Ηκριτική ανάλυση και η επεξεργασία των κειμένων απέδειξε

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ηκριτική ανάλυση και η επεξεργασία των κειμένων απέδειξε"

Transcript

1 Άγιες θεραπεύτριες στο Bυζάντιο Kοινωνικό φύλο και θεραπεία Το παράδειγμα της Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στα αγιολογικά κείμενα 1 Ιωάννης Κολάκης Θεολόγος Κοινωνικός Ανθρωπολόγος Ιστορικός Η παρούσα δημοσίευση αφορά επεξεργασία παλαιότερης μελέτης με θέμα «Η βυζαντινή γυναίκα μέσα από τα αγιολογικά κείμενα και το Ποινικό Δίκαιο της Oρθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας». 2 Στην μελέτη εκείνη, μέσα από την κριτική και την ανάλυση των κειμένων, που αφορούσαν τους βίους των αγίων γυναικών Γοργίας (374), Δομνίνας (388), Πελάγιας (662), Ελισάβετ (465), Αθανασίας Αιγίνης (784) και Ειρήνης Χρυσοβαλάντου (872), προσπάθησα να ανιχνεύσω το κοινωνικό φύλο στο Βυζάντιο, όπως αυτό περιγράφεται στα κείμενα αυτά και να δω πώς αυτό οριοθετείται κατά την συμβολική ερμηνεία του μύθου της Πτώσης και του μύθου της Ανάστασης, οι οποίοι διέπουν το αξιακό σύστημα της βυζαντινής κοινωνίας, συγχρονικά με τα ιστορικά γεγονότα που διέπουν κάθε διήγηση και την θεσμοθέτηση των κοινωνικών ρόλων στο Ποινικό Δίκαιο της Oρθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας. Ηκριτική ανάλυση και η επεξεργασία των κειμένων απέδειξε την ερμηνεία του μύθου ανάλογα με τα γεγονότα και την εποχή, σε συνάρτηση με την βιωματική εμπειρία των ανώνυμων ή επώνυμων συγγραφέων των κειμένων, και σε αμφίδρομη σχέση με το ιδεολογικό-θεολογικό πλαίσιο (π.χ. δόγματα, αιρέσεις). Αν και στις περισσότερες διηγήσεις συστατικό στοιχείο του κοινωνικού φύλου προβάλλει η ενοχή της γυναίκας στο κοινωνικό και φυσικό γίγνεσθαι, λόγω του «φύσει» τρεπτού του φύλου της, καθιερωμένου από τον μύθο της Πτώσης, στην αμέσως μετά (και κατά) την Εικονομαχία περίοδο, συστατικό στοιχείο του κοινωνικού φύλου προβάλλει η ενοχή του άνδρα λόγω της «φύσει» ορμής του και η απενοχοποίηση της γυναίκας, η οποία στην ουτοπική «μοναχική» της διάσταση ταυτίζεται με το θεομητορικόαγγελικό πρότυπο. Στην συνέχεια θα προσπαθήσω, αναλύοντας τον βίο της αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου, να δείξω πώς πραγματοποιείται αυτή η μετάθεση μετά το τέλος της Β Εικονομαχικής Περιόδου ( ). Στην αγιολογική αυτή διήγηση, η γυναίκα αντί για ένοχη περιγράφεται ως θεραπεύτρια του κοινωνικού κακού και ως θεραπεύτρια των ψυχών που ευθύνονται γι αυτό. Η σωματική ασθένεια και η θεραπεία της όχι μόνο δεν απασχολούν τον συγγραφέα του κειμένου, αλλά εννοιολογούνται διαφορετικά. Χρονολόγηση γεγονότα O βίος της Ειρήνης Χρυσοβαλάντου είναι μια συγχρονική ιστοριογραφία με αγιολογική επένδυση. Τα γεγονότα, που περιγράφονται ή υπονοούνται, δεν απέχουν από την πραγματικότητα. Το αγιολογικό κείμενο αρχίζει με την ανάληψη της εξουσίας του Βυζαντίου από την Θεοδώρα, ως επιτρόπου του ανήλικου τριετούς γιου της Μιχαήλ Γ, μετά τον θάνατο του εικονομάχου συζύγου της αυτοκράτορα Θεοφίλου ( ). Η σύγκρισή της με την αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία ( ) αφορά την όμοια πολιτική τους στην αναστήλωση των εικόνων. 3 Με την Σύνοδο Κωνσταντινουπόλεως (843) γίνεται η οριστική αναστήλωση των εικόνων, καθαιρείται ο εικονομάχος πατριάρχης Ιωάννης ο Γραμματικός ( ) και αναλαμβάνει ο Μεθόδιος ο Oμολογητής ( ). 4 Με την ενηλικίωσή του το 858 ο Μιχαήλ γίνεται αυτοκράτορας, με σύμβουλο τον θείο του καίσαρα Βάρδα και επιδιώκεται η συζυγική του αποκατάσταση. Η Ειρήνη θα υπάρξει υποψήφια μνηστή του Μιχαήλ και η αδελφή της θα παντρευτεί τον θείο του Βάρδα. 5 Στο κείμενο μνημονεύονται ο σκληρός χαρακτήρας του Βάρδα και η ροπή του Μιχαήλ στην μέθη και στις απολαύσεις. 6 Η συμφωνία του συγγραφέα του κειμένου με τους ζηλωτές μοναχούς είναι φανερή και επιβεβαιώνεται στην μνεία του Ιγνατίου πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ( , ), ο οποίος ήταν γιος του αυτοκράτορα Μιχαήλ Α Ραγγαβέ ( ) και μοναχός. 7 Εν τούτοις στην αναφορά του «συκοφαντούμενου ιλλουστρίου» υπονοείται ο Φώτιος (πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως , ), ο οποίος είχε το αξίωμα του πρωτασηκρήτου και ήταν καθηγητής στην σχολή της Μαγναύρας πριν γίνει πατριάρχης. 8 O Ιγνάτιος έγινε πατριάρχης το 847, όταν πέθανε ο Μεθόδιος και καθαιρέθηκε το 858, κυρίως επειδή κατηγόρησε τον Βάρδα για τις σχέσεις του με την νύφη του Ευδοξία και αρνήθηκε να τον κοινωνήσει στον ναό της Αγίας Σοφίας αλλά και επειδή προστάτεψε τον μοναχό Γήβωνα από το Δυρράχιο, ο οποίος 34 τχ. 103 APXAIOΛOΓIA & TEXNEΣ

2 έλεγε ότι ήταν γιος της αυτοκράτειρας Θεοδώρας. Επίσης αρνήθηκε να χρίσει μοναχές την Θεοδώρα και τις κόρες της μετά την ανάληψη της βασιλείας από τον Μιχαήλ το O Φώτιος, ο οποίος διαδέχτηκε τον Ιγνάτιο το 858, δεν ήταν αρεστός στους ζηλωτές. Κατηγορείται από αυτούς σαν «ληστής και μοιχεπιβάτης», επειδή κατέλαβε την θέση του Ιγνατίου, μετά τον εξαναγκασμό του τελευταίου σε παραίτηση από τον Βάρδα «βία και άκων και ελκυσθείς», όπως λέει ο ίδιος. 10 Στην συνέχεια, ο Φώτιος εκθρονίστηκε το 867 από τον Βασίλειο Α τον Μακεδόνα ( ), αντικαταστάθηκε από τον Ιγνάτιο και εξορίστηκε στην Μονή της Σκέπης στον Βόσπορο. O Βασίλειος το 872 αίρει την εξορία του Φωτίου, ο οποίος επανέρχεται στην Κωνσταντινούπολη (όχι όμως ως πατριάρχης), γίνεται σύμβουλός του στα εκκλησιαστικά θέματα, συμφιλιώνεται με τον πατριάρχη Ιγνάτιο, τον βοηθά στο έργο του και μετά τον θάνατό του, το 877, τον διαδέχεται στον πατριαρχικό θρόνο Κωνσταντινουπόλεως. 11 Το κείμενο που εξετάζουμε πρέπει να γράφεται την περίοδο αυτή, μετά την επάνοδο του Φωτίου και πριν από την δεύτερη πατριαρχία του, όπως φαίνεται από την επαγωγική χρονολογική διάρθρωση των γεγονότων της διήγησης. Η διάσωση και η απελευθέρωση του «ιλλουστρίου» Φωτίου συμβαίνει μετά τον θάνατο του Βάρδα, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Βασίλειος και πατριάρχης ο Ιγνάτιος ( ). 12 Η αναφορά του κειμένου σε γυναίκα και παιδιά του Φωτίου δεν ακυρώνει την υπόθεση, μιας και γνωρίζομε ότι τόσο ο Φώτιος όσο και ο Γρηγόριος Νύσσης ήταν έγγαμοι επίσκοποι. 13 Η συγγένεια του Φωτίου με την Ειρήνη αναφέρεται στην πνευματική συγγένεια, λόγω του ιερατικού σχήματος αμφοτέρων. Η συγγένεια αυτή επιτρέπει να είναι ένας αξιωματούχος «ιλλούστριος» ομοτράπεζος της μοναχής Ειρήνης σε αντίθεση με τον υψηλότατο αξιωματούχο «βασιλέα» H αυτοκράτειρα Θεοδώρα, που ανακηρύχθηκε αγία λόγω του σημαντικού ρόλου της στην αναστήλωση των εικόνων. Eικόνα του Eμμανουήλ Tζάνε, APXAIOΛOΓIA & TEXNEΣ τχ. 103 Kοινωνικό φύλο Το αγιολογικό κείμενο με τον βίο της μοναχής Ειρήνης, πρώην μνηστής του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ, προβάλλει τις περί κοινωνικού φύλου αντιλήψεις των ζηλωτών-εικονολατρών, οι οποίες επικράτησαν στην μετά την Εικονομαχία περίοδο, μέσα από την αφήγηση πραγματικών γεγονότων με μυθική-συμβολική επένδυση. Oι αντιλήψεις αυτές, αφενός προβάλλονται στο παράδειγμα των περιφερικών αυτοκρατειρών Ειρήνης της Αθηναίας ( ) και Θεοδώρας ( ) και στο παράδειγμα της μοναχής Ειρήνης και αφετέρου στο παράδειγμα των κοσμικών και κληρικών αξιωματούχων ανδρών, αυτοκράτορα Βασιλείου, «ιλλουστρίου» (πατριάρχου) Φωτίου και πατριάρχου (μοναχού) Ιγνατίου, αντιδιαστέλλονται δε πλήρως με το παράδειγμα των εικονομάχων αυτοκρατόρων και των διαδόχων τους αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ και του θείου του καίσαρα Βάρδα. Τα αντιθετικά επίσης παραδείγματα τυπικών χαρακτήρων της καθημερινότητας, όπως του στρατιώτη, του ευνούχου, του ναυτικού, του αμπελουργού κ.λπ. συμπληρώνουν την διήγηση. Από την διήγηση προκύπτει ότι οι περιφερικές γυναίκες με αξιώματα δρουν ως θεσμικοί παράγοντες ανόρθωσης συμβόλων εν προκειμένω των εικόνων και έτσι συμβάλλουν στην νομική κατοχύρωση του κοινωνικού status των ζηλωτών, το οποίο προβάλλει τις διαμεσολαβούμενες ανιδιοτελείς αγαπητικές σχέσεις μεταξύ ιερού και κοσμικού, κτιστού και ακτίστου, εμψύχων και αψύχων, αρχόντων και αρχομένων, ανδρών και γυναικών, ως συνεκτικού στοιχείου της κοινωνίας. 15 Oι μοναχές μαζί με τους μοναχούς γίνονται στην συνέχεια οι καθιερωτές και θεματοφύλακες των διαμεσολαβούμενων αυτών σχέσεων, μέσω του προσωπικού τους παραδείγματος, όπως εκείνου της μοναχής Ειρήνης και του πατριάρχη (πρώην μοναχού) Ιγνατίου. Αυτό το προσωπικό παράδειγμα, το οποίο στην διήγηση επενδύεται μυθικά και συμβολικά και προβάλλεται ουτοπικά και δυναμικά, ενώ καθιερώνει τις σχέσεις που προαναφέραμε, ακυρώνει παράλληλα εκείνες που προηγήθηκαν και είχαν ως βάση την ιδιοτελή, δικαιική και αξιολογική θεώρηση των κοινωνικών ρόλων, την ιεραρχική δηλαδή βάση του συστήματος των εικονομάχων. 35

