8 Μαρτίου 2001: «100ή επέτειος του εορτασµού της Ηµέρας της Γυναίκας: γεφύρωση του χάσµατος των φύλων στην ΕΕ» Ειδικό Ευρωβαρόµετρο (EB 75.

Transcript

1 Γενική ιεύθυνση Επικοινωνίας ιεύθυνση Γ - Σχέσεις µε τους πολίτες Μονάδα παρακολούθησης της κοινής γνώµης Βρυξέλλες, 1 Ιουνίου Μαρτίου 2001: «100ή επέτειος του εορτασµού της Ηµέρας της Γυναίκας: γεφύρωση του χάσµατος των φύλων στην ΕΕ» Ειδικό Ευρωβαρόµετρο (EB 75.1) ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Κάλυψη: ΕΕ των 27 ( ευρωπαίοι πολίτες) Πληθυσµός: Ευρωπαίοι ηλικίας 15 ετών και άνω Μεθοδολογία: Ενώπιος ενωπίω (CAPI Προσωπική συνέντευξη µε βοήθεια Η/Υ) Περίοδος δειγµατοληψίας: 9 Φεβρουαρίου - 6 Μαρτίου 2011, από την TNS opinion ΓΕΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ... 3 Ι. ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ... 5 Α. εδοµένου ότι υπάρχουν ίσα προσόντα και δεξιότητες: αντιµετωπίζουν οι γυναίκες πραγµατικά εµπόδια στην κατάκτηση θέσεων ευθύνης;... 5 Β.Ποια από τα ακόλουθα µέτρα πιστεύετε ότι θα ήταν περισσότερο αποτελεσµατικά για να διασφαλιστεί η πρόσβαση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης 6. Πώς µπορούµε να ενθαρρύνουµε την καλύτερη πολιτική εκπροσώπηση των γυναικών 7 Ε. Ποιοι είναι οι λόγοι µη συµµετοχής στις εκλογές;... 8 II. ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝ ΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ... 9 Α. Πώς θα περιορισθεί η µισθολογική διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών... 9 Β. Πώς είναι δυνατόν να συνδυαστεί καλύτερα η ιδιωτική µε την επαγγελµατική.. 9 Γ. Σε ποιους λόγους οφείλεται η επισφαλής κατάσταση των γυναικών; jacques.nancy@europarl.europa.eu - B-1047 Bruxelles - Tél Fax F Strasbourg - Tél

2 III. Α ΕΙΑ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ Α ΕΙΑ ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ Α. Άδεια µητρότητας Β. Άδεια πατρότητας V. ΒΙΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Α. Ποιες στρατηγικές πρέπει να υιοθετήσει η ΕΕ για την καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών; ΕΕ;15 Β. Πρέπει η απαγόρευση της προσέγγισης του θύµατος να επεκταθεί σε όλες τις χώρες της 2

3 ΓΕΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ Μια πρώτη ανάλυση δηµοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2011 µε αφορµή την 100ή επέτειο του εορτασµού της Ηµέρας της Γυναίκας. Στην πρώτη ανάλυση, διαθέσιµα ήταν µόνο τα συνολικά αποτελέσµατα. Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε από την TNS Opinion από τις 9 Φεβρουαρίου 2011 έως τις 6 Μαρτίου Αυτή η τελική ανάλυση περιέχει ορισµένα συµπληρωµατικά αναλυτικά στοιχεία, καθώς και ένα νέο τµήµα ειδικά για την άδεια µητρότητας και πατρότητας. Από τα αποτελέσµατα της έρευνας µπορούν να αντληθούν διάφορα βασικά στοιχεία: Σχετικά µε τα ζητήµατα ισότητας των φύλων, παρατηρούµε ότι οι άνδρες και οι γυναίκες τείνουν να αντιδρούν µε παρόµοια ποσοστά. Βέβαια, µπορεί να αναρωτιέται κανείς εάν αυτή η 100ή επέτειος του εορτασµού της ιεθνούς Ηµέρας της Γυναίκας θα πρέπει να θεωρείται πραγµατικό βήµα κοινωνικής προόδου που µπορεί να συµβάλει στην εξάλειψη ή στον σηµαντικό περιορισµό του χάσµατος των φύλων. Οι ευρωπαϊκές τάσεις πρέπει να συµπληρωθούν από µια ανάλυση των επιµέρους εθνικών αποτελεσµάτων, τα οποία ενδέχεται µερικές φορές να αποδειχθούν διαφορετικά. Σε αντίθεση µε άλλες έρευνες και κοινά στερεότυπα σχετικά µε την ισότητα των φύλων, δεν διαπιστώνουµε περιφερειακές ή τοπικές τάσεις, µε εξαίρεση τις σκανδιναβικές χώρες. Ένα από τα βασικά συµπεράσµατα της έρευνας είναι το γεγονός ότι, µεταξύ άλλων µέτρων που πρέπει να ληφθούν για την επίτευξη της ισότητας µεταξύ ανδρών και γυναικών, οι Ευρωπαίοι προτιµούν τα µέτρα ενθάρρυνσης αντί του εξαναγκασµού µε νοµικά µέσα. o Εποµένως, η επιβολή ποσοστώσεων για τις γυναίκες, είτε εντός των εταιρειών είτε στις εκλογικές λίστες κοµµάτων, έχει την υποστήριξη σε αµφότερες τις περιπτώσεις µόλις του 19% κατά µέσο όρο. Η διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών είναι µόλις µία ποσοστιαία µονάδα. o Ωστόσο, σε ορισµένους τοµείς, οι γυναίκες τείνουν να είναι περισσότερο θετικές απέναντι στα µέτρα εξαναγκασµού από ό,τι οι άνδρες: - Οικονοµικές κυρώσεις για εταιρείες που δεν τηρούν την αρχή της ισότητας των αµοιβών γυναικών και ανδρών(22% άνδρες, 27% γυναίκες, [+5 ποσοστιαίες µονάδες]) - Οικονοµικές κυρώσεις για πολιτικά κόµµατα που δεν τηρούν την ισορροπία µεταξύ ανδρών και γυναικών (15% άνδρες, 19% γυναίκες, +4) Αντικρουόµενες είναι οι απόψεις όσον αφορά την άδεια µητρότητας. o Σύµφωνα µε το 58% των ερωτηθέντων, η άδεια µητρότητας έχει αρνητικό αντίκτυπο στην επαγγελµατική σταδιοδροµία των γυναικών. Και πάλι 3

