[Με χαρακτικά (σε εικόνες) από τη Βάσω Κατράκη και το Γιώργο Φαρμακίδη], εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», 2008

Transcript

1 1 Μαριάνθης Αλειφεροπούλου Χαλβατζή Προμηθέων Τόποι Μονοδένδρι Μακρονήσι (Έμμετρα αφηγήματα) [Με χαρακτικά (σε εικόνες) από τη Βάσω Κατράκη και το Γιώργο Φαρμακίδη], εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», 2008 Για τους αθώους που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς στο Μονοδένδρι και τις χιλιάδες των ιδεολόγων μαχητών της Εθνικής Αντίστασης, που βασανίστηκαν από Έλληνες στη Μακρόνησο για να αρνηθούν την ιδεολογία τους, αλλά δεν υποτάχτηκαν, η κυρία Αλειφεροπούλου έγραψε υπέροχους στίχους, για να τιμήσει την αξιοπρέπειά τους και την υπέροχη αντοχή τους στην υπεράσπιση της κοινωνικής ιδεολογίας τους. Ομολογώ ότι αδυνατώ να γράψω ό,τι ονομάζουμε βιβλιοπαρουσίαση ή βιβλιοκρισία για την περίπτωση αυτή. Περιορίζομαι μόνο να σημειώσω ότι ο τίτλος μου θυμίζει το μύθο του Προμηθέα, εκείνου του ημίθεου που «έβαλε στο νου των ανθρώπων πολλές ελπίδες και τους έφερε τη φωτιά» 1 και για τις φιλάνθρωπες αυτές πράξεις του τιμωρήθηκε από το Δία με φρικτά βασανιστήρια στην Καύκασο, αλλά άντεξε ως την ημέρα της λύτρωσής του από τον Ηρακλή Θεωρώ πιο σωστό από σεβασμό στη δημιουργό αυτών των έμμετρων αφηγημάτων και σε όποιες / όποιους θα διαβάσουν ετούτη την παρουσίαση να παραθέσω μερικούς μόνο από τους εκλεκτούς στίχους που εμπνεύστηκε η κ. Αλειφεροπούλου από τον αγώνα, τη θυσία και την ιδεολογική αξιοπρέπεια των ηρώων που δολοφονήθηκαν από τους βάρβαρους κατακτητές στο Μονοδένδρι και των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης που βασανίστηκαν αλύπητα από ταπεινούς συμπατριώτες, αλλά έμειναν άκαμπτοι και φώτισαν με τη μεγαλοσύνη τους την κοινωνία τους. Αρχίζω, λοιπόν, την παρουσίαση από; α Το Μακρονήσι: 1. Η Ανθρωπογονία: Καταμεσής στο πέλαγος κι αντίκρυ από τον ήλιο στέκει κατάξερο νησί, βράχος αψύς και στέρφος Αψύ και στεριοθέμελο το είπαν Μακρονήσι Σ αυτή την πέτρα τη σκληρή την άνυδρη και στείρα όπου τη δέρνει ο βοριάς, την τρώει η αρμύρα 11 Ιωάννη Κακριδή, Ευ. Ρούσσου κ.α., Ελληνική Μυθολογία (Εκδοτική Αθηνών), τ. 1ος, σελ

