ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Διπλωματική εργασία Θέμα : Μηχανές Ανάπτυξης Διαδικτυακών Πυλών και Συστήματα διαχείρισης περιεχομένου.(portal Engines and Content Management Systems). Επιβλέπων καθηγητής: κ. Παπαθεοδώρου Θεόδωρος Συγγραφέας: Βαρδάκης Μιχάλης ΑΜ:396 ΠΑΤΡΑ, Ιούλιος 2006

2

3 Αφιερωμένο, στους γονείς μου, που με στήριξαν στα χρόνια των σπουδών μου.

4

5 Εισαγωγή... 7 Κεφάλαιο Τι είναι δεδομένα, πληροφορία, περιεχόμενο; Το περιεχόμενο δεν είναι απλά δεδομένα Το περιεχόμενο είναι πληροφορία συν δεδομένα Το περιεχόμενο έχει μορφή (Format) Το περιεχόμενο έχει Δομή (Structure) Η δομή είναι σημαντική Κατηγοριοποίηση Δομής Η λειτουργικότητα αποτελεί και αυτή περιεχόμενο Κεφάλαιο Τι είναι διαχείριση περιεχομένου; Κατανοώντας την έννοια της διαχείρισης περιεχομένου Η Διαχείριση πληροφορίας αποτελεί υποδομή υπολογιστών (computer infrastructure) To ΣΔΠ για το διαδίκτυο To πλήρες ΣΔΠ Εισαγωγή στα κύρια μέρη ενός ΣΔΠ Το σύστημα συλλογής Το σύστημα διαχείρισης Το σύστημα δημοσίευσης (Publishing System) Κεφάλαιο Τα ΣΔΠ για το διαδίκτυο Δυνατότητες ενός ΣΔΠ Μετρικές για ΣΔΠ Οφέλη από τη χρήση μετρικών Κατηγορίες μετρικών Σωστή εφαρμογή των μετρικών Κεφάλαιο ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα (Open Source CMS) Κατηγορίες των ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Πλεονεκτήματα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Μειονεκτήματα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Τεχνολογίες ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Apache MySQL PHP Παραδείγματα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Mambo XOOPS Drupal PHP-NUKE Infoglue Συγκρίσεις Σύγκριση μεταξύ ΣΔΠ διαφορετικών τεχνολογιών Σύγκριση μεταξύ ΣΔΠ Κεφάλαιο Εμπορικά ΣΔΠ (Proprietary CMS) Microsoft CMS

6 5.2 Tridion R Δημιουργία περιεχομένου Κεφάλαιο Το ΣΔΠ ΧΟΟPS Εγκατάσταση Λειτουργίες Χαρακτηριστικά Τμηματική και αντικειμενοστραφής σχεδίαση Διάταξη στοιχείων (Layout) και διαχείριση θεμάτων Smarty Template Engine Κατανομή χρηστών σε γκρουπ και άδειες πρόσβασης Μηχανή αναζήτησης Διαχείριση χρηστών Πολυγλωσσία Θέματα (themes) και templates Κεφάλαιο Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας Λειτουργικές Προδιαγραφές Χρήστες Περιεχόμενο Κόμβου Υπηρεσίες Επικοινωνίας Διαχείριση της Διαδικτυακής πύλης Πολυγλωσσία Υλοποίηση Θέματα και templates Χρήστες Πολυγλωσσία Διαχείριση Περιεχομένου Συχνές Ερωτήσεις (FAQ) Ημερολόγιο Ειδήσεις Επικοινωνία Forum Σελίδα Συνδέσμων Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Απόθεμα Βιβλιογραφία Παράρτημα Χαρακτηριστικά των ΣΔΠ... 88

7 Εισαγωγή Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών Επιστήμης και Τεχνολογίας των Υπολογισμών που οργανώνεται από τα τμήμα των Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής του πανεπιστημίου Πατρών. Πραγματοποιήθηκε κατά το ακαδημαϊκό έτος υπό την επίβλεψη του καθηγητή κ. Παπαθεωδώρου Θεόδωρου. Είναι ευρέως γνωστό ότι οι υπολογιστές κατασκευάστηκαν για να επεξεργάζονται δεδομένα. Τα δεδομένα βέβαια δεν είναι άμεσα κατανοητά από τους ανθρώπους καθώς δεν έχουν σαφή δομή. Πλέον επιθυμούμε οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές να επεξεργάζονται περιεχόμενο. Το περιεχόμενο αποτελεί και αυτό πληροφορία όπως και τα δεδομένα αλλά έχει κατανοητή μορφή και σαφές νόημα. Επομένως δημιουργείτε μια καινούργια έννοια αυτή της διαχείρισης περιεχομένου. Τα τελευταία χρόνια δεν έχει γιγαντωθεί μόνο αριθμός των πυλών του παγκοσμίου ιστού αλλά και το μέγεθος αυτών. Πλέον ένας μεγάλος αριθμός κόμβων μπορεί να φιλοξενεί τεράστιο αριθμό ιστοσελίδων είτε αυτές κατασκευάζονται δυναμικά είτε στατικά. Είναι λοιπών πιθανόν ένας κόμβος στον οποίο δεν γίνεται κατάλληλη διαχείριση περιεχομένου να περιέλθει σε χαοτική κατάσταση και η προσθήκη ή επεξεργασία περιεχομένου σε αυτόν να γίνει εξαιρετικά επίπονη διαδικασία. Για αυτό τον λόγο είναι πολλές φορές αναγκαία η χρησιμοποίηση ενός συστήματος διαχείρισης περιεχομένου (ΣΔΠ) ώστε η διαχείριση της πύλης να γίνει αποτελεσματικότερη. Σε αυτήν την διπλωματική εργασία μελετάμε τα συστήματα διαχείρισης περιεχομένου. Στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρουμε και εξηγούμε τις έννοιες πληροφορία, δεδομένα, περιεχόμενο. Στο δεύτερο κεφάλαιο μελετάμε την έννοια της διαχείρισης του περιεχομένου και ξεκινάμε να περιγράφουμε τα συστήματα διαχείρισης περιεχομένου. Στο επόμενο κεφάλαιο ασχολούμαστε μόνο με τα ΣΔΠ που έχουν αναπτυχθεί για να διαχειρίζονται περιεχόμενο στους διαδικτυακούς κόμβους. Αφού αναφέρουμε τις δυνατότητες αυτών παραθέτουμε ορισμένες μετρικές για να μπορούμε να μετρήσουμε το κατά πόσο ένα ΣΔΠ μας βοηθάει. Στο τέταρτο κεφάλαιο μελετάμε μερικά από τα σημαντικότερα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα. Στο πέμπτο κεφάλαιο κάνουμε μια σύντομη αναφορά στα εμπορικά ΣΔΠ και στο έκτο κεφάλαιο επικεντρωνόμαστε στο ΣΔΠ XOOPS το οποίο και χρησιμοποιούμε για την ανάπτυξη της πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας. Η διαδικασία υλοποίησης της πύλης της ΕΜΕ περιγράφεται στο κεφάλαιο 7. Κλείνοντας παραθέτουμε σε πίνακα όλα τα χαρακτηριστικά των ΣΔΠ που μελετήσαμε. Τελειώνοντας, θέλω να ευχαριστήσω τον κ. Παπαθεοδώρου Θεόδωρο καθηγητή του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του πανεπιστημίου Πατρών, επιβλέποντα της εργασίας αυτής για την ουσιαστική και πολύτιμη συνεισφορά στην διεκπεραίωση της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Επίσης θα ήθελα ακόμα να ευχαριστήσω τους συμφοιτητές μου Λευτεράτο Παναγή και Σολωμού Γεωργία με τους οποίους αναπτύξαμε μαζί την πύλη της ΕΜΕ. Μιχάλης Βαρδάκης Διπλωματούχος του τμήματος Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών & Πληροφορικής

8 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 8 Κεφάλαιο 1 Τι είναι δεδομένα, πληροφορία, περιεχόμενο; Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, όπως όλοι γνωρίζουμε έχουν κατασκευαστεί για να επεξεργάζονται δεδομένα (data). Τα δεδομένα είναι μικρά τμήματα πληροφορίας τα οποία δεν είναι εύκολο να γίνουν κατανοητά από ανθρώπους αλλά προορίζονται για υπολογιστές. Στις μέρες μας ζητάμε από τους υπολογιστές να επεξεργαστούν περιεχόμενο (content). Το περιεχόμενο αποτελεί πληροφορία όπως και τα δεδομένα αλλά διατηρεί δομή η οποία είναι κατανοητή από τους ανθρώπους και έχει σαφές νόημα. Σε αυτό το κεφάλαιο διαπιστώνουμε μια πρώτη βασική πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει ένα σύστημα διαχείρισης περιεχομένου (content management system). Οι υπολογιστές έχουν σχεδιαστεί για να επεξεργάζονται δεδομένα αλλά οι χρήστες θέλουν οι υπολογιστές να επεξεργάζονται περιεχόμενο το οποίο είναι πλούσιο σε έννοιες και νόημα. Πως μπορούμε λοιπόν να χρησιμοποιήσουμε τεχνολογίες δεδομένων ώστε να διαχειριστούμε περιεχόμενο το οποίο δεν βρίσκεται σε μορφή δεδομένων (nondatalike content); Αν η μορφή που βρίσκεται η πληροφορία μας μοιάζει πολύ με δεδομένα τότε δεν είναι ελκυστική στους χρήστες. Εάν πάλι η πληροφορία μας είναι τόσο πλούσια ώστε να μοιάζει με περιεχόμενο τότε δεν είναι εύκολο σε έναν υπολογιστή να την διαχειριστεί. Όπως διαπιστώσουμε παρακάτω μια ενδιαφέρουσα λύση στο παραπάνω πρόβλημα είναι η εισαγωγή μεταδεδόμενων (metadata) στην πληροφορία μας Το περιεχόμενο δεν είναι απλά δεδομένα Οι υπολογιστές, στην αρχή, κατασκευάστηκαν για να κάνουν υπολογισμούς οι οποίοι θα έπαιρναν πολύ χρόνο αν τους έκαναν άνθρωποι. Το μοντέλο ήταν (και σε ένα μεγάλο ποσοστό είναι ακόμα έτσι): Αν μπορείς να μειώσεις ένα πρόβλημα σε απλές μηχανικές πράξεις πάνω σε αριθμούς και λογικές οντότητες τότε το πρόβλημα δύναται να επιλυθεί από υπολογιστή. Σήμερα οι άνθρωποι ζητούν από τους υπολογιστές όχι μόνο να κάνουν απλές μαθηματικές πράξεις αλλά να μεταφέρουν και να επεξεργάζονται πληροφορία στην μορφή και στην ποιότητα που έχουν συνηθίσει από άλλα μέσα όπως είναι τα βιβλία, οι ταινίες και η τηλεόραση. Παρόλο που οι ανάγκες και οι απαιτήσεις των χρηστών άλλαξαν οι βασικές αρχές των υπολογιστών παρέμειναν οι ίδιες. Δεκαπέντε χρόνια πριν οι χρήστες χρησιμοποιούσαν τους υπολογιστές απλά για εισαγωγή-εξαγωγή και επεξεργασία δεδομένων. Σήμερα οι χρήστες τους χρησιμοποιούν για να βρουν και να επεξεργαστούν περιεχόμενο. Ας αναλογιστούμε για παράδειγμα μια τυπική διαδικασία πλοήγησης σε ένα μουσικό κόμβο. Φυλλομετρώντας (browsing) βρίσκουμε μια σελίδα με ένα μουσικό CD που μας αρέσει. Το προσθέτουμε στο καλάθι αγορών μας και πληρώνουμε με την πιστωτική μας κάρτα. Σε αυτήν την διαδικασία βλέπουμε ιστοσελίδες με μουσικά CD και πληροφορίες καθώς και ορισμένα κουμπιά ελέγχου που χρησιμεύουν για την αγορά. Όλη αυτή η διαδικασία μας κάνει να πιστεύουμε ότι ο υπολογιστής

9 Κεφάλαιο 1 - Τι είναι δεδομένα, πληροφορία, περιεχόμενο 9 διαχειρίζεται και επεξεργάζεται περιεχόμενο ενώ στην πραγματικότητα γίνεται ένα σύνολο από ενέργειες βασισμένες πάνω σε δεδομένα (data-oriented). Βέβαια πολλά από τα δεδομένα μοιάζουν από μόνα τους πολύ με περιεχόμενο. Παραδείγματος χάρη σε μια βάση δεδομένων μπορεί να αποθηκεύονται σε διπλανά πεδία το όνομα ενός καλλιτέχνη, η φωτογραφία του και ένα σύντομο άρθρο γύρω από τις δραστηριότητες του. Άλλα πεδία στην βάση μοιάζουν περισσότερο με απλά δεδομένα καθώς αποτελούνται από αριθμούς όπως ο αριθμός της πιστωτικής μας κάρτας, ο αριθμός της παραγγελίας μας, κτλ. Στην βάση δεδομένων είναι όλα δεδομένα. Σε μια ιστοσελίδα τα δεδομένα συναλλαγής μοιάζουν με απλά δεδομένα ενώ το όνομα του καλλιτέχνη με την φωτογραφεία του μοιάζουν περισσότερο με περιεχόμενο. Βέβαια σε μια καλά σχεδιασμένη ιστοσελίδα οι χρήστες πρέπει να αντιλαμβάνονται όλο το υλικό ως περιεχόμενο. Έτσι από την προοπτική του απλού χρήστη όλη η πληροφορία αποτελεί περιεχόμενο ενώ από την προοπτική του προγραμματιστή είναι όλα δεδομένα. Επομένως μια πρόκληση για τα συστήματα διαχείρισης περιεχομένου, σε μια εποχή που οι τεχνολογίες των υπολογιστών στηρίζονται σε δεδομένα (data driven technologies), είναι η χρήση των τεχνολογιών δεδομένων για την αποθήκευση και παρουσίαση περιεχομένου Το περιεχόμενο είναι πληροφορία συν δεδομένα Υπάρχει κάτι διαισθητικό γύρω από την έννοια της πληροφορίας που την καθιστά να μην είναι τόσο εύκολα διαχειρήσιμη όσο τα απλά δεδομένα. Με τα δεδομένα αυτό που βλέπεις είναι και αυτό που λαμβάνεις. Η πληροφορία δεν περιέχει ρητά όλα όσα μεταβιβάζει αλλά πολλές από τις έννοιες της υπάρχουν στο μυαλό του ανθρώπου που την παρήγαγε. Τα μεταδεδομένα καθιστούν την ουσία και το νόημα της πληροφορίας αρκετά σαφή ώστε να μπορεί ένας υπολογιστής να την διαχειριστεί. Προσθέτοντας δεδομένα στην πληροφορία την κρατάμε συγκεντρωμένη και δίνουμε την δυνατότητα σε τεχνικές δεδομένων να την διαχειριστούν αποδοτικά. Με τα μεταδεδομένα μπορούμε να ορίσουμε με σαφή τρόπο τους τελικούς αποδέκτες που έχει η πληροφορία μας. Προσθέτοντας ένα πεδίο τύπος ακροατηρίου μπορούμε να δείξουμε σε τι είδους ανθρώπους απευθύνεται η πληροφορία μας. Κατόπιν ο υπολογιστής μπορεί να στείλει διαφορετική πληροφορία βάσει του χρήστη που κάθεται στην άλλη πλευρά του τερματικού. Έτσι λοιπόν η αρχή των μεταδεδομένων είναι ότι βάζουμε μια ετικέτα σε ένα μπλοκ δεδομένων έτσι ώστε ο υπολογιστής διαβάζοντας της ετικέτα γνωρίζει τι πρέπει να κάνει με την συγκεκριμένη πληροφορία. Επομένως το περιεχόμενο είναι πληροφορία που έχει μια ετικέτα δεδομένων έτσι ώστε ένας υπολογιστής να μπορεί να οργανώσει και να συστηματικοποιήσει την συλλογή, την διαχείριση και την έκδοση αυτού. Ένα σύστημα διαχείρισης περιεχομένου κρίνεται επιτυχημένο αν μπορεί να εφαρμόσει μεθοδολογίες δεδομένων χωρίς να αφαιρέσει το νόημα και την συνοχή της πληροφορίας.

10 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου Το περιεχόμενο έχει μορφή (Format) Για να ανταλλάξεις πληροφορία πρέπει να την κωδικοποιήσεις. Η κωδικοποίηση είναι γνωστή και ως μορφή (format). Στον κόσμο των υπολογιστών με τον όρο μορφή (format) αναφερόμαστε κυρίως σε δυο βασικές έννοιες Δυαδική μορφή (Binary format) και αποθήκευση πληροφορίας: Τα αρχεία των υπολογιστών είναι ένας παραδοσιακός τρόπος για να αποθηκεύουμε δυαδικά δεδομένα. Για αυτόν το λόγο η δυαδική μορφή αναφέρεται και ως μορφή αρχείων (file format). Ας πούμε στα περισσότερα είδη αρχείων εικόνας αποθηκεύεται στην αρχή του αρχείου δεδομένα για το είδος αυτού, το μέγεθος και τον τύπο του. Τα περισσότερα αρχεία κειμένου κωδικοποιούνται κατά ASCII ή κατά Unicode. Η κωδικοποίηση των δεδομένων λοιπόν είναι μια από τις σημαντικότερες πληροφορίες ώστε μια εφαρμογή να ξέρει πως να ερμηνεύσει τα δυαδικά δεδομένα. Μορφή παρουσίασης (rendering format): Εκτός από την κωδικοποίηση ενός αρχείου ο ορισμός μορφή χρησιμοποιείται κυρίως με την έννοια της παρουσίασης. Παραδείγματος χάριν όταν πρόκειται για κείμενο με την έννοια μορφή συμπεριλαμβάνουμε χαρακτηριστικά όπως είναι η έντονη γραφή (bold), τα πλάγια γράμματα (italic), ή το υπογραμμισμένο κείμενο. Είναι βασικό η παρουσίαση του περιεχομένου να διαχωρίζεται από το περιεχόμενο έτσι ώστε να μπορούμε να παράγουμε διάφορες μορφές παρουσίασης του ιδίου περιεχομένου. 1.3 Το περιεχόμενο έχει Δομή (Structure) Δομή είναι ο τρόπος που τοποθετούμε τις πληροφορίες μαζί. Περιλαμβάνει τα τμήματα και τα κομμάτια μιας βάσης περιεχομένου καθώς και τις πληροφορίες που τα συσχετίζουν. Ο τίτλος ενός διαδικτυακού κόμβου, παραδείγματος χάρη, σχετίζεται με τις σελίδες του με τον ίδιο τρόπου που σχετίζεται το όνομα μιας ταινίας με τις σκηνές της. Η δομή αποτελεί βασική ιδιότητα του περιεχομένου και θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε πιο σημαντική από την μορφή καθώς η σωστή χρήση της δομής οδηγεί στην εύκολη μορφοποίηση του περιεχομένου. H μορφή αλλάζει βάση της παρουσίασης αλλά η δομή παραμένει η ίδια Η δομή είναι σημαντική Αν μια βάση περιεχομένου είναι καλά δομημένη τότε έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Το περιεχόμενο της διαιρείται σε καλά ορισμένες κατηγορίες τις οποίες καλούμε τύπους περιεχομένου (content types). Μέσα σε κάθε τέτοια κατηγορία τα τμήματα περιεχομένου διαιρούνται σε διαχειρήσιμα μπλοκ τα οποία ονομάζουμε συστατικά περιεχόμενου (content components).

11 Κεφάλαιο 1 - Τι είναι δεδομένα, πληροφορία, περιεχόμενο 11 Κάθε τέτοιο μπλοκ διαιρείτε στην συνέχεια σε ένα καλά καθορισμένο σύνολο τμημάτων τα οποία ονομάζουμε στοιχεία (elements). Κάθε στοιχείο σχετίζεται με άλλα στοιχεία του ίδιου ή και διαφορετικού συστατικού περιεχομένου. Για παράδειγμα ας υποθέσουμε μια εταιρία που ασχολείται με αεροπορικά ηλεκτρονικά και παράγει δημοσιεύσεις για να προωθήσει τα προϊόντα της μεταξύ των οποίων και ένα ξεχωριστό είδος εγγράφου τύπος περιεχομένου τον οποίο καλούμε white paper. Content Type Content Component Element Element Element Content Component Element Element Content Type Content Component Element Element Content Component Element Element Εικόνα 1: Κύρια δομή μιας βάσης περιεχομένου Κάθε ξεχωριστό white paper που παράγει η εταιρία είναι ένα συστατικό περιεχομένου. Κάθε white paper έχει και μια καθορισμένη δομή με στοιχεία όπως είναι ο τίτλος, η περιγραφή, το κυρίως σώμα και άλλα. Το αποτέλεσμα της κατηγοριοποίησης με αυτόν τον τρόπο είναι ότι μπορούμε να διαχειριστούμε τα white papers πιο εύκολα. Με αυτόν τον τρόπο μας δίνεται η δυνατότητα να τα αποθηκεύσουμε σε ένα είδος ηλεκτρονικής αποθήκης και να τα βρίσκουμε εύκολα όταν τα χρειαζόμαστε. Εξίσου σημαντικό είναι ότι μπορούμε να επαναχρησιμοποιήσουμε κάθε συστατικό ενός white paper όπου το χρειαζόμαστε. Τελικά όταν όλες οι δημοσιεύσεις μας έχουν αναλυθεί και μοντελοποιηθεί με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να δούμε ότι πολλοί τύποι δεδομένων μοιράζονται στοιχεία. Αυτό μας βοηθάει τουλάχιστον με δυο τρόπους. Πρώτον αν πρωτοτυποποιήσουμε την ονοματολογία των στοιχείων μας τότε θα μπορούμε να ψάχνουμε αποδοτικότερα σε ολόκληρη την αποθήκη περιεχομένου μας. Παραδείγματος χάρη αν όλα τα συστατικά έχουν ένα στοιχείο που καλείται εισαγωγή (abstract) και θέλουμε να βρούμε περιεχόμενο που σχετίζεται με όργανα μέτρησης ύψους τότε πολύ απλά μπορούμε να ψάξουμε άμεσα σε όλες της εισαγωγές για όργανα μέτρησης ύψους και θα είμαστε σίγουροι ότι η έρευνα μας θα είναι περιεκτική. Δεύτερον μπορούμε να οργανώσουμε ορθολογικά το μοντέλο περιεχομένου γεγονός το οποίο σημαίνει ότι μπορούμε να χρησιμοποιούμε ένα απλό στιγμιότυπο ενός στοιχείου το οποίο μπορεί να χρησιμοποιείται σε περισσότερα συστατικά.

12 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 12 Εν συντομία μια καλά δομημένη βάση περιεχομένου είναι και καλά οργανωμένη. Όπως ακριβώς και σε έναν καλά οργανωμένο χώρο έντυπων εγγράφων όπου κάθε έγγραφο τοποθετείται σε ένα συγκεκριμένο φάκελο, κάθε φάκελος σε ένα συγκεκριμένο συρτάρι και κάθε συρτάρι σε μια προκαθορισμένη θέση έτσι και κατά τον ίδιο τρόπο χρειάζεται δομή και σε μια βάση περιεχομένου Κατηγοριοποίηση Δομής Σε αυτήν την παράγραφο αναφερόμαστε στην δομή της δομής δηλαδή στην μεταδομή. Μπορούμε να κατηγοριοποιήσουμε την δομή βάσει του σκοπού για τον οποίο τη δημιουργούμαι, βάσει του τύπου της δομής που δημιουργούμε και βάσει της εμβέλειας της δομής που δημιουργούμαι. Δομή βάσει σκοπού δημιουργίας (structure by purpose) Δημιουργία δομής για μια δημοσίευση: Δημιουργείται δομή για μία μόνο δημοσίευση έχοντας δηλαδή ως συγκεκριμένο σκοπό την παρουσίαση μιας δημοσίευσης. Δημιουργία δομής για μια βάση περιεχομένου: Σε ένα σύστημα διαχείρισης περιεχομένου ο σκοπός της δημιουργίας δομής είναι η διευκόλυνση δημιουργίας περιεχομένου καθώς και η αποτελεσματικότερη διαχείριση του. Δομή βάσει τύπου (structure by type) Διαιρετική δομή (divisional structure): Το περιεχόμενο διαιρείται σε χρήσιμα μπλοκ. Δομή βάσει πρόσβασης (access structure): Το περιεχόμενο διαιρείται σε τμήματα ανάλογα με τον αν ο συγκεκριμένος χρήστης έχει πρόσβαση σε αυτά. Δομή βάσει διαχείρισης (management structure): Καθορίζει τα γνωρίσματα ενός συστατικού περιεχομένου τα οποία μας δίνουν τη δυνατότητα να το διαχειριστούμε. Δεδομένα όπως ο συγγραφέας, η ημερομηνία δημιουργίας, ο αριθμός έκδοσης είναι μορφές δομής διαχείρισης. Εμπεριεκτική δομή (inclusional structure): Καθορίζει πια συστατικά περιέχουν άλλα. Αν ας πούμε δημιουργήσουμε μια αναφορά σε εικόνα σε μια σελίδα HTML τότε τοποθετούμε ένα μικρό κομμάτι εμπεριεκτικής δομής το οποίο ζητάει από τον φυλλομετρητή να βρει την συγκεκριμένη εικόνα και να την συμπεριλάβει εκεί. Δομή βάσει εμβέλειας (structure by scope) Δομή που δεν μας απασχολεί (structure below the radar): Πρόκειται για την δομή που υπάρχει αλλά δεν μας ενδιαφέρει. Για παράδειγμα σε ένα σύστημα βιβλιοθήκης κάθε βιβλίο έχει και ξεχωριστή δομή. Αυτού του είδους η δομή προφανώς δεν ενδιαφέρει τον υπεύθυνο της βιβλιοθήκης για τον οποίο κάθε βιβλίο αντιπροσωπεύεται από ένα καρτελάκι. Εσωτερική δομή (inner structure): Είναι η εσωτερική δομή των συστατικών. Για το προηγούμενο παράδειγμα η εσωτερική δομή αναφέρεται στα περιεχόμενα του βιβλίου.