4 παρατηρείται ότι η άποψη των ανδρών και γυναικών είναι σχεδόν η ίδια: 58% Α, 59% Γ. o Η πρόταση που υπέβαλε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για θέσπιση άδειας µητρότητας διάρκειας 20 εβδοµάδων µετ αποδοχών στο 100% της αµοιβής, σε όλα τα κράτη µέλη, βρίσκει σύµφωνους το 78% των Ευρωπαίων (76% Α, 79% Γ). Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες τάσσονται υπέρ της άδειας πατρότητας στις 11 χώρες όπου δεν υπάρχει ακόµη. Πράγµατι, το 71% των ανδρών θα ζητούσαν άδεια πατρότητας εάν υπήρχε στη χώρα τους και το 73% των γυναικών θα παρότρυναν τους συντρόφους τους να την πάρουν. ΣΗΜ.: Υπενθυµίζεται στους αναγνώστες ότι τα αποτελέσµατα των ερευνών είναι εκτιµήσεις, η ακρίβεια των οποίων, µε όλα τα άλλα σταθερά, βασίζεται στο µέγεθος του δείγµατος και στο παρατηρούµενο ποσοστό. Με δείγµατα περίπου συνεντεύξεων (µέγεθος δείγµατος που συνήθως χρησιµοποιείται σε κλίµακα κράτους µέλους), το πραγµατικό ποσοστό, αν δηλαδή είχε ερωτηθεί το σύνολο του πληθυσµού, κυµαίνεται µεταξύ των παρακάτω ορίων εµπιστοσύνης: Παρατηρούµενα ποσοστά Περιθώριο σφάλµατος 10% ή 90% 20% ή 80% 30% ή 70% 40% ή 60% 50% +/-1,9 µονάδες +/-2,5 µονάδες +/-2,7 µονάδες +/-3,0 µονάδες +/-3,1 µονάδες 4

