Το Άτοµο και η Κοινωνία

Transcript

1 1η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το Άτοµο και η Κοινωνία Η συγκεκριµένη θεµατική ολοκληρώνεται σε 4 εν τητες, οι οποίες παρατίθενται στη συνέχεια: Εν τητα α : Η οικογένεια Κεφάλαιο 1ο: Η οικογένεια, τα µέλη της και οι µεταξ τους σχέσεις Κεφάλαιο 2ο: Ρ λοι, δικαιώµατα και υποχρεώσεις των µελών της οικογένειας Α. Η µορφή της οικογένειας Β. Ρ λοι και οργάνωση Γ. ικαιώµατα και υποχρεώσεις Κεφάλαιο 3ο: υσκολίες που αντιµετωπίζει η οικογένεια Εν τητα β : Το Εκπαιδευτικ Σ στηµα Κεφάλαιο 1ο: Το εκπαιδευτικ σ στηµα και το σχολείο Κεφάλαιο 2ο: Ένα σχολείο για λους Εν τητα γ. Η Εκκλησία Κεφάλαιο 1ο: Η εκκλησία της Ελλάδος Κεφάλαιο 2ο: Άλλα θρησκε µατα στην Ελλάδα Εν τητα δ : Οργάνωση κοινωνικής και πολιτικής ζωής Κεφάλαιο 1ο: Οι ήµοι και οι Κοιν τητες στην Ελλάδα Κεφάλαιο 2ο: Οργάνωση ιοίκηση των ήµων και Κοινοτήτων Κεφάλαιο 3ο: Οι εκλογές στο ήµο Κεφάλαιο 4ο: Η οικονοµική οργάνωση των ήµων Κεφάλαιο 5ο: Οργανωµένες οµάδες Σ λλογοι

2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο: Η οικογένεια, τα µέλη της και οι µεταξύ τους σχέσεις Στόχοι του µαθήµατος ΕΝΟΤΗΤΑ Α Η οικογένεια Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να αντιληφθο ν τι η οικογένεια είναι η πρωταρχική κοινωνική οµάδα που αποτελείται απ άτοµα µέλη διαφορετικο φ λου, ηλικίας και ενδιαφερ ντων. Να κατανοήσουν τι µεταξ των µελών της οικογένειας αναπτ σσονται σχέσεις αγάπης, φροντίδας, αλληλοβοήθειας και αλληλεπίδρασης. Να εκτιµήσουν τη σηµασία της οικογένειας για το άτοµο και την κοινωνία. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή τα σκίτσα που παρουσιάζουν µια οικογένεια στο σπίτι και µια οικογενειακή συγκέντρωση την ηµέρα του Πάσχα, ξεκινά η συζήτηση για τα µέλη της οικογένειας και τις µεταξ τους σχέσεις. Μέσα απ το κείµενο γίνεται αναφορά στις σχέσεις, στους δεσµο ς συγγένειας, στην αλληλοβοήθεια και στη συνεργασία, στην αλληλεπίδραση και στην αλληλεξάρτηση µεταξ των µελών της οικογένειας. Μπορεί να γίνει αναφορά στο γεγον ς τι στις σ γχρονες δυτικές κοινωνίες, πως η δική µας, υπάρχουν δυο είδη γάµου, ο θρησκευτικ ς και ο πολιτικ ς. Η Πολιτεία έχει θεσπίσει ν µους για την προστασία της οικογένειας. Ένας γάµος πραγµατοποιείται ταν οι µελλ νυµφοι ενηλικιωθο ν, δηλαδή είναι πάνω απ 18 χρ νων. Ο πολιτικ ς γάµος τελείται στο ηµαρχείο απ το δή- µαρχο ή εκπρ σωπο του δηµάρχου, που έχει σχετική άδεια µε την παρουσία µαρτ ρων. Ο θρησκευτικ ς τελείται στην εκκλησία απ τον ιερέα. Κάθε λα ς έχει διαφορετικά ήθη και έθιµα σχετικά µε το γάµο. Πάντως για λους τους ανθρώπους, σε ποιο πολιτισµ κι αν ανήκουν, ο γάµος εν ς ζευγαριο αποτελεί ένα σπουδαίο γεγον ς. Ακολουθο ν πληροφορίες για τις ανάγκες που ικανοποιεί η οικογένεια, οι οποίες αποδεικν ουν και τη σηµασία της οικογένειας για το άτοµο και την κοινωνία. Οι µαθητές, επίσης, αναπτ σσουν κατά τη συζήτηση συγκεκριµένα επιχειρήµατα, για να στηρίξουν τη θέση τι η οικογένεια έχει εξαιρετική σηµασία για το άτοµο, αλλά και για το κοινωνικ σ νολο. ίνεται, έτσι, αφορµή για αξιοποίηση του διπ λου διαθεµατικών εννοιών «άτοµο σ νολο». Είναι φανερ τι εδώ αξιοποιείται και το δίπολο «οµοι τητα διαφορά» (Φ.Ε.Κ., τε χος Β, αρ. φ λλου 304/ , Παράρτηµα τ µος Β, σελ. 4371). Με τη σ ντοµη δραστηρι τητα που ακολουθεί µπορεί να επεκταθεί η συζήτηση σχετικά µε τα µέλη της οικογένειας, τις κοινές τους δραστηρι τητες και τις µεταξ τους σχέσεις. ραστηριότητα Η αντίστοιχη δραστηρι τητα στο βιβλίο του µαθητή έχει στ χο να βοηθήσει τους µαθητές να συνειδητοποιήσουν τη σπουδαι τητα των οµαλών σχέσεων µέσα σε µια οικογένεια. Αναλαµβάνοντας ρ λους και παίζοντας το σενάριο θα αντιληφθο ν την έννοια της αλληλεγγ ης και της συ- µπαράστασης. Επιπλέον δραστηριότητες ραστηρι τητες που µπορο ν να πραγµατοποιηθο ν στο τέλος της συγκεκριµένης εν τητας: 1. Οι µαθητές µπορο ν να συλλέξουν πληροφορίες απ τα βιβλία της Ιστορίας για την καθηµε-

3 ΕΝΟΤΗΤΑ Α Η οικογένεια ρινή ζωή των οικογενειών στις διάφορες εποχές. ίνεται έµφαση στην ανάγκη δηµιουργίας οικογένειας. 2. Για τη διαθεµατική διασ νδεση του κεφαλαίου µε το γλωσσικ µάθηµα, γίνεται παραποµπή στα κείµενα απ το Ανθολ γιο Λογοτεχνικών Κειµένων «Με λογισµ και µ νειρο», Ε και ΣΤ ηµοτικο. Ενδεικτικά αναφέρονται τα κείµενα: Λ τη Πέτροβιτς Ανδρουτσοπο λου, Η µαµά µας η θάλασσα, σελ και Ι.. Ιωαννίδης, Το καυκασιαν παραµ θι, σελ Αξιολόγηση Η επίτευξη των στ χων του κεφαλαίου και η δραστηριοποίηση των µαθητών µπορεί να ελεγχθεί µε: Την παρατήρηση της συµµετοχής των µαθητών σε λη τη διαδικασία του µαθήµατος. ιερευνητικές ερωτήσεις. Την εκτέλεση και τον έλεγχο των δραστηριοτήτων του βιβλίου του µαθητή (ατοµικών οµαδικών). Την εκτέλεση ασκήσεων απ το λογισµικ του µαθήµατος, που παρέχεται και δυνατ τητα αξιολ γησης. Παρατηρήσεις Με την αξιολ γηση παρέχεται η δυνατ τητα στον εκπαιδευτικ να διαπιστώσει τυχ ν αδυναµίες και ελλείψεις για επανατροφοδ τηση της διδασκαλίας του. ιαπιστώνει, επίσης, την προσπάθεια και την πρ οδο του κάθε µαθητή σε σχέση µε την προηγο µενη γνώση του. Οι παραπάνω τρ ποι αξιολ γησης θεωρο νται τεχνικές που µπορο ν να εφαρµοστο ν σε λα τα κεφάλαια, γι αυτ δεν θα επαναλαµβάνονται στα επ µενα. Θα αναφέρονται µ νο οι επιπλέον τεχνικές αξιολ γησης. Μετά την ολοκλήρωση κάθε εν τητας, ο έλεγχος γίνεται και µε τη συµπλήρωση των φ λλων αξιολ γησης. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο: Ρόλοι, δικαιώµατα και υποχρεώσεις των µελών της οικογένειας (Το κεφάλαιο αυτ θα διδαχθεί σε δ ο διδακτικές ώρες) Για τους στ χους του µαθήµατος, καθώς και για την αξιολ γησή του, παραπέµπουµε στο ενδεικτικ διάγραµµα διδασκαλίας (σελ ). Εδώ θα αναφερθο µε στη διεξαγωγή του µαθήµατος, στις δραστηρι τητες και στις επιπλέον δραστηρι τητες. ιεξαγωγή του µαθήµατος Α. Η µορφή της οικογένειας Πριν τη συζήτηση σχετικά µε τους ρ λους, τα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις των µελών µιας οικογένειας, κρίνεται σκ πιµο να προηγηθεί αναφορά στις µορφές της οικογένειας στη σ γχρονη κοινωνία. Με αφορµή τις εικ νες και το κείµενο που ακολουθεί, γίνεται συζήτηση για τις µορφές της οικογένειας. Μορφές οικογένειας που µπορο ν να αναφερθο ν είναι: Πυρηνική: η οικογένεια, την οποία αποτελο ν οι δυο γονείς (πατέρας µητέρα) µε τα ανήλικα παιδιά τους. Αυτή είναι και ο επικρατέστερος τ πος της ελληνικής οικογένειας σήµερα. Μονογονε κή: η οικογένεια, την οποία αποτελο ν τα παιδιά που ζουν µε έναν απ τους δυο γονείς (είτε τον πατέρα είτε τη µητέρα) λ γω διάστασης, διαζυγίου ή θανάτου του εν ς. Μονογονεϊκή οικογένεια µπορεί, επίσης, να προκ ψει, ταν η µητέρα αποκτά παιδί εκτ ς γάµου. 20