3 Έτσι οι γυναίκες, ως μοναχές, προσομοιούμενες με τους άνδρες μοναχούς γίνονται οι θεραπεύτριες του κοινωνικού κακού και της ανθρώπινης εκτροπής κατ αναλογία του θεομητορικού προτύπου, το οποίο διά του Ιησού έγινε ο θεραπευτικός παράγοντας του προπατορικού αμαρτήματος. Σε αντίθεση με τους μοναχούς, οι άνδρες μη μοναχοί, έστω και αν υπήρξαν κληρικοί ή αυλικοί αξιωματούχοι, όπως π.χ. ο «ιλλούστριος» πρώην πατριάρχης Φώτιος, είναι δυνατόν να στραφούν στον ορθό δρόμο μόνο μέσω της δράσης των μοναχών, εν προκειμένω της Ειρήνης Χρυσοβαλάντου. 16 Στην ίδια θεραπευτική αγωγή υποβάλλεται και ο ανώτατος άρχων, ο αυτοκράτορας Βασίλειος Α. 17 Oι εικονομάχοι αυτοκράτορες και ο διάδοχός τους Μιχαήλ με τον θείο του καίσαρα Βάρδα είναι παραδείγματα προς αποφυγή, διότι εμμένοντες στις ιδιοτελείς «παράνομες και αθέμιτες πράξεις τους», όχι μόνο δεν επιδέχονται θεραπείας, αλλά προκαλούν την θεία οργή και την ανθρώπινη τιμωρία. 18 Σε επίπεδο αξιακού συστήματος τα ιστορικά και κοσμολογικά γεγονότα της περιόδου που προηγήθηκε, όπως οι πόλεμοι με τους Άραβες, οι σεισμοί και τα ηφαίστεια, οι επιδημίες και η πείνα 19 επιβάλλουν αναθεωρήσεις των κοινωνικών ρόλων και επανερμηνεία του μύθου της Πτώσης. Oι εικονομάχοι, οι οποίοι στην πλειονότητά τους αποτελούνται από τον στρατό εκστρατείας με επικεφαλής τον αυτοκράτορα, θεωρούν ενόχους για το κοινό κακό τους μοναχούς και τις γυναίκες που τους ακολουθούν, ως σφάλλοντες κατά την πίστη. 20 Σφάλμα πίστεως δε είναι η προσκύνηση των εικόνων. Oι επικρατήσαντες μετά την Eικονομαχία ζηλωτές θεωρούν αντίθετα ενόχους για το κοινό κακό τους κοσμικούς άρχοντες, με πρώτο και καλύτερο τον αυτοκράτορα και τον στρατό, που τον ακολουθεί. 21 Και στις δύο περιπτώσεις βάση καθορισμού των κοινωνικών ρόλων αποτελεί ο μύθος της Πτώσης και οι «φύσει» ιδιότητες του βιολογικού φύλου. Στην πρώτη περίπτωση ισχύει η κλασική θεώρηση για το «φύσει τρεπτό και ασταθές» της γυναίκας, 22 ενώ στην δεύτερη περίπτωση επανερμηνεύεται ο μύθος και προβάλλει η «φύσει ορμή» του άνδρα. 23 Διαμεσολαβούμενο στοιχείο και στις δύο ερμηνείες του κοινωνικού φύλου είναι οι γαμικές σχέσεις. Αναλόγως, στην πρώτη περίπτωση οι γαμικές σχέσεις, σε αντίθεση με τον μοναχισμό που διώκεται, όχι μόνο συνιστώνται, αλλά και επιβάλλονται, ως ανάγκη ενίσχυσης του στρατεύματος μέσω των γεννήσεων. Έτσι δρουν θεραπευτικά στην κοινωνική απειλή, όπως αυτή εκφράζεται με τις εκστρατείες των Αράβων, την επιδημία πανώλης, τους σεισμούς κ.λπ. 24 Στην δεύτερη περίπτωση οι γαμικές σχέσεις και κυρίως όταν εκτρέπονται των νόμιμων προδιαγραφών, όπως διά της μοιχείας, παλλακείας και πορνείας (π.χ. η παράνομη ερωτική δραστηριότητα Μιχαήλ και Βάρδα), είναι καταδικαστέες και υπεύθυνες για το κοινωνικό κακό, την δυστυχία, την φτώχεια κ.λπ. 25 Ως ιδανικός βίος προβάλλει ο μοναχισμός. Σε επίπεδο συμβολικής σκιαγράφησης του κοινωνικού φύλου αντιδιαστέλλεται «ο μαύρος άσχημος άντρας», ο οποίος 2. O Χριστός, ως Νέος Αδάμ, ανασηκώνει δίκην ζυγού την πεπτωκυία γυναίκα «ελαφρά», «τρεπτή» Εύα-Παναγιά, σε αντίθεση με τον γέροντα «βαρύ», «σταθερό» Παλαιό Αδάμ. Tοιχογραφία, αρχές 14ου αι. Kωνσταντινούπολη, Mονή της Xώρας (παρεκκλήσιο). 36 τχ. 103 APXAIOΛOΓIA & TEXNEΣ

4 ταυτίζεται με τον διάβολο, με το «μαύρο χρώμα του ενδύματος» των μοναχών, οι οποίοι κατ επέκταση και σε αντίθεση ταυτίζονται με τους «φωτόμορφους, λευκοφορεμένους, ωραίους» αγγέλους, την «αστραποβολούσα πανάμωμη Μητέρα του Κυρίου» και τους «λαμπρούς θεραπευτές» Αγίους. 26 Η συμβολική αντιπαράθεση του καλού με το κακό, του θεϊκού-αγγελικού με το διαβολικό καταγράφεται στις εξής αντιθέσεις: του «καλού ποιμένος» με τον «μισόκαλο κυνηγό», 27 του «ποιμνίου» με την «αγέλη», 28 του «πρόβατου, αμνού ή αμνάδας» με τον «λύκο, χοίρο, λιοντάρι, ποντικό», 29 των «παρελαυνόντων» αγγέλων, με την «φάλαγγα δαιμόνων», 30 της «πολυάνθρωπης πομπής» του λαού με το «μεγάλο σύνταγμα ιππέων και πεζών» 31 του αυτοκράτορα, του «θεραπευτού» μοναχού με τον «μάγο». 32 Όσον αφορά τις αρετές, που προκρίνονται, ως στοιχεία υγιούς προσωπικότητας και υγιούς κοινωνίας αντιπαρατίθενται: η αγάπη με το μίσος, 33 η σεμνότητα με την υπεροψία, 34 η ταπείνωση με την κενοδοξία, 35 η σύνεση με την ανοησία, 36 η μετριοφροσύνη με την αφροσύνη, 37 η αυτάρκεια με την πλεονεξία, 38 η απλότητα με την πολυτέλεια, 39 η φτώχεια με τον πλούτο, 40 η ελεημοσύνη με την ιδιοτέλεια, 41 η εγκράτεια και η παρθενία με την ηδυπάθεια, 42 η πραότητα με τον φθόνο, 43 οι ανιδιοτελείς μοναχικές σχέσεις με τις ιδιοτελείς κοσμικές σχέσεις και η ουτοπική υπεροχή του ιερού έναντι του κοσμικού. 44 Αυτή η υπεροχή του ιερού καθιερώνει την μοναχή γυναίκα θεραπεύτρια 45 του κοινωνικού κακού και της ανθρώπινης εκτροπής, που την προϋποθέτει, με ευθύνη του άνδρα. 46 Ως εκτροπή δε λαμβάνεται κάθε παρέκκλιση από τον αξιακό πίνακα, που αναφέραμε, με κυρίαρχη εκείνη των γαμικών σχέσεων, «το γλυκό δέλεαρ της ηδονής, τις εκτροπές στη συνουσία». 47 Η εκτροπή αυτή εκλαμβάνεται ως δαιμονική ενέργεια και ψυχική ασθένεια. Επέκτασή της είναι το κοινωνικό κακό, όπως εκφράζεται διά των «αρπαγών και των σκοτωμών», της φτώχειας. Θεραπεία του, η ειρήνη, η ισότητα, οι ανιδιοτελείς, αγαπητικές, «ένθεες» σχέσεις. 48 APXAIOΛOΓIA & TEXNEΣ τχ Άγγελος που μοιάζει έντονα με γυναίκα, κοινωνικό πρότυπο της εποχής. Tοιχογραφία, αρχές 14ου αι. Kωνσταντινούπολη, Mονή της Xώρας (παρεκκλήσιο). Θεραπεία: Σωματική ή ψυχική; Από την ανάγνωση του αγιολογικού κειμένου προκύπτει ότι η σωματική ασθένεια αξιολογείται θετικά, ενώ η σωματική υγεία αρνητικά. «Σ ολάκερη την ζωή σας να μην έχετε πλήρη σωματική υγεία. Γιατί ξέρω, το ξέρω πολύ καλά, ότι από την σωματική ασθένεια πηγάζει μεγάλη πνευματική ωφέλεια και μάλιστα όταν ευγνωμονεί η ψυχή για το γεγονός αυτό τον Θεό, τον κηδεμόνα της», 49 λέει ευχόμενη η Ειρήνη Χρυσοβαλάντου στις υποτακτικές της μοναχές. Η σωματική ασθένεια είναι λοιπόν δώρο Θεού και μέσο παιδαγωγίας και ψυχικής θεραπείας, που οδηγεί στην πνευματική τελείωση. Η σωματική ασθένεια δεν είναι προϋπόθεση του σωματικού θανάτου. O σωματικός θάνατος προκύπτει ως απόλυτος προορισμός κατά ευδοκία του «κηδεμόνα Θεού». Στην αφήγηση την σχετική με τον θάνατο του «φίλου και γνωστού της μονής» Χριστοφόρου λέγεται ότι, ενώ «αυτός όντας υγιής και μην έχοντας καμιά φανερή ενόχληση από κάποια σωματική αρρώστια», οι λαμπροφορεμένοι άγγελοι «με τα δάκτυλά τους μετρούσαν τα χρόνια της ζωής του». 50 Από τα παραπάνω προκύπτει ότι κατά το αγιολογικό κείμενο και για την εποχή που εξετάζομε η έννοια της θεραπείας αφορά μόνο την ψυχική ασθένεια, η οποία ενοχοποιείται ως αιτία του κοινωνικού κακού, ενώ παράλληλα απαξιώνεται η σωματική ασθένεια ως αιτία του θανάτου. Όπως προαναφέραμε, η ψυχική ασθένεια ταυτίζεται με κάθε ατομική εκτροπή από τις αξίες του κοινωνικού συστήματος με κυρίαρχη εκείνη που σχετίζεται με την παράβαση των νόμιμων γαμικών σχέσεων, δηλαδή τον παράνομο έρωτα 51 διά της παλλακείας, της μοιχείας και της πορνείας. 52 Ως νόμιμες δε σχέσεις νοούνται οι καθαγιασμένες από την εκκλησία και θεσμοθετημένες από τον αυτοκράτορα, δηλαδή ο γάμος και η μνηστεία, 53 τόσο σε κοσμικό όσο και ιερό επίπεδο (μοναχισμός-ιερά μνηστεία 54 ). 37