2 2 εδώ θ αντρειέψει ο άνθρωπος, θα κονταροπαλέψει κι από την πέτρα τη σκληρή η λευτεριά θα φέξει. Δω θα παλέψουν γίγαντες τιτάνες με το Δία θα του αρπάξουν τη φωτιά και την Ελευθερία Κάλεσε ο Δίας σύναξη τον Κέρβερο, τον Αδη «Κάντε το βράχο κάτεργο, τους όρμους κολαστήρι να τους τσακίστε την ψυχή να πάρτε υπογραφή τους θέλω μετάνοιας δήλωση, δε θέλω τη ζωή τους». 2. Η Μεταγωγή: Σ αυτό το στέρφο το νησί, απάνω στην καρδιά του θρονιάστηκε ο φασισμός και τα παράπαιδά του Είναι της γης η Κόλαση, του Άδη το καμίνι του μίσους και του σαδισμού, της βίας εργαστήρι Σ αυτό το βάρβαρο σκολειό να τους αναμορφώσουν και τους δασκάλους του λαού τους είπαν συμμορίτες Κι ως το καράβι πλεύρισε κι η θύελλα βρυχιόταν βγαίναν οι γίγαντες ορθοί από τη μπουκαπόρτα Μονάχοι τους διαλέξανε της αντρειάς το δρόμο με αίμα και με ίδρωτα, ν αλλάξουνε τον κόσμο Είχαν το λόγο όπλο τους τη γνώση δύναμή τους και τη συντροφικότητα δασκάλα απαντοχή τους Κάναν το αντίσκηνο ζεστό, συντροφικό κονάκι γιατάκι ν απαγκιάζουνε, σκολειό κι αναγνωστήρι. 3. Το Μαρτύριο της πέτρας και της δίψας: (Οι εξόριστοι του Μακρονησιού υποχρεώνονται να ανεβάζουν ογκόλιθους σε μια έρημη πλαγιά, όπου είχε κατασκευαστεί στέρνα με νερό, όχι για να πιουν, αλλά για να βασανιστούν φτάνοντας εκεί κατάκοποι και διψασμένοι): Δίπλα στη στέρνα, στο νερό, τη φάλαγγα οδηγούνε ντάλα καταμεσήμερο, να λαχταρούν να πιούνε ν αγριεύει η δίψα σα θεριό, να τρώει τα σωθικά τους, να τους πυρώνει το μυαλό, να καίει τα λογικά τους. «Δικό του είναι το νερό να πιει και να χορτάσει μόνο να κάνει δήλωση, να βγει να υπογράψει»!!.. Καρδιά ν αντέξουμε, ψυχή ν αντισταθούμε, σύντροφοι, αψηφήστε τους το λόφο ν ανεβούμε!!! 4. Το Μαρτύριο της χαράδρας:..( Οι φασίστες εθνικόφρονες πολυβολούν από καράβι κοντά στην παραλία της Μακρονήσου) «Αδέρφια, μάς σκοτώνουνε» η φάλαγγα φωνάζει

3 3 η μαύρη νύχτα ράγισε, σκίστηκε το σκοτάδι. Αναστατώνονται οι σκηνές, ψάχνονται και μετριούνται ποιοι λείπουν, ποιους επήρανε, μαζί τους να πονούνε. «Αδέρφια,.μη λυγίσετε, αγάντα, κρατηθείτε τον πόνο και το θάνατο, σύντροφοι, αψηφήστε». (Οδηγίες από την άκαρδη εξουσία): «Τσακίστε κόκαλα, πλευρά και λιώστε το κορμί τους μέχρι να πάρτε δήλωση, να πάρτε υπογραφή τους» Τρέχουν οι δήμιοι να κρυφτούν, χάνονται στα σκοτάδια και οι γίγαντες ορθώνονται και σβήνουν στη χαράδρα. Μα ο θάνατος ανίκανος να πάρει την ψυχή τους σαν τους αγγίζει σκιάζεται και μακριά τους φεύγει, γιατί εδώ στο αλώνι της ζωής ο θάνατος πεθαίνει. Σακατεμένα τα κορμιά, οι σάρκες τους κομμάτια, μα σαν χαράξει η αυγή κι ανοίγουνε τα μάτια τους παραστέκουν σύντροφοι, στο προσκεφάλι η Νίκη κι είναι η ζωή ανίκητη στο στέρφο Μακρονήσι. 5. Η συνομωσία: Μα εδώ σε τούτο το νησί, σε τούτη τη χαράδρα οι αστραπές δεν υπακούν, το ατσάλι δε λυγάει Και η ψυχή του αδούλωτου θεούς δεν προσκυνάει. Άφρονας έγινε ο θεός και ο νόμος τυραννία. Να χα φωνή ανθρώπινη, μιλιά να τους μηνύσω τη μπαμπεσιά και τη σφαγή, λίγο προτού να σβήσω 6. Η μεγάλη σφαγή: Πρώτη του Μάρτη παγερή, μέρα σημαδεμένη δε χτύπησε εγερτήριο κι η σάλπιγγα σωπαίνει.. το σχέδιο αρχίζει της σφαγής, της βίας πρωτεργάτης Με βία αρπάζουν τους νεκρούς, βρίζουν και προκαλούνε μαζί ο δήμιος κι ο χαφιές το σχέδιο εκτελούνε. Μα εκείνοι οι απροσκύνητοι, σαν ένας ενωμένοι, αλύγιστοι αντιστέκονται, στον νου πειθαρχημένοι πέντε χιλιάδες άοπλοι, μία καρδιά ένα σώμα. Κόκκινο τάγμα θρυλικό, κανείς δεν υπογράφει τις Θερμοπύλες του μυαλού οχτρός δε θα περάσει.. Ό,τι θα πω απόψε εδώ κι ό, τι θα μολογήσω