13 Κεφάλαιο 1 - Τι είναι δεδομένα, πληροφορία, περιεχόμενο 13 Εξωτερική δομή (outer structure): Καθορίζει την συσχέτιση των συστατικών μεταξύ τους. Στο προηγούμενο παράδειγμα ο κατάλογος των καρτών είναι η εξωτερική δομή που οργανώνει τις κάρτες και τα βιβλία που αυτές εκπροσωπούν. 1.4 Η λειτουργικότητα αποτελεί και αυτή περιεχόμενο Με τον όρο λειτουργικότητα (functionality), εννοούμαι κάθε διαδικασία που γίνεται στον υπολογιστή. Η λειτουργικότητα που προσφέρει μια εφαρμογή υπολογιστών πραγματοποιεί μια ανθρώπινη διαδικασία σε μια σειρά από συναλλαγές μεταξύ ανθρώπου και υπολογιστή χρησιμοποιώντας μια διεπαφή (interface). Από την άποψη μια εταιρίας, λειτουργικότητα είναι οι ο τρόπος με τον οποίο παράγουμε έργο χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή. Όπως έχουμε αναφέρει και προηγουμένως η έννοια της διαχείρισης περιεχομένου αναφέρεται στη συλλογή, διαχείριση και προβολή περιεχομένου. Ορίζουμε το περιεχόμενο ως πληροφορία που εμπλουτίζεται με δεδομένα και προορίζεται για μια συγκεκριμένη χρήση. Κατόπιν μπορούμε να επεκτείνουμε τον ορισμό του περιεχομένου ώστε να περιέχει και τη λειτουργικότητα που εμπεριέχεται σε αντικείμενα ή μπλοκ κώδικα.

14 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 14 Κεφάλαιο 2 Τι είναι διαχείριση περιεχομένου; 2.1 Κατανοώντας την έννοια της διαχείρισης περιεχομένου Η έννοια της Διαχείρισης Περιεχομένου (ΔΠ) αναφέρεται στον έλεγχο της δημιουργίας και της διανομής, της πληροφορίας και της λειτουργικότητας. Όπως οι περισσότερες σύνθετες έννοιες έτσι και η έννοια της διαχείρισης του περιεχομένου έχει διαφορετική ερμηνεία ανάλογα με τους ανθρώπους που την ερμηνεύουν. Βέβαια η ΔΠ είναι κυρίως μια διαδικασία οργάνωσης και δημιουργίας δημοσιεύσεων. Οι περισσότεροι που ασχολούνται με ΔΠ είναι επειδή πιθανόν ασχολούνται με την κατασκευή ενός μεγάλου ιστοτόπου. Είναι γνωστό ότι η τεχνολογία των διαδικτυακών κόμβων άλλαξε σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Πλέον αναπτύσσονται κόμβοι μεγάλου μεγέθους με πολλές σελίδες οι οποίες μπορεί να αλλάζουν δυναμικά. Καθίσταται επομένως η ΔΠ επιτακτική ανάγκη ώστε να οργανωθεί το περιεχόμενο με επιτυχία ώστε να μην περιέλθουμε σε μια χαοτική κατάσταση. Για τον λόγο αυτό πολλές εταιρίες κατασκεύασαν συστήματα τα οποία αποκαλούν Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (ΣΔΠ) ώστε να ικανοποιήσουν την ανάγκη των εταιριών για ΔΠ σε κατασκευές μεγάλων ιστοτόπων. Ακόμα και αν το μόνο πρόβλημα είναι η δημιουργία ενός μεγάλου κόμβου, χρειαζόμαστε ένα ΣΔΠ το οποίο θα μας βοηθήσει στην οργάνωση ώστε ο κόμβος να μπορεί να μεγαλώνει και να αλλάζει γρήγορα διατηρώντας έτσι την οργάνωση του σε υψηλό επίπεδο. Βέβαια μπορεί ο κυριότερος ρόλος της ΔΠ να είναι η ανάπτυξη και διαχείριση μεγάλων ιστοτόπων αλλά δεν είναι και ο μοναδικός. Είναι πολλοί οι τρόποι με τους οποίους μπορεί μια εταιρία να εκμεταλλευτεί τη διαχείριση περιεχομένου. Ανάλογα με το πώς μπορεί η έννοια της ΔΠ να υπηρετήσει έναν οργανισμό δίνεται και ο ορισμός αυτής. Συγκεκριμένα: Από την προοπτική των στόχων μια επιχείρησης η ΔΠ διανέμει επιχειρησιακές αξίες (business value). Από την προοπτική της ανάλυσης η ΔΠ ισορροπεί τις δυνάμεις της επιχείρησης. Από την επαγγελματική προοπτική η ΔΠ συνδυάζει αρχές σχετικές με το περιεχόμενο. Από την προοπτική μιας διαδικασίας η ΔΠ συλλέγει, διαχειρίζεται και δημοσιεύει πληροφορία. Από μια τεχνική προοπτική η ΔΠ είναι μια τεχνική υποδομή Η Διαχείριση πληροφορίας αποτελεί υποδομή υπολογιστών (computer infrastructure).

15 Κεφάλαιο 2 - Τι είναι διαχείριση περιεχομένου 15 Για του περισσότερους μηχανικούς πληροφορικής ένα ΣΔΠ είναι ένας συνδυασμός από υλικό και λογισμικό. Βέβαια ένα ΣΔΠ είναι πολλά περισσότερα από απλά μια δομή υπολογιστών όπως αναφέραμε και προηγουμένως. Φυσικά η υποδομή υπολογιστών είναι πολύ σημαντική καθώς χωρίς αυτή δεν μπορεί να υλοποιηθεί ακόμα και το καλύτερο σχέδιο ΔΠ. Το στάδιο της υποδομής υπολογιστών μπορούμε να πούμε ότι είναι το τελευταίο βήμα της όλης διαδικασίας. Δηλαδή αφότου έχουμε αποφασίσει πως ένα ΣΔΠ διανέμει τις επιχειρησιακές αξίες, πως ισορροπεί τις δυνάμεις της επιχείρησης και τι είδους διαδικασίες συλλογής, διαχείρισης και δημοσίευσης χρειάζονται τότε αναλύουμε το τι είδους υπολογιστική υποδομή απαιτείται για την υλοποίηση του. Σε αυτήν την παράγραφο εξετάζουμε την έννοια της ΔΠ από την προοπτική της υπολογιστικής υποδομής που χρειαζόμαστε. Ο στατικός διαδικτυακός κόμβος (static Web site) Ένα στατικός κόμβος αποτελείται από ένα σύνολο ιστοσελίδων σε μορφή HTML και από διάφορα αρχεία που σχετίζονται με τις σελίδες αυτές όπως είναι τα αρχεία εικόνας. Οι σελίδες αποθηκεύονται σε ανεξάρτητα αρχεία στον εξυπηρετητή (web server). Οι στατικές σελίδες είναι προκατασκευασμένες (pre-built) δηλαδή δεν κατασκευάζονται κατά της διάρκεια της εκτέλεσης (on the fly) ούτε είναι προσωποποιημένες. Για να ενημερώσουμε το περιεχόμενο σε μια στατική ιστοσελίδα απλά αλλάζουμε την σελίδα με μια καινούργια. Εικόνα 2: Στατικός διαδικτυακός κόμβος Οι στατικοί κόμβοι αποτελούν και την απλούστερη περίπτωση κόμβων και είναι συνήθως μικροί, δεν αλλάζουν συχνά και δεν απαιτούν προσωποποίηση. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα των στατικών κόμβων είναι η ταχύτητα με την οποία ένας εξυπηρετητής εξυπηρετεί αυτού τους είδους της σελίδες αφού δεν χρειάζονται επεξεργασία για να δημιουργηθούν. Το μειονέκτημα τους είναι η έλλειψη ευελιξίας και δυνατότητας κλιμάκωσης (scalability). Ο δυναμικός διαδικτυακός κόμβος (dynamic Web site) Ένας δυναμικός κόμβος που είναι γνωστός και ως κόμβους οδηγούμενος από βάση δεδομένων (database-driven site), είναι ένα σύστημα που παράγει ιστοσελίδες κατά την εκτέλεση (on the fly) καθώς δηλαδή οι χρήστες τις ζητάνε. Στον εξυπηρετητή υπάρχει μια πηγή δεδομένων (σχεσιακή βάση δεδομένων ή δομή ΧΜL) η οποία δέχεται αιτήματα από τους χρήστες όταν αυτοί ας πούμε κάνουν κλικ σε ένα σύνδεσμο. Ο σύνδεσμος ενεργοποιεί μια template σελίδα η οποία περιέχει απλό κώδικα HTML, programming scripts, αντικείμενα και άλλα προγράμματα που μεταφράζουν την αίτηση του χρήστη, συνδέονται στην πηγή

16 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 16 δεδομένων, λαμβάνουν το απαραίτητο περιεχόμενο και κάνουν όλες τις διεργασίες που είναι απαραίτητες για να διαμορφώσουν μια σελίδα HTML. Όταν η σελίδα δημιουργηθεί ο εξυπηρετητής τη στέλνει στο φυλλομετρητή (browser) του χρήστη. Εικόνα 3: Δυναμικός διαδικτυακός κόμβος Σε αντίθεση με ένα στατικό κόμβο όπου όλο το περιεχόμενο είναι σε σελίδες HTML σε ένα καθαρά δυναμικό κόμβο δεν υπάρχουν σελίδες HTML αλλά κατασκευάζονται δυναμικά όταν αυτές ζητούνται. Βάσει αυτού του ορισμού των δυναμικών κόμβων είναι εύκολο κανείς να καταλάβει γιατί πολλοί τους συγχέουν με τα συστήματα διαχείρισης περιεχομένου. Τα ΣΔΠ όπως και οι δυναμικοί κόμβοι διαχειρίζονται βάσεις δεδομένων ή δομές XML, ανακτούν το κατάλληλο περιεχόμενο και επιστρέφουν έτοιμες σελίδες. Βέβαια ένας δυναμικός κόμβος μπορεί να κάνει τα παραπάνω όπως και ένα ΣΔΠ αλλά δεν μπορεί να διαχειρίζεται περιεχόμενο. Επομένως ένα ΣΔΠ μπορεί να κάνει ότι και ένας δυναμικός κόμβος αλλά ένας δυναμικός κόμβος δεν μπορεί να κάνει ότι και ένα ΣΔΠ. Ας υποθέσουμε ότι διατηρούμαι ένα μεγάλο, δυναμικό κόμβο που χρησιμοποιεί κώδικα (scripts) για την κατασκευή μιας διεπαφής (interface) με το οικονομικό σύστημα μιας επιχείρησης. Το σύστημα διαχειρίζεται τις αιτήσεις των χρηστών και στέλνει σαν απάντηση τις κατάλληλες ιστοσελίδες. Αυτό το σύστημα δεν καλείται ΣΔΠ αλλά είναι απλά μια εφαρμογή ιστού, ένας δυναμικός κόμβος. Από την άλλη πλευρά όμως μπορεί απλά να έχουμε ένα ΣΔΠ που παράγει ένα στατικό κόμβο. Ας υποθέσουμε ότι εγκαθιστούμε ένα πολύπλοκο ΣΔΠ το οποίο περιέχει εκατομμύρια τμήματα και παράγει 100 διακριτές δημοσιεύσεις (publications). Μια από αυτές τις δημοσιεύσεις είναι ένα διαδικτυακός κόμβος. Με το πάτημα ενός κουμπιού λοιπόν παράγεται ένας στατικός κόμβος χιλιάδων HTML σελίδων. Για να αλλάξουμε κάτι στον κόμβο είναι τόσο απλό όσο και για να τον δημιουργήσουμε.

17 Κεφάλαιο 2 - Τι είναι διαχείριση περιεχομένου 17 Εικόνα 4: Ένα ΣΔΠ μπορεί να δημιουργεί και στατικές σελίδες Έτσι δεν θα πρέπει να συγχέουμε τα ΣΔΠ με τους δυναμικούς κόμβους ούτε είναι ανάγκη να δημιουργούμε δυναμικούς κόμβους από ένα ΣΔΠ. Βασικά εάν μας αρκεί να κατασκευάσουμε με το ΣΔΠ ένα στατικό κόμβο τότε αυτό είναι προτιμητέο καθώς ένας στατικός κόμβος είναι πιο γρήγορος και πιο σταθερός. Βέβαια είναι λίγες οι περιπτώσεις που μας αρκεί η κατασκευή ενός στατικού κόμβου αλλά χρειαζόμαστε ένα δυναμικό. Χρειαζόμαστε ένα δυναμικό κόμβο όταν δεν ξέρουμε από πριν μέρος ή και όλο το περιεχόμενο που θέλουμε να μεταφέρουμε στους χρήστες. Μεγάλο μέρος του περιεχομένου σε ένα δυναμικό κόμβο παραμένει στατικό (μενού πλοήγησης, η μπάρα του τίτλου και άλλα). Στατικά μπορεί να είναι και τμήματα πληροφορίας που δείχνουμε σε όλους τους χρήστες όπως ας πούμε είναι τα τελευταία νέα. Παρόλα αυτά αν χρειάζεται να έχουμε πρόσβαση στην είσοδο του χρήστη ή σε άλλους παράγοντες ώστε να καθορίσουμε δυναμικά αν κάποιο περιεχόμενο ανήκει στην σελίδα που κατασκευάζουμε τότε χρειαζόμαστε ένα δυναμικό σύστημα. Αν κόμβος μας είναι έστω και λίγο προσωποποιημένος δηλαδή αλλάζει το περιεχόμενο του ανάλογα με τον χρήστη, τότε χρειαζόμαστε επεξεργαστική ισχύ στον εξυπηρετητή την οποία μπορεί να μας δώσει μόνο ένα δυναμικό σύστημα. Παρόλο που ένα δυναμικός κόμβος δεν είναι ένα ΣΔΠ μπορεί να έχει πολλές από τις δυνατότητες του. Οι template σελίδες ενός δυναμικού κόμβου μοιάζουν πολύ με αυτές ενός ΣΔΠ. Οι δυναμικοί κόμβοι χρησιμοποιούν γλώσσες προγραμματισμού όπως PHP, JSP, ASP οι οποίες είναι εικονικά απεριόριστες σε εμβέλεια και με αυτές μπορούμε να δημιουργήσουμε οποιοδήποτε είδος διάταξης σελίδας ή λογική επιθυμούμε. Οι τύποι των πηγών δεδομένων σε ένα δυναμικό κόμβο είναι παρόμοιοι ή ακόμα και οι ίδιοι με ένα ΣΔΠ. Και στα δυο συστήματα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ίδια βάση δεδομένων ή τις ίδιες δομές που βασίζονται σε XML και να γράψουμε τον ίδιο κώδικα διάταξη (layout), πλοήγηση και

18 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 18 επιλογή περιεχομένου. Ένα καλό ΣΔΠ όμως παρέχει επιπλέον βελτιώσεις που καθιστούν αυτές τις ενέργειες ευκολότερες To ΣΔΠ για το διαδίκτυο Οι διαδικτυακοί κόμβοι δεν χρειάζεται να είναι 100% στατικοί ή 100% δυναμικοί. Συνήθως ένα μέρος αυτών είναι στατικό και ένα άλλο είναι δυναμικό. Ένα μέρος ενός κόμβου μπορεί να αποτελείται από στατικές HTML σελίδες ενώ ένα άλλο μέρος να παράγεται δυναμικά από την βάση δεδομένων. Σε ένα πλήρες ΣΔΠ για το διαδίκτυο μπορεί να υπάρχουν τα παρακάτω συστήματα. Μια εφαρμογή ΣΔΠ: Βρίσκεται πίσω από τον εξυπητετητή συλλέγει το περιεχόμενο και διαχειρίζεται την ροή του. Η ακριβής αρχιτεκτονική ποικίλει μεταξύ διαφορετικών εφαρμογών. Σε μερικά ΣΔΠ μέρος του λογισμικό βρίσκεται μέσα στο τοπικό δίκτυο (LAN) για να συλλέγει και να ελέγχει το περιεχόμενο και μέρος του λογισμικού βρίσκεται έξω από αυτό μέσα στον διαδικτυακό εξυπητετητή (web server) για να εξυπηρετεί δυναμικά τις σελίδες. Μια αποθήκη δεδομένων: Ακόμα πίσω από τον εξυπητετητή βρίσκεται μια σχεσιακή η XML πηγή δεδομένων. Σε αυτήν αποθηκεύεται όλο το περιεχόμενο, δεδομένα διαχείρισης και οτιδήποτε άλλο χρειάζεται για την κατασκευή του κόμβου (όπως γραφικά και style sheets). Ένα σύνολο αρχείων HTML: Το ΣΔΠ διαχειρίζεται το στατικό μέρος τους κόμβου. Μια ενεργή πηγή δεδομένων: Είναι η βάση δεδομένων που κατασκευάστηκε από το ΣΔΠ. Βρίσκεται στον εξυπητετητή και χρησιμεύει για το δυναμικό μέρος του κόμβου. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να διαχειριστούμε ακόμα και το δυναμικό περιεχόμενο πίσω από το τείχος προστασίας (firewall), μακριά από τον εξυπητετητή χωρίς να το δημοσιοποιούμαι. Άλλες πηγές δεδομένων: Μπορούμε να συνδέσουμε και άλλες πηγές δεδομένων στον κόμβο οι οποίες δεν συνδέονται στο ΣΔΠ. Για παράδειγμα μια βάση δεδομένων για πωλήσεις μπορεί να συνδέεται απευθείας με τον κόμβο και να μην έχει καμία σχέση με το ΣΔΠ. Templates: Ένα σύνολο από templates χρησιμοποιείται για να μεταφέρει τα δεδομένα στην μορφή που χρειάζεται ώστε να παρουσιαστούν στον κόμβο.

19 Κεφάλαιο 2 - Τι είναι διαχείριση περιεχομένου 19 Εικόνα 5: Ένα ΣΔΠ μπορεί να υποστηρίζει όλα τα δυναμικά και στατικά μέρη του κόμβου Όπως παρατηρούμε μπορούμε γρήγορα να δημιουργήσουμε έναν κόμβο που θα είναι αρκετά πολύπλοκος. Πρώτον έχει πολλά τμήματα υλικού και λογισμικού τα οποία πρέπει να συντονιστούν και δεύτερον έχει πολύπλοκες δομές οι οποίες πρέπει να αποθηκευτούν και να μεταφερθούν σωστά To πλήρες ΣΔΠ Οι περισσότερες συζητήσεις για διαχείριση περιεχομένου περιστρέφονται γύρω από την κατασκευή ενός μεγάλου κόμβου. Παρόλο που η δημιουργία ενός μεγάλου κόμβου είναι πρωταρχικής σημασίας για τα ΣΔΠ αυτά μπορούν να βοηθήσουν έναν οργανισμό και με άλλους τρόπους. Ένα πλήρες ΣΔΠ παρέχει μια αποθήκη περιεχομένου όπου μπορούμε να δουλέψουμε πάνω στην πληροφορία ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε σελίδα που βασίζεται πάνω σε αυτήν. Ένα ΣΔΠ μπορεί να παράγει κόμβους και κάθε άλλου είδους δημοσίευση επιθυμούμε από το αποθηκευμένο περιεχόμενο. Για παράδειγμα όλο και λιγότερες επιχειρήσεις αποδέχονται ότι οι δημοσιεύσεις προς εκτύπωση (printing publications) είναι ανεξάρτητες από τις δημοσιεύσεις για το διαδίκτυο. Δεν επιθυμούν τον διαχωρισμό αυτό για τους παρακάτω λόγους. Έχει μεγαλύτερο κόστος να συντηρούμε δυο ομάδες, μια για εκτύπωση και μια για διαδίκτυο. Αυξάνεται το κόστος για τον συγχρονισμό των δυο συστημάτων. Δεν είναι πλέον αποδεκτό να αφήσουμε μια δημοσίευση (ας πούμε τον κόμβο) να περιμένει για το περιεχόμενο ενώ η άλλη δημοσίευση εκτυπώνεται.

20 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου Εισαγωγή στα κύρια μέρη ενός ΣΔΠ Σε αυτήν την παράγραφο παρουσιάζουμε τα ΣΔΠ σαν συστήματα τα οποία συλλέγουν, διαχειρίζονται, δημοσιεύουν πληροφορία και λειτουργικότητα. Περιγράφουμε συνολικά τα ΣΔΠ τα οποία παρουσιάζουμε ως υλικό και λογισμικό, ως διεργασίες ή ως επιχειρησιακά εργαλεία. Αυτές οι σκέψεις μας βοηθούν να οργανώσουμε το πεδίο και να περιγράψουμε τα ΣΔΠ ως συναφή και πολύπλοκα συστήματα και όχι ως ένα μπλεγμένο σύνολο από γεγονότα και συσχετίσεις. Εικόνα 6: Μια σχηματική απεικόνιση ενός ΣΔΠ Βάσει των παραπάνω διαχωρίζουμε ένα ΣΔΠ σε τρία βασικά τμήματα. 1. Το σύστημα συλλογής (Collection System). 2. To σύστημα διαχείρισης (Management System). 3. To σύστημα δημοσίευσης (Publishing System). Πρέπει βέβαια να έχουμε κατά νου ότι τα η συλλογή, η διαχείριση και η δημοσίευση είναι βασικές έννοιες και τα υποσυστήματα που αναφέρονται σε αυτές μπορεί να μην είναι άμεσα διακριτά σε ένα εμπορικό ΣΔΠ. Στην παραπάνω εικόνα φαίνεται πως διαχωρίζονται τα συστήματα αυτά. Κοιτώντας από αριστερά προς δεξιά την εικόνα βλέπουμε πως η ακατέργαστη πληροφορία περνάει μέσα από το σύστημα συλλογής και μετατρέπεται σε συστατικά περιεχομένου. Το σύστημα διαχείρισης που είναι ένα είδος βάσης δεδομένων αποθηκεύει αυτά τα συστατικά. Το σύστημα δημοσίευσης εξάγει τα συστατικά αυτά και τα μετατρέπει σε υλικό έτοιμο προς δημοσίευση.

21 Κεφάλαιο 2 - Τι είναι διαχείριση περιεχομένου 21 Πρέπει να επισημάνουμε ότι παρόλο που τα τρία μέρη του συστήματος χωρίζονται λογικά μπορεί να επικαλύπτονται όπως περιγράφουμε στη συνέχεια. Το σύστημα διαχείρισης μπορεί να εξυπηρετήσει και ως σύστημα συλλογής. Είναι συχνό το φαινόμενο να καταθέτουμε περιεχόμενο στην αποθήκη του συστήματος διαχείρισης πριν το επεξεργαστούμε. Το σύστημα διαχείρισης μπορεί να εξυπηρετήσει και ως σύστημα δημοσίευσης. Η αποθήκη δεδομένων, παραδείγματος χάρη, συχνά κάθεται πάνω στον κόμβο που δημιουργεί, και δεν μπορεί να διαχωριστεί με σαφή τρόπο από το σύστημα που δημοσιεύει τον κόμβο. Το σύστημα δημοσίευσης μπορεί να εξυπηρετήσει και ως σύστημα συλλογής. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο ο χρήστης να πληκτρολογεί δεδομένα σε web forms. Αυτό το περιεχόμενο αποθηκεύεται στην αποθήκη δεδομένων Το σύστημα συλλογής Ένα ΣΔΠ σύστημα συλλογής είναι υπεύθυνο για όλες τις διεργασίες που γίνονται προτού η πληροφορία γίνει έτοιμη για δημοσίευση. Μετατρέπει την ακατέργαστη πληροφορία σε καλά οργανωμένο περιεχόμενο. Στην παρακάτω εικόνα φαίνονται τα στάδια της συλλογής που είναι: Συγγραφή (Authoring): Δημιουργείται το περιεχόμενο εξ ολοκλήρου από την αρχή. Απόκτηση (Acquisition): Συλλέγεται το περιεχόμενο από υπάρχουσες πηγές. Μετατροπή (Conversion): Εξάγονται οι μη απαραίτητες πληροφορίες από το περιεχόμενο και αν είναι ανάγκη αλλάζει και η μορφή του. Συσσώρευση (Aggregation): Επεξεργαζόμαστε το περιεχόμενο, το διαιρούμαι σε τμήματα και το προσαυξάνουμε με τα απαραίτητα μεταδεδομένα. Υπηρεσίες Συλλογής (Collection Services): Είναι ΣΔΠ προγράμματα και συναρτήσεις που βοηθούν στη διαδικασία συλλογής. Παραδείγματος χάρη μια υπηρεσία συλλογής είναι οι web forms στις οποίες εισάγουμε περιεχόμενο.