5 4. H ομοιότητα του αρχάγγελου Γαβριήλ με γυναίκα είναι φανερή στη λεπτομέρεια αυτή απεικόνισής του. Ψηφιδωτό, 9ος αι. Kωνσταντινούπολη, Nαός Aγίας Σοφίας. Σε επίπεδο αντιθετικής αξιολόγησης των αιτιών της ψυχικής ασθένειας αντιπαραβάλλεται η μέθη, η πολυφαγία, η διασκέδαση με την νηστεία, 55 την προσευχή και την εγκράτεια. 56 Ως μέσα θεραπείας της ασθένειας αντιπαραβάλλονται το «λύσιμο» των μαγειών με το «δέσιμο» του πάσχοντος, το «μαστίγωμα» του διαβόλου με την «απελευθέρωση» του ασθενούς. 57 Oι αντιθετικές αυτές συμβολικές θεραπευτικές παρεμβάσεις υπονοούν και τις πρακτικές, που στόχευαν στην διασφάλιση του κοινωνικού status, μέσω της τιμωρίας και της παιδαγωγίας του σώματος. 58 Η καινοτομία στο κείμενο είναι ότι τις πρακτικές αυτές, για την περίοδο που εξετάζομε, τις ασκούσαν γυναίκες μοναχές. 59 Στην ίδια αντίληψη των θεραπευτικών εφαρμογών ανήκει και ο φόνος του εκτρεπομένου μοιχού από τον απατηθέντα σύζυγο. Η πρακτική αυτή, ως θεραπεία του κοινωνικού κακού, είναι αποδεκτή κατ οικονομία στο αγιολογικό κείμενο (φόνος Βάρδα, Μιχαήλ Γ από τον Βασίλειο Α ) και θεσμοθετείται αργότερα από τον ίδιο τον Βασίλειο τον Μακεδόνα στον Πρόχειρο Νόμο. 60 Εκτός από τις θεραπευτικές αγωγές, που αφορούσαν την παιδαγωγία του σώματος μέσω της νηστείας, της προσευχής, της νουθεσίας και της τιμωρίας, 61 στο κείμενο φαίνεται να υπονοείται και η χρήση φαρμακευτικής αγωγής για την επίτευξη του σκοπού, δηλαδή την πρόληψη και την θεραπεία της εκτροπής. Η ίδια η Ειρήνη Χρυσοβαλάντου την περίοδο της νηστείας και της εντατικής προσευχής «δεν έτρωγε ούτε ψωμί, ούτε και κανένα άλλο προσφάγι, παρά μόνο λίγο μέλι ανακατεμένο με σπόρους από καννάβι και λίγα φρούτα». 62 Το ίδιο φαίνεται να έκαναν και οι άλλες μοναχές, όπως φαίνεται από το «θαύμα»-παραίσθηση, που αναφέρεται στο κείμενο: «Κάποια φορά, κατά θεία οικονομία, για να μην μείνει κρυφό το θαύμα μια αδελφή σκύβοντας έξω από το κελλί της, την είδε να αιωρείται. Βρισκόταν δύο πήχεις πάνω από την γη και προσευχόταν μετέωρη με τα χέρια υψωμένα στον ουρανό. Έπειτα έσκυψε και προσκύνησε τον Θεό. Υπήρχαν δύο κυπαρίσσια μέσα στην αυλή δεξιά και αριστερά της μονής, πολύ υψηλά. Σαν την έβλεπαν σ αυτήν την στάση, έσειαν ήρεμα το φύλλωμά τους και έγερναν τις πανύψηλες κορφές τους στη γη και προσκυνούσαν την αγία. Έμεναν έτσι εκεί περιμένοντας και την δική της έγερση». 63 Όμως η εφαρμογή της φαρμακευτικής αγωγής φαίνεται να εφαρμόζεται εκτός από την πρόληψη στους μοναχούς και για την θεραπεία των «πνευματικά» πασχόντων. Στην θεραπεία του ερωτευμένου με δόκιμη μοναχή αμπελουργού της μονής Νικολάου, εκτός από το αλυσοδέσιμο 64 στον ναό της μεγαλομάρτυρος Αναστασίας, εφαρμόζεται και το «δέσιμο» με «ολόκληρες σειρές από αφανείς αλυσίδες, πολύ ισχυρότερες από τις αισθητές, που ήταν πριν δεμένος». 65 Η χρήση αντιδότων κατασταλτικών ουσιών, οι οποίες ως «αφανείς αλυσίδες» χρησιμεύουν για την θεραπεία του παρεκκλίνοντος οινοπότη αμπελουργού, είναι εμφανής εδώ. 66 Συμπεράσματα Στην αμέσως μετά την Εικονομαχία περίοδο, τα κοσμοϊστορικά γεγονότα που προηγήθηκαν είχαν ως αποτέλεσμα την επανερμηνεία του μύθου της Πτώσης. Με βάση αυτήν την ερμηνεία καθίσταται ένοχος ο άνδρας, λόγω της «φύσει» ορμής του, για την ατομική και κοινωνική εκτροπή. Πα- 38 τχ. 103 APXAIOΛOΓIA & TEXNEΣ

6 ράλληλα, απενοχοποιείται η γυναίκα, λόγω ακριβώς της «φύσει» τρεπτότητάς της, η οποία την καθιστά, ως περιφερική γυναίκα, θεσμοθέτρια της νέας τάξης πραγμάτων και ως μοναχή, θεσμοφύλακά της και θεραπεύτρια της όποιας εκτροπής. Έτσι, κύριος φορέας εκτροπής θεωρείται ο κοσμικός άνδρας και κυρίως ο έχων εξουσία, μέσω των «παράνομων και αθέμιτων πράξεών του», 67 σε αντίθεση με τον μοναχό άνδρα, ο οποίος ελέγχει την «ορμή» του, καταστέλλοντάς την. Η γυναίκα μοναχή, ως θεραπεύτρια, ασκεί θεραπευτικό έργο για τις «πνευματικές» και όχι τις σωματικές ασθένειες, οι οποίες αξιολογούνται θετικά. Το έργο αυτό συνίσταται: στο προσωπικό παράδειγμα, στην νουθεσία-διδασκαλία, στην σωματική παιδαγωγία και τιμωρία και στην χρήση φαρμακευτικών αναβολικών ή κατασταλτικών ιδιοσκευασμάτων. Το παιδαγωγικό και θεραπευτικό έργο της μοναχής αποσκοπεί στην διατήρηση των κοινωνικών ρόλων, οι οποίοι καθιερώνονται στην μετά την Εικονομαχία περίοδο και ουτοπικά στηρίζονται στις ανιδιοτελείς αγαπητικές μοναχικές σχέσεις. Oι σχέσεις αυτές διακρίνονται από τις ιδιοτελείς γαμικές σχέσεις της εγκοσμιότητας, οι οποίες μόνο κατά παραχώρηση Θεού επιτρέπονται στο πλαίσιο της νομιμότητας του καθαγιασμένου συζυγικού δεσμού. Παράρτημα: Iστορικά στοιχεία για την Mονή Χρυσοβαλάντου Κατά τον Σκαρλάτο Δ. Βυζάντιο, Η Κωνσταντινούπολις περιγραφή τοπιογραφική, αρχαιολογική και ιστορική, τόμ. Α, «Εστία», Αθήνησιν 1890, σ. 370, «Πλησίον της κιστέρνας του Άσπαρος, προς τον Κεράτιον κόλπον τοποθείται υπό των τα Πάτρια ΚΠ συγγραψάντων Το Χρυσοβάλανδον, το και Χρυσοβάλανον καλούμενον, και υπ αυτών μόνον αναφερόμενον, οίκος πρότερον Νικολάου του Πατρικίου και Δομεστίκου της Ανατολής (των Ανατολικών θεμάτων), μεταποιηθείς υπ αυτού εις ναό του Αγίου Αρχιστρατήγου ή του Αγίου Παντελεήμονος, ή και αμφοτέρων, προς εξιλασμόν του φόνου της γυναικός αυτού, ην εφώρασε μοιχευομένην. Περί δε της ονομασίας αυτού λέγει ο Κωδινός (Κεφ. ΜΗ ) τω βουλομένω πιστεύειν, ότι απορών χρημάτων προς συντέλεσιν του έργου εχρηματίσθη, υπό του Αρχαγγέλου απελθείν εις τόνδε τον τόπον, και ευρείν βαλάντιον, ο και εύρε τω όντι, περιέχον εκατόν λίτρας χρυσίου». O Νίκος Ατσέμογλου (Τ Αγιάσματα της Πόλης, «Ρήσος», Αθήνα 1990, σ ) γράφει τα εξής για τα αγιάσματα Αγίου Νικολάου και Ταξιαρχών τα οποία βρίσκονται εντός του περιβόλου του ναού των Ταξιαρχών στον Βαλατά: 1. Για το αγίασμα του αγίου Νικολάου: «Βρίσκεται στο Ayan sokak αρ.15 πίσω απ το Ιερό Βήμα του ναού των Ταξιαρ- 5. H ηγουμένη και οι μοναχές της Mονής Θεοτόκου Bεβαίας Eλπίδος. Σημαντικός ήταν ο ρόλος που διαδραμάτιζαν στη βυζαντινή κοινωνία οι γυναικείες μοναστικές κοινότητες. Παράσταση από το Tυπικό της Mονής Θεοτόκου Bεβαίας Eλπίδος (φ. 12α), Oξφόρδη, Lincoln College. APXAIOΛOΓIA & TEXNEΣ τχ

