ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε. ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε. ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ"

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε. ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Εργασία στο μάθημα «ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ» Καθηγητής: Ανδρέας Δημητρόπουλος ΘΕΜΑ: «Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΟ ΓΑΜΟ» Όνομα: Μάριος Γαβριήλογλου Α.Μ: Τηλέφωνο: ΑΘΗΝΑ

2 Περιεχόμενα: Εισαγωγή..σελ 4 Κύριο Μέρος: Κεφάλαιο Ι : Θρησκευτική ελευθερία 1. Ιστορική εξέλιξη σελ 5 2. Διεθνής κατοχύρωση..σελ Ιστορική εξέλιξη και κατοχύρωση στον ελληνικό χώρο.....σελ Συνταγματικό και νομικό περιέχομενο 4.1. Γενικό περιεχόμενο του όρου θρησκεία..σελ Η διπλή συνταγματική προστασία της θρησκείας..σελ Το δικαίωμα στη θρησκευτική ελευθερία... σελ Προσηλυτισμός.....σελ Συστημική συνταγματική αναφορά στη θρησκεία..... σελ 20 Κεφάλαιο ΙΙ : Ο θεσμός του γάμου σελ Τύπος του γάμου 1.1. Πολιτικός τύπος... σελ 22 2

3 1.2. Θρησκευτικός τύπος....σελ Μικτός γάμος...σελ Νομολογιακά δεδομένα...σελ Ειδικές κατηγορίες προσώπων...σελ Μεταβολή θρησκευτικής πίστης συζύγου...σελ 26 Επίλογος/Συμπέρασμα......σελ 27 Ευρετήριο Λημμάτων...σελ Περίληψη......σελ 30 Βιβλιογραφία....σελ

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όλα τα Συντάγματα του νεότερου κόσμου κατοχυρώνουν ελευθερίες για τα μέλη των κοινωνιών που θωρακίζουν και διαμορφώνουν. Μία από αυτές τις ελευθερίες είναι και η θρησκευτική ελευθερία, η οποία θεωρείται η ρίζα των ατομικών ελευθεριών. Η θρησκευτική ελευθερία συνιστά μάλιστα ένα από τα πρώτα ατομικά δικαιώματα που διεκδικήθηκαν έντονα ήδη από τον 16 ο αιώνα στον ευρωπαϊκό χώρο, μετά τους μακρούς θρησκευτικούς πολέμους, ως αντίδραση στην απολυταρχική εξουσία του ηγεμόνα, η οποία καθόριζε ακόμη και τη θρησκευτική ταυτότητα των υπηκόων του 1. Στο πέρασμα του χρόνου όμως, το περιεχόμενο και οι αντίστοιχες συνταγματικές ρυθμίσεις του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας δεν παρέμειναν αναλοίωτες και σταδιακά αναπροσαρμόστηκαν στις απαιτήσεις και το συνεχή εκδημοκρατισμό-φιλελευθερισμό των κοινωνιών. Έτσι, από τη συνεχώς διευρυνόμενη θρησκευτική ελευθερία, δεν έμεινε ανέπαφος και ένας πολύ σημαντικός, μέχρι και τις μέρες μας, θεσμός ο θεσμός του γάμου. Προτού όμως επιχειρήσει κανείς μια συνδυαστική προσέγγιση της θρησκευτικής ελευθερίας σε αλληλεξάρτηση με το θεσμό του γάμου, αξίζει να εξετάσει πρώτα τις δύο αυτές παραμέτρους ανεξάρτητα, ώστε να καταλάβει καλύτερα την εξέλιξη τους μέσα στο χρόνο και το γιατί στάθηκε αναγκαία η δικαιική τους σύμμειξη. 1 Κονιδάρης, Ι., Θρησκευτική Ελευθερία στο: Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου Αθήνα: Σάκκουλας, σ.45 4

5 ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Η σημασία της θρησκευτικής ελευθερίας εμφανίζεται ήδη την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όταν και εξαπολύθηκαν άγριοι διωγμοί εναντίον των χριστιανών. Με τις θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις του 16 ου αιώνα, η θρησκευτική ελευθερία αποκτά και πάλι ιδιαίτερη σημασία, στρεφόμενη συγκεκριμένα κατά του ηγεμόνα, ο οποίος επέμενε να καθορίζει τη θρησκευτική συνείδηση των υπηκόων του, σύμφωνα με το «δόγμα» cuius region, eius religio. Στη συνέχεια, η θρησκευτική ελευθερία, περισσότερο με την έννοια της ανεξιθρησκίας αυτή τη φορά, περνά στη διδασκαλία των διαφωτιστών και των φιλοσόφων του 17 ου και 18 ου αιώνα, όπως του Montesquieu, Rousseau, Voltaire κ.ά 2. ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ Πρώτη επίσημη αναγνώριση όμως του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας περιέχεται στη Διακήρυξη Δικαιωμάτων (Bill of Rights, άρθρο 16) της Πολιτείας Virginia του Ακολούθησε, το 1791, η Πρώτη Τροποποίηση του ομοσπονδιακού Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής του 1878 και η γαλλική Διακήρυξη των δικαιωμάτων 2 Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ

6 του ανθρώπου και του πολίτη του 1789 (άρθρο 10), αν και τελευταία αναγνώρισε μόνο την ανεξιθρησκία. Σήμερα η θρησκευτική ελευθερία κατοχυρώνεται σε όλα τα ευρωπαϊκά συντάγματα 3. Παράλληλα, ο θρησκευτικός χώρος ρυθμίζεται και με διατάξεις διεθνών συμβάσεων. Για παράδειγμα, την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης κατοχυρώνει και το άρθρο 18 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1948) του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών και το άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου 4. Άλλες συνθήκες διεθνούς κατοχύρωσης της θρησκευτικής ελευθερίας αποτελούν το Διεθνές Σύμφωνο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα του 1966 (άρθρο 18), η Τελική Πράξη του Ελσίνκι του 1975 στη δίασκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, η Διακήρυξη της Γενικής Συνελεύσεως των Ηνωμένων Εθνών του 1981 για την απάλειψη κάθε μορφής μισαλλοδοξίας και διακρίσεων που προέρχονται από τη θρησκεία ή τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, το Διεθνές Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα (Νέα Υόρκη 19785) και ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο II-70, II-82) 5. 3 Κονιδάρης, Ι., Θρησκευτική Ελευθερία στο: Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου Αθήνα: Σάκκουλας, σ Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ Κονιδάρης, Ι., Θρησκευτική Ελευθερία στο: Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου Αθήνα: Σάκκουλας, σ. 48 6

7 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ Ανάλογη και σταδιακή ήταν η εξέλιξη και των ελληνικών συνταγμάτων των νεότερων χρόνων. Ήδη στο «Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδος» του 1822 περιέχεται διάταξη ( α ), που επαναλαμβάνεται κατά λέξη και στο «Νόμο της Επιδαύρου», δηλαδή στο Σύνταγμα που ψηφίστηκε στην Β Εθνική Συνέλευση στο Άστρος της Κυνουρίας το 1823 ( α ), κατά την οποία «η επικρατούσα θρησκεία εις την Ελληνικήν επικράτειαν είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησία ανέχεται όμως η Διοίκησις της Ελλάδος πάσαν άλλην θρησκείαν, και αι τελεταί και ιεροπαγίαι εκάστης αυτών εκτελούνται ακωλύτως». Με ακόμη περισσότερη σαφήνεια, το Πολιτικό Σύνταγμα, που κατήρτισε και ψήφισε η Γ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας το 1827, διαλαμβάνει στο πρώτο του άρθρο: «Καθείς εις την Ελλάδα επαγγέλεται την θρησκείαν του ελευθέρως και δια την λατρείαν αυτής έχει ίσην υπεράσπισιν. Η δε Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι θρησκεία της Επικρατείας» 6. Αλλά και το 1832, το ηγεμονικό Σϋνταγμα όριζε στο άρθρο 6 ότι: «Η επικρατούσα θρησκεία εις την Ελληνικήν Επικράτειαν είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου και Αγίας του Χιστού Εκκλησίας, καθείς όμως πρεσβεύει τα της θρησκείας του ακωλύτως και πάσα θρησκεία, της οποίας αι τελεταί γίνονται πασιφανώς και δημοσίως, έχει ίσην υπεράσπισιν υπό των νόμων» 7. Επιθυμία των συντακτών των παραπάνω κειμένων φαίνεται ότι ήταν να κατοχυρώσουν στο ανεξάρτητο ελληνικό Κράτος όχι απλώς μια έννοια θρησκευτικής ανοχής, ένα είδος ανεξιθρησκίας, αλλά ένα δικαίωμα θρησκευτικής ελευθερίας. Η πρώτη μάλιστα από τις διατάξεις που παρατέθηκαν, κάνει λόγο όχι μόνο για «ανοχή» κάθε άλλης θρησκείας και συνεπώς και δόγματος, αφού στο μέιζον περιέχεται και το έλασσον, αλλά και για ακώλυτη άσκηση της λατρείας. Ακόμη σαφέστερη είναι η διάταξη του Συντάγματος της Τροιζήνας, όπου άλλωστε κατοχυρώνονται 6 Κονιδάρης, Ι., Θρησκευτική Ελευθερία στο: Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου Αθήνα: Σάκκουλας, σ Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ

8 γενικώς κατά αρτιότερο τρόπο τα ατομικά δικαιώματα, η οποία προτάσσει την καθιέρωση της ελευθερίας κάθε θρησκείας και στη συνέχεια διασφαλίζει ίση υπεράσπιση στην άσκηση της λατρείας μεταξύ όλων των θρησκειών. Τα συντάγματα αυτά, άμεσα επηρεασμένα από τις ιδέες της γαλλικής και αμερικανικής επαναστάσεως, έιναι περισσότερο φιλελεύθερα στο ζήτημα της διασφαλίσεως της θρησκευτικής ελευθερίας από εκείνα που ακολούθησαν στη συνταγματική ιστορία της Ελλάδος. Πράγματι, τα Συντάγματα του 1844 και 1864/1911 κατοχυρώνουν μόνο την ανεξιθρησκία, καθώς στη σχετική διάταξη που επαναλαμβάνεται σε όλα ορίζεται ότι η «κάθε άλλη γνωστή θρησκεία είναι ανεκτή. Μόνο στο Σύνταγμα του 1927 καθιερώνεται πλεόν η θρησκευτική ελευθερία στη σχτική διάταξη του άρθρου 1 3, σύμφωνα με την οποία «η ελευθερία της θρησκείας είναι απαραβίαστος». Την ίδια διάταξη υιοθετεί και το Σύνταγμα του 1952 (άρθρο 2 3 και 4), καθώς και το Σύνταγμα του 1968 (άρθρο16). Το ισχύον Σύνταγμα του 1975/1986/2001 (άρθρο 13 1) περιλαμβάνει, στο μέρος που αναφέρεται στα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, τόσο τη διάταξη του Συντάγματος του 1952, ορίζοντας ότι «η ελευθερία της θρησκευτικής συνειδήσης είναι απαραβίαστη», όσο και τη νέα διάταξη, κατά την οποία «η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός. Άρθρο 13 1.Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. Η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός. 2.Κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων. Η άσκηση της λατρείας δεν επιτρέπεται να προσβάλλει τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη. Ο προσηλυτισμός απαγορεύεται. 3.Οι λειτουργοί όλων των γνωστών θρησκειών υπόκεινται στην ίδια εποπτεία της Πολιτείας και στις ίδιες υποχρεώσεις απέναντί της, όπως και οι λειτουργοί της επικρατούσας θρησκείας. 8

9 4.Κανένας δεν μπορεί, εξαιτίας των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, να απαλλαγεί από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς το Κράτος ή να αρνηθεί να συμμορφωθεί προς τους νόμους. 5.Κανένας όρκος δεν επιβάλλεται χωρίς νόμο, που ορίζει και τον τύπο του. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι σε όλα τα συνταγματικά κείμενα της νεότερης Ελλάδας περιλαμβλάνεται συγχρόνως και διάταξη που αναγνωρίζει και καθιερώνει την Ανατολική Ορθόδοξη του Χριστού Εκκλησία ως επικρατούσα θρησκεία στην ελληνική επικράτεια. Με τον τρόπο αυτό σχετικοποιείται το ατομικό δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας, το οποίο ισχύει στο μέτρο που δεν έρχεται σε αντίθεση με τη διάταξη αυτή. Επίσης παρέχεται η δυνατότητα στην επικρατούσα θρησκεία να διεκδικεί αποφασιστική γνώμη σε θέματα της πολιτειακώς οργανωμένης κοινωνίας. Στο ισχύον Σύνταγμα όμως, για πρώτη φορά, η διάταξη περί επικρατούσας θρησκείας διαχωρίζεται από εκείνη που καθιερώνει τη θρησκευτική ελευθερία και παρατίθεται αυτοτελώς στο άρθρο 3, ως ιδιαίτερο τμήμα των βασικών διατάξεων του Συντάγματος, με τίτλο «Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας», γεγονός που ίσως παραγνωρίζει τη μεταξύ τους στενή σύνδεση 8. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Α)Γενικό περιεχόμενο του όρου θρησκεία Προτού προχωρήσει κανείς στην ερμηνεία της θρησκείας ως προστατευόμενου έννομου αγαθού, πρέπει να επιχειρήσει τον ορισμό της και ανάλυσή της σε επιμέρους στοιχεία. Έτσι, σύμφωνα με τον Ανδρέα Δημητρόπουλο: «Θρησκεία είναι η (γνωστή) πίστη και λατρεία του θείου. Η θρησκεία είναι σύνολο γνωστών λατρευτικών πράξεων (corpus) και δοξασιών (animus) αναφερόμενων στην υπόσταση του θείου». Ο ορισμός αυτός περιλαμβάνει το corpus (λατρεία), το animus (δόγμα) και δύο 8 Κονιδάρης, Ι., Θρησκευτική Ελευθερία στο: Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου Αθήνα: Σάκκουλας, σ

10 εννοιολογικούς προσδιορισμόυς, την αναφορά στο θείο (πραγματικός προσδιορισμός) και τον «γνωστό» χαρακτήρα (νομικός προσδιορισμός). Όσον αφορά το στοιχείο της λατρείας (corpus), αυτή αποτελεί μορφή ανθρώπινης συμπεριφοράς, σύνολο μερικότερων ενεργειών του ανθρώπου, οι οποίες κατά την αντίληψη του ενεργούντος και σύμφωνα με το δόγμα, στο οποίο πιστεύει, εκδηλώνουν την πίστη τους προς το θείο. Στη λατρεία εμπεριέχεται η υλική αναφορά του θρησκευτικού δόγματος και με την έννοια αυτή αποτελεί η λατρεία το corpus της θρησκείας. Οι πράξεις λατρείας, η όλη τελετουργική διαδικασία, η χρήση των διαφόρων θρησκευτικών συμβόλων αποτελούν την «υλική πλευρά» της θρησκευτικής πίστης. Ο συντακτικός νομοθέτης μάλιστα αναφέρεται ειδικά στη θρησκευτική λατρεία, την οποία αφενός προστατεύει και αφετέρου οριοθετεί. Κατά το άρθρο 13 2 του Συντάγματος, κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων. Η άσκηση της λατρείας όμως δεν επιτρέπεται να προσβάλλει τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη. Όσον αφορά τώρα το στοιχείο του δόγματος (animus), αυτό είναι το ουσιαστικό, πνευματικό περιεχόμενο, η θρησκευτική διδασκαλία, το θρησκευτικό δόγμα. Από την άποψη αυτή, η θρησκεία είναι το σύνολο δοξασιών αναφερόμενων στην υπόσταση του θείου ή αλλιώς, μια οργανωμένη «θεωρία», μια ιδεολογία. Το στοιχείο που διακρίνει όμως τη θρησκεία από τις άλλες θεωρίες ή ιδεολογίες είναι ο εννοιολογικός/πραγματικός προσδιορισμός του αντικειμένου της. Η θρησκεία αναφέρεται 10

11 στο «θείο», δηλαδή στην καλή «ανώτερη δύναμη», στον Θεό. Συνεπώς δεν αποτελούν θρησκεία κατά το Σύνταγμα θεωρίες που αναφέρονται σε «κακές ανώτερες δυνάμεις» (π.χ. σατανισμός, μαγεία) και δεν τίθεται ζήτημα προστασίας τους από τη διάταξη του άρθρου 13 του Συντάγματος. Σε κάθε περίπτωση όμως, θρησκεία είναι σύνολο προσιτών δοξασιών, χωρίς κρυφά δόγματα και λατρείες, όπως φαίνεται να ορίζει και ο νομικός/συνταγματικός προσδιορισμός της ως «γνωστής». Γίνεται λοιπόν δεκτό ότι «γνωστή θρησκεία», άρα και συνταγματικά κατοχυρωμένη, είναι η φανερή θρησκεία, δηλαδή κάθε θρησκεία που είναι προσιτή σε όποιον θέλει να τη γνωρίσει, που έχει μόνο φανερά δόγματα και σκοπούς, φανερή οργάνωση και τρόπους λατρείας. Αντίθετα, δεν είναι γνωστή η θρησκεία, η οποία έχει απόκρυφα δόγματα, αόρατη οργανωτική δομή και προϋποθέτει «μύηση». Πάντως, η αναγνώριση της ελευθερίας της θρησκείας δεν αποκλείει την κρατική εποπτεία, καθώς οι λειτουργοί όλων των γνωστών θρησκειών υπόκεινται στην ίδια εποπτεία της Πολιτείας και στις ίδιες υποχρεώσεις απέναντί της 9. Β)Η διπλή συνταγματική προστασία της θρησκείας Η θρησκεία, ως συνταγματικά προστατευόμενο αντικείμενο, παρουσιάζει δύο εκφάνσεις, μία αντικειμενική και μία υποκειμενική. Η πρώτη αναφέρεται στην έννοια της ανεξιθρησκίας και η δεύτερη στην έννοια της θρησκευτικής ελευθερίας. Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι θρησκευτική ελευθερία χωρίς ανεξιθρησκία, αλλά και το αντίστροφο, δεν μπορεί να υπάρξει. Το Σύνταγμα μάλιστα κατοχυρώνει την 9 Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ

12 ελευθερία της θρησκείας ως αντικειμενικό κανόνα δικαίου (αρχή ανεξιθρησκίας) και ως ατομικό δικαίωμα (θρησκευτική ελευθερία). Η θρησκευτική ελευθερία ανήκει στα δικαιώματα εκείνα, των οποίων η αντικειμενική πλευρά έγινε νωρίς αισθητή, εμφανιζόμενη όχι μόνον ως εξουσία του φορέα (δικαίωμα), αλλά και με τη μορφή αντικειμενικής αρχής (ανεξιθρησκία). Η ελευθερία της θρησκείας αποτελεί θετική, δεσμευτική αρχή και όχι «προγραμματική πρόταση». Ως ισχύον δίκαιο εφαρμόζεται άμεσα και δεν είναι απαραίτητη η μεσολάβηση διάταξης νόμου. Όπως άλλωστε ορίζει το άρθρο του Συντάγματος, η διάταξη του άρθρου 13 1 δεν αναθεωρείται. Δεν υπόκειται δηλαδή σε αναθεώρηση, αλλά ούτε και σε αναστολή ισχύος κατά το άρθρο 48 του Συντάγματος, η αρχή του απαραβίαστου της θρησκευτικής συνείδησης, όπως επίσης και η επιταγή, κατά την οποία η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός. Παράλληλα, σχετική και όχι απόλυτη αυστηρότητα καλύπτει και τις επόμενες παραγράφους του άρθρου 13, οι οποίες αναθεωρούνται κατά την προβλεπόμενη διαδικασία 10. i. Η αντικειμενική συνταγματική αρχή της ελευθερίας της θρησκείας Η αρχή της ανεξιθρησκίας (Σ άρθρο 13 2 εδ. α ) διασφαλίζει την ελευθερία των θρησκειών. Σύμφωνα με την αρχή αυτή κάθε (γνωστή) θρησκεία και ό,τι αυτή συνεπάγεται είναι ελεύθερη, αφου η ανεξιθρησκία επιβάλλει την «ανοχή» της Πολιτείας 10 Δημητρόπουλος, Α. ό.π., σ