22 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου Το σύστημα διαχείρισης Το σύστημα διαχείρισης σε ένα ΣΔΠ είναι υπεύθυνο για την μακροχρόνια αποθήκευση των συστατικών περιεχομένου καθώς και για κάθε είδους αρχείο που χρησιμοποιείται. Περιέχει την αποθήκη περιεχομένου, το workflow καθώς και δυνατότητες διαχείρισης. Στο πιο υψηλό επίπεδο αφαίρεσης μας δίνει την δυνατότητα να γνωρίζουμε τι έχουμε συλλέξει και πια η διάταξη του. Παραδείγματος χάρη το ΣΔΠ πρέπει να είναι ικανό να μας πληροφορεί για τα ακόλουθα: Λεπτομέρειες για το περιεχόμενο, δηλαδή τι είδους συστατικά περιεχομένου έχουν συλλεχθεί και σε πιο στάδιο του κύκλου ζωής τους βρίσκονται. Πόσο καλά αρχικοποιημένο είναι το υλικό μας και αν μπορεί να δημιουργηθεί συμφόρηση (bottleneck). Πως χρησιμοποιούμε τα συστατικά στις δημοσιεύσεις και πιο περιεχόμενο δεν χρησιμοποιείται ή είναι έτοιμο για διαγραφή. Ποιος έχει πρόσβαση και πού στο περιεχόμενο και ποιος έχει συνεισφέρει το περισσότερο. Με άλλα λόγια, για οποιαδήποτε ερώτηση σχετικά με το περιεχόμενο, τις δημοσιεύσεις και το σύστημα συλλογής θα πρέπει να βρίσκουμε απαντήσεις στο σύστημα διαχείρισης. Για να παρέχει αυτές τις δυνατότητες ένα σύστημα διαχείρισης περιέχει: Αποθήκη: Ένα μέρος για την αποθήκευση του περιεχομένου. Διαχείριση: Ένα σύστημα διαχείρισης για τις ρυθμίσεις του CMS. Workflow: Καθορισμένα σύνολα βημάτων για την πραγματοποίηση της εργασίας ώστε το περιεχόμενο να γίνει έτοιμο προς δημοσίευση. Συνδέσεις: Ένα σύνολο συνδέσεων (υλικού και λογισμικού) συνήθως μέσα στον οργανισμό μεταξύ δικτύων, εξυπηρετητών και αποθηκών δεδομένων Το σύστημα δημοσίευσης (Publishing System) Το σύστημα δημοσίευσης είναι υπεύθυνο για την εξαγωγή περιεχομένου από την αποθήκη δεδομένων και την κατόπιν αυτόματη δημιουργία δημοσιεύσεων. Ένα σύστημα δημοσίευσης περιλαμβάνει: Φόρμες δημοσιεύσεων (Publishing Templates): Προγράμματα που δημιουργούν δημοσιεύσεις αυτόματα. Υπηρεσίες δημοσιεύσεων: Ένα σύνολο εργαλείων που ελέγχουν τι έχει δημοσιευτεί και πώς έχει δημοσιευτεί. Συνδέσεις: Μέθοδοι και εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να εισάγουν δεδομένα από συστήματα έξω από το ΣΔΠ. Δημοσιεύσεις ιστού (Web publications): Η πιο συνηθισμένη έξοδος για ΣΔΠ. Άλλες δημοσιεύσεις: Διαφορετικές δημοσιεύσεις από τις Ιστού όπως ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις και δημοσιεύσεις εκτύπωσης.

23 Κεφάλαιο 2 - Τι είναι διαχείριση περιεχομένου 23 Εικόνα 7: Ένα σύστημα δημοσίσευσης χρησιμοποιεί templates και υπηρεσίες δημοσίευσης για να παράγει κόβους καθώς και κάθε άλλο είδος δημοσίευσης. Δημοσιεύσεις ιστού (Web publications) Η πιο συχνή χρήση των ΣΔΠ με την οποία ασχολούμαστε και στην παρούσα διπλωματική εργασία είναι οι δημοσιεύσεις ιστού. Οι δημοσιεύσεις ιστού είναι internet, intranet και extranet ιστοτόποι τους οποίους παράγει το ΣΔΠ. Αν είναι δυναμικοί τότε το ΣΔΠ παράγει μια σελίδα τη φορά ανάλογα με την είσοδο που δίνει ο χρήστης. Ένα κλικ του χρήστη μεταφέρει μια αίτηση για μια σελίδα στον Web server ο οποίος ενεργοποιεί το ΣΔΠ να κάνει τα ακόλουθα. Να φορτώσει ένα template. Να του περάσει τις παραμέτρους που έρχονται μαζί με την αίτηση του χρήστη. Να εκτελέσει τον κώδικα στο template ώστε να παράγει μια ολοκληρωμένη σελίδα. Να μεταφέρει την ολοκληρωμένη σελίδα πίσω στον web server ο οποίος θα την προβάλλει στον φυλλομετρητή του χρήστη. Αν υπάρχουν στατικοί ιστοτόποι τότε το ΣΔΠ τους δημιουργεί εξολοκλήρου από την αρχή και τους στέλνει σαν HTML αρχεία. Ο διαχειριστής του ΣΔΠ μπορεί να εκκινήσει την δημιουργία του στατικού ιστοτόπου. Το ΣΔΠ στη συνέχεια καλεί της κατάλληλες υπηρεσίες (services) δημοσίευσης και τις φόρμες ώστε να παράγουν τις σελίδες του ιστοτόπου.

24 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 24 Εικόνα 8: Το σύστημα δημοσίευσης web μπορεί να παράγει ένα πλήρως δυναμικό κόμβο.

25 Κεφάλαιο 3 Το ΣΔΠ για το διαδίκτυο 25 Κεφάλαιο 3 Τα ΣΔΠ για το διαδίκτυο Σε αυτό το κεφάλαιο θα εξετάσουμε τα κοινά χαρακτηριστικά των ΣΔΠ που προορίζονται να παράγουν δημοσιεύσεις ιστού. Πλέον με τον όρο ΣΔΠ θα αναφερόμαστε αποκλειστικά στα ΣΔΠ για το διαδίκτυο καθώς η κύρια μελέτη αυτής της διπλωματικής εργασίας αφορά αυτά. Σε αυτή την ενότητα θα αναφέρουμε τις δυνατότητες ενός ΣΔΠ δηλαδή τι μπορεί να κάνει για εμάς για την κατασκευή ενός ιστοτόπου. Κατόπιν θα αναφέρουμε μετρικές απόδοσης για τα ΣΔΠ. 3.1 Δυνατότητες ενός ΣΔΠ Ένα από τα προβλήματα των συστημάτων διαχείρισης είναι ότι κάθε κόμβος έχει και διαφορετικές ανάγκες. Για αυτόν το λόγο τα ΣΔΠ αποτελούνται κυρίως από δυο διακριτές κατηγορίες υποσυστημάτων. Το κυρίως σύστημα που λέγεται ΣΔΠ και πολλά μικρά συστήματα (modules) που το καθένα προορίζεται για να προσφέρει συγκεκριμένες υπηρεσίες. Συνήθως ένα ΣΔΠ μαζί με τα modules του παρέχει την παρακάτω λειτουργικότητα: Χρήστες: Αφού κάθε χρήστης στον κόμβο έχει και διαφορετική άδεια πρόσβασης τότε προφανώς κάθε χρήστης χρειάζεται και ένα διαφορετικό login. Για αυτόν το λόγο όλα τα ΣΔΠ έρχονται με λογισμικό διαχείρισης χρηστών το οποίο μας επιτρέπει να δημιουργούμε, να διαγράφουμε, να τροποποιούμε και περιορίζουμε (ban) χρήστες στο σύστημα. Τα περισσότερα συστήματα δίνουν στους χρήστες τη δυνατότητα να επανακτήσουν ένα χαμένο κωδικό. Δικαιώματα (Permissions): Όπως το Linux μας δίνει τη δυνατότητα να δώσουμε σε κάθε αρχείο άδειες ώστε να μπορεί να διαβαστεί, να εγγραφεί ή να εκτελεστεί έτσι και ένα ΣΔΠ μας δίνει την δυνατότητα να δώσουμε διαφορετικά δικαιώματα σε κάθε χρήστη. Παραδείγματος χάρη αν αναφερόμαστε στο σύστημα μιας εφημερίδας τότε οι δημοσιογράφοι έχουν δικαίωμα να εισάγουν περιεχόμενο, οι συντάκτες να επεξεργαστούν περιεχόμενο και οι εκδότες να το θέσουν σε δημοσιότητα ή να το επιστρέψουν στους συντάκτες. Ομάδες (Groups): Παρόλο που μπορούμε να καθορίσουμε διαφορετικά δικαιώματα για τον κάθε χρήστη αυτό σύντομα γίνεται κουραστικό. Έτσι τα περισσότερα ΣΔΠ μας επιτρέπουν να κατανέμουμε τους χρήστες σε ομάδες ώστε κάθε ομάδα χρηστών να έχει τα ίδια δικαιώματα. Templates: Καθορίζουν τη μορφή του κόμβου Δημοσιοποίηση (Publishing): Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του παγκόσμιου ιστού είναι η αμεσότητα. Δηλαδή την ίδια στιγμή που θα μετατρέψουμε ένα αρχείο.html στον server μας οι αλλαγές που κάναμε θα είναι άμεσα ορατές και στους χρήστες του κόμβου. Αυτό δεν είναι πάντα επιθυμητό καθώς μπορεί και πρέπει να θέλουμε να ελέγξουμε την σελίδα μας

26 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 26 για λάθη πριν τη δημοσιοποιήσουμε. Η λύση που παρέχουν τα ΣΔΠ είναι να μαρκάρουμε κάθε τμήμα περιεχομένου ως δημοσιοποιημένο εάν θέλουμε να είναι ορατό από τον υπόλοιπο κόσμο. Προτού δηλαδή μια σελίδα μαρκαριστεί ως δημοσιοποιημένη λέμε ότι είναι αόρατη. Προεπισκόπηση (Previewing): Όπως και σε μια εφημερίδα ή ένα περιοδικό οι εκδότες θέλουν να δουν την τελική του μορφή πριν το εκδώσουν έτσι και οι εκδότες ιστού (web publishers) θέλουν να ελέγξουν τον κόμβο προτού αυτός εκδοθεί στο διαδίκτυο. Έτσι πολλοί κόμβοι στην αρχή εκτελούνται σε servers οι οποίοι δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο ώστε να μπορούν οι σχεδιαστές του κόμβου να τον αποσφαλματώσουν και να κάνουν αλλαγές πριν την τελική δημοσιοποίηση του. Ροή εργασίας (Work flow): Το στάδιο προεπισκόπισης είναι το τελευταίο βήμα του ταξιδιού της πληροφορίας από τον υπολογιστή του συγγραφέα περιεχομένου μέχρι τον τελικό server που δημοσιοποιεί το περιεχόμενο. Η ροή αυτή του περιεχομένου μέσα στο ΣΔΠ ονομάζεται work flow. To ΣΔΠ αναλαμβάνει να καθορίσει και να οργανώσει αυτή τη ροή. Πόσα επίπεδα συγγραφέων θέλουμε; Πια είναι η ακριβείς αρμοδιότητα των σχεδιαστών; Ποιος τελικά δημοσιοποιεί το περιεχόμενο; Όλες αυτές οι ερωτήσεις καλύπτονται από την έννοια της ροής εργασίας σε ένα ΣΔΠ. Ημερομηνίες δημοσίευσης (Publishing dates): Ένα θετικό του παγκόσμιου ιστού είναι ότι δημοσιεύουμε γίνεται αμέσως ορατό στους τελικούς χρήστες. Τι γίνεται όμως όταν θέλουμε να δημοσιεύσουμε ένα τμήμα περιεχομένου μια προκαθορισμένη ημερομηνία; Προφανώς η λύση του να καθόμαστε δίπλα στον υπολογιστή την ώρα και ημερομηνία που θέλουμε να δημοσιευτεί η σελίδα μας ώστε να πατήσουμε το enter την συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν είναι καθόλου ελκυστική. Ένα ΣΔΠ μας επιτρέπει να καθορίσουμε πότε μια σελίδα θα δημοσιευτεί καθώς και το πότε θα αποσυρθεί. Web-based editing: Παρόλο που το περιβάλλον ενός φυλλομετρητή κάθε άλλο παρά ιδανικό είναι για την σύνταξη κειμένου, κάθε ΣΔΠ προσφέρει περιβάλλον ώστε να μπορούμε να συντάξουμε τις σελίδες μας. Φυσικά κάθε ΣΔΠ που προσφέρει την δυνατότητα σύνταξης σελίδων ελέγχει και κατά πόσο εξουσιοδοτείτε ο χρήστης να κάνει αυτήν την ενέργεια. Οι συντάκτες κειμένου που προσφέρουν τα ΣΔΠ δεν είναι εύκολοι στη χρήση και για αυτό σε αυτούς συνήθως πραγματοποιούμε μόνο μικροαλλαγές. Αναζήτηση (Search): Τα περισσότερα ΣΔΠ προσφέρουν δυνατότητα αναζήτησης ώστε να μπορούμε να ψάξουμε μέσα στα έγγραφα-σελίδες που υπάρχουν αποθηκευμένα στο σύστημα. Παρόλο που η παραπάνω λίστα δεν εξαντλεί τις δυνατότητες ενός ΣΔΠ δίνει μια ενδεικτική εικόνα για τα προβλήματα που προσπαθεί να αντιμετωπίσει ένα ΣΔΠ. Προφανώς κάθε ΣΔΠ αντιμετωπίζει τα προβλήματα με διαφορετικό τρόπο και μπορεί να παρέχει διαφορετικές δυνατότητες. 3.2 Μετρικές για ΣΔΠ Οι μετρικές είναι ένας ασφαλής τρόπος για να διαπιστώσουμε αν το ΣΔΠ πετυχαίνει τους στόχους που του έχουμε θέσει. Μια εταιρία που θέλει να αποφέρει κέρδη πρέπει να χρησιμοποιεί μετρικές. Σε αυτή την παράγραφο βλέπουμε τα

27 Κεφάλαιο 3 Το ΣΔΠ για το διαδίκτυο 27 πλεονεκτήματα που απορρέουν από τη χρήση μετρικών, αναφέρουμε τις σημαντικότερες μετρικές και παρέχουμε ορισμένες συμβουλές Οφέλη από τη χρήση μετρικών Με τη χρήση μετρικών βοηθάμε στο: Να θέσουμε στόχους: Οι μετρικές μας παρέχουν την δυνατότητα να θέσουμε σαφείς και καθορισμένους στόχους επιτρέποντας μας να κάνουμε πιο ξεκάθαρο το σχεδιασμό τις εφαρμογής καθώς και την υλοποίηση. Με απλά λόγια οι μετρικές καθορίζουν αυτό είναι που σχεδιάζουμε να κάνουμε και αυτό είναι το όφελος που θα έχουμε. Καθορισμός της επιτυχίας: Οι μετρικές παρέχουν πολύ συγκεκριμένα κριτήρια επιτυχίας ώστε να μπορούμε να διαπιστώσουμε αν είναι επιτυχημένη η δουλειά μας μετά το τέλος αυτής. Να εκτιμήσουμε τον δείκτη ROI (return of investment): Δηλαδή να εκτιμήσουμε το κατά πόσο η επένδυση που κάναμε μας επέφερε κέρδος Κατηγορίες μετρικών Εξετάζουμε τις πιο γνωστές μετρικές κατανέμοντας τις σε κατηγορίες. Επαγγελματικές μετρικές Οι πιο ισχυρές μετρικές είναι αυτές που μετρούν κατευθείαν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Για να το κατανοήσουμε παραθέτουμε το παρακάτω παράδειγμα από τον τομέα της υγείας. Σε ένα νοσοκομείο ένα ΣΔΠ μπορεί να έχει εγκατασταθεί για να μεταφέρει πολιτικές και διαδικαστικές πληροφορίες στο προσωπικό. Στην αρχή μπορεί να φαίνεται ότι ο στόχος είναι η βελτίωση της διανομής της πληροφορίας. Σε αυτή την περίπτωση ένας πολύ πιο ουσιαστικό στόχος είναι η μείωση τον κακών αποτελεσμάτων συμπεριλαμβανομένου και του θανάτου των ασθενών. Τότε το ΣΔΠ μπορεί να θεωρηθεί ως ένα σύστημα που σώζει ζωές. Αυτή η μετρική είναι μετρήσιμη και ήδη υπάρχουσες κλινικές μετρικές μπορούν να βοηθήσουν για να δούμε αν ο στόχος επιτεύχθηκε. Τέτοιου είδους μετρικές είναι καθαρά προσανατολισμένες επαγγελματικά και πρέπει να καθορίζονται όποτε είναι δυνατόν. Μετρικές υλοποίησης Με τις μετρικές υλοποίησης μετράμε κατά πόσο η υλοποίηση του συστήματος μας με το ΣΔΠ είναι επιτυχής. Αυτές οι μετρικές είναι εύκολο να μετρηθούν αλλά δεν μας δίνουν σαφή εικόνα για το πόσο το τελικό σύστημα είναι επιτυχημένο. Παραθέτουμε τις συνηθέστερες μετρικές υλοποίησης: Χρησιμοποίηση συστήματος: Είναι μια μέτρηση για το πόσο το νέο σύστημα χρησιμοποιείται. Παρόλο που είναι εύκολο να μετρηθεί πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι έχει μικρή επιρροή στην τελική αξιολόγηση του συστήματος. Παραθέτουμε τους τρόπους μέτρησης της χρησιμοποίησης του συστήματος:

28 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 28 Στατιστικά χρησιμοποίησης του διαδικτυακού κόμβου: Είναι και η πιο κοινή μετρική και υλοποιείται συνήθως χρησιμοποιώντας έτοιμα πακέτα ανάλυσης ιστού. Παρέχει πληροφορίες όπως hits, σελίδες και χρήστες. Πρέπει ακόμα να καθοριστεί και σε πιο επίπεδο χρησιμοποίησης θεωρούμε ότι έχουμε επιτυχία. Παραδείγματος χάρη ένας κόμβος νέων θα πρέπει να δέχεται επισκέψεις κάθε μέρα από την πλειονότητα του προσωπικού. Χρησιμοποίηση μηχανής αναζήτησης: Τα log αρχεία που κρατούνται από την μηχανή αναζήτησης πρέπει να αναλύονται ώστε να αποκαλύπτονται οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενοι όροι. Μηνύματα που στέλνονται οι δημοσιεύονται: Αυτή συνήθως η μετρική χρησιμοποιείται για συστήματα επικοινωνίας και διαμοιρασμού γνώσης (knowledge sharing) όπως τα , οι ομάδες συζητήσεων και τα online forums. Άλλες μετρικές δημιουργίας γνώσης: Αν πρέπει το προσωπικό να υποβάλλει πληροφορίες στο σύστημα αυτή η πληροφορία μπορεί να μετρηθεί ευθέως. Παραδείγματος χάρη ο αριθμός των σελίδων που δημιουργούνται σε ένα ΣΔΠ αποτελεί και αποδοτική μετρική αυτού του είδους. Η ακριβείς φύση της μετρικής εξαρτάται και από την σχεδίαση του συστήματος. Αριθμός χρηστών: Είναι προφανώς μια μετρική για την μέτρηση της εδραίωσης του κόμβου. Ποιητά πληροφορίας: Η μέτρηση της ποιότητας πληροφορίας αποτελεί μια αρκετά σημαντική μετρική για τα ΣΔΠ. Δυστυχώς η ποιότητα είναι πολύ δύσκολο να μετρηθεί στην πράξη. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να προσεγγίσουμε τη μέτρηση ποιότητας. Αυτοί είναι: Βαθμολογίες χρηστών: Με αυτή τη μέθοδο ζητάμε από τους χρήστες να αξιολογήσουν τη σχετικότητα και την ποιότητα της πληροφορίας που διαθέτουμε στον κόμβο μας. Παρόλο που είναι εύκολο να υλοποιηθεί δεν είναι σίγουρο ότι οι χρήστες θα ανταποκριθούν στο κάλεσμα αξιολόγησης εκτός και αν έχουν κάτι να κερδίσουν Μέγεθος επεξεργασίας κειμένων: Αν το αρχικό περιεχόμενο στο ΣΔΠ είναι αρκετά ποιοτικό τότε δεν θα χρειαστεί και πολύ τροποποίηση για την τελική δημοσίευση του στον κόμβο. Δοκιμές χρηστικότητας: Περιλαμβάνουν ενέργειες για να διαπιστώσουμε αν η πληροφορία και ο τρόπος που αυτή δομείται μπορεί εύκολα να κατανοηθεί από τους τελικούς χρήστες. Αριθμός συνδέσμων: Ο αριθμός των συνδέσμων που δείχνουν σε μια σελίδα δείχνει και το κατά πόσο αυτή η σελίδα είναι δημοφιλής. Σε αυτή την αρχή βασίζεται και η μηχανή αναζήτησης google. Ακρίβεια Πληροφορίας: Είναι μια μετρική για το κατά πόσο είναι ενημερωμένη η πληροφορία που δημοσιεύουμε. Το κατά πόσο σημαντική είναι αυτή η μετρική εξαρτάται από τη φύση της πληροφορίας. Ο καλύτερος τρόπος για να την μετρήσουμε είναι χρησιμοποιώντας τα μεταδεδομένα του ΣΔΠ όπως οι ημερομηνίες δημοσίευσης της πληροφορίας που εξετάζεται καθώς και οι ημερομηνίες που η συγκεκριμένη πληροφορία επανεξετάσθηκε. Βάσει αυτών των πληροφοριών μπορούμε αυτοματοποιημένα να εξάγουμε κάποια στοιχεία όπως: Η μέση ηλικία των σελίδων Ο αριθμός των σελίδων που είναι μεγαλύτερες από κάποια ηλικία. Ο αριθμός των σελίδων που έχουμε ξεπεράσει την ημερομηνία αναθεώρησης τους. Λίστες σελίδων που πρέπει να αναθεωρηθούν.

29 Κεφάλαιο 3 Το ΣΔΠ για το διαδίκτυο 29 Feedback χρηστών: Κάθε σύστημα που διανέμει γνώση πρέπει να παρέχει ένα σύστημα ανατροφοδότησης από τους χρήστες. Τα στοιχεία από ένα τέτοιο σύστημα δείχνουν καθαρά ότι οι χρήστες χρησιμοποιούν την πληροφορία. Βέβαια η μετάφραση αυτής της μετρικής δεν είναι καθόλου εύκολη. Παραδείγματος χάρη λίγα feedback μηνύματα για μια σελίδα μπορούν να σημαίνουν ότι ή η δημοσιευμένη πληροφορία είναι καθόλα ακριβείς ή ότι δεν υπάρχει πρόσβαση και ενδιαφέρον για την συγκεκριμένη πληροφορία ή ότι ο μηχανισμός ανατροφοδότησης δεν θεωρείται χρήσιμος από τους χρήστες ώστε να τον χρησιμοποιούν. Αντιστρόφως ενώ πολλά μηνύματα ανατροφοδότησης μπορεί να δείχνουν ότι η πληροφορία μας δεν είναι ποιοτική μπορεί το ίδιο γεγονός να μεταφραστεί ως εξαιρετικό ενδιαφέρον από τους χρήστες για τη συγκεκριμένη πληροφορία. Κόστος συντήρησης: Υπάρχουν δυο μόνο μετρήσιμοι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να εξοικονομήσουμε χρήματα. Αυτοί είναι: Μειωμένες απαιτήσεις σε προσωπικό. Μειωμένες απαιτήσεις σε υλικό και λογισμικό. Μετρικές εξυπηρέτησης πελατών Εδώ μελετάμε τις μετρικές που αποτυπώνονται από την εξυπηρέτηση των πελατών: Πώλησης προϊόντος: Εάν με την χρησιμοποίηση ενός ΣΔΠ αυξηθούν οι πωλήσεις των προϊόντων ή των υπηρεσιών που παρέχει η εταιρία αυτό είναι και ένα σημαντικό σημάδι της σωστής απόδοσης του ΣΔΠ. Οι μετρήσεις αυτού του είδους είναι προφανώς αρκετά απλές αλλά η εξακρίβωση του ακριβούς ρόλου που έπαιξε το ΣΔΠ στην αύξηση των πωλήσεων δεν είναι και τόσο απλή. Ικανοποίηση πελατών: Αποτελεί πολύ σημαντικό στοιχείο ειδικά για τους οργανισμούς που προσανατολίζονται στην παροχή υπηρεσιών. Η ικανοποίηση των πελατών μετράται καλύτερα με τεχνικές έρευνας της αγοράς όπως: Έρευνες. Τηλεφωνικές κλήσεις στους πελάτες. Focus groups Σωστή εφαρμογή των μετρικών Σε αυτήν την παράγραφο δίνουμε συμβουλές και οδηγίες για τον τρόπο με τον οποίο θα ενσωματώσουμε επιτυχημένα τεχνικές μετρικών στο ΣΔΠ. Σαφήνεια: Οι μετρικές δεν θα πρέπει να έχουν ασαφείς και γενικοποιημένους στόχους όπως είναι για παράδειγμα H αύξηση της χρήσης του Intranet από το προσωπικό. Αυτή η μετρική όπως περιγράφηκε είναι πολύ γενική και δεν πρόκειται να επιφέρει επιτυχία. Αντίθετα μπορούμε να την κάνουμε σαφέστερη δηλαδή κάπως έτσι. Αύξηση του μέσου αριθμού των intranet hits στην τιμή των hits την μέρα για τον μήνα Ιούνιο. Κάθε μετρική λοιπόν πρέπει να παρέχει τις παρακάτω πληροφορίες: Αποτίμηση στόχου. Χρονικό πλαίσιο εφαρμογής. Ποιος και τι θα μετρηθεί.