4 ΕΝΟΤΗΤΑ Α Η οικογένεια Πολ τεκνη: η οικογένεια την οποία αποτελο ν οι γονείς και τα παιδιά τους, τα οποία είναι πάνω απ τρία. Πρ κειται για οικογένεια µε πολλά τέκνα. Επανασυγκροτηµένη: η οικογένεια που σχηµατίζεται µε ένα δε τερο γάµο. ταν, δηλαδή, δυο άνθρωποι εισέρχονται σε νέο γάµο και δηµιουργο ν νέα οικογένεια, στην οποία περιλαµβάνονται και τα παιδιά τους απ τον προηγο µενο γάµο (αν υπάρχουν). ιευρυµένη: η οικογένεια, η οποία αποτελείται απ τους γονείς, τα παιδιά, τους παππο δες, τις γιαγιάδες, τους θείους, τις θείες, τα ξαδέλφια και µένουν λοι µαζί. Υπάρχει, βέβαια, και η πολυπολιτισµική οικογένεια, ταν για παράδειγµα ένας Έλληνας ή µια Ελληνίδα συνάψει γάµο µε άτοµο άλλης εθν τητας και άλλου πολιτισµο (Γερµαν, Αµερικαν, Ρώσο, Αγγλίδα, κτλ). Η πολυπολιτισµική οικογένεια είναι µια µορφή οικογένειας, που συναντάται στις µέρες µας, χωρίς να αποτελεί, βέβαια, ξεχωριστ τ πο οικογένειας. Β. Ρόλοι και οργάνωση Με βάση την ερώτηση της Ειρήνης, το κείµενο που ακολουθεί και τη συζήτηση που διεξάγεται στην τάξη για τους ρ λους και την οργάνωση της οικογένειας, προσδιορίζονται µερικά απ τα βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικογένειας: η φροντίδα και η ευθ νη των γονέων για τα παιδιά, η συνεργασία και η συν παρξη µέσα στην οικογένεια. Ζητείται απ τους µαθητές να αναφερθο ν και σε άλλα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικογένειας, πως στη φροντίδα των παιδιών για τους ηλικιωµένους γονείς, των αδελφών για τις αδελφές, των µεγαλ τερων παιδιών για τα µικρ τερα κτλ. Η συζήτηση συνεχίζεται µε τους µαθητές για τους ρ λους που αναλαµβάνουν τα µέλη των δικών τους οικογενειών και συµπληρώνεται ο σχετικ ς πίνακας. Γ. ικαιώµατα και υποχρεώσεις Αρχίζοντας απ το διάλογο των ηρώων και το κείµενο που ακολουθεί, συζητο µε µε τους µαθητές για τους καν νες της οικογενειακής ζωής και τα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις των µελών της οικογένειας που απορρέουν απ αυτο ς. Στη συνέχεια τα παιδιά καλο νται να συµπληρώσουν τον πίνακα µε τα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις που έχουν τα ίδια µέσα στην οικογένειά τους. ραστηριότητα Η συγκεκριµένη δραστηρι τητα ως παιχνίδι ρ λων έχει στ χο να προβληµατίσει τα παιδιά σχετικά µε τις σχέσεις µεταξ των µελών µιας οικογένειας και τον τρ πο µε τον οποίο αυτές οι σχέσεις µπορο ν να βοηθήσουν στη λ ση καθηµερινών προβληµάτων (π.χ. οι γονείς έχουν ανάγκη απ ξεκο ραση, ενώ τα παιδιά µαλώνουν). Αν µως οι δεσµοί µεταξ των µελών µιας οικογένειας είναι αρκετά ισχυροί, τέτοιου είδους µικροπροβλήµατα µπορο ν να ξεπεραστο ν γρήγορα και ε κολα µε τη συζήτηση και την εφαρ- µογή κάποιων καν νων που λοι σέβονται µέσα στην οικογένεια. Είναι µια κατάσταση που απαντάται συχνά σε µια οικογένεια και τα παιδιά µπορεί να βιώνουν παρ µοιες καταστάσεις αρκετά συχνά. Επιπλέον δραστηριότητες 1. Τα µέλη της οικογένειάς σου συµφώνησαν να κάνεις πάρτι στα γενέθλιά σου. Η µαµά σου θα κάνει τα ψώνια. Σου ζήτησε να της δώσεις τον κατάλογο µε τα προϊ ντα που θα ήθελες και να υπολογίσεις π σο κοστίζουν. Ετοίµασε τον κατάλογο µε τα προϊ ντα, τις τιµές και τη συνολική δαπάνη. Σε αυτή τη δραστηρι τητα είναι απαραίτητη η συµβολή των Μαθηµατικών, καθώς οι µαθητές καλο νται να ασχοληθο ν µε τον προϋπολογισµ των εξ δων για το πάρτι.τα παιδιά µε βιωµατικ τρ πο κατανοο ν το ρ λο που µπορο ν να παίξουν ως µέλη της οικογένειας και τις ευθ νες που µπορο ν να αναλάβουν. Παράλληλα, η δραστηρι τητα µπορεί να αξιοποιηθεί και προς την κατε θυνση της Αγωγής του Καταναλωτή, καθώς τα παιδιά µέσα στις οµάδες τους ενθαρρ νονται να συζητήσουν ποια προϊ ντα είναι πραγµατικά απαραίτητα και σε ποιες ποσ τητες. 21

5 ΕΝΟΤΗΤΑ Β Η οικογένεια 2. Αναζήτηση λογοτεχνικών κειµένων ή άρθρων (βιβλιοθήκη, Internet) που σχετίζονται µε τη σ γχρονη ελληνική οικογένεια. Επιχειρείται διαθεµατική προσέγγιση µέσω του βιβλίου της Γλώσσας, αλλά και της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας. Οι µαθητές διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία και ανακαλ πτουν µε αυτ ν τον τρ πο και άλλες πηγές γνώσεων. Ενδεικτικά αναφέρονται τα παρακάτω: Γαλάτειας Γρηγοριάδου Σουρέλη, «Παιχνίδι χωρίς καν νες», Λ τη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπο λου, «Στο τσιµεντένιο δάσος». Για τη διασ νδεση του κεφαλαίου µε το Γλωσσικ µάθηµα, γίνεται παραποµπή στα κείµενα απ το Ανθολ γιο Λογοτεχνικών Κειµένων «Με λογισµ και µ νειρο», Ε και ΣΤ ηµοτικο : Μάνος Κοντολέων, Αποκριάτικη ιστορία, σελ και Ναζίµ Χικµέτ, Νανο ρισµα, σελ Αξιολόγηση Η επίτευξη των στ χων του κεφαλαίου και η δραστηριοποίηση των µαθητών µπορεί να ελεγχθεί µε: 1. Την παρατήρηση της συµµετοχής των µαθητών σε λη τη διαδικασία του µαθήµατος. 2. ιερευνητικές ερωτήσεις. 3. Την εκτέλεση και τον έλεγχο των δραστηριοτήτων του βιβλίου του µαθητή (ατοµικών οµαδικών). 4. Την εκτέλεση ασκήσεων απ το λογισµικ του µαθήµατος, που παρέχεται και δυνατ τητα αξιολ γησης. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο: υσκολίες που αντιµετωπίζει η οικογένεια Στόχοι του µαθήµατος Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να αντιληφθο ν τις αξίες της συν παρξης και της συνεργασίας µεταξ των µελών της οικογένειας. Να κατανοήσουν τα προβλήµατα που υπάρχουν σε µια οικογένεια. Να διακρίνουν τους καν νες συµπεριφοράς απ τους ν µους. Να αποδέχονται τη διαφορετικ τητα του άλλου, αλλά και να την αντιµετωπίζουν κριτικά. Να κατανοήσουν οι µαθητές µέσα απ το συγκεκριµένο µάθηµα, γιατί υπάρχουν ν µοι, που προστατε ουν το θεσµ του γάµου και της οικογένειας. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή τον προβληµατισµ που εισάγουν τα σκίτσα και το κείµενο, γίνεται αναφορά στις δυσκολίες που µπορεί να υπάρχουν σε κάθε οικογένεια. Στη συνέχεια, µετά απ τη συζήτηση και την καταγραφή των καθηµερινών προβληµάτων µιας οικογένειας, γίνεται αναφορά στις αιτίες τους. Επισηµαίνεται τι η οικογένεια οργανώνεται µε βάση ορισµένους καν νες προκειµένου να δοθεί η δυνατ τητα στα µέλη της να ασκήσουν τους ρ λους τους. Στη συνέχεια, µε αφορµή το σενάριο που ακολουθεί, συζητο νται τα προβλήµατα, που ενδέχεται να διαταράξουν την οµαλή λειτουργία της οικογένειας. Αυτά µπορεί να οφείλονται σε ενδογενείς παράγοντες (ασθένεια µέλους οικογένειας, οικογενειακή βία, οικονοµικοί παράγοντες, θάνατος µέλους οικογένειας κτλ.) ή σε εξωγενείς παράγοντες (ανεργία, ναρκωτικά, ρατσισµ ς, ξενοφοβία κτλ.). Μπορεί, επίσης, να σχετίζονται µε οικογενειακές ανάγκες (ψυχαγωγία, ώρες κοινής ησυχίας, κοινωνικές δραστηρι τητες των µελών κτλ.) ή µε υποχρεώσεις και δικαιώµατα (καθαρι τητα, ένδυση, διατροφή κτλ.). Θα µπορο σε ίσως ο εκπαιδευτικ ς να συζητήσει για τις διαφορές των καν νων που θέτει η οι- 22