13 έναντι των θρησκειών που πρεσβεύουν οι πολίτες 11. Στην αντικειμενική διάσταση της νομικής προστασίας της θρησκείας υπάγεται η αρχή της ανεξιθρησκίας και το σύνολο των οργανωτικών κανόνων και εκκλησιαστικών θεσμών. Οι κανόνες αυτοί σχηματοποιούν ένα «θρησκευτικό σύστημα» μέσα στο οποίο διαμορφώνονται τα υποκειμενικά δικαιώματα του θρησκευτικού χώρου και προσδιορίζεται το περιεχόμενο της θρησκευτικής ελευθερίας. ii. Το συνταγματικό δικαίωμα/υποκειμενική συνταγματική αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας Η «θρησκευτική ελευθερία» αποτελεί την υποκειμενική διάσταση, το δικαίωμα που απορρέει από την αντικειμενική αρχή της ανεξιθρησκίας. Το άρθρο 13 1 του Συντάγματος κατοχυρώνει ατομικό, αμυντικό δικαίωμα υπέρ κάθε φορέα. Πιο συγκεκριμένα φορείς του δικαιώματος αυτού είναι όλα τα φυσικά πρόσωπα, ημεδαπά, αλλοδαπά και ανιθαγενή. Μπορεί ωστόσο να είναι και νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων, με την έννοια της εξωτερικής θρησκευτικής ελευθερίας, δηλαδή της έκφρασης και εκδήλωσης των θρησκευτικών πεποιθήσεων 12. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι το Σύνταγμα δεν χρησιμοποιεί τον όρο «θρησκευτική ελευθερία», αλλά διάφορους άλλους όρους όπως «θρησκευτική συνείδηση» (άρθρο 13) και «θρησκευτικές πεποιθήσεις (άρθρο 16), γεγονός που 11 Κονιδάρης, Ι., Θρησκευτική Ελευθερία στο: Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου Αθήνα: Σάκκουλας, σ Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ

14 δυσχεραίνει την ερμηνεία και την κατηγοριοποίηση των σχετικών διατάξεων 13. Πάντως και στις δύο εκφάνσεις της συνταγματικής προστασίας της θρησκείας δεν χωρεί παραίτηση, καθώς το άρθρο 13 κατοχυρώνει δικαιώματα «απαράγραπτα και αναπαλλοτρίωτα». Κάτι τέτοια θα ήταν άλλωστε και ασυμβίβαστο με την ρητή προστατευτική υποχρέωση του κράτους κατά τα άρθρα 2 1 και 25 1 του Συντάγματος. Στο γενικό περιεχόμενο της συνταγματικής προστασίας της θρησκείας ανήκει καταρχήν και η διασύνδεσή της ελευθερίας και της ισότητας. Ο συντακτικός νομοθέτης προστατεύει ρητά και τις δύο, αφού καθιερώνει την αρχή της απαγόρευσης των θρησκευτικών διακρίσεων. Όπως ορίζει το άρθρο 13 1 εδ. β, «η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός». Επίσης κατά το άρθρο 5 2 εδ. Α του Συντάγματος: «Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση θρησκευτικών πεποιθήσεων». Η κατοχύρωση της θρησκευτικής ελευθερίας δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική χωρίς τη διασφάλιση της θρησκευτικής ισότητας. Η συγκεκριμένη συνταγματική ρύθμιση επιβεβαιώνει τη γενικότερη θέση ότι ελευθερία και ισότητα συνδέονται άρρηκτα. Κατά συνέπεια, η «θρησκευτική ελευθερία», με την ευρύτερη έννοια του όρου, αναφέρεται και στη θρησκευτική ισότητα. Θρησκευτική ελευθερία και θρησκευτική ισότητα αποτελούν τα μητρικά θεμελιώδη δικαιώματα του θρησκευτικού 13 Δαγτόγλου, Π.Δ., θρησκευτική ελευθερία και ελευθερία πεποιθήσεων στο: Συνταγματικό Δίκαιο Ατομικών Δικαιωμάτων Αθήνα: Σάκκουλας, σ

15 χώρου, από τα οποία πηγάζουν τα μερικότερα θρησκευτικά συνταγματικά δικαιώματα 14. Η άποψη περί ισότητας, η οποία αφαιρεί από τη θρησκεία την ιδιότητα του κριτηρίου διαφοροποίησης κατά την αναγνώριση, παραχώρηση, στέρηση ή περιορισμό δικαιωμάτων, θεμελιώνεται και σε διεθνείς διατάξεις, οι οποίες αναφέρθηκαν παραπάνω (βλ π.χ. άρθρο 14 ΕΣΔΑ και 26 ΔΣΑΠΔ). Εντούτοις, η ισότητα αυτή υφίσταται ορισμένους περιορισμούς. Για παράδειγμα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να είναι μόνο χριστιανός-όχι απαραίτητα ορθόδοξος-, όπως φαίνεται από τον όρκο του. Επιπλέον, η διάκριση μεταξύ «επικρατούσας» και άλλων γνωστών θρησκειών αντίκειται στην αρχη της απαγορεύσεως των διακρίσεων λόγω θρησκείας, παρά το γεγονός ότι πλέον ο όρος «επικρατούσα θρησκεία» έχει πλέον τη σημασία μιας στατιστικής διαπιστώσεως 15. Βέβαια, το Σύνταγμα σε καμία περίπτωση δεν εισάγει εξαιρέσεις στην ιδιωτική ζωή. Γ)Το δικαίωμα στη θρησκευτική ελευθερία Διακρίσεις Η θρησκευτική ελευθερία διακρίνεται σε αρνητική και θετική. Η θετική θρησκευτική ελευθερία ως ατομικό δικαίωμα παρέχει στο άτομο τη νομική δυνατότητα να πιστεύει και να λατρεύει οποιοδήποτε δόγμα, όπως επίσης να ανακαλύπτει και να διαδίδει τη θρησκευτική του πίστη. Το θετικό περιεχόμενο δηλαδή αναφέρεται στη strictu sensu ελευθερία της θρησκευτικής συνείδηδης και στην ελευθερία θρησκευτικής 14 Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ. 645, Δαγτόγλου, Π.Δ., θρησκευτική ελευθερία και ελευθερία πεποιθήσεων στο: Συνταγματικό Δίκαιο Ατομικών Δικαιωμάτων Αθήνα: Σάκκουλας, σ

16 δράσης και λατρείας. Στην αρνητική θρησκευτική ελευθερία από την αλλη, ανήκει η ελευθερία να μην πιστεύει κάποιος σε συγκεκριμένο θρησκευτικό δόγμα, ή και στην ύπαρξη «καλής ανώτερης δύναμης», όπως επίσης και η ελευθερια αποχής από οποιαδήοτε θρησκευτική δράση και λατρεία ή η ελευθερία να μην αποκαλύπτει το θρησκευτικό του πιστεύω. Παράλληλα η θρησκευτική ελευθερία διακρίνεται σε ενεργητική, δηλαδή η υπέρ θρησκευτικού δόγματος ενεργοποίηση του ατόμου με διάφορους τρόπους, αλλά και η παθητική, δηλαδή η εκτέλεση των θρησκευτικών καθηκόντων. Άλλη διάκριση της θρησκευτικής ελευθερίας αποτελεί το δίπολο εσωτερική-εξωτερική. Η πρώτη, που ονομάζεται και ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης, προστατεύεται κυρίως στο αρθρο 13 1 («η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη»), ενώ η δεύτερη, που ονομάζεται και ελευθερία θρησκευτικής έκφρασης ή λατρείας, προστατεύεται κυρίως στο άρθρο 13 2 («κάθε γωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων. Η άσκηση της λατρείας δεν επιτρέπεται να προσβάλλει τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη».). Πιο συγκεκριμένα τώρα, η θρησκευτική συνείδηση είναι η ενδιάθετη πίστη (animus) προς οποιοδήποτε δόγμα για την υπόσταση του θείου. Καθώς όμως η θρησκευτική συνείδηση δεν ελέγχεται, θα περίσσευε η συνταγματική προστασία, αν περιοριζόταν σε αυτή τη μορφή. Έτσι, προστατεύεται και η θρησκευτική δράση-λατρεία (corpus) με όποιον τρόπο και αν παραγματοποιείται αυτή, σεβόμενη όμως του περιορισμούς που θέτει το Σύνταγμα σχετικά με την προσβολή της δημοσιας τάξης ή των χηστών ηθών Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ

17 Με μια πιο συνολική εκτίμηση όμως, θα μπορούσε κανείς να συγκεντρώσει τη θρησκευτική ελευθερία στις παρακάτω πνευματικές ή υλικές ενέργειες: Το δικαίωμα να πρεσβεύει κανείς όποια θρησκεία θέλει ή και καμία θρησκεία Το δικαίωμα να εκδηλώνει κανείς ή να μην εκδηλώνει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις ή την ανυπαρξία αυτών Το δικαίωμα να μεταβάλλει κανέις ή να αποβάλλει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις Το δικαίωμα να διακηρύσσει ή να διαδίδει κανείς τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, προφορικά ή γραπτά, δια του τύπου ή ηλεκτρονικά, ατομικά ή ομαδικά, με δημόσιες συναρθρόισεις (βλ. και Σ άρθρο 11) Το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και θρησκευτικούς σκοπούς. Η σύσταση, η λειτουργία και ο έλεγχος των θρησκευτικών κοινοτήτων διέπεται από τις διατάξεις για τα σωματεία, εκτός φυσικά από τα εκ του νόμου οριζόμενα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Το δικαίωμα ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων Το δικαίωμα θρησκευτικής εκπαίδευσης και ανατροφής των ανηλίκων από τους γονείς στα πλαίσια της γονικής μέριμνας Το δικαίωμα να μην εξαναγκάζεται κανείς σε πράξεις ή παραλείψεις που να αντιτίθενται στη θρησκεία του. Αντισυνταγματική θα έπρεπε να θεωρηθεί και η ανεξαίρετη επιβολή θρησκευτικού όρκου ως αντιβαίνουσα στο άρθρο 17

