Πρακτικές γραμματισμού 34/4/2017

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Πρακτικές γραμματισμού 34/4/2017"

Φορτουνάτος Καραμανλής
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Πρακτικές γραμματισμού 34/4/2017

2 Ερώτημα Υιοθετούν όλα τα σχολεία τις ίδιες πρακτικές σε σχέση με την ανάγνωση και τη γραφή; Μπορείτε να αναφέρετε παραδείγματα από τα νηπιαγωγεία που έχετε επισκεφθεί; Ποιες διαφοροποιήσεις θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε; Που μπορεί να οφείλονται αυτές οι διαφοροποιήσεις;

3 Υπενθυμίζουμε ότι Οι κυρίαρχες πρακτικές/αντιλήψεις, δεν είναι αυτονόητες ούτε καθολικές, αλλά αντανακλούν συγκεκριμένες αντιλήψεις. Διαφορετικές αντιλήψεις συνεπάγονται και διαφορετικές ενέργειες, διαφορετικές δηλαδή διδακτικές προσεγγίσεις.

4 Ποια προσέγγιση υιοθετούν οι νηπιαγωγοί; Κατά τη διάρκεια του έτους τα παιδιά καλούνταν να φέρουν φυλλάδια, έντυπο υλικό, βιβλία, για να οργανώσουμε τις μόνιμες ή περιοδικές γωνιές δραστηριοτήτων και το επεξεργαζόμασταν μαζί, σε ομάδες ώστε να αναδείξουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε υλικού (τη χρήση του, το είδος και τη μορφή του). Έγιναν ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις από τα παιδιά που αφορούσαν αυτό το υλικό. Για παράδειγμα, η Μαρία και ο Άκης διαπίστωσαν ότι τα διαφημιστικά φυλλάδια των σούπερ μάρκετ είχαν πολλές φωτογραφίες, ήταν έγχρωμα, παντού υπήρχαν αριθμοί (τιμές), ενώ οι εφημερίδες είχαν «μόνο γράμματα και λίγες μαύρες φωτογραφίες». Χώρισαν το έντυπο υλικό σε κατηγορίες (αφίσες, διαφημιστικά, ταξιδιωτικοί οδηγοί, περιοδικά, εφημερίδες κτλ.) και ανέτρεχαν σε αυτό όταν έπρεπε να εμπλουτίσουν μια γωνιά δραστηριοτήτων ή να πάρουν πληροφορίες για ένα θέμα.

5 (...) Τα παιδιά έφτιαξαν τους δικούς τους καταλόγους, επιγραφές, αφίσες και τοποθέτησαν τα προϊόντα ανά κατηγορία στα ράφια (γαλακτοκομικά, απορρυπαντικά, σαμπουάν κτλ.) Γεμίσαμε την ταμειακή μηχανή με χαρτονομίσματα και κέρματα, κολλήσαμε τιμές στα προϊόντα, μάθαμε τι σημαίνουν οι δεκαδικοί αριθμοί στις τιμές, ποια είναι τα ευρώ και ποια τα λεπτά, φέραμε αποδείξεις από μπακάλικα, σακούλες για τα ψώνια κι εκκρεμεί να φτιάξουμε λίστες για ψώνια, στις οποίες τα παιδιά να σημειώνουν τι χρειάζονται πριν πάνε να ψωνίσουν. Φτιάξαμε έναν πίνακα με τις προσφορές της εβδομάδας, ο οποίος συχνά άλλαζε, ανάλογα με τα προϊόντα που θέλαμε να προωθήσουμε. Ο Νίκος μίλησε για δωροκάρτες και η Βασιλένα για μηχανή πιστωτικών καρτών και μένει να σχεδιάσουμε πώς θα τα εντάξουμε κι αυτά τα στοιχεία. Τα παιδιά ψώνιζαν συμβουλευόμενα τη λίστα τους και έπαιρναν απόδειξη στο όνομά τους υπογεγραμμένη από τον καταστηματάρχη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε το γεγονός ότι, μέσα από αυτή τη διαδικασία, τα παιδιά κατανόησαν την αξία των προϊόντων και έμαθαν να διαβάζουν δεκαδικούς αριθμούς, αρχικά διαχωρίζοντας τα ευρώ από τις υποδιαιρέσεις τους (λεπτά) και αργότερα διαβάζοντας ολόκληρο το δεκαδικό αριθμό, όπως αναγράφονταν στις συσκευασίες.