7 χών. O Μ. Γεδεών αναφέρει ότι ο ναός μέχρι το 1700 περίπου λεγόταν ναός του Αρχιστρατήγου, μετά και επί 100 περίπου χρόνια λεγόταν ναός του Αγίου Νικολάου και τελικά επειδή μετακομίσθηκε εκεί το εικόνισμα του Ταξιάρχη απ τον ομώνυμο αρμένικο ναό στον Βαλατά, ονομάσθηκε ναός των Ταξιαρχών» 2. Για το αγίασμα των Ταξιαρχών: «Μέσα στον ίδιο περίβολο του ναού των Ταξιαρχών βρίσκεται κι άλλο αγίασμα που τιμάται στο όνομα του Ταξιάρχη και που είναι πιο γνωστό στο κοινό σαν η Ζουρλόπετρα [ ] Μέσα στο αγίασμα, όπου το δάπεδο είναι μαρμάρινο, στην αριστερή πλευρά βρίσκεται το πηγάδι με μαρμάρινο περιστόμιο. Στην απέναντι πλευρά απ την είσοδο βρίσκεται η Ζουρλόπετρα, η οποία έχει στο κάτω μέρος της σχισμή 50x36 εκατοστών απ όπου συνηθίζεται να περνούν τα άρρωστα παιδιά». Κατά την δρα Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Η Επιστήμη στα χρόνια του Πορφυρογέννητου, Δόμος, «Ιατρικά Βυζαντινά Χειρόγραφα», Αθήνα 1995, το όνομα του Θεοφάνη Χρυσοβαλάντη δείχνει την σχέση του με τον ευαγή οίκο (ξενώνανοσοκομείο) Χρυσοβαλάντου. O Θεοφάνης Χρυσοβαλάντης έζησε την εποχή του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου ( ) και έγραψε τα «Περί θεραπείας», «Περί Διαίτης» και «Περί Φαρμάκων». Από τις παραπάνω βιβλιογραφικές πληροφορίες συμπεραίνω ότι η Βυζαντινή Μονή του Χρυσοβαλάντου, αφιερωμένη στην μνήμη του Αρχιστρατήγου Γαβριήλ, κατά το αγιολογικό κείμενο, ταυτίζεται τοπογραφικά με τον σημερινό ναό των Ταξιαρχών στην συνοικία Βαλατά της Κωνσταντινούπολης. Το Βαλατά μπορεί να εκληφθεί ως παραφθορά του Χρυσοβάλανδον. Επίσης η προσωνυμία του αγιάσματος του Αγίου Νικολάου ταυτίζεται με το όνομα του κτήτορος Νικολάου του Πατρικίου. O σημερινός ναός των Ταξιαρχών στον Βαλατά περιστοιχίζεται από τους βυζαντινούς ναούς Παμμακάριστου (Fethiye cami), Αγίου Ιωάννου εν Τρούλλω (Ahmet pasa cami), Παντεπόπτου Σωτήρος (Eski imaret meskidi) και Αγίας Θεοδοσίας (Gul cami), 68 όπως και η Βυζαντινή Μονή. ΣHMEIΩΣEIΣ 1 Το αγιολογικό κείμενο ΒΗG 952, τόμ. 2, σ. 41 λαμβάνεται από το πολύτομο έργο του τέως καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Δημητρίου Γ. Τσάμη, Μητερικόν, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου, βίος και δράση της οσίας μητέρας μας Ειρήνης Ηγουμένης της μονής του Χρυσοβαλάντου», εκδ. Η αγία Μακρίνα, Θεσσαλονίκη 1991, τόμ. B. O κ. Δ. Τσάμης υπήρξε καθηγητής μου στη Σχολή. 2 Η μελέτη εκπονήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος «Βυζαντινή οικογένεια» στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου υπό τον καθηγητή κ. Νικόλαο Καλογερά. 3 Ιωάννης Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1999, σ , Τσάμης, ό.π., σ σημ. 10 Ι.Ε. Αναστασίου, Εκκλησιαστική Ιστορία, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1983, σ Τσάμης, ό.π., σ. 243 Αναστασίου, ό.π., σ. 513 Καραγιαννόπουλος, ό.π., σ Τσάμης, ό.π., σ. 243, 277, 279 Αναστασίου ό.π., σ Τσάμης, ό.π., σ , σημ. 96 Αναστασίου, ό.π., σ Τσάμης, ό.π., σ. 311 Καραγιαννόπουλος, ό.π., σ. 414: ιλλούστριοι, illustres =συγκλητικοί Αναστασίου, ό.π., σ. 514, Αναστασίου, ό.π., σ Είναι γνωστό το ανάθεμα της Συνόδου του 869 στην Κωνσταντινούπολη, η οποία αποκατέστησε τον Ιγνάτιο, κατά του Φωτίου: Φωτίω τω βουλευτικώ και επιβήτορι ανάθεμα / Φωτίω τω κοσμικώ και αγοραίω ανάθεμα / Φωτίω τω νεοφύτω και τυράννω ανάθεμα / Φωτίω τω μοναχώ και κατακεκριμένω ανάθεμα (Mansi SCC,16, 381). Βλ. Αναστασίου, ό.π., σ και Η αντικανονική οικειοποίηση του επισκοπικού αξιώματος θεωρείται μοιχεία κατά το Ποινικό Δίκαιο της Oρθοδόξου Εκκλησίας (καν. δ Γρηγορίου Νύσσης). Εκτός του Φωτίου και ο Άνθιμος Α καθαιρέθηκε από την Σύνοδο Κωνσταντινουπόλεως του 536. Βλ. Κ.Μ. Ράλλη, Ποινικό Δίκαιο της Oρθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη Αναστασίου, ό.π, σ Τσάμης, ό.π., σ. 279, 305, 311, Στο ίδιο, σ. 323 και του ίδιου, Εκκλησιαστική Γραμματολογία, Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1996, σ. 148, 211. Βλ. Και σημείωση Τσάμης, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου», ό.π., σ. 319, Στο ίδιο, σ. 291, 305. Το παράδειγμα του δώρου των τριών μήλων, τα οποία αποστέλλονται από τον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο μέσω του πάτμιου ναύκληρου στην μοναχή Ειρήνη Χρυσοβαλάντου και στον πατριάρχη Ιγνάτιο, αφενός συμβολίζει τις θεανδρικές αγαπητικές σχέσεις, οι οποίες προβάλλονται σε επίπεδο εγκοσμιότητας στις σχέσεις μεταξύ του εαυτού, του πλησίον και του Θεού, και αφετέρου καθιερώνει τις ισότιμες σχέσεις μεταξύ των μοναχών, έστω και αν κάποιοι βρίσκονται υψηλότερα στην ιεραρχία. Παράλληλα δηλώνεται η σχετικότητα των κοινωνικών ρόλων. O ναύκληρος εδώ γίνεται φορέας θείου δώρου και όχι εκτροπής λόγω επαγγέλματος, όπως θα περίμενε κανείς. Αντιθέτως, στο άλλο παράδειγμα της ιδιοτελούς ερωτικής διάθεσης του αμπελουργού της Μονής Νικολάου, η σημειολογική αντιστροφή του μηνύματος μέσω του ονόματος δηλώνει ότι και ο ήσυχος καλλιεργητής μπορεί να γίνει φορέας εκτροπής και επιβεβαιώνει την σχετικότητα των κοινωνικών ρόλων. 16 Στο ίδιο, σ Σε αντίστοιχη αγωγή είχε υποβληθεί «μετά θάνατο» και ο εικονομάχος Θεόφιλος με την μεσιτεία στους μοναχούς της γυναίκας του Θεοδώρας, στο ίδιο, σ. 241, 319, 321 Αναστασίου ό.π., σ Τσάμης, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου», ό.π., σ. 277, Cyril Mango, Βυζάντιο, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1999, σ Στο ίδιο, σ Καραγιαννόπουλος ό.π., σ. 135 Αναστασίου ό.π., σ Τσάμης, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου», ό.π., σ. 239 Αναστασίου ό.π., σ Mango, ό.π. σ Τσάμης, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου», ό.π., σ. 237: «Με την χάρη του Θεού που αντιτάσσεται στους υπερήφανους, νικήθηκε και εξαφανίσθηκε η παράλογη ορμή της λύσσας των εικονομάχων. Εκείνος ο έντονος, ο μη κατ επίγνωσιν ζήλος τους, διαλύθηκε σαν καπνός με τον θάνατο του τελευταίου τους βασιλιά, του πλεονέκτη και μισόχριστου Θεοφίλου, που έμοιαζε νά ταν η ουρά ενός τεράστιου φιδιού» και σ. 291: «O διάβολος προσπαθούσε διαρκώς όλο και νέες θλίψεις να δημιουργεί στην οσία. Στον αμπελώνα της μονής εργαζόταν ως μισθωτός κάποιος νέος με ατίθασες ορμές, ονομαζόταν Νικόλαος». 24 Είναι ενδεικτικό ότι, ενώ γενικά οι παράνομες γαμικές σχέσεις είναι επιλήψιμες και τιμωρούνται στο Βυζάντιο, στην Εκλογή των Ισαύρων η μεν πορνεία δεν τιμωρείται, η δε παλλακεία λογίζεται σαν γάμος. Βλ. Ράλλης, ό.π., σ. 241, Ενδεικτικά πάλι αναφέρεται ότι, ενώ στην Εκλογή των Ισαύρων καταργείται η ποινή του εγκλεισμού της μοιχαλίδας σε μοναστήρι και η θανατική ποινή σε μοιχό, με τον Πρόχειρο Νόμο του Βασιλείου Α ο σύζυγος που σκοτώνει τον επ αυτοφώρω συλληφθέντα μοιχό της συζύγου του δεν τιμωρείται: «ο τον μοιχόν μετά της ιδίας γυναικός εν συμπλοκή καταλαβών, ει συμβή αυτόν ανε- 40 τχ. 103 APXAIOΛOΓIA & TEXNEΣ