5 Ι. ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Α. εδοµένου ότι υπάρχουν ίσα προσόντα και δεξιότητες: αντιµετωπίζουν οι γυναίκες πραγµατικά εµπόδια στην κατάκτηση θέσεων ευθύνης; Στην ανάλυση πιθανών εµποδίων που αντιµετωπίζουν οι γυναίκες, η διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών είναι πολύ πιο σαφής όταν συγκρίνεται µε άλλα ζητήµατα: o το 76% των ευρωπαίων ερωτηθέντων πιστεύουν ότι οι γυναίκες αντιµετωπίζουν σηµαντικές δυσκολίες στην πρόσβαση σε θέσεις ευθύνης εντός µεγάλων εταιρειών: το 78% των γυναικών και το 72% των ανδρών συµφωνούν µε αυτήν την άποψη. o το 70% των ευρωπαίων ερωτηθέντων πιστεύουν ότι αυτά τα εµπόδια ισχύουν στα υψηλά επίπεδα της δηµόσιας διοίκησης, µολονότι µόνο το 66% των ανδρών συµφωνούν µε αυτήν την άποψη, έναντι του 73% των γυναικών. o Η ανάλυση είναι η ίδια όσον αφορά τα πολιτικά κόµµατα: το 69% των ευρωπαίων ερωτηθέντων τονίζουν αυτά τα σοβαρά εµπόδια (72% για τις γυναίκες και 65% για τους άνδρες). o Σε δύο άλλους τοµείς δραστηριότητας, τα εµπόδια θεωρούνται λιγότερο σηµαντικά, αλλά εξακολουθούν να αποτελούν πραγµατικότητα: ΜΜΕ (59%) και οργανώσεις της τοπικής κοινωνίας (49%). Οι διαφορές µεταξύ των χωρών είναι πολύ σηµαντικές και αφορούν όλους τους τοµείς στους οποίους µπορούν οι γυναίκες να έχουν πρόσβαση σε θέσεις ευθύνης: πολιτικά κόµµατα (38 ποσοστιαίες µονάδες διαφορά), υψηλά επίπεδα δηµόσιας διοίκησης (35 µονάδες), µεγάλες επιχειρήσεις (40 µονάδες), ΜΜΕ (37 µονάδες), και ενώσεις της τοπικής κοινωνίας (46 µονάδες). Από αυτήν την άποψη, παρατηρείται µια ιδιαιτερότητα στη Βαλτική. Στην πραγµατικότητα, σε όλους τους τοµείς, είναι λιγότεροι οι ερωτηθέντες στη Λετονία, στη Λιθουανία και στην Εσθονία που θεωρούν ότι οι γυναίκες αντιµετωπίζουν σηµαντικά εµπόδια στην πρόσβασή τους σε θέσεις ευθύνης σε σύγκριση µε ερωτηθέντες σε άλλες χώρες. - Όσον αφορά τους τοµείς των µεγάλων επιχειρήσεων και των ΜΜΕ, εντοπίζονται ορισµένες διαφορές σε σχέση µε την ηµεροµηνία ένταξης. Πράγµατι, οι ευρωπαίοι ερωτηθέντες από τις χώρες που προσχώρησαν πριν από το 2004 θεωρούν, πολύ περισσότερο από τους ερωτηθέντες σε χώρες της ΕΕ που προσχώρησαν µετά το 2004, ότι οι γυναίκες αντιµετωπίζουν βασικά εµπόδια όσον αφορά την πρόσβασή τους σε θέσεις λήψης αποφάσεων. - Μεταξύ αυτών των δύο τοµέων, µια διαφορά 9 ποσοστιαίων µονάδων χωρίζει τους ερωτηθέντες στην ευρωζώνη από τους ερωτηθέντες εκτός ευρωζώνης. Οι πρώτοι πλειοψηφούν όσον αφορά την άποψη ότι οι γυναίκες αντιµετωπίζουν σηµαντικά εµπόδια. 5

6 Β. Ποια από τα ακόλουθα µέτρα πιστεύετε ότι θα ήταν περισσότερο αποτελεσµατικά για να διασφαλιστεί η πρόσβαση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης; Είτε στον ιδιωτικό είτε στον δηµόσιο τοµέα, τόσο γυναίκες όσο και άνδρες δίνουν προτεραιότητα στα µέτρα ενθάρρυνσης. Όσον αφορά τον οικονοµικό και πολιτικό τοµέα: o το 44% των ευρωπαίων ερωτηθέντων (44% Γ, 44% Α) θεωρούν ότι τα πιο αποτελεσµατικά µέτρα είναι η ενθάρρυνση των επιχειρήσεων και των δηµόσιων αρχών να λάβουν µέτρα προώθησης της ισότητας µεταξύ γυναικών και ανδρών («κώδικας ορθής πρακτικής») και καταπολέµησης των στερεοτύπων. o το 30% (29% Γ, 31% Α) πιστεύουν ότι η προώθηση των µέτρων κατάρτισης και υποστήριξης θα παρακινήσει τις γυναίκες να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες στις επιχειρήσεις. o Όσον αφορά τη διά νόµου επιβολή ποσοστώσεων, έχει την υποστήριξη του 19% των ευρωπαίων ερωτηθέντων (20% Γ, 18% Α) για τα διοικητικά συµβούλια σε επιχειρήσεις και για τις εκλογικές λίστες των κοµµάτων (19% Γ, 18% Α). Όσον αφορά τις εθνικές διαφοροποιήσεις, επισηµαίνονται συναφείς διαφορές ιδιαίτερα για το ζήτηµα της επιβολής ποσοστώσεων. o Το χάσµα µεταξύ των κρατών µελών όσον αφορά την επιβολή ποσοστώσεων στα διοικητικά συµβούλια σε µεγάλες επιχειρήσεις και σε υψηλά επίπεδα δηµόσιων αρχών ανέρχεται σε 19 ποσοστιαίες µονάδες: 28% στη Γερµανία, 9% στη Λετονία. o Σχετικά µε τη διά νόµου επιβολή ποσοστώσεων για τις εκλογές, οι διαφορές είναι ακόµη σηµαντικότερες µε χάσµα 29 ποσοστιαίων µονάδων: 5% στις Κάτω Χώρες και 34% στην Πορτογαλία. Γ. Για ποιους λόγους υποεκπροσωπούνται οι γυναίκες στην πολιτική; Οι απαντήσεις των ευρωπαίων ερωτηθέντων είναι σαφέστατες. Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στην πολιτική επειδή ο πολιτικός κόσµος κυριαρχείται από τους άνδρες οι οποίοι δεν εκτιµούν επαρκώς τις δεξιότητες των γυναικών. Το 59% των ευρωπαίων ερωτηθέντων έχουν την ίδια άποψη: το 61% για τις γυναίκες και το 57% για τους άνδρες (- 4 ποσοστιαίες µονάδες). Στη δεύτερη θέση, αλλά αρκετά µακριά, είναι η ύπαρξη επίµονων στερεοτύπων: το 40% για τους άνδρες και το 41% για τις γυναίκες. Οι άλλοι λόγοι που αναφέρονται από τους ευρωπαίους ερωτηθέντες εµφανίζουν µάλλον µικρότερο ποσοστό υποστήριξης: o Για έναν στους τρεις ευρωπαίους ερωτηθέντες (28%), τα µέτρα που ευνοούν την ισότητα µεταξύ γυναικών και ανδρών στον πολιτικό 6