6 Τι είναι η μάθηση; Ενεργητική διαδικασία το παιδί οικοδομεί τη γνώση σταδιακά μέσα από τη δική του δραστηριότητα. Κοινωνική δραστηριότητα, είναι δηλαδή μία διαδικασία που το άτομο την αναπτύσσει κατά τη συναναστροφή του με άλλους και σε αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του.

7 Πώς μαθαίνουν τα παιδιά; Όταν εμπλέκονται ενεργά σε διαδικασίες μάθησης. Όταν έχουν κίνητρο. Όταν αλληλεπιδρούν με συνομήλικους και ενήλικες. Όταν επιλύουν προβλήματα, διατυπώνουν υποθέσεις, πειραματίζονται. Όαν αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και δρουν αυτόνομα. Όταν συνδέουν τη νέα γνώση με δικές τους εμπειρίες.

8 Αναδυόμενος γραμματισμός Τα παιδιά αντιμετωπίζονται ως ευρισκόμενα σε μία διαρκή εξελικτική διαδικασία γραμματισμού (αντίθεση με αναγνωστική ετοιμότητα). Η γραφή και η ανάγνωση αναπτύσσονται ταυτόχρονα (ενιαία θεώρηση)

9 Μαθαίνουν να γράφουν και να διαβάζουν Αλληλεπιδρώντας με το γραπτό λόγο που τα περιβάλλει και με τους άλλους. Καθώς πειραματίζονται με τις μορφές, τις λειτουργίες, τις συμβάσεις της ανάγνωσης και της γραφής.

10 Βασικές επιδιώξεις στις μικρές ηλικίες Να αντιληφθούν τα παιδιά ότι η γραφή είναι κατ εξοχήν κοινωνική δραστηριότητα Να μυηθούν στις εγγράμματες πρακτικές της κοινωνίας στην οποία ζουν

11 Αν δεχθούμε ότι... η έννοια του γραμματισμού είναι συνδεδεμένη με τη συμμετοχή σε εγγράμματες πρακτικές, αλλά και με την έννοια του δικαιώματος

12 Τότε... το να είναι κανείς εγγράμματος σημαίνει να είναι ενεργός, να αισθάνεται άνετα και να έχει αυτοπεποίθηση μέσα στις εγγράμματες πρακτικές στις οποίες συμμετέχει (Barton, 2009).

13 Τι σημαίνει αυτό για την εκπαιδευτική διαδικασία;

14 Η περίπτωση του Κρίστιαν Ο Κρίστιαν πηγαίνει νηπιαγωγείο για πρώτη φορά. Οι γονείς του ήρθαν από την Κίνα πριν από επτά χρόνια. Οι γονείς του έχουν ένα μαγαζί με ρούχα κοντά στην Ομόνοια. Κάθε Σάββατο ο Κρίστιαν κάνει μαθήματα κινέζικων στην κοινότητα. Στο νηπιαγωγείο που φοιτά ο Κρίστιαν η πλειονότητα των παιδιών είναι αλλόγλωσσα και οι περισσότερες οικογένειες ανήκουν στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Τα περισσότερα παιδιά δεν είναι εξοικειωμένα με βιβλία και πρακτικές ανάγνωσης. Οι νηπιαγωγοί υποστηρίζουν την ένταξη όλων των παιδιών και επιθυμούν να ενισχύσουν την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Ιδιαίτερο ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια παίζουν τα βιβλία και μάλιστα οι νηπιαγωγοί λειτουργούν συστηματικά τη δανειστική βιβλιοθήκη.

15 Τον πρώτο καιρό στο σχολείο ο Κρίστιαν έρχεται χαμογελαστός. Καταφέρνει πολύ σύντομα να αναγνωρίσει την καρτέλα με το όνομά του και κάθε πρωί την τοποθετεί στη θέση της. Του αρέσει να ζωγραφίζει και αντιγράφει εξώφυλλα βιβλίων με μεγάλη συγκέντρωση και ακρίβεια. Παρακολουθεί πάντα τις συζητήσεις που γίνονται στην τάξη και σηκώνει το χέρι του όταν η δασκάλα κάνει μια ερώτηση, αν και συχνά δεν απαντά. Την πρώτη εβδομάδα έφερε μια πλαστική σακούλα από το σπίτι με καμάρι λέγοντας ότι «έχει κινέζικα γράμματα». Η νηπιαγωγός τον επαινεί μπροστά στα άλλα παιδιά. Πιστεύει ότι θα μάθει πολύ γρήγορα γιατί του αρέσουν τα βιβλία και συχνά ρωτάει «τι είναι αυτό;» όταν διαβάζουν μαζί. Ένα μήνα αργότερα η συμπεριφορά του έχει αλλάξει. Χαμογελάει λιγότερο, συχνά περιφέρεται άσκοπα μέσα στην τάξη. Συνεχίζει να ζωγραφίζει αλλά αρνείται να πάρει τις ζωγραφιές στο σπίτι και πολλές φορές τις πετάει. Συχνά παίζει μόνος και αποφεύγει τις δραστηριότητες που εμπεριέχουν συζήτηση μεταξύ των παιδιών. Οι συνεχείς ερωτήσεις του έχουν σταματήσει και η νηπιαγωγός πιστεύει ότι δεν ενδιαφέρεται πια για τα βιβλία. Μετά από λίγο καιρό ο Κρίστιαν αρνείται να πάρει βιβλία στο σπίτι. «Περίεργο» σκέφτεται η νηπιαγωγός «τα παιδιά από τις Φιλιππίνες συνήθως τα καταφέρνουν καλά».

16 Μια Δευτέρα πρωί, ο μπαμπάς του Κρίστιαν επιστρέφοντας το βιβλίο που είχε δανειστεί το παιδί, ζητάει ευγενικά από τη νηπιαγωγό να μη του δίνει τόσο μεγάλα βιβλία γιατί ο Κρίστιαν δε μπορεί ακόμα να τα διαβάσει. Οι γονείς του Κρίστιαν είναι πολύ περήφανοι για την επίδοση του στα μαθήματα κινέζικων. Όταν επιστρέφει κοιτούν με καμάρι το τετράδιο του που είναι γεμάτο με σειρές από ιδεογράμματα. Ωστόσο ανησυχούν πολύ για τις επιδόσεις του στο ελληνικό σχολείο και τους προβληματίζει το γεγονός ότι ο Κρίστιαν δε γράφει «σωστά» το όνομά του αλλά γράφει «Κρσταν». Κάποιες φορές αναρωτιούνται «τι μαθαίνουν τα παιδιά», αλλά διστάζουν να ρωτήσουν τη νηπιαγωγό. Για την οικογένεια το σχολείο αντιπροσωπεύει την εξάσκηση και τη «σκληρή δουλειά» ενώ το «παιχνίδι» είναι το αντίθετο του «μαθήματος». Ο δάσκαλος «διδάσκει» παρέχοντας πληροφορίες και κάνοντας ερωτήσεις στο παιδί. Επίσης θα πρέπει να επιβάλλει την πειθαρχία και να απαιτεί το σεβασμό.

17 Για τους γονείς τα βιβλία έχουν μεγάλη αξία και θα πρέπει να δίνονται στα παιδιά ως ανταμοιβή όταν μάθουν να διαβάζουν, αλλιώς χάνουν την αξία τους. Οι απόψεις τους βασίζονται σε μια μακρά παράδοση σεβασμού προς τα γράμματα και τους «μορφωμένους» οι οποίοι κατείχαν κύρος και δύναμη στην κοινωνία στην οποία μεγάλωσαν.

18 Η νηπιαγωγός έχει εντελώς διαφορετικές απόψεις για τη μάθηση. Ακολουθεί παιδοκεντρική προσέγγιση και πιστεύει ότι τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από το παιχνίδι και όταν τους δίνεται η ευκαιρία να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να πειραματιστούν. Με παρόμοιο τρόπο αντιλαμβάνεται και την πρώιμη διδασκαλία του γραμματισμού. Πιστεύει ότι τα παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν και να γράφουν όταν πειραματίζονται και τολμούν να δοκιμάσουν. Θεωρεί ότι τα παιδιά μαθαίνουν ακολουθώντας μια σταδιακή διαδικασία συμμετοχής και συνεργασίας. Η νηπιαγωγός γνωρίζει επίσης έρευνες, οι οποίες υποστηρίζουν ότι τα παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν μέσα από την εξοικείωση και την ενασχόληση με τα βιβλία, και προσπαθεί να δίνει στα παιδιά ενδιαφέρουσες ιστορίες για να διαβάσουν στο σπίτι με τους γονείς τους.

19 Σχολιάστε την παραπάνω περίπτωση Ποιες είναι οι αντιλήψεις της δασκάλας; Ποιες είναι οι προσδοκίες της οικογένειας;

Σχετικά έγγραφα

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Διαβάστε προσεκτικά την λίστα που ακολουθεί. Ποιες από τις δραστηριότητες που αναφέρονται θεωρείτε ότι θα συνέβαλαν περισσότερο στην προώθηση του γραμματισμού των παιδιών