8 λείν ουκ ευθύνεται ως ανδροφόνος» (Πρόχειρος 39.42). Βλ. Alexander P. Kazhdan, Η Βυζαντινή Oικογένεια και τα προβλήματά της, ανάτυπο από τα Βυζαντινά 14, Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 1988 και Γιώργος Δ. Καούρας, Βυζάντιο, τα ερωτικά εγκλήματα και οι τιμωρίες τους, Περίπλους, Αθήνα 2003, σ. 62, Τσάμης, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου», ό.π., σ. 247, 253, 257, 269, 285, 287, 293, 307, 327, Στο ίδιο, σ. 251, 261, 271, 279, 281, Στο ίδιο, σ. 255, 257, 259, 261, Στο ίδιο, σ. 255, 261, 281, 289, Στο ίδιο, σ. 273, Στο ίδιο, σ. 283, Στο ίδιο, σ. 253, 279, 285, 293, Στο ίδιο, σ. 255, 257, 263, 267, 281, 311, Στο ίδιο, σ. 259, 313, Στο ίδιο, σ. 249, 251, 255, 259, 263, Στο ίδιο, σ. 263, Στο ίδιο, σ. 249, 259, Στο ίδιο, σ. 237, Στο ίδιο, σ. 263, Στο ίδιο, σ. 247, 251, Στο ίδιο, σ. 237, Στο ίδιο, σ. 249, 251, Στο ίδιο, σ. 243, Στο ίδιο, σ. 253, 263, Στο ίδιο, σ. 285, 289, Έτσι η γυναίκα γίνεται σωτήρας του άνδρα. Βλ. στο ίδιο, σ : «Πού ξέρεις εσύ γυναίκα; Ίσως σώσεις τον άνδρα σου». 47 Στο ίδιο, σ Στο ίδιο, σ. 237, 243, 247, 253, 257, 263, 267, 271, 277, 279, 281, 291, 293, 295, 309, Στο ίδιο, σ Στο ίδιο, σ. 323, Στο ίδιο, σ. 279, 291, Βλ. σημειώσεις 24 και Ράλλης, ό.π., σ Στο ίδιο, σ Τσάμης, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου», ό.π., σ. 263, 265, Στο ίδιο, σ. 261, 267, 271, Στο ίδιο, σ. 287, 293, 295, 295, 289, Μισέλ Φουκώ, Επιτήρηση και Τιμωρία, μτφρ. Καίτη Χατζηδημητρίου / Ιουλιέττα Ράλλη, Ράππα, Αθήνα Τσάμης, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου», ό.π., σ. 247: «το μοναστήρι αυτό [ ] τελευταία από ανδρικό μεταβλήθηκε σε γυναικείο». Μέχρι τότε τις θεραπευτικές πρακτικές τις ασκούσαν κυρίως άνδρες μοναχοί. Χαρακτηριστικό είναι το κείμενο «Τα θαύματα του Αγίου Αρτεμίου» (γράφτηκε περί το 659). O θεραπευτής άγιος Αρτέμιος υπήρξε διοικητής της Αιγύπτου, η εκκλησία του βρισκόταν σε μια εργατική γειτονιά της Κωνσταντινούπολης και ειδικευόταν στην θεραπεία όγκων των γεννητικών οργάνων (βουβωνική πανώλη). Βλ., Mango, ό.π., σ Στο κείμενο (σ. 249), η Ειρήνη Χρυσοβαλάντου είχε πρότυπο τον άγιο Αρτέμιο. 60 Βλ. σημείωση 25. O φόνος της μοιχαλίδας δεν προβλέπεται από τον αυστηρό για την μοιχεία Ιουστινιάνειο Κώδικα, διότι η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως συγγνωστός δράστης λόγω της αδύναμης φύσης της. Εν τούτοις το φαινόμενο ως πρακτική δεν πρέπει να είναι σπάνιο την εποχή αυτή. Ως αιτία ίδρυσης της Μονής Χρυσοβαλάντου από τον Πατρίκιο και Δομέστιχο της Ανατολής Νικόλαο, αναφέρεται από τον Σκαρλάτο Δ. Βυζάντιο ο φόνος υπ αυτού της μοιχαλίδος γυναικός του, την οποία συνέλαβε μοιχευομένη, για τον εξιλασμό του. Βλ. Παράρτημα, Ιστορικά στοιχεία για την Μονή Χρυσοβαλάντου. 61 Τσάμης, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου», ό.π., σ. 249, 251, 255, 257, 261, 263, 267, 273, 281, 283, 287, 293, 299, 311, 317, Στο ίδιο, σ Στο ίδιο, σ Στο ίδιο, σ. 293: «Εκεί οι αρμόδιοι γι αυτό το διακόνημα τον έδεσαν με αλυσίδες και τον κρατούσαν περιμένοντας να θεραπευθή». Το μοναστήρι συν τοις άλλοις χρησιμοποιείτο και ως χώρος εγκλεισμού και σωφρονισμού για τις σαρκικά εκτρεπόμενες γυναίκες. Βλ. Καούρας, ό.π., σ , Τσάμης, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου», ό.π., σ Στο Περί Βασιλείου τάξεως του Κωνσταντίνου Ζ ( ) αναφέρονται τα φάρμακα, τα οποία πρέπει να έχει ο Αυτοκράτορας στην εκστρατεία: «θηριακή, ηνίτζιν [ ] το σαγαπινόν, [ ] βότανα, έλαια, αλεπτά των εις θεραπείαν ανθρώπων και κτηνών τυγχανόντων, καπνίσματα [ ] ξυλοκιννάμωμον, μυρίσματα [ ] σάγχαριν, κρόκκον, θυμίαμα». Βλ. Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Στα χρόνια του Πορφυρογέννητου, Δόμος, «Ιατρικά Βυζαντινά χειρόγραφα», Αθήνα 1995, σ Τσάμης, «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου», ό.π., σ Μενέλαος Μαυρίδης, Βυζαντινοί ναοί στην Πόλη, Εκδόσεις του Συνδέσμου αποφοίτων του Ιωακειμείου Παρθεναγωγείου, Αθήνα Social Gender and Therapy: the Example of Irene Chrysovalandou in the Hagiological Texts Ioannis Kolakis This article is a version of an earlier monograph entitled The Byzantine Woman in the Hagiological Texts and the Penal Law of the Orthodox Church, in which we tried to trace the social gender of women in Byzantium on the basis of the Vitae of various female saints who lived from the fourth to the ninth century; and also to find out how the social gender is defined according to the interpretation of the myths of Fall and Resurrection, which govern the value system of the Byzantine society along with the historical facts conditioning every narrative and the enactment of social roles in the Penal Law of the Orthodox Church. The critical analysis and processing of Vitae proved the various interpretations of the myths, depending on the period, its historical facts and ideological-theological framework, and the lived experience of the anonymous or eponymous authors. The guilt of woman due to her mutable by nature gender in the social and natural being is stressed in most accounts, a guilt already established by the myth of Fall. However, in the years following Iconomachy the guilt of man, due to his impetus by nature, is emphasized as the major component of the social gender, and thus the woman, becoming innocent, is identified with the Mother of God or the angelic model. In the present article we will try to elucidate this shift by analyzing the Vita of saint Irene Chrysovalandou, in which the woman is not described as guilty but as healer of the social evil and of the souls responsible for it. The physical disorder and cure are not only beyond the interests of the author of the hagiological text but they are conceived absolutely differently. APXAIOΛOΓIA & TEXNEΣ τχ

H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ ΓΙΑΤΙ ΕΡΧΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΣXOΛEIO; ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ!!! Ο Μιχαήλ Γ (842-867) ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας του Αμορίου. Όταν

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 1ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΤΑΞΗ: Β ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ: 23 ΑΓΟΡΙΑ: 13 ΚΟΡΙΤΣΙΑ: 10 ΕΚΠΟΝΗΣΗ: ΛΙΑΠΗ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ:

Διαβάστε περισσότερα

Το ιστορικό πλαίσιο της παλαμικής διδασκαλίας: ο βίος του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά

Το ιστορικό πλαίσιο της παλαμικής διδασκαλίας: ο βίος του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά 19 Νοεμβρίου 2018 Το ιστορικό πλαίσιο της παλαμικής διδασκαλίας: ο βίος του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά Θρησκεία / Πατερική Θεολογία Alexander Milenkovits, Θεολόγος 1. Βίος του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά Ο Άγιος

Διαβάστε περισσότερα

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΜΑΘΗΜΑ 25 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. «Κατ οίκον εκκλησία» 1.