30 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 30 Τυχόν Υποθέσεις. Εξαρτήσεις από άλλα project ή συστήματα. Καθορισμός του χρόνου εκκίνησης λειτουργίας των μετρικών: Οι μετρικές θα πρέπει να παίρνονται ακόμα και πριν από το ξεκίνημα δημιουργίας του συστήματος. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να κάνουμε εύκολα συγκρίσεις πριν και μετά την εφαρμογή του συστήματος ώστε να διαπιστώσουμε το κατά πόσο αυτό μας βοήθησε. Είναι βέβαια δύσκολο να καθορίσουμε τις μετρικές πριν την έναρξη υλοποίησης του συστήματος καθώς τις περισσότερες φορές μας πιέζει ο χρόνος αλλά πρέπει να αναφέρουμε ότι αποτελεί σωστή πρακτική. Αυτοματοποίηση των μετρικών: Όποτε είναι δυνατόν καλό είναι να ενσωματώνουμε τις μετρικές στο σύστημα ώστε οι μετρήσεις να πραγματοποιούνται αυτόματα και να αποτελούν τμήμα της καθημερινής χρήσης. Με αυτόν τον τρόπο οι πραγματοποίηση των μετρήσεων μας επιβαρύνει στο ελάχιστο. Πραγματοποίηση σωστών μετρήσεων: Πρέπει πάντα να μετράμε τους παράγοντες που μας ενδιαφέρουν και να μην πραγματοποιούμε άσκοπες μετρήσεις. Αν μετράμε λανθασμένους παράγοντες τότε όχι μόνο χάνουμε χρόνο και κόπο αλλά οδηγούμαστε σε παραπλανητικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα έστω σε ένα τηλεφωνικό σύστημα εξυπηρέτησης πελατών μετράμε τον μέσο χρόνο διάρκειας του κάθε τηλεφωνήματος. Μπορεί να θεωρηθεί ότι όσο μικρότερη διάρκεια τόσο καλύτερα αφού τόσο περισσότερους πελάτες μπορούμε να εξυπηρετήσουμε. Βέβαια αυτό δεν είναι σωστό στην περίπτωση που οι πελάτες κλείνουν δυσαρεστημένοι γρήγορα το τηλέφωνο. Προφανώς αυτή η μετρική λοιπόν μπορεί να μας οδηγήσει σε παραπλανητικά αποτελέσματα. Πραγματοποίηση των ουσιαστικότερων μετρήσεων: Η υλοποίηση και η παρακολούθηση των μετρήσεων μπορεί να είναι μια εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία. Για τον λόγο αυτό πρέπει να επιλέγουμε και να υλοποιούμε μόνο τις μετρήσεις που είναι απαραίτητες και θα μας οδηγήσουν στα σωστά αποτελέσματα. Φυσικά δεν αρκεί μόνο η συλλογή των αποτελεσμάτων των μετρικών αλλά πρέπει να γίνει και ανάλυση των αποτελεσμάτων. Οπότε αν πραγματοποιήσουμε πολλές μετρήσεις αυτό πιθανόν να αποβεί σε βάρος της ανάλυσης.

31 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα 31 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα (Open Source CMS) Στις μέρες μας έχει πλέον ευρέως καθιερωθεί το λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Η εξάπλωση αυτού οφείλεται κυρίως στην γιγαντιαία ανάπτυξη του παγκόσμιου ιστού καθώς και στην καθιέρωση του Apache server και του Linux. Πλέον υπάρχουν πολλά ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα τα οποία συναγωνίζονται σε ποιότητα και δυνατότητες συστήματα τα οποία διατίθενται στο εμπόριο (proprietary) και κοστίζουν αρκετά ακριβά. Σε αυτή την διπλωματική εργασία ασχολούμαστε με ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα και η υλοποίηση που πραγματοποιήσαμε βασίζεται στο ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα XOOPS το οποίο περιγράφουμε σε παρακάτω κεφάλαιο. Στις παραγράφους που ακολουθούν αναλύουμε τις κατηγορίες καθώς και τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα. 4.1 Κατηγορίες των ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Όταν αναφερόμαστε σε ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα καλό είναι να τα διακρίνουμε σε δυο κατηγορίες: Αυτές είναι: Τα βασισμένα σε κοινότητες ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα (Community based): Αυτά είναι τα εντελώς δωρεάν ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα τα οποία αναπτύσσονται από τις εθελοντικές προσπάθειες πολλών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Παρόλο που κάθε τέτοιο σύστημα έχει ένα συντονιστικό σώμα δεν υπάρχει ιδιοκτήτης αυτών των συστημάτων με τη συμβατική έννοια. Τα εμπορικά υποστηριζόμενα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα (Commercially supported): Πρόσφατα ένας αριθμός από εμπορικούς οργανισμούς ανέπτυξαν ΣΔΠ που στηρίζονται στο μοντέλο ανοιχτού κώδικα. Σε αυτή την περίπτωση συστημάτων υπάρχει ένας οργανισμός που παρέχει επαγγελματικές υπηρεσίες ή υποστήριξη για το προϊόν και ο κώδικας διανέμεται ελεύθερα. Πρακτικά τώρα τα περισσότερα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα είναι ένα μίγμα των δυο προαναφερθέντων μοντέλων. 4.2 Πλεονεκτήματα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Υπάρχει ένα σημαντικός αριθμός από πλεονεκτήματα των ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα τα οποία και αναλύουμε παρακάτω: Πολύ χαμηλό κόστος Ο κώδικας των συστημάτων αυτών διατίθεται δωρεάν και τυχόν εμπορική υποστήριξη πάνω στο σύστημα παρέχεται σε τιμές πολύ ανταγωνιστικές. Για να κάνουμε μια σύγκριση αρκεί να παρατηρήσουμε ότι τα εμπορικά ΣΔΠ κοστίζουν από

32 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 32 μερικές χιλιάδες δολάρια έως και εκατομμύρια ειδικά όταν παρέχουν επαγγελματικές υπηρεσίες. Βέβαια δεν είναι όλα τα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα εντελώς δωρεάν. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου διανέμονται δωρεάν αλλά για να προμηθευτούμε άδεια χρήσης για εμπορικό σκοπό πρέπει να πληρώσουμε ένα ποσό το οποίο φυσικά είναι αρκετά πιο φτηνό από τα εμπορικά ΣΔΠ. Το μικρό η μηδαμινό κόστος των ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα τα καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικά για την κατασκευή σχετικά μικρών κόμβων, για μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς καθώς και για κυβερνητικά τμήματα. Βέβαια πολλές από τις υπηρεσίες που επιθυμούμε είναι πιθανό να μην περιέχονται στο κύριο πακέτο του ΣΔΠ αλλά να διανέμονται χωριστά και πιθανόν να μην διατίθενται δωρεάν. Ευκολία προσαρμογής Στα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα έχουμε πλήρη πρόσβαση στον κώδικα του συστήματος. Το γεγονός αυτό παρέχει πολύ μεγάλη ευελιξία καθώς μπορούμε να πραγματοποιήσουμε ότι αλλαγές χρειαζόμαστε ώστε να καλύψουμε τις ανάγκες που μπορεί να έχουμε. Στα εμπορικά ΣΔΠ ο κώδικας αποτελεί μυστικό και δεν δίνεται στον αγοραστή. Ανοιχτές πλατφόρμες Τα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα συνήθως έχουν κατασκευαστεί με εργαλεία και γλώσσες προγραμματισμού επίσης ανοιχτού κώδικα όπως είναι PHP, η Perl, Python, Java και Unix. To να εργαζόμαστε σε αυτά τα περιβάλλοντα εξαλείφει την εξάρτηση μας από προγράμματα που είναι ανεπτυγμένα από συγκεκριμένους κατασκευαστές. Οι ανοιχτές πλατφόρμες ακόμα αυξάνουν το λογισμικό υποστήριξης καθώς και την διαθέσιμη εμπειρία καθώς αποτελούν ευρύτατα διαδεδομένες τεχνολογίες. Συνεργασία μεταξύ των οργανισμών Η δυνατότητα να διανέμουμε ελεύθερα open-source κώδικα δίνει τη δυνατότητα στους οργανισμούς που αναπτόσουν συστήματα να συνεργαστούν. Δηλαδή αλλαγές που έχει κάνει μια εταιρία για την βελτιστοποίηση ενός ΣΔΠ μπορούν να δοθούν σε μια άλλη εταιρία και το αντίστροφο. Δίνεται η δυνατότητα ακόμα να δημοσιεύονται αυτές οι αλλαγές σε κόμβους που αφορούν το συγκεκριμένο ΣΔΠ ώστε αυτό να βελτιώνεται όχι μόνο από τους κατασκευαστές του αλλά και από τους χρήστες του. Ευκολία ενσωμάτωσης Ο συνδυασμός των ανοιχτών πλατφόρμων και η ευκολία τροποποίησης των ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα καθιστούν τη διαδικασία ενσωμάτωσης τους στο σύστημα μιας επιχείρησης ευκολότερη από ότι στα εμπορικά ΣΔΠ. Πολλά open-source ΣΔΠ αναπτύσσονται με νέες τεχνολογίες όπως η XML και οι κατάλογοι LDAP ώστε η ενσωμάτωση αυτών με το υπόλοιπο σύστημα καθίσταται ακόμα ευκολότερη. Υποστήριξη από την κοινότητα Τα πιο δημοφιλή συστήματα ΣΔΠ υποστηρίζονται από κοινότητες (communities) χιλιάδων προγραμματιστών. Ένα από τους κύριους λόγος της τόσο

33 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα 33 μεγάλης επιτυχίας των συστημάτων ανοιχτού κώδικα είναι η κοινότητες χρηστών που τα υποστηρίζουν. Σε αντίθεση τα εμπορικά ΣΔΠ όπου οι κοινότητες των χρηστών περιορίζονται μόνο μεταξύ των αγοραστών ενός συγκεκριμένου προϊόντος οπότε και η διάδοση γνώσης είναι περιορισμένη. Δυνατότητα δοκιμής πριν την κατασκευή του κόμβου Δίνεται η δυνατότητα να κατεβάσουμε (download) ένα πλήρες αντίγραφο ενός open-source ΣΔΠ και να το δοκιμάσουμε εκτενώς ώστε να διαπιστώσουμε αν καλύπτει τις ανάγκες μας και να προχωρήσουμε στην ανάπτυξη του κόμβου. Ακόμα βάσει του γεγονότος ότι δεν υπάρχουν πολύ ισχυροί εμπορικοί δεσμοί η περιγραφή των ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα είναι περισσότερο αντικειμενική και δεν έχει ως στόχο να παρουσιάσει το ΣΔΠ καλύτερο από ότι είναι ώστε να προσεγγίσει πελάτες. Γρήγορη επίλυση προβλημάτων Όταν διαπιστώνεται ένα ελάττωμα σε ένα εμπορικό ΣΔΠ υπάρχουν η μόνη μας επιλογή είναι να το αναφέρουμε στον κατασκευαστή του συστήματος και να περιμένουμε να το φτιάξει. Μπορεί να περάσουν έξι μήνες ή ακόμα και ένας χρόνος έως ότου έως ότου εκδοθεί μια καινούργια έκδοση η οποία διορθώνει το ελάττωμα ή εξαλείφει τον περιορισμό. Με ένα open-source ΣΔΠ υπάρχουν δυο επιλογές με τις οποίες μπορούμε γρήγορα να επιλύσουμε το πρόβλημα. Να αναφέρουμε το ελάττωμα στην κοινότητα οπότε συνήθως αρκούν μερικές μέρες έως ότου το πρόβλημα επιλυθεί. Να λύσουμε το πρόβλημα μόνοι μας. Έχοντας πλήρη πρόσβασης τον κώδικα μπορούμε να επέμβουμε και να πραγματοποιήσουμε όσες αλλαγές επιθυμούμε. Διάρκεια στο μέλλον Όπως γνωρίζουμε η αγορά κατακλύζεται από εκατοντάδες κατασκευαστές εμπορικών ΣΔΠ. Οι ειδικοί της αγοράς επισημαίνουν ότι σε κάποιο χρονικό διάστημα θα επικρατήσουν λίγοι κατασκευαστές και οι υπόλοιποι θα σταματήσουν την παραγωγή και προφανώς την υποστήριξη για τα ΣΔΠ που μέχρι πρότινος παρήγαγαν. Έτσι σε περίπτωση που αναπτύξουμε τον κόμβο μας πάνω σε ένα εμπορικό ΣΔΠ το οποίο σταματήσει την λειτουργία ανάπτυξης τότε προφανώς θα έχουμε πολύ σημαντικό πρόβλημα υποστήριξης. Σε περίπτωση τώρα που αναπτύξουμε τον κόμβο μας βάσει ενός ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα ακόμα και αν σταματήσει η παραγωγή του θα είμαστε ελεύθεροι να συνεχίσουμε να αναπτύσσομαι και να βελτιώνουμε το ΣΔΠ μόνοι μας. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι ένα ανοιχτού κώδικα ΣΔΠ είναι πιο ανθεκτικό στο μέλλον από ότι ένα εμπορικό ΣΔΠ. 4.3 Μειονεκτήματα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Σε αυτή την ενότητα αναφέρουμε και αναλύουμε τα μειονεκτήματα των opensource ΣΔΠ. Το ότι είναι δωρεάν δεν σημαίνει ότι δεν κοστίζουν τίποτα

34 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 34 Πρώτα από όλα πρέπει να δοθεί έμφαση στο γεγονός ότι ενώ τα open-source ΣΔΠ είναι δωρεάν αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κοστίζουν και τίποτα. Μεγάλο μέρος της προσπάθειας αλλά και του κόστους αναφέρεται στην υλοποίηση καθαυτή καθώς και στην διαδικασία τροποποίησης. Είναι πιθανόν να μη μπορούν να υποστηρίξουν δημιουργία μεγάλων κόμβων Τα περισσότερα open-source ΣΔΠ εστιάζουν σε μικρές ή μεσαίες υλοποιήσεις και δεν έχουν τα χαρακτηριστικά των εμπορικών ΣΔΠ που απευθύνονται σε μεγάλες επιχειρήσεις. Έλλειψη εμπορικής υποστήριξης Τα open-source ΣΔΠ πάσχουν από έλλειψη εμπορικής υποστήριξης γεγονός το οποίο δεν συμβαίνει στα εμπορικά ΣΔΠ. Μικρότερη ωριμότητα Η πλειοψηφία των ΣΔΠ που βασίζονται σε κοινότητες (community based) αποτελούν λιγότερο ώριμα συστήματα από τα ανάλογα εμπορικά. Αυτό συμβαίνει λόγο του έντονου ανταγωνισμού που υπάρχει μεταξύ των εμπορικών ΣΔΠ. Ελλιπής χρηστικότητα Πολλά έχουν γραφεί για την ελλιπή χρηστικότητα των open-source εφαρμογών. Συγκεκριμένα για τα ΣΔΠ αυτό αποτελεί μια σημαντική αδυναμία καθώς αυτά πρόκειται να χρησιμοποιηθούν από το προσωπικό μιας εταιρίας το οποίο πιθανόν δεν θα έχει τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι τα open-source ΣΔΠ εστιάζουν κυρίως στην αρχιτεκτονική και στα χαρακτηριστικά του συστήματος σε βάρος της χρηστικότητας καθώς θεωρούν δεδομένη την εμπειρία των χρηστών. Ελλιπής τεκμηρίωση (documentation) Τα περισσότερα open-source, βασισμένα σε κοινότητες, ΣΔΠ παρέχουν τεκμηρίωση και πληροφορίες υποστήριξης οι οποίες δεν αρκούν. Η επαρκής τεκμηρίωση απαιτεί ταλαντούχους συγγραφείς και μεγάλες πηγές δεδομένων χαρακτηριστικά στα οποία δεν ανταποκρίνονται συνήθως οι εφαρμογές ανοιχτού κώδικα. Κίνδυνος υπέρ-επένδυσης (over-investment) Όπως γνωρίζουμε η πρόσβαση στον κώδικα των open-source ΣΔΠ είναι ελεύθερη και η οποιαδήποτε εταιρία μπορεί να πραγματοποιήσει αλλαγές. Η δυνατότητα αυτή εισάγει τον κίνδυνο της υπέρ-επένδυσης πάνω στην ανάπτυξη του προϊόντος. Δηλαδή οι προγραμματιστές μιας εταιρίας να παρασυρθούν και να επικεντρωθούν στη βελτιστοποίηση του ΣΔΠ σε βάρος αυτής καθαυτής της εφαρμογής. Κάτω από αυτές τις συνθήκες η πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα μπορεί να θεωρηθεί μειονέκτημα.

35 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Τεχνολογίες ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Τα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα συνήθως αναπτύσσονται και με open-source τεχνολογίες. Συνήθως λοιπόν χρησιμοποιούνται o Apache σαν webserver, η MySQL για τη βάση δεδομένων και η PHP για γλώσσα προγραμματισμού. Σε αυτή την διπλωματική εργασία ασχολούμαστε μόνο με συστήματα που χρησιμοποιούν τις παραπάνω τεχνολογίες Apache O Apache είναι ένας δωρεάν open-source HTTP web server για UNIX like συστήματα (BSD, Linux, Unix), για Windows καθώς και για άλλες πλατφόρμες. Ο Apache server έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του παγκόσμιου ιστού και συνεχίζει να είναι ο πιο δημοφιλής web server στις μέρες μας. Ο Apache παράγεται και διανέμεται δωρεάν από την Apache Software Foundation. Χρησιμοποιείται κυρίως για να εξυπηρετεί στατικό και δυναμικό περιεχόμενο στο web. Πολλές από τις web εφαρμογές κατασκευάζονται έχοντας υπόψη το περιβάλλον και τα χαρακτηριστικά που παρέχει ο Apache. Τέλος συνεργάζεται άψογα με PHP, Perl, Python MySQL H MySQL είναι ένα πολυνηματικό (multithreaded), πολυχρηστικό (multiuser) σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων. Παράγεται από την MySQLAB και διανέμεται δωρεάν. Η MySQL δεν έχει κατασκευαστεί όπως ο Apache δηλαδή από μια κοινότητα χρηστών όπου ο κώδικας ανήκει σε κάθε έναν από τους προγραμματιστές χωριστά. Αντίθετα ανήκει σε μια μη κερδοσκοπική εταιρία την MySQLAB. Έχουν κατασκευαστεί πάρα πολλά APIs που επιτρέπουν την πρόσβαση στην MySQL από πολλές διαφορετικές γλώσσες προγραμματισμού όπως η C, C++, C#, Delphi, Java, Lisp, PHP, Perl, Python και άλλες. Ακόμα ένα περιβάλλον διεπαφής ODBC το οποίο καλείται ΜyODBC επιτρέπει και σε άλλες γλώσσες που υποστηρίζουν την διεπαφή αυτή να επικοινωνήσουν με μια βάση δεδομένων MySQL όπως είναι η ASP. H MySQL έχει κυρίως υλοποιηθεί σε ANSI C. H MySQL είναι ιδιαίτερα δημοφιλής για τις εφαρμογές ιστού και λειτουργεί και ως συστατικό των πλατφόρμων LAMP και WAMP (Linux/Windows-Apache- MySQL -PHP/Perl/Python). H δημοφιλία της για τις web εφαρμογές οφείλεται κυρίως στην PHP με την οποία συνεργάζονται άψογα PHP H PHP είναι μια open-source, scripting γλώσσα προγραμματισμού που χρησιμοποιείται κυρίως για να παράγει δυναμικό περιεχόμενο στο web και στις

36 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 36 εφαρμογές που τρέχουν στον server. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της PHP είναι ότι αυτή εκτελείται στον server και όχι στον browser όπως ας πούμε η Javascript. Η PHP είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και χρησιμοποιείται ευρέως γεγονός που φαίνεται καθαρά και στο παρακάτω σχήμα από όπου φαίνεται ότι η χρήση της PHP για τον μήνα Απρίλιο του 2006 άγγιξε τα 20,475,056 Domains, και τις 1,278,828 IP διευθύνσεις. Εικόνα 9: Χρήση της PHP 4.5 Παραδείγματα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Σε αυτήν την ενότητα παρουσιάζουμε μερικά από τα δημοφιλέστερα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα που στηρίζονται σε τεχνολογίες PHP και MySQL Mambo To Mambo είναι ένα από τα δημοφιλέστερα open-source CMS για την δημιουργία και διαχείριση ιστοτόπων μέσω μια απλής διεπαφής ιστού (web interface). To mambo έχει προσεγγίσει πολλούς χρήστες λόγω της ευκολίας της χρήσης που παρέχει. Περιέχει προχωρημένα χαρακτηριστικά όπως page caching για την βελτίωση της ταχύτητας καθώς και προχωρημένες τεχνικές template. Το Mambo μπορεί να παρέχει τροφοδοσία RSS, εκτυπώσιμες μορφές των σελίδων, newsflashes, τμήματα (blogs), forums, polls, ημερολόγια, μηχανή αναζήτησης, πολυγλωσσία καθώς και πολλές άλλες δυνατότητες. Μετά από μια διαμάχη μεταξύ της ομάδας ανάπτυξης του Mambo και του εμπορικού χορηγού δημιουργήθηκε το ΣΔΠ Joomla από την ομάδα ανάπτυξης και έτσι πλέον προέκυψαν δυο ΣΔΠ το Joomla και το Mambo. O διαχωρισμός αυτός έγινε τον Αύγουστο του 2005 και η έκδοση του Mambo από την οποία προέκυψε το Joomla είναι η Παρακάτω βλέπουμε την εικόνα του κόμβου που δημιουργείτε μετά την εγκατάσταση της έκδοσης του mambo καθώς και την εικόνα του συστήματος διαχείρισης του κόμβου αυτού.

37 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα 37 Εικόνα 10: Κόμβος από Mambo Εικόνα 11: Διαχείριση κόμβου από το Mambo

38 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 38 Το Mambo είναι ένα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου και ως εκ τούτου διαχειρίζεται το περιεχόμενο του ιστοτόπου. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να σκέφτομαστε τον ιστότοπό από την πλευρά της δομής του περιεχομένου, αυτού κάθε αυτού του περιεχομένου και όχι από την πλευρά της εμφάνισης (τελικού αποτελέσματος). Templates Ο τρόπος εμφάνισης του ιστοτόπου σας είναι πλήρως διαχωρισμένος από το ίδιο το περιεχόμενο. Ο τρόπος εμφάνισης (χρώματα, θέσεις, γραμματοσειρές, κ.λπ), καθορίζεται από το template που χρησιμοποιείτε και δεν είναι ενσωματωμένος στο περιεχόμενο. Η δημιουργία ενός template είναι μία μάλλον τεχνική εργασία που απαιτεί τη γνώση XHTML και PHP. Εάν οι χρήστες δεν γνωρίζουν αυτές τις γλώσσες, τότε μπορούν να χρησιμοποιήσουν κάποιο από τα έτοιμα templates που υπάρχουν διαθέσιμα για το Mambo, ή να ζητήσουν από έναν επαγγελματία το σχεδιασμό ενός νέου template. Από τη στιγμή που επιλέξουμε και εφαρμόσουμε ένα template που μας αρέσει, μπορούμε να ξεκινήσουμε να δουλεύουμε με το περιεχόμενο. Η παραπάνω σειρά των ενεργειών δεν αποτελεί μονόδρομο. Είναι τόσο μεγάλη η ελευθερία και ο διαχωρισμός ανάμεσα στο περιεχόμενο και τον τρόπο παρουσίασής του, που μπορούμε να δημιουργήσουμε πρώτα το περιεχόμενο και μετά να επιλέξουμε τον τρόπο εμφάνισης. Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε πως μπορούμε να διαχειριστούμε τα templates. Εικόνα 12: Διαχείριση templates στο Mambo Σημείωση: Σε ποιο εξελιγμένα έργα αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι απόλυτος. Κάποιες φορές πρέπει το template να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετεί το περιεχόμενο και την λειτουργικότητα του ιστότοπου. Αυτό γίνεται συνήθως σε βάρος του απόλυτου διαχωρισμού που περιγράφηκε στην προηγούμενη παράγραφο. Διαχείριση Περιεχομένου

39 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα 39 Από τη στιγμή που έχουμε επιλέξει και εγκαταστήσει ένα template, μπορούμε να ξεκινήσουμε και να δουλεύουμε με το περιεχόμενο. Το περιεχόμενό μπορεί να οργανωθεί σε ενότητες (sections) και κατηγορίες (categories). Οι ενότητες περιέχουν μία ή περισσότερες κατηγορίες Η κατηγορία περιέχει ένα ή περισσότερα αντικείμενα περιεχομένου (content items). Τα αντικείμενα περιεχομένου είναι στην ουσία τα άρθρα (articles) που απαρτίζουν το περιεχόμενο του ιστοτόπου. Για παράδειγμα ένας έμπορος αυτοκινήτων που θέλει να δημοσιεύσετε άρθρα σχετικά με αυτοκίνητα, τότε θα είχατε μία ενότητα που θα ονομάζατε Ιδιωτικής Χρήσης οχήματα. Μέσα σε αυτήν θα ορίζατε κατηγορίες όπως οικογενειακά οχήματα, 4x4, σπορ, κ.λπ. Μέσα σε κάθε κατηγορία θα μπορούσε να γράψειτα άρθρα (αντικείμενα περιεχομένου) σχετικά με τα αυτοκίνητα που αντιστοιχούν στον κάθε τύπο οχήματος, π.χ. Citroen zxy, Nissan 94Χ94, κ.λπ. Για να προσθέσσουμε ένα άρθρο στον ιστότοπό μας θα πρέπει να το αναθέσουμε σε μία κατηγορία και την κατηγορία σε μία ενότητα. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουμε σχεδιάσει προσεκτικά τις ενότητες και τις κατηγορίες που θα χρειαστούμε. Ευτυχώς υπάρχει η δυνατότητα να μετακινήσουμε τα άρθρα σε διαφορετικές κατηγορίες και ενότητες, αφού τα δημιουργήσουμε, αλλά με έναν σωστό αρχικό σχεδιασμό, μπορούμε να αποφύγουμε αυτή την διαδικασία. Από τη στιγμή που ορίσουμε μία ενότητα, προσθέσουμε μία κατηγορία σε αυτήν και μέσα σε αυτήν ένα άρθρο, το άρθρο ή αντικείμενο περιεχομένου, θα γίνει ορατό στον ιστότοπό, μόνο αφού δημοσιευτεί (publish). Αυτή η δυνατότητα είναι πολύ βολική γιατί σημαίνει ότι το περιεχόμενο μπορεί να αποθηκευτεί στον ιστότοπό και θα είναι ορατό μόνο όταν το θελήσουμε. Στο Mambo μπορούμε επίσης να καθορίσετε με ακρίβεια την ημέρα που θέλουμε κάποιο αντικείμενο περιεχομένου να δημοσιευτεί, αλλά και την ημέρα που θέλουμε να πάψει η δημοσίευσή του. Έτσι γίνεται δυνατός ο έλεγχος της δημοσίευσης χρονικά κρίσιμων πληροφοριών. Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε το μενού διαχείρισης περιεχομένου. Εικόνα 13: Μενού διαχείρισης περιεχομένου στο Mambo.