4 4 το λέω με δέος και θυμό, τρέμω μην αδικήσω τους αντρειωμένους, τους νεκρούς, τους ζωντανούς π αντέξαν άντεξαν στο φυλάκιο, στο σύρμα, στη χαράδρα στάθηκαν στ αποσπάσματα, το θάνατο τρομάξαν 7. Ο Θρήνος:. Ξυπνάτε μάνες των αητών, μάνες των αντρειωμένων κι ως φτάσανε στο Λαύριο, γιόμισε το λιμάνι μα πώς οι δόλιες να διαβούν τ άγριο το λιμάνι. Μάνες, φτάνουν τα κλάματα, φτάνουν τα μοιρολόγια τη νίκη την κερδίσανε οι άντρες, τα παιδιά σας Το θάνατο αψηφήσανε, μ αυτόν εμετρηθήκαν σε ό,τι πολύ αγάπησαν και τη ζωή χαρίσαν. Τούτη είναι η νίκη η πιο τρανή και της ζωής το μέτρο. Ο τύραννος και ο φασισμός ανάξιοι, τέρας στέρφο. 8. Τα μήνυμα της νίκης: Δεν είναι πια τα πράγματα στον κόσμο όπως ήταν ο τύραννος και ο θεός κι η άγνοια νικηθήκαν το λόγο έχει ο Άνθρωπος, μέγα της φύσης θάμα Μπήκε η αγάπη στην καρδιά κι η λευτεριά στη σκέψη τον κόπο, τον ιδρώτα του κανείς δε θα του κλέψει. Κείνος κρατάει το σφυρί, κείνος και το δρεπάνι, οργώνει, σπέρνει και τρυγάει, νόμους και δίκιο φτιάχνει.. Εύκολο είναι, τύραννε, το σώμα να ξεκάνεις, μα την ψυχή του αδούλωτου, πετάει και δεν τη φτάνεις «Αλίμονό σου, τύραννε, πάρε το λόγο πίσω δε σου απόμεινε ντροπή, σταλιά σέβας αντρίκιο θηλιά θα κάνεις τη ζωή, κόμπο που θα σε πνίξει και τις μανάδες των νεκρών, φωτιά να σ αφανίσει». 9. Οι γυναίκες: Φόβος του τρώει τα σωθικά, τρόμος τα λογικά του άφρισε ο Δίας, πρόσταξε τα υποτακτικά του:. «φέρτε τες εδώ, στο κάτεργο, με αίμα να «δηλώσουν». Με τούτες δε θ ασχοληθώ, έχω πολλά στην πλάτη δέκα ημέρες το πολύ και θα χουν υπογράψει»