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

Η μεταβατική εποχή : Οι έριδες για το ζήτημα. των εικόνων (εικονομαχία)

Η μεταβατική εποχή : Οι έριδες για το ζήτημα. των εικόνων (εικονομαχία) Η μεταβατική εποχή : Οι έριδες για το ζήτημα των εικόνων (εικονομαχία) ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ Πνευματική κίνηση εμφανίστηκε στο Βυζάντιο στα μέσα του 9 ου αι. Είναι σύμφωνη με τις παραδόσεις της Ορθοδοξίας ή όχι

Διαβάστε περισσότερα

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο.

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο. ΜΑΘΗΜΑ 23 ο ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕ 5. Ο Ευαγγελισμός της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία

ΔΕ 5. Ο Ευαγγελισμός της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία ΔΕ 5. Ο Ευαγγελισμός της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία Ευαγγελισμός Ευαγγελισμός είναι η ανακοίνωση στην Παναγία της καλής είδησης ότι θα γεννήσει τον Μεσσία, αυτόν που υποσχέθηκε ο Θεός και περίμενε

Διαβάστε περισσότερα

πανέτοιμος για να έλθει είναι πολύ πρόθυμος και έτοιμος κάθε στιγμή με ευχαρίστηση, με χαρά, με καλή διάθεση, να έλθει να επισκιάσει και να βοηθήσει

πανέτοιμος για να έλθει είναι πολύ πρόθυμος και έτοιμος κάθε στιγμή με ευχαρίστηση, με χαρά, με καλή διάθεση, να έλθει να επισκιάσει και να βοηθήσει Κύριε των Δυνάμεων «Κύριε των δυνάμεων μεθ ημών γενού». Πώς ο Κύριος θα είναι μαζί μας. Ο Χριστός είναι δύναμη. «Κύριε των δυνάμεων μεθ ημών γενού». Άραγε τί θέλουν να πουν αυτά τα λόγια; Κάτι καλό όμως

Διαβάστε περισσότερα

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου.

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. 01/08/2019 Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. Πατριαρχεία / Πατριαρχείο Ιεροσολύμων Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής

Διαβάστε περισσότερα

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία:

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία: Εικονομαχία Αιτίες Συνέπειες Ορισμός: η θρησκευτική και πολιτική διαμάχη για τη λατρεία των εικόνων. 1 η Αιτία: 1η Συνέπεια: Αντίπαλες πλευρές: εικονομάχοι > το επίσημο κράτος και τμήμα του πληθυσμού εικονόφιλοι

Διαβάστε περισσότερα

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη.

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Ο Χριστός. Ψηφιδωτό Παναγίας της Κανακαριάς. Λυθράγκωμη- Καρπασίας Τα ψηφιδωτά αυτά

Διαβάστε περισσότερα

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις ΜΑΘΗΜΑ 8 Ο ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

1 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Θέμα: Η ενότητα σώματος και ψυχής: το μυστήριο του Ευχελαίου (κεφ.27) Σχολείο:Περιφερειακό Λύκειο Αγίου Χαραλάμπους, Έμπα Τάξη:Α Λυκείου Καθηγητής: Νικόλαος Καραμπάς Π.Μ.Π.: 16951

Διαβάστε περισσότερα

Την περασμένη Κυριακή αρχίσαμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με το Γάμο της Κανά, όπου το νερό μετατράπηκε σε κρασί.

Την περασμένη Κυριακή αρχίσαμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με το Γάμο της Κανά, όπου το νερό μετατράπηκε σε κρασί. Την περασμένη Κυριακή αρχίσαμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με το Γάμο της Κανά, όπου το νερό μετατράπηκε σε κρασί. Το θαύμα αυτό μας δείχνει ότι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι η περίοδος για αλλαγή στον άνθρωπο.

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα. σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις.

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα. σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις. Επιμέλεια: Βασιλική Σωτηριάδη Θεού πλάσμα είναι η γυναίκα. Με την αποστροφή σου δεν προσβάλλεις εκείνην, αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Μοναχός Νεόφυτος Λαυριώτης ( Σεπτεμβρίου 1983)

Μοναχός Νεόφυτος Λαυριώτης ( Σεπτεμβρίου 1983) 14 Σεπτεμβρίου 2015 Μοναχός Νεόφυτος Λαυριώτης (1908 14 Σεπτεμβρίου 1983) Θρησκεία / Μορφές Μοναχός Νεόφυτος Λαυριώτης: «Από βλακείες μας θα χάσουμε τον παράδεισο» Γεννήθηκε στη Ζάτουνα Αρκαδίας το 1908.

Διαβάστε περισσότερα

Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο)

Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο) 18 Ιουνίου 2019 Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο) Θεοτόκος / Θαύματα της Θεοτόκου 12. Παντελώς αδύνατο γιατί ήταν????????????????? Λευκωσία «Παντρεύτηκα το 1981 και μετά παρέλευση τεσσάρων χρόνων διεπίστωσα

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία 3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία Εισαγωγή Και οι τρεις γεννήθηκαν τον 4ο αιώνα μ.χ., στα Βυζαντινά Χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ Ἱστορίης Ἐπίσκεψις Μάθημα: Βυζαντινή Ιστορία ιδάσκουσα: Ειρήνη Χρήστου Ειρήνη Χρήστου Βυζαντινή Ιστορία Ειρήνη

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Ναυπάκτου: «Ο Ευρίπου Βασίλειος ήταν το καύχημα αυτής της πόλεως».

Μητρ. Ναυπάκτου: «Ο Ευρίπου Βασίλειος ήταν το καύχημα αυτής της πόλεως». 23/12/2018 Μητρ. Ναυπάκτου: «Ο Ευρίπου Βασίλειος ήταν το καύχημα αυτής της πόλεως». Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Στον Ιερό Ναό Αγίου Χριστοφόρου, πολιούχου Αγρινίου, τελέσθηκε

Διαβάστε περισσότερα

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή 32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή Η Θεσσαλονίκη, από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, είναι η δεύτερη σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας. Αναπτύσσει σπουδαία εμπορική, πνευματική και πολιτική κίνηση, την

Διαβάστε περισσότερα

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9 Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία Διδ. Εν. 9 Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Κυρίου μας είναι αποτυπωμένα στις ακίνητες Δεσποτικές γιορτές

Διαβάστε περισσότερα

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας.

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 2. Ποια η έννοια της λέξεως είδωλο στο θρησκευτικό τομέα; 3. Ποιο από τα παρακάτω αποτελούν μορφές σύγχρονης

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:M. Maillot Διασκευή:E. Frischbutter; Sarah S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children

Διαβάστε περισσότερα

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν άνδρα που τον έλεγαν Ιωσήφ. Οι γονείς της, ο Ιωακείμ και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣ ΛΑΖΑΡΟΣ Ο ΦΙΛΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΑΓΙΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣ ΛΑΖΑΡΟΣ Ο ΦΙΛΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΑΓΙΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣ ΛΑΖΑΡΟΣ Ο ΦΙΛΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Ο Λάζαρος ήταν στενός φίλος του Χριστού. Κατοικούσε στη Βηθανία, 3 χλμ. περίπου ανατολικά της Ιερουσαλήμ και οι αδελφές του Μάρθα και Μαρία φιλοξένησαν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες.

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες. ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ Μάθημα: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Τάξη: Β Γυμνασίου Ενότητα: Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου Χρόνος εξέτασης: 45 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Μαρτυρίες για τη προσωπικότητα του Γέροντα Αιμιλιανού

Μαρτυρίες για τη προσωπικότητα του Γέροντα Αιμιλιανού 4 Ιουνίου 2019 Μαρτυρίες για τη προσωπικότητα του Γέροντα Αιμιλιανού Θρησκεία / Σύγχρονες Πνευματικές Μορφές Γέροντας Ελισαίος, Καθηγούμενος Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας Δεν είναι όμως οι δικές μας μαρτυρίες αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ.

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Διαπιστώσεις Α. Δεν εντοπίζονται άμεσοι φιλολογικοί δεσμοί με τους

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 4: Ιστορικό πλαίσιο 6 ου αιώνα. Βυζαντινή Ιστοριογραφία: είδη - χαρακτηριστικά. Προκόπιος και Μαλάλας: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β,

Διαβάστε περισσότερα

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14 Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος Διδ. Εν. 14 Σαράντα ημέρες μετά το Πάσχα η Εκκλησία μας γιορτάζει την Ανάληψη του Κυρίου στους ουρανούς Με την Ανάληψη, επισφραγίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Lazarus Διασκευή:SarahS. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children www.m1914.org

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 6: Ιστορικό Πλαίσιο 8ου-9ου αιώνα: Σκοτεινοί αιώνες-εικονομαχία. Θεοφάνης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογοςιστορικός

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογοςιστορικός ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ 1 ΒΥΖΑΝΤΙΟ Η ΜΑΚΡΟΒΙΟΤΕΡΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ 2 ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ Συνομωσίες, ίντριγκες και μηχανορραφίες. Θρησκευτικός φανατισμός Δεισιδαιμονία.

Διαβάστε περισσότερα

Ντοκουμέντο: Ο Αρχιεπ. Αμερικής στον Γέροντα Εφραίμ της Αριζόνας. Δηλώνει στήριξη στα Μοναστήρια και ευγνωμοσύνη στον Γέροντα (ηχητικό)

Ντοκουμέντο: Ο Αρχιεπ. Αμερικής στον Γέροντα Εφραίμ της Αριζόνας. Δηλώνει στήριξη στα Μοναστήρια και ευγνωμοσύνη στον Γέροντα (ηχητικό) 13/08/2019 Ντοκουμέντο: Ο Αρχιεπ. Αμερικής στον Γέροντα Εφραίμ της Αριζόνας. Δηλώνει στήριξη στα Μοναστήρια και ευγνωμοσύνη στον Γέροντα (ηχητικό) Οικουμενικό Πατριαρχείο / Αρχιεπισκοπή Αμερικής / Επικαιρότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΘΕΟΛΟΓΟΥΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΘΕΟΛΟΓΟΥΣ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΘΕΟΛΟΓΟΥΣ Οι ερωτήσεις προέρχονται από την τράπεζα των χιλιάδων θεμάτων του γνωστικού αντικειμένου των θεολόγων που επιμελήθηκε η εξειδικευμένη ομάδα εισηγητών των Πανεπιστημιακών Φροντιστηρίων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 11 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 11 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 11 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. (Β Κυριακή τῶν Νηστειῶν).

