Διαχείριση νοσοκομειακών αποβλήτων. Δρ. Χ. Εμμανουήλ Περιβαλλοντική Τοξικολόγος

Transcript

1 Διαχείριση νοσοκομειακών αποβλήτων Δρ. Χ. Εμμανουήλ Περιβαλλοντική Τοξικολόγος

2 Νοσοκομείο-μια μικρογραφία της κοινωνίας (?) Πολλές από τις περιβαλλοντικά επικίνδυνες ουσίες σε σημαντικές ποσότητες στον νοσοκομειακό χώρο (Hg, τοξικοί διαλύτες, ραδιενεργές ουσίες)

3 Στον δικό μας (νοσοκομειακό) χώρο... Νοσοκομεία Κλινικές Ιατρικά κέντρα Οδοντιατρεία Ιατρικά εργαστήρια Μικροβιολογικά εργαστήρια Κέντρα πρώτων βοηθείων Κέντρα απεξάρτησης ναρκομανών Κτηνιατρεία Τράπεζες αίματος Ιατρικές και νοσηλευτικές σχολές Πανεπιστημιακά και άλλα κέντρα ιατρικής έρευνας

4 Νοσοκομειακά (στερεά) απόβλητα 1) Απόβλητα παρόμοια με τα οικιακά απορρίματα (commercial waste): λόγω λειτουργίας μαγειρείων, κυλικείων, γραφεία, αποθήκες, καθαρισμός κτιρίων

5 Αποτελούν σχεδόν το 85% των παραγόμενων νοσοκομειακών αποβλήτων! Περισσότερο πλαστικό από τα κλασικά «οικιακά απορρίματα» (15-30% του βάρους τους) «Εύκολη» διαχείριση λόγω διάθεσης μαζί με οικιακά απορρίματα (βλ. και υποκεφάλαιο ανακύκλωσης)

6 2) Μολυσματικά απόβλητα (red-bag waste, regulated medical waste): ιδιαίτερα επικίνδυνα και επιβλαβή απόβλητα τα οποία μπορούν να χωριστούν σε αιχμηρά αντικείμενα όπως βελόνες, σύριγγες, νυστέρια, πιπέτες σπασμένα γυάλινα αντικείμενα καλλιέργειες μικροοργανισμών, εργαλεία για την καλλιέργεια, άχρηστα εμβόλια κλπ

7 Αίμα και προϊόντα αίματος, υλικά που έχουν έρθει σε επαφή με αυτό Απόβλητα χειρουργείων όπως κλινοσκεπάσματα, πετσέτες, μέλη ή σωματικές εκκρίσεις

8 Μετά την αναγνώριση ακολουθεί ο διαχωρισμός των επικίνδυνων αποβλήτων (σε σχέση με τα μη επικίνδυνα) με βάση τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους με τρόπο στανταρισμένο, σαφή και κατανοητό από όλους. Ο σωστός διαχωρισμός των επικίνδυνων αποβλήτων από τα αδρανή επιφέρει σημαντικό οικονομικό κέρδος!!

9 Παράδειγμα 1

10 Παράδειγμα 2 +

11 Παράδειγμα 3

12 Παράδειγμα 4 1% Cl > 1100 C

13 Η μείωση της παραγωγής τόσο των επικίνδυνων όσο και των οικιακού τύπου αποβλήτων επίσης βοηθά την νοσοκομειακή διαχείριση εξοικονομώντας χρήμα! (π.χ. Μείωση πλαστικού) Εντούτοις η ασφάλεια και προστασία ασθενών και εργαζομένων δεν πρέπει να διακυβεύεται από αυτήν

14 Η αντικατάσταση επικίνδυνων ουσιών που χρησιμοποιούνται στις νοσοκομειακές πρακτικές βοηθά στην μείωση των επικίνδυνων αποβλήτων. Η χρήση αυτών των ουσιών σαφώς και έχει εδραιωθεί κατά την διάρκεια των χρόνων λόγω επιθυμητών ιδιοτήτων τους Η αντικατάσταση θα πρέπει να αποτελεί συνειδητοποιημένη απόφαση του Δ.Σ. του ιδρύματος μετά από πολυκριτηριακή έρευνα

15 Παράδειγμα 1: Φορμαλδεϋδη Εξαιρετική σποροκτόνος δράση Κλασσικό στερεωτικό βιολογικών παρασκευασμάτων Ε.Ε. Απαγόρευσητηςχρήσηςτηςαπό 22/9/2007 Glyo-fixx, Prefer, Histofix, Notox, FineFix Συγκριτικήεκτίμησημετηνφορμαλδεϋδηκαι πάντα ανάλογα με την χρήση