40 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 40 Σύστημα μενού Ακόμη και όταν μία ενότητα, κατηγορία και άρθρο είναι δημοσιευμένα, θα πρέπει να δώσουμε στον επισκέπτη τη δυνατότητα να φτάσει σε αυτά και να επιλέξει να τα δει. Με άλλα λόγια θα πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα μενού που θα συνδέει το περιεχόμενο με αυτό. Το σύστημα του μενού δεν είναι απαραίτητο να αντανακλά τη δομή των ενοτήτων και κατηγοριών που έχουν δημιουργηθεί. Κάποιες όμως φορές, είναι ο πιο εύκολος τρόπος για να πραγματοποιηθεί. Η λογική των ενοτήτων/κατηγοριών/άρθρων, υπάρχει κυρίως για τη βοήθεια του διαχειριστή του συστήματος. Ο επισκέπτης μπορεί να δει τις πληροφορίες, βάσει της λογικής που έχει καθοριστεί από το σύστημα των μενού. Παρακάτω βλέπουμε την διαδικασία προσθήκης ενός συνδέσμου σε ένα μενού. Εικόνα 14: Διαδικασία προσθήκης συνδέσμου σε μενού Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι ο διαχειριστής του συστήματος δημιουργεί και βλέπει το περιεχόμενο του ιστότοπου σαν μία ιεραρχική δομή ενοτήτων, κατηγοριών και αντικειμένων περιεχομένου (άρθρων). Όταν είναι ικανοποιημένος με τη δομή του περιεχομένου, δημιουργεί αντικείμενα μενού και μέσω αυτών συνδέει το περιεχόμενό με τους τελικούς χρήστες. Ένα αντικείμενο μενού, μπορεί να οδηγεί σε μία ενότητα, μία κατηγορία ή απευθείας σε ένα αντικείμενο περιεχομένου. Όταν ο χρήστης επιλέξει κάποιο αντικείμενου μενού που τον οδηγεί σε ένα δοχείο περιεχομένου όπως είναι οι ενότητες και οι κατηγορίες, τότε θα του παρουσιάζεται μία λίστα με τα αντικείμενα που περιέχονται σε αυτό το δοχείο. Στην αρχή της σελίδας, μπορεί να παρουσιάζεται ένα εισαγωγικό κείμενο που που καθορίζετε ως εισαγωγή ή περιγραφή. Components (Υποεφαρμογές) Το mambo CMS (Content Management System) είναι ένα έτοιμο πακέτο διαχείρισης και προβολής απλού περιεχομένου, αλλά πολλές φορές υπάρχει η ανάγκη

41 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα 41 στον ιστότοπό, για την προβολή ιδιαίτερου περιεχομένου (π.χ. photo gallery) με χαρακτηριστικά που δεν καλύπτονται με μια πρώτη ματιά από τις δυνατότητες του mambo CMS. Γι αυτό το λόγο υπάρχουν πολλές υποεφαρμογές (components) ανοιχτού κώδικα οι οποίες έχουν αναπτυχθεί ανεξάρτητα από το mambo CMS, αλλά κατά τέτοιο τρόπο ώστε να προσαρμόζονται στην φιλοσοφία του. Στον ιστότοπο μπορείτε υπάρχουν πάρα πολλές υποεφαρμογές (components), με περίληψη για τις δυνατότητες κάθε μιας, για να προσαρμόσουμε στον ιστότοπό μας αυτή που επιθυμούμε (υποεφαρμογές τρίτων κατασκευαστών). Κάθε υποεφαρμογή τρίτου κατασκευαστή περιλαμβάνει συνήθως και εγχειρίδιο βοήθειας για το διαχειριστή. Το mambo CMS διαθέτει κάποιες υποεφαρμογές (components) μαζί με την εγκατάσταση και μπορούμε να τις δούμε από το περιβάλλον διαχείρισης στην λίστα επιλογών "Components". Πιο συγκεκριμένα θα υπάρχουν οι υποεφαρμογές (components): Banners Contacts Mass Mail News Feeds Polls Syndication Weblinks Modules Τα modules είναι περιοχές περιεχομένου που χρησιμοποιούνται για την προβολή διάφορων πληροφοριών και/ή διαδραστικών στοιχείων σε έναν ιστότοπο βασισμένο στο Mambo. Ένα module μπορεί να περιέχει οτιδήποτε, από απλό κείμενο (plain text) μέχρι κώδικα HTML ή και ολοκληρωμένες εφαρμογές. Τα modules μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν για την προβολή διαδραστικού περιεχομένου όπως Δημοσκοπήσεις, Τελευταία Νέα, Δελτία Τύπου (Newsfeeds) κ.α. Τα Site Modules διαφέρουν από τα Administration Modules αφού τα πρώτα προβάλλουν το περιεχόμενό τους στο Εξώφυλλο του ιστοτόπου (Frontend), ενώ τα Administration Modules χρησιμοποιούνται για διάφορες εργασίες στo περιβάλλον διαχείρισης (Backend). Μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα module είτε μέσα από το ίδιο το Mambo είτε να κατεβάσουμε ένα από το διαδίκτυο. Στη δεύτερη περίπτωση θα πρέπει το module να εγκατασταθεί πριν το χρησιμοποιήσουμε. Τα modules καθορίζονται από έναν τύπο, της μορφής mod_όνομα module, που χαρακτηρίζουν τη χρήση του και δεν αλλάζει όποιες αλλαγές και να κάνουμε σε αυτά. Για παράδειγμα, το module που αναλαμβάνει την εμφάνιση του κύριου μενού ονομάζεται Main Menu και ο τύπος του είναι mod_mainmenu. Ακόμα και να αλλάξετε το όνομά του, τη θέση του κ.τ.λ ο τύπος θα παραμείνει ο ίδιος. Mambots Τα Mambots είναι λειτουργικές μονάδες κώδικα (προγράμματα) οι οποίες υποστηρίζουν τη λειτουργία του Mambo. Χρησιμοποιούνται για πολλούς

42 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 42 διαφορετικούς σκοπούς και λειτουργίες και είναι ομαδοποιημένα όλα μαζί για ευκολότερη διαχείριση. Για παράδειγμα, υπάρχουν mambots που λειτουργούν μόνο πάνω σε αντικείμενα περιεχόμενου, άλλα που προσφέρουν δυνατότητες αναζήτησης κτλ. Σε μερικές ομάδες, είναι δυνατόν να χρησιμοποιείται οποιοσδήποτε αριθμός από Mambots (πλήθος), ενώ σε άλλες (για παράδειγμα WYSIWYG επεξεργαστές κειμένου) μόνο ένα mambot μπορεί να είναι ενεργό. Σε κάποιες άλλες ομάδες, έχει σημασία η σειρά με την οποία εφαρμόζονται. Για παράδειγμα στην ομάδα περιεχομένου, το mambot αντικατάστασης εικόνας { mosimage } (Image Replacement Mambot) πρέπει να είναι το πρώτο (στην κορυφή της λίστας), και το mambot σελιδοποίησης { mospagebreak } (Pagination Mambot) να είναι τελευταίο XOOPS Το σύστημα XOOPS είναι και αυτό ένα open-source ΣΔΠ γραμμένο σε PHP. Είναι σχεδιασμένο τμηματικά και έχει αντικειμενοστρεφή χαρακτηριστικά. Η βάση δεδομένων που χρησιμοποιεί το XOOPS είναι MySQL. To όνομα XOOPS είναι ακρωνύμιο των λέξεων extensible Object Oriented Portal System και προφέρεται ζούπς. Το XOOPS παρέχει δυνατότητες προσωποποιήσεις (personalization), διαχείριση χρηστών, διεπαφή βάσει θεμάτων (theme based interface) πολυγνωσία και πολλά άλλα. Παρακάτω βλέπουμε την εικόνα του κόμβου που δημιουργεί XOOPS στην έκδοση του. Εικόνα 15: Κόμβος του XOOPS Με το σύστημα XOOPS θα ασχοληθούμε διεξοδικά σε παρακάτω κεφάλαιο.

43 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα Drupal To Drupal ανήκει και αυτό στο σύνολο των ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα και στηρίζεται σε κοινότητα. Το Drupal έχει ένα βασικό στρώμα το οποίο παρέχει μόνο την βασική λειτουργικότητα. Πάνω στο στρώμα αυτό δίνεται να προστεθούν τμήματα (modules) ώστε να αυξηθεί η λειτουργικότητα. Τα τμήματα που είναι διαθέσιμα για ενσωμάτωση στο Drupal μπορούν να παρέχουν μεγάλη ποικιλία δυνατοτήτων στο σύστημα. Το Drupal όπως και τα δυο προηγούμενα ΣΔΠ προσφέρει μεταφράσεις στα Ελληνικά. Αναφέρουμε μερικές από τις κυριότερες λειτουργίες: Συστήματα ηλεκτρονικού εμπορίου (πχ το module Amazon Items). Ροή εργασίας (Workflow). Γκαλερί εικόνων. Διαχείριση λιστών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Ενσωμάτωση CVS. Forums. Newsletters. To module για κατηγοριοποίηση και ταξινομίες είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον καθώς επιτρέπει στο περιεχόμενο να κατηγοριοποιείται με ένα ευέλικτο σύστημα ετικετών. Παρακάτω βλέπουμε την βασική εικόνα του κόμβου που δημιουργεί το Drupal. Εγκαταστήσαμε την έκδοση και η διαδικασία εγκατάστασης δεν ήταν τόσο απλή όσο στα XOOPS και Mambo.Παρακάτω βλέπουμε τον κόμβο Που δημιουργεί το Drupal καθώς και το μενού του διαχειριστή. Εικόνα 16: Κόμβος του Drupal

44 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 44 Εικόνα 17: Μενού Διαχειριστή του Drupal Το πλεονέκτημα του Drupal σε σύγκριση με τα άλλα ΣΔΠ είναι η αφαιρετικήτμηματική προσέγγιση του στο περιεχόμενο. Το Drupal χειρίζεται όλο τα συστατικά περιεχομένου (static pages, blog post, latest podcasts) σαν κόμβους. Διαφορετικοί τύποι κόμβων μπορούν να συνδυαστούν, να τοποθετηθούν σε κατηγορίες, να επεκταθούν από modules και να συμπεριληφθούν σε ρυθμίσιμες τροφοδοσίες RSS. Το πλεονέκτημα που απορρέει από το γεγονός ότι το Drupal συμπεριφέρεται σε όλα τα συστατικά περιεχομένου με τον ίδιο τρόπο είναι ότι έτσι έχει τη δυνατότητα να διαχειρίζεται ουσιαστικά απεριόριστο εύρος διαφορετικών συστατικών περιεχομένου χρησιμοποιώντας μόνο τις συναρτήσεις πυρήνα σε αντίθεση με τα άλλα ΣΔΠ που πρέπει να χειρίζονται διαφορετικά κάθε διαφορετικό τύπο συστατικών περιεχομένου. Αυτή η αφαιρετικότητα σημαίνει ότι παρόλο που το Drupal δεν μπορεί να καυχιέται για τον αριθμό των modules του (σε αντίθεση με το Mambo ας πούμε που έχει τεράστιο αριθμό από modules) κάθε module όμως του Drupal τείνει να καλύπτει περισσότερες εφαρμογές στις οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Διαδικασία εγκατάστασης Πρέπει να αναφέρουμε ότι παρόλο που η διαδικασία εγκατάστασης δεν είναι δύσκολη δεν είναι όμως και τόσο απλή όσο των άλλων ΣΔΠ που ανταγωνίζεται. Ενώ στα περισσότερα ΣΔΠ όπως στο Mambo και στο XOOPS για την πραγματοποίηση της εγκατάστασης απλά επισκεπτόμαστε μια PHP σελίδα όπου και ανοίγει ο οδηγός εγκατάστασης, το Drupal ακόμα απαιτεί την εκτέλεση ενός database script στην βάση δεδομένων MySQL ώστε να καθοριστούν οι πίνακες καθώς και να γίνουν αλλαγές σε ορισμένα αρχεία ρυθμίσεων τα οποία βρίσκονται στον φάκελο εγκαταστάσεις. Βέβαια για την πραγματοποίηση αυτών των ενεργειών παρέχονται αναλυτικές οδηγίες. Ενώ λοιπόν η διαδικασία εγκατάστασης δεν είναι και τόσο δύσκολη παρόλα αυτά μπορεί να αποτρέψει κάποιους χρήστες από την εγκατάσταση του. Βέβαια πρέπει να αναφέρουμε ότι το Drupal είναι ένα σύστημα που απευθύνεται κυρίως σε προγραμματιστές και σχεδιαστές κόμβων και όχι τόσο σε τελικούς χρήστες οι οποίοι ίσως δυσκολεύονταν από τη διαδικασία εγκατάστασης.

45 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα 45 Modules To Drupal διαθέτει ένα πλήρως τεκμηριωμένο (documented) API το οποίο μας επιτρέπει να επεκτείνουμε τη λειτουργικότητα του συστήματος με πολλούς τρόπους. Υπάρχει και μια ισχυρά αναπτυγμένη κοινότητα η οποία παράγει ποιοτικά modules τα οποία καλύπτουν μια πληθώρα εφαρμογών. Η κοινότητα ακόμα παρέχει ουσιαστική βοήθεια σε νέους χρήστες. Παρόλο που τα διαφορετικά modules δεν είναι τόσο πολλά όσο στα άλλα ΣΔΠ λόγω της αφαιρετικής δομής των συστατικών περιεχομένου σπάνια χρειαζόμαστε λειτουργικότητα που δεν μας την καλύπτουν. Σε περίπτωση βέβαια που βρούμε κάποιο ελάττωμα ή κάποια έλλειψη μπορούμε να αναφέρουμε στην κοινότητα το πρόβλημα ή ακόμα και να υποβάλλουμε τον κώδικα μας στην κοινότητα. Παρακάτω βλέπουμε μια εικόνα από την σελίδα διαχείρισης των modules: Εικόνα 18: Διαχείριση των modules στο Drupal Themes Στο Drupal υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός από themes που μπορεί ένας χρήστης να χρησιμοποιήσει για τον κόμβο του. Υπάρχει άλλωστε και μια ιστοσελίδα the Drupal Theme Garden από την κοινότητα του Drupal για να διευκολύνει τους χρήστες στην επιλογή των theme. Ακόμα όμως και αν θέλει ο χρήστης να κατασκευάσει το theme μόνος του τα ήδη υπάρχουσα themes παρέχουν μια πλούσια βιβλιοθήκη με κώδικα τον οποίο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε.

46 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 46 Εικόνα 19: Επιλογή theme στο Drupal. Εισαγωγή περιεχομένου Για να εισάγουμε ένα άρθρο στο Drupal πρέπει να γνωρίζουμε HTML καθώς δεν υπάρχει editor WYSIWYG (What you see is what you get). Παρακάτω βλέπουμε το μενού εισαγωγής περιεχομένου. Εικόνα 20: Εισαγωγή περιεχομένου στο Drupal.

47 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα PHP-NUKE To PHP-Nuke είναι ένα από τα δημοφιλέστερα συστήματα δημοσίευσης ειδήσεων και διαχείρισης περιεχομένου το οποίο βασίζεται σε PHP και MySQL. Το σύστημα είναι πλήρως διαχειρίσιμο από γραφικό περιβάλλον και ξεκίνησε σαν παρακλάδι (fork) του συστήματος δημιουργίας πυλών ειδήσεων Thatware. Είναι open-source σύστημα και μέχρι την έκδοση 7.5 διανεμόταν εντελώς δωρεάν. Από την έκδοση 7.5 και μετά κοστίζει το συμβολικό ποσό των 10 δολαρίων η πιο πρόσφατη έκδοση ενώ οι προηγούμενες εξακολουθούν να διανέμονται δωρεάν. Εμείς εγκαταστήσαμε και δοκιμάσαμε την έκδοση 7.8. Ο κύριος σκοπός του PHP-nuke είναι να παρέχει την δυνατότητα κατασκευής κόμβων βασισμένων σε κοινότητες όπου θα παρέχεται στους χρήστες η δυνατότητα να δημοσιεύουν περιεχόμενο (νέα, ειδήσεις, κ.α). Όπως και στα προηγούμενα ΣΔΠ έτσι και στο Nuke μπορούμε να ενσωματώσουμε modules ώστε να αυξήσουμε την λειτουργικότητα και της υπηρεσίες που μας παρέχει το σύστημα (forums, faq, κ.α). Υποστηρίζει πολλές γλώσσες συμπεριλαμβανομένης της Ελληνικής και μπορούμε να καθορίσουμε την εμφάνιση με themes. Παρακάτω βλέπουμε τον κόμβο που παράγεται από το nuke αμέσως μετά την εγκατάσταση καθώς και το σύστημα διαχείρισης του κόμβου. Εικόνα 21: Κόμβος από το PHP-Nuke

48 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 48 Εικόνα 22: Σελίδα διαχείρισης του κόμβου από το PHP-Nuke Εγκατάσταση Η διαδικασία εγκατάστασης του PHP-Nuke ήταν παρόμοια με αυτή του drupal δηλαδή σαφώς δυσκολότερη από την εγκατάσταση των ΣΔΠ XOOPS και Mammbo. Χαρακτηριστικά Παρακάτω παραθέτουμε ορισμένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του PHP-Nuke. Νέα / Μηνύματα: Συνήθως στην πρώτη σελίδα δημοσιεύονται ειδήσεις οι οποίες αργότερα αρχειοθετούνται αυτόματα για μελλοντικές αναφορές. Τα νέα υποδιαιρούνται σε θέματα (topics). Παραδείγματος χάρη στο intranet μιας εταιρίας θα μπορούσε να υπάρχουν σαν θέματα τα: γενικές ειδήσεις για την εταιρία, νέα προϊόντα και σημειώσεις για το προσωπικό. Έτσι ο χρήστης του

49 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα 49 intranet θα μπορεί να επιλέξει ώστε να βλέπει μόνο τα θέματα για τα οποία ενδιαφέρεται. Εγκυκλοπαίδεια: Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια βάση γνώσης για τους χρήστες. Οι εγγραφές αποθηκεύονται αλφαβητικά ενώ υπάρχει και δυνατότητα αναζήτησης. Προσωπικά μηνύματα: Μέσα στο Nuke υπάρχει μια τροποποιημένη έκδοση του forum PHPBB το οποίο εκτός των άλλων επιτρέπει και την ανταλλαγή προσωπικών μηνυμάτων μεταξύ των χρηστών. Θέματα (Themes): Υπάρχουν 14 θέματα ώστε ο χρήστης να μπορεί να τροποποιήσει αναλόγως την εμφάνιση του κόμβου. Φυσικά παρέχεται η δυνατότητα και στους χρήστες να μπορούν να δημιουργήσουν μόνοι τους το δικό τους θέμα. Εισαγωγή Περιεχομένου Για να εισάγουμε ένα άρθρο στο PHP-Nuke πρέπει να γνωρίζουμε HTML καθώς δεν υπάρχει WYSIWYG editor. Παρακάτω βλέπουμε το μενού εισαγωγής περιεχομένου. Εικόνα 23: Μενού εισαγωγής περιεχομένου στο PHP-Nuke Συμπεράσματα Το PHP-Nuke είναι σαφέστατα ένα πολύ ποιοτικό ΣΔΠ αλλά μπορούμε να πούμε ότι δεν διαθέτει επαρκεί τεκμηρίωση. Υπάρχει ένας καλώς ανεπίσημος οδηγός ( αλλά καλό θα ήταν να υπάρχει επιλογή

50 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 50 βοήθειας μέσα στο σύστημα στην περίπτωση που κάποιος χρήστης συναντάει κάποια δυσκολία. Ένα θέμα που τίθεται σε όλα τα modular, open-source συστήματα είναι η ακεραιότητα των τμημάτων (modules). Μπορεί να είναι πολύ εύκολο να βρούμε στο internet τα τμήματα που θα προσδώσουν την κατάλληλη λειτουργικότητα αλλά κάνεις δεν μας εγγυάται ότι τα τμήματα αυτά θα λειτουργούν σωστά και θα εναρμονίζονται με το κύριο σύστημα. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να χρησιμοποιούμε modules που έχουν ελεγχθεί για την σωστή λειτουργία τους. Το Nuke αποτελεί ένα αρκετά πλήρες ΣΔΠ με το οποίο μπορούμε σε πολύ μικρό χρόνο να κατασκευάσουμε ένα ολοκληρωμένο κόμβο. Αν αναζητάμε ένα λιγότερο πολύπλοκο περιβάλλον εργασίας τότε καλό θα ήταν να στραφούμε και στην λύση του Drupal Infoglue To Infoglue είναι ένα υψηλού επιπέδου, σκαλωτό (scalable), σταθερό ΣΔΠ το οποίο είναι γραμμένο 100% σε Java. Είναι κατάλληλο για ένα μεγάλο εύρος εφαρμογών και οργανισμών. Οι τυπικές χρήσεις του συμπεριλαμβάνουν διαδικτυακούς κόμβους, intranets και extranets. Όπως και τα προηγούμενα ΣΔΠ που μελετήσαμε έτσι και αυτό διατίθεται δωρεάν με άδεια GPL και μπορεί να τρέξει σχεδόν κάτω από κάθε πλατφόρμα συμπεριλαμβανομένων των Microsoft Windows, Mac OS X καθώς και στις περισσότερες διανομές Linux. Επίσης είναι συμβατό με τις περισσότερα συστήματα διαχείρισης βάσεων δεδομένων όπως είναι τα MySQL, SQL Server, Oracle και DB2.Παρακάτω βλέπουμε ένα σχεδιάγραμμα με τα στρώματα της εφαρμογής. Εικόνα 24: Στρώματα συστήματος Infoglue Μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά του Infoglue είναι:

51 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα 51 Υποστήριξη JSR 168 (portlets). Πολυγλωσσία. Απεριόριστος αριθμός από sites με μια εγκατάσταση. Επαναχρησιμοποίηση της πληροφορίας μέσα σε ένα site αλλά και μεταξύ των διαφορετικών sites. Ένας δυναμικός visual page builder εξασφαλίζει ότι σελίδες μπορούν να κατασκευαστούν και από μη τεχνικούς. Επομένως το Infoglue έχει σχεδιαστεί με σκοπό να διαχειρίζεται και να δημοσιεύει το περιεχόμενο των οργανισμών στο web. Είναι σχετικά φιλικό προς τον χρήστη και εύκολο στην συντήρηση του. Η κοινότητα του Infoglue είναι αυτόνομη και αυτοδιαχειρίσιμη δηλαδή πράττει εντελώς ανεξάρτητα από εταιρίες και οργανισμούς. Η κοινότητα έχει απλά ως μόνη προτεραιότητα να προσφέρει ένα ανταγωνιστικό, εναλλακτικό ΣΔΠ. Η διαδικασία εγκατάστασης του συστήματος (deployment) μπορεί να γίνει όπως είπαμε σε όλες τις πλατφόρμες που υποστηρίζουν Java. Για την εκτέλεση του Infoglue δεν χρειαζόμαστε έναν πλήρη EJB-server αλλά έναν κοινό web-container όπως είναι ο Apache Tomcat. Παρακάτω παρουσιάζομαι ένα πολύ απλοϊκό σχήμα που παριστάνει το πώς θα έμοιαζε μια εγκατάσταση. Η προτεινόμενη αυτή εγκατάσταση μπορεί να γίνει χωρίς κόστος για άδειες χρήσης αν παραδείγματος χάρη επιλεχθεί σαν πλατφόρμα το λειτουργικό Linux και σαν σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων η MySQL. Εικόνα 25: Deployment στο Infoglue Λειτουργίες Συστήματος Παρακάτω αναφέρουμε μερικές από τις ποιο σημαντικές λειτουργίες του συστήματος.

52 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 52 Ολοκληρωτικά browser-based περιβάλλον ώστε να μην χρειάζονται plugins. Υπάρχει δυνατότητα διαχείρισης όλων των δυαδικών και text μορφών. Παραδείγματος χάρη (doc, pdf, flash, jpg, gif). Πλήρης λειτουργικότητα extranet. Ύπαρξη editor WYSIWYG. Δυνατότητα υποστήριξης όλων των γλωσσών. Το κείμενο μπορεί να απεικονιστεί (rendered) ως εικόνα αν χρειάζεται (πχ στα menus) Πλήρης διαχωρισμός του περιεχομένου από την δομή. Δυνατότητα ελέγχου της χρονικής στιγμής που δημοσιεύεται μια ιστοσελίδα καθώς και της χρονικής στιγμής που αυτή αποσύρεται. Πολλοί χρήστες μπορούν να εργάζονται στον ίδιο κόμβο την ίδια στιγμή. Δυνατότητα πλήρους διαχείρισης των δικαιωμάτων των χρηστών. Τα templates που χειρίζονται τη μορφή και τη διάταξη του κόμβου είναι ανεπτυγμένα και εγκατεστημένα μέσα στο σύστημα γεγονός που καθιστά την ανάπτυξη γρηγορότερη και την συντήρηση ευκολότερη. Ολόκληρο το περιεχόμενο αποθηκεύεται σε XML και βασίζεται σε XMLschema το οποίο σημαίνει ότι η εισαγωγή και η εξαγωγή περιεχομένου είναι εύκολη διαδικασία. Παρέχεται ένα πλήρες API στους template developers καθώς και ένας template editor ο οποίος διασφαλίζει τη γρήγορη ανάπτυξη ενός template. H συντήρηση του κόμβου καθώς και η διαδικασία λήψης αντιγράφων ασφαλείας μπορεί να γίνεται runtime καθώς όλα αποθηκεύονται στην βάση δεδομένων. Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται και η μεταφορά ολόκληρου του κόμβου. Παρέχεται δυνατότητα αναζήτησης μέσω άλλων modules όπως η μηχανή αναζήτησης Apache Lucine. Διαδικασία εγκατάστασης Εγκαταστήσαμε το σύστημα Infoglue στον υπολογιστή μας. Η διαδικασία εγκατάστασης ήταν απλή καθώς παρέχεται ένας installer απλά απαιτεί τον καθορισμό κάποιον μεταβλητών περιβάλλοντος. Σελίδες διαχείρισης συστήματος Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε την κύρια σελίδα της διαχείρισης του συστήματος. Βλέπουμε ότι το έχει γίνει πλήρης διαχωρισμός για τις απαραίτητες λειτουργίες / εργαλεία του ΣΔΠ. Δηλαδή το ΣΔΠ χωρίζεται εμφανώς στις παρακάτω κατηγορίες: Content Tool: Για την εισαγωγή περιεχομένου. Structure Tool: Για την δομή του περιεχομένου. Management Tool: Για την διαχείριση του κόμβου. Publishing Tool: Για την δημοσίευση του περιεχομένου.