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. (Β Κυριακή τῶν Νηστειῶν). Μήνας Μάρτιος 4 Μαρτίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. (Β Κυριακή τῶν Νηστειῶν). Μάρκ. 2, 1-12 «...ἰδών δέ ὁ Ἰησοῦς τήν πίστιν αὐτῶν λέγει τῷ παραλυτικῷ τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Γάμος Οικογένεια. Οικογενειακή Αγωγή I Καζέλα Αργυρώ

Κεφάλαιο 1: Γάμος Οικογένεια. Οικογενειακή Αγωγή I Καζέλα Αργυρώ Κεφάλαιο 1: Γάμος Οικογένεια Οικογενειακή Αγωγή I Καζέλα Αργυρώ Στόχοι Οι μαθητές να: αναφέρουν και επεξηγούν ανάγκες που ικανοποιούνται μέσα από το γάμο. δικαιολογούν τη σημασία που έχει ο γάμος ως κοινωνικός

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή ΜΑΘΗΜΑ 6 Ο ΠΟΙΗΣΩΜΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ... Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, κατά τη διδασκαλία του Χριστιανισμού, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. Στη συνέχεια,

Διαβάστε περισσότερα

Κέρκυρα: Δισαρχιερατικό Συλλείτουργο στο Προσκύνημα του Αγίου Σπυρίδωνος (φώτο)

Κέρκυρα: Δισαρχιερατικό Συλλείτουργο στο Προσκύνημα του Αγίου Σπυρίδωνος (φώτο) 17/02/2019 Κέρκυρα: Δισαρχιερατικό Συλλείτουργο στο Προσκύνημα του Αγίου Σπυρίδωνος (φώτο) Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων Την Κυριακή 17 Φεβρουαρίου 2019, τελέστηκε στο

Διαβάστε περισσότερα

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου. ΜΑΘΗΜΑ 22 ο ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Θ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με την ιστορία της αρχαίας Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας ΜΑΘΗΜΑ 7 Ο Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας σύμφωνα με τη χρονική σειρά που πραγματοποιήθηκαν: 1. Προαναγγελία του Μεσσία

Διαβάστε περισσότερα

6 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

6 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 6 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Θέμα: Οι άγιες εικόνες, έκφραση της πίστης Σχολείο: Περιφερειακό Λύκειο Αγίου Χαραλάμπους, Έμπα (κεφ.18) Τάξη: Α Λυκείου Καθηγητής:Νικόλαος Καραμπάς Π.Μ.Π.: 16951 Α Σκοπός: Να αντιληφθούν

Διαβάστε περισσότερα

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα. με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα. με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη ΜΑΘΗΜΑ 3 Ο Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΙΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 1 of 5 14/4/2014 12:35 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 14-4-2014 Ερώτηση παρακίνησης: 1 Τα Χριστούγεννα η Εκκλησία γιορτάζει: τη Θεία Ενανθρώπηση τη Θεία Ευχαριστία τη Βάπτιση του Χριστού Ερώτηση παρακίνησης:

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:M. Maillot Διασκευή:E. Frischbutter; Sarah S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children

Διαβάστε περισσότερα

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 867 886 912 913

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Επανάληψη Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ο Κωνσταντίνος Βυζάντιο 1. Αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή κοντά στο αρχαίο Βυζάντιο: νέο διοικητικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη 2. 313

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Ας υψώσουμε τις καρδιές μας. Είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο τον Θεό μας. Άξιο και δίκαιο.

ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Ας υψώσουμε τις καρδιές μας. Είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο τον Θεό μας. Άξιο και δίκαιο. 107. Ο Κύριος να είναι μαζί σας. Και με το πνεύμα σου. ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ Ας υψώσουμε τις καρδιές μας. Είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο τον Θεό μας. Άξιο και δίκαιο. Ακολουθεί το

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ

Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΧΑΡΟΥΜΕΝΑ, ΑΝ Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΦΡΟΝΗΣΗ, ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΚΑΙ ΟΥΤΕ ΠΑΛΙ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ

Διαβάστε περισσότερα

Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016

Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016 1 Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016 Αγαπητοί μου Αδελφοί, λίγες ημέρες μετά από τη λαμπρή πανήγυρη της Ανάστασης του Κυρίου, πλημμυρισμένοι από πνευματική χαρά εορτάζουμε σήμερα τον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο,

Διαβάστε περισσότερα

του Αριστείδη Βικέτου, δημοσιογράφου

του Αριστείδη Βικέτου, δημοσιογράφου του Αριστείδη Βικέτου, δημοσιογράφου Λαμπρή, αλλά και συνάμα λιτή ήταν η Ακολουθία στην γυναικεία Μονή Αγίου Νικολάου Ορούντας, που τελέστηκε το Σάββατο της Διακαινησιμού προεξάρχοντος του Μητροπολίτη

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο

Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο 31 Ιανουαρίου 2019 Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο / Επικαιρότητα Όταν ο άνθρωπος έχει ειρήνη μέσα του και βεβαιωθεί η ψυχή του ότι όντως

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ 3 ΙΕΡΑΡΧΕΣ: Βασίλειος

ΟΙ 3 ΙΕΡΑΡΧΕΣ: Βασίλειος ΟΙ 3 ΙΕΡΑΡΧΕΣ: Βασίλειος ο Μέγας Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός Ιωάννης ο Χρυσόστομος Ποιοί ήταν; Πού έζησαν; Τί έκαναν; Δρ. Χρυσόστομος Παπασπύρου 30 Ιανουαρίου 2015 Βασίλειος ο Μέγας (330-379) Ο Βασίλειος ο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ-ΙΝΔΟΥΙΣΜΟ

ΘΕΜΑ: Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ-ΙΝΔΟΥΙΣΜΟ 1ο ΕΠΑΛ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ-ΙΝΔΟΥΙΣΜΟ ΤΜΗΜΑ: Α2 ΟΜΑΔΑ: ΑΝΩΝΥΜΟΙ!!! ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ: ΣΚΟΥΤΕΡΗ Ε. ΓΑΛΑΝΗ Α. ΚΑΠΑΤΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΤΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Βαθμός: Ολογράφως:..

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Βαθμός: Ολογράφως:.. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014 2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5-6 -2015 ΤΑΞΗ: Β Χρόνος: 2 ώρες Βαθμός: Ολογράφως:.. Υπογραφή καθηγητή:.. Ονοματεπώνυμο

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Lazarus Διασκευή:SarahS. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children www.m1914.org

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΓΙΑΝΝΙΔΗ ΣΤΑΘΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΓΙΑΝΝΙΔΗ ΣΤΑΘΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΓΙΑΝΝΙΔΗ ΣΤΑΘΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΣΧΊΣΜΑ Με τον όρο Σχίσμα εννοούμε τη διάσπαση της χριστιανικής εκκλησίας σε Ανατολική Ορθόδοξη και Δυτική Καθολική, που συνέβη

Διαβάστε περισσότερα

Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας

Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας 1. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή της Αναστάσεως. Είναι η πιο αυστηρή νηστεία όλου του χρόνου (λάδι καταλύουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ Η ετυµολογία της λέξης µας µεταφέρει στην αρχαιότητα όπου άγγελοι ονοµάζονταν οι αγγελιαφόροι, οι µεταφορείς µηνυµάτων. Τέτοιους αγγέλους έχει κι ο θεός για να κάνει γνωστό το θέληµά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΕΥΧΗ: Η ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ Β ΤΟΜΟΣ (Το πρακτικό μέρος)

ΠΡΟΣΕΥΧΗ: Η ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ Β ΤΟΜΟΣ (Το πρακτικό μέρος) ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΦΩΤΟΔΟΤΕΣ» - Κορυδαλλών 10 Κάντζα Αττικής 153 51 Phone: 210 6658 551 - Email: fotodotes@yahoo.gr ΠΡΟΣΕΥΧΗ: Η ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ Β ΤΟΜΟΣ (Το πρακτικό μέρος) Συγγραφέας: Παπαδημητρακόπουλος Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

Είπε ο Θεός: «Ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα τη δική μας κι έτσι που να μπορεί να μας μοιάσει κι ας εξουσιάζει τα ψάρια της

Είπε ο Θεός: «Ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα τη δική μας κι έτσι που να μπορεί να μας μοιάσει κι ας εξουσιάζει τα ψάρια της Η δημιουργία του ανθρώπου Θεϊκή προέλευση του ανθρώπου Είπε ο Θεός: «Ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα τη δική μας κι έτσι που να μπορεί να μας μοιάσει κι ας εξουσιάζει τα ψάρια της θάλασσας,

Διαβάστε περισσότερα

Η Ιερά Μονή της Αγίας Μαρίνας από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα σε όλο τον ελλαδικό χώρο

Η Ιερά Μονή της Αγίας Μαρίνας από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα σε όλο τον ελλαδικό χώρο 17/07/2019 Η Ιερά Μονή της Αγίας Μαρίνας από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα σε όλο τον ελλαδικό χώρο / Ιερές Μονές Η Ιερά Μονή της Αγίας Μαρίνας με το αγίασμα και τη θαυματουργική εικόνα της αγίας βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Γι αυτό και εμείς, ενωμένοι με τους Αγγέλους και τους αγίους, διακηρύττουμε τη δόξα σου αναφωνώντας και λέγοντας (ψάλλοντας):

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Γι αυτό και εμείς, ενωμένοι με τους Αγγέλους και τους αγίους, διακηρύττουμε τη δόξα σου αναφωνώντας και λέγοντας (ψάλλοντας): ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ 99. Παρ ότι η δεύτερη ευχή είναι συγκροτημένη με το προοίμιό της, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και με άλλα προοίμια, ιδιαίτερα με εκείνα που σε περίληψη περιγράφουν το Μυστήριο της Σωτηρίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 10 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 10 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 10 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΟΜΑΔΑ 3 Η ΓΕΩΡΓΙΑ- ΣΤΑΡΙ-ΨΩΜΙ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΟΜΑΔΑ 3 Η ΓΕΩΡΓΙΑ- ΣΤΑΡΙ-ΨΩΜΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΟΜΑΔΑ 3 Η ΓΕΩΡΓΙΑ- ΣΤΑΡΙ-ΨΩΜΙ 1 ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης Π.Τ.Δ.Ε-ΑΠΘ 2014-15 Λεβεντούλα Λευτέρης Γιώργος Ποια ήταν η βάση της διατροφής εκείνη την εποχή; Το

Διαβάστε περισσότερα

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό.