6 ΕΝΟΤΗΤΑ Α Η οικογένεια κογένεια απ τους ν µους (διαφορετική η υποχρεωτικ τητα, η έκταση εφαρµογής, η ισχ ς, οι συνέπειες κτλ.), για να καταλάβουν οι µαθητές τη σηµασία που έχει η αποδοχή και ο σεβασµ ς των καν νων και των ν µων και να αντιληφθο ν τις ηθικές αξίες της οικογένειας. Σε αυτ το σηµείο µπορεί να γίνει µια σ ντοµη αναφορά στο Οικογενειακ ίκαιο. Το Οικογενειακ ίκαιο είναι το σ νολο των καν νων του Κράτους, που αναφέρονται στο θεσµ της οικογένειας. Αποτελείται απ διάφορα άρθρα, που ρυθµίζουν τη µνηστεία (τον αρραβώνα), την τέλεση του γάµου, την άδεια γάµου, το διαζ γιο, τη συγγένεια, τις σχέσεις γονέων και τέκνων, την υιοθεσία κ.ά. Αναφέρουµε χαρακτηριστικά το παρακάτω άρθρο: Άρθρο 1507 Γονείς και τέκνα οφείλουν αµοιβαία µεταξύ τους βοήθεια, στοργή και σεβασµό. Με αφορµή τη δραστηρι τητα του κειµένου, συζητάµε για τη συµπεριφορά των µελών της οικογένειας τονίζοντας τι κάθε µέλος µιας οικογένειας οφείλει να σέβεται τους άλλους. Ο εκπαιδευτικ ς αξιοποιώντας το λογισµικ που συνοδε ει το βιβλίο, κάνει αναφορά στη ιακήρυξη των ικαιωµάτων του παιδιο (που θα εξετάσουµε σε επ µενο κεφάλαιο) και συζητά µε τους µαθητές τα δικαιώµατά τους ως µέλη της οικογένειάς τους. ραστηριότητα Σε αυτή τη δραστηρι τητα οι µαθητές µέσα απ τη συζήτηση, βιώνουν τα προβλήµατα που µπορεί να υπάρχουν σε µια οικογένεια. Με διαλογική συζήτηση των µελών µιας οικογένειας αποφασίζεται ο τρ πος µε τον οποίο θα αντιµετωπιστεί το πρ βληµα και αναζητείται η καλ τερη λ ση. Τονίζεται επίσης η σηµασία της συνεργασίας στην οικογένεια και ο σεβασµ ς της προσωπικ τητας του άλλου. Επιδιώκεται δηλαδή, ο προσδιορισµ ς των ρ λων των µελών της ελληνικής οικογένειας, καθώς και οι έννοιες της αλληλοκαταν ησης, του αλληλοσεβασµο και της αλληλοβοήθειας. Επιπλέον δραστηριότητες 1. Οι µαθητές χωρίζονται σε οµάδες, συζητο ν και καταγράφουν καταστάσεις που δηµιουργο ν προβλήµατα µέσα στην οικογένεια. Με αυτή τη δραστηρι τητα επιδιώκεται µέσα απ τη συζήτηση και την καταγραφή, η βιωµατική προσέγγιση των προβληµάτων που υπάρχουν σε µια οικογένεια. 2. Με βάση το λογισµικ της τάξης (CD ROM) γίνεται αναφορά σε επίκαιρα θέµατα ή προβλήµατα της καθηµερινής ζωής επιδιώκοντας µε την επίλυσή τους την ανάπτυξη συγκεκριµένων στάσεων των µαθητών. Για παράδειγµα: «Μένεις στον 4 ο ροφο µιας πολυκατοικίας και ενοχλείς µε τη συµπεριφορά σου τους ενοίκους του 3 ου ορ φου. Τι θα κάνεις, για να σταµατήσουν τα παράπονα αυτών των ανθρώπων;». Αξιολόγηση Με τη µορφή διαλ γου ή µε συνεργατικές δραστηρι τητες που επιτρέπουν και την αλληλεπίδραση των µαθητών, ο εκπαιδευτικ ς µπορεί να ελέγξει αν οι µαθητές καταν ησαν τι µια οικογένεια που λειτουργεί µε βάση το σεβασµ των δικαιωµάτων και των υποχρεώσεων, µπορεί να επιλ ει τα προβλήµατα που ανακ πτουν. Ο εκπαιδευτικ ς στηρίζεται στις δραστηρι τητες της εν τητας και στη συζήτηση µε τους µαθητές. 23

7 ΕΝΟΤΗΤΑ Β Το Εκπαιδευτικό Σύστηµα Κεφάλαιο 1ο: Το εκπαιδευτικό σύστηµα και το σχολείο Πριν ασχοληθο µε µε το εκπαιδευτικ σ στηµα και τις βαθµίδες της εκπαίδευσης, καλ θα είναι να τονίσουµε την αναγκαι τητα της εκπαίδευσης και τα οφέλη της για τον άνθρωπο. Στόχοι του µαθήµατος Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να αναζητήσουν οι µαθητές στοιχεία σχετικά µε τη διάρθρωση του Ελληνικο Εκπαιδευτικο Συστήµατος. Παράλληλα να αναζητήσουν στοιχεία για εκπαιδευτικά συστήµατα άλλων χωρών και να τα συγκρίνουν µε το ελληνικ. Με τη σ γκριση επιδιώκεται να εκτιµήσουν τη σηµασία της δωρεάν και υποχρεωτικής εκπαίδευσης, να αναγνωρίσουν την εκπαίδευση ως βασικ αγαθ και δικαίωµα του παιδιο και να αναπτ ξουν θετική στάση απέναντι στην εκπαίδευση και την παιδεία γενικ τερα. Να αναπτ ξουν την ικαν τητά τους να διαβάζουν και να επεξηγο ν σχηµατικές παραστάσεις. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή το διάλογο των ηρώων και τα θέµατα προς συζήτηση, συζητάµε στην τάξη για την εκπαίδευση ως αξία. Αναδεικν εται έτσι η σηµασία της και η ανάγκη παρξης εν ς οργανωµένου εκπαιδευτικο συστήµατος, καθώς και η αξία της υποχρεωτικής και δωρεάν εκπαίδευσης, που είναι κατοχυρωµένη απ το Σ νταγµα. Επίσης, οι µαθητές προβληµατίζονται για το µέλλον των παιδιών που δεν πηγαίνουν σχολείο. Κατά την κρίση του εκπαιδευτικο µπορεί να γίνει αναφορά και στο παρακάτω άρθρο του Συντάγµατος, µε το οποίο κατοχυρώνεται το δικαίωµα στην εκπαίδευση και τονίζεται η σηµασία της για το κράτος αλλά και για το κάθε άτοµο ξεχωριστά. Άρθρο Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευµατική, επαγγελµατική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες. 3. Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν µπορεί να είναι λιγότερα από εννέα. 4. Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωµα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθµίδες της στα κρατικά εκπαιδευτήρια. Το Κράτος ενισχύει τους σπουδαστές που διακρίνονται, καθώς και αυτούς που έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα µε τις ικανότητές τους. Τονίζεται τι η µ ρφωση και η γνώση βοηθά κάθε άνθρωπο να γνωρίζει το περιβάλλον του. Σηµασία έχει να κατανοήσει ο µαθητής την αξία της µ ρφωσης. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η διάρθρωση του ελληνικο εκπαιδευτικο συστήµατος και οι εκπαιδευτικές βαθµίδες. Ο εκπαιδευτικ ς µπορεί να δείξει στους µαθητές τη σχηµατική παρουσίαση του ελληνικο εκπαιδευτικο συστήµατος µέσα απ την ιστοσελίδα του Υπ.Ε.Π.Θ. ( Μπορεί επίσης να αναλ σει µαζί τους τις δυνατ τητες που παρέχει το ελληνικ εκπαιδευτικ σ στη- µα και τους διαφορετικο ς δρ µους που µπορεί ο καθένας να ακολουθήσει ανάλογα µε τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του (Σχολικ ς Επαγγελµατικ ς Προσανατολισµ ς). Πιο αναλυτικά το εκπαιδευτικ µας σ στηµα διακρίνεται:

