εκείνες της δεύτερης επισημίνοντς τ ντιθετικά ζεύγη των λέξεων. (10 μονάδες).2. Το ποίημ στηρίζετι σε μι σική επνάληψη. Αφού την εντοπίσετε ν σχολιάσετε τη λειτουργί της στο κείμενο (10 μονάδες).3.πώς θ χρκτηρίζτε τη γλώσσ του ποιήμτος: κθρεύουσ, δημοτική ή πλή κθομιλουμένη; (2 μονάδες). Ν δικιολογήσετε την πάντησή σς με τρί σχετικά πρδείγμτ. (3 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25

22 Απντήσεις «Ο Κρυωτάκης, πό την άποψη της ποιητικής τεχνοτροπίς, νήκει στους νεο-συµολιστές ποιητές της δεκετίς του 20. Ουσιστικά, όµως θεωρείτι, µζί µε τον Κάφη, πρόδροµος της νεοτερικής ποίησης κι του ποιητικού µοντερνισµού, κινήµτος που πρωτοεµφνίστηκε στην Ελλάδ γύρω στ Πολύ εύστοχ χρκτηρίζετι ως ποιητής του µετίχµιου. Ο χρκτηρισµός υτός έχει την έννοι ότι τεχνοτροπικά κι θεµτικά, δεν νήκει πόλυτ ούτε στη λεγόµενη πρδοσική ποίηση ούτε στη νεοτερική εντάσσετι στο ενδιάµεσο, νάµεσ στην ποιητική πράδοση κι στον ποιητικό µοντερνισµό. Στον Κρυωτάκη υπάρχει σπερµτικά κι διάσπρτ ο µοντέρνος ποιητικός λόγος κι ως µορφική πργµάτωση κι ως θεµτική ννέωση. Στην ποίησή του, έι, χρησιµοποιεί όλ τ τυπικά γνωρίσµτ (µέτρ, οµοιοκτληξί, στροφές) της ποιητικής πράδοσης. Ίσως µε την ποίηση του Κρυωτάκη ν ξεκινάει η ιστορί της υπρξικής ποίησης στον τόπο µς». [. Χριστόπουλος Ε. Πτσιτζή, Νεοελληνική Λογοτεχνί Α Γενικού Λυκείου. Προτάσεις διδσκλίς, Εκδόσεις Πτάκη, σελ. 189] 1. Το ποίηµ µορφικά νήκει στην πρδοσική ποίηση. 2. στυρωτή οµοιοκτληξί () στθερός ριθµός στίχων σε κάθε στροφή (δύο τετράστιχες στροφές) κι στθερός ριθµός συλλών νά στίχο (14σύλλοι) ο 1ος κι ο 4ος στίχος κάθε στροφής είνι προξύτονοι, ενώ ο 2ος κι ο 3ος οξύτονοι. 3. Ο τίτλος του ποιήµτος είνι προϊδεστικός του περιεχοµένου. Αυτό ποτελεί στοιχείο της πρδοσικής ποίησης στην οποί εντάσσετι το ποίηµ. Η έµφση που δίδετι σ υτή τη φράση φίνετι κι στο γεγονός ότι επνλµάνετι κι στις δύο στροφές του ποιήµτος. Το ρήµ «είµι» προσδίδει υπρξικό περιεχόµενο στο ποίηµ. 1. Αντιθετικά ζεύγη λέξεων: Α Β χρωπό τιτίισµ πουλιών (στ. 2) σώπσν τ ηδόνι (στ. 8) τ άνθη του ευωδούσε (στ. 1) στ γκάθι έχει τφεί (στ. 7) η γάπη περπτούσε (στ. 4) κι πνίγετι στ φίδι (στ. 8) 2.Η επνάληψη εντοπίζετι στη φράση «Ο κήπος είµι» (λ. πάντηση 3.). Πρέπει ν σηµειωθεί πως ο τίτλος δεν τέθηκε πό τον ίδιο τον ποιητή, εφόσον ρίσκετι µέσ σε γκύλες, λλά τέθηκε ως τίτλος-εργσίς (ψευδότιτλος) γι ν δικρίνοντι τ ποιήµτ. 3. Η γλώσσ του ποιήµτος είνι η πλή κθοµιλουµένη: χρωπό, κρυφοµιλήµτ, επερπτούσε. Λέξεις πλές λλά µε συµολικό περιεχόµενο.