7 κόσµο είναι αναποτελεσµατικά. Οι άνδρες (28%) και οι γυναίκες (28%) έχουν τις ίδιες απόψεις σε αυτήν την ανάλυση. o Μόλις λίγο περισσότεροι από το ένα τέταρτο των ευρωπαίων ερωτηθέντων (26%) πιστεύουν ότι οι γυναίκες ελάχιστα ενδιαφέρονται για τέτοιου είδους σταδιοδροµία και ότι η πολιτική δεν είναι προτεραιότητά τους. Υπάρχει µια διαφορά 3 ποσοστιαίων µονάδων µεταξύ των γυναικών (25%) και των ανδρών (28%) που ερωτήθηκαν. Και εδώ, οι διαφοροποιήσεις ανά χώρα είναι τεράστιες. o Όσον αφορά την κυριαρχία των ανδρών στην πολιτική, υπάρχει µια διαφορά 26 ποσοστιαίων µονάδων: 68% στην Κύπρο έναντι του 42% στη ανία. o Σχετικά µε την ύπαρξη επίµονων στερεότυπων, οι διαφοροποιήσεις ανά χώρα εµφανίζουν διαφορά 36 ποσοστιαίων µονάδων: µεταξύ του 21% στη Μάλτα και του 57% στην Ισπανία.. Πώς µπορούµε να ενθαρρύνουµε την καλύτερη πολιτική εκπροσώπηση των γυναικών; Η αναγνώριση της υποεκπροσώπησης των γυναικών στην πολιτική είναι γεγονός. Στην 100ή επέτειο του εορτασµού της Ηµέρας της Γυναίκας, τι πιστεύουν οι ευρωπαίοι ερωτηθέντες για τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν; Παρόµοια µε τις απόψεις τους για τον ιδιωτικό τοµέα, οι ερωτηθέντες τάσσονται υπέρ των µέτρων ενθάρρυνσης o Περίπου το ένα τρίτο των ευρωπαίων ερωτηθέντων (30% 30% Γ, 30% Α) είναι υπέρ µέτρων κατάρτισης και υποστήριξης ώστε να ενθαρρύνονται οι γυναίκες να συµµετέχουν στον πολιτικό βίο. o Το 25% (24% Γ, 27% Α) των ευρωπαίων ερωτηθέντων θεωρούν την ίση εκπροσώπηση στις εκλογικές λίστες των πολιτικών κοµµάτων µέτρο που θα µπορούσε να συνεισφέρει στην καλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών στην πολιτική. Τα υποχρεωτικά µέτρα έλαβαν ποσοστό µικρότερο του ενός πέµπτου των απαντήσεων: o Η διά νόµου επιβολή ποσοστώσεων κατά τις εκλογές θεωρείται αποτελεσµατικό µέτρο από το 19% των ευρωπαίων ερωτηθέντων (19% Γ, 18% Α). o Η θέσπιση συστήµατος οικονοµικών κινήτρων/κυρώσεων στα πολιτικά κόµµατα ώστε να σεβαστούν την ίση εκπροσώπηση µεταξύ γυναικών και ανδρών είχε την υποστήριξη του 17% των ερωτηθέντων (19% Γ, 15% Α). Σε επίπεδο κρατών µελών, τα πιο εξαναγκαστικά µέτρα αναφέρονται συχνότερα από τους ερωτηθέντες στην ευρωζώνη (ίση εκπροσώπηση στις εκλογικές λίστες και επιβολή ποσοστώσεων). 7