8 ΕΝΟΤΗΤΑ Β Το Εκπαιδευτικό Σύστηµα (Πηγή: Ιστοσελίδα Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων: Στην προσχολική εκπαίδευση που περιλαµβάνει τους παιδικο ς σταθµο ς, που φοιτο ν τα παιδιά µέχρι 4 ετών. H προσχολική αγωγή είναι εξαιρετικά σηµαντική για την εξοικείωση του µικρο παιδιο µε το σχολικ περιβάλλον και την οµαδική εργασία. Στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση (1 η βαθµίδα) που περιλαµβάνει το Νηπιαγωγείο, το οποίο διαρκεί ένα χρ νο και είναι υποχρεωτικ και το ηµοτικ σχολείο, που διαρκεί 6 χρ νια και είναι επίσης υποχρεωτικ. Στη ευτεροβάθµια Εκπαίδευση (2 η βαθµίδα) που περιλαµβάνει το Γυµνάσιο (Υποχρεωτική ευτεροβάθµια) και το Ενιαίο Λ κειο ή τα Επαγγελµατικά Λ κεια (ΕΠΑ.Λ.) ή Επαγγελµατικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ) - Επαγγελµατικά Τεχνικά Λ κεια - (Μετα-υποχρεωτική ευτεροβάθµια). Στην Τριτοβάθµια Εκπαίδευση (3 η βαθµίδα) που περιλαµβάνει τα Πανεπιστήµια (Α.Ε.Ι.) και τα Ανώτατα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρ µατα (Α.Τ.Ε.Ι.). Η εισαγωγή των φοιτητών σε αυτά τα ιδρ µατα εξαρτάται απ την επίδοσή τους σε εξετάσεις εθνικο επιπέδου. Επιπροσθέτως, στο Ελληνικ Ανοικτ Πανεπιστήµιο (Ε.Α.Π.) οι φοιτητές γίνονται αποδεκτοί απ την ηλικία των 22 ετών, µετά απ κλήρωση. Ιδιαίτερη αναφορά χρειάζεται να γίνει στη σηµασία της δεκάχρονης (10) υποχρεωτικής εκπαίδευσης και της δωρεάν παιδείας σε λες τις βαθµίδες. Συζητο νται προτάσεις απ το υλικ που έφεραν οι µαθητές για την εκπαίδευση των παιδιών σε άλλες χώρες. Παράλληλα, γίνεται αναφορά στα εκπαιδευτικά συστήµατα άλλων χωρών, µέσα απ την παρουσίαση περιπτώσεων παιδιών απ το εξωτερικ. Αξιοποιείται η έννοια του συστήµατος, αλλά και της οµοι τητας διαφοράς, καθώς γίνεται απ τους µαθητές η σ γκριση των διαφ ρων εκπαιδευτικών 25

9 { { ΕΝΟΤΗΤΑ Β Το Εκπαιδευτικό Σύστηµα συστηµάτων. Οι µαθητές µπορο ν να βρουν στοιχεία στο διαδίκτυο (πnternet) απ τις παρακάτω ιστοσελίδες: Γίνεται αναφορά στα χαρακτηριστικά του συστήµατος (π.χ. ενιαίο σ νολο, αλληλεξάρτηση, αλληλεπίδραση, οργάνωση, δοµή, καν νες κτλ.). Οι µαθητές καλο νται να επισηµάνουν αυτά τα χαρακτηριστικά τ σο στο εκπαιδευτικ σ στηµα σο και στην οικογένεια, η οποία αποτελεί σ στηµα. Η συζήτηση θα επεκταθεί και σε άλλα συστήµατα που έχουν γνωρίσει τα παιδιά σε άλλα µαθήµατά τους (π.χ. γλωσσικ, αριθµητικ, ηλιακ, οικοσ στηµα κτλ.). Μπορεί, επίσης, ανάλογα µε το επίπεδο, να επισηµανθεί η πολυσηµία της έννοιας «σ στηµα» (π.χ. δουλε ει µε σ στηµα, οδικ σ στηµα, κοινοβουλευτικ σ στηµα, νέο σ στηµα διδασκαλίας, τυφλ σ στηµα, το έχει σ στηµα να αργεί στη δουλειά του κ.ά.). ραστηριότητα Με τη συγκεκριµένη δραστηρι τητα επιδιώκεται η ενεργητική συµµετοχή των παιδιών και η ελε θερη έκφρασή τους. Ο στ χος είναι η εµπέδωση της οργάνωσης του ελληνικο εκπαιδευτικο συστήµατος, αλλά και η αξιολ γηση των γνώσεων και των στάσεων των µαθητών σε σχέση µε τα επαγγέλµατα. Αν ο εκπαιδευτικ ς αποφασίσει να δείξει στα παιδιά τη σχηµατική παρουσίαση του εκπαιδευτικο µας συστήµατος, µπορεί να επεκτείνει τη συζήτηση για το επάγγελµα που θα τα ενδιέφερε να ασκήσουν και την πορεία που θα ακολουθήσουν για την επίτευξη του στ χου τους. Σηµαντικ είναι εδώ να αποφευχθεί η δηµιουργία προτ πων σε σχέση µε τα επαγγέλµατα και να τονιστεί τι λα τα επαγγέλµατα είναι σηµαντικά και χρήσιµα. Τα παιδιά θα βοηθηθο ν απ το σχεδιάγραµµα, που ακολουθεί: Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστηµα Α.Ε.Ι. Α.Τ.Ε.Ι. 3η βαθµίδα εκπαίδευσης ΛΥΚΕΙΑ ΕΠΑ.Λ. 2η βαθµίδα εκπαίδευσης 10/χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση { Γυµνάσια ηµοτικά Σχολεία 1η βαθµίδα εκπαίδευσης Νηπιαγωγείο Παιδικοί Σταθµοί 26

10 Επιπλέον δραστηριότητες 1. Μπορο µε να αναζητήσουµε στοιχεία για τις διαφορές και τις οµοι τητες ανάµεσα στο ελληνικ εκπαιδευτικ σ στηµα και σε εκπαιδευτικά συστήµατα άλλων χωρών σε βιβλία, στο διαδίκτυο (βλέπε ιστοσελίδες στη διεξαγωγή του µαθήµατος) ή απ φίλους ή συµµαθητές που κατάγονται απ άλλες χώρες. Η συγκεκριµένη δραστηρι τητα αποβλέπει στη σ γκριση ξένων εκπαιδευτικών συστηµάτων µε το ελληνικ και προτείνεται να πραγµατοποιηθεί ως σχέδιο εργασίας (Project). Αποτελεί αξιολογική δραστηρι τητα µε σκοπ την αξιοποίηση και την εµπέδωση των σχετικών εννοιών και της δοµής του ελληνικο εκπαιδευτικο συστή- µατος. 2. Για τη διασ νδεση µε το γλωσσικ µάθηµα γίνεται παραποµπή στα κείµενα απ το Ανθολ γιο Λογοτεχνικών Κειµένων «Με λογισµ και µ νειρο», Ε και ΣΤ ηµοτικο, πως Ζαν Ζακ Σεµπέ Ρενέ Γκοσιν, Οι έλεγχοι, σελ και Ευγενία Φακίνου, Η Αστραδενή στο νέο σχολείο της, σελ Αξιολόγηση Ο εκπαιδευτικ ς µε τις τεχνικές αξιολ γησης που προσφέρει το κάθε κεφάλαιο (δραστηρι τητες) και µε τις τεχνικές των ρ λων ή εργασιών σε οµάδες αξιολογεί το βαθµ δηµιουργικής συµµετοχής των µαθητών και καταν ησης λειτουργίας του ελληνικο εκπαιδευτικο συστήµατος. Με διερευνητικές ερωτήσεις σε µορφή διαλ γου διακρίνει αν επιτε χθηκε ο στ χος, δηλαδή αν οι µαθητές καταν ησαν τι η εκπαίδευση είναι βασικ αγαθ και δικαίωµα του κάθε παιδιο. Οι επιπλέον δραστηρι τητες ενισχ ουν τον εκπαιδευτικ στην αξιολ γηση του έργου του. Κεφάλαιο 2ο: Ένα σχολείο για όλους Στόχοι του µαθήµατος ΕΝΟΤΗΤΑ Β Το Εκπαιδευτικό Σύστηµα Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να διαπιστώσουν οι µαθητές την αναγκαι τητα της παρξης εν ς θεσµικο πλαισίου για την Εκπαίδευση, µε ν µους που ρυθµίζουν τη δοµή, την οργάνωση και τη λειτουργία της. Να προσεγγίσουν την έννοια της ισ τητας των ευκαιριών στην εκπαίδευση και να εκτιµήσουν τη σηµασία της. Να διακρίνουν τρ πους µε τους οποίους το κράτος µεριµνά για την εκπαίδευση ειδικών οµάδων µαθητών, που αντιµετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες. Τέλος, να αποκτήσουν στάση αποδοχής απέναντι στα άτοµα αυτών των κοινωνικών οµάδων. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή τη συζήτηση των δυο παιδιών απ διαφορετικές κοινωνικές οµάδες (τσιγγάνα, αλλοδαπ ς) γίνεται αναφορά στην αναγκαι τητα στήριξης των παιδιών που αντιµετωπίζουν δυσκολίες στη φοίτησή τους στο σχολείο. Τονίζεται η διαφορετικ τητα του κάθε παιδιο και στο κείµενο που ακολουθεί η ειδική µέριµνα που λαµβάνεται για τα παιδιά µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (Α.µ.Ε.Ε.Α.). Επισηµαίνεται η ισ τητα των ευκαιριών στην εκπαίδευση για λους και γίνεται αναφορά σε Ειδικά σχολεία, σε Τµήµατα Ένταξης, σε Τάξεις Υποδοχής, κτλ. Βάση για λη τη συζήτηση βέβαια θα αποτελέσει η αξία της εκπαίδευσης, πως αυτή παρουσιάζεται στην παράγραφο 2 του Άρθρου 16 του Συντάγµατος, που παρατίθεται στο βιβλίο του µαθητή. 27