23 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ( ) Ο σιλεύς Δημήτριος 1 Ώσπερ ου σιλεύς, λλ υποκριτής, μετμφιέννυτι χλμύδ φιάν ντί της τργικής εκείνης, κι διλθών υπεχώρησεν. 2 Πλούτρχος, Βίος Δημητρίου Σν τον πρίτησν οι Μκεδόνες κι πέδειξν πως προτιμούν τον Πύρρο ο σιλεύς Δημήτριος (μεγάλην είχε ψυχή) κθόλου έτσι είπν δεν φέρθηκε σν σιλεύς. Επήγε κ έγλε τ χρυσά φορέμτά του, κι τ ποδήμτά του πέτξε τ ολοπόρφυρ. Με ρούχ πλά ντύθηκε γρήγορ κι ξέφυγε. Κάμνοντς όμοι σν ηθοποιός που ότν η πράστσις τελειώσει, λλάζει φορεσιά κι πέρχετι. (Ποιήμτ, ) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ.1. Το ποίημ, κτά τη γνώμη σς, εντάσσετι στην πρδοσική ή στη μοντέρν ποίηση; (5 μονάδες).2. Ν υποστηρίξετε την προηγούμενη πάντησή σς νφέροντς τέσσερ (4) μορφικά χρκτηριστικά του ποιήμτος. (20 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ:25.1 Ν κτγράψετε τ πέντε (5) ρήμτ του κειμένου με τ οποί δηλώνετι η στδική μετμφίεση του Δημητρίου. (5 μονάδες) 1 Πρόκειτι γι τον Δημήτριο Α τον Πολιορκητή ( π.Χ.), τον γιο του Αντίγονου, διδόχου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η ιστορί εκθέτει επρκώς τις μάχες, τις νίκες κι τις ήττες του Δημητρίου, γι τις οποίες έλε το προσωνύμιο Πολιορκητής κι τόσο στην Αθήν όσο κι στην Κύπρο λτρεύτηκε ως θεός. Οι πηγές δεν τον νγνωρίζουν μόνο ως ικνό στρτιωτικό, λλά κι ως επιρρεπή προς τις σωτίες. 2 Μετμφιέστηκε όχι σ σιλιάς, λλά σν ηθοποιος, άζοντς μι σκούρ χλμύδ ντί εκείνης που φορούν στις τργωδίες κι έτσι έφυγε πρτήρητος.

24 .2. Ν ρείτε στο ποίημ πέντε (5) λέξεις ή φράσεις χρκτηριστικές των γλωσσικών επιλογών του Κάφη: μί (1) ιδιωμτική, μί (1) λϊκή κι τρεις (3) λόγιες. (10 μονάδες).3. Ποι είνι, κτά τη γνώμη σς, η λειτουργί της πρένθεσης κι της πύλς στον τρίτο κι στον τέτρτο στίχο; (10 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ:25

25 Απντήσεις [Σχετικά µε το έργο του Κ. Π. Κάφη, λ.. Χριστόπουλος Ε. Πτσιτζή, Νεοελληνική Λογοτεχνί Α Γενικού Λυκείου. Προτάσεις διδσκλίς, Εκδόσεις Πτάκη, σελ. 147 κ.έ.] Το ποίηµ υτό του Κάφη γράφτηκε το 1906 κι είνι ιστορικό. Πιο συγκεκριµένστο ιστοριογενές υτό ποίηµ ο ποιητής επιλέγει έν στιγµιότυπο πό τον πολυτάρχο ίο του σιλιά της Μκεδονίς ηµήτριου Α του Πολιορκητή ( π.χ.).