18 13 1,2 και 7 2 του Συντάγματος, καθώς και ο υποχρεωτικός θρησκευτικός γάμος 17. Διαστάσεις/Περιεχόμενο Η θρησκευτική ελευθερία ως γενικό δικαίωμα αναπτύσσει καταρχήν αμυντική αξίωση. Το Σύνταγμα άλλωστε περιέχει την αρχή της θρησκευτικής ισότητας με τη μορφή της απαγόρευσης των θρησκευτικών διακρίσεων, όπως ορίζεται ρητά στο άρθρο 13 1 εδ. β και 5 2 εδ. α του Συντάγματος. Κατοχυρώνεται λοιπόν αμυντικό δικαίωμα κατά απόλυτο τρόπο κατά του κράτους αλλά και οποιουδήποτε άλλου (erga omnes), ανεξάρτητα από την πηγή της πιθανής προσβολής. Επίσης, το Σύνταγμα κατοχυρώνει τη θρησκευτική ελευθερία και ως προστατευτικό δικαίωμα, αφού κατά το άρθρο 13 2 «κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων». Φορέας αυτής της προστατευτικής αξίωσης είναι βέβαια κάθε άνθρωπος, χωρίς οποιαδήποτε διάκριση. Ωστόσο, ως προστατευτικό δικαίωμα στρέφεται μόνο ένατι της κρατικής εξουσίας, η οποία υποχρεούται να προστατεύει τη θρησκευτιή ζωή και κατά τα άρθρα 2 1, 25 και 5 2 του Συντάγματος. Ο συντακτικός νομοθέτης δεν ανγνωρίζει στη θρησκευτική ελευθερία, όπως άλλωστε και στα περισσότερα συνταγματικά δικαιώματα, διασφαλιστικό περιεχόμενο. Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζεται η διεκδίκηση του εξασφαλιστικού περιεχομένου της θρησκευτικής ελευθερίας. Μπορεί να μην είναι δυνατή η ικανοποίηση της διεκδικητικής 17 Κονιδάρης, Ι., Θρησκευτική Ελευθερία στο: Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου Αθήνα: Σάκκουλας, σ

19 αξίωσης με τη δικαστηριακή διαδικασία, είναι όμως δυνατή η διεκδίκηση με άλλους συνταγματικούς τρόπους, όπως οι εκλογές, η τοπική αυτοδιοίκηση, ο συνδικαλισμός κ.λπ. Ανεξαρτήτως περιεχομένου που δίνει κανείς κάθε φορά στο δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας, η άσκηση της τελεί υπό ορισμένες ρήτρες που θέτει ούτως ή άλλως το ίδιο το Σύνταγμα. Έτσι, η θρησκευτική ελευθερία ασκείται πάντα υπό τη ρήτρα της συνταγματικής νομιμότητας, δηλαδή χωρίς να προσβάλλονται η δημόσια τάξη και οι νόμοι του κράτους (Σ άρθρο 13 2, 4 και 5 1), τη ρήτρα της κοινωνικότητας, δηλαδή χωρίς να προσβάλλονται τα δικαιώματα των άλλων (Σ άρθρο 5 1), και τη ρήτρα της χρηστότητας, δηλαδή χωρίς να προσβάλλονται τα χρηστά ήθη (Σ άρθρο 5 1 και 13 2) 18. Δ)Προσηλυτισμός Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην έννοια της θρησκείας ως προστατευόμενου συνταγματικά αντικειμένου παρουσιάζει το φαινόμενο του προσηλυτισμού, δηλαδή η χρήση αθέμιτων μέσων προκειμένου να διεισδύσει κανείς στη θρησκευτική συνείδηση άλλου προσώπου. Ο προσηλυτισμός απαγορεύεται ρητά στο άρθρο 13 2 εδ. γ και μάλιστα τιμωρείται με ποινή φυλακίσεως και χρηματική ποινή, ενώ προβλέπονται και παρεπόμενες ποινές, όπως η αστυνομική επιτήρηση αν ο δράστης είναι Έλληνας, και η απέλαση αν ο δράστης είναι αλλοδαπός (ΠΚ 466). Ο προσηλυτισμός άλλωστε είναι έγκλημα τυπικό, δηλαδή η τιμώρησή του δεν εξαρτάται από την 18 Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ

20 επέλευση του αποτελέσματος ή την προσφορότητα των χρησιμοποιούμενων μέσων. Σε αντίθεση μάλιστα με ό,τι ίσχυε παλαιότερα, ο προσηλυτισμός δεν συνιστά αθέμιτη πρακτική μόνο κατά της επικρατούσας θρησκείας, αλλά κατά οποιασδήποτε γνωστής θρησκείας 19. Ε)Συστηματική συνταγματική αναφορά στη θρησκεία Η ελευθερία της θρησκείας υπόκειται, όπως είναι λογικό, στην αρχή της ισοδυναμίας και έχει την ίδια τυπική δύναμη με όλες τις άλλες συνταγματικές διατάξεις. Συνεπώς, δεν είναι δυνατή η στάθμιση της θρησκευτικής ελευθερίας με οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα. Οι αναφερόμενες τώρα στη ρύθμιση του θρησκευτικού φαινομένου διατάξεις του ελληνικού Συντάγματος είναι διάσπαρτες και περιέχονται τόσο στο κεφάλαιο των συνταγματικών δικαιωμάτων, όσο και σε οργανωτικές ρυθμίσεις». Η σύνδεση Συντάγματος και θρησκείας εμφανίζεται ήδη στο προοίμιο του Συντάγματος με την επίκληση εις το όνομα της Αγίας Ομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος. Το άρθρο 3 του Συντάγματος αναφέρεται στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας. Μνεία του άρθρου 3 γίνεται επίσης στο άρθρο 72 1 του Συντάγματος. Επίσης, το άρθρο 13 ρυθμίζει τη θρησκευτική ελευθερία, αλλά και το άρθρο 16 2 αναφέρεται στην «ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης» ως αποστολή της παιδείας. Το άρθρο 33 2 προβλέπει θρησκευτικό όρκο χριστιανικού τύπου για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ενώ το άρθρο 59 1 καθορίζει το θρησκευτικό όρκο των βουλευτών. Τέλος, το άρθρο 18 8 αναφέρεται στην ιδιοκτησία των Πατριαρχείων κλπ. και το άρθρο 105 στο ειδικό καθεστώς 19 Κονιδάρης, Ι., Θρησκευτική Ελευθερία στο: Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου Αθήνα: Σάκκουλας, σ

21 του Αγίου Όρους. Βέβαια, η αρχή της ελευθερίας της θρησκείας (άρθρο 13 2 εδ. α ) τελεί σε σχέση γενικού προς ειδικό με τις παραπάνω διατάξεις. Το περιεχόμενο της γενικής αυτής διάταξης συνεφαρμόζεται, εφόσον επαναλαμβάνεται από την ειδική ή εφόσον δεν ορίζεται κάτι σχετικό. Αντίθετα, αποκλείεται στις περιπτώσεις που οι ειδικότερες διατάξεις ορίζουν διαφορετικά 20. Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Παρακάτω θα εξεταστεί ο θεσμός του γάμου ως προς τα σημεία που σχετίζονται με το δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας. Προηγουμένως όμως πρέπει να σημειωθεί ότι και ο ίδιος ο γάμος, ανεξάρτητα από τη διασύνδεσή του με το δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας, προστατεύεται συνταγματικά στα άρθρα 5 1 και Σύμφωνα με το πρώτο άρθρο, ο γάμος προστατεύεται ως έκφανση της ελευθερίας της προσωπικότητας, ενώ σύμφωνα με το δεύτερο άρθρο προστατεύεται ως αυτοτελής θεσμός 21. Σε κάθε περίπτωση όμως ο γάμος είναι δοσήμαντη έννοια. Αφενός υποδηλώνει τη σύμβαση του γάμου και αφετέρου την έννομη σχέση που απορρέει από αυτήν, την έγγαμη σχέση. Επιπλέον για να καταρτισθεί η σύμβαση του γάμου πρέπει να συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η νόμιμη ηλικία, η δικαιοπρακτική ικανότητα, η ανυπαρξία κωλυμάτων κλπ, να 20 Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ Βιδάλης, Τ., Η θεσμική διάσταση της εξουσίας στο γάμο και στην οικογένεια στο: Ατομικές ελευθερίες και θεσμικοί μετασχηματισμοί Αθήνα-Κομμοτηνή: Αντ. Ν. Σάκκουλας, σ

22 υπάρχει συμφωνία των προσώπων και η συμφωνία αυτή να περιβληθεί τον απαραίτητο τύπο 22. ΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Η αρχή της τυπικότητας που διατρέχει το οικογενειακό δίκαιο, σε συνδυασμό με τη σοβαρότητα που χαρακτηρίζει τη σύμβαση του γάμου και το ενδιαφέρον που παρουσιάζει για την Πολιτεία, επιβάλλουν την τήρηση ορισμένου τύπου για τη δήλωση των συζύγων ότι συμφψνούν να συνάψουν γάμο. Ο συστατικός αυτός τύπος είναι πολιτικός ή θρησευτικός, σύμφωνα με το διαζευκτικό σύστημα, που ύστερα από έντονες αντιπαραθέσεις καθιέρωσε ο νόμος 1329/1983 (ΑΚ άρθρο ). Πριν από το νόμο αυτό, η ιερολογία ήταν ο μοναδικός τρόπος σύναψης γάμου, ενώ σήμερα η επιλογή του ενός τύπου δεν αποκλείει τη μεταγενέστερη εφαρμογή και του άλλου. Α)Πολιτικός τύπος Ο πολιτικός γάμος είναι ο γάμος του ανθρώπου ως πολίτη, ως μέλους της κοινωνίας πολιτών και όχι ως πιστού κάποια θρησκευτικής κοινότητας. Κατά το άρθρο του Αστικού Κώδικα, η δήλωση της συμφωνίας στον πολιτικό γάμο γίνεται προς το δήμαρχο ή τον πρόεδρο της κοινότητας του τόπου όπου τελείται ο γάμος, ή στο νόμιμο αναληρωτή του. Η δήλωση αυτή γίνεται «δημόσια» και «πανηγυρικά». Οι λεπτομέρειες για την τέλεση του πολιτικού τύπου καθορίζονται από το προεδρικό διάταγμα της 16/18ης Ιουνίου Παπαχρίστου, Θ., Σύμβαση του γάμου στο: Εγχειρίδιο Οικογενειακού Δικαίου Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλας, σ

