Αμοιβαία αναγνώριση μέτρων προστασίας σε αστικές υποθέσεις

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ: ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Αμοιβαία αναγνώριση μέτρων προστασίας σε αστικές υποθέσεις ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ PE EL

2 Το παρόν έγγραφο εκπονήθηκε κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Carlos Manuel Gonçalves DE MELO MARINHO, Δικαστής του Εφετείου της Λισαβόνας, Πορτογαλία, ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ Vesna NAGLIČ Θεματικό Τμήμα Γ: Δικαιώματα των πολιτών και συνταγματικές υποθέσεις Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο B-1047 Βρυξέλλες Ηλ. ταχυδρομείο: ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Πρωτότυπο: EN Μετάφραση BG/CS/DA/DE/EL/ES/ET/FR/IT/LV/LT/HU/MT/NL/PL/PT/RO/SK/SL/FI/SV ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ Για να επικοινωνήσετε με το Θεματικό Τμήμα ή να εγγραφείτε συνδρομητής στο μηνιαίο ενημερωτικό δελτίο του, στείλτε μήνυμα στο: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του Ευρωπαϊκή Ένωση, 2012 Το παρόν έγγραφο είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο στην ακόλουθη διεύθυνση: ΔΗΛΩΣΗ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ Οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν έγγραφο αποτελούν αποκλειστική ευθύνη του συντάκτη και δεν εκφράζουν κατ ανάγκην την επίσημη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η αναπαραγωγή και η μετάφραση για μη εμπορικούς σκοπούς επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση ότι γίνεται μνεία της πηγής και ο εκδότης έχει ενημερωθεί και του έχει αποσταλεί αντίγραφο.

3 Αμοιβαία αναγνώριση μέτρων προστασίας σε αστικές υποθέσεις Συνοπτική παρουσίαση 1. Η προστασία των θυμάτων εγκληματικών ενεργειών είναι κρίσιμης σημασίας για τους πολίτες της ΕΕ δεδομένου ότι η εγκληματική δραστηριότητα δεν γνωρίζει σύνορα και η ελεύθερη κυκλοφορία των ατόμων προϋποθέτει την από κοινού ανάληψη δράσεων και χάραξη πολιτικών με σκοπό την προστασία των εν λόγω θυμάτων. Με ολοκληρωμένες και συντονισμένες λύσεις είναι δυνατή η υπέρβαση των περιορισμών που προκύπτουν από τις ασυμμετρίες σε εθνικό επίπεδο και από την ύπαρξη ορισμένων επίμονων αναντιστοιχιών. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να χορηγείται ανάλογη προστασία στα θύματα εγκληματικών δραστηριοτήτων, ανεξαρτήτως του κράτους μέλους στο οποίο μεταβαίνουν. Αυτό καθιστά απαραίτητη τη βελτίωση της νομοθεσίας της ΕΕ και τη θέσπιση πρακτικών και αποτελεσματικών μέτρων στήριξης. Η προστασία αυτή πρέπει να διασφαλίζεται τόσο σε ποινικό όσο και σε αστικό επίπεδο. Κατά συνέπεια, απαιτείται η ανάληψη πρωτοβουλιών και στους δύο αυτούς τεχνικούς τομείς. Είναι απαραίτητο να καλύπτονται οι συγκεκριμένες ανάγκες ορισμένων ομάδων πολιτών, όπως τα παιδιά, ιδίως όταν βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις, οι γυναίκες που καθίστανται θύματα επαναλαμβανόμενης βίας στο πλαίσιο διαπροσωπικών σχέσεων ή βίας λόγω φύλου, τα θύματα εμπορίας ανθρώπων ή τα θύματα τρομοκρατικών ενεργειών και οργανωμένου εγκλήματος. Σε επίπεδο ΕΕ, ο γεωγραφικός παράγοντας μπορεί από μόνος του να αποτελέσει αιτία για να βρεθεί ένας πολίτης σε ευάλωτη κατάσταση, δεδομένου ότι, το γεγονός ότι ένα θύμα εγκληματικής ενέργειας δεν είναι υπήκοος ή κάτοικος του κράτους μέλους στο οποίο διεπράχθη η εγκληματική ενέργεια μπορεί να απαιτεί την παροχή ενισχυμένης στήριξης και ειδικής νομικής προστασίας. Η κυκλοφορία και μόνο των πολιτών δημιουργεί μεγαλύτερες απαιτήσεις στον εν λόγω τομέα.. Επιπλέον, είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί η προστασία οποιουδήποτε άλλου ατόμου κινδυνεύει να καταστεί θύμα εγκληματικής ενέργειας, ακόμα κι αν δεν ανήκει σε ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα. Προκειμένου να εξασφαλιστεί ομοιογένεια και ευρεία κάλυψη του φαινομένου των θυμάτων, πρέπει να αναλαμβάνεται και να παρέχεται προστασία στους συγγενείς των βασικών προστατευόμενων ατόμων ή σε ορισμένα άλλα άτομα που χρήζουν προστασίας. Μέσω σειράς οριζόντιων κανόνων, οι οποίοι εφαρμόζονται και όταν ένας πολίτης που διατρέχει κίνδυνο να γίνει θύμα εγκληματικής ενέργειας μεταβαίνει σε άλλη χώρα, διευκολύνεται η ελεύθερη μεταφορά των ατόμων, εξαλείφοντας κατά τον τρόπο αυτόν μια σημαντική παράπλευρη επίπτωση της αυστηρώς τοπικού χαρακτήρα προστασίας, ήτοι την ανάγκη επιλογής μεταξύ μη μετακίνησης και έκθεσης σε άμεσο κίνδυνο. 2. Η πρόταση κανονισμού για την αμοιβαία αναγνώριση μέτρων προστασίας σε αστικές υποθέσεις, 2011/0130 (COD) (PRPM) εστιάζει στον στόχο που διαμορφώθηκε μετά τη

4 Θεματικό Τμήμα Γ: Δικαιώματα των πολιτών και συνταγματικές υποθέσεις Συνθήκη του Άμστερνταμ σχετικά με τη διατήρηση και ανάπτυξη ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης που βασίζεται στη σταδιακή εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης που επεκτείνεται σε όλες τις μορφές ετυμηγοριών και αποφάσεων δικαστικού ή συναφούς χαρακτήρα. Η PRPM στηρίζεται στη λογική, στους μηχανισμούς και στη δομή των υφιστάμενων μέσων της ΕΕ για τη δικαστική συνεργασία σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις.. Δεδομένης της σύμπτωσης αντικειμένων, η εφαρμογή του προτεινόμενου νομικού κειμένου μπορεί να συνεπάγεται, σε ορισμένες καταστάσεις, την ανάγκη σύνδεσής της με άλλους κανονισμούς της ΕΕ, γεγονός το οποίο απαιτεί τον καθορισμό πολύ σαφών κριτηρίων. 3. Καθώς στόχος της PRPM είναι η απαλλαγή των ατόμων που εκτίθενται σε κίνδυνο από δαπανηρές και χρονοβόρες διαδικασίες, το πιο σημαντικό της μέσο πρέπει να είναι η θεσμική κατοχύρωση ενός απλού και αποτελεσματικού συστήματος που θα επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία των δικαστικών (ή συναφούς χαρακτήρα) αποφάσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη χωρίς να απαιτούνται διαδικασίες εσωτερικής αναγνώρισης. Η επίτευξη του στόχου αυτού απαιτεί επίσης τη δημιουργία μιας λειτουργικής δομής αμοιβαίας εκτέλεσης. Ως βασικό μέσο για την επίτευξη του στόχου αυτού επιλέχθηκε ένα κοινό και τυποποιημένο πιστοποιητικό που αναγνωρίζεται αυτομάτως και εκτελείται άμεσα, βάσει του οποίου η προστασία του θύματος σε εθνικό επίπεδο επεκτείνεται σε άλλη γεωγραφική περιοχή της Ένωσης. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η λειτουργία του εν λόγω μηχανισμού, είναι πολύ σημαντικό να μην υφίστανται λόγοι άρνησης της αναγνώρισης του μέτρου άλλου κράτους. Για να επιτευχθούν οι στόχοι της πρότασης κανονισμού έχει επιλεγεί ένας ευρύς ορισμός του όρου «αρχή», ώστε το πεδίο εφαρμογής του να καλύπτει και τις χώρες στις οποίες δεν προβλέπονται αυστηρές δικαστικές αρμοδιότητες στον εν λόγω τομέα. 4. Οι κανόνες της ΕΕ για την προστασία των θυμάτων εγκληματικών ενεργειών πρέπει επίσης να εξεταστούν και από τη σκοπιά των εγχώριων νομικών συστημάτων, προκειμένου να εκτιμηθούν οι δράσεις που δεν έχουν αναληφθεί, οι ευκαιρίες βελτίωσης και οι συνέργειες που μπορούν να προκύψουν από τέτοια συστήματα. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη θεσπίσει εσωτερικούς νομικούς κανόνες οι οποίοι περιέχουν διατάξεις για μέτρα αστικής προστασίας. Είναι κρίσιμης σημασίας λοιπόν να δοθεί η δυνατότητα στα εν λόγω κράτη μέλη να αξιοποιήσουν τα υψηλού επιπέδου επιτεύγματα και τις μεθόδους δικαστικής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις διασυνοριακού χαρακτήρα, που σχεδιάστηκαν βάσει μιας στρατηγικής άμεσης επικοινωνίας μεταξύ των δικαστηρίων και έχουν ως στόχο να διασφαλίσουν ενισχυμένη αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων. 5. Ο περιορισμός των δημόσιων πολιτικών για την προστασία των θυμάτων που μπορεί να προκύψει από τη γενικευμένη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση μπορεί να έχει δυσμενή αντίκτυπο στην αποτελεσματικότητα του προτεινόμενου κανονισμού, δεδομένου ότι οι δομές υποστήριξης θα πρέπει να εξασφαλιστούν είτε από εξειδικευμένες δημόσιες υπηρεσίες είτε από μη κυβερνητικές οργανώσεις για τη λειτουργία των οποίων απαιτούνται σχετικές και διαρκείς συστηματικές επενδύσεις. 4/5

5 Áìïéâáßá áíáãíþñéóç ìýôñùí ðñïóôáóßáò óå áóôéêýò õðïèýóåéò Στην περίπτωση όπου στο κράτος μέλος αναγνώρισης ή/και εκτέλεσης δεν προβλέπονται μέτρα προστασίας για αστικές υποθέσεις, η επιλογή χρήσης μιας μεθόδου αυτόματης αναγνώρισης αφενός παρέχει μια συνεκτική και ολοκληρωμένη ασφαλιστική δικλείδα για τα θύματα που κινδυνεύουν και προέρχονται από κράτη στα οποία προβλέπονται τέτοιου είδους μέτρα και αφετέρου συμβάλλει στη διεύρυνση του φάσματος των μέτρων αστικής προστασίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δυστυχώς, η λύση αυτή δεν μπορεί να αποτελέσει απάντηση στην ανάγκη προστασίας των πολιτών κρατών μελών τα νομικά συστήματα των οποίων δεν προβλέπουν τέτοιου είδους μέτρα, γεγονός που καθιστά προφανή την ύπαρξη διαφορετικών ταχυτήτων στον εν λόγω τομέα και δείχνει ότι ορισμένες πτυχές του προβλήματος παραμένουν ανεπίλυτες. Λόγω της κατάστασης αυτής, είναι ζωτικής σημασίας να συνεχιστούν οι προσπάθειες για τη βελτίωση της εφαρμογής των δικαιωμάτων των θυμάτων εγκληματικών ενεργειών τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ΕΕ.