το πρόσωπο κι τ γεγονότ κτγράφοντι στην ιστορί των ελληνιστικών χρόνων, κθώς κι οι ενέργειες των πρωτγωνιστών. Το µήνυµ του ποιήµτος είνι σφέσττο στην ειρωνεί (µεγάλην είχε ψυχή ), γι τον ηµήτριο, τον γιο του Αντίγονου του Μονόφθλµου, διδόχου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η ιστορί εκθέτει επρκώς τις µάχες, τις νίκες κι τις ήττες του ηµητρίου, γι τις οποίες έλε το προσωνύµιο Πολιορκητής κι τόσο στην Αθήν όσο κι στην Κύπρο λτρεύτηκε ως θεός. Οι πηγές δεν τον νγνωρίζουν µόνο ως ικνό στρτιωτικό, λλά κι µεγάλο γυνικά κι επιρρεπή προς τις σωτίες. Εξιτίς κριώς υτών των δυνµιών του εγκτέλειψε τον θρόνο κι πέθνε πό άσωτοίο. Ό,τι κτξιώνει τον ρχηγό ενός κράτους είνι οι σκέψεις κι οι πράξεις του, όχι τ ενδύµτ κι τ υποδήµτ. Όπως ποδείχθηκε όµως γι τον ηµήτριο, το σιλικό ξίωµ δεν ήτν στάση ζωής. Στην πρώτη ντίστση που ρήκε εξφνίστηκε, όπως ο ηθοποιός, ο οποίος λλάζει φορεσιά κι φεύγει µετά την πράστση. Έπιξε τον σιλιά, όσο τ πράγµτ ήτν ολικά γι υτόν. Μόλις δυσκόλεψν, ντί ν δώσει τη µάχη του ως όφειλε σν ηγέτης, φέρθηκε σν ένς κοινός θνητός.πρέµεινε στον θρόνο της Μκεδονίς γι έξι χρόνι, µέχρι που οι Μκεδόνες στρτιώτες τον εγκτέλειψν το 288 π.χ., ριεστηµένοι ν πολεµούν γι ν υξίνουν την επικράτειά του, κι υτοµόλησν στο ντίπλο στρτόπεδο, του Ηπειρώτη σιλιά Πύρρου. Στ 288 π.χ. τοποθετείτι κι το επεισόδιο που επιλέγει ν προυσιάσει ο Κάφης. 1.Το ποίηµ εντάσσετι στη µοντέρν ποίηση. 2. πουσί οµοιοκτληξίς φιρετική πυκνότητ πεζολογικός τόνος 1.Η στδική µετµφίεση του ηµήτριου µπορεί ν νιχνευθεί στ πρκάτω ρήµτ: επήγε (στ. 5) έγλε (στ. 6) πέτξε (στ. 7) ντύθηκε (στ. 9) ξέφυγε (στ. 9) 2. ιδιωµτική: κάµνοντς (στ. 10) λϊκή: ποδήµτ (στ. 7) λόγιες: σιλεύς (στ. 3), πράστσις (στ. 11), πέρχετι (στ. 12)

26 3. Στους στ. 3 κι 4 η πρένθεση που περικλείει τον χρκτηρισµό (µεγάλην είχε ψυχή) ποτυπώνει την προσωπική άποψη του ποιητή γι τον ήρω του ποιήµτος. Είνι µι µφίσηµη (πρενθετικό σχόλιο) στάση του ποιητή, κθώς επισηµίνει τη γεννιότητ του ήρω. Ο Κάφης µοιάζει ν µην υιοθετεί πόλυτ την επιτιµητική προσέγγιση του Πλουτάρχου, έστω κι ν χρησιµοποιεί την προµοίωση του ηµήτριου µε ηθοποιό. Ενδεχοµένως υπό άλλες συνθήκες κι γι κάποιο άλλο πολιτικό πρόσωπο, ο Κάφης ν δεχότν κτηγορηµτικά το πράδεκτο µις τέτοις δόλις ποχώρησης πό το πεδίο µις πολεµικής νµέτρησης. Εντούτοις, ο ηµήτριος ποτελεί µι ξεχωριστή προσωπικότητ, που κερδίζει έστω κι τον έµµεσ δηλούµενο θυµσµό του ποιητή. Στον 4 οι πύλες ποµονώνουν τη φράση (έτσι είπν). Με τη χρήση υτού του σηµείου στίξης ο Κάφης ποστσιοποιείτι πό τις φήµες, τις κτγράφει όµως, κι έτσι το κείµενο κερδίζει σε ντικειµενικότητ κι ποκτά διχρονικό κι οικουµενικό περιεχόµενο.