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό. Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό. Το διάγραμμα του χρόνου Εποχή Αβραάμ Θάνατος Μ. Αλεξάνδρου Γέννηση Ιησού Χριστού Άλωση Κων/πολης 2000 1900 1800 1700 1600 1500 1400

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Στον 11 ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους. Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Οι βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους. Όταν έφταναν επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί φυγάδες, ή ακόμα κρατικές

Διαβάστε περισσότερα

Μεγάλο Μετέωρο-Το παλαιότερο και μεγαλύτερο από όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων

Μεγάλο Μετέωρο-Το παλαιότερο και μεγαλύτερο από όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων 05/02/2019 Μεγάλο Μετέωρο-Το παλαιότερο και μεγαλύτερο από όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων / Ιερές Μονές Τα Μετέωρα είναι το σημαντικότερο μετά το Άγιο Όρος, μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα. Ανήκουν στο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ(Project)

ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ(Project) ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ(Project) Θέµα: Εσωτερική πολιτική της Μακεδονικής δυναστείας 9 ος - 11 ος αιώνας Οργάνωση σχεδίου Έλσα Βαρδάκα Εφαρµογή Σε συνεργασία

Διαβάστε περισσότερα

Η δημιουργία του ανθρώπου

Η δημιουργία του ανθρώπου Η δημιουργία του ανθρώπου Στο τέλος της έκτης ημέρας, ο Θεός δημιουργεί τον άνθρωπο, ο οποίος υπήρξε το τελευταίο και το τελειότερο δημιούργημα του Θεού. Ψηφιδωτό από το Μονρεάλε της Σικελίας, 13ος αι.

Διαβάστε περισσότερα

Απονομή Οφφικίου από τον Μητρ. Κωνσταντίας

Απονομή Οφφικίου από τον Μητρ. Κωνσταντίας 04/12/2018 Απονομή Οφφικίου από τον Μητρ. Κωνσταντίας Αυτοκέφαλες Εκκλησίες / Εκκλησία της Κύπρου Με τον εόρτιο Πανηγυρικό Αρχιερατικό Εσπερινό χοροστατούντος Πανιερωτά Μητροπολίτη Κωνσταντίας και Αμμοχώσ

Διαβάστε περισσότερα

Το θέλημα του Θεού και η ζωή μας

Το θέλημα του Θεού και η ζωή μας Το θέλημα του Θεού και η ζωή μας Αγ. Σιλουανός ο Αθωνίτης «Πόσο φανερό είναι για μένα πως ο Κύριος μας κατευθύνει. Χωρίς Αυτόν δεν μπορούμε ούτε να σκεφθούμε το αγαθό». ~ Όταν η χάρη είναι μαζί μας, είμαστε

Διαβάστε περισσότερα

Χριστουγεννιάτικη εορτή Κατηχητικών Σχολείων στα Τρίκαλα

Χριστουγεννιάτικη εορτή Κατηχητικών Σχολείων στα Τρίκαλα 18/12/2018 Χριστουγεννιάτικη εορτή Κατηχητικών Σχολείων στα Τρίκαλα Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Τρίκκης και Σταγών Η Χριστουγεννιάτικη εορτή των Κατηχητικών Σχολείων της Ιεράς Μητροπόλεως Τρίκκης και Σταγών

Διαβάστε περισσότερα

1) Μες τους κάμπους τ αγγελούδια ύμνους ουράνιους σκορπούν κι από τα γλυκά τραγούδια όλα τριγύρω αχολογούν. Gloria in excelsis Deo!

1) Μες τους κάμπους τ αγγελούδια ύμνους ουράνιους σκορπούν κι από τα γλυκά τραγούδια όλα τριγύρω αχολογούν. Gloria in excelsis Deo! Σε παρακαλούμε, Κύριε, χάρη στη μεσιτεία της Αειπαρθένου Θεοτόκου Μαρίας και του Αγίου Ιωσήφ, να διατηρείς σταθερά τις οικογένειές μας στην αγάπη και στην ειρήνη σου. Από αγνή Παρθένο, μια νύχτα μυστική

Διαβάστε περισσότερα

30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους

30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους 30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους Οι σταυροφόροι βοηθούμενοι από τους Βενετούς καταλαμβάνουν την Πόλη. Πολλοί Έλληνες αναγκάζονται να φύγουν και να ιδρύσουν

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΕΛΠ 11: Ελληνική Ιστορία Ακ. Έτος: 2008-9 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΘΕΜΑ: Η βυζαντινή αριστοκρατία κατά τους 9 ο έως 12 ο αιώνα: δομή και χαρακτηριστικά, ανάπτυξη και σχέσεις

Διαβάστε περισσότερα

Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους Συνάντηση 1: Σαββατοκύριακο 13 και : Η αποστολή των δώδεκα μαθητών

Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους Συνάντηση 1: Σαββατοκύριακο 13 και : Η αποστολή των δώδεκα μαθητών Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους 2012-2013 Συνάντηση 1 Σαββατοκύριακο 13 και 14.10.2012 Η αποστολή των δώδεκα μαθητών στον κόσμο (Ματθ. 10, 1-31) τι σημαίνει αληθινός χριστιανός- ποια είναι η

Διαβάστε περισσότερα

Πατρ τ ιάρχης Αλ εξα εξ νδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας

Πατρ τ ιάρχης Αλ εξα εξ νδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας Ο Μέγας Αθανάσιος: αγωνιστής της ορθής πίστης Πατριάρχης Αλεξανδρείας Πατριάρχης Αλεξανδρείας ένας από τους πέντε μεγάλους Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας των πρώτων χριστιανικών αιώνων (Μέγας Αθανάσιος,

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Κειμένων Α Λυκείου

Εργασία Κειμένων Α Λυκείου Εργασία Κειμένων Α Λυκείου Οικογενειακές Σχέσεις Κείμενα που μελετήθηκαν: «Του νεκρού αδελφού», «Η λυγερή στον Άδη» Ομάδα Γ : Δημήτρης Κουμαράς, Μανούρα Ελένη, Μαργαρίτης Νίκος, Μωραΐτου Έλλη Οι σχέσεις

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α6: Οι θεολόγοι του 13ου αιώνα Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ ΧΑΜΑΛΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΑΞΗ: Α 6

ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ ΧΑΜΑΛΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΑΞΗ: Α 6 ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ ΧΑΜΑΛΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΑΞΗ: Α 6 Ο Γέρων Παΐσιος ή Όσιος Παΐσιος (κατά κόσμον Αρσένιος Εζνεπίδης), ήταν Έλληνας μοναχός που έζησε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.η φήμη του ως αγίου μεταξύ των

Διαβάστε περισσότερα

Η Ίδρυση της Ρώμης και η οργάνωσή της. Επιμέλεια Δ. Πετρουγάκη, φιλόλογος

Η Ίδρυση της Ρώμης και η οργάνωσή της. Επιμέλεια Δ. Πετρουγάκη, φιλόλογος Η Ίδρυση της Ρώμης και η οργάνωσή της Επιμέλεια Δ. Πετρουγάκη, φιλόλογος Εκδοχές ίδρυσης Σύμφωνα με την παράδοση από τον Ρωμύλο, γιο του Αινεία (γύρω στο 735 π.x.) Σύμφωνα με την αρχαιολογική έρευνα στη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΑΤΗ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑΣ

Η ΑΠΑΤΗ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΦΩΤΟΔΟΤΕΣ» - Κορυδαλλών 10 Κάντζα Αττικής 153 51 Phone: 210 6658 551 - Email: fotodotes@yahoo.gr Η ΑΠΑΤΗ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑΣ Συγγραφέας: Παπαδημητρακόπουλος Κωνσταντίνος Κωδικός προϊόντος: 00092

Διαβάστε περισσότερα

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με ΜΑΘΗΜΑ 21 Ο ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις ή φράσεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων

Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων : Θέματα Θεολογίας των εκκλησιαστικών ύμνων Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Θέματα Θεολογίας των εκκλησιαστικών ύμνων (Α) Η Χριστολογία

Διαβάστε περισσότερα

4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους

4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους I. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ. ΑΣΙΑ 4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους (σελ. 39-40) Ο Μιχαήλ Γ ως αρματοδρόμος στα ανάκτορα του Αγίου Μάμαντα.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΙΣOΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ Ισότητα των δύο φύλων ονομάζουμε την εξάλειψη κάθε είδους διάκρισης ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα, ώστε νομικά και ουσιαστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:. Αριθμός:..

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:. Αριθμός:.. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016 2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02 /06/2017 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ Βαθμός: Ολογράφως:.. Υπογραφή: Ονοματεπώνυμο:

Διαβάστε περισσότερα

Μόνο ένα παράδειγμα από το μάθ. 21 (παράλυτος):

Μόνο ένα παράδειγμα από το μάθ. 21 (παράλυτος): ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ διδ. ενοτ.. 20-2424 1. Ποια στοιχεία του κειμένου "Τι είναι και τι σημαίνουν τα θαύματα του Χριστού" (μάθ.20, Ερμ. 3) συναντήσαμε σε όλες τις διηγήσεις για τα θαύματα αυτού του κεφαλαίου;

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΟΙΝΗ ΓΙΟΡΤΗ. Σκηνή 1 η

Η ΚΟΙΝΗ ΓΙΟΡΤΗ. Σκηνή 1 η ΠΡΟΣΩΠΑ Μέγας Βασίλειος Γρηγόριος ο Θεολόγος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Μαυρόπους Ιωάννης Βασιλίτης 1 ος Βασιλίτης 2 ος Βασιλίτης 3 ος Γρηγορίτης 1 ος Γρηγορίτης 2 ος Γρηγορίτης 3 ος Ιωαννίτης 1 ος Ιωαννίτης

Διαβάστε περισσότερα

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης 1 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Οι Πατέρες των πρώτων αιώνων Ποιοι ονοµάζονταν

Διαβάστε περισσότερα