23 Β)Θρησκευτικός τύπος Η συμφωνία για το γάμο δηλώνεται και σε θρησκευτιό λειτουργό οποιυδήποτε θρησκεύματος ή δόγματος «γνωστού» στην Ελλάδα, ο οποίος και ιερολογεί (ΑΚ άρθρο ,3). Η ιερολογία ακολουθεί τους κανόνες του θρησκεύματος ή του δόγματος, κατά το τυπικό του οποίου γίνεται η τελετή, αρκεί οι κανόνες αυτού να μην έρχονται σε αντίθεση με τη δημόσια τάξη και τα χρηστά ήθη. Έτσι, παρά το γεγονός ότι με το νόμο 1329/1983 καταργήθηκαν διάφορα παλιά κωλύματα γάμου, εκ των οποίων τα περισσότερα ήταν συνδεδεμένα με το δόγμα της ορθόδοξης χριστιανικής εκκλησίας, όπως η απαγόρευση τέταρτου γάμου, τελικά, η επιλογή του θρησκευτικού τύπου επιτρέπει τη διατήρηση τέτοιων κωλυμάτων, εφόσον αυτό επιβάλλεται από το τυπικό του επιλεχθέντος δόγματος (ΑΚ άρθρο ) 23. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το κώλυμα του υφιστάμενου γάμου (ΑΚ άρθρο 1354). Με το κώλυμα αυτό καθιερώνεται η μονογαμία, ένα κώλυμα απόλυτο με την έννοια ότι είναι ανεπίτρεπτη η τέλεση γάμου με οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο. Αποτελεί κανόνα δημόσιας τάξης και εφαρμόζεται και στους αλλοδαπούς που κατοικούν μόνιμα στην Ελλάδα, έστω και αν ο νόμος της εθνικότητάς τους επιτρέπει την πολυγαμία. Ισχύει και για τους Ισραηλίτες που ζουν στην Ελλάδα, αλλά και για τους Έλληνες Μουουλμάνους Παπαχρίστου, Θ., Σύμβαση του γάμου στο: Εγχειρίδιο Οικογενειακού Δικαίου Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλας, σ Βαθρακοκοίλης, Β., Γάμος στο: Αναλυτική ερμηνεία του Αστικού Κώδικα, 2001 Αθήνα: Σάκκουλας, σ

24 Γ) Μικτός γάμος Όταν οι μελλόνυμφοι ανήκουν σε διαφοερτικό θρήκευμα ή δόγμα (ετερόθρησκοι ή ετερόδοξοι), ο νόμος (ΑΚ άρθρο 1371) απαιτεί να ιεροογηθεί ο γάμος δύο φορές, σύμφωνα με το θρήσκευμα ή το δόγμα του κάθε μελλόνυμφου, εφόσον βέβαια αυτοί έχουν επιλέξει το θρησκευτικό τύπο. Ωστόσο, επικρατεί η άποψη της τελολογικής συστολής, σύμφωνα με την οποία, παρά το γράμμα του νόμου, αρκεί μία μόνο ιερολογία, σύμφωνα με το θρήσκευμα ή το δόγμα ενός από τους μελλόνυμφους 25. Φαίνεται λοιπόν ότι ο νόμος δίνει την δυνατότητα πλέον στους μελλονύμφους να επιλέγουν μεταξύ θρησκευτικού τύπου της επιθυμίας τους ή πολιτικού τύπου, διασφαλίζοντας έτσι τη θρησκευτική ελευθερία τους ως προς το διαδικαστικό τμήμα του γάμου τους. Και στις δύο περιπτώσεις πάντως, η μη ορθή τήρηση του προβλεπόμενου από το θρησκευμα ή δόγμα ή το νόμο αντίστοιχα τύπου συνεπάγεται το χαρακτηρισμό του γάμου ως ανυπόστατου. Δ) Νομολογιακά δεδομένα Οριμένες δικαστικές αποφάσεις αρνούνται στους «χιλιαστές» το χαρακτηριστικό της «γνωστής» θρησκείας (π.χ. Πρωτοδικείο Ηρακείου 272/1984, ΑρχΝ 36/1985, σ , με σχόλιο Ι. Πασχαλίδη, σ. 688 επ.). Η νομολογιακή αυτή άποψη συνεπάγεται το ανυπόστατο του γάμου που τελείται από θρησκευτιούς λειτουργούς των «μαρτύρων του Ιεχωβά». Ωστοσο, η πλειονότητα των δικαστικών αποφάσεων δέχεται ότι 25 Παπαχρίστου, Θ., Σύμβαση του γάμου στο: Εγχειρίδιο Οικογενειακού Δικαίου Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλας, σ

25 οι «χιλιαστές» αποτελού «γνωστή» θρησκεία, με φανερές δοξασίες, διδασκαλίες και λατρευτικές πρακτικές 26. Ο γάμος Ισραηλιτών προϋποθέτει την τέλεση ιεροτελεστίας και τη σύνταξη του «κετουμπά»(γαμικού συμφώνου), σύμφωνα με το ΕΘ 852/69 Αρμ 24/224, ΕΘ 405/72 Αρμ 26/571 (πριν από τον ΑΚ) Για το γάμο Μουσουλμάνων απαιτούνται τα αφορώντα το νόμιμο της σύστασης του από τον ιερό αυτων νόμο ΑΠ 220/67 ΝοΒ 15/ Σωρεία αντιδράσεων προκάλεσε το 2004 απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών (Φ979/ / ) με την οποία κρινόταν παράνομη η τέλεση γάμων ενώπιον του Μουφτή της Θράκης μεταξύ Μουσουλμάνου με μη Μουσουλμάνο, Έλληνα πολίτη με αλλοδαπό και Μουσουλμάνων που διαβιούν εκτός θράκης. Με τον τρόπο αυτό ακυρώνεται η δυνατότητα τέλεσης μουσουλμανικού γάμου για κατοίκους εκτός Θράκης, καθώς δεν υφίστανται αλλού στηn Ελλάδα άλλοι εν ενεργεία Μουφτείες. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι ένα σημαντικό τμήμα μειονοτικών της Θράκης που πλέον κατοικεί εκτός Θράκης και άλλοι, κυρίως πολιτογραφημένοι Έλληνες Μουσουλμάνοι να μην έχουν τη δυνατότητα τέλεσης μουσουλμανικού γάμου στην Ελλάδα. Η συγκεκριμένη απόφαση θίγει και την ιδιωτική σφαίρα αλλά και τη θρησκευτική ελευθερία, την οποία και περιορίζει υπέρμετρα Παπαχρίστου, Θ., ό.π, σ Βαθρακοκοίλης, Β., Γάμος στο: Αναλυτική ερμηνεία του Αστικού Κώδικα, 2001 Αθήνα: Σάκκουλας, σ Εφημερίδα Κομμοτηνής «Ο χρόνος», «Φρένο στους γάμους των Μουσουλμάνων», 5/3/

26 Ε) Ειδικές κατηγορίες προσώπων Η ιεροτελεστία του γάμου των παλαιοημερολογιτών και των μαρτύρων του Ιεχωβά γίνεται από τους δικούς τους θρησκευτικούς λειτουργούς. Για τους Ιουδαίους, που δεν είναι Έλληνες υπήκοοι, εξακολουθεί να ισχύει ο ν 1029/46. Για τους Ισραηλίτες, Έλληνες υπηκόους, ισχύουν οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα (1371) μετά την κατάργηση του άρθρου 1 ν 1029/46 με το νδ της 7/ Τέλος, για τους Μουσουλμάνους, Έλληνες υπηκόους ισχύει το μουσουλμανικό δίκαιο (4ν 147/14 ν2345/20, Συνθήκη Λωζάννης της άρθρο 42 και 45, Σεβρών 10 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920, που κυρώθηκε με νδ της άρθρο 14 και ΕισΝ 2, 67) 29. ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΣΥΖΥΓΟΥ Το γεγονός ότι ένας από τους συζύγους άλλαξε δόγμα και κατέστη για παράδειγμα μάρτυρας του Ιεχωβά δε συνιστά ισχυρό κλονισμό της συζυγικής σχέσης. Η θρησκευτική πίστη δεν αποτελεί αντικειμενικό στοιχείο του γάμου και άρα, μεταξύ δικαιώματος και θεσμού δεν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια. Επομένως είναι αναιτιολόγητος και κατά συνέπεια αντισυνταγματικός οποιοσδήποτε περιορισμός 30. Χαρακτηριστική είναι και η σχετική απόφαση του Πρωτοδικείου Βέροιας 174/ Βαθρακοκοίλης, Β., Γάμος στο: Αναλυτική ερμηνεία του Αστικού Κώδικα, 2001 Αθήνα: Σάκκουλας, σ Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ Νομικό Βήμα, Έτος 20ο, Πρωτοδικείο Βέροιας, 174/1972, σ

27 ΕΠΙΛΟΓΟΣ / ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η θρησκευτική ελευθερία είναι ένα από τα πιο θεμελιώδη δικαιώματα. Γι αυτό άλλωστε είναι και από τα πρώτα δικαιώματα που κατοχυρώθηκαν συνταγματικά στο σύγχρονο κόσμο. Μπορεί βεβαίως στη σημερινή τοπική και χρονική συγκυρία της προοδευτικής Ευρώπης να μην αναδεικνύεται σε όλο το εύρος της η σημασία του δικαιώματος αυτού, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι η ανάγκη συστηματικής και αποτελεσματικής προστασίας του έχει εκλείψει υπό το βάρος άλλων, αμεσότερων προβλημάτων. Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς μάλιστα, ότι οι μεγαλύτεροι πόλεμοι και πιο αιματηρές σφαγές στην ανθρωπότητα έγιναν στο όνομα της θρησκείας. Κατά συνέπεια η κατοχύρωση και ο σεβασμός της ανεξιθρησκίας, της θρησκευτικής ελευθερίας και ισότητας αποτελεί ένα σπουδαίο κεκτημένο των χωρών και των κοινωνιών που προσπαθούν έμπρακτα να τις προασπίσουν. Και σε κάθε περίπτωση είναι βέβαιο, ότι εκφάνσεις καταπάτησης της θρησκευτικής ελευθερίας εμφανίζονται σε πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής πολλών ευρωπαϊκών χωρών μεταξύ των οποίων και της χώρας μας. Η καθιέρωση του πολιτικού γάμου και η πρόβλεψη μικτών γάμων για παράδειγμα, αποτέλεσαν σημαντικά βήματα εφαρμογής του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας στο θεσμό του γάμου, ώστε να περιοριστούν τα ζητήματα που προκύπτουν από τη σύνδεση της θρησκείας με το σημαντικό αυτό θεσμό. Ωστόσο, χρειάζονται και άλλα βήματα τόσο από την Πολιτεία, όσο και από την κοινωνία, προκειμένου να θωρακισθεί πλήρως το δικάιωμα στη θρησκευτική ελευθερία. Μια αόριστη συνταγματική πρόβλεψη άλλωστε δεν επαρκεί για να μιλήσει κανείς για ολοκληρωτική κατάκτηση ενός τόσο θεμελιώδους δικαιώματος, αυτού της θρησκευτικής ελευθερίας. 27