16 Παράδειγμα 2: Βρωμιούχο αιθίδιο EtBr μια από τις πιο διαδεδομένες φθορίζουσες χρώσεις για μια σειρά βιοχημικών τεχνικών Ισχυρό καρκινογόνο το οποίο δεν πρέπει να καταλήγει σε αστικά λύματα Πολλές εναλλακτικές όπως SYBRGold, SYBRGreen, GelRed, Propidium Iodide

17 Παράδειγμα 3: PVC Ένα από τα πιο κοινά πλαστικά. Πολυμερές του βινυλοχλωριδίου. Εκτεταμένη χρήση στις κτιριακές κατασκευές. Επίσης σωλήνες, δάπεδα, ρούχα, σακούλες ορρών Μη αποικοδομήσιμο-ακριβή ανακύκλωση με περιθώρια βελτίωσης Μονομερές υπεύθυνο για αγγειοσάρκωμα ήπατος (σύμφωνα με ΕΡΑ) Το μεγάλο ερώτημα ποιό ποσοστό μονομερούς διαφεύγει

18 Συλλογή Ν.Α. Μια από τις σημαντικότερες διεργασίες κατά την διάρκεια της διαχείρισης Ορισμένα σημεία που εξασφαλίζουν σωστή πρακτική είναι τα επόμενα 1) Όσο το δυνατόν πλησιέστερα στον τόπο παραγωγής 2) Όχι παραγωγή σκόνης και αερίων 3) Όχι άμεση επαφή με χέρια. Όχι άμεση επαφή με τον ιματισμό

19 5) Συλλέκτης μιας χρήσης ή πολλαπλών χρήσεων ανάλογα με την περίπτωση 6) Η κατάλληλη σήμανση είναι πολύ σημαντικός παράγοντας! Ησήμανσηθα πρέπει να περιλαμβάνει τμήμα παραγωγής, ημερομηνία παραγωγής (ή πρώτης πλήρωσης) και απαραίτητα διεθνές σήμα επικίνδυνων ουσιών

20 «τοξικό» (toxic) για επικίνδυνα για την υγεία υλικά π.χ. μεθανόλη ή/και για καρκινογόνα υλικά π.χ. τριοξείδιο αρσενικού ή/και για τερατογόνα υλικά π.χ. βιταμίνη Α «εκρηκτικό» (explosive) για υλικά ικανά προς εξώθερμη αντίδραση χωρίς παρεμβολή οξυγόνου π.χ. διχρωμικό αμμώνιο + Xn «επιβλαβές» (harmful) για υλικά ικανά να προκαλέσουν οξεία ή χρόνια βλάβη μετά από οξεία ή επαναλαμβανόμενη επαφή. Ύποπτο για τερατογόνο, μεταλλαξιογόνο ή καρκινογόνο δράση. Ύποπτο για αντιδράσεις ευαίσθησίας

21 + Xi «ερεθιστικό» (irritant) για υλικά ικανά να προκαλέσουν ερεθισμό μετά από οξεία ή επαναλαμβανόμενη επαφή.ικανό να προκαλέσει φλεγμονή.ύποπτο για αντιδράσεις ευαίσθησίας μετά από δερματική επαφή «ραδιενεργό» (radioactive) για υλικά τα οποία εκπέμπουν α, β ή γ ακτινοβολία. «κίνδυνος βιολογικής προέλευσης» (biohazard) Για οργανισμούς ή υλικά προερχόμενα από οργανισμούς ικανά να προκαλέσουν βλάβη στην (ανθρώπινη) υγεία. Τα επιπεδα του κινδύνου είναι 4 (American CDC.)

22 Συλλογή Ν.Α. Οι συλλέκτες Ν.Α.πρέπει να είναι οι κατάλληλοι για την διεργασία που θα ακολουθήσει 1) Δοχεία προοριζόμενα για αποτέφρωσηείναιμιαςχρήσης, αδιαφανή, αδιαπέρατα από υγρασία, ασφαλή κατά μεταφορά και αδιάτρητα, μικρού βάρους. Πρέπει να κλείνουν έτσι ώστε η διασπορά μικροοργανισμών να είναι αδύνατη. Έντονη σήμανση

23 Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν σάκοι πολυαιθυλενίου PE (ΟΧΙ PVC) με ελάχιστο πάχος τοιχώματος 0,01mm. Αιχμηρά αντικείμενα απαραιτήτως σε αδιάτρητα δοχεία συλλογής με πλήρωση μέχρι 75% τουόγκουτους