5 5. «Μην τις θωρείς στην όψη άρρωστες έχουν καρδιές ανίκητες ετούτες οι γυναίκες» λέει το Κράτος και μετράει προδότες αλφαμίτες Σκύψε, ουρανέ, και θαύμασε ετούτες τις γυναίκες Ανταρτομάνες που κρατούν το αλέτρι το δρεπάνι γυναίκες που δε σκύβουνε στον τύραννο κεφάλι Μπουλούκια πέφτουν πάνω τους, λιάνισαν τα κορμιά τους με σγούρια κουροψάλιδα κουρέψαν τα μαλλιά τους βάφτηκε μ αίμα άλικο το θέατρο κι οι βράχοι, μα δήλωση μετάνοιας καμιά δεν υπογράφει... Σκυλιά, δεν υπογράφουμε, κρατάμε Θερμοπύλες το κλάμα τούτων των παιδιών μια μέρα θα σας πνίξει φωτιά θα γίνει, κεραυνός, τ άδικο να σκορπίσει. 10. Η ετυμηγορία: Θάμα μεγάλο ο Άνθρωπος, θεός θνητός αντάμα βύζαξε ο νους του κι η καρδιά της λευτεριάς το νάμα. κανείς θεός δεν άντεξε, ούτε κανείς δυνάστης στου ανθρώπου την ελεύθερη τη σκέψη, τη βουλή του, να μετρηθεί με το άπειρο και με την ύπαρξή του Κ έγινε τούτο το νησί, τ άγονο στερφοπαίδι μήτρα ζωής και της ψυχής, αδούλωτο λημέρι. 11. Η ωδή: Κι ως έβγαζε ο Ουρανός τη δίκαιη τούτη κρίση συρτή φωνή ακούστηκε, ήρθε από το Μακρονήσι «Ε, ουρανέ απύλωτε, απύθμενε κι αιώνιε, να με μετράς και μένανε σαν συνομιλητή σου να μετρηθώ με το άπειρο και με την ύπαρξή μου». Ο ουρανός ξαφνιάστηκε, ποιος είν που του μιλάει; «Ποιος είσαι και πώς βρέθηκες πάνω σ αυτόν το βράχο, το Μακρονήσι το κλεισαν να σβήσουνε το άγος». Σωστά το λες πως το κλεισαν.» Δε θα τους εύρεις τους νεκρούς πάνω στο Μακρονήσι Τάφο δε θα βρεις Ποιητή να τον ονοματίσεις. «Όνομα έχουν οι νεκροί, τάφο οι πεθαμένοι, μα τούτοι εδώ οι Προμηθείς στη λευτεριά ταμένοι

6 6 αψήλωσαν και χάσανε τ ανθρώπινο το μέτρο φάρος γενήκαν της ζωής στο βράχο αυτό το στέρφο». Μάνα του αντάρτη όπου γης του αντρειοσκοτωμένου, του εξόριστου στα κάτεργα και του φυλακισμένου στα Γιούρα, στη Μακρόνησο, Τρίκερι, Αϊ Στράτη. ατέλειωτο ειν το πάλεμα του ανθρώπου το μαρτύριο Κι η γέννηση της λευτεριάς οδύνη και μυστήριο αλίμονο στη δύστυχη που γέννησε το δήμιο! Ποιος ήταν ο ελεύθερος, ο δήμιος ή ο δεσμώτης; ο τύραννος κατακτητής για ο Μακρονησιώτης;.. Μόνος κριτής και δάσκαλος ειν η συνείδησή τους. 12. Ο χορός: Άμετροι κύκλοι ο χορός κι οι Αθάνατοι παρέα και στ ακρωτήρι του μυαλού το φως του Προμηθέα φάρος κι ελπίδα ζωντανή στου ανθρώπου την πορεία κλείνει το γόνα, προσκυνάει σεμνά η Ιστορία. (Για τον άλλο Προμηθέων Τόπο, το Μονοδένδρι, θα επανέλθουμε). Φ. Κ. Βώρος Μερικά βιβλία που έχουμε προγραμματίσει να παρουσιάσουμε σε επόμενα τεύχη του ηλεκτρονικού περιοδικού «τα Εκπαιδευτικά», με κριτήριο την ειδική αξία που εγκλείουν το καθένα στον τομέα του και το ενδιαφέρον που προκαλούν, κατά τη γνώμη μας είναι: 1. Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, Το Δημοτικό Τραγούδι από την Αρχαιότητα ως σήμερα (επιμέλεια Γεωργίας Χαριτίδου Αναστασίου Στέφου), έκδοση «Ελληνοεκδοτική», Αριστείδη Ν. Δουλαβέρα, Η Ανθρώπινη Ομορφιά στο Δημοτικό Τραγούδι (τ. Α ): Η Γυναικεία Ομορφιά, εκδ. «Παπαζήση» Λάμπρου Κουλουμπαρίτση, Ιστορία της Αρχαίας και Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας, εκδ. «Εξάντας» Αντωνίου Β. Ζούκου, Επιστροφή εις τας Ρίζας της Φυλής μας (Κερασέες Δωρίδος ) Αθήναι Πέτρου Πετράτου, Το μάθημα της Ρωμαϊκής Ιστορίας στην (Ελληνική) Μέση Εκπαίδευση ( ): Αναλυτικά Προγράμματα και Σχολικά Εγχειρίδια, Αθήνα 2008, σελ. 298