27 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α τάξη Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ( ) Εν Σπάρτη Δεν ήξερεν ο σιλεύς Κλεομένης 1, δεν τολμούσε δεν ήξερε ένν τέτοιον λόγο πώς ν πει προς την μητέρ του: ότι πιτούσε ο Πτολεμίος 2 γι εγγύησιν της συμφωνίς των ν ποστλεί κι υτή εις Aίγυπτον κι ν φυλάττετι 3 λίν τπεινωτικόν, νοίκειον πράγμ. Κι όλο ήρχοντν γι ν μιλήσει κι όλο δίστζε. Κι όλο άρχιζε ν λέγει κι όλο στμτούσε. Μ η υπέροχη γυνίκ τον κτάλε (είχεν κούσει κιόλ κάτι διδόσεις σχετικές), κι τον ενθάρρυνε ν εξηγηθεί. Κι γέλσε κ είπε είως πηίνει. Κι μάλιστ χίροντν που μπορούσε νάνι στο γήρς της ωφέλιμη στην Σπάρτη κόμη. Όσο γι την τπείνωσι μ διφορούσε. Το φρόνημ της Σπάρτης σφλώς δεν ήτν ικνός ν νοιώσει ένς Λγίδης 4 χθεσινός όθεν κ η πίτησίς του δεν μπορούσε πργμτικώς ν τπεινώσει Δέσποινν Επιφνή ως υτήν Σπρτιάτου σιλέως μητέρ. (1928) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ.1. Κτά τη γνώμη σς, το ποίημ προσεγγίζει περισσότερο την πρδοσική ή τη μοντέρν ποίηση; Ν υποστηρίξετε την άποψή σς νφέροντς κι σχολιάζοντς τρί μορφικά χρκτηριστικά του ποιήμτος. (μονάδες 15).2. Ν σχολιάσετε τον τίτλο του ποιήμτος σε σχέση με το περιεχόμενό του. (μονάδες 10) ΣΥΝΟΛΟ: ΜΟΝΑΔΕΣ Ν ρείτε πέντε σχήμτ επνάληψης στην πρώτη στροφική ενότητ του ποιήμτος κι ν σχολιάσετε τη λειτουργί τους. (μονάδες 10) 1 Κλεομένης ο Γ : σιλιάς της Σπάρτης 2 Πτολεμίος Γ : ηγεμόνς του ελληνιστικού σιλείου της Αιγύπτου 3 ν φυλάττετι: ν κρτείτι ως όμηρος 4 Λγίδης: ο Πτολεμίος

28 .2. Ν επισημάνετε στο ποίημ τρί (3) ρήμτ που δηλώνουν τη συνισθημτική κτάστση της γυνίκς κι δύο (2) επίθετ που ποκλύπτουν τον χρκτήρ της. (5 μονάδες).3. (είχεν κούσει κιόλ κάτι διδόσεις σχετικές). Ποι είνι, κτά τη γνώμη σς, η λειτουργί του πρενθετικού στίχου; (μονάδες 5).4. Η γλώσσ της ποίησης του Κάφη χρκτηρίζετι πό τη χρήση ιδιωμτικών τύπων κι λόγιων εκφράσεων. Ν ρείτε στο ποίημ τέσσερις (4) λόγιους γλωσσικούς τύπους κι έν γλωσσικό ιδιωμτικό στοιχείο. (μονάδες 5) ΣΥΝΟΛΟ: ΜΟΝΑΔΕΣ 25

29 Απντήσεις Το «Ἐν Σπάρτη» είνι έν πό τ ποιήµτ πολιτικής του Κάφη, µε το οποίο ο ποιητής προάλλει το ήθος της Κρτησίκλεις κι επιχειρεί ν νδείξει τη µητέρ του σιλιά της Σπάρτης ως ιδνικό πρότυπο ηγέτη. Η Κρτησίκλει πρά το γεγονός ότι είνι ήδη σε µεγάλη ηλικί κι πρά το γεγονός ότι η µετάσή της στην Αίγυπτο µπορεί ν σηµάνει το τέλος της, είνι έτοιµη ν θυσιστεί γι τη χώρ της, κθώς θέτει τον ευτό της στην υπηρεσί του λού της, όπως άλλωστε θ έπρεπε ν κάνει κάθε πργµτικός ηγέτης. Ο Κάφης ντλεί τις ιστορικές πληροφορίες του πό τον Βίο Κλεοµένους του Πλουτάρχου. Το ποίηµ συµπληρώνετι πό το µετγενέστερο (1929) «Ἄγε, ὦ σιλεῦ Λκεδιµονίων». 1.