28 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΗΜΜΑΤΩΝ Θρησκεία (σελ 9-10) 32 : Θρησκεία είναι η (γνωστή) πίστη και λατρεία του θείου. Η θρησκεία είναι σύνολο γνωστών λατρευτικών πράξεων (corpus) και δοξασιών (animus) αναφερόμενων στην υπόσταση του θείου». Ο ορισμός αυτός περιλαμβάνει το corpus (λατρεία), το animus (δόγμα) και δύο εννοιολογικούς προσδιορισμόυς, την αναφορά στο θείο (πραγματικός προσδιορισμός) και τον «γνωστό» χαρακτήρα (νομικός προσδιορισμός). Γνωστή θρησκεία (σελ 11) 33 : Γνωστή θρησκεία είναι η φανερή θρησκεία, δηλαδή κάθε θρησκεία που είναι προσιτή σε όποιον θέλει να τη γνωρίσει, που έχει μόνο φανερά δόγματα και σκοπούς, φανερή οργάνωση και τρόπους λατρείας. Αντίθετα, δεν είναι γνωστή η θρησκεία, η οποία έχει απόκρυφα δόγματα, αόρατη οργανωτική δομή και προϋποθέτει «μύηση». Γάμος (σελ 21-22) 34 : Ο γάμος προστατεύεται συνταγματικά στα άρθρα 5 1 και Σύμφωνα με το πρώτο άρθρο, ο γάμος προστατεύεται ως έκφανση της ελευθερίας της προσωπικότητας, ενώ σύμφωνα με το δεύτερο άρθρο προστατεύεται ως αυτοτελής θεσμός. Σε κάθε περίπτωση όμως ο γάμος είναι δοσήμαντη έννοια. Αφενός υποδηλώνει τη σύμβαση του γάμου και αφετέρου την έννομη σχέση που απορρέει από αυτήν, την έγγαμη σχέση. Επιπλέον 32 Δημητρόπουλος, Α., Θρησκεία στο: Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα- Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας, τόμος Γ, σ Δημητρόπουλος, Α., ό.π., σ Παπαχρίστου, Θ., Σύμβαση του γάμου στο: Εγχειρίδιο Οικογενειακού Δικαίου Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλας, σ

29 για να καταρτισθεί η σύμβαση του γάμου πρέπει να συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η νόμιμη ηλικία, η δικαιοπρακτική ικανότητα, η ανυπαρξία κωλυμάτων κλπ, να υπάρχει συμφωνία των προσώπων και η συμφωνία αυτή να περιβληθεί τον απαραίτητο τύπο. 29

30 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Θρησκευτική Ελευθερία στο γάμο Η θρησκευτική ελευθερία αποτελεί ένα από τα πρώτα ατομικά δικαιώματα που διεκδικήθηκαν στο ευρωπαϊκό χώρο. Στην Ελλάδα μάλιστα, θεμελιώθηκε συνταγματικά ήδη με το Σύνταγμα του 1822, ενώ πέρασε από πολλά στάδια μεχρι η συνταγματική κατοχύρωσή του να πάρει τη σημερινή της μορφή, συνδυασμένη βέβαια και από διεθνείς διατάξεις. Τελικώς σήμερα, η θρησκευτική ελευθερία, ως μερικότερη μορφή της ελευθερίας της θρησκείας, διακρίνεται στη θρησκευτική συνείδηση και στην ελευθερία της λατρείας. Μία από τις εκφάνσεις τώρα της θρησκευτικής ελευθερίας γενικότερα, εντοπίζεται και στον επίσης συνταγματικά κατοχυρωμένο θεσμό του γάμου, και ιδιαίτερα στις ειδικότερες νομοθετικές προβλέψεις γύρω από τον τύπο τέλεσης του γάμου και το γάμο αλλοθρήσκων. Religious freedom in marriage Religious freedom is one of the first civil human rights, which have been claimed in the European realm. In Greece actually, it was firstly constitutionally founded in the Constitution of 1822, and it passed through several stages until the final constitutional recognition got its current form, combined of course by international laws. Finally today, religious freedom, as a part of general freedom in religion, is distinguished in religious conscience and freedom of worship. One of the manifestations of religious freedom generally, can be found in the also constitutionally guaranteed institution of marriage and particularly in the specific legislative provisions around the process of marriage and the marriage between people of other religions. 30

31 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: o Βαθρακοκοίλης, Β., Αναλυτική ερμηνεία του Αστικού Κώδικα Αθήνα: Σάκκουλας o Βιδάλης, Τ., Ατομικές ελευθερίες και θεσμικοί μετασχηματισμοί Αθήνα-Κομμοτηνή: Αντ. Ν. Σάκκουλας o Δαγτόγλου, Π.Δ., Συνταγματικό Δίκαιο Ατομικών Δικαιωμάτων Αθήνα: Σάκκουλας o Δημητρόπουλος, Α., Συνταγματικά Δικαιώματα Ειδικό Μέρος Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας o Κονιδάρης, Ι., Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου Αθήνα: Σάκκουλας o Παπαχρίστου, Θ., Εγχειρίδιο Οικογενειακού Δικαίου Αθήνα: Αντ. Ν. Σάκκουλας o Εφημερίδα «Ο χρόνος», Φρένο στους γάμους των μουσουλμάνων. Κομμοτηνή, 5/3/2004 Νομοθεσία: o Ν 1329/1983, καθιέρωση διαζευκτικού συστήματος o Π.δ. της 16/18ης Ιουνίου 1982, πολιτικός τύπος τέλεσης γάμου o Υπυργική απόφαση Φ979/ / , απαγόρευση γάμων μουσουλμάνων 31

32 Νομολογία: o Νομικό Βήμα, Έτος 20ο, Πρωτοδικείο Βέροιας, 174/1972, σ 1207 o Εφετείο Θεσσαλονίκης 852/69 Αρμ 24/224 o Εφετείο Θεσσαλονίκης 405/72 Αρμ 26/571 o Άρειος Πάγος 220/67 ΝοΒ 15/975 o Πρωτοδικείο Ηρακείου 272/

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995)

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα

Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό. ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα Θέμα: Θρησκευτική Ελευθερία Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον τόσο γιατί πραγματεύεται σημαντικά νομικά ζητήματα αναφορικά με το περιεχόμενο του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ,ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ,ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ,ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ «Θεσµική εφαρµογή της θρησκευτικής ελευθερίας στα πλαίσια της θρησκευτικής

Διαβάστε περισσότερα

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ. Επιµέλεια εργασίας: Πολίτης Σπύρος Εmail: ιδάσκων: ηµητρόπουλος Ανδρέας ΙΑΓΡΑΜΜΑ. 2.Σχολιασµός απόφασης

ΕΡΓΑΣΙΑ. Επιµέλεια εργασίας: Πολίτης Σπύρος Εmail: ιδάσκων: ηµητρόπουλος Ανδρέας ΙΑΓΡΑΜΜΑ. 2.Σχολιασµός απόφασης ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η περιορισµένη εφαρµογή του δικαιώµατος της θρησκευτικής ελευθερίας στα πλαίσια της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. (υπόθεση αλλόθρησκου δασκάλου). Επιµέλεια εργασίας: Πολίτης Σπύρος Εmail: s_polites@hotmail.com

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 5η : ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ- ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΘΕΜΕΛΙΩ ΟΥΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ Α. Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΙΣΟΤΗΤΑ ΓΕΝΙΚΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ 5η : ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ- ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΘΕΜΕΛΙΩ ΟΥΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ Α. Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΙΣΟΤΗΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ 1 ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ 5η : ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ- ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΘΕΜΕΛΙΩ ΟΥΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Α. Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 17 ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 21 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ... 37

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 17 ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 21 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ... 37 Περιεχόμενα 11 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 17 ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 21 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ... 37 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Σκοπός και αντικείμενο της εργασίας... 43 2. Ο Άρειος Πάγος...

Διαβάστε περισσότερα

1. Αναθεώρηση του Συντάγματος

1. Αναθεώρηση του Συντάγματος 1. Αναθεώρηση του Συντάγματος 1.1 Προοίμιο Αντικατάσταση της φράσης: Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδας από μία άλλη, αρμόζουσα σε ένα σύγχρονο κοσμικό κράτος. Προτείνουμε την

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 1.ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ,ΓΕΝΙΚΑ Ο σύγχρονος πολιτισμός αναπτύσσεται με κέντρο και σημείο αναφοράς τον Άνθρωπο. Η έννομη τάξη, διεθνής και εγχώρια, υπάρχουν για να υπηρετούν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Μάθημα : Συνταγματικό Δίκαιο Διδάσκων : Ανδρέας Δημητρόπουλος Επιμέλεια Εργασίας : Διονυσία Ραδινού Άρθρο 13 του Συντάγματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Δ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΔΙΔΑΣΚΩΝ:ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑ:ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Δ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΔΙΔΑΣΚΩΝ:ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑ:ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Δ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΔΙΔΑΣΚΩΝ:ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑ:ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:ΚΑΠΠΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Α.Μ.:1340201000112 ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ 1 Πίνακας περιεχομένων ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ Θέµα:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 9 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 9 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 9 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 3 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 3 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 3 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Μάθημα: Συνταγματικό Δίκαιο Διδάσκοντες: Δημητρόπουλος Ανδρ., Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 3 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 3 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 3 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 6 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 6 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 6 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Θρησκευτική ελευθερία: Ορισμός, Έννοια αναφορά στο Ελληνικό Σύνταγμα Η ανεξιθρησκία στην Ελλάδα Αναλογία θρησκειών Σχέσεις Εκκλησίας και πολιτείας Παγκόσμιο συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

7/3/2014. ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το δίκαιο του εργοδότη ; ή νομικός κανόνας