11 ΕΝΟΤΗΤΑ Β Το Εκπαιδευτικό Σύστηµα Αναφερ µαστε σε λες τις οµάδες (τσιγγάνοι, µετανάστες κτλ.), που παρουσιάζουν ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες και στον τρ πο, µε τον οποίο αυτές αντιµετωπίζονται απ το Κράτος. Ο εκπαιδευτικ ς, θα µπορο σε να φωτοτυπήσει τα παρακάτω κείµενα και να τα µοιράσει σε αντίστοιχες οµάδες, προκειµένου να διερευνηθεί ο τρ πος µε τον οποίο το κράτος στηρίζει την κάθε οµάδα πληθυσµο σε σχέση µε τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες. Παραθέτουµε το αντίστοιχο Φ.Ε.Κ., που αφορά την εκπαίδευση των ατ µων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Παράλληλα, ο εκπαιδευτικ ς µπορεί να αξιοποιήσει το βασικ ν µο για τη δοµή και λειτουργία της εκπαίδευσης (Ν. 1566/85). ΦΕΚ Α'78/ ΝΟΜΟΣ ΥΠ' ΑΡΙΘ.2817/2000 Εκπαίδευση των ατ µων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και άλλες διατάξεις Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Εκδίδουµε τον ακ λουθο ν µο που ψήφισε η Βουλή: ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Άρθρο 1 Έννοια, σκοπός και καθεστώς 1. Άτοµα µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, κατά την έννοια του παρόντος, θεωρούνται τα άτοµα που έχουν σηµαντική δυσκολία µάθησης και προσαρµογής εξαιτίας σωµατικών, διανοητικών, ψυχολογικών, συναισθηµατικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων. 2. Στα άτοµα αυτά περιλαµβάνονται όσοι: α) Έχουν νοητική ανεπάρκεια ή ανωριµότητα. β) Έχουν ιδιαίτερα σοβαρά προβλήµατα όρασης (τυφλοί, αµβλύωπες) ή ακοής (κωφοί, βαρήκοοι). γ) Έχουν σοβαρά νευρολογικά ή ορθοπεδικά ελαττώµατα ή προβλήµατα υγείας. δ) Έχουν προβλήµατα λόγου και οµιλίας. ε) Έχουν ειδικές δυσκολίες στη µάθηση, όπως δυσλεξία, δυσαριθµησία, δυσαναγνωσία. στ) Έχουν σύνθετες γνωστικές, συναισθηµατικές και κοινωνικές δυσκολίες και όσοι παρουσιάζουν αυτισµό και άλλες διαταραχές ανάπτυξης. 3. Στα άτοµα µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες περιλαµβάνονται επίσης πρόσωπα νηπιακής, παιδικής και εφηβικής ηλικίας που δεν ανήκουν σε µία από τις προηγούµενες περιπτώσεις, αλλά έχουν ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική προσέγγιση και φροντίδα για ορισµένη περίοδο ή για ολόκληρη την περίοδο της σχολικής ζωής τους. Οι µαθητές για τους οποίους δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των παραγράφων 2 και 3, καθώς και οι µαθητές που για µόνο το λόγο ότι η µητρική τους γλώσσα δεν είναι ελληνική, εµφανίζουν µειωµένη σχολική επίδοση, δεν θεωρούνται άτοµα µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. [ ] 6. Στα άτοµα που έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες παρέχεται ειδική εκπαίδευση, η οποία στο πλαίσιο των σκοπών της πρωτοβάθµιας, δευτεροβάθµιας και τεχνικής επαγγελµατικής εκπαίδευσης επιδιώκει ιδιαίτερα: α) την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, β) τη βελτίωση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων, ώστε να καταστεί δυνατή η ένταξη ή επανένταξή τους στο κοινό εκπαιδευτικό σύστηµα και η συµβίωση µε το κοινωνικό σύνολο, γ) την επαγγελµατική τους κατάρτιση και τη συµµετοχή τους στην παραγωγική διαδικασία, δ) την αλληλοαποδοχή τους µε το κοινωνικό σύνολο και την ισότιµη κοινωνική τους εξέλιξη. 28

12 ΕΝΟΤΗΤΑ Β Το Εκπαιδευτικό Σύστηµα 7. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων λαµβάνονται µέτρα και παρέχονται υπηρεσίες στα παραπάνω άτοµα ηλικίας έως 22 ετών σε όλες τις τάξεις των σχολείων πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Στα µέτρα αυτά περιλαµβάνονται ιδίως η κατάρτιση και εφαρµογή ειδικών προγραµµάτων και µεθόδων διδασκαλίας, η χρησιµοποίηση διδακτικού υλικού και η χορήγηση οργάνων και λοιπού ειδικού εξοπλισµού και γενικά κάθε είδους διευκολύνσεις καιεργονοµικές διευθετήσεις. Στις υπηρεσίες περιλαµβάνονται ιδίως η διάγνωση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών των ατόµων µε ειδικές ανάγκες, η αξιολόγηση, η παιδαγωγική και ψυχολογική υποστήριξη, η φυσικοθεραπεία, η εργοθεραπεία, η αγωγή λόγου, η κοινωνική και συµβουλευτική εργασία, η µεταφορά και η µετακίνηση και κάθε άλλο µέτρο ή υπηρεσία που υποστηρίζουν την ισότιµη µεταχείριση των ατόµων µε ειδικές ανάγκες: Όπου στις διατάξεις του παρόντος αναφέρεται διάγνωση, νοείται η διάγνωση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών. ραστηριότητα Πρ κειται για µια αξιολογική και εµπεδωτική δραστηρι τητα, µέσα απ την οποία ο εκπαιδευτικ ς µπορεί να αξιολογήσει τις γνώσεις που απέκτησαν τα παιδιά απ τη διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου. Προς διευκ λυνση του εκπαιδευτικο παραθέτουµε τις σωστές απαντήσεις: 1.α, 2.β, 3.γ, 4.α Επιπλέον δραστηριότητες 1. Για τη διασ νδεση µε το γλωσσικ µάθηµα, γίνεται παραποµπή στα κείµενα απ το Ανθολ γιο Λογοτεχνικών Κειµένων «Με λογισµ και µ νειρο», Ε και ΣΤ ηµοτικο. Ενδεικτικά αναφέρονται τα κείµενα: Έλλη Αλεξίου, Η Βαγγελίτσα, σελ , Παντελής Καλι τσος, Νένα σακί µαλλιά, σελ , Φιλίπ Μπαρµπώ, Η βιβλιοθήκη µας, σελ , Ελένη Σαραντίτη, Οι φίλοι µας οι τσιγγάνοι, σελ Χωριζ µαστε σε οµάδες, συζητο µε και καταγράφουµε οµάδες πολιτών που έχουν ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες και αναζητο µε τρ πους µε τους οποίους θα µπορο σε να ενισχυθεί η προσπάθειά τους να µορφωθο ν. Η συγκεκριµένη δραστηρι τητα αποβλέπει στη µελέτη προγραµµάτων για παιδιά µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και προτείνεται να πραγµατοποιηθεί ως σχέδιο εργασίας (Project). Επίσης, είναι δυνατ να συνδεθεί µε το µάθηµα της Γλώσσας. Σχετικ υλικ υπάρχει στο λογισµικ του µαθήµατος. Αξιολόγηση Ο εκπαιδευτικ ς µπορεί να αξιολογήσει µε τις σχετικές δραστηρι τητες, µε διάλογο ή µε διερευνητικές ερωτήσεις αν επιτε χθηκε ο συναισθηµατικ ς στ χος, δηλαδή αν οι µαθητές ευαισθητοποιήθηκαν ως προς την έννοια «Ένα σχολείο για λους». Τα παραδείγµατα των παιδιών που παρατίθενται βοηθο ν στην καταν ηση της ισ τητας των ευκαιριών στην εκπαίδευση και µε την καλλιέργεια των συµµετοχικών δραστηριοτήτων, ο εκπαιδευτικ ς διαπιστώνει αν τα παιδιά ευαισθητοποιήθηκαν απέναντι στις ειδικές οµάδες µαθητών. 29

13 ΕΝΟΤΗΤΑ Γ Η Εκκλησία Κεφάλαιο 1ο : Η Εκκλησία της Ελλάδος Με αφορµή το σχεδιάγραµµα, οδηγο µε τα παιδιά σε µια συζήτηση για τον ανθρωπιστικ και κοινωνικ ρ λο της εκκλησίας. Στόχοι του µαθήµατος Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να προσεγγίσουν την έννοια «Εκκλησία» και να αντιληφθο ν ποιοι την αποτελο ν. Να ενηµερωθο ν για την οργάνωση (βαθµοί ιεροσ νης, διοικητικά ργανα, ιεραρχία), για τη λειτουργία (πνευµατικ και κοινωνικ έργο) της Εκκλησίας και τη σχέση της µε άλλους φορείς. Να αναγνωρίσουν την Εκκλησία ως θεσµ µε ιδιαίτερο ανθρωπιστικ ρ λο και σηµασία µέσα στην κοινωνία και να αποκτήσουν θετική στάση απέναντί της. Να αξιοποιήσουν τη διαθεµατική έννοια του συστήµατος, αφο και η Εκκλησία (κλήρος) µπορεί να θεωρηθεί ως σ στηµα. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή τις εικ νες, γίνεται συζήτηση για το ρ λο της Εκκλησίας στην ελληνική κοινωνία. Στη συνέχεια τα παιδιά συµπληρώνουν προτάσεις για το ρ λο της εκκλησίας, πως τον έχουν κατανοήσει. Με αυτή τη συζήτηση για το ρ λο της εκκλησίας οι µαθητές µπορο ν να καταγράψουν το σοβαρ κοινωνικ και πνευµατικ έργο της Εκκλησίας. Κατ πιν, αποσαφηνίζεται ποιοι αποτελο ν την εκκλησία, ποιοι είναι οι βαθµοί ιεροσ νης και διευκρινίζονται οι εκκλησιαστικοί τίτλοι. Επίσκοπος Αρχιεπίσκοπος Πρεσβ τερος ή Ιερέας ή Παπάς Ιερά Σ νοδος ιαρκής Ιερά Σ νοδος ιάκονος ή ιάκος Μητροπ λεις - Μητροπολίτες Ενορίες - Ιερείς Βαθµοί Ιεροσ νης ιοίκηση της Εκκλησίας Μπορεί, επίσης, να γίνει συζήτηση για το άρθρο του Συντάγµατος, που αναφέρεται στη θρησκεία της Ελλάδας.