Το ποίηµ προσεγγίζει περισσότερο τη µοντέρν ποίηση. Η κφική ποίηση (όπως κι ο Μοντερνισµός γενικά) µπορεί ν χρκτηρισθεί ως ποίηση της ιλιοθήκης, όπου τ κείµεν ποκθιστούν µι συνειδητή σχέση µε προηγούµεν κείµεν. Ο ποιητής εµπνέετι πό το έργο του Πλουτάρχου Βίος Κλεοµένους. [λ.. Χριστόπουλος Ε. Πτσιτζή, Νεοελληνική Λογοτεχνί Α Γενικού Λυκείου. Προτάσεις διδσκλίς, Εκδόσεις Πτάκη, σελ. 150] Οι στίχοι διθέτουν διφορετικό ριθµό στίχων. Το λεξιλόγιο είνι ντιποιητικό (φυλάττετι, εγγύησιν, ωφέλιµη ) 2.Με τη λόγι σύντξη ορίζετι ο χώρος όπου εκτυλίσσετι ο µύθος κι έµµεσ συνδέετι το πολιτικό ήθος της Κρτησίκλεις µε τον τόπο κτγωγής της.είνι χρκτηριστικό πως ο όρος µετά τον τίτλο επνέρχετι στον στίχο 16, όπου ντιπράλλετι η νωτερότητ του φρονήµτος της Σπάρτης προς το ήθος των Πτολεµίων. Επίσης, µε τον τίτλο το ποίηµ ποκτά ιστορική χρωµτικότητ, κθώς νφέρετι στον σιλιά της Σπάρτης Κλεοµένη Γ ( π.χ.) ο οποίος ζήτησε τη οήθει του Πτολεµίου Γ της Αιγύπτου γι την ντιµετώπιση των ενωµένων ενντίον της Σπάρτης δυνάµεων της Μκεδονίς κι της Αχϊκής Συµπολιτείς κι υτός του την πρόσφερε µε ντάλλγµ την ποστολή ως οµήρων στην Αλεξάνδρει της µητέρς κι των πιδιών του Σπρτιάτη σιλιά. 1.δεν ήξερε δεν τολµούσε δεν ήξερε κι όλο ήρχοντν κι όλο δίστζε κι όλο άρχιζε κι όλο στµτούσε. Με τις επνλήψεις τονίζετι µε τρόπο πρσττικό η διστκτικότητ, η νλητικότητ κι η µηχνί του σιλιά Κλεοµένη, πώς ν ζητήσει πό τη µητέρ του µί τόσο µεγάλη θυσί γι χάρη της πτρίδς. Με την εµφτική υτή προυσίση του διστγµού του Κλεοµένη, ο Κάφης κτορθώνει ν τονίσει την ευκολί µε την οποί η Κρτησίκλει ποδέχετι ν πάει ως όµηρος του Πτολεµίου Ρήµτ που δηλώνουν τη συνισθηµτική κτάστση της γυνίκς: τον κτάλε (στ. 3) ενθάρρυνε (στ. 11) γέλσε (στ. 12) χίροντν (στ. 13) - Επίθετ που ποκλύπτουν τον χρκτήρ της: ωφέλιµη (στ. 14) υπέροχη (στ. 9) 3. Ο πρένθετος στίχος (είχεν κούσει κιόλ κάτι διδόσεις σχετικές) ποτελεί έν σχόλιο του ποιητή, ο οποίος ξιοποιώντς σχετικά χωρί του Πλουτάρχου, επιθυµεί ν εξάρει το ήθος της Κρτησίκλεις, µε το ν προφυλάξει τον γιο της πό τ σχόλι του κόσµου κι ν τον γάλει πό τη δύσκολη θέση στην οποί ρίσκετι. Ποίηµ λοιπόν «ηρωικού στωικισµού» το «Ἐν Σπάρτη» εξίρει το υψηλό σπρτιτικό φρόνηµ της Κρτησίκλεις που διφορούσε γι την τπείνωση Λόγιοι γλωσσικοί τύποι: εγγύησιν, λίν, των (στ. 4), νοίκειον, όθε, σιλέως, εις, γήρς - Ιδιωµτικό γλωσσικό στοιχείο: πηίνει (στ. 12)

30 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» AΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ ( ) Γυνίκες Είνι πολύ μκρινές οι γυνίκες. Τ σεντόνι τους μυρίζουν κληνύχτ. Ακουμπάνε το ψωμί στο τρπέζι γι ν μη νιώσουμε πως λείπουν. Τότε κτλίνουμε πως φτίξμε. Σηκωνόμστε π την κρέκλ κι λέμε: «Κουράστηκες πολύ σήμερ», ή «άσε, θ' νάψω εγώ τη λάμπ». Ότν νάουμε το σπίρτο, εκείνη στρέφει ργά πηγίνοντς με μιν νεξήγητη προσήλωση προς την κουζίν. Η πλάτη της είνι έν πικρμένο ουνλάκι φορτωμένο με πολλούς νεκρούς τους νεκρούς της φμίλις, τους δικούς της νεκρούς κι τον δικό σου. Ακούς το ήμ της ν τρίζει στ πλιά σνίδι κούς τ πιάτ ν κλίνε στην πιτοθήκη κι ύστερ κούγετι το τρίνο που πίρνει τους φντάρους γι το μέτωπο. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (Ποιήμτ, Β' Τόμος, 1961).1. Το ποίημ εντάσσετι κτά τη γνώμη σς στην πρδοσική ή στη μοντέρν ποίηση; (5 μονάδες).2. Ν ρείτε τέσσερ (4) στοιχεί της μορφής του που ν επληθεύουν την προηγούμενη πάντησή σς.(20 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: Ν ρείτε στο ποίημ κι ν κτγράψετε δύο (2) εικόνες που σχετίζοντι με τις οικικές εργσίες που νλμάνουν συνήθως οι γυνίκες. (10 μονάδες).2. Ν ρείτε στο ποίημ τις δύο (2) φράσεις που πρτίθεντι σε ευθύ λόγο κι ν σχολιάσετε τη λειτουργί τους. (5 μονάδες).3. Ν εντοπίσετε στο ποίημ μί (1) προσωποποίηση, δύο (2) μετφορές, μί (1) κουστική εικόν κι μί (1) επνάληψη. (10 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25

31 Απντήσεις [Σχετικά µε την ποίηση του Γ. Ρίτσου, λ.. Χριστόπουλος Ε. Πτσιτζή, Νεοελληνική λογοτεχνί Α Γενικού Λυκείου. Προτάσεις διδσκλίς, Εκδόσεις Πτάκη, σελ Τυχόν πρποµπές νφέροντι σε υτό το ιλίο.] 1. Το ποίηµ «Γυνίκες» εντάσσετι στη σφίρ της µοντέρνς ποίησης. 2. [λ. σελ ] Η τάση προς την πορρύθµιση του ποιήµτος: είνι γρµµένο σε ελεύθερο στίχο χωρίς συγκεκριµένο µέτρο κι ριθµό συλλών σε κάθε στίχο. Επίσης, δεν υπάρχει οµοιοκτληξί. Η δρµτικότητ του στίχου: ο στίχος κόετι νγκστικά όχι εκεί που υπγορεύει η σύντξη λλά εκεί όπου ο ποιητής θέλει ν δώσει έµφση (στ. 5-6: Η πλάτης / είνι ) Χρήση κθηµερινού λεξιλογίου: ο ποιητής χρησιµοποιεί το λεξιλόγιο του κθηµερινού προφορικού λόγου (άσε, θ νάψω εγώ τη λάµπ). Τολµηρότητ στον σχηµτισµό µετφορών: (στ. 1: τ σεντόνι τους µυρίζουν κληνύχτ) στ. 2: κουµπάνε το ψωµί στο τρπέζι: υπεύθυνες γι την προετοιµσί κι το σερίρισµ του κθηµερινού φγητού της οικογένεις. στ. 10: κούς τ πιάτ ν κλίνε στην πιτοθήκη:η ύπρξη της γυνίκς τυτίζετι µε το κθηµερινό σιγύρισµ των οικικών ντικειµένων. «Κουράστηκες πολύ σήµερ» «άσε, θ νάψω εγώ τη λάµπ» Η µετάση στον ευθύ λόγο προσδίδει στο κείµενο µεσότητ, θετρικότητ κι πρσττικότητ. Τ συνισθήµτ/σχέσεις των προσώπων γίνοντι έτσι πιο κτνοητά γι τον νγνώστη. προσωποποίηση: κούς τ πιάτ ν κλίνε στην πιτοθήκη (στ. 10) µετφορά 1η:τ σεντόνι τους µυρίζουν κληνύχτ (στ. 1) µετφορά 2η: πικρµένο ουνλάκι (στ. 7) κουστική εικόν:ακούς το ήµ της ν τρίζει στ πλιά σνίδι (στ. 9) επνάληψη: κούς κούς (στ. 9, 10)