8 Τέλος, η διά νόµου επιβολή ποσοστώσεων κατά τις εκλογές αναφέρεται από ποσοστό µικρότερο του 10% στις Κάτω Χώρες, στη Σουηδία και στη ανία. Ε. Ποιοι είναι οι λόγοι µη συµµετοχής στις εκλογές; Όσον αφορά τους λόγους που θα τους απέτρεπαν να ψηφίσουν στις επόµενες τοπικές, εθνικές και ευρωπαϊκές εκλογές, οι Ευρωπαίοι έδωσαν προτεραιότητα στην έλλειψη εµπιστοσύνης στην πολιτική γενικά: o «Έλλειψη εµπιστοσύνης στους πολιτικούς εκπροσώπους» ήταν ο λόγος που το 29% των Ευρωπαίων δεν ψήφισαν στις ευρωπαϊκές εκλογές, το 40% στις εθνικές εκλογές και το 34% στις τοπικές εκλογές. o Η «Έλλειψη πληροφοριών» ήταν η δεύτερη κυρίαρχη άποψη όσον αφορά τις ευρωπαϊκές εκλογές (22%). Αυτή η αίσθηση ελλιπούς ενηµέρωσης είναι λιγότερο σηµαντική στην περίπτωση των εθνικών (12%) και των τοπικών εκλογών (16%). o Η αίσθηση ότι η ψήφος δεν έχει αντίκτυπο και ότι δεν αλλάζει τίποτα είναι κοινή περίπου µε τον ίδιο τρόπο σε τρία επίπεδα: ευρωπαϊκές εκλογές (19%), εθνικές εκλογές (18%) και τοπικές εκλογές (17%). 8

9 II. ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝ ΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Α. Πώς θα περιορισθεί η µισθολογική διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών; Οι στατιστικές της Eurostat είναι εύγλωττες αν και έχει µειωθεί ελαφρώς, η µισθολογική διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο ήταν ακόµη στο 17% κατά την κατάρτιση της έρευνας. Πώς µπορεί να περιορισθεί αυτή η διαφορά; Σύµφωνα µε τους Ευρωπαίους, η διαφορά στις αµοιβές πρέπει πρώτα να επιλυθεί µε µέτρα ενθάρρυνσης και κινήτρων και όχι µε δεσµευτικά µέτρα: o Εξέταση των µέτρων ενθάρρυνσης: - Η υπ αριθµόν ένα προτεραιότητα (29% 30% Γ, 29% Α) προκειµένου να γεφυρωθεί η διαφορά των µισθών είναι η προώθηση ενός καλύτερου µείγµατος µεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλα τα είδη των θέσεων εργασίας (νοσηλευτές, γραµµατείς, πιλότοι αεροσκάφους κ.λπ.). - Για έναν Ευρωπαίο στους τέσσερις (24% 22% Γ, 26% Α) προτεραιότητα θα πρέπει να είναι οι διαφανείς µισθολογικές κλίµακες εντός των εταιρειών. o Εξέταση των υποχρεωτικών µέτρων: - Οι οικονοµικές κυρώσεις σε εταιρείες που δεν τηρούν την ισότητα αµοιβών τιµήθηκαν ως κορυφαία προτεραιότητα από το 24% των Ευρωπαίων (27% Γ, 22% Α). - Στην περίπτωση της µη τήρησης των ίσων ευκαιριών για πρόσβαση σε προαγωγή, το 16% των Ευρωπαίων (16% Γ, 15% Α) τάσσονται κατά κύριο λόγο υπέρ των οικονοµικών κυρώσεων. Σε επίπεδο κρατών µελών, παρατηρούµε σηµαντικές διαφορές που κυµαίνονται από τις 19 έως τις 32 ποσοστιαίες µονάδες. Ελαφρές διαφοροποιήσεις παρατηρούνται επίσης µεταξύ των χωρών της ευρωζώνης και των χωρών εκτός ευρωζώνης, καθώς και µεταξύ των χωρών της ΕΕ που προσχώρησαν πριν από το 2004 και αυτών που προσχώρησαν µετά το 2004/2007. Β. Πώς είναι δυνατόν να συνδυαστεί καλύτερα η ιδιωτική µε την επαγγελµατική ζωή; Οι γυναίκες µε περισσότερα από ένα παιδιά έχουν ακόµη µεγαλύτερες δυσκολίες για να επιτύχουν αυτόν τον στόχο. Σύµφωνα µε πρόσφατη στατιστική της Eurostat, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών χωρίς παιδιά είναι 75%, ενώ για τις γυναίκες µε τρία ή περισσότερα παιδιά είναι µόλις 54%. Αντιθέτως, το 9