14 ΕΝΟΤΗΤΑ Γ Η Εκκλησία Ελληνικό Σύνταγµα Άρθρο 3 - (Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας) 1. Eπικρατούσα θρησκεία στην Eλλάδα είναι η θρησκεία της Aνατολικής Oρθόδοξης Eκκλησίας του Xριστού. H Oρθόδοξη Eκκλησία της Eλλάδας, που γνωρίζει κεφαλή της τον Kύριο ηµών Iησού Xριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωµένη δογµατικά µε τη Mεγάλη Eκκλησία της Kωνσταντινούπολης και µε κάθε άλλη οµόδοξη Eκκλησία του Xριστού τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τους ιερούς αποστολικούς και συνοδικούς κανόνες και τις ιερές παραδόσεις. Eίναι αυτοκέφαλη, διοικείται από την Iερά Σύνοδο των εν ενεργεία Aρχιερέων και από τη ιαρκή Iερά Σύνοδο που προέρχεται από αυτή και συγκροτείται όπως ορίζει ο Kαταστατικός Xάρτης της Eκκλησίας, µε τήρηση των διατάξεων του Πατριαρχικού Tόµου της κθ (29) Iουνίου 1850 και της Συνοδικής Πράξης της 4ης Σεπτεµβρίου Tο εκκλησιαστικό καθεστώς που υπάρχει σε ορισµένες περιοχές του Kράτους δεν αντίκειται στις διατάξεις της προηγού- µενης παραγράφου. 3. Tο κείµενο της Aγίας Γραφής τηρείται αναλλοίωτο. H επίσηµη µετάφρασή του σε άλλο γλωσσικό τύπο απαγορεύεται χωρίς την έγκριση της Aυτοκέφαλης Eκκλησίας της Eλλάδας και της Mεγάλης του Xριστού Eκκλησίας στην Kωνσταντινούπολη. (Πηγή: Ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων: ραστηριότητες 1. Σε αυτή τη δραστηρι τητα οι µαθητές καλο νται να λ σουν ένα σταυρ λεξο. Οι ορισµοί είναι: Οριζ ντια 1. ΕΚΚΛΗΣΙΑ, 2. ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ, 3. ΕΝΟΡΙΑ, 4. ΣΥΝΟ ΟΣ Κάθετα 1. ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ, 2. ΚΛΗΡΙΚΟΣ, 3. ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ, 4. ΙΕΡΑ, 5. ΙΕΡΕΑΣ 2. Σε οµάδες εργασίας οι µαθητές συζητο ν και καταγράφουν πώς θα µπορο σαν και οι ίδιοι να βοηθήσουν στο έργο της εκκλησίας, παραθέτοντας τις προτάσεις τους. Σε αυτή τη δραστηρι τητα αποφασίζουν να συµµετάσχουν στο φιλανθρωπικ έργο της εκκλησίας (µπορεί να γίνει αναφορά και στα κατηχητικά σχολεία). Με αυτ ν τον τρ πο βιώνουν το κοινωνικ έργο της εκκλησίας και την προσφορά βοήθειας στους συνανθρώπους µας. 3. Επισκεπτ µαστε τον να της ενορίας µας και συζητο µε µε τον ιερέα για τη διοίκηση, τη δο- µή και τη λειτουργία της Εκκλησίας. Μας ενηµερώνει σχετικά µε τον τρ πο λήψης των αποφάσεων στην Εκκλησία και τους φορείς µε τους οποίους συνεργάζεται, για να πραγµατοποιήσει το έργο της. Σε αυτή τη δραστηρι τητα οι µαθητές διεξάγουν µια έρευνα µε τη µέθοδο της συνέντευξης. Θα πρέπει πριν απ την επίσκεψη στην ενορία, να έχουν προετοιµάσει τις ερωτήσεις. Τα αποτελέσµατα της συνέντευξης συζητο νται στην τάξη και εξάγονται τα συ- µπεράσµατα. Αξιοποιείται η διαθεµατική έννοια του συστήµατος, καθώς η εκκλησία µε την οργάνωση, τη δοµή και τους καν νες της µπορεί να θεωρηθεί ως σ στηµα, πως διαπιστώθηκε και κατά τη σχετική συζήτηση. Πρ κειται για µια δραστηρι τητα, η οποία έχει σκοπ να βοηθήσει τα παιδιά µε ευχάριστο τρ πο να χρησιµοποιήσουν τις έννοιες, που διδάχθηκαν στο συγκεκριµένο µάθηµα. Αξιολόγηση Με διερευνητικές ερωτήσεις ο εκπαιδευτικ ς διαπιστώνει αν τα παιδιά καταν ησαν τις βασικές έννοιες της εκκλησίας και την οργάνωσή της. Με τον διάλογο και τη βοήθεια των συµµετοχικών δραστηριοτήτων, αξιολογεί κατά π σο οι µαθητές ευαισθητοποιήθηκαν απ το φιλανθρωπικ και κοινωνικ έργο της εκκλησίας. 31

15 ΕΝΟΤΗΤΑ Γ Η Εκκλησία Κεφάλαιο 2ο: Άλλα θρησκεύµατα στην Ελλάδα Στόχοι του µαθήµατος Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να γνωρίσουν οι µαθητές την έννοια του ρου «επικρατο σα θρησκεία». Να αναφέρουν άλλες θρησκείες ή θρησκευτικά δ γµατα που υπάρχουν στη χώρα µας. Να αναλ σουν την έννοια «ανεξιθρησκία» και να εκτιµήσουν τη σηµασία της καθιέρωσής της. Να αναπτ ξουν στάσεις σεβασµο απέναντι στον αλλ θρησκο και τον ετερ δοξο και γενικ τερα απέναντι στο διαφορετικ. Να προσεγγίσουν τη θεµελιώδη / διαθεµατική έννοια «πολιτισµ ς» µε την επισήµανση ηθών, εθίµων και έργων τέχνης, που συνδέονται µε τη θρησκευτική πίστη. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή το διάλογο των ηρώων και τις εικ νες που παρατίθενται, γίνεται αναφορά στις θρησκείες που υπάρχουν στη χώρα µας. Η Ελλάδα τείνει πλέον να γίνει µια πολυπολιτισµική κοινωνία. Με την α ξηση της µετανάστευσης τα τελευταία χρ νια έχουν έρθει στην πατρίδα µας πολλοί άνθρωποι απ άλλες χώρες, που πιστε ουν σε άλλες θρησκείες, µονοθεϊστικές (Χριστιανισµ ς, Ιουδαϊσµ ς, Μωαµεθανισµ ς) και πολυθεϊστικές (Ινδουισµ ς). Αν υπάρχει στην τάξη κάποιο παιδί αλλ θρησκο, µπορεί να προκληθεί συζήτηση σχετικά µε τη θρησκεία του. Στο σηµείο αυτ κρίνεται σκ πιµη η αναφορά στο γεγον ς τι οι περισσ τεροι Έλληνες είναι Χριστιανοί Ορθ δοξοι, χι µως λοι. Στη Θράκη, για παράδειγµα, ζει η Μουσουλµανική µειον τητα, της οποίας τα µέλη πιστε ουν στο Μωα- µεθανισµ. Στη συνέχεια µε αφορµή το κείµενο απ την ιστορία της Ε τάξης ο εκπαιδευτικ ς επιχειρεί ιστορική αναδροµή στη θρησκευτική ελευθερία θυµίζοντας στους µαθητές και την περίοδο των διωγ- µών. Συζητώντας θα κατανοήσουν τι η θρησκευτική ελευθερία είναι σπουδαία κατάκτηση των προγ νων µας. Το Ελληνικ Σ νταγµα κατοχυρώνει την ανεξιθρησκία, το δικαίωµα κάθε ανθρώπου να πιστε ει σε ποια θρησκεία επιθυµεί και να εκδηλώνει την πίστη του ελε θερα. Απαγορε εται, µως, ο προσηλυτισµ ς, δηλαδή η προσπάθεια εν ς ατ µου να επηρεάσει το θρησκευτικ συναίσθηµα του άλλου, να µεταστρέψει την πίστη του και να αποδεχτεί µια άλλη θρησκεία. Παραθέτουµε το άρθρο 13 του Συντάγµατος, που σχετίζεται µε τη θρησκευτική ελευθερία. Άρθρο 13 - (Θρησκευτική Ελευθερία) 1. Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. Η απόλαυση των ατοµικών και πολιτικών δικαιωµάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός. 2. Kάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά µε τη λατρεία της τελούνται ανεµπόδιστα υπό την προστασία των νόµων. H άσκηση της λατρείας δεν επιτρέπεται να προσβάλλει τη δηµόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη. O προσηλυτισµός απαγορεύεται. 3. Oι λειτουργοί όλων των γνωστών θρησκειών υπόκεινται στην ίδια εποπτεία της Πολιτείας και στις ίδιες υποχρεώσεις απέναντί της, όπως και οι λειτουργοί της επικρατούσας θρησκείας. 4. Kανένας δεν µπορεί, εξαιτίας των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, να απαλλαγεί από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς το Kράτος ή να αρνηθεί να συµµορφωθεί προς τους νόµους. 5. Kανένας όρκος δεν επιβάλλεται χωρίς νόµο, που ορίζει και τον τύπο του. (Πηγή: ιστοσελίδα: 32