32 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ ( ) Θετρίνοι, Μ.Α. 1 Στήνουμε θέτρ κι τ χλνούμε όπου στθούμε κι όπου ρεθούμε στήνουμε θέτρ κι σκηνικά, όμως η μοίρ μς πάντ νικά κι τ σρώνει κι μς σρώνει κι τους θετρίνους κι το θετρώνη υποολέ κι μουσικούς στους πέντε νέμους τους ιστικούς! Σάρκες, λινάτσες, ξύλ, φτισίδι, ρίμες, ισθήμτ, πέπλ, στολίδι, μάσκες, λιογέρμτ, γόοι 2 κι κρυγές κι επιφωνήμτ κι χρυγές ριγμέν νάκτ μζί μ εμάς (πες μου πού πάμε; πες μου πού πς;) πάνω π το δέρμ μς γυμνά τ νεύρ σν τις λουρίδες ονάγρου 3 ή ζέρ γυμνά κι νάερ, στεγνά στην κάψ (πότε μς γέννησν; πότε μς θάψν;) κι τεντωμέν σν τις χορδές μις λύρς που ολοέν ουίζει - δες κι την κρδιά μς: έν σφουγγάρι, στο δρόμο σέρνετι κι στο πζάρι πίνοντς το ίμ κι τη χολή κι του τετράρχη 4 κι του ληστή. (Μέση Αντολή, Αύγουστος 1943) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ.1. Tο ποίημ εντάσσετι, κτά τη γνώμη σς, ως προς τη μορφή του στην πρδοσική ή στη μοντέρν ποίηση; (5 μονάδες).2. Ν ρείτε τέσσερ (4) χρκτηριστικά στοιχεί της μορφής του που επληθεύουν την 1 Τ ρχικά Μ.Α. σημίνουν Μέση Αντολή. Εκεί ρέθηκε ο ποιητής με την εξόριστη ελληνική κυέρνηση κτά διάρκει του Β Πγκοσμίου Πολέμου, ότν η χώρ είχε κτκτηθεί πό τ γερμνικά στρτεύμτ. 2 θρήνοι 3 όνγρος: το άγριο γϊδούρι. 4 τετράρχης: διοικητής τετρρχίς, εδώ: ο Ηρώδης.

33 προηγούμενη πάντησή σς. (20 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: Όσ περιγράφοντι στο ποίημ, υπάρχει η ίσθηση ότι εξελίσσοντι με έντση κι τχύτητ. Ν ρείτε δύο (2) εικόνες μί οπτική κι μί ηχητική που ποδίδουν πρσττικότερ υτή την εντύπωση.(10 μονάδες).2. Ποι είνι, κτά τη γνώμη σς, η λειτουργί των δύο πρενθετικών ερωτημτικών στίχων (πες μου πού πάμε; πες μου πού πς;) (πότε μς γέννησν; πότε μς θάψν;) της τέτρτης κι της πέμπτης στροφής; (5 μονάδες).3. Ν εντοπίσετε στο ποίημ δύο (2) προμοιώσεις, μί (1) μετφορά, μί (1) επνάληψη κι μί (1) προσωποποίηση. (5 μονάδες).4. Ν κτγράψετε πέντε (5) λέξεις πό την ορολογί του θεάτρου που πντούν στο κείμενο. (5 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25

34 Απντήσεις [Σχετικά µε την ποίηση του Γ. Σεφέρη, λ.. Χριστόπουλος Ε. Πτσιτζή, Νεοελληνική λογοτεχνί Α Γενικού Λυκείου. Προτάσεις διδσκλίς, Εκδόσεις Πτάκη, σελ. 224 κ.ε. Τυχόν πρποµπές νφέροντι σε υτό το ιλίο.] 1. «Ωστόσο, πολλοί µοντέρνοι ποιητές, όπως οι Ρίτσος, Ελύτης, Σεφέρης κι πολλοί άλλοι µάς έχουν δώσει ποιήµτ κι στον λεγόµενο «πρδοσικό» (έµµετρο) στίχο, χωρίς υτό ν σηµίνει τη µετάτξή τους στον πίνκ των ποιητών της πρδοσικής ποίησης. Ο ελεύθερος στίχος, έι, φίνετι κι είνι ένς εξωτερικός όρος της µοντέρνς ποίησης, όχι όµως κι µελητέος. Είνι δυντό, πό την άλλη, ν έχουµε κι σε µετρικό στίχο νεωτερικό ποτέλεσµ, ν διπιστώνουµε γνωρίσµτ που εγγράφοντι στο είδος» [λ. σελ. 206] Με άση τ πρπάνω, µπορούµε ν εντάξουµε το ποίηµ του Σεφέρη, ως προς τη µορφή του, στην πρδοσική ποίηση. 