10 ποσοστό απασχόλησης για άνδρα χωρίς παιδιά είναι 80% και 85% για άνδρα µε τρία ή περισσότερα παιδιά. Για το 37% (37% Γ, 36% Α), των ευρωπαίων ερωτηθέντων, η προτεραιότητα πρέπει να δίνεται στο να καταστεί πιο προσιτή η φροντίδα παιδιών εκτός σπιτιού. Το 30% (30% Γ, 30% Α) των ερωτηθέντων δίνουν προτεραιότητα στην ανάπτυξη της ευελιξίας εντός των εταιρειών και των δηµόσιων υπηρεσιών. Τέλος, το 29% των ερωτηθέντων (30% Γ, 29% Α) τάσσονται υπέρ µιας ισορροπίας µεταξύ γυναικών και ανδρών κατά τον επιµερισµό των οικιακών εργασιών και της φροντίδας παιδιών και εξαρτώµενων ατόµων. Και εδώ οι διαφορές µεταξύ των κρατών µελών είναι πολύ σηµαντικές, ανάλογα µε το ζήτηµα: 26 ποσοστιαίες µονάδες για τη φροντίδα παιδιών και 28 µονάδες για την ευελιξία και την ισορροπία µεταξύ ανδρών και γυναικών κατά τον επιµερισµό των οικιακών εργασιών. Γ. Σε ποιους λόγους οφείλεται η επισφαλής κατάσταση των γυναικών; Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν σαφώς το γιατί: οι γυναίκες εκτίθενται περισσότερο από ό,τι οι άνδρες σε επισφαλείς καταστάσεις: το 2008, το ποσοστό απασχόλησης για τους άνδρες ήταν 73% έναντι του µόλις 59% για τις γυναίκες (-14 ποσοστιαίες µονάδες). Η µερική απασχόληση αναλογούσε στο 8% των ανδρών και στο 31% των γυναικών (+23 ποσοστιαίες µονάδες). Ο κίνδυνος της φτώχειας ήταν 16% για τους άνδρες και 17% για τις γυναίκες. Και εδώ, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει ουσιαστικά ισορροπία µεταξύ των απαντήσεων των ανδρών και των γυναικών στην ανάλυση των αιτιών των επισφαλών καταστάσεων: Το κυριότερο είναι ότι οι γυναίκες αντιµετωπίζουν χρηµατοδοτικές, οικονοµικές και κοινωνικές δυσκολίες λόγω της επισφαλούς εργασίας τους (εποχική εργασία, προσωρινή απασχόληση κ.λπ.). Αυτό πιστεύει το 34% (34% Γ, 34% Α) των ευρωπαίων ερωτηθέντων. Παρόµοιο ποσοστό των ευρωπαίων ερωτηθέντων (34%) αναφέρουν την αύξηση των µονογονεϊκών οικογενειών (34% Γ, 34% Α). Η διακοπή της σταδιοδροµίας ή/και η µερική απασχόληση λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων αναφέρθηκε από το 31% (33% Γ, 30% Α) των ευρωπαίων ερωτηθέντων. Η µισθολογική διαφορά αναφέρεται από το 26% (26% Γ, 25% Α) των ερωτηθέντων. Ο τελευταίος λόγος που εξηγεί την αστάθεια είναι, κατά τους ερωτηθέντες, η επιβολή της µερικής απασχόλησης (20% 20% Γ, 20% Α). Σε επίπεδο κρατών µελών, παρατηρούνται µεγάλες διαφορές µεταξύ των ερωτηθέντων από τις χώρες της ΕΕ που προσχώρησαν πριν από το 2004 και αυτών που προσχώρησαν µετά το Πράγµατι, οι πρώτες 10

11 αναφέρουν τη «ιακοπή της σταδιοδροµίας ή/και µερική απασχόληση λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων και οι επιπτώσεις στο ύψος της σύνταξης» πριν από κάθε άλλη απάντηση, καθώς και την «Αύξηση του αριθµού των µονογονεϊκών οικογενειών». Αφετέρου, θεωρούν την «επισφαλή εργασία» (εποχική ή προσωρινή απασχόληση κ.λπ.) λιγότερο σηµαντική. Η αύξηση του αριθµού των µονογονεϊκών οικογενειών και η διαφορά της αµοιβής µεταξύ ανδρών και γυναικών είναι οι δύο αιτίες που αναφέρονται στην πρώτη θέση από τους ερωτηθέντες στην ευρωζώνη. III. Α ΕΙΑ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ Α ΕΙΑ ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ Α. Άδεια µητρότητας Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε πρόσφατα µια θετική προσέγγιση προς την άδεια µητρότητας σε όλα τα κράτη µέλη, µε διάρκεια τουλάχιστον 20 εβδοµάδων και καταβολή του 100% του µισθού στις δικαιούχους. Λόγω της ποικιλοµορφίας των κοινωνικών συστηµάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ανάλυση των αποτελεσµάτων µπορεί να γίνει µόνο σε επίπεδο κρατών µελών εξετάζοντας τα παραρτήµατα. Σε αυτόν τον πίνακα παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα της ερώτησης, ο αριθµός των εβδοµάδων άδειας µητρότητας, καθώς και το επίπεδο της αµοιβής. Σε 11 χώρες, η άδεια µητρότητας είναι 20 εβδοµάδες ή περισσότερο. Κατά την άδεια καταβάλλεται το 100% του µισθού σε 3 µόλις χώρες. Στις άλλες, η αποζηµίωση κυµαίνεται από 55% έως 90%. Όσον αφορά τις 16 χώρες όπου η άδεια µητρότητας είναι µικρότερη από 20 εβδοµάδες, οι δικαιούχοι εισπράττουν το 100% της αµοιβής σε 12 από τις 16 χώρες. Στην ανάλυση των αποτελεσµάτων, ορισµένες απαντήσεις µπορεί να προκαλούν έκπληξη εάν εξετασθούν στο πλαίσιο των ισχυουσών νοµοθεσιών. Πράγµατι, φαίνεται ότι ορισµένες αντιφάσεις στις απαντήσεις µπορεί να οφείλονται σε έλλειψη γνώσης της ισχύουσας εθνικής νοµοθεσίας. ιάφορες ερωτήσεις αφορούσαν το ζήτηµα της άδειας µητρότητας: 1. Πληρώνεται µια κοινή άδεια µητρότητας διάρκειας 20 εβδοµάδων στο 100%; Μετά την παρουσίαση των υπέρ (ουσιαστική κοινωνική πρόοδος) και των κατά (υψηλό κόστος για τα οικονοµικά των χωρών) στους ευρωπαίους ερωτηθέντες, σχεδόν 8 στους 10 (78%) θεωρούν ότι η πληρωµή της άδειας µητρότητας 20 εβδοµάδων στο 100% της αµοιβής θα ήταν κάτι θετικό. o Το 34% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι αυτό θα ήταν «κάτι πολύ καλό» και το 44% πιστεύουν ότι αυτό θα ήταν «κάτι σχετικά καλό». 11