16 ΕΝΟΤΗΤΑ Γ Η Εκκλησία Ο εκπαιδευτικ ς δ ναται να αναφερθεί και σε δ γµατα των διαφ ρων θρησκειών, πως για παράδειγµα των χριστιανών, που µπορεί να είναι: Ορθ δοξοι, Καθολικοί, Ευαγγελιστές κτλ. Κατά τη συζήτηση για τη θρησκεία, ως έκφραση του πολιτισµο εν ς λαο, γίνεται αναφορά σε ήθη, έθιµα και έργα τέχνης που συνδέονται µε τη θρησκευτική πίστη (εικ νες, αγάλµατα κ.ά.). ραστηριότητα Σε αυτήν τη δραστηρι τητα επιδιώκεται να συγκεντρώσουν οι µαθητές στοιχεία και υλικ (απ το διαδίκτυο, τον τ πο κ.ά.) για τις θρησκείες και ταυτ χρονα να αξιοποιηθο ν οι διαθεµατικές έννοιες της οµοι τητας και της διαφοράς, αλλά και η οµαδοσυνεργατική διδασκαλία. Η δραστηρι τητα προσφέρεται για την ανάπτυξη στάσης αποδοχής απέναντι σε άλλες θρησκείες και γενικ τερα απέναντι στο διαφορετικ. Η συγκεκριµένη εργασία δηµοσιε εται είτε στην εφηµερίδα της τάξης είτε στην εφηµερίδα του σχολείου. Σχετικ υλικ µπορο ν να αντλήσουν οι µαθητές απ το βιβλίο των Θρησκευτικών και στο λογισµικ του µαθήµατος. Επιπλέον δραστηριότητες 1. Για τη διαθεµατική διασ νδεση της εν τητας µε το γλωσσικ µάθηµα γίνεται παραποµπή στα κείµενα απ το Ανθολ γιο Λογοτεχνικών Κειµένων «Με λογισµ και µ νειρο», Ε και ΣΤ ηµοτικο. Ενδεικτικά αναφέρονται: Ειρήνη Μάρρα, Τα Χριστο γεννα του Τα Κι Κο, σελ και Γρηγ ριος Ξεν πουλος, Τα κ κκινα αυγά, σελ Στη Στ τάξη εν ς δηµοτικο σχολείου, κατά τη διδασκαλία της εν τητας που αναφέρεται στη Χριστιανική αγάπη, ο Μωχάµετ, που είναι µουσουλµάνος, αποφάσισε να παραµείνει στην τάξη και άκουγε µε πολ ενδιαφέρον. Στο τέλος σήκωσε το χέρι του και δήλωσε τι η αγάπη είναι στοιχείο που και η δική του θρησκεία προτάσσει. Συζητο µε και για άλλα κοινά στοιχεία µεταξ των διαφ ρων θρησκειών, πως η ευσέβεια και η ειρήνη. 3. Υπάρχει στην τάξη µαθητής, πο πιστε ει σε άλλη θρησκεία; Συζητάµε για τους καν νες της δικής του θρησκείας. Σε αυτήν τη δραστηρι τητα αξιοποιείται η παρουσία του αλλ θρησκου µαθητή, ο οποίος µπορεί να αναφερθεί σε συνήθειες, σχετικές µε τη θρησκεία του. Αξιοποιείται η διαθεµατική έννοια του πολιτισµο µέσα απ τον καθηµεριν τρ πο ζωής και τη συµπεριφορά των ανθρώπων. Με τη συζήτηση αξιολογείται και η στάση των µαθητών απέναντι σε άλλα θρησκε µατα. Αξιολόγηση Με συµµετοχικές δραστηρι τητες, µε διάλογο και διερευνητικές ερωτήσεις µπορεί ο εκπαιδευτικ ς να αξιολογήσει τις δεξι τητες των µαθητών, τις στάσεις και τις αξίες που έχουν διαµορφώσει απέναντι σε άλλα θρησκε µατα. ιαπιστώνει, επίσης, αν καταν ησαν τι υπάρχουν κοινά στοιχεία µεταξ των διαφ ρων θρησκειών και αν ευαισθητοποιήθηκαν. 33

17 ΕΝΟΤΗΤΑ Οργάνωση κοινωνικής & πολιτικής ζωής Κεφάλαιο 1ο: Οι ήµοι και οι Κοινότητες στην Ελλάδα Στόχοι του µαθήµατος Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να αντιληφθο ν τι η χώρα µας είναι οργανωµένη σε δήµους και κοιν τητες. Να κατανοήσουν την αναγκαι τητα της ανακατανοµής των δήµων και κοινοτήτων, σ µφωνα µε το σχέδιο «Καποδίστριας». Να αποσαφηνίσουν τις έννοιες «δήµος» και «κοιν τητα». Να αξιοποιήσουν τις διαθεµατικές έννοιες οµοι τητα - διαφορά συγκρίνοντας τα είδη των δήµων. Να αξιοποιήσουν και τις έννοιες του χώρου χρ νου, µελετώντας τη χωροταξική κατανο- µή των δήµων και των κοινοτήτων και τη µεταβολή της στο χρ νο. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή την προτροπή του ικαι πολι προκαλείται συζήτηση για το πρ γραµµα «Καποδίστριας», που εφαρµ ζεται στην Ελλάδα απ το Παράλληλα, οι µαθητές συµβουλε ονται το χάρτη, βρίσκουν το νοµ στον οποίο κατοικο ν και εντοπίζουν τους δήµους και τις κοιν τητές του. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στα είδη των δήµων και στις οµοι τητες και τις διαφορές µεταξ τους. Για τη διευκ λυνση του εκπαιδευτικο, παρατίθενται εδώ τα είδη των δήµων, πως φαίνονται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών, ηµ σιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης: ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ (για την ενηµέρωση του εκπαιδευτικού) Τυπολογία των ΟΤΑ πρώτης βαθµίδας Το οργανωτικό σχήµα της πρωτοβάθµιας τοπικής αυτοδιοίκησης που εισήγαγε ο ν. ΝΖ /1912 θεµελίωσε τη διττή τυπολογία των ΟΤΑ στη βάση της διάκρισης µεταξύ αγροτικών και αστικών οικισµών. Η αµφισβήτηση όµως κατά του δηµοτικού θεσµού οδήγησε στον προσδιορισµό µε αυστηρά πληθυσµιακά και εµµέσως χωροταξικά κριτήρια των αστικών οικιστικών ενοτήτων οι οποίες προσέλαβαν αντίστοιχη διοικητική µορφή, ως δήµοι. Το σύνθηµα της απελευθέρωσης των συνοικισµών επένδυσε ιδεολογικά ένα εύπλαστο θεσµικό πλαίσιο αναγνώρισης των κοινοτήτων και συνέβαλε στο επίµαχο φαινόµενο της πολυδιάσπασης και της ίδρυσης εξαρχής µη βιώσιµων διοικητικών µονάδων. Πάντως, ως προς την αναγνώριση των κοινοτήτων δεν πρέπει να διαφύγει από την προσοχή µας η καθιέρωση και λειτουργικών κριτηρίων, όπως η ύπαρξη ή η ικανότητα χρηµατοδότησης σχολείου στοιχειώδους εκπαιδεύσεως. Αλλά και το προηγούµενο θεσµικό καθεστώς του Β.. της 27ης εκεµβρίου 1834 κατέτασσε τους δήµους σε τρεις "τάξεις" ανάλογα µε τον πληθυσµό. Σε κάθε τάξη αντιστοιχούσε διαφορετικός αριθµός δηµαρχιακών παρέδρων και υπήρξε διαφορά και ως προς τον τρόπο διορισµού του ηµάρχου. Εν ολίγοις, το πληθυσµιακό κριτήριο συνδέθηκε και τότε µε διαφορές στη συγκρότηση των διοικητικών οργάνων. Το φαινόµενο της θέσπισης διαφορετικών τύπων πρωτοβάθµιων ΟΤΑ συναντάται και σε ευρωπαϊκές χώρες, χαρακτηριστικότερη των οποίων είναι η περίπτωση της Γερµανίας. Υπάρχουν πάντως και πολλές που έχουν ενιαίο τύπο ανεξάρτητα από πληθυσµό ή οικιστική µορφή, γεγονός που συνήθως σχολιάζεται από τους ειδικούς ως αρνητικό. Στην χώρα µας παρατηρείται µία ανακόλουθη κατάσταση: ενώ η αρχική διαφορετικότητα µεταξύ δήµου και κοινότητας είχε θεµελιωθεί σε πληθυσµιακά και χωροταξικά κριτήρια, γεγονός που αποτελούσε θετικό γνώρισµα για το σύστηµά µας, στη συνέχεια η µεν κοινότητα έµεινε καθηλωµένη στα δεδοµένα του 1912, ο δε δήµος έγινε κατανοητός ως αξιολογική οντότητα ανώτερη της κοινότητας και έτσι επιδιώκεται η µετεξέλιξη κοινοτήτων σε δήµους µεταβάλλοντας το αρχικό περιεχόµενο της διαφοράς. Ταυτόχρονα παρατηρείται η θεσµοθέτηση δήµων που έχουν ενιαίο θεσµικό πλαίσιο αλλά κρίσι- µες πληθυσµιακές και χωροταξικές διαφορές.