53 Κεφάλαιο 4 ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα 53 Εικόνα 26: Διαχείριση συστήματος Infoglue. 4.6 Συγκρίσεις Σε αυτή την παράγραφο θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια απλή σύγκριση μεταξύ των ΣΔΠ που βασίζονται σε PHP και μεταξύ αυτών που βασίζονται σε Java. Κατόπιν θα προσπαθήσουμε να συγκρίνουμε τα ΣΔΠ που βασίζονται σε PHP. Στο παράρτημα δίνεται ένας αναλυτικός πίνακας με τα χαρακτηριστικά όλων των συστημάτων που μελετήσαμε Σύγκριση μεταξύ ΣΔΠ διαφορετικών τεχνολογιών Τα ΣΔΠ που βασίζονται σε PHP είναι κατά βάσει καλύτερα από ότι αυτά που βασίζονται σε Java για τους παρακάτω λόγους. Πιο εξελιγμένα: Τα ΣΔΠ που βασίζονται σε PHP είναι αρκετά πιο εξελιγμένα από αυτά που βασίζονται σε Java. Παραδείγματος χάρη τα ΣΔΠ Mambo, XOOPS, Drupal έχουν τεράστιες κοινότητες χρηστών και υπάρχουν για αρκετό καιρό. Έτσι χιλιάδες κόμβοι έχουν φτιαχτεί με τα συστήματα αυτά με αποτέλεσμα να είναι αρκετά ελεγμένα. Ευκολία Χρήσης: Τα ΣΔΠ που βασίζονται σε PHP είναι πιο εύκολα στη χρήση από ότι αυτά που βασίζονται σε Java.

54 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 54 Κομψότητα: Τα περισσότερα ΣΔΠ σε Java είναι έως και 10 φορές μεγαλύτερα και πολυπλοκότερα από τα αντίστοιχα ΣΔΠ σε PHP. Βέβαια υπάρχουν και πλεονεκτήματα αυτών που βασίζονται σε Java σε σχέση με αυτά που βασίζονται σε PHP. To κυριότερο από αυτά είναι: Κλιμάκωση (scalability): Η κλιμάκωση που παρέχουν τα ΣΔΠ σε Java είναι αρκετά μεγαλύτερη από τα ΣΔΠ σε PHP. Αντικειμενοστραφή (object oriented): Τα ΣΔΠ που βασίζονται σε Java έχουν όλα τα προτερήματα του αντικειμενοστραφούς προγραμματισμού. Βέβαια υπάρχουν και ΣΔΠ σε PHP τα οποία έχουν αντικειμενοστραφή χαρακτηριστικά όπως είναι το XOOPS όμως σε καμία περίπτωση η PHP δεν μπορεί να χαρακτηριστεί τόσο αντικειμενοστραφείς γλώσσα όσο η Java. Συμπερασματικά λοιπών πιστεύουμε ότι τα ΣΔΠ που βασίζονται σε PHP είναι καλύτερα από αυτά που βασίζονται σε Java. Ο κυριότερος λόγος είναι η ωριμότητα τους καθώς αυτά έχουν εδραιωθεί στην αγορά. Βέβαια τα ΣΔΠ σε Java αποτελούν και αυτά σημαντικά αξιόλογες προτάσεις και κερδίζουν ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της αγοράς Σύγκριση μεταξύ ΣΔΠ Η επιλογή ενός συγκεκριμένου ΣΔΠ δεν είναι μια απλή διαδικασία. Τα περισσότερα ΣΔΠ έχουν παρόμοιες λειτουργίες και στηρίζονται σε μεγάλες κοινότητες. Για τον σκοπό αυτό δεν μπορούμε να πούμε πιο ΣΔΠ είναι το καλύτερο. Όταν θέλουμε να υλοποιήσουμε έναν κόμβο τότε αφότου αποφασίσουμε για όλες τις λειτουργίες που επιθυμούμαι να έχει ο κόμβος μας προσπαθούμε να επιλέξουμε το καταλληλότερο ΣΔΠ. Ελέγχουμε λοιπόν κατά πόσο τα υποψήφια ΣΔΠ μαζί με τα διαθέσιμα τμήματα τους καλύπτουν την επιθυμητή λειτουργικότητα. Κατόπιν καλούμαστε να επιλέξουμε μεταξύ μόνο των ΣΔΠ που προσφέρουν την επιθυμητή λειτουργικότητα. Μια καλή λύση είναι να τα εγκαταστήσουμε όλα και να δούμε πιο ταιριάζει περισσότερο στις ανάγκες μας και είναι περισσότερο κοντά σε αυτό που ζητάμε. Σημαντικό είναι να είναι μεγάλη και ενεργή η κοινότητα του ΣΔΠ που θα επιλέξουμε. Ακόμα καλύτερα θα ήταν να υπάρχει και ελληνική κοινότητα όπως ας πούμε υπάρχει για τα XOOPS και Mambo. Στο παράρτημα της παρούσας διπλωματικής παραθέτουμε ένα πίνακα με τα χαρακτηριστικά των ΣΔΠ που αναλύσαμε.

55 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 55 Κεφάλαιο 5 Εμπορικά ΣΔΠ (Proprietary CMS) Στο προηγούμενο κεφάλαιο μελετήσαμε τα ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα. Στο παρόν θα παρουσιάσουμε ορισμένα από τα δημοφιλέστερα εμπορικά ΣΔΠ. Τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των εμπορικών ΣΔΠ παρουσιάζονται έμμεσα στο προηγούμενο κεφάλαιο μέσα από την παρουσίαση των πλεονεκτημάτων /μειονεκτημάτων των ΣΔΠ ανοιχτού κώδικα. 5.1 Microsoft CMS 2002 Το ΣΔΠ που λανσάρει η Microsoft είναι το Microsoft CMS (Content Management Server) και αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα εμπορικά ΣΔΠ. Στηρίζεται στην πλατφόρμα.net που ανήκει επίσης στη Microsoft. To Microsoft CMS έχει ως στόχο να βοηθήσει στην ανάπτυξη και στη συντήρηση επαγγελματικών κόμβων με πλούσιο περιεχόμενο. Έτσι απλοποιώντας τη διαδικασία κατασκευής του κόμβου μειώνει τα έξοδα για την συντήρηση αυτού δίνοντας την δυνατότητα στους εταιρικούς πελάτες να μπορούν να δημοσιεύσουν περιεχόμενο. O Microsoft CMS δίνει τη δυνατότητα στους οργανισμούς να μειώσουν το κόστος της online επικοινωνίας και να αυξήσουν την παραγωγικότητα με τους παρακάτω τρόπους: Αποτελεί ουσιαστική λύση για την διαχείριση του web περιεχομένου. Οι εταιρικοί χρήστες μπορούν πλέον να δημιουργούν, να δημοσιεύουν και να διαχειρίζονται περιεχόμενο. Τα εύκολα σε χρήση εργαλεία επιτρέπουν στους υπαλλήλους να προγραμματίζουν ενημερώσεις περιεχομένου, να διαχειρίζονται την ροή εργασίας (workflow), να καταγράφουν τις αναθεωρήσεις και να δημιουργούν ευρετήρια στο περιεχόμενο μέσω ενός φυλλομετρητή ή του Microsoft Word. Γρήγορο deployment μικρότερο συνολικό κόστος ιδιοκτησίας. Η κατασκευή και το deployment για τις εφαρμογές ιστού γίνονται σε λιγότερο χρόνο με την χρήση αυτού του RAD (Rapid Application Development) περιβάλλοντος. Ο Microsoft CMS ενοποιείται πλήρως με το Microsoft Visual Studio.NET και τους Microsoft.ΝΕΤ Enterprise Servers όπως ο Microsoft Commerce Server και ο Microsoft SharePoint Portal Server. Δυνατότητες κρίσιμων αποστολών. Ο Microsoft CMS είναι πλήρως κλιμακωτό (scalable), αξιόπιστο και επεκτάσιμο σύστημα. Υποστηρίζει τα πρότυπα της βιομηχανίας, προσφέρει το περιεχόμενο σε XML και επιτρέπει ΧΜL Web Services. Χαρακτηριστικά και λειτουργικότητα

56 Κεφάλαιο 5 Εμπορικά ΣΔΠ 56 Τα συστήματα διαχείρισης περιεχομένου είναι απαραίτητα για την επιτυχία κάθε διαδικτυακής επαγγελματικής στρατηγικής. Ο Microsoft CMS 2002 επιτρέπει στους οργανισμούς να αναπτύξουν: Την παρουσία τους στο διαδίκτυο. Με την χρησιμοποίηση του Content Management Server 2002 μια εταιρία μπορεί να αναπτύξει πλούσιους σε περιεχόμενο, προσωποποιημένους διαδικτυακούς κόμβους και να είναι σίγουρη ότι το περιεχόμενο είναι ενημερωμένο, ακριβές και εύκολο στην αναζήτηση. Δυνατότητες ηλεκτρονικού εμπορίου. Η ανάπτυξη ενός κόμβου ηλεκτρονικού εμπορίου μπορεί να βοηθήσει τον οργανισμό να διαχειρίζεται συναλλαγές business-to-consumer ( B2C) καθώς και συναλλαγές Β2Β μέσω του κόμβου. Χρησιμοποιώντας τον CMS 2002 ένας οργανισμός μπορεί να παρέχει πλούσιο υλικό για τα προϊόντα ώστε ο πελάτης να μπορεί εύκολα να διαλέξει τι θέλει να αγοράσει. Κόμβους με περιεχόμενο σχετικό με την επιχείρηση. Παρέχεται ακόμα στον οργανισμό η δυνατότητα να αναπτύξει intranet ή extranet κόμβους ώστε το περιεχόμενο αυτών να είναι εύκολα προσπελάσιμο από τους εργαζόμενους. Διαχείριση περιεχομένου, δημοσίευση και αποθήκευση Ο CMS 2002 παρέχει στους εργαζομένους τη δυνατότητα να μπορούν μέσω εύχρηστων εργαλείων να παράγουν και να δημοσιεύουν πλούσιο και προσωποποιημένο περιεχόμενο. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται σχηματικά η διαδικασία ανάπτυξης ενός κόμβου με τον CMS Εικόνα 27: Διαδικασία ανάπτυξης κόβου με τον CMS 2002 Τρία εργαλεία στον CMS 2002 εξασφαλίζουν ότι όλοι οι business managers ανεξαρτήτως τεχνικών δεξιοτήτων μπορούν να διαχειρίζονται διαδικτυακό περιεχόμενο:

57 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 57 Web Author Client: Μας δίνει τη δυνατότητα να δημιουργούμε, επεξεργαζόμαστε και να δημοσιεύουμε περιεχόμενο μέσω ενός Internet browser ακριβώς στην τοποθεσία που βρίσκεται το περιεχόμενο. Δηλαδή όταν ένας υπάλληλος έχει το δικαίωμα εισαγωγής και τροποποίησης περιεχομένου τότε μπορεί να το κάνει από εκεί που βλέπει το περιεχόμενο αρκεί να επιλέξει switch to edite site. Authoring Connector for Microsoft Office: Μπορούμε επίσης να δημιουργήσουμε και να δημοσιεύσουμε περιεχόμενο μέσω του Microsoft Word χρησιμοποιώντας τον Authoring Connector για το Microsoft Office. Ο Authoring Connector παρέχει στους εργαζομένους τη δυνατότητα να καθορίσουν διαδικασίες δημοσίευσης, να χρονοπρογραμματίσουν ενημερώσεις περιεχομένου, να δημιουργήσουν ευρετήρια πάνω στο περιεχόμενο, να επιλέξουν templates, να κάνουν preview τις σελίδες και να καθορίσουν αν το περιεχόμενο θέλουν να μετατραπεί σε HTML ή απλά να δημοσιευτεί ως έγγραφο Word. Connector for SharePoint Technologies. Δίνεται η δυνατότητα ενσωμάτωσης του CMS 2002 με το Microsoft Office SharePoint Portal Server και με τα Microsoft Windows SharePoint Services. Ως μέρος των Microsoft Integrated Portal Technologies ο connector επιτρέπει ενοποιημένη διαχείριση και δημοσίευση περιεχομένου. Ο Content Management Server 2002 αποθηκεύει όλο το περιεχόμενο σε XML, HTML και binary content objects για μέγιστη ευελιξία. Όλα τα αντικείμενα αποθηκεύονται στον Microsoft SQL Server και διαχειρίζονται χωριστά από τα templates του κόμβου και γενικά από κάθε στοιχείο παρουσίασης. Οι ιστοσελίδες φυσικά μπορούν να δημιουργηθούν και να προσφερθούν (served) δυναμικά. Το γεγονός αυτό επιτρέπει την προσωποποίηση του περιεχομένου ανάλογο με την συμπεριφορά και το προφίλ, τον browser, το ιστορικό και την γλώσσα του χρήστη. Ανάπτυξη Διαδικτυακού κόμβου Το περιβάλλον ανάπτυξης του Content Management Server 2002 περιλαμβάνει: Projects: Για να αναπτύξουμε ένα καινούργιο διαδικτυακό κόμβο ή ένα SOAP-based XML web service αρκεί να χρησιμοποιήσουμε το File μενού στο Visual Studio.NET και να επιλέξουμε την δημιουργία ενός νέου Content Management Server project. Templates: Μέσω του Template Explorer οι χρήστες μπορούν να δημιουργήσουν και να διαχειριστούν templates. Server Controls: Στον CMS 2002 υπάρχει η δυνατότητα να ρυθμιστή η βάση δεδομένων εύκολα μέσω γραφικών μενού. Έτσι δεν υπάρχει η ανάγκη οι προγραμματιστές να γράφουν κώδικα χαμηλού επιπέδου για αυτές τις εργασίες επικεντρώνοντας έτσι τις προσπάθειες τους σε υψηλότερου επιπέδου προβλήματα που αφορούν μόνο τη λειτουργικότητα του συστήματος. Διαχειρίσιμα API: Η λειτουργικότητα του CMS 2002 καθώς και οι αποθήκες δεδομένων είναι διαθέσιμες στους προγραμματιστές μέσω COM+ APIs. To γεγονός αυτό προσδίδει μέγιστη ευελιξία.

58 Κεφάλαιο 5 Εμπορικά ΣΔΠ 58 Επεκτασιμότητα: Ο CMS 2002 προσφέρει επεκτάσιμες διεπαφές μέσω ελέγχου της ροής εργασιών, Web Author Client, ιδιότητες αντικειμένων και πολλά άλλα. Deployment Διαδικτυακού κόμβου O CMS 2002 προσφέρει ένα ευέλικτο και επεκτάσιμο μηχανισμό για το deployment κόμβων και περιεχομένου από τον ένα κόμβο στον άλλο. Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνεται πως ο CMS 2002 βασίζεται στη δύναμη των Visual Studio.NET, Commerce Server, SQL Server 2000 και σε πρότυπα όπως το SOAP και η XML για να κάνει εύκολη την διαδικασία ανάπτυξης και deployment δυναμικών διαδικτυακών κόμβων. Εικόνα 28: Ανάπτυξη και deployment δυναμικών διαδικτυακών κόμβων στον CMS 2002 Αξιοπιστία και κλιμάκωση Ο CMS 2002 έχει ελεγχθεί ώστε να μπορεί να εξυπηρετήσει (serve) πάνω από 100 εκατομμύρια σελίδες την ημέρα. Προσθέτοντας επεξεργαστές σε έναν υπολογιστή οι δυνατότητες του CMS 2002 αυξάνονται (scales up) ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται ακόμα και αν αυξηθούν οι ανάγκες του κόμβου. 5.2 Tridion R5

59 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 59 Το Tridion R5 είναι ένα ισχυρό εμπορικό ΣΔΠ το οποίο προσφέρει ουσιαστική λειτουργικότητα στους οργανισμούς που δημοσιεύουν περιεχόμενο στο Internet, σε intranets, σε extranet και σε ιστοτόπους. Μας δίνει τον έλεγχο για τις λειτουργίες της δημιουργίας, της διαχείρισης και της διανομής του περιεχομένου στον παγκόσμιο ιστό. Τα προϊόντα του συστήματος Tridion είναι τμηματικά σχεδιασμένα ώστε να μπορούμε να χτίζουμε ιστοτότπους που καλύπτουν ακριβώς τις ανάγκες μας Δημιουργία περιεχομένου Για την δημιουργία περιεχομένου κάθε άτομο σε έναν οργανισμό έχει την εφαρμογή που προτιμάει. Το Tridion R5 προσφέρει εφαρμογές οι οποίες συνδέουν τους υπαλλήλους και τα υπάρχουσα επαγγελματικά συστήματα από το πρώτο βήμα που είναι αυτό της δημιουργίας περιεχομένου. Tridion Client Connector Με αυτό το σύστημα οι τελικοί χρήστες μπορούν να εργάζονται με τις εφαρμογές που επιθυμούν όπως είναι το Microsoft Office και να παράγουν περιεχόμενο με αυτές. Έτσι ελαχιστοποιείται η διαδικασία εκμάθησης καινούργιων τεχνολογιών. Το Tridion υποστηρίζει όλα τα πρότυπα της βιομηχανίας για δημιουργία και οπτικοποίηση περιεχομένου όπως είναι το Microsoft Office, Adobe InDesign, WebDAV και συντάκτες XML όπως ο Altova XML Spy. Επιπλέον το Tridion έχει δυο browser based GUIs τον Content Management Explorer και έναν WYSIWYG συντάκτη περιεχομένου τον SiteEdit. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η αρχιτεκτονική του συστήματος Εικόνα 29: Αρχιτεκτονική συστήματος Tridion Tridion Content Porter

60 Κεφάλαιο 5 Εμπορικά ΣΔΠ 60 Εικόνα 30: Tridion Content Porter Μπορεί να εισαχθεί υπάρχον περιεχόμενο ενώ οι υπάρχουσες δομές μετατρέπονται απευθείας σε XML. Αυτό πιστοποιεί ότι όλο το περιεχόμενο που εισάγουμε μπορεί να πάρει την οποιαδήποτε μορφή. Η λειτουργικότητα του Tridion Content Porter είναι διαθέσιμη μέσω μιας εύχρηστης γραφικής διεπαφής. Μία κύρια λειτουργία του Tridion Content Porter είναι ο συγχρονισμός του περιεχομένου μεταξύ διαφορετικών Tridion R5 εγκαταστάσεων. Η λειτουργία αυτή απεικονίζεται και στο παραπάνω σχήμα.

61 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 61 Κεφάλαιο 6 Το ΣΔΠ ΧΟΟPS Σε αυτό το κεφάλαιο θα μελετήσουμε αναλυτικά το δωρεάν open source σύστημα διαχείρισης περιεχομένου XOOPS. To XOOPS είναι ένα αποτελεσματικό και εύκολο στη χρήση ΣΔΠ το οποίο βασίζεται στην scripting γλώσσα προγραμματισμού PHP. Όταν εγκατασταθεί σε ένα web server μαζί με την βάση δεδομένων MySQL επιτρέπει στους διαχειριστές να διαχειριστούν δυναμικούς κόμβους, να χτίσουν online communities, να διαχειρίζονται του χρήστες, να καθορίζουν την μορφή του κόμβου και να εισάγουν περιεχόμενο μέσω μιας απλής διεπαφής. Το ΣΔΠ XOOPS διανέμεται δωρεάν κάτω από τους όρους της GNU General Public License (GPL). 6.1 Εγκατάσταση Για να εγκαταστήσουμε το XOOPS πρέπει να έχουμε ήδη εγκατεστημένα: Έναν HTTP server (Apache ή IIS). Την PHP ή και μεταγενέστερη έκδοση. Την MySQL βάση δεδομένων 3.23.xx. Η εγκατάσταση του συστήματος αυτού είναι μια εξαιρετικά απλή διαδικασία. Αρκεί να κατεβάσουμε από τον επίσημο κόμβο του XOOPS την έκδοση που επιθυμούμε και να την αποσυμπιέσουμε μέσα σε ένα φάκελο μέσα στον Apache. Για την διπλωματική αυτή εργασία εγκαταστήσαμε την έκδοση Κατόπιν μέσα από τον browser μας πραγματοποιούμε την εγκατάσταση ακολουθώντας τις οδηγίες και συμπληρώνοντας τα απαιτούμενα πεδία. Παρακάτω βλέπουμε ένα παράθυρο από την διαδικασία εγκατάστασης στο οποίο μας ζητούνται να συμπληρώσουμε κυρίως ορισμένα πεδία για την βάση δεδομένων.

62 Κεφάλαιο 6 Το ΣΔΠ XOOPS 62 Εικόνα 31: Διαδικασία εγκατάστασης του XOOPS 6.2 Λειτουργίες Χαρακτηριστικά Σε αυτή την παράγραφο παρουσιάζουμε μερικές από τις βασικότερες λειτουργίες του συστήματος καθώς και μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού Τμηματική και αντικειμενοστραφής σχεδίαση Ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά του XOOPS είναι η τμηματική του σχεδίαση και ότι έχει αναπτυχθεί με αρχές αντικειμενοστραφούς προγραμματισμού. Τα κύρια τμήματα του XOOPS είναι τα παρακάτω: Ο πυρήνας: Παρέχει το βασικό λειτουργικό και διαχειριστικό framework. Τα επίσημα (official) τμήματα: Εξυπηρετούν τις βασικές ανάγκες κάθε κόμβου. Τα ανεπίσημα τμήματα: Καθένας μπορεί να αναπτύξει ένα τμήμα με μια συγκεκριμένη λειτουργικότητα και να το διανείμει όπως εκείνος νομίζει. Καινούργιες λειτουργίες μπορούν να προστεθούν μέσω μιας απλής διαδικασίας εγκατάστασης. Αυτή η τμηματική προσέγγιση προσδίδει στο XOOPS την απαραίτητη ρυθμισιμότητα. Μπορούμε μόνο να εγκαθιστούμε τα τμήματα που μας χρειάζονται καθώς και να τα αφαιρούμε. Έτσι δεν επιβαρύνουμε το σύστημα με άχρηστο κώδικα αλλά έχουμε πάντα ακριβώς ότι χρειαζόμαστε.

63 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 63 Παρακάτω βλέπουμε μια εικόνα από όπου μπορούμε να εγκαθιστούμε και να απεγκαθιστούμε τμήματα στο XOOPS. Εικόνα 32: Εγκατάσταση τμημάτων στο ΧΟΟPS Διάταξη στοιχείων (Layout) και διαχείριση θεμάτων Το layout ενός κόμβου του XOOPS καθορίζεται μέσα από ένα σύστημα από μπλοκ, στήλες (columns) και θέματα (themes). Τα τμήματα έρχονται με ένα προκαθορισμένο σύνολο από μπλοκ ώστε να προβάλλουν την έξοδο τους στην οθόνη. Η στήλη (ονομάζουμε στήλη την οριζόντια θέση) καθώς και η κατακόρυφη θέση του κάθε μπλοκ μπορούν να καθοριστούν από το περιβάλλον διεπαφής του διαχειριστή. Οι οριζόντια θέση καθορίζεται με την τοποθέτηση των μπλοκ σε μια καθορισμένη στήλη ( υποστηρίζονται μέχρι και 5 στήλες σε ένα layout) Η κατακόρυφη θέση καθορίζεται αναθέτοντας σε κάθε μπλοκ ένα βάρος (σειρά) από 1 έως 99. Το layout μιας σελίδας μπορεί να καθορίζεται ανεξάρτητα για κάθε τμήμα και ο χειρισμός του γίνεται ανεξάρτητα από τον κώδικα σε ένα template set.

64 Κεφάλαιο 6 Το ΣΔΠ XOOPS 64 Εικόνα 33: Καθορισμός θέσης κάθε μπλοκ στο σύστημα ΧΟΟPS To περιβάλλον διαχείρισης ακόμα επιτρέπει την δημιουργία custom μπλοκ τα οποία μπορεί να είναι κώδικας PHP ή ακόμα και html. Στην παραπάνω εικόνα βλέπουμε πως καθορίζουμε την θέση κάθε μπλοκ στο σύστημα. Η εμφάνιση ενός κόμβου XOOPS καθορίζεται μέσω ενός ισχυρού γραφικού συστήματος θεμάτων όπου επιτρέπει στον σχεδιαστή του κόμβου να δουλέψει σε HTML. Τόσο ο διαχειριστής όσο και οι χρήστες (που έχουν το δικαίωμα) μπορούν να αλλάξουν τη συνολική εμφάνιση του κόμβου με μόλις ένα κλικ. Πολλά θέματα διανέμονται δωρεάν και σε έναν κόμβο μπορούμε να εγκαταστήσουμε περισσότερα από ένα θέματα. Το σύστημα ενσωματώνει επίσης CSS Smarty Template Engine H Smarty είναι μια template engine για PHP η οποία έχει ενσωματωθεί στον πυρήνα του XOOPS. Η Smarty επιτρέπει στους διαχειριστές να σχεδιάσουν τον κόμβο ακόμα και αν δεν γνωρίζουν καλά PHP. Με την χρήση HTML, CSS και Smarty οι διαχειριστές του κόμβου μπορούν να τροποποιήσουν πολύ εύκολα θέματα και templates.. H Smarty επιτρέπει στους προγραμματιστές να αναπτύξουν μικρά scripts ώστε να χρησιμοποιήσουν δεδομένα του κόμβου ή του χρήστη όπως είναι το όνομα, η διεύθυνση του κόμβου και το όνομα ή το id του χρήστη μέσα στα αρχεία των θεμάτων και των templates. Η Smarty ακόμα υλοποιεί ένα σύστημα κρυφής μνήμης το οποίο αποθηκεύει θέματα και templates για γρήγορη ανάκτηση. Έτσι επιταχύνεται σημαντικά η λειτουργία του κόμβου Κατανομή χρηστών σε γκρουπ και άδειες πρόσβασης Στο XOOPS εμπεριέχεται ένα υποσύστημα για εγγραφή νέων χρηστών (registration). Έτσι μπορούμε, προαιρετικά βέβαια, να ζητάμε από τους χρήστες να εγγραφούν στον κόμβο μας ώστε να έχουν πρόσβαση σε αυτόν ή σε συγκεκριμένες λειτουργίες αυτού. Για παράδειγμα οι περισσότεροι κόμβοι απαιτούν από τους χρήστες που επιθυμούν να εισάγουν περιεχόμενο να εγγραφούν ώστε να έχουν τη δυνατότητα αυτή.