12 o Μόνο το 12% των ερωτηθέντων έχουν αντίθετη γνώµη. o Το 6% πιστεύει ότι αυτό δεν θα ήταν ούτε θετικό ούτε αρνητικό και το 4% δεν εξέφρασαν άποψη. Υπάρχουν λίγο περισσότερες γυναίκες (79%) από ό,τι άνδρες (76%) που θεωρούν ότι η πληρωµή της γονικής άδειας 20 εβδοµάδων στο 100% της αµοιβής θα ήταν κάτι καλό. 2. Μια µεγαλύτερης διάρκειας άδεια µητρότητας ή καλύτερα αµειβόµενη; Οι Ευρωπαίοι ερωτήθηκαν εάν προτιµούν µεγαλύτερης διάρκειας άδεια µητρότητας, µολονότι µε χαµηλότερες αποδοχές ή µια συντοµότερη άδεια µητρότητας, αλλά η οποία θα πληρώνεται στο 100% του µισθού. Το 43% των ερωτηθέντων είναι υπέρ µιας µεγαλύτερης διάρκειας άδειας µητρότητας, ακόµη και εάν αµείβεται χαµηλότερα: o Μια διαφορά 5 ποσοστιαίων µονάδων παρατηρείται µεταξύ ανδρών (41%) και γυναικών (46%). o Επιπλέον, αξιοσηµείωτο είναι ότι οι ερωτηθέντες µε υψηλότερο µορφωτικό επίπεδο προτιµούν την επέκταση της άδειας µητρότητας χωρίς καταβολή του πλήρους (100%) µισθού (48% έναντι 38% των ατόµων µε λιγότερα προσόντα). Το 30% των ερωτηθέντων θα προτιµούσαν συντοµότερη άδεια µητρότητας, αλλά µε την καταβολή του 100% του µισθού. Τέλος, 1 στους 5 Ευρωπαίους (20%) απάντησε αυθόρµητα ότι δεν επιθυµεί καµία αλλαγή. 3. Επηρεάζει αρνητικά η άδεια µητρότητας την επαγγελµατική σταδιοδροµία των γυναικών; Οι περισσότεροι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι η άδεια µητρότητας επηρεάζει αρνητικά την επαγγελµατική σταδιοδροµία των γυναικών. Αυτή είναι η άποψη των 6 στους 10 Ευρωπαίους (58%), έναντι 38% των ερωτηθέντων που πιστεύουν το αντίθετο, ενώ το 4% δεν έχουν άποψη για αυτό το ζήτηµα. Οι απαντήσεις γυναικών και ανδρών είναι αρκετά όµοιες. Το 59% των γυναικών θεωρούν ότι η άδεια µητρότητας επηρεάζει αρνητικά την επαγγελµατική τους σταδιοδροµία, έναντι του 58% των ανδρών. Παρατηρείται πραγµατική απόκλιση απόψεων λόγω της ηλικίας των ερωτηθέντων. Το 12