24 Συλλογή Ν.Α. 2) Δοχεία προοριζόμενα για αποστείρωση είναι συνήθως α) σάκοι για στερεά β) πυρίμαχα υάλινα σκεύη για υγρά. Οι συλλέκτες αυτοί πρέπει να είναι ανθεκτικοί σε ατμό, ανθεκτικοί σε υψηλές θερμοκρασίες και ασφαλείς κατά την μεταφορά

25 Προσωρινή αποθήκευση Ν.Α. Αναγκαστικά πολλές φορές χρειάζεται προσωρινή αποθήκευση ειδικά αν η κατεργασία γίνεται εκτός νοσοκομείου. Τα Ν.Α. ΔΕΝ πρέπει να στοιβάζονται σε διαδρόμους ή τουαλέτες Επάρκεια χώρων προσωρινής αποθήκευσης 24 ωρών-3 ημερών (walk-in cold rooms)

26 Εύκολη πρόσβαση στα οχήματα αποκομιδής Δύσκολη πρόσβαση σε ανιδίκευτα άτομα Ευκολία καθαρισμού και απολύμανσης Σκιά, ξηρότητα και θερμοκρασία μέχρι 8º C

27 Επεξεργασία Ν.Α Πολλές έρευνες παγκόσμια-μικρό λειτουργικό κόστος και κόστος εγκατάστασης Πιο κοινές-αποτεφρωση και ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ Απαραίτητος ο τεμαχισμός (πχ. για αποστείρωση) προς ομογενοποίηση

28 Αποτέφρωση Δηλαδή θερμική αποσύνθεση και οξείδωση σε C έτσι ώστε και όγκος Πρόβλημα με τα απαέρια καύσης (διοξίνες, φουράνια, βαρέα μέταλλα, οξείδια Ν, S, C) Απαραίτητα κατακράτηση των απαερίων και μέτρηση εκπομπών

29 Αποστείρωση Πολύ διαδεδομένη μέθοδος και αποτελεσματική για μολυσματικά απόβλητα (αλλά σύριγγες, πτώματα ζώων, φαρμακευτικά απόβλητα?) αποστείρωση με ατμό σε διαπερατούς σάκους ---κιβώτιο από χάλυβα κορεσμένοι υδρατμοί

30 Επίσης... Χημική αποστείρωση-τεμαχισμός + απολυμαντικό Θερμική αδρανοποίηση-συνεχής ανάμιξη+ θερμός θάλαμος Ακτινοβόληση-IR ή UV, αποτελεσματική για ευαίσθητα υλικά#υψηλό κόστος-μειωμένη διεισδυτικότητα Microwave-σε 2450 Hz-12,24 nm, φθηνό αλλά μόνο για μολυσματικά SANPAC-επιτόπου αποστείρωση σε σακούλα για 2 min, υψηλή αποτελεσματικότητα

31 Control Of Substances Hazardous to Health Βλ. και Η σύνταξη μιας «καρτέλας» αποτελείται απο τα παρακάτω απλά βήματα Παράδειγμα-η δουλειάπουπρέπειναγίνει είναι «δημιουργία βερνικιού (λάκκας)» 1) Επιμέρους διεργασίες: μεταφορά (υλικών), ανάμειξη (υλικών) 2) Χημικά: πόσα? (1) 3) Χημικά: ποιά? (Citox υγρό) 4) R-phrases: (για Citox R21/22, R37/38/39) (από MSDS) 5) Εκτίμηση κινδύνου βάσει των R: (για Citox C: αρκετά επικίνδυνο)

32 Control Of Substances Hazardous to Health 6) Δημιουργία αεροσόλης πιθανή?: Για παρούσα διεργασία και Σ.Ζ.Citox- Ναι 7) Ποσότητα και χρόνος διεργασίας: λίτρα, 2 φορές την ημέρα, συνολικά 2 ώρες 8) Τελική εκτίμηση κινδύνου: «ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΟ ΧΩΡΟ» + επιμέρους οδηγίες προστασίας

33 Control Of Substances Hazardous to Health Η εκτίμηση αυτή πέρα από το αυτόματο software μπορεί να γίνει και εμπειρικά από τον συντάκτη της COSHH με βάση τό φύλλο οδηγιών των χημικών που χρησιμοποιούνται και το είδος των εργασιών που λαμβάνουν χώρα Μια πλήρης καρτέλα COSHH περιλαμβάνει και μέτρα έκτατης ανάγκης Οι υπολογισμοί της COSHH (πρέπει να) γίνονται με βάση το σενάριο υψηλότερης επικινδυνότητας

34 Ευχαριστώ για την προσοχή σας!