65 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 65 Η πρόσβαση και τα δικαιώματα των χρηστών σε έναν κόμβο του XOOPS καθορίζονται μέσω ενός ευέλικτου συστήματος το οποίο βασίζεται σε γκρουπ χρηστών. Τα προκαθορισμένα γκρουπ εμπεριέχουν τους ανώνυμους χρήστες, τα εγγεγραμμένα μέλη και τους webmasters. Φυσικά όμως μπορούμε και εμείς καθορίσουμε τις ομάδες που χρειαζόμαστε στο συγκεκριμένο κόμβο. Σε κάθε ομάδα μπορούμε να δώσουμε δικαιώματα όπως: Πια μπλοκ μπορούν να δουν. Σε πια τμήματα έχουν δυνατότητα πρόσβασης. Σε πια τμήματα έχουν δικαιώματα διαχείρισης. Σε πια μέρη του συστήματος έχουν δικαιώματα διαχείρισης. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται ο τρόπος που διαχειριζόμαστε τα δικαιώματα των χρηστών. Εικόνα 34: Διαχείριση δικαιωμάτων χρηστών στο ΣΔΠ XOOPS

66 Κεφάλαιο 6 Το ΣΔΠ XOOPS Μηχανή αναζήτησης Το XOOPS παρέχει μηχανή αναζήτησης ώστε οι χρήστες να μπορούν να ψάξουν για το περιεχόμενο που τους ενδιαφέρει. Τα αποτελέσματα της αναζήτησης ταξινομούνται κατά τμήμα ώστε η φύση του κάθε αποτελέσματος είναι άμεσα διακριτή όπως ένα news story, ένα download ένα γεγονός (event) κ.α Διαχείριση χρηστών Το XOOPS παρέχει ένα ενσωματωμένο εργαλείο για την εύκολη διαχείριση των χρηστών. Αυτό το εργαλείο μας δίνει τη δυνατότητα να ψάξουμε για χρήστες με διάφορα κριτήρια και να στείλουμε ή προσωπικά μηνύματα στους χρήστες. Τα δικαιώματα των χρηστών καθορίζονται βάσει της ομάδας της οποίας ανήκουν. Εικόνα 35: Διαχείριση χρηστών στο ΣΔΠ XOOPS Πολυγλωσσία Το XOOPS μπορεί να υποστηρίξει πολλές γλώσσες. Η γλώσσα διεπαφής του συστήματος μπορεί να αλλάξει εγκαθιστώντας το ανάλογα πακέτο γλώσσας. Ακόμα και αν αργότερα δεν υπάρχει μετάφραση για ένα τμήμα που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε μπορούμε εμείς να το μεταφράσουμε με μια πάρα πολύ απλή διαδικασία. Πρέπει ακόμα να αναφέρουμε ότι το XOOPS υποστηρίζει πλήρως την Ελληνική γλώσσα. 6.3 Θέματα (themes) και templates Στο XOOPS επιτρέπεται ο διαχωρισμός της εμφάνισης του κόμβου με (skin) με τον κώδικα που εκτελεί τις λειτουργίες στο παρασκήνιο. Ο μηχανισμός που καθορίζει την εμφάνιση του κόμβου βασίζεται σε γραφικά θέματα (themes). Ένα θέμα στην βασική του μορφή περιλαμβάνει τις απαραίτητες HTML templates που καθορίζουν την οπτική διεπαφή του κόμβου καθώς και style sheets και εικόνες που

67 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 67 συμπληρώνουν την οπτική διεπαφή. Μπορούμε πάρα πολύ εύκολα να καθορίσουμε πιο θέμα θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε από το περιβάλλον του διαχειριστή. Γενικότερα ένα θέμα αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο οπτικής διεπαφής σε έναν κόμβο. Ένα θέμα καθορίζει την γενική διάταξη του κόμβου αλλά δεν καθορίζει την κατανομή του περιεχομένου στα μπλοκ. Η διάταξη και η κατανομή του περιεχομένου καθορίζεται από τα templates. Για να κατανοήσουμε την παραπάνω έννοια δίνουμε ένα ανάλογο από τον χώρο της αρχιτεκτονικής. Αν έχουμε ένα σπίτι τότε το ανάλογο του θέματος θα ήταν η αρχιτεκτονική του σπιτιού ενώ το ανάλογο του template θα ήταν ο εσωτερικός διάκοσμος. Δηλαδή τα θέματα θα ήταν υπεύθυνα για την δημιουργία και την κατανομή των τοίχων και τα templates για τον διάκοσμο αυτών. Αν το ενεργό θέμα είναι απλό δηλαδή περιέχει μόνο ένα αρχείο θέματος, αρχεία CSS και εικόνες τότε το XOOPS καλεί το προκαθορισμένο template set για να καθορίσει την απεικόνιση των μπλοκ. Τα πολύπλοκα θέματα όπως είναι ας πούμε το x2t περιλαμβάνουν τα δικά τους template sets ώστε να καθορίζουν μόνα τους την απεικόνιση των μπλοκ. Πως όμως μπορούν τα HTML templates να περιλαμβάνουν και δυναμικό υλικό; Αυτό γίνεται με μια έξυπνη template μηχανή η οποία καλείται smarty. Με απλά λόγια το XOOPS χρησιμοποιεί PHP αρχεία για να κρατάει τη λογική των τμημάτων (πρόσβαση στη βάση δεδομένων, διαχείριση δικαιωμάτων κ.α), HTML αρχεία με μεταβλητές Smarty για να διαχειρίζεται την οπτική διεπαφή και την μηχανή Smarty για εισάγει τιμές και αλφαριθμητικά (strings) μέσω της HTML στις σελίδες που παρουσιάζονται τελικά στον χρήστη. Έτσι λοιπών έχουμε: Θέματα: Παρέχουν την βασική δομή και την συνολική διάταξη όλου του κόμβου. Εκτός και αν έχουν τροποποιηθεί έντονα με Smarty tags, style sheets ή κώδικα PHP καθορίζουν τα συνηθισμένα στοιχεία που υπάρχουν σε όλες τις σελίδες όπως είναι τα χρώματα του κόμβου, η τοποθεσία του logo του κόμβου, τα banner, το πλάτος της αριστερής στήλης καθώς και την παρουσία ή όχι μπάρας επικεφαλίδας ή τέλους (header/footer bar). Templates: Καθορίζουν την διάταξη και την σχεδίαση των στοιχείων της σελίδας. Σχεδόν όλα τα στοιχεία της σελίδας ελέγχονται από templates. Αυτά περιλαμβάνουν τα μπλοκ όπως είναι το κύριο μενού, το μενού χρηστών κ.α καθώς και το περιεχόμενο των τμημάτων. Παρακάτω βλέπουμε το διάγραμμα του προκαθορισμένου θέματος του XOOPS.

68 Κεφάλαιο 6 Το ΣΔΠ XOOPS 68 Εικόνα 36: Διάγραμμα προκαθορισμένου θέματος του XOOPS

69 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 69 Κεφάλαιο 7 Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας Στα πλαίσια αυτής της διπλωματικής εργασίας αναπτύχθηκε ο διαθεματικός κόμβος της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας (ΕΜΕ). Αφού πραγματοποιήσαμε δηλαδή μελέτη πάνω στα προηγούμενα ΣΔΠ επιλέξαμε το σύστημα XOOPS για την υλοποίηση του κόμβου. Σε αυτή την ενότητα παρουσιάζουμε τις λειτουργικές προδιαγραφές του κόμβου. Κατόπιν συνεχίζουμε περιγράφοντας τον τρόπο με τον οποίο υλοποιήσαμε τον κόμβο. 7.1 Λειτουργικές Προδιαγραφές Σε αυτή την ενότητα περιγράφουμε τις λειτουργικές προδιαγραφές του κόμβου Χρήστες Ο κόμβος παρέχει διαβαθμισμένη πρόσβαση ανάλογα με το είδος του χρήστη. Στον κόμβο δύναται να έχουν πρόσβαση τόσο εγγεγραμμένοι όσο και μη εγγεγραμμένοι χρήστες. Βέβαια οι δεύτεροι έχουν σαφώς περιορισμένα δικαιώματα χρήσης του κόμβου. Πιο αναλυτικά τα επίπεδα πρόσβασης του κόμβου κατηγοριοποιούνται ως εξής: Περιστασιακοί χρήστες Οι επισκέπτες του κόμβου, που δεν έχουν εγγραφεί, δεν έχουν πρόσβαση σε όλες τις προσφερόμενες υπηρεσίες.. Πολλές φορές σε διάφορες εφαρμογές Διαθεματικών Κόμβων, επιτρέπεται στους μη-εγγεγραμμένους χρήστες να έχουν πρόσβαση στο Forum και στους Πίνακες Ανακοινώσεων σαν απλοί αναγνώστες, χωρίς το δικαίωμα συμμετοχής στη συζήτηση. Το ακριβές εύρος της πρόσβασης αυτού του είδους των χρηστών στις υπηρεσίες της πύλης, θα αποφασιστεί από τους υπεύθυνους της ΕΜΕ. Γενικότερα, ο όλος σχεδιασμός του συστήματος είναι ευέλικτος, ώστε οι διαχειριστές να μπορούν δυναμικά, ανά πάσα στιγμή να μεταβάλλουν τους όρους πρόσβασης. Εγγεγραμμένοι Χρήστες Αυτή η ομάδα χρηστών έχει πρόσβαση σε όλο το εύρος των προσφερόμενων υπηρεσιών από τον Κόμβο, εκτός από τα τμήματα του αποθέματος που προστατεύονται από τον νόμο περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Για την εγγραφή τους, είναι απαραίτητο να συμπληρώσουν ειδικές φόρμες με τα προσωπικά τους στοιχεία και όσες επιπλέον πληροφορίες θεωρούνται αναγκαίες. Πιο συγκεκριμένα, ο χρήστης για να εγγραφεί στις υπηρεσίες του κόμβου συμπληρώνει μια φόρμα αίτηση, η οποία μπορεί να επικυρώνεται αυτόματα, είτε

70 Κεφάλαιο 7 Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας 70 μετά από έγκριση του διαχειριστή. Για να μεταβεί ο χρήστης στη σελίδα που περιέχει τη φόρμα-αίτηση, πρέπει πρώτα να περάσει ένα CAPTCHA test, να συμπληρώσει δηλαδή σε κάποιο πεδίο μια λέξη ή έναν αριθμό που θα περιλαμβάνεται σε μια εικόνα που θα βρίσκεται στη σελίδα. Αυτού του είδους τα tests αποτρέπουν διαδικτυακά bots να εγγράφονται αυτόματα στις υπηρεσίες. Η φόρμα εγγραφής περιέχει εκτός από το ονοματεπώνυμο του χρήστη, και ένα πλήθος άλλων στοιχείων που επιθυμεί η ΕΜΕ να περιλαμβάνονται. Είναι απαραίτητο μέσα σε αυτά να βρίσκονται ένα όνομα χρήστη (username) και ένας συνθηματικός κωδικός (password), τα οποία θα χρησιμοποιούνται μετά την εγγραφή για την πιστοποίηση του χρήστη στον Κόμβο. Αφού συμπληρωθεί αυτή η φόρμα, στέλνεται στη διεύθυνση που έχει προσδιορίσει ο υποβάλλοντας, με τα στοιχεία της εγγραφής και έναν κωδικό επιβεβαίωσης. Ο κωδικός αυτός θα πρέπει να υποβληθεί σε μια απλή «φόρμα ενεργοποίησης» του λογαριασμού. Μετά από αυτό το βήμα, η αίτηση θεωρείται έγκυρη και μπαίνει σε διαδικασία ενεργοποίησης, σύμφωνα με τον τρόπο που έχει προσδιορίσει ο διαχειριστής. Η πρόσθετη πολυπλοκότητα που εισάγεται στη διαδικασία με την χρήση του λογαριασμού του χρήστη, είναι απαραίτητη για την πιστοποίηση των στοιχείων του και την εξασφάλιση ενός εναλλακτικού τρόπου επικοινωνίας με το χρήστη. Ο χρήστης θα μπορεί από οποιονδήποτε υπολογιστή, που είναι συνδεδεμένος στο Διαδίκτυο, να μπει στο σύστημα περνώντας από τη διαδικασία πιστοποίησης, με τη χρήση του προσωπικού του προσωνυμίου και κωδικού και να έχει πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες της Πύλης. Μετά την είσοδο στην Πύλη, σε ειδικό σημείο κάθε ιστοσελίδας δημιουργούνται δυναμικά ένα μήνυμα του τύπου «χρήστης [όνομα χρήστη]», ένας σύνδεσμος με το όνομα «Επεξεργασία Λογαριασμού», ένας με το όνομα «Προσωπικές Προτιμήσεις» και ένας με το όνομα «Αποσύνδεση», ο οποίος θα αποσυνδέει το χρήστη από το σύστημα. Υπεύθυνοι Συντήρησης Διαχείρισης Κόμβου. Οι υπεύθυνοι διαχείρισης και συντήρησης του κόμβου, έχουν πρόσβαση σε όλες τις διαχειριστικές υπηρεσίες, όπως αυτές περιγράφονται στην αντίστοιχη ενότητα Περιεχόμενο Κόμβου Ο κόμβος περιέχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας σύγχρονης υπερπλήρους Πύλης, που παράλληλα με τις υπηρεσίες επισκόπησης του ψηφιακού αποθέματος αποτελεί πολύ σημαντικό εργαλείο ενημέρωσης, εκπαίδευσης και προβολής της ΕΜΕ. Οι υπηρεσίες που παρέχονται από τον Κόμβο, παρουσιάζονται στη συνέχεια. Εισαγωγική Σελίδα. Είναι η πρώτη σελίδα που βλέπει ο χρήστης όταν εισέρχεται στον κόμβο και για το λόγο αυτό πρέπει η πληροφορία που περιέχει να περιλαμβάνει ικανά στοιχεία για να αποκτήσει ο χρήστης μια ικανοποιητική εικόνα των περιεχομένων της Πύλης στην οποία εισήλθε. Κάποια από τα βασικά περιεχόμενα της εισαγωγικής σελίδας, όπως καθορίζονται από τις προδιαγραφές ποιότητας πολιτιστικών Κόμβων, είναι: Το όνομα και το λογότυπο του Κόμβου

71 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 71 Δήλωση αποστολής του Κόμβου, η οποία πρέπει να αναφέρει το σκοπό και τη φύση του κόμβου τη θεματική περιοχή του περιεχομένου το σημαντικότερο περιεχόμενο του κόμβου προαιρετικά το κοινό στο οποίο απευθύνεται (ακαδημαϊκοί, ερευνητές, σπουδαστές, παιδιά ή γενικό κοινό) το όνομα του οργανισμού που είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη και κατασκευή του κόμβου τα βασικά στοιχεία πλοήγησης στη δομή του κόμβου τα στοιχεία της μετα-πλοήγησης, που προσφέρουν λειτουργίες όπως Αναζήτηση και Χάρτης Ιστού Προτροπή και σύνδεσμος για εγγραφή (για την προσπέλασή τους) Επιλεγμένα ή τα πιο πρόσφατα νέα (από τη σελίδα ανακοινώσεων) Επιλογή γλώσσας παρουσίασης (από ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά) Τα περιεχόμενα αυτά μπορούν πολύ εύκολα να μετατραπούν ή να προστεθούν κάποια επιπλέον, όπως παρουσιάζεται στην περιγραφή της σελίδας διαχείρισης. Σελίδες παρουσίασης ΕΜΕ Σε αυτή τη θεματική ενότητα, πραγματοποιείται μια παρουσίαση της ιστορίας και του έργου της ΕΜΕ με χρήση όλων των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων που θα συντελέσουν στην πληρότητα και τη βέλτιστη ποιότητα της παρουσίασης. Πιο αναλυτικά, παρουσιάζονται στοιχεία όπως: Γενικές πληροφορίες για την εταιρεία, το ιστορικό, τα παραστήματα. Δραστηριότητες, πληροφορίες για τη διοίκηση, το αρχείο του Δ.Σ, το καταστατικό, τις Επιτροπές και οτιδήποτε άλλο αφορά την ΕΜΕ και τη λειτουργία της. Νέα και ανακοινώσεις, πληροφόρηση για εκδηλώσεις και στοιχεία για τη συμμετοχή των μελών της ΕΜΕ και τη λειτουργία της. Χάρτης Ιστού Ο Χάρτης Ιστού (Web Map), είναι μια ενότητα που περιλαμβάνεται σε κάθε σύγχρονο διαδικτυακό κόμβο. Σε αυτόν, παρουσιάζεται η δομή σύμφωνα με την οποία αναπτύσσεται ο Κόμβος, ώστε να μπορεί ο χρήστης να δεί συνοπτικά τις θεματικές ενότητες που τον απαρτίζουν, καθώς και τον τρόπο που ενδεχομένως συνδέονται μεταξύ τους. Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα παρατηρώντας το χάρτη, να κατανοήσει ευκολότερα τη δομή του κόμβου και να εντοπίσει εύκολα τη σελίδα που τον ενδιαφέρει. Εκπαιδευτικές Εφαρμογές Οι διαδικτυακές εκπαιδευτικές εφαρμογές, αποτελούν ένα σημαντικότατο όπλο στα χέρια του σύγχρονου εκπαιδευτικού. Συνδυάζοντας κίνηση, εικόνες, παιχνίδι και μάθηση, καθίστανται περισσότερο ελκυστικές στους μαθητές από τα κοινά βιβλία. Οι εφαρμογές που περιλαμβάνονται στην ενότητα αυτή είναι κατηγοριοποιημένες σύμφωνα με το γνωστικό επίπεδο των χρηστών. Περιλαμβάνονται εφαρμογές για

72 Κεφάλαιο 7 Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας 72 μαθητές γυμνασίου λυκείου, φοιτητές, αλλά και για όλους όσους αγαπούν τα μαθηματικά Ψηφιακό Απόθεμα Οι υπηρεσίες προβολής του ψηφιακού αποθέματος, αποτελούν το βασικότερο τμήμα του Κόμβου και συνεπώς είναι το στοιχείο που θα τον διαφοροποιήσει από τις υπόλοιπες μαθηματικές Πύλες. Βασικό ρόλο στην ενότητα αυτή, παίζει η παροχή εύκολης και φιλικής στο χρήστη πλοήγησης. Ο στόχος μας ως προς τη δημιουργία αυτού του τμήματος του Κόμβου, είναι η παροχή στον τελικό χρήστη αναγνώστη παρόμοιας ευκολίας με την ανάγνωση ενός βιβλίου, παράλληλα με την ενσωμάτωση όλων των διευκολύνσεων που παρέχει η ψηφιακή τεχνολογία, όπως οι ευρύτατες δυνατότητες ταυτόχρονης αναζήτησης σε πολλά συγγράμματα και η ταχύτατη πλοήγηση φυλλομέτρηση πολλών βιβλίων παράλληλα. Πιο συγκεκριμένα, ο αναγνώστης αρχικά μπορεί δει μια λίστα βιβλίων και περιοδικών, όπως ακριβώς στα ράφια μιας βιβλιοθήκης. Η λίστα αυτή, αρχικά θα περιλαμβάνει όλα τα βιβλία και περιοδικά, αλλά μπορεί να φιλτραριστεί ανάλογα με τις επιλογές του χρήστη (πχ. μπορούν να επιλεγούν μόνο τα συγγράμματα που αναφέρονται σε μαθητές της β γυμνασίου, όσα αναφέρονται σε ένα μόνο γνωστικό πεδίο κτλ.). Επιλέγοντας κάθε βιβλίο, ο χρήστης θα το «ανοίξει» και θα δει τα περιεχόμενά του: πρόλογο, κεφάλαια, υποκεφάλαια και θα το διαβάσει. Στην περίπτωση ενός περιοδικού, επιλέγοντας το θα διακρίνει τα τεύχη του, τα οποία μπορεί να είναι ταξινομημένα ανά χρονική περίοδο, είτε κατά αύξοντα αριθμό, είτε κατά ένα μεικτό τρόπο. Αφού έχει πραγματοποιηθεί η επιλογή ενός βιβλίου ή ενός τεύχους από ένα περιοδικό, παρουσιάζονται τα περιεχόμενά του σε μια δενδρική δομή, ενώ παράλληλα φαίνεται η εικόνα του εξωφύλλου και πληροφορίες για το περιοδικό που αντλούνται από τα μεταδεδομένα του. Τα μεταδεδομένα που θα παρουσιάζονται μπορούν να είναι η πλήρης λίστα μεταδεδομένων, ή μια επιλογή των βασικότερων από αυτά, δίνοντας πάντα τη δυνατότητα στο χρήστη να μπορεί να ανακτήσει το σύνολό τους. Στο επόμενο βήμα, ο χρήστης θα μπορεί να περάσει στο στάδιο της ανάγνωσης ενός βιβλίου ή περιοδικού, επιλέγοντας ένα άρθρο ή κεφάλαιο και πατώντας πάνω στον αντίστοιχο σύνδεσμο. Όπως και για το βιβλίο ή περιοδικό θα είναι ορατές οι αντίστοιχες πληροφορίες αλλά και ο αριθμός των σελίδων που το αποτελούν. Ο χρήστης θα έχει τη δυνατότητα μετακίνησης μπροστά και πίσω στο έγγραφο, αλλά και μετακίνησης σε μια συγκεκριμένη σελίδα είτε δίνοντας τον αριθμό της σελίδας στην οποία θέλει να μεταβεί, είτε επιλέγοντας την ανάλογη μικρογραφία (thumbnail). Επίσης, θα μπορεί να ανακτήσει όλο το έγγραφο σε όποια ψηφιακή μορφή επιθυμεί (pdf, postscript, MS Word), αν κάτι τέτοιο είναι επιθυμητό και δεν αντιβαίνει τη νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων. Πολύ σημαντικό ρόλο στην ενότητα του αποθέματος, παίζει η μηχανή αναζήτησης. Οι λειτουργίες αναζήτησης που θα υλοποιηθούν θα δίνουν τη δυνατότητα το χρήστη να μπορεί να ψάξει αναλυτικά μέσα στο απόθεμα για να εντοπίσει το αντικείμενο που αναζητά. Πιο αναλυτικά, θα υλοποιηθούν: Απλή Αναζήτηση. Ο χρήστης θα μπορεί να εισάγει μια ή περισσότερες λέξεις-κλειδιά και να τις αναζητήσει στο σύνολο του περιεχομένου. Σύνθετη Αναζήτηση. Ο χρήστης θα έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει αναζήτηση επιλέγοντας από ένα μεγάλο σύνολο πεδίων και εφαρμόζοντας λογικούς τελεστές μεταξύ τους.

73 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 73 Με τον τρόπο αυτό μπορούν να πραγματοποιηθούν ευέλικτες αναζητήσεις οι οποίες δεν απαιτούν από κάποιον να είναι συστηματικός χρήστης ηλεκτρονικών υπολογιστών για να τις πραγματοποιήσει, αφού βρίσκονται πολύ κοντά στον προφορικό λόγο. Αναζήτηση Οι υπηρεσίες αναζήτησης, είναι πολύ σημαντικές για ένα σύγχρονο διαδικτυακό Κόμβο, αφού δίνουν τη δυνατότητα γρήγορου εντοπισμού της πληροφορίας που αναζητά ο χρήστης, χωρίς να είναι απαραίτητη η χρονοβόρα πλοήγηση στην Πύλη. Σελίδα Συνδέσμων Μέσω της υπηρεσίας αυτής, θα προβάλλονται στους χρήστες χρήσιμοι σύνδεσμοι για άλλους προορισμούς του Παγκόσμιου Ιστού. Οι σύνδεσμοι είναι ομαδοποιημένοι σε θεματικές κατηγορίες τις οποίες καθορίζουν οι διαχειριστές της εφαρμογής. Για κάθε σύνδεσμο, θα προβάλλονται το όνομα του δικτυακού τόπου στον οποίο οδηγεί, μια σύντομη περιγραφή του, την ημερομηνία κατά την οποία υποβλήθηκε, το όνομα του χρήστη που τον υπέβαλε, το συνολικό αριθμό χρηστών που τον έχουν επισκεφτεί και το μέσος όρο βαθμολογιών που έχει λάβει από αυτούς τους χρήστες Υπηρεσίες Επικοινωνίας Βασιζόμενοι στο όραμα της δημιουργίας μιας πρωτότυπης ηλεκτρονικής κοινότητας ατόμων, τα οποία έχοντας ως αφετηρία το κοινό ενδιαφέρον τους για την επιστήμη των Μαθηματικών να μπορούν να εκφράζουν τη σκέψη και τον προβληματισμό τους, να ανταλλάσσουν γνώμες και να συμβάλλουν ουσιαστικά στην προώθηση της μαθηματικής σκέψης υλοποιηθείτε ένα πληρέστατο σύνολο επικοινωνιακών εφαρμογών στο portal, το οποίο περιλαμβάνει όλες τις σύγχρονες μεθόδους διαδικτυακής επικοινωνίας. Πιο αναλυτικά, οι υπηρεσίες που παρέχονται είναι οι εξής: Forum Συζητήσεων Μέσα στο forum, οι χρήστες μπορούν να δημιουργήσουν χώρους συζητήσεων οι οποίοι είναι ιεραρχημένοι ανάλογα με τις θεματικές κατηγορίες των συζητήσεων. Ο χρήστης μπορεί να περιηγηθεί με εύκολο τρόπο τις σελίδες, ακολουθώντας υπερσυνδέσμους με το όνομα της κάθε κατηγορίας, να διαβάσει τη συζήτηση, να απαντήσει σε ένα θέμα, να δημιουργήσει ένα νέο θέμα, να ζητήσει ειδοποίηση μέσω σε περίπτωση που δημοσιευτεί μια απάντηση σε κάποιο νήμα αλλά και να στείλει ένα εμπιστευτικό μήνυμα σε κάποιον άλλο χρήστη. Πίνακας Ανακοινώσεων Στον πίνακα ανακοινώσεων δημοσιεύονται ανακοινώσεις από την ΕΜΕ, για προβολή εκδηλώσεων και λοιπών γεγονότων. Στον τομέα των ανακοινώσεων οι εγγεγραμμένοι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να δημοσιεύουν σχόλια σχετικά με αυτές, αλλά και τις δικές τους ανακοινώσεις.