18 ΕΝΟΤΗΤΑ Οργάνωση κοινωνικής & πολιτικής ζωής Προκειµένου να υπάρξει ορθολογικότερη διοικητική οργάνωση αλλά και να προσαρµοσθεί το θεσµικό πλαίσιο στη σύγχρονη πραγµατικότητα και τις διοικητικές και αναπτυξιακές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας, προτείνεται η εξειδίκευση των επιµέρους τύπων πρωτοβάθµιων ΟΤΑ. Ασφαλώς ως προς το βασικό ονοµαστικό προσδιορισµό, για ιστορικούς αλλά και δεοντολογικούς λόγους προτείνεται η χρήση του όρου: ήµος. Οι ήµοι όµως πρέπει να διακρίνονται σε ειδικούς τύπους και στον καθένα θα αναλογούν ιδιαιτερότητες τόσο ως προς το διοικητικό σύστηµα αλλά και ως προς τις αρµοδιότητες. Επίσης είναι χρήσιµο να επισηµανθεί ότι οι επιθετικοί προσδιορισµοί των τύπων των δήµων δεν πρέπει να αποτυπωθούν και στο νοµικό πλαίσιο. Άλλωστε η διάκρισή τους έχει µόνο λειτουργικό χαρακτήρα και δεν αποτελεί αξιολογική ή οργανωτική διάκριση ΟΤΑ. ήµος Ενότητα Χωριών Βασικό χαρακτηριστικό είναι η ενότητα αγροτικών οικισµών. Θα αποτελεί το κατεξοχήν "προϊόν" των Συνενώσεων. Κύριο γνώρισµα η αναπτυξιακή λειτουργία της ηµοτικής Αρχής και η δηµοτική αποκέντρωση στη βάση των πρώην Κοινοτήτων µε τα Τοπικά Συµβούλια, ακόµη και στην έδρα του νέου ΟΤΑ. Εκλογικό σύστηµα που επιτρέπει την εκπροσώπηση όλων, στο µέτρο του δυνατού, των πρώην κοινοτήτων στο ηµοτικό Συµβούλιο. Ειδικές ρυθµίσεις σχετικά µε τις αρµοδιότητες µπορούν να αναφέρονται στις ορεινές ή παραµεθόριες περιοχές. ήµος Ηµιαστικός οικισµός Βασικό χαρακτηριστικό η ύπαρξη ενός ηµιαστικού οικισµού µε πληθυσµό άνω των ή κατοίκων. Μ' αυτόν συνενώνονται όµοροι ΟΤΑ εφόσον βρίσκονται στην άµεση επιρροή του. Τοπικά Συµβούλια στις µικρότερες κοινότητες που θα συνενωθούν µαζί του. Σύστηµα εκπροσώπησης και των µικρότερων κοινοτήτων στο ηµοτικό Συµβούλιο. Αστικός ήµος Ο κλασικός τύπος του σύγχρονου αστικού δήµου. Προσαρτώνται οι όµορες κοινότητες δορυφόροι. Τοπικά Συµβούλια στις προσαρτώµενες κοινότητες. ήµος Νησί Εκτός από τα µεγάλα νησιά που αποτελούν, σε αρκετές περιπτώσεις, νοµαρχιακές αυτοδιοικήσεις ή εκείνα που έχουν µεγάλη έκταση και πληθυσµό, όλοι οι ΟΤΑ των υπολοίπων µικρών νησιών επιδιώκουν τη Συνένωση έτσι ώστε κάθε νησί να οργανώνεται ως δήµος. Ως προς το διοικητικό σύστηµα ισχύουν κατεξοχήν τα αναφερόµενα στους αντίστοιχους τύπους που περιγράφονται παραπάνω. ήµος Πολεοδοµικό Συγκρότηµα Πρόκειται για τους µεγάλους δήµους (εκτός των δύο µητροπολιτικών κέντρων) που αποτελούν ήδη µικρές µητροπολιτικές περιοχές Σ' αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να εξετασθεί, µετά την ολοκλήρωση της ανασυγκρότησης και την ανάδειξη των νέων δηµοτικών αρχών, η συγκρότηση θεσµών συνεργασίας για τη διαχείριση ευρύτερων λειτουργιών της περιοχής. ήµοι Τµήµατα µητροπολιτικών περιοχών Πρόκειται για τους ΟΤΑ της µητροπολιτικής περιοχής Αττικής και Θεσσαλονίκης που ο ρόλος τους καθώς και η χωρική τους ανασυγκρότηση πρέπει να επαναπροσδιορισθεί στο πλαίσιο συστήµατος µητροπολιτικής διοίκησης. (Γι' αυτό άλλωστε το προτεινόµενο Πρόγραµµα δεν αφορά την Αττική και τα πολεοδοµικά συγκροτήµατα της Θεσσαλονίκης και του Βόλου - Ν. Ιωνίας) (Πηγή: Ιστοσελίδα Υπουργείου Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης: Για να κατανοήσουν οι µαθητές τους λ γους, για τους οποίους η κοιν τητα του Σουλίου παρέµεινε κοιν τητα µπορο ν να συµβουλευτο ν το βιβλίο της Ιστορίας τους και άλλες ιστορικές πηγές, για να αναλ σουν τον ιστορικ ρ λο του Σουλίου και των Σουλιωτών. Σχετικά µε την κοιν τητα Νυµφαίου στη Φλώρινα, τον προστατευ µενο Παραδοσιακ Οικισµ, µπορο ν να αναζητήσουν πληροφορίες στο ιαδίκτυο ( 35

19 ΕΝΟΤΗΤΑ Οργάνωση κοινωνικής & πολιτικής ζωής ραστηριότητα Η δραστηρι τητα στο τέλος της εν τητας, παρέχει τη δυνατ τητα στους µαθητές να αναζητήσουν Κοιν τητες που δεν έχουν ενταχθεί στο σχέδιο Καποδίστριας και να προβληµατιστο ν για τους λ γους που συνέβη αυτ. Στη συγκεκριµένη εν τητα γίνεται διασ νδεση µε το µάθηµα της Ιστορίας και της Γεωγραφίας. Επιπλέον δραστηριότητες 1. Οι µαθητές µπορο ν να συγκεντρώσουν υλικ για την Τοπική Ένωση ήµων και Κοινοτήτων (Τ. Ε.. Κ.) της περιοχής τους. 2. Προτείνεται στον εκπαιδευτικ να εργαστεί µε τους µαθητές του πάνω στις δραστηρι τητες, της αντίστοιχης εν τητας του λογισµικο (CD-ROM), που συνοδε ει τα βιβλία της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής. 3. Οι µαθητές χωρίζονται σε οµάδες εργασίας για να ερευνήσουν την ιστορία του τ που τους. Μία οµάδα θα αναζητήσει πληροφορίες απ τις τοπικές εφηµερίδες. Άλλη οµάδα θα πάρει συνεντε ξεις απ κατοίκους της περιοχής ή παράγοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης.το υλικ που θα συγκεντρωθεί απ τις οµάδες, θα καταγραφεί, θα επιλεγεί και θα αξιολογηθεί απ τον εκπαιδευτικ και τους µαθητές της τάξης. Εφ σον υπάρχει η δυνατ τητα, το λε κωµα µπορεί να µοιραστεί σε λους τους µαθητές της τάξης. Η δραστηρι τητα αυτή προτείνεται να υλοποιηθεί ως σχέδιο εργασίας (project) µε τη συνεργασία της Γεωγραφίας και της Ιστορίας. Αξιολόγηση Ο εκπαιδευτικ ς µπορεί να αξιολογήσει την καταν ηση και εµπέδωση της παρεχ µενης γνώσης µε τη βοήθεια χαρτών και εικ νων. Τα παραδείγµατα και οι χάρτες που θα συµβουλευτο ν οι µαθητές θα τους βοηθήσουν να συσχετίσουν το περιεχ µεν τους µε τις γνώσεις τους και τις εµπειρίες τους. Ο εκπαιδευτικ ς διερευνά µε ερωτήσεις αν έγιναν αντιληπτές οι βασικές έννοιες «δήµος» και «κοιν τητα». Κεφάλαιο 2ο: Οργάνωση - ιοίκηση των ήµων και Κοινοτήτων Στόχοι του µαθήµατος Η διδασκαλία του συγκεκριµένου κεφαλαίου έχει στ χο να καταστήσει τους µαθητές ικανο ς: Να γνωρίσουν τον τρ πο οργάνωσης των δήµων και κοινοτήτων και τον τρ πο διοίκησής τους. Να γνωρίσουν το ρ λο του ηµάρχου και του ηµοτικο Συµβουλίου και τη συµβολή τους στην πρ οδο και την ευηµερία των δηµοτών τους. Να κατανοήσουν τον τρ πο λήψης των αποφάσεων και την αξία της αρχής της πλειοψηφίας. Να διευρ νουν τις διαθεµατικές έννοιες άτοµο σ νολο. ιεξαγωγή του µαθήµατος Με αφορµή το σκίτσο απ την αίθουσα συνεδρίων του ηµοτικο Συµβουλίου, οι µαθητές συζητο ν για το ηµοτικ ή Κοινοτικ Συµβο λιο και τον τρ πο λήψης των αποφάσεων µέσα σε αυτ. Η συζήτηση µπορεί να επεκταθεί και στην οργάνωση του δήµου µε βάση τις παρακάτω πληροφορίες. 36