2. [Βλ. σελ. 112] έχει οµοιοκτληξί ζευγρωτή () µέτρο ιµικό (u-), οι στίχοι είνι 10σύλλοι κι 9σύλλοι (όχι πάντ) ο τίτλος είνι προϊδεστικός του περιεχοµένου κνονική στίξη κι υστηρή στροφική µορφή (τετράστιχες στροφές) 1. οπτική εικόν: στίχοι 1-2: ο ποιητής προάλλει την ένη µετολή των τόπων όπου οι θετρίνοι στήνουν τις θετρικές σκηνές τους («όπου στθούν κι όπου ρεθούν»). ηχητική εικόν: στίχοι («µάσκες χρυγές»): η έντση κι η τχύτητ της µετολής ποτυπώνοντι κουστικά µε τις λέξεις:γόοι, κρυγές, επιφωνήµτ. 2. Οι πρενθετικοί ερωτηµτικοί στίχοι συνάδουν προς το περιεχόµενο του ποιήµτος που είνι θετρικό, κθώς ο ευθύς λόγος τους προσδίδει στο κείµενο θετρικότητ κι ζωντάνι, ενώ η ερωτηµτική µορφή επιτείνει την έντση κι την γωνί που ιώνουν τ πρόσωπ που πρωτγωνιστούν. Επίσης, τ ερωτήµτ υτά, θιά υπρξικά προσδίδουν στο ποίηµ κι ένν φιλοσοφικό τόνο που υπερίνει την πρδοσική µορφή του ποιήµτος κι συνάδει περισσότερο µε το µοντέρνο (νεωτερικό) πνεύµ του ποιητή προµοίωση 1η: σν τις λουρίδες ονάγρου ή ζέρ (στ. 16) προµοίωση 2η: σν τις χορδές µις λύρς (στ ) µετφορά: κι µς σρώνει (στ. 5) επνάληψη: στήνουµε θέτρ (στ. 1 κι 3) προσωποποίηση: στους πέντε νέµους του ιστικούς! (στ. 8) θετρώνης (στ. 6) υποολέ (στ. 7) σκηνικά (στ. 1) θετρίνους (στ. 7) µάσκες (στ. 11)

35 Μάθημ: Νέ Ελληνική Λογοτεχνί Τάξη: Α Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ενότητ: «Πράδοση κι μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ ( ) [Ο τόπος μς] Ι Ο τόπος μς είνι κλειστός, όλο ουνά που έχουν σκεπή το χμηλό ουρνό μέρ κι νύχτ. Δεν έχουμε ποτάμι δεν έχουμε πηγάδι δεν έχουμε πηγές, μονάχ λίγες στέρνες, άδειες κι υτές, που ηχούν κι που τις προσκυνούμε. Ήχος στεκάμενος κούφιος, ίδιος με τη μονξιά μς ίδιος με την γάπη μς, ίδιος με τ σώμτά μς. Μς φίνετι πράξενο που κάποτε μπορέσμε ν χτισουμε τ σπίτι τ κλύι κι τις στάνες μς. Κι οι γάμοι μς, τ δροσερά στεφάνι κι τ δάχτυλ γίνουντι ινίγμτ νεξήγητ γι την ψυχή μς. Πώς γεννηθήκν πώς δυνμώσνε τ πιδιά μς; Ο τόπος μς είνι κλειστός. Τον κλείνουν οι δυο μύρες Συμπληγάδες 1. Στ λιμάνι την Κυρική σν κτεούμε ν νσάνουμε λέπουμε ν φωτίζουντι στο ηλιόγερμ σπσμέν ξύλ πό τξίδι που δεν τελείωσν σώμτ που δεν ξέρουν πι πώς ν γπήσουν. (Από τη συλλογή Μυθιστόρημ, Εστί, 1935) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ.1. Ν δικρίνετε ν το ποίημ ως προς τη μορφή του είνι πρδοσικό ή μοντέρνο. (5 μονάδες).2. Ν κτγράψετε τέσσερ (4) μορφικά χρκτηριστικά του ποιήμτος, τ οποί ν τεκμηριώνουν την πάντησή σς στο.1. (20 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: Ο Σεφέρης ξιοποιεί στο ποίημά του το εκφρστικό μέσο της επνάληψης. Ν εντοπίσετε μι επνάληψη (4 μονάδες) κι ν επισημάνετε τη λειτουργί της στο ποίημ. (8 μονάδες) 1 Τον κλείνουν δυο μύρες Συμπληγάδες: Σύμφων με την ευχή της Μήδεις: Είθ ώφελ Αργούς μη διπτάσθι σκάφος / Κολχών ες ίν κυνές Συμπληγάδς [ Μκάρι το σκάφος της Αργώς ν μην είχε περάσει / φτερωτό τις μύρες Συμπληγάδες γι τη γη των Κόλχων, Ευριπίδης, Μήδει 1 2]