74 Κεφάλαιο 7 Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας 74 Σελίδα Δημοσκοπήσεων Οι εγγεγραμμένοι χρήστες της πύλης, έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν την άποψή τους για διάφορα θέματα που τίθενται από τους διαχειριστές της πύλης. Κάθε εγγεγραμμένος χρήστης έχει δικαίωμα να απαντήσει μόνο μια φορά σε κάθε ερωτηματολόγιο ή δημοσκόπηση. Εκτός των άλλων, οι χρήστες μπορούν να υποβάλλουν σε ειδική φόρμα τα σχόλιά τους πάνω στη δημοσκόπηση. Σελίδες Συχνών Ερωτήσεων (Frequently Asked Questions - F.A.Q.) Στη συγκεκριμένη σελίδα, παρουσιάζονται οι συχνότερα τιθέμενες ερωτήσεις από τους χρήστες του διαδικτυακού κόμβου. Ο χρήστης διαβάζει ένα σύνολο ερωτήσεων και πατώντας τον κατάλληλο υπερσύνδεσμο μπορεί να δει την απάντηση στην αντίστοιχη ερώτηση. Οι απαντήσεις είναι γραμμένες με τρόπο που να απευθύνονται σε όλους τους χρήστες, ανεξάρτητα με το αν έχουν γνώση ηλεκτρονικών υπολογιστών και πλοήγησης στο Διαδίκτυο. Σελίδα Υποστήριξης Μια άλλη υπηρεσία της Πύλης είναι η Σελίδα Υποστήριξης. Μέσω της φόρμας υποστήριξης, οι χρήστες μπορούν να επικοινωνήσουν με τους διαχειριστές του συστήματος και να υποβάλλουν τεχνικές παρατηρήσεις / προβλήματα, παρατηρήσεις που αφορούν στο περιεχόμενο, προτάσεις και παράπονα. Οι εν λόγω παρατηρήσεις καταγράφονται από το χρήστη στο πεδίο «Το μήνυμά σας» της φόρμας, αφού πρώτα ο χρήστης συμπληρώσει τα απαραίτητα προσωπικά στοιχεία που τον αφορούν (όνομα, επώνυμο, εταιρεία στην οποία εργάζεται, διεύθυνση, κ.λ.π.). Στην περίπτωση που ο χρήστης είναι εγγεγραμμένος στο σύστημα, τα προσωπικά του στοιχεία ανακτώνται αυτόματα από τη βάση, με την σύνδεσή του (login) στο σύστημα. Μόλις ο χρήστης συμπληρώσει τα σχόλια και τις παρατηρήσεις του, πατώντας το κουμπί «Αποστολή», όλα τα παραπάνω στοιχεία αποστέλλονται μέσω στο διαχειριστή του συστήματος. Πατώντας το κουμπί «Ακύρωση», οποιαδήποτε σχόλια και παρατηρήσεις του χρήστη διαγράφονται από τη φόρμα επικοινωνίας Διαχείριση της Διαδικτυακής πύλης Οι υπηρεσίες διαχείρισης της Διαδικτυακής Πύλης αποτελούν το βασικό εργαλείο για την εύκολη, γρήγορη και αποδοτική τροποποίηση της δομής και του περιεχομένου που φιλοξενείται. Η διαχείριση της δομής αποτελεί μια τελείως ανεξάρτητη υπηρεσία, από τη διαχείριση του περιεχομένου. Όλα τα διαχειριστικά εργαλεία είναι προσβάσιμα μέσω του Διαδικτύου. Σημαντικό χαρακτηριστικό τους είναι η υποστήριξη της πολυγλωσσίας. Οι υπηρεσίες διαχείρισης είναι οι παρακάτω: Υπηρεσία Διαχείρισης Χρηστών Πρόκειται για πολύ βασική υπηρεσία που παρέχει δικαιώματα πρόσβασης στις υπηρεσίες του κόμβου. Ο διαχειριστής μπορεί να δει τη λίστα των εγγεγραμμένων χρηστών. Επιλέγοντας κάθε χρήστη, έχει τη δυνατότητα πραγματοποίησης μιας σειράς ενεργειών όπως επεξεργασία προσωπικών στοιχείων, επεξεργασία

75 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 75 λογαριασμού (ενεργοποίηση-απενεργοποίηση), ένταξη σε κατηγορία πρόσβασης κτλ. Εκτός από την επεξεργασία των λογαριασμών, δίνεται η δυνατότητα επεξεργασίας και δημιουργίας νέων κατηγοριών πρόσβασης. Εκτός από τις βασικές κατηγορίες υπάρχει η ευκολία δημιουργίας νέων κατηγοριών με περισσότερα ή λιγότερα δικαιώματα πρόσβασης στις υπηρεσίες του κόμβου και ανάθεσης χρηστών σε αυτές. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται μεγάλη διαβάθμιση της προσβασιμότητας και υψηλό επίπεδο ασφάλειας των δεδομένων. Υπηρεσία Διαχείρισης Περιεχομένου Μέσω αυτής της υπηρεσίας, ο διαχειριστής μπορεί να εισάγει στον Κόμβο όλα τα στατικά κείμενα, να τα επεξεργαστεί, να τα τροποποιήσει και να τα διαγράψει. Ο διαχειριστής, αρχικά επιλέγει τη θεματική κατηγορία στην οποία ανήκει το νέο κείμενο που θέλει να προσθέσει, στη συνέχεια το συντάξει μέσω ειδικής φόρμας και τέλος το υποβάλει. Το κείμενο δημοσιεύεται άμεσα στην αντίστοιχη ιστοσελίδα. Εκτός από την συγγραφή νέου κειμένου, δίνεται η δυνατότητα διαγραφής κάποιου παλαιότερου, αλλά και η τροποποίηση του. Υπηρεσία Διαχείρισης Εκπαιδευτικών Παιχνιδιών Το εργαλείο αυτό, περιλαμβάνει ειδικές φόρμες που επιτρέπουν εύκολη και αυτοματοποιημένη διαχείριση της συγκεκριμένης θεματικής ενότητας. Η υπηρεσία αυτή χωρίζεται σε εφαρμογές: Διαχείριση εκπαιδευτικών ασκήσεων Ο διαχειριστής έχει τη δυνατότητα, να προσθέσει μια νέα άσκηση και τη λύση της, προσδιορίζοντας επιπροσθέτως την κατηγορία των μαθηματικών στην οποία ανήκει, καθώς και το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Επίσης παρέχεται η δυνατότητα επεξεργασίας και διαγραφής ήδη δημοσιευμένων ασκήσεων. Υπηρεσία Διαχείρισης Νέων & Ανακοινώσεων Το εργαλείο αυτό, παρέχει στο χρήστη τη δυνατότητα διαχείρισης των νέων και ανακοινώσεων, τα οποία κατηγοριοποιούνται σε Υπηρεσία Διαχείρισης Συχνών Ερωτήσεων Μέσω της υπηρεσίας αυτής, οι διαχειριστές μπορούν να δημιουργούν, να επεξεργάζονται και να διαγράφουν τις συχνές ερωτήσεις. Το εργαλείο, προσφέρει φόρμες στις οποίες ο διαχειριστής μπορεί να γράψει την ερώτηση, να συντάξει μια απάντηση και να την υποβάλλει στο σύστημα. Μετά από αυτή τη διαδικασία, η ερώτηση είναι ορατή στους χρήστες, στην αντίστοιχη σελίδα. Με το ίδιο τρόπο μπορεί να γίνει η επεξεργασία των ήδη καταχωρημένων ερωτήσεων. Ο διαχειριστής επιλέγοντας κάποια ερώτηση, λαμβάνει μια φόρμα με τα στοιχεία της και έχει τη δυνατότητα μετατροπής όποιων από τα στοιχεία επιθυμεί και επαναϋποβολής της συγκεκριμένης ερώτησης.

76 Κεφάλαιο 7 Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας 76 Υπηρεσία Διαχείρισης Δημοσκοπήσεων Η υπηρεσία αυτή, δίνει τη δυνατότητα στο διαχειριστή να δημιουργήσει με εύκολο τρόπο μια δημοσκόπηση. Αρχικά ζητούνται ο αριθμός των ερωτήσεων που περιλαμβάνει η δημοσκόπηση και ο αριθμός των εναλλακτικών απαντήσεων. Όταν αυτά τα στοιχεία συμπληρωθούν, δημιουργούνται αυτόματα οι κατάλληλες φόρμες για τη συμπλήρωση των στοιχείων. Εκτός από τη δημιουργία, ο διαχειριστής έχει και τις επιλογές της τροποποίησης, και της διαγραφής των προηγούμενων δημοσκοπήσεων. Υπηρεσία Διαχείρισης Χρήσιμων Συνδέσμων Μέσω αυτής της υπηρεσίας, ο διαχειριστής μπορεί να δει ποιοι νέοι υπερσύνδεσμοι έχουν υποβληθεί ή ποιων τα στοιχεία έχουν αλλάξει, ώστε να τους ελέγξει και να τους εγκρίνει ή να τους απορρίψει. Μπορεί ακόμα να δει την κατάσταση όλων των υπερσυνδέσμων που έχουν υποβληθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή και να την αλλάξει. Τέλος, μπορεί να μεταβάλλει τα στοιχεία οποιουδήποτε υπερσυνδέσμου, αν το κρίνει απαραίτητο. Υπηρεσία Διαχείρισης Forum Όσον αφορά τα forum συζητήσεων, ο διαχειριστής έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιεί τις ακόλουθες λειτουργίες: Δημιουργία / Διαγραφή Ενοτήτων και Υποενοτήτων. Ο διαχειριστής είναι υπεύθυνος για την κατασκευή της θεματικής υποδομής για την καλύτερη οργάνωση του περιεχομένου. Διαγραφή Νημάτων / Καταχωρήσεων. Το περιεχόμενο που προστίθεται στην υπηρεσία, ορίζεται από τους χρήστες, γεγονός που θέτει κινδύνους για την καταλληλότητά του. Έτσι ο διαχειριστής μπορεί να διαγράφει καταχωρήσεις με μη πρέπον περιεχόμενο. Στην περίπτωση που κριθεί ότι κάποιο θέμα, νήμα ή καταχώρηση δεν έχει υποβληθεί στην ενότητα που θεματικά ανήκει, παρέχεται η δυνατότητα να μεταφέρεται σε κάποια άλλη. Τροποποίηση Κειμένου Καταχωρήσεων. Για τον έλεγχο του περιεχομένου της υπηρεσίας, παρέχεται εργαλείο με το οποίο ο διαχειριστής μπορεί να τροποποιήσει το κείμενο των υποβολών. Ο σεβασμός προς τη γνώμη και άποψη του υποβάλλοντα, εξασφαλίζεται με την εμφανή αναγραφή της σημείωσης ότι το μήνυμα έχει τροποποιηθεί από το διαχειριστή. Κλείδωμα νημάτων. Χρησιμοποιώντας τη δυνατότητα αυτή, ο διαχειριστής μπορεί να ορίσει κάποιο νήμα ως κλειδωμένο. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν νέες υποβολές σε αυτό, αλλά οι παλαιότερες διατηρούνται και είναι διαθέσιμες προς ανάγνωση. Υπηρεσία Διαχείρισης Δομής Κόμβου.

77 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 77 Η συγκεκριμένη υπηρεσία, επιτρέπει στο διαχειριστή να επεξεργαστεί και να μεταβάλλει τη δομή (τρόπο παρουσίασης πληροφορίας) στον Κόμβο. Μέσω της εφαρμογής αυτής, καθορίζεται το σημείο που εμφανιστεί κάθε είδος πληροφορίας, και παρέχεται η δυνατότητα προβολής των σημαντικών γεγονότων στα σημεία που σύμφωνα με μελέτες ελκύουν την προσοχή του χρήστη. Υπηρεσία Διαχείρισης Ψηφιακού Αποθέματος Η συγκεκριμένη υπηρεσία, είναι ανεξάρτητη από τις παραπάνω διαχειριστικές υπηρεσίες. Οι χρήστες της, αποκτούν πρόσβαση στο απόθεμα, τα μεταδεδομένα και την οργάνωσή του. Πιο συγκεκριμένα, οι βασικότερες ενέργειες που μπορεί ο διαχειριστής να πραγματοποιήσει είναι οι ακόλουθες: o Επεξεργασία Μεταδεδομένων (προσθήκη νέων, μετατροπή υπαρχόντων, διαγραφή). o Προσθήκη νέου υλικού στο απόθεμα είτε δημιουργώντας νέα συλλογή, είτε εμπλουτίζοντας τις ήδη υπάρχουσες. o Διαχείριση και αλλαγή της δομής του υπάρχοντος υλικού Πολυγλωσσία Έχοντας επίγνωση της μεγάλης σπουδαιότητας της πολυγλωσσίας, για ένα σύγχρονο Πολιτιστικό Κόμβο εξασφαλίζουμε την πρόσβαση σε αυτόν, σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο τμήμα της Ευρωπαϊκής και Παγκόσμιας Κοινότητας. Έτσι ο Κόμβος παρουσιάζεται σε τρεις γλώσσες (αγγλικά γαλλικά ελληνικά). Σε εμφανές σημείο στην Αρχική, αλλά και τις εσωτερικές σελίδες του Κόμβου, υπάρχει η επιλογή μετάβασης στις ξενόγλωσσες εκδόσεις. Αξίζει να σημειωθεί, ότι κατά το σχεδιασμό του συστήματος, έχει ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα, ώστε να είναι δυνατή στο μέλλον η εύκολη προσθήκη μιας νέας έκδοσης σε κάποια άλλη γλώσσα 7.2 Υλοποίηση ΕΜΕ. Σε αυτή την ενότητα περιγράφουμε τη διαδικασία ανάπτυξης του κόμβου της Θέματα και templates Πάντα όταν ξεκινούμε να υλοποιήσουμε έναν κόμβο πρέπει να σκεφτούμε την εμφάνιση αυτού. Όταν υλοποιούμε έναν κόμβο με ένα σύστημα διαχείρισης περιεχομένου τότε η εμφάνιση του καθορίζεται πλήρως από τα θέματα και τα templates. Στην περίπτωση αυτή εξετάζουμε τα διαθέσιμα θέματα για να δούμε αν κάποιο από αυτά καλύπτει τις ανάγκες μας ώστε να το χρησιμοποιήσουμε. Αν κανένα δεν μας ικανοποιεί τότε πρέπει να δημιουργήσουμε ένα μόνοι μας. Στην περίπτωση της πύλης της ΕΜΕ η απαιτήσεις για εμφάνιση ήταν πολύ συγκεκριμένες οπότε και έπρεπε να δημιουργήσουμε ένα καινούργιο θέμα. Η

78 Κεφάλαιο 7 Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας 78 διαδικασία κατασκευής του θέματος δεν ήταν απλή διαδικασία. Η τελική μορφή του κόμβου φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Εικόνα 37: Κόμβος της ΕΜΕ Στην περίπτωση της πύλης της ΕΜΕ δημιουργήσαμε καινούργια θέματα τόσο για τον κόμβο όσο και για το περιβάλλον διαχείρισης Χρήστες

79 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 79 Εικόνα 38: Διαχείριση χρηστών κόμβου της ΕΜΕ Το XOOPS μας παρέχει πλήρη λειτουργικότητα όσον αφορά την δημιουργία και την διαχείριση ομάδων χρηστών. Επομένως ότι αφορά τους χρήστες και τα δικαιώματα αυτών είναι αρκετά απλό να πραγματοποιηθεί στο σύστημα XOOPS. Η μοναδική έλλειψη εμφανίζεται κατά την διαδικασία εγγραφής νέου χρήστη όπου δεν υπάρχει CAPTCHA test. Για τον λόγο αυτό έπρεπε να δημιουργήσουμε με κώδικα ένα CAPTCHA test και να το ενσωματώσουμε στην υπάρχουσα φόρμα εισαγωγής δεδομένων. Στην παραπάνω εικόνα φαίνεται η διαδικασία. Στην παραπάνω εικόνα φαίνεται η διαδικασία τροποποίησης μιας ομάδας χρηστών και στην παρακάτω φαίνεται η φόρμα εισαγωγής νέου χρήστη με ενσωματωμένο το test CAPTCHA. Εικόνα 39: Διαδικασία εγγραφής χρήστη Πολυγλωσσία

80 Κεφάλαιο 7 Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας 80 Όταν εγκαθιστούμε το XOOPS έχει ως προκαθορισμένη γλώσσα την Αγγλική. Αυτό σημαίνει ότι όταν θέλουμε να εγκαταστήσουμε και άλλες γλώσσες θα πρέπει να εγκαταστήσουμε τα ανάλογα language packs. Αν αυτά δεν υπάρχουν τότε θα πρέπει να τα δημιουργήσουμε. Στην περίπτωση της ΕΜΕ χρειαζόμαστε τρεις γλώσσες Αγγλικά, Γαλλικά και Ελληνικά. Και για τις τρεις αυτές γλώσσες υπάρχουν διαθέσιμα language packs. Έτσι είναι εύκολο να τα εγκαταστήσουμε και να έχουμε διαθέσιμη την διεπαφή του XOOPS στις τρεις αυτές γλώσσες. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι και το περιεχόμενο θα διατίθεται σε αυτές τις γλώσσες! Το περιεχόμενο αν θέλούμε να υπάρχει σε μια γλώσσα πρέπει να το μεταφράσουμε και σε αυτή. Στην περίπτωση της ΕΜΕ η διεπαφή προσφέρεται και στις τρεις γλώσσες ενώ το περιεχόμενο παρέχεται σε περισσότερες γλώσσες μόνο όπου είναι διαθέσιμο. Εικόνα 40: Διαχείριση module Xlanguage Για την εύκολη εναλλαγή μεταξύ των γλωσσών εγκαταστήσαμε το module Xlanguage το οποίο μας δίνει τη δυνατότητα να εναλλάσσουμε τις γλώσσες στον κόμβο απλά πατώντας πάνω στο εικονίδιο της σημαίας της αντίστοιχης γλώσσας. Στην παραπάνω εικόνα φαίνεται η σελίδα διαχείρισης του module Xlanguage Διαχείριση Περιεχομένου Η διαχείριση του περιεχομένου είναι μια από της σημαντικότερες λειτουργίες που καλείτε να επιτελέσει ένα ΣΔΠ. Με τον όρο διαχείριση περιεχομένου εννοούμε την δυνατότητα να εισάγουμε νέες σελίδες, να τροποποιούμε τις υπάρχουσες, να κατανέμουμε τις σελίδες σε υποκατηγορίες κ.α. Η κύρια λειτουργία ενός κόμβου είναι να διανέμει περιεχόμενο για αυτόν τον λόγο το υποσύστημα διαχείρισης περιεχομένου είναι εξέχουσας σημασίας. Για να έχουμε την δυνατότητα διαχείρισης περιεχομένου στο XOOPS πρέπει να εγκαταστήσουμε ένα module που θα μας παρέχει αυτή τη δυνατότητα. Εμείς δοκιμάσαμε σχεδόν όλα τα modules και καταλήξαμε να χρησιμοποιήσουμε το WFSection. Το module αυτό μας προσέδωσε την επιθυμητή λειτουργικότητα αλλά χρειάσθηκε να γίνουν πολλές αλλαγές στον κώδικα αυτού ώστε να λειτουργήσει σωστά. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η διαδικασία δημιουργίας μιας νέας σελίδας.

81 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 81 Εικόνα 41: Διαδικασία δημιουργίας μιας νέας σελίδας Παρακάτω αναφέρουμε μερικές από τις κύριες δυνατότητες που μας παρέχει το WFSection. Δημιουργία / Τροποποίηση στατικών σελίδων. Δημιουργία δενδρικής δομής κατηγοριών στις οποίες εντάσσονται οι σελίδες. Δυνατότητα καθορισμού ημερομηνίας δημοσίευσης και κατάργησης μιας σελίδας. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η λίστα με τις σελίδες που έχουν δημιουργηθεί ανά τομέα καθώς και γενικές πληροφορίες για τον αριθμό των σελίδων και τον κατηγοριών.

82 Κεφάλαιο 7 Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας 82 Εικόνα 42: Λίστα με σελίδες που έχουν δημιουργηθεί ανά τομέα Συχνές Ερωτήσεις (FAQ) Η λειτουργία των συχνών ερωτήσεων υλοποιήθηκε με το module FAQ. Η διαδικασία εγκατάστασης του και διαχείρισης αυτού είναι αρκετά απλή. Παρακάτω φαίνεται μια εικόνα από το τμήμα συχνών ερωτήσεων της πύλης μας. Εικόνα 43: Συχνές ερωτήσεις FAQ Ημερολόγιο Το ημερολόγιο υλοποιήθηκε στην πύλη με το module extcal. Η διαδικασία εγκατάστασης του και διαχείρισης αυτού είναι αρκετά απλή. To ημερολόγιο φαίνεται στην αρχική σελίδα της ΕΜΕ όπως φαίνεται σε παραπάνω εικόνα. Παρακάτω φαίνεται το πώς παρουσιάζει το ημερολόγιο τα γεγονότα που έχουν καταχωρηθεί σε αυτό.

83 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 83 Εικόνα 44: Ημερολόγιο Ειδήσεις Μια πολύ σημαντική λειτουργία του κόμβου μας είναι αυτή των ειδήσεων. Αυτή η λειτουργία υλοποιήθηκε με την εγκατάσταση του module news. Μια πρόσθετη λειτουργία που θέλαμε στο τμήμα αυτό ήταν να εμφανίζει τις ειδήσεις όχι μόνο ανά μήνα αλλά και ανά έτος. Για τον λόγο αυτό τροποποιήσαμε κατάλληλα τον κώδικα του module ώστε να αποκτήσουμε την συγκεκριμένη λειτουργία. Πρέπει ακόμα να αναφέρουμε ότι οι πιο πρόσφατες ειδήσεις εμφανίζονται στην πρώτη σελίδα ενώ υπάρχει η δυνατότητα προβολής της πιο σημαντικής είδησης σε ξεχωριστό κεντρικό μπλοκ. Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε το αρχείο ειδήσεων ανά μήνα και ανά έτος.

84 Κεφάλαιο 7 Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας 84 Εικόνα 45: Αρχείο ειδήσεων ανά μήνα και ανά έτος Επικοινωνία Στον κόμβο μας υπάρχει ακόμα δυνατότητα για έναν χρήστη να μπορεί να επικοινωνήσει με τους διαχειριστές. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιήσαμε το module Contact Us. Παρακάτω φαίνεται η εικόνα από τη φόρμα επικοινωνίας. Εικόνα 46: Φόρμα επικοινωνίας Forum

85 Διπλωματική Εργασία - Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου 85 Για την υλοποίηση του forum της ΕΜΕ χρησιμοποιήθηκε το module NewBB το οποίο κάλυψε απόλυτα τις ανάγκες μας και δεν χρειάσθηκε τροποποιήσεις. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται το forum της ΕΜΕ. Εικόνα 47: Forum Σελίδα Συνδέσμων Για την υλοποίηση της σελίδας συνδέσμων της ΕΜΕ χρησιμοποιήθηκε το module my links το οποίο κάλυψε απόλυτα τις ανάγκες μας και δεν χρειάσθηκε τροποποιήσεις. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η σελίδα συνδέσμων της ΕΜΕ.

86 Κεφάλαιο 7 Υλοποίηση πύλης της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας 86 Εικόνα 48: Σελίδα συνδέσμων Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Απόθεμα Ένα μεγάλο τμήμα αυτής της πύλης είναι η δημιουργία ψηφιακής βιβλιοθήκης. Στην ενότητα που αναφέρουμε τις λειτουργικές προδιαγραφές περιγράφουμε και τον ρόλο της ψηφιακής βιβλιοθήκης αποθέματος. Επειδή δεν αποτελεί στόχο της παρούσας διπλωματικής εργασίας η μελέτη των ψηφιακών βιβλιοθηκών δεν θα επεκταθούμε στη συγκεκριμένη λειτουργία. Απλά αναφέρουμε ότι η ψηφιακή βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε με το σύστημα Greensstone και κατόπιν ενσωματώθηκε στην πύλη. Παρακάτω βλέπουμε μια εικόνα από τα περιεχόμενα της ψηφιακής μας βιβλιοθήκης. Εικόνα 49: Ψηφιακή Βιβλιοθήκη