13 61% των ατόµων ηλικίας άνω των 55 ετών θεωρούν ότι η άδεια µητρότητας επηρεάζει αρνητικά την επαγγελµατική σταδιοδροµία των γυναικών, ενώ το 50% των ατόµων ηλικίας ετών συµφωνεί µε αυτήν την άποψη. Β. Άδεια πατρότητας 1. Άδεια πατρότητας, υπό ποιες προϋποθέσεις; Όπως ισχύει και µε την άδεια µητρότητας, οι εθνικές νοµοθεσίες διαφέρουν πολύ µεταξύ τους. Για µια λεπτοµερή ανάλυση ανά χώρα, σας παραπέµπουµε στον πίνακα που υπάρχει στα παραρτήµατα. Στις 11 χώρες όπου δεν υπάρχει άδεια πατρότητας (Γερµανία, Αυστρία, Κύπρος, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεµβούργο, Μάλτα, Τσεχική ηµοκρατία, Σλοβακία, Σουηδία) η θέσπιση της άδειας πατρότητας (2 εβδοµάδες κατά µέσο όρο, είτε µε πλήρεις είτε µε µερικές αποδοχές) στηρίζεται εξίσου από άνδρες και γυναίκες. Πράγµατι, το 71% των ανδρών θα ζητούσαν άδεια πατρότητας εάν υπήρχε στη χώρα τους και το 73% των γυναικών θα παρότρυναν τους συντρόφους τους να τη ζητήσουν. Σε αυτές τις 11 χώρες, από τους άνδρες που είχαν απαντήσει αρνητικά σε αυτήν την ερώτηση ζητήθηκε να εξηγήσουν υπό ποιες προϋποθέσεις θα αποφάσιζαν να πάρουν άδεια πατρότητας. Έχει ενδιαφέρον να σηµειώσουµε ότι οι απαντήσεις ήταν κατανεµηµένες σχεδόν ίσα σε τρία µέρη: o Λίγο λιγότεροι από έναν στους τρεις (32%) θα άλλαζαν γνώµη εάν είχαν τη διαβεβαίωση ότι αυτό δεν θα επηρέαζε την επαγγελµατική τους σταδιοδροµία. o Το 31% δηλώνουν ότι θα έπαιρναν άδεια πατρότητας εάν ήταν µε πλήρεις αποδοχές. o Λίγο περισσότεροι από έναν στους τρεις (33%) επιβεβαίωσαν την άρνησή τους να πάρουν άδεια πατρότητας υπό οιεσδήποτε οικονοµικές συνθήκες. Τέλος, επισηµαίνεται ότι λίγο περισσότεροι από 1 στους 10 άνδρες (12%) απάντησαν ότι αυτό δεν είναι εφαρµόσιµο ή ότι δεν νιώθουν να τους αφορά. 13

14 IV. ΒΙΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Η καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών συνιστά πάγιο µέληµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εδώ και πολλά χρόνια. Τέτοια εγκλήµατα πολύ συχνά µένουν ατιµώρητα. Η καταστολή αυτών των πράξεων είναι πρώτα και κύρια αρµοδιότητα των εθνικών νοµοθεσιών. Εντούτοις, σύµφωνα µε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι χρειάζεται και δράση εκ µέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτόν τον τοµέα. Οι απαντήσεις των Ευρωπαίων δείχνουν σαφώς ότι συµµερίζονται αυτήν τη µείζονα ανησυχία µε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Α. Ποιες στρατηγικές πρέπει να υιοθετήσει η ΕΕ για την καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών; Οι ευρωπαίοι ερωτηθέντες ερωτήθηκαν για τις δράσεις προτεραιότητας που θα πρέπει να αναλάβει η ΕΕ σε αυτόν τον τοµέα. ύο στους πέντε ευρωπαίους ερωτηθέντες (39%, 38% Γ, 39% Α) πιστεύουν ότι κορυφαία προτεραιότητα συνιστά να εξεταστεί το ενδεχόµενο της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών µεταξύ των αστυνοµικών αρχών από τα διάφορα κράτη µέλη προς υποστήριξη των θυµάτων. Κατά δεύτερον, οι ερωτηθέντες (26%, 28% Γ, 24% Α) αναφέρουν τη δηµιουργία µιας πανευρωπαϊκής δωρεάν τηλεφωνικής γραµµής για να ζητούν οι γυναίκες βοήθεια και συµβουλές. Λιγότεροι από έναν στους πέντε Ευρωπαίους (19%, 18% Γ, 20% Α) πιστεύουν ότι οι ευρωπαϊκές εκστρατείες ενηµέρωσης συνιστούν µέτρο προτεραιότητας για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Τέλος, το 10% (10% Γ, 10% Α) των Ευρωπαίων δίνουν προτεραιότητα στη σύσταση ενός ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου για τη βία κατά των γυναικών. 14

15 Β. Πρέπει η απαγόρευση της προσέγγισης του θύµατος να επεκταθεί σε όλες τις χώρες της ΕΕ; Σε κάποιον ο οποίος είναι ένοχος για άσκηση βίας κατά γυναίκας επιβάλλεται πολύ συχνά απαγόρευση να προσεγγίσει το θύµα στο µέλλον. Σήµερα, η απαγόρευση αυτή ισχύει µόνο εντός της επικράτειας του αντίστοιχου κράτους µέλους. Πρέπει να επεκταθεί και σε όλα τα άλλα κράτη µέλη της ΕΕ; Για τους Ευρωπαίους η απάντηση δεν είναι καθόλου διφορούµενη: το 89% των ερωτηθέντων (90% Γ, 88% Α) θεωρούν ότι η επιβολή ασφαλιστικών µέτρων σε µια χώρα δικαστική απόφαση που απαγορεύει στον ένοχο βίας να πλησιάσει το θύµα του πρέπει να επεκταθεί σε όλα τα κράτη µέλη της ΕΕ. Για περαιτέρω πληροφορίες: Μονάδα παρακολούθησης της κοινής γνώµης Jacques Nancy ( ) Jonas Trifot ( ) Elise Defourny ( ) Saïd Hallaouy ( ) Nathalie Lefèvre ( ) Luisa Maggio ( ) Caroline Van de Calseyde ( ) 15