7/3/2014. ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το δίκαιο του εργοδότη ; ή νομικός κανόνας Τ.Ε.Ι. Πειραιά Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Λογιστική και Χρηματοοικονομική Ειδικά θέματα Δικαίου Δρ. Μυλωνόπουλος Δ. Αν. Καθηγητής δίκαιο άδικο ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ Κεφάλαιο 2: Ατομικά & Κοινωνικά Δικαιώματα Περιεχόμενα 1. Δικαιώματα & υποχρεώσεις 2. Άσκηση & κατάχρηση δικαιώματος 3. Τα ατομικά δικαιώματα 4. Τα πολιτικά δικαιώματα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ,2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 12 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 12 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 12 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 7 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 7 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 7 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 2 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Ο κατάλογος των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί τη βασική κατοχύρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ ΚΥΠΡΟΣ. Σύνταγμα Διεθνείς Συμβάσεις Πρωτογενής νομοθεσία Δευτερογενής νομοθεσία. Δικαστήρια

ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ ΚΥΠΡΟΣ. Σύνταγμα Διεθνείς Συμβάσεις Πρωτογενής νομοθεσία Δευτερογενής νομοθεσία. Δικαστήρια ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ ΚΥΠΡΟΣ Σύνταγμα Διεθνείς Συμβάσεις Πρωτογενής νομοθεσία Δευτερογενής νομοθεσία Δικαστήρια Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μια συνταγματική δημοκρατία βασισμένη στις αρχές της νομιμότητας, της ύπαρξης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, 11.3.2014 COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 11 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 11 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 11 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχίζεται στη Βουλή η συζήτηση για το άρθρο 3

Συνεχίζεται στη Βουλή η συζήτηση για το άρθρο 3 13/02/2019 Συνεχίζεται στη Βουλή η συζήτηση για το άρθρο 3 / Επιρότητα Εν μέσω έντονων αντιπαραθέσεων μεταξύ εισηγητών κομμά συνεχίζεται σήμερα στη Βουλή η συζήτηση για αναθεώρηση του Συντάγματος, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 6 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 6 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 6 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Τα Συνταγματικά δικαιώματα των αλλοδαπών στην ελληνική έννομη τάξη

Τα Συνταγματικά δικαιώματα των αλλοδαπών στην ελληνική έννομη τάξη ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Τα Συνταγματικά δικαιώματα των αλλοδαπών στην ελληνική έννομη τάξη Μαγδαληνή Γουλάκου ΑΜ: 1340201200086 Ακαδημαϊκό έτος 2013-2014, Εαρινό Εξάμηνο

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτικό Εκκλησιαστικό Δίκαιο

Συγκριτικό Εκκλησιαστικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Συγκριτικό Εκκλησιαστικό Δίκαιο Ενότητα 8η: Ρωσική, λιθουανική και βουλγαρική εθνική νομοθεσία Κυριάκος Κυριαζόπουλος Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτικό Εκκλησιαστικό Δίκαιο

Συγκριτικό Εκκλησιαστικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Συγκριτικό Εκκλησιαστικό Δίκαιο Ενότητα 6η: Η ελληνική εθνική νομοθεσία (μέρος ΣΤ ) Κυριάκος Κυριαζόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Γάμοι μεταξύ ορθοδόξων και καθολικών πριν τεθεί σε ισχύ ο Αστικός Κώδικας

Θέμα: Γάμοι μεταξύ ορθοδόξων και καθολικών πριν τεθεί σε ισχύ ο Αστικός Κώδικας Αθήνα, 12.05.2010 Α.Π.: 10100/08/2.3 Χειριστής: Λάμπρος Μπαλτσιώτης Τηλ.: 210-7289709 Φαξ: 210-7289643 Διεύθυνση Ιθαγένειας Τμήμα Α Υπουργείο Εσωτερικών Σταδίου 31 ΑΘΗΝΑ Θέμα: Γάμοι μεταξύ ορθοδόξων και

Διαβάστε περισσότερα

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου

Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12 η : Δικαίωμα στην εκπαίδευση Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

«ΥΠΑΓΩΓΗ ΘΕΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ»

«ΥΠΑΓΩΓΗ ΘΕΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ. ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η :

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ. ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η : ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η : ΟΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 5 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 5 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 5 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών

Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών Περιεχόμενο: Αρχή διάκρισης των λειτουργιών ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Παυλόπουλος, Δικηγόρος, Υπ. Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Παν/μίου Αθηνών Η αρχή της Διάκρισης των Λειτουργιών

Διαβάστε περισσότερα

"Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ"

Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΟΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΑΘΗΝΩΝΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝΚΑΙΠΟΛΙΤΙΚΩΝΕΠΙΣΤΗΜΩΝΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΛΥΒΙΑΝΑΚΗΝΑΝΤΙΑ Α.Μ.1340201000502 ΤΗΛ.6955665793 email.nadiakal91@gmail.com Ατομικάκαικοινωνικάδικαιώματα,κοςΔημητρόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτικό Εκκλησιαστικό Δίκαιο

Συγκριτικό Εκκλησιαστικό Δίκαιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Συγκριτικό Εκκλησιαστικό Δίκαιο Ενότητα 2η: Η ελληνική εθνική νομοθεσία (μέρος Β ) Κυριάκος Κυριαζόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

1ο Κεφάλαιο Το δικαίωµα του συνεταιρίζεσθαι στα πλαίσια του άρθρου 12 του Συντάγµατος

1ο Κεφάλαιο Το δικαίωµα του συνεταιρίζεσθαι στα πλαίσια του άρθρου 12 του Συντάγµατος Πρόλογος Η κατοχύρωση και η προστασία του δικαιώµατος της συνένωσης ή του συνεταιρίζεσθαι στο άρθρο 12 του ελληνικού Συντάγµατος δίνει σάρκα και οστά στο εύστοχο αρχαίο απόφθεγµα «η ισχύς εν τη ενώσει».

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας: «Θεσµική εφαρµογή των θεµελιωδών δικαιωµάτων».υπόθεση Κλόντια Σίφερ.

Θέµα εργασίας: «Θεσµική εφαρµογή των θεµελιωδών δικαιωµάτων».υπόθεση Κλόντια Σίφερ. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

05 Ευτυχία Γ. Αρµένη Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ

05 Ευτυχία Γ. Αρµένη Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ 05 Ευτυχία Γ. Αρµένη Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ Η αρχή της ισότητας είναι άρρηκτα συνυφασµένη µε την πολιτική και την ατοµική ελευθερία, στις οποίες θεµελιώνεται η έννοια της ηµοκρατίας. Σε όλα τα δηµοκρατικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Παιδαγωγικό Σχόλιο σε Νομικά Πορίσματα και Αποφάσεις

ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Παιδαγωγικό Σχόλιο σε Νομικά Πορίσματα και Αποφάσεις ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Παιδαγωγικό Σχόλιο σε Νομικά Πορίσματα και Αποφάσεις ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ Συμβούλου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Στη σκιά του ζητήματος των ταυτοτήτων, το πρόβλημα της αναγραφής

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 77Α / 2002

Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 77Α / 2002 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Αθήνα, 25/06/2002 ΑΠ: 1143Α Ταχ. /νση: ΟΜΗΡΟΥ 8 105 64 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: 33.52.604-605 FAX: 33.52.617 Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 77Α / 2002 Η Αρχή Προστασίας

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Δικαίωμα συνέρχεσθαι

Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Δικαίωμα συνέρχεσθαι Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα 03.04.2017 Αικατερίνη Ν. Ηλιάδου Συλλογικές ελευθερίες Δικαιώματα συλλογικής δράσης Δικαίωμα συνέρχεσθαι Ιδιαίτερη σημασία για τη διάδοση των ιδεών και την κοινωνική διεκδίκηση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΟΝ ΓΑΜΟ

Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΟΝ ΓΑΜΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε. - ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Εργασία στο µάθηµα Εφαρµογών ηµοσίου ικαίου Καθηγητής: Ανδρέας ηµητρόπουλος ΘΕΜΑ Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΟΝ ΓΑΜΟ Όνοµα: Κατσαρού

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου.

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου.

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου

Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ξενοφών Κοντιάδης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Δικηγόρος, Πρόεδρος Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ο συνταγματικός θεσμός της συλλογικής αυτονομίας (Εισήγηση στην ημερίδα "Κλαδικές Συλλογικές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 5 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 5 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 5 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 1 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Θ Ρ Η Σ Κ Ε Ι Α - Ε Κ Κ Λ Η Σ Ι Α

Θ Ρ Η Σ Κ Ε Ι Α - Ε Κ Κ Λ Η Σ Ι Α Θ Ρ Η Σ Κ Ε Ι Α - Ε Κ Κ Λ Η Σ Ι Α Μ α γ δ α λ η ν ή Β. ο ύ β λ η Φοιτήτρια Θ Εξαµήνου Νοµικής Σχολής Αθηνών Α.Μ : 1340200300105 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ : ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ Ι ΑΣΚΩΝ : ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ 6 η : ΤΟ ΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΜΗ ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 8 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 8 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 8 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Τα Συνταγματικά δικαιώματα των αλλοδαπών

Τα Συνταγματικά δικαιώματα των αλλοδαπών Τα Συνταγματικά δικαιώματα των αλλοδαπών Όνομα: Λυδία Βραδή ΑΜ:1340200700040 Διδάσκοντες: Α. Δημητρόπουλος, Σ. Βλαχόπουλος Μάθημα: Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα Δ Εξάμηνο Περιεχόµενα Σελ. Περιεχόµενα...2-3

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 6 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 6 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 6 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 Κεφάλαιο πρώτο: ΙΙ. Η διοίκηση, ΙΙΙ. Το διοικητικό δίκαιο (σελ. 16 25) Σκοπός των ως

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος VΙΙ Ι. Γενικό Μέρος Α. Βασικές έννοιες... 1 1. Θέματα ορολογίας... 1 1.1. Οι χρησιμοποιούμενοι όροι... 1 1.2. Οι βασικές έννοιες... 2 1.3. «Εγγυήσεις θεσμών» και «εγγυήσεις θεσμικές»...

Διαβάστε περισσότερα

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008 Διάγραμμα του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ:

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ: ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ: 2009-2010 ΘΕΜΑ: «Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΥΤΡΟΥ ΛΥΔΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Πρόλογος 2. Ο Κανονισμός της βουλής 3. Η αρχή της αυτονομίας 4. Περιεχόμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 2 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥ Καθορίζοντας το γενικό περιεχόµενο ενός δικαιώµατος, µε διατάξεις δικαίου στο πλαίσιο γενικής σχέσης, προσδιορίζονται τα ανώτατα όρια άσκησης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο εργασία 1η σχεδιαγραµµα 1)εισαγωγή:έννοια γενικών συνταγµατικών αρχών 2)ειδικότερα, η απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος α)έννοια β)καθιέρωση της αρχής γ)εκταση εφαρµογής και σχέση α.25παρ3σ και 281 ΑΚ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 11 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 11 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 11 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ «Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΟ ΓΑΜΟ» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΑΦΝΗ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ Α.Μ.1340200500730

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: Η Αρχή της φορολογικής ισότητας

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές

Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9 η : Αρχή της ισότητας: ειδικές μορφές Λίνα Παπαδοπούλου Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη κλειδί «φονταμενταλισμός», διαβάζουμε τις εργασίες και καταλήγουμε στον ορισμό της. (Με τον όρο φονταμενταλισμός

Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη κλειδί «φονταμενταλισμός», διαβάζουμε τις εργασίες και καταλήγουμε στον ορισμό της. (Με τον όρο φονταμενταλισμός ΦΑΣΗ Β: 2 ο δίωρο Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη κλειδί «φονταμενταλισμός», διαβάζουμε τις εργασίες και καταλήγουμε στον ορισμό της. (Με τον όρο φονταμενταλισμός (θεμελιωτισμός) εκφράζονται οι τάσεις εμμονής

Διαβάστε περισσότερα

Τελευταίως παρατηρείται έξαρση του φαινομένου επιθέσεων, βιαιοπραγιών και διενέργειας ελέγχων σε αλλοδαπούς μετανάστες, σε σχέση με τη νομιμότητα της

Τελευταίως παρατηρείται έξαρση του φαινομένου επιθέσεων, βιαιοπραγιών και διενέργειας ελέγχων σε αλλοδαπούς μετανάστες, σε σχέση με τη νομιμότητα της Τελευταίως παρατηρείται έξαρση του φαινομένου επιθέσεων, βιαιοπραγιών και διενέργειας ελέγχων σε αλλοδαπούς μετανάστες, σε σχέση με τη νομιμότητα της εισόδου και διαμονής αυτών στη χώρα καθώς και της ασκήσεως

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987)

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987) Διάγραμμα Περιεχομένων ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987) Εισαγωγικά...23 Ι. Θρησκευτική Ελευθερία...25 Α. Γενικά...25 Β. Ελευθερία της θρησκευτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 6 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙ ΤΗΣ Ι ΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ

ΕΡΓΑΣΙΑ 6 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙ ΤΗΣ Ι ΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΟΥ «ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ» Α' - ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΟΥ «ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ» Α' - ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΟΥ «ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ» Α' - ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 1. Η σύναψη γάμου ή συμφώνου συμβίωσης στη χώρα μας νοείται και επιτρέπεται μόνο μεταξύ ετερόφυλων ζευγαριών. Ως αποτέλεσμα,

Διαβάστε περισσότερα

Η Αρχή της Νομιμότητας ως Οριοθέτηση των Συνταγματικών Δικαιωμάτων

Η Αρχή της Νομιμότητας ως Οριοθέτηση των Συνταγματικών Δικαιωμάτων Προπτυχιακή Εργασία Έλενα Κοντραφούρη Η Αρχή της Νομιμότητας ως Οριοθέτηση των Συνταγματικών Δικαιωμάτων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΡΟΣ a) Συνταγματικά δικαιώματα Το θέμα που τίθεται υπό διαπραγμάτευση

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΝΩΜΟΛΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑ Ερωτάται αν αν είναι στα πλαίσια ή όχι του Συντάγματος η εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 139 του Κώδικα Δικαστικών Επιμελητών με την έκδοση της προβλεπόμενης Υπουργικής

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωµένη στην πολυµορφία EL A7-0203/2. Τροπολογία. Marie-Christine Vergiat, Willy Meyer, Younous Omarjee εξ ονόµατος της Οµάδας GUE/NGL

EL Eνωµένη στην πολυµορφία EL A7-0203/2. Τροπολογία. Marie-Christine Vergiat, Willy Meyer, Younous Omarjee εξ ονόµατος της Οµάδας GUE/NGL 10.6.2013 A7-0203/2 2 Marie-Christine Vergiat, Willy Meyer, Younous Omarjee Παράγραφος 1 στοιχείο η α (νέο) ηα) θεωρεί ότι ο κοσµικός χαρακτήρας, ο οποίος ορίζεται ως ο αυστηρός διαχωρισµός µεταξύ των

Διαβάστε περισσότερα

Κύκλος ικαιωµάτων του Ανθρώπου ΣΥΝΟΨΗ ΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ ΝΕΚΡΩΝ. Αναφορά υπ αρ. πρωτ. 13189/13.12.1999, πόρισµα της 24.4.

Κύκλος ικαιωµάτων του Ανθρώπου ΣΥΝΟΨΗ ΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ ΝΕΚΡΩΝ. Αναφορά υπ αρ. πρωτ. 13189/13.12.1999, πόρισµα της 24.4. Κύκλος ικαιωµάτων του Ανθρώπου ΣΥΝΟΨΗ ΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ ΝΕΚΡΩΝ Αναφορά υπ αρ. πρωτ. 13189/13.12.1999, πόρισµα της 24.4.2000 Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη: Χειριστής: Γιώργος Καµίνης

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΦΩΤΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ

ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΦΩΤΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ (Συνοπτική παρουσίαση)

Διαβάστε περισσότερα

Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα. 3. Η παραγωγή του Συντάγματος και των συνταγματικών κανόνων

Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα. 3. Η παραγωγή του Συντάγματος και των συνταγματικών κανόνων Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα Διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 7/12/2015

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η εφαρµογή του δικαιώµατος της επικοινωνίας στον οικογενειακό χώρο» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η εφαρµογή του δικαιώµατος της επικοινωνίας στον οικογενειακό χώρο» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ν Ο Μ Α : Σ Τ Α Υ Ρ Α Κ Α Κ Η Μ Α Ρ Ι Α Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Μ Η Τ Ρ Ω Ο Υ :

Ο Ν Ο Μ Α : Σ Τ Α Υ Ρ Α Κ Α Κ Η Μ Α Ρ Ι Α Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Μ Η Τ Ρ Ω Ο Υ : Ε Θ Ν Ι Κ Ο Κ Α Ι Κ Α Π Ο Δ Ι Σ Τ Ρ Ι Α Κ Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Α Θ Η Ν Ω Ν Ν Ο Μ Ι Κ Η Σ Χ Ο Λ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ Τ Ο Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ω Ν Ε Φ Α Ρ Μ Ο Γ Ω Ν Δ Η Μ Ο Σ Ι Ο Υ Δ Ι Κ Α Ι Ο Υ Θ Ε Μ Α : Π Ρ

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενειακό Δίκαιο. Τίτλος Μαθήματος LAW 201. Κωδικός Μαθήματος. Υποχρεωτικό. Τύπος μαθήματος. Προπτυχιακό. Επίπεδο. 2 ο / 3 ο (Χειμερινό)

Οικογενειακό Δίκαιο. Τίτλος Μαθήματος LAW 201. Κωδικός Μαθήματος. Υποχρεωτικό. Τύπος μαθήματος. Προπτυχιακό. Επίπεδο. 2 ο / 3 ο (Χειμερινό) Τίτλος Κωδικός Τύπος μαθήματος Επίπεδο Έτος / Εξάμηνο φοίτησης Οικογενειακό Δίκαιο LAW 201 Υποχρεωτικό Προπτυχιακό 2 ο / 3 ο (Χειμερινό) ECTS 6 Διαλέξεις / εβδομάδα Στόχος 1 Εργαστήρια / εβδομάδα Το μάθημα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία στις Εφαρμογές Δημοσίου Δικαίου

Εργασία στις Εφαρμογές Δημοσίου Δικαίου Εργασία στις Εφαρμογές Δημοσίου Δικαίου Διδάσκων: Ανδρέας Γ. Δημητρόπουλος ΘΕΜΑ: Θρησκευτική ελευθερία και επικρατούσα θρησκεία Περιεχόμενα Ονοματεπώνυμο: Χαραμής Αθανάσιος Α.Μ.: 1340200400501 Νομική Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Δημητριάδος: Το επιχειρούμενο Σύνταγμα θα αναιρεί τον εαυτό του

Μητρ. Δημητριάδος: Το επιχειρούμενο Σύνταγμα θα αναιρεί τον εαυτό του 02/12/2018 Μητρ. Δημητριάδος: Το επιχειρούμενο Σύνταγμα θα αναιρεί τον εαυτό του / Επικαιρότητα Συνέντευξη του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου δημοσιεύεται σήμερα στην εφημερίδα «Πρώτο Θέμα».

Διαβάστε περισσότερα

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 1: Αυτονόμηση της αντιμετώπισης των ανηλίκων

Δίκαιο των Ανηλίκων. Ενότητα 1: Αυτονόμηση της αντιμετώπισης των ανηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 1: Αυτονόμηση της αντιμετώπισης των ανηλίκων Αγγελική Γ. Πιτσελά, Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογίας-Σωφρονιστικής Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση

Διοικητικό Δίκαιο Ι. Μαθητική σχέση έννομη σχέση δημόσιου διοικητικού δικαίου. Αντικείμενο Διοικητικού Δικαίου Διοίκηση Διοικητικό Δίκαιο Ι Διοικητικό Δίκαιο: Κομμάτι δικαίου που μας συνοδεύει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο μας. Είναι αδύνατον να μην βρεθούμε μέσα σε έννομες σχέσεις διοικητικού δικαίου. Μαθητική σχέση έννομη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 7 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 7 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 7 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ «ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ»

ΘΕΜΑ «ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΠΩΝΥΜΟ: ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΑΚΗ ΟΝΟΜΑ: ΑΘΑΝΑΣΙΑ Α.Μ.: 1340200000420 ΘΕΜΑ «ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΤΕΛΟ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 2016 Δ ΣΥΝΟΔΟΣ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ. Άρθρο 1 Ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης και λατρείας

ΜΟΝΤΕΛΟ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 2016 Δ ΣΥΝΟΔΟΣ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ. Άρθρο 1 Ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης και λατρείας ΜΟΝΤΕΛΟ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 2016 Δ ΣΥΝΟΔΟΣ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ & ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ, ΤΑΞΗΣ & ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΟΙΤΗΤΗ: ΕΠΩΝΥΜΟ: ΚΑΠΕΛΙΩΤΗΣ ΟΝΟΜΑ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα