ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΣΤΟ ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Υποβληθείσα στον καθηγητή κ. Ζουμπουλίδη Βασίλειο Από τον Σπουδαστή Νικολαίδη Νικόλαο (Βαθύτοπος κ. Νευροκόπι) Έναρξη Παράδοση ΚΑΒΑΛΑ 2012

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Ιστορικά στοιχεία Βοτανικά χαρακτηριστικά Βασικές προϋποθέσεις για την καλλιέργεια Σπορά της πατάτας Η πατάτα στην Ελλάδα Ποικιλίες πατάτας στην Ελληνική αγορά Θρεπτική αξία της πατάτας Η πατάτα σε σχέση με το ηλιακό έγκαυμα και την υπέρταση ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙ 2.1. Η πατάτα στο κάτω Νευροκόπι Καλλιέργεια στο κάτω Νευροκόπι Ποικιλίες στο κάτω Νευροκόπι Περιγραφή ποικιλιών Σπορά του πατατόσπορου Τρόποι σποράς Πατατοσπορείς Καλλιεργητικές φροντίδες Φυσιολογικές ανωμαλίες Βακτηριολογικές ασθένειες Εχθροί της πατάτας Συγκομιδή της πατάτας ΔΙΑΘΕΣΗ 3.1. Μεταφορά της πατάτας στα συσκευαστήρια Αναγνώριση της πατάτας ως Π.Γ.Ε...14

3 Ταυτοποίηση αγροτικών προϊόντων Πλεονεκτήματα ταυτοποίησης Συσκευαστήριο Φορείς και δίοδοι εμπορίας Φορείς εμπορίας Είδη φορέων εμπορίας Συνεταιρισμοί Υπηρεσίες που προσφέρουν οι φορείς εμπορίας Δίοδοι εμπορίας Είδη διόδων εμπορίας Δομή διόδων εμπορίας Ο ρόλος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Τιμές πώλησης της πατάτας Εξαγωγές της πατάτας Αποθήκευση Λόγοι αποθήκευσης Νόμος προσφοράς και ζήτησης Ωφέλειες της αποθήκευσης Κίνδυνοι της αποθήκευσης Φορείς αποθήκευσης Χώροι αποθήκευσης ΚΟΣΤΟΣ 4.1. Έννοια του κόστους Ανάλυση του κόστους Κόστος παραγωγής Κόστος τυποποίησης Παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος τυποποίησης Κόστος συσκευασίας Κόστος μεταφοράς Παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος μεταφοράς Τρόποι μείωσης του κόστους μεταφοράς...33

4 Κόστος αποθήκευσης , Παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος αποθήκευσης Παράδειγμα κόστους Γεωργικό εισόδημα ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ 5.1. Προβλήματα παραγωγής και εμπορίας Προβλήματα της σποροπαραγωγής Περιορισμένη συνεταιριστική εμπορία Η ελλιπής εκπαίδευση των αγροτών Η ανεπαρκής προβολή και προώθηση της πατάτας Άλλα προβλή ματα στην περιοχή Προτεινόμενες λύσεις ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 6.1. Ποιοτική θέση της πατάτας του κάτω Νευροκοπίου Το κόστος της περιοχής σε σχέση με άλλες Προσπάθειες βελτίωσης, προώθησης και προστασίας του προϊόντος Προγράμματα επιδοτήσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση Εξισωτική αποζημίωση Υπολογισμός του ύψους της εξισωτικής αποζημίωσης Πρόγραμμα βιολογικής γεωργίας Ετήσια οικονομική ενίσχυση βιοκαλλιεργειών που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα Πρόγραμμα ενθάρρυνσης για την ενίσχυση των επενδύσεων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις Επενδύσεις που ενισχύονται Πρόγραμμα πριμοδότησης πρώτης εγκατάστασης νέων αγροτών Επίτευξη δεσμευτικών στόχων σχεδίου δράσης όσων ενταχθούν στο πρόγραμμα πρώτης εγκατάστασης Μακροχρόνιες υποχρεώσεις Ύψος ενίσχυσης... 64

5 7. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 7.1. Ερωτηματολόγιο Σχεδιασμός της έρευνας Μεθοδολογία - Μέθοδος Κατασκευή ερωτηματολογίου - εργαλεία συλλογής δεδομένων Δυσκολίες της έρευνας Αποτελέσματα της ανάλυσης δεδομένων Συμπεράσματα...79 Έγγραφο πιστοποίησης και ταυτοποίησης του προϊόντος...81 Καταχώρηση πατάτας κάτω Νευροκοπίου ως Π.Γ.Ε...82 Βιβλιογραφία...85 Φωτογραφικό υλικό...87

6 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σύμφωνα με τον κανονισμό σπουδών του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Καβάλας στο όγδοο εξάμηνο των σπουδών μου, μου ανατέθηκε πτυχιακή εργασία με θέμα << Παραγωγή και Διάθεση της Πατάτας στο Κάτω Νευροκόπι, Προβλήματα και Προοπτικές.>> Εισηγητής και επιβλέπων εκπόνησης της πτυχιακής εργασίας ήταν ο καθηγητής κ. Ζουμπουλίδης Βασίλειος. Η εργασία διεκπεραιώθηκε από τον σπουδαστή του τμήματος Λογιστικής Νικολαιδη Νικόλαο. Σκοπός της εργασίας είναι να παρουσιάσει στους αναγνώστες της με ποιο τρόπο επιτυγχάνεται η Παραγωγή της πατάτας στην περιοχή του Κάτω Νευροκοπίου, πως γίνεται η διάθεση της και ποια είναι τα στάδια της, να θίξει και να επισημάνει τα προβλήματα που υπάρχουν, να αναδειχθούν οι λύσεις των προβλημάτων και τέλος να εντοπίσει και να προσδιορίσει τις προοπτικές του προϊόντος. Τα βήματα που ακολουθήθηκαν για την εκπόνηση της εργασίας ήταν: 1. Αρχικά έγινε ο προσδιορισμός του σκοπού και του στόχου της εργασίας. 2. Ακολούθησε ο προσδιορισμός του πλάνου της εργασίας δηλαδή πως θα στηθεί η εργασία. 3. Συλλογή των στοιχείων και των πληροφοριών που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν το σκοπό της εργασίας. 4. Ανάλυση και επεξεργασία των στοιχείων και των πληροφοριών. 5. Σύνταξη της εργασίας. Η συλλογή των στοιχείων για την εκπόνηση της εργασίας έγινε από βιβλιογραφία, από το ΐηίοΓηοί, από την Νομαρχία Δράμας, από το Επαρχείο Κάτω Νευροκοπίου, από τους γεωπόνους της περιοχής και από προσωπική έρευνα. Το Κάτω Νευροκόπι είναι ο τόπος καταγωγής μου και η εκπόνηση της εργασίας αποτέλεσε για μένα, πέρα από μια επιστημονική συγγραφή, την αποτύπωση των προβλημάτων της περιοχής και τα όνειρα των κατοίκων. Προβλήματα τα οποία παραμένουν άλυτα εδώ και πολλά χρόνια, από την έλλειψη οργάνωσης και καθιστούν την πατάτα, πολλές χρονιές σε βάσανο των παραγωγών. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή κύριο Ζουμπουλίδη Βασίλειο για την συνεργασία που είχαμε. Η συμβολή του και οι συμβουλές του ήίαν

7 καταλυτικές στην επίτευξη της εργασίας. Αισιόδοξος και θετικός με κριτικό πνεύμα αλλά και με υπομονή συνέβαλε ουσιαστικά με την καθοδήγηση και τις παραινέσεις του στην επιτυχή ολοκλήρωση της παρούσης εργασίας. Επίσης να ευχαριστήσω τους Γεωπόνους και τους παραγωγούς της περιοχής για τις πληροφορίες, διευκρινίσεις και για την πολύτιμη βοήθεια που μου παρείχαν.

8 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η καλλιέργεια της πατάτας ξεκίνησε στην Νότια Αμερική μεταξύ τριών και τεσσάρων χιλιάδων χρόνων αν και πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι μπορεί να ξεκίνησε η καλλιέργεια της και πριν από δεκατρείς χιλιάδες χρόνια. Η αρχική προέλευση και καταγωγή της πατάτας εικάζεται ότι είναι η ορεινή κεντροδυτική περιοχή της Νοτίου Αμερικής και ειδικότερα ανάμεσα στην περιοχή νοτίως του Περού και βορειοανατολικά της Βολιβίας. Στην εποχή της αυτοκρατορίας των Ίνκας η καλλιέργεια πατάτας είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρη την ήπειρο κάτι που παρατήρησαν και οι πρώτοι ισπανοί χρονικογράφοι στις απαρχές της κατάκτησης της ηπείρου. Οι Ίνκας πέρα από την καλλιέργεια είχαν αναπτύξει και ειδικές μεθόδους συντήρησης και αποθήκευσης είτε με την αποξήρανση πατάτας είτε με την πολτοποίηση της καταφέρνοντας να τη διατηρούν για σημαντικό διάστημα. Η χρησιμότητα της δε ξεπερνούσε την κάλυψη των διατροφικών αναγκών και χρησιμοποιούνταν για την περιποίηση τραυμάτων. Η σπουδαιότητα της πατάτας δεν έγινε αμέσως αντιληπτή από τους Ισπανούς τα πρώτα χρόνια και έπρεπε να περάσουν περίπου 50 χρόνια μέχρι την μεταφορά των πρώτων σπόρων στην Ευρώπη και την καλλιέργεια της σε μικρή κλίμακα από Ισπανούς αγρότες, κυρίως ως ζωοτροφή. Από την Ισπανία και μέχρι τις αρχές του 17ου αιώνα η καλλιέργεια της πατάτας εξαπλώθηκε σχεδόν σε όλη τη Δυτική Ευρώπη χωρίς όμως να συναντά και ιδιαίτερη αποδοχή από τον αγροτικό κόσμο χρησιμοποιούμενη πάντα ως ζωοτροφή και ως τροφή σε περίπτωση μεγάλης ανέχειας. Από τα μέσα του 17ου αιώνα αρχίζει η μεταστροφή και η ένταξη της πατάτας στις διατροφικές συνήθειες των ευρωπαίων. Το 1662 η Βασιλική Κοινότητα της Αγγλίας πρότεινε στην κυβέρνηση την εντατικοποίηση της καλλιέργειας της πατάτας χωρίς όμως η πρόταση της να τύχει ανταπόκρισης, όμως οι ελλείψεις σε τρόφιμα κατά τις περιόδους των πολέμων την επόμενη περίοδο μέχρι τον 18ο οδήγησε το Αγροτικό 1

9 συμβούλιο της Αγγλίας να εκδώσει έναν οδηγό με «Συμβουλές για την καλλιέργεια και την χρήση της πατάτας» το 1795 στους Times. Παρόμοια εξέλιξη υπήρχε και στην απέναντι πλευρά (Ολλανδία, Βέλγιο και Γαλλία) όπου η αναγνώριση προέκυψε προς τα τέλη του 18ου αιώνα, αν και ήδη από το 1771 το Πανεπιστήμιο του Παρισιού διαβεβαίωνε ότι η πατάτα ήταν γευστική και επωφελής για την δημόσια υγεία. Στην Γερμανία δε ο Μέγας Φρειδερίκος της Πρωσίας διείδε την δυνατότητα με την πατάτα της διατροφής μεγάλου τμήματος των υπηκόων του αν και μετά την διαταγή του 1774 για την υποχρεωτική κατανάλωση πατάτας για την καταπολέμηση των λοιμών, αντιδράσεις εμφανίστηκαν από πολλές πλευρές με πιο χαρακτηριστική την απάντηση των κατοίκων της πόλης Kolberg οι οποίοι αναρωτήθηκαν «?..ποια η χρησιμότητα της αφού ούτε μυρωδιά έχει, ούτε γεύση ούτε καν τα σκυλιά δε την ακουμπούν». Όμως τελικά με ένα ευφυές τέχνασμα αντίστροφης ψυχολογίας, το επιθυμητό αποτέλεσμα που ήταν η διάδοση της πατάτας επιτεύχθηκε. Ο Μέγας Φρειδερίκος έδωσε διαταγή να καλλιεργηθεί ένα από τα βασιλικά χωράφια με πατάτες και να φυλάσσεται νύχτα μέρα από ισχυρή φρουρά. Μετά από λίγες μέρες χωρικοί από τις γύρω περιοχές είχαν λεηλατήσει το χωράφι, φυτεύοντας τους σπόρους στα δικά τους χωράφια. Στην Ελλάδα η πατάτα εισήχθη στην ελληνική γεωργία από τον Ιωάννη Καποδίστρια το 1833 και καλλιεργήθηκε πειραματικά σε περιορισμένη κλίμακα στην Πελοπόννησο. Η συστηματική της καλλιέργεια άρχισε να πραγματοποιείται μετά από 50 χρόνια στα 1880, αφού χρειάστηκε να περάσει ένα μεγάλο διάστημα για να αναγνωριστεί η σημασία της.( 1.1 ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Η πατάτα αποτελεί το προϊόν Νο4 στον κόσμο, μετά το ρύζι, το σιτάρι και το καλαμπόκι και η παγκόσμια παραγωγή ανέρχεται ετησίως σε πάνω από 300 εκατομμύρια τόνους. Καλλιεργείται σε πάνω από 100 χώρες από τις Άνδεις έως την Κίνα και την Ινδία και από τη Βόρεια Ευρώπη έως τις στέπες της Ουκρανίας Η καλλιεργούμενη πατάτα ανήκει στην οικογένεια solanaceae (Σολανώδη), η οποία περιλαμβάνει τα κυριότερα καλλιεργούμενα κηπευτικά είδη (τομάτα, μελιτζάνα, πιπεριά, καπνός κ.α.)(λαχανοκομία, Κ.Γ. Δημητράκης, εκδόσεις Αγρότυπος) 2

10 Είναι ετήσιο ποώδες φυτό, με βιολογικό κύκλο ζωής 3-5 μηνών, ανάλογα με την ποικιλία. Τα στελέχη ποικίλουν και αυτά ανάλογα με την ποικιλία σε μήκος, χρώμα, χνούδι και εμφάνιση. Τα φύλλα ξεχωρίζουν και αυτά ανάλογα με τον αριθμό τους, το μέγεθος, την πρόσφυση στο στέλεχος, την πυκνότητα και το χνούδι τους. Τα άνθη χαρακτηρίζουν και αυτά τις ποικιλίες. Υπάρχουν ποικιλίες με άφθονα άνθη και ποικιλίες χωρίς άνθη. Το άνθος ωστόσο μπορεί να είναι λευκό, ροζ, βιολετί ή γαλαζωπό. Οι ρίζες προέρχονται από τον κόνδυλο (δηλαδή από ένα μόσχευμα, συγκεκριμένα ο κόνδυλος είναι ένας βλαστός τροποποιημένος για αποθήκευση θρεπτικών στοιχείων) και αποτελούν λιγότερο σημαντικό στοιχείο για την αναγνώριση του φυτού. Ενώ αντίθετα οι κόνδυλοι αποτελούν βασικό στοιχείο βοτανικής και ποικιλιακής ταξινόμησης αφού όσον αφορά το σχήμα τους μπορεί να είναι επιμήκεις, ωώδεις, σφαιρικοί ή πιεσμένοι. Επίσης το χρώμα της επιδερμίδας τους παρουσιάζει διαφορές (λευκό, ροζ, κίτρινη) όπως και η εμφάνιση της (λεπτή, χοντρή, λεία, άγρια). Διαφορές σημειώνονται και στους οφθαλμούς των κονδύλων ως προς τον αριθμό τους όπως και στο χρώμα της σάρκας το οποίο αξιολογείται στους ώριμους κονδύλους το οποίο μπορεί να είναι κίτρινο ανοιχτό, κίτρινο καθαρό ή κίτρινο αχυρένιο. 1.3 ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΛΙΜΑ. Η καλλιέργεια μπορεί να πραγματοποιηθεί σε οποιαδήποτε περιοχή και έδαφος και αυτό γιατί η πατάτα μπορεί και προσαρμόζεται σε οποιοδήποτε εδαφικό και κλιματολογικό περιβάλλον. Ωστόσο υπάρχει ένα ιδιαίτερο κλίμα μέσα στο οποίο μπορεί να αναπτύξει το μέγιστο ποσοτικό και ποιοτικό της δυναμικό. Προτιμά δροσερό περιβάλλον με θερμοκρασίες γύρω στους βαθμούς Κελσίου, με νεφοσκεπή ουρανό και μια σταθερή χορήγηση νερού γι αυτό αποδίδει καλύτερα σε ορεινές περιοχές. ΕΔΑΦΟΣ. Η πατάτα χρειάζεται ελαφρά και γόνιμα εδάφη που στραγγίζουν εύκολα, με ρη γύρω στο 5,5. Επίσης όσο πιο μαλακά είναι τα εδάφη τόσο πιο πρώιμη είναι η παραγωγή. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ. Απαιτείται καλή κατεργασία του εδάφους έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη του 3

11 ριζικού συστήματος και των κονδύλων. Συστήνεται μια βαθιά άροση ^ την οποία ακολουθεί μια δεύτερη άροση και πριν την φύτευση πρέπει να φρεζάρεται το έδαφος, να ψιλοχωματίζεται και να ισοπεδώνεται. Επίσης πρέπει να μειώνονται στο ελάχιστο οι επεμβάσεις των μηχανημάτων για να αποφεύγεται η συμπίεση του εδάφους. 1.4 ΣΠΟΡΑ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ Η σπορά του ντόπιου πατατόσπορου τοποθετείτε τον Ιούλιο-Αύγουστο. Η σπορά του εισαγόμενου πατατόσπορου γίνεται μεταξύ Δεκέμβρη και Απρίλιο. Ενώ η εποχή συλλογής τοποθετείται πάντα σύμφωνα με την εποχή σποράς και ακολουθεί μετά την ωρίμανση των κονδύλων. 1.5 Η ΠΑΤΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΑΑΑΑΑ Οι ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες της χώρας μας επιτρέπουν την καλλιέργεια της πατάτας σε δυο επιπλέον κύκλους: χειμώνα-άνοιξη και φθινόπωρο εκτός από τον κύκλο άνοιξης-καλοκαιριού. Ο πρώτος κύκλος είναι ο σημαντικότερος αφού με αυτόν επιτυγχάνεται η λεγόμενη πρώιμη παραγωγή η οποία προτιμάται από τους καταναλωτές και ιδιαίτερα από τους ευρωπαίους εξαιτίας της φρεσκάδας και της δροσιάς του προϊόντος. Η πρώιμη παραγωγή μπορεί να πραγματοποιηθεί ανάμεσα στο χρονικό διάστημα που αρχίζει τέλη Μαρτίου και φθάνει μέχρι τον Ιούλιο. Παρατίθεται πίνακας με στοιχεία της παραγωγής πατάτας στην Ελλάδα. 4

12 Γεωγραφικό διαμέρισμα και νομός Παραγωγή ( σε τόνους) Καλλιεργούμενη έκταση Σ τερ εά Ε λ λ ά δ α & Ε ύ β ο ια Π ερ. Π ρ ω τευ ο ύ σ η ς Α ττικ ή ς Α ιτω λ ο α κ α ρ ν α ν ία ς Β ο ιω τία ς Ε υβ οία ς Ε υ ρ υ τα ν ία ς Φ θ ιώ τιδ α ς Φ ω κ ίδ α ς Π ελ ο π ό ν ν η σ ο ς Α ρ γ ο λ ίδ α ς Α ρ κ α δ ία ς Α χ α ία ς Η λεία ς Κ ο ρ ιν θ ία ς Λ α κ ω ν ία ς Μ εσ σ η ν ία ς Ιό ν ιο ι Ν ή σ ο ι Ζ α κ ύ ν θ ο υ Κ έρ κυ ρ α ς Κ εφ α λ λ ο ν ιά ς Λ ευ κ ά δ α ς Ή π ε ιρ ο ς Α ρ τα ς Θ εσ π ρ ω τία ς Ιω α ν ν ίν ω ν Π ρέβ εζα ς Θ εσ σ α λ ία Κ α ρ δ ίτσ α Λ ά ρ ισ α Μ α γ ν η σ ία ς Τ ρ ικ ά λ ω ν Μ α κ εδ ο ν ία Γ ρ εβ εν ώ ν Δ ρ ά μ α ς Η μαθίας Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η ς Κ αβά λας Κ α σ το ρ ιά ς Κ ιλκίς Κ ο ζά νη ς Π έλλης Π ιερ ία ς Σ ερ ρ ώ ν Φ λ ω ρ ίν η ς Χ α λ κ ιδ ικ ή ς Θ ρ ά κη Έ β ρ ο υ Ξ ά ν θ η ς Ρ οδόπ ης Ν ή σ ο ι Α ιγ α ίο υ Δ ω δ εκ α ν ή σ ο υ Κ υκλά δω ν Λ έσ β ου Σ άμου Χ ίου Κ ρήτη Η ρακλείου Λ α σ ι θίου Ρ εθύμ νου Χ α ν ίω ν Πίνακας 1 Πηγή: ΕΣΥΕ

13 Συγκρίνοντας λοιπόν τις περιοχές της Ελλάδας σύμφωνα με την παραγωγή πατάτας σε τόνους και την καλλιεργούμενη έκταση σε κάθε περιοχή, προκύπτει ότι ο Νομός Ηλείας είναι πρώτος σε παραγωγή πατάτας ενώ ο Νομός Δράμας κατατάσσεται πέμπτος. 1.6 ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Υπάρχουν πολλές ποικιλίες πατάτας με διάφορα μορφολογικά και ανατομικά χαρακτηριστικά. Oι κυριότερες ποικιλίες πατάτας που κατακλύζουν την Ελληνική αγορά είναι οι εξής: Donald, Timate, Baraka, Cantate, Casanova, Edzina, concurrent, Latona, Jarrla, Monaliza, Mansour, Obelix, Vivaldi, Van Goch, Αίντα, Άτλας, Κλωστάρ, Λόλα, Μαρίνα, Παμίνα, Σαχελ, Super star, Kennebec, Jaerla, Spunta, Folva, Globe, Accent, Κόσμος, Καρλίτα, Αουσόνια, Μαρφόνα, Φάμπουλα, Μοντιάλ, Άγκρια, Πέρλα, Ετζίνα, Αρμάδα, Ερμής, Ντίσκο, Χέρθα, Νικίτα, Ιμπάλα, lisetta. 1.7 ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΠΑΤΑΤΑΣ Η πατάτα είναι μια πλούσια φυσική πηγή σε πολλά θρεπτικά συστατικά που ξεχωρίζει για τη μεγάλη διατροφική της αξία. Η πατάτα είναι ένα κηπευτικό που αποτελείται από 80% νερό και 20% περίπου ξηρή ουσία. Συγκεκριμένα, στα 100 γραμμάρια περιέχει 18 γραμμάρια υδατάνθρακες, 2 γραμμάρια πρωτεΐνη, 0,1 γραμμάρια λίπους, 1-3 γραμμάρια φυτικές ίνες, βιταμίνες B και C και ανόργανα άλατα ασβεστίου, φωσφόρου, σιδήρου, καλίου και νατρίου. Μια μέτρια πατάτα περιέχει 0,11 μικρο-γραμμάρια θειαμίνη, 0,20 μικρογραμμάρια πυριδοξίνη και 1,4 μικρογραμμάρια Νιασίνη. Όταν η πατάτα τρώγεται με τη φλούδα της είναι καλή πηγή σε φυτικές ίνες που έχουν ευεργετικές ιδιότητες στον οργανισμό. Σήμερα με τις νέες τάσεις της υγιεινής διατροφής που έχουν σαν πρότυπο την παραδοσιακή μας «Μεσογειακή Δίαιτα» η πατάτα όπως και τα λαχανικά, βρίσκονται στη βάση της δομής της Πυραμίδας τα οποία συστήνονται να καταναλώνονται καθημερινά. 6

14 1.8 Πατάτα σε σχέση με το ηλιακό έγκαυμα και την υπέρταση. Σε περίπτωση ηλιακού εγκαύματος μπορείτε να ανακουφιστείτε αμέσως από τον πόνο και τον ερεθισμό του δέρματος χρησιμοποιώντας τις θεραπευτικές ιδιότητες της πατάτας. Περάστε μια πατάτα από τον τρίφτη και βάλτε τον πολτό της ως κατάπλασμα πάνω στα πονεμένα σημεία. Το άμυλο που περιέχει η πατάτα (σε ποσοστό 20% περίπου) θα καταπραΰνει τους φλογισμένους ιστούς, ενώ θα δράσει μαλακτικά και αναλγητικά μειώνοντας το «τράβηγμα» και τον πόνο. ( Ρίχνει την αρτηριακή πίεση χωρίς να παχαίνει. Μια μερίδα πατάτες με τη φλούδα τους δύο φορές την ημέρα ρίχνει την αρτηριακή πίεση και μάλιστα χωρίς να μας φορτώνει με παραπανίσια κιλά, υποστηρίζει τώρα νέα αμερικανική μελέτη. Οι ειδικοί του Πανεπιστημίου Scranton, στην Πενσυλβάνια, διαπίστωσαν ότι η φλούδα της πατάτας περιέχει θαυματουργές ουσίες ικανές να διατηρούν την αρτηριακή πίεση σε υγιή επίπεδα. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι οι πατάτες περιέχουν χημικές ουσίες παρόμοιες με αυτές που εμπεριέχονται σε φάρμακα κατά της υπέρτασης. ( 7

15 2. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙ 2.1 Η ΠΑΤΑΤΑ ΣΤΟ Κ. ΝΕΥΡΟΚΟΠΙ Το λεκανοπέδιο Κάτω Νευροκοπίου είναι μια περιοχή, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και με πληθυσμό κατεξοχήν αγροτικό. Η καλλιέργεια της πατάτας στο λεκανοπέδιο του Κ. Νευροκοπίου αρχίζει στα μέσα της δεκαετίας του Οι εδαφολογικές συνθήκες της περιοχής, σε συνδυασμό με την ηλιοφάνεια ευνοούν την καλλιέργεια της πατάτας, ενώ η μακρόχρονη εμπειρία των καλλιεργητών συντελεί στην ποιοτική υπεροχή της ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ Κ. ΝΕΥΡΟΚΟΠΙ Τα στάδια καλλιέργειας είναι τέσσερα: α) Το στάδιο του φυτρώματος. β) Το στάδιο της ανάπτυξης των βλαστών. γ) Το στάδιο της μεγέθυνσης των κονδύλων (υπόγειοι βλαστοί, καρποί). δ) Το στάδιο της ωρίμανσης των κονδύλων. Η έναρξη και η διάρκεια αυτών των σταδίων εξαρτάται από τις καλλιεργούμενες ποικιλίες ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΤΟ Κ. ΝΕΥΡΟΚΟΠΙ Οι ποικιλίες που παράγονται στο Κ. Νευροκόπι είναι η Βρυπάα, η η 1Ϊ8^1α, η Μαρφόνα, η Φάμπουλα και Ερμής. Για την ποικιλία Βρυπάα η έναρξη της κονδυλοποίησης είναι μέρες μετά το φύτρωμα, η διάρκεια της 20 μέρες, η διάρκεια της μεγέθυνσης των κονδύλων μέρες και η διάρκεια της ωρίμανσης περίπου 20 μέρες. Για την α Γΐα αντίστοιχα η έναρξη είναι μέρες μετά το φύτρωμα, η διάρκεια της περίπου 30 μέρες ενώ η διάρκεια της μεγέθυνσης και της ωρίμανσης των κονδύλων είναι περίπου η ίδια με την Βρυπάα. 8

16 2.2.2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΟΙΚΙΛΙΩΝ ΑΘΚΕΑ : Ποικιλία μεσοόψιμη, με κίτρινη σάρκα και πολύ καλή απόδοση. Οι κόνδυλοι είναι επιμήκεις με αβαθή μάτια. Φύλλωμα υψηλό, πλούσιο και ισχυρό γι αυτό απαιτεί λιγότερη λίπανση με αζωτούχα. Είναι ανθεκτική στις ιώσεις, είναι ευρείας κατανάλωσης και κατάλληλη για τσιπς και προτηγανισμένη. υε^εττα,ι-ποικιλία πρώιμη-μεσοπρώιμη με ωραία επιδερμίδα, ελαφρά κίτρινη σάρκα με υψηλή παραγωγή και γρήγορη κονδυλοποίηση. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για φθινοπωρινή καλλιέργεια και να αποθηκευτεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. 8ΡϋΝΤΑ: Ποικιλία μεσοπρώιμη, με κιτρινωπή επιδερμίδα και ελαφρά κίτρινη σάρκα, με πολύ υψηλή παραγωγή. Οι κόνδυλοι είναι μεγάλοι, ομοιόμορφοι και επιμήκεις. 2.3 ΣΠΟΡΑ ΤΟΥΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΥ Η σπορά του πατατόσπορου (ο οποίος είναι εισαγόμενος από την Ολλανδία και τη Γαλλία) γίνεται την άνοιξη και συγκεκριμένα από Μάρτιο έως και Μάιο (ανάλογα τις καιρικές συνθήκες). Στο Νευροκόπι έχουμε μια καλλιεργητική περίοδο λόγω του παρατεταμένου χειμώνα ενώ σε άλλες περιοχές της Ελλάδας υπάρχουν δυο καλλιεργητικές περίοδοι π.χ. Πάτρα ΤΡΟΠΟΙ ΣΠΟΡΑΣ Η σπορά του πατατόσπορου γίνεται μηχανικά. Οι πατατοσπορείς ταξινομούνται σε ημιαυτόματους και αυτόματους ανάλογα με το σύστημα τροφοδοσίας του πατατόσπορου. Στους ημιαυτόματους ο σπόρος τοποθετείται με το χέρι στο όργανο ενώ στους αυτόματους υπάρχει μια αλυσίδα με κουτάλες η οποία παίρνει το σπόρο από τη χοάνη. Στη συνέχεια ο σπόρος τοποθετείται σε αυλάκια σε βάθος 5-8 εκ. και σκεπάζεται με χώμα. Η επιλογή των πατατοσπορέων γίνετε ανάλογα με το τύπο του σπόρου και τον αριθμό των εργατικών χεριών που υπάρχουν. 9

17 2.3.2 ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΕΙΣ Οι πατατοσπορείς που χρησιμοποιούνται κυρίως είναι: Μarathon Magnum, Marathon Super F, Gruse, Marchetto. Marathon Magnum: Δύσειρος αυτόματος πατατοσπορέας. Αποστάσεις σποράς cm μεταξύ σειρών και αποστάσεις στη σειρά που κυμαίνονται από cm. Χωρητικότητα κάδου 870kg. Σύστημα λήψης κονδύλων με κουτάλες, όπου κάθε κουτάλα συλλαμβάνει τους κονδύλους όταν η καδένα(αλυσίδα που κινεί την μηχανή) κατεβαίνει. Η δεύτερη πατάτα χρησιμεύει σαν εφεδρεία. Κατά την οριζόντια κίνηση στο ανώτατο σημείο αλλαγής διεύθυνσης η επιπλέον πατάτα πέφτει ξανά στον κάδο. Αυτό το σύστημα επιτρέπει την άριστη σπορά ακόμη και με πατάτες μεγάλες και όχι στρογγυλές. Marathon Super F: Τετράσειρος αυτόματος πατατοσπορέας. Αποστάσεις σποράς cm μεταξύ σειρών και cm πάνω στη σειρά. Χωρητικότητα 900kg. Απόδοση 1,4ha την ώρα. Σύστημα λήψης κονδύλου με κουτάλες όπου κάθε κουτάλα συλλαμβάνει 1 ή 2 κονδύλους όταν η αλυσίδα κατεβαίνει. Η δεύτερη πατάτα χρησιμεύει σαν εφεδρεία. Κατά την οριζόντια διαδρομή στο ανώτατο σημείο αλλαγής διεύθυνσης η επιπλέον πατάτα πέφτει ξανά στον κάδο. Αυτό το σύστημα επιτρέπει την άριστη σπορά ακόμη και με πατάτες μεγάλες. GRUSE: Δίσειρος αυτόματος πατατοσπορέας για ολόκληρες ή κομματιασμένες πατάτες. Με δονητικές ταινίες έτσι ώστε να τοποθετείται μόνο ένας κόνδυλος. Marchetto: Αυτόματος δίσειρος πατατοσπορέας με μόνο τον οδηγό. Τεμαχισμένος στη διάρκεια της σποράς σε 2 ή 4 κομμάτια. Μπορεί να δεχθεί φαρμακοδιανομέα (πρόσθετο εξάρτημα για ταυτόχρονη λίπανση, μαζί με τη σπορά) και να κάνει και δεύτερο παράχωμα (ρίχνει δεύτερο στρώμα χώματος πάνω στο σπόρο) Η επιφάνεια του καλύπτει περίπου 3ha/8 ώρες. Ημιαυτόματος τετράσειρος με 2 εργάτες και τον οδηγό. Άμεσο σκέπασμα με δίσκους. Μπορεί να δεχθεί φαρμακοδιανομέα και όργανο για δεύτερο παράχωμα. 10

18 2.4 ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ 1) Κατά την διάρκεια της βλάστησης η πατάτα εξακολουθεί να σκεπάζετε με χώμα έτσι ώστε να σχηματιστούν τα λεγόμενα σαμάρια τα οποία στηρίζουν καλύτερα τα φυτά και δίνουν τη δυνατότητα στις ρίζες και στους υπόγειους βλαστούς να αναπτυχθούν στα πάνω στρώματα του εδάφους που είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. 2) Μια άλλη φροντίδα είναι η λίπανση της πατάτας στόχος της οποίας είναι η επίτευξη μεγαλύτερων αποδόσεων. Στοιχεία που χρησιμοποιούνται είναι: το άζωτο, ο φωσφόρος, το κάλλιο και το μαγνήσιο. Γενικά το άζωτο επιταχύνει το ρυθμό ανάπτυξης των βλαστών και του φυλλώματος κατά το στάδιο μετά την φύτευση. Η παράμετρος αυτή είναι πολύ σημαντική για την επίτευξη πρώιμης παραγωγής. Η αζωτολίπανση γίνεται σε 2 φάσεις, η πρώτη πριν ή κατά την διάρκεια της φύτευσης και η δεύτερη κατά το σκάλισμα. Τα υπόλοιπα στοιχεία χρησιμοποιούνται λιγότερο στην περιοχή του Κ. Νευροκοπίου γιατί το έδαφος διαθέτει ικανοποιητικές ποσότητες από αυτά. Ωστόσο υπερβολική χρήση των παραπάνω προκαλεί και δυσάρεστες συνέπειες. 3) Η πατάτα είναι φυτό που καταναλώνει μεγάλες ποσότητες νερού οπότε η άρδευση παίζει σημαντικό ρόλο στην ποσοτική και ποιοτική ανάπτυξη της. Η ημερήσια υδατοκατανάλωση εξαρτάται από το βαθμό ξήρανσης του εδάφους, από το βαθμό εφοδιασμού των φυτών από το υπόγειο νερό από το βιολογικό στάδιο που βρίσκεται η καλλιέργεια, την υγρασία του αέρα και την ηλιοφάνεια. Συγκεκριμένα η ημερήσια υδατοκατανάλωση στο Νευροκόπι την περίοδο ανάπτυξης των βλαστών είναι 1-2 κυβικα μέτρα ανά στρέμμα, στην περίοδο κονδυλοποίησης 2-4 κυβικά, στην περίοδο μεγέθυνσης 4-7 κυβικά, ενώ στην περίοδο ωρίμανσης 4-5 κυβικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η υπερβολική άρδευση προκαλεί την καταστροφή του ριζικού συστήματος και έτσι οδηγούμαστε στην μείωση της παραγωγής. 11

19 2.5 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ Κατά την διαδικασία και την διάρκεια της παραγωγής μπορεί να προκόψουν ορισμένες φυσιολογικές ανωμαλίες τέτοιες μπορεί να είναι: α) Δημιουργία κενού στο κέντρο των κονδύλων(κούφια καρδιά) που προκαλείται από χαμηλές θερμοκρασίες. β) Εσωτερική νέκρωση κονδύλων (μαύρη καρδιά) που προκαλείται από τον ελλιπή αερισμό των φυτών λόγω κατάκλισης του εδάφους από νερό. γ) Εσωτερικά τραύματα από πρόσκρουση η συμπίεση κατά την συγκομιδή. δ) Επιφανειακό σχίσιμο λόγω της απότομης αλλαγής των καιρικών συνθηκών. ε) Ηλιόκαμα και πρασίνισμα, κατά την ανάπτυξη των κονδύλων που βρίσκονται στην επιφάνεια του εδάφους είναι δυνατόν το επάνω τμήμα τους να εκτεθεί σε έντονοι ηλιακή ακτινοβολία, οπότε οι επιφανειακοί ιστοί νεκρώνονται αποκτούν καφέ χρώμα και ξεραίνονται. ζ) Εσωτερική νέκρωση κονδύλων από υψηλή θερμοκρασία. η) μελανή κηλίδωση ιστών από πρόσκρουση ή σύνθλιψη. θ) Ανώμαλη δευτερογενής τοπική διόγκωση. Μετά από μια περίοδο ξηρασίας ή βροχής μπορεί να προκληθεί μορφολογική δυσμορφία στους κονδύλους. ι) Ζημίες από χαμηλές θερμοκρασίες. 2.6 ΒΑΚΤΗΡΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ 1) Δακτυλιωτή σήψη της πατάτας. 2) Καστανή σήψη της πατάτας. 3) Ακτινομύκωση της πατάτας. 4) Μελάνωση του λαιμού της πατάτας. 2.7 ΕΧΘΡΟΙ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ 1) Χρυσονηματώδης ή κυστονηματώδης. 12

20 2) Σιδηροσκώληκας. 3) Δορυφόρος. 4) Αγροτίδες. 5) Φθοριμαία. 6) Περονόσπορος. 7) Αλτερνάρια. 8) Ριζοκτόνια. 9) Ιός του καρουλιάσματος των φύλλων. 10) Ιός της ράβδωσης. 2.8 ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ Η συγκομιδή γίνεται περίπου στις 20 Αυγούστου με 15 Οκτωβρίου. Κατά την φάση αυτή η πατάτα έχει κάνει τον κύκλο της και έχει αρχίσει να ξεραίνεται δηλαδή έχει ωριμάσει. Περίπου μέρες μετά την ξήρανση του φυτού αρχίζει η διαδικασία της συγκομιδής και αυτό γιατί το περίδερμα των κονδύλων έχει πλέον αναπτυχθεί αρκετά και επομένως μειώνεται ο κίνδυνος να τραυματιστούν οι πατάτες. Ωστόσο η ξήρανση μπορεί να γίνει και τεχνητά με μηχανικά μέσα τα οποία καταστρέφουν το υπόγειο τμήμα ή με φυτοφάρμακα τα οποία ξηραίνουν τα φύλλα και τους βλαστούς. Η συγκομιδή γίνεται με 2 τρόπους είτε με τα χέρια χρησιμοποιώντας τσάπα είτε με ειδικές μηχανές. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο οι μηχανές γιατί μειώνεται έτσι ο κίνδυνος να τραυματιστούν οι πατάτες. 13

21 3. ΔΙΑΘΕΣΗ 3.1 ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΣΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΤΗΡΙΑ Αφού γίνει η συγκομιδή της πατάτας, τοποθετούνται σε μεγάλους σάκους και στη συνέχεια μεταφέρονται με φορτηγά στα συσκευαστήρια της περιοχής όπου θα συσκευαστούν και διοχετευτούν έπειτα στην αγορά. 3.2 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΩΣ Π.Γ.Ε. Στις 25 Μαρτίου 2002 η πατάτα Κ. Νευροκοπίου αναγνωρίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως Π.Γ.Ε. (Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης). Έτσι η πατάτα αποκτά κύρος και στην διεθνή αγορά φέροντας το σήμα πιστοποίησης της. ΕΝΩΣΗ 1ΓΡ0Τ. ΙΥΝΙΙΜΩΝ Ν, ΙΡ Μ Μ ΠΟΙΟΤΗΤΑ Α) ΠΡΟΪΟΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦ. ΕΝΔΕΙΞΗΣΦΕΚ /94 ΚΑΘ. ΒΑΡΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ ΚΙΛΑ 25 +2% Σήμα πιστοποίησης Σήμα πιστοποίησης 14

22 3 2.1 ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Ταυτοποίηση προϊόντος (product identification) ή σηματοποίηση προϊόντος (product branding) ονομάζεται εκείνη η λειτουργία εμπορίας κατά την οποία προσδιορίζεται η ταυτότητα του προϊόντος, που διακινείται στην αγορά. (Καμενίδης Χ.,2004,σελ.191) Πλεονεκτήματα ταυτοποίησης Ως προς τους παραγωγούς και τους φορείς μεταποίησης ή εμπορίας 1) Διαφοροποιεί τα προϊόντα μιας επιχείρησης από τα προϊόντα ανταγωνιστικών επιχειρήσεων. 2) Παρέχει ανεξαρτησία κατά την τιμολόγηση των προϊόντων. Μια επιχείρηση κατά τον καθορισμό της τιμής ενός προϊόντος της που έχει επικρατήσει στην αγορά, δεν παίρνει πολύ υπόψη της τον ανταγωνισμό, αφού χάρη στο επιτυχημένο εμπορικό σήμα της έγινε η διαφοροποίηση του προϊόντος της από τα ομοειδή προϊόντα ανταγωνιστικών επιχειρήσεων. 3) Διευκολύνει τη διαφήμιση διότι τα εμπορικά σήματα ευκολότερα και αποτελεσματικότερα συμβάλουν στη διαφήμιση των προϊόντων που τα φέρουν, πετυχαίνοντας τη διαφοροποίησή τους από ομοειδή προϊόντα άλλων επιχειρήσεων, τη μείωση του κόστους διαφήμισης και την αύξηση των πωλήσεων. 4) Επιτυγχάνει μεγαλύτερη σταθερότητα τιμών διότι σε περιόδους πτώσης των τιμών τα προϊόντα που φέρουν εμπορικά σήματα δείχνουν μικρότερη πτωτική τάση στις τιμές τους. 5) Προστατεύει τη φήμη του προϊόντος. 6) Αυξάνει την ποσότητα πώλησης. 7) Δημιουργεί αυξημένο εισόδημα. 8) Συντελεί στη εξοικονόμηση πολυτίμου χρόνου. 9) Αυξάνει τη διαύγεια της αγοράς. 15

23 Ως προς τους καταναλωτές 1) Διευκολύνει την αγορά προϊόντων αφού ο καταναλωτής τα αναγνωρίζει αμέσως. 2) Προστατεύει τους καταναλωτές. 3) Χρησιμεύει ως οδηγός των καταναλωτών. Ως προς το κράτος: 1) Συντελεί στη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων. 2) Συντελεί στην προστασία των καταναλωτών. 3.3 ΣΥΣΚΕΥΑΣΤΗΡΙΟ Μετά την συγκομιδή οι πατάτες μεταφέρονται στο συσκευαστήριο όπου θα συσκευαστούν και θα διοχετευθούν έπειτα στην αγορά. Στο Νευροκόπι υπάρχουν πολλά συσκευαστήρια, ένα όμως από τα πιο σύγχρονα είναι αυτό της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Δράμας. Εκεί οι πατάτες τοποθετούνται σε μεγάλους σάκους, τις ξεχωρίζουν ανάλογα την ποιότητα και το μέγεθος τους σε μεγάλες και μικρές και έπειτα συσκευάζονται στις διάφορες συσκευασίες και τοποθετείται το σήμα πιστοποίησης. Οι συσκευασίες στις οποίες συσκευάζονται είναι των 3 κιλών, 5 κιλών, 25 κιλών οι οποίες στέλνονται στα super market και των 30 και 50 κιλών οι οποίες στέλνονται στις λαχαναγορές. 3.4 ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΟΔ ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε πως φτάνει η πατάτα στο τραπέζι του καταναλωτή θα πρέπει να περιγράψουμε την διαδικασία με την οποία πραγματοποιείται αυτό δηλαδή πως λειτουργεί το σύστημα εμπορίας. 16

24 3.4.1 ΦΟΡΕΙΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Η έννοια των φορέων εμπορίας: Φορείς εμπορίας (marketing institutions) ή εμπορικές επιχειρήσεις (marketing firms) ή έμποροι, ονομάζονται τα άτομα ή εταιρίες που παίρνουν μέρος στη διακίνηση των αγροτικών προϊόντων από τους παραγωγούς ως τους καταναλωτές. Οι φορείς εμπορίας ονομάζονται και μεσάζοντες(middiemen) ή ενδιάμεσοι (intermediaries), γιατί λειτουργούν ανάμεσα στους παραγωγούς και τους καταναλωτές, αφού παίρνουν τα προϊόντα από τους παραγωγούς και τα προωθούν στους καταναλωτές. (Καμενίδης Χ., 2004, σελ.345) ΕΙΔΗ ΦΟΡΕΩΝ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Οι φορείς εμπορίας των αγροτικών προϊόντων μπορούν να χωριστούν σε δυο μεγάλες κατηγορίες, ανάλογα με το αν αποκτούν ή όχι κυριότητα των αγροτικών προϊόντων κατά τη διακίνηση τους. Έτσι οι φορείς διακρίνονται: α) Σε χονδρέμπορους και λιανέμπορους αφού αυτοί αποκτούν την κυριότητα του προϊόντος. β) Σε μεσίτες και αντιπρόσωπους οι οποίοι δεν αποκτούν την κυριότητα του προϊόντος. Χονδρέμποροι: λέγονται οι φορείς εμπορίας που αγοράζουν το αγροτικά προϊόντα από τους παραγωγούς και τα μεταπωλούν στους λιανοπωλητές αλλά και σε άλλους αγοραστές αλλά όχι στους τελικούς καταναλωτές. Λιανέμποροι: λέγονται εκείνοι οι φορείς εμπορίας, οι οποίοι πωλούν προϊόντα απευθείας στους τελικούς καταναλωτές. Μεσίτες: είναι οι φορείς εμπορίας οι οποίοι βοηθούν τους πωλητές ή τους αγοραστές του προϊόντος να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και να προβούν στην αγοραπωλησία του προϊόντος. Αντιπρόσωποι: είναι εκείνοι οι οποίοι βοηθούν τους αγοραστές μιας περιοχής να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους και να τους διευκολύνουν στις διαπραγματεύσεις για την αγοραπωλησία των προϊόντων. 17

25 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ Σύμφωνα με τον ορισμό που δόθηκε στο παγκόσμιο συνέδριο συνεταιριστικών οργανώσεων στο Μάντσεστερ της Αγγλίας το 1995:«''Συνεταιρισμός'' είναι μια αυτόνομη ένωση προσώπων που συγκροτείται εθελοντικά για την αντιμετώπιση των κοινών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αναγκών και επιδιώξεων τους, διαμέσου μιας συνιδιόκτητης και δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης» (Λεξικό οικονομικοτεχνικών όρων του «Ελληνικού Κέντρου Παραγωγικότητος» (έκδ. Αθήναι 1965, σελ.138). Ο όρος αυτός αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τον 19ο αιώνα, όπου και εξελίχθηκε ως ιδεολογία και ως κίνημα με κοινωνικό και οικονομικό περιεχόμενο αποβλέποντας κυρίως τις ασθενέστερες τάξεις των εργαζομένων για την ικανοποιητικότερη αντιμετώπιση των διαφόρων συχνά αναφυομένων αυθαιρεσιών του άκρατου κεφαλαιοκρατισμού. Η ελευθερία της συγκρότησης συνεταιρισμού για την επιδίωξη νόμιμων σκοπών θεμελιώνεται στα συντάγματα όλων των φιλελεύθερων και δημοκρατικών πολιτειών (δικαίωμα του «συνεταιρίζεσθαι»). Η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι βρίσκεται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου: Άρθρο Καθένας έχει το δικαίωμα στην ελευθερία της ειρηνικής συνάθροισης και του συνεταιρίζεσθαι. 2. Κανείς δεν μπορεί να υποχρεωθεί να συμμετέχει σε ορισμένο σωματείο. Η ελληνική νομοθεσία Στην ελληνική νομοθεσία γίνεται διάκριση μεταξύ: - Αστικών συνεταιρισμών το νομικό πλαίσιο της λειτουργίας των οποίων ρυθμίζεται από το νόμο ''1667/1986'' και - Αγροτικών συνεταιρισμών που διέπονται από το νόμο ''2810/2000''. Στους αστικούς συνεταιρισμούς, περιλαμβάνονται: - Οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί, που για τη σύστασή τους απαιτούνται τουλάχιστον εκατό άτομα, ενώ απαιτούνται δεκαπέντε άτομα για τους λοιπούς, όπως: - Παραγωγικούς συνεταιρισμούς. - Προμηθευτικούς συνεταιρισμούς. 18

26 - Πιστωτικούς συνεταιρισμούς. - Μεταφορικούς συνεταιρισμούς. - Τουριστικούς συνεταιρισμούς κ.α. Αγροτικοί συνεταιρισμοί Αγροτικοί είναι όσοι δραστηριοποιούνται σε οποιοδήποτε τομέα της αγροτικής οικονομίας για την ίδρυση των οποίων απαιτούνται τουλάχιστον επτά άτομα. Για να ενισχυθεί ο κεφαλαιουχικός χαρακτήρας του αγροτικού συνεταιρισμού παρέχεται η δυνατότητα απόκτησης περισσοτέρων από μιας μερίδων, οι οποίες μπορούν να δώσουν στον κάτοχο δικαίωμα περισσοτέρων από μιας ψήφου, η οποία όμως σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να ξεπερνά τις τρεις. Κάθε αστικός και γεωργικός συνεταιρισμός, ως νομικό, πρόσωπο είναι έμπορος και συνεπώς μπορεί να κηρυχτεί σε πτώχευση. Οι συνέταιροι αγροτικού συνεταιρισμού δεν μπορούν να προσωποκρατηθούν για τα χρέη του τελευταίου. (Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου, Βιώσιμη συνεταιριστική οικονομία (Θεωρία και πρακτική) σελ , εκδ. Αθανασίου Σταμούλη). Αξιοσημείωτες ''επιμέρους μορφές'' είναι οι Αγροτικοί ή γεωργικοί συνεταιρισμοί, στους οποίους περιλαμβάνονται οι κτηνοτροφικοί και οι αλιευτικοί, οι οποίοι αποτελούν οικονομικές οργανώσεις με συλλογική καλλιέργεια, ή παραγωγή, επεξεργασία, διάθεση (εμπορία) αγαθών, δανειοδότηση μελών, αποζημιώσεις επί καταστροφών κ.λπ. Σημειώνεται ότι τα κέρδη των παραπάνω μορφών συνεταιρισμών και ειδικότερα των καταναλωτικών επιστρέφονται στα μέλη τους υπό μορφή μερίσματος που βασίζεται ανάλογα με το χρηματικό ποσό που δαπανήθηκε από κάθε μέτοχο μέσα σε κάποιο τακτό διάστημα. Για πληρέστερη συνεταιριστική δράση παρατηρείται, διάφοροι συνεταιρισμοί κατά είδος ή γεωγραφική περιοχή να ενώνονται μεταξύ τους δημιουργώντας κοινό φορέα αυτόνομου οργανισμού που ονομάζεται συνηθέστερα 'Ένωση Συνεταιρισμών'' που χαρακτηρίζονται επιμέρους κατ' αντικείμενο ή γεωγραφική περιοχή. Πολλές "Ενώσεις Συνεταιρισμών" συγκροτούν τις λεγόμενες "Ομοσπονδίες Ενώσεων Συνεταιρισμών". Ενώσεις δε των τελευταίων αποτελούν οι Συνομοσπονδίες 19

27 που καλύπτουν μεγάλους γεωγραφικούς χώρους ή αγορές. Από το 1895 έχει ιδρυθεί η Διεθνής Συνεταιριστική Ένωση (ΔΣΕ)η οποία επεξεργάζεται τις Αρχές που πρέπει να ακολουθούν οι συνεταιρισμοί σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτές οι αρχές, αποτελούν τους νομικούς κανόνες των διαφόρων συνεταιριστικών νομοθεσιών. Η ΔΣΕ αναθεώρησε τρεις φορές τις Συνεταιριστικές Αρχές, προσαρμόζοντας τις σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο, το 1937, το 1966 και τελευταία το 1995 στο Συνέδριο της στο Μάντσεστερ της Μ. Βρετανίας. Οι συνεταιρισμοί αποτελούν ιστορικά τον κύριο κορμό κοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδα. Λειτουργούν κυρίως ως επιχειρήσεις, με την έννοια ότι παράγουν και διαθέτουν στην αγορά προϊόντα ή υπηρεσίες. Αναγκαστικός συνεταιρισμός Συνεταιριστική οργάνωση που ιδρύεται ύστερα από επιταγή νόμου και χαρακτηρίζεται από την υποχρεωτική συνεργασία για την εκπλήρωση σκοπού κοινής ωφελείας. Άρθρο 12 6 του ισχύοντος Συντάγματος: «Επιτρέπεται η δια νόμου σύστασις αναγκαστικών συνεταιρισμών εις την εκπλήρωσιν σκοπών κοινής ωφελείας ή δημοσίου ενδιαφέροντος ή κοινής εκμεταλλεύσεως γεωργικών εκτάσεων ή άλλης πλουτοπαραγωγικής πηγής, εξασφαλιζομένης πάντως της ίσης μεταχειρίσεως των συμμετεχόντων». Κύριο παράδειγμα στην Ελλάδα είναι ο αναγκαστικός συνεταιρισμός ακτημόνων καλλιεργητών, στον οποίο παραδίδεται το κτήμα που θα μοιραστεί στους ακτήμονες για την αποκατάσταση τους και το διαχειρίζεται έως την πραγματική διανομή του. Στην περιοχή του Κάτω Νευροκοπίου έχουν συσταθεί και υπάρχουν αρκετοί συνεταιρισμοί. Ας αναλύσουμε και εξετάσουμε όμως τον ρόλο των αγροτικών συνεταιρισμών. Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί αποτελούν σημαντικούς φορείς εμπορίας των αγροτικών προϊόντων. Εμπορεύονται προϊόντα όχι μόνο των μελών τους (που συνήθως είναι κανόνας) αλλά και μη μελών τους. Ορισμένες φορές οι αγροτικοί συνεταιρισμοί λειτουργούν και ως μεσίτες ή αντιπρόσωποι των παραγωγών, όταν εμπορεύονται εξ ονόματος των παραγωγώνμελών τους με τους εμπόρους τους όρους πώλησης π.χ. τιμές, χρόνο πληρωμής, κ.λ.π. των αγροτικών προϊόντων τους. Στους συνεταιρισμούς, με την ευρεία έννοια μπορούν να ενταχθούν και οι ομάδες παραγωγών που είναι ένα σύνολο γεωργικών εκμεταλλεύσεων, οι οποίες από κοινού 20

28 παράγουν αγροτικά προϊόντα. Λόγω του μεγάλου μεγέθους των ομαδικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων και συνεπώς της μεγάλης ποσότητας παραγωγής τους αποκτούν ισχυρότερη διαπραγματευτική δύναμη ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Οι φορείς εμπορίας προσφέρουν τεράστιας σημασίας έργο. Πρώτα από όλα δίνουν αξία στα προϊόντα του μόχθου των αγροτών αφού τα παραλαμβάνουν από αυτούς, με την λειτουργία της αγοράς και δεν τα αφήνουν στα χωράφια να καταστραφούν. Αν δεν γινόταν αυτό τότε οι παραγωγοί δεν θα αποκόμιζαν κανένα εισόδημα αλλά θα πάθαιναν ζημία. Χάρη σε αυτούς φτάνουν τα προϊόντα στο τραπέζι των καταναλωτών και εξασφαλίζουν τη διατροφή τους. Οι φορείς εμπορίας προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες μερικές από αυτές είναι: 1) Παραγωγή χρησιμοτήτων. 2) Πληροφόρηση αγοράς. 3) Διαφήμιση προϊόντων. 4) Χρηματοδότηση εμπορίας (μέθοδος της πίστωσης). 5) Μείωση των συναλλαγών ΔΙΟΔΟΙ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Δίοδοι εμπορίας ή δίοδοι διανομών ονομάζονται το σύνολο των διαφόρων φορέων εμπορίας, οι οποίοι συμμετέχουν στη διακίνηση των αγροτικών προϊόντων από τους παραγωγούς στους καταναλωτές. Οι δίοδοι εμπορίας απαρτίζονται από τρία μέρη: α) Τους παραγωγούς του προϊόντος που βρίσκονται στην αρχή των διόδων. β) Τους καταναλωτές που βρίσκονται στο τέλος. γ) Οι φορείς εμπορίας των αγροτικών προϊόντων που βρίσκονται κάπου στη μέση των διόδων. Οι δίοδοι εμπορίας διαφέρουν από τους φορείς αφού οι φορείς είναι μεμονωμένα άτομα ενώ οι δίοδοι εμπορίας είναι ένα σύνολο φορέων που συμμετέχουν στην διακίνηση των προϊόντων π.χ. χονδρέμποροι, μεσίτες κ.λ.π.. 21

29 3.4.3 ΕΙΔΗ ΔΙΟΔΩΝ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Οι δίοδοι εμπορίας μπορούν να διακριθούν σε διάφορα είδη ανάλογα με το κριτήριο που χρησιμοποιείται κάθε φορά. Αν μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών παρεμβάλλονται ή όχι φορείς εμπορίας έχουμε: 1) Τους άμεσους διόδους εμπορίας στους οποίους δεν παρεμβάλλεται κανένας έμπορος μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών. 2) Τους έμμεσους διόδους εμπορίας στους οποίους παρεμβάλλονται κάποιοι φορείς. Ανάλογα με τον αριθμό των χρησιμοποιούμενων διόδων εμπορίας διακρίνονται: 1) Σε απλούς διόδους, όταν χρησιμοποιείται μόνο μία δίοδος εμπορίας από τους παραγωγούς στους καταναλωτές. 2) Πολλαπλοί δίοδοι όταν χρησιμοποιούνται δυο ή περισσότεροι δίοδοι. Ανάλογα με τη φορά προς την οποία κινείται ένα προϊόν μέσω των διόδων εμπορίας: 1) Πρόσθιοι δίοδοι όταν το προϊόν προωθείται από τους παραγωγούς στους καταναλωτές. 2) Αντίστροφοι δίοδοι εμπορίας όταν η διακίνηση του προϊόντος ακολουθεί αντίστροφη πορεία. 3.5 ΔΟΜΗ ΔΙΟΔΩΝ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Παρακάτω παρουσιάζεται με οργανόγραμμα η δομή των διόδων εμπορίας της πατάτας σε μεγάλες πόλεις της χώρας μας έτσι ώστε να γίνει κατανοητό και διαγραμματικά πως λειτουργεί το σύστημα των διόδων εμπορίας και πως φτάνει τελικά το προϊόν στα χέρια των καταναλωτών. Ωστόσο η δομή των διόδων εμπορίας διαφέρει από προϊόν σε προϊόν, μπορεί να είναι απλή ή πιο σύνθετη. Οι πιο συνηθισμένες μορφές διόδων εμπορίας είναι οι εξής: 1) Παραγωγοί- καταναλωτές. 2) Παραγωγοί- λιανέμποροι-καταναλωτές. 3) Παραγωγοί- χονδρέμποροι- λιανέμποροι-καταναλωτές. 22

30 Οργανόγραμμα 1 Δομή διόδων εμπορίας Πατάτας 3.6 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ Ε.Α.Σ. Ο ρόλος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών είναι πολύ σημαντικός και αυτό γιατί η Ε.Α.Σ. αγοράζει τις πατάτες σε τιμές αρκετά ικανοποιητικές για τους παραγωγούς και στην συνέχεια τις πουλά για λογαριασμό της στους εμπόρους, θέτοντας μια κατώτερη τιμή αγοράς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι έμποροι να ρίχνουν τις απαιτήσεις τους ως προς τις τιμές και οι αγρότες να διαθέτουν την παραγωγή τους στις τιμές που επιθυμούν. 3.7 ΤΙΜΕΣ ΠΩΛΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ Πηγή: Τμήμα αγροτικής Ανάπτυξης Δράμας ΤΙΜΕΣ ΠΩΛΗΣΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΕΤΗ ΤΙΜΗ ΚΑΤΑ ΚΙΛΟ 0,37 0,17 0,19 0,26 0,31 0,32 23

31 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 / 71 / 7 V _ E V Γράφημα 1 Τιμές Πώλησης 3.8 ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ Οι πατάτες διατίθενται κυρίως στα super market και τις λαχαναγορές. Παρόλα ταύτα οι πατάτες δεν απορροφώνται πλήρως από την Ελληνική αγορά γιατί γίνονται αρκετές εισαγωγές από Τουρκία και Αίγυπτο, οι πατάτες των οποίων είναι φθηνότερες αλλά υστερούν ποιοτικά. Αυτό έχει ως συνέπεια αρκετές ποσότητες να παραμένουν στις αποθήκες. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα τελευταία χρόνια γίνονται και κάποιες εξαγωγές κυρίως στην Βουλγαρία, στην Αλβανία, στην Αγγλία και στην Ρουμανία. Επίσης το 2005 υπεγράφη σύμβαση μεταξύ Ε.Α.Σ. και του Δ Σωμ. Στρατού για προμήθεια πατάτας Νευροκοπίου σε όλο το χώρο ευθύνης του Σώματος. Μια ενέργεια που δεν συνεχίστηκε όμως και τις επόμενες χρονιές. Όπως παρατηρούμε από τα παρακάτω στοιχεία οι εξαγωγές τις πατάτας Νευροκοπίου τείνουν να αυξάνονται χρόνο με το χρόνο δημιουργώντας καινούριες ή διευρύνοντας τις υπάρχουσες αγορές, γεγονός που δείχνει την αποδοχή του προϊόντος. 24

32 ΧΩΡΑ ΧΡΟΝΙΑ (σε κιλά) ΑΛΒΑΝΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΑΓΓΛΙΑ ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης Δράμας Να επισημάνουμε πως στις εξαγωγές την μεταφορά την αναλαμβάνουν και την επιβαρύνονται οι έμποροι, γεγονός που δεν αυξάνει το κόστος. Γραφημα 2 Εξαγωγές ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ Τι σημαίνει αποθήκευση; Αποθήκευση ονομάζεται η αναλλοίωτη διατήρηση των προϊόντων σε ειδικούς χώρους, για να ομαλοποιηθεί η ροή τους στην αγορά και στις διάφορες εγκαταστάσεις επεξεργασίας τους ή για να διοχετευτούν αργότερα στην 25

33 αγορά, όταν οι τιμές τους διαμορφωθούν σε υψηλότερα επίπεδα. (Χρίστος Θ. Καμενίδης, Αγροτικό Μάρκετινγκ, σελ.243) ΛΟΓΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ Οι παραγωγοί στο Κάτω Νευροκόπι φροντίζουν πάντοτε να αποθηκεύουν κάποιες ποσότητες πατάτας σε ειδικούς χώρους. Ας δούμε όμως για ποιους λόγους γίνεται αυτό. 1) Ένας από τους λόγους που γίνεται η αποθήκευση της πατάτας είναι για την χρησιμοποίηση σπόρου την επόμενη χρόνια αφού το κόστος αγοράς του είναι υψηλό διότι είναι εισαγόμενος. 2) Αποφυγή φθοράς ή ποιοτικής αλλοίωσης του προϊόντος. 3) Αποφυγή πτώσεων στις τιμές των προϊόντων. Αν το προϊόν προσφερθεί στην αγορά σε μεγάλες ποσότητες τότε θα προκληθεί πτώση στην τιμή του γιατί η πρόσφορα του θα είναι μεγαλύτερη από τη ζήτηση του. 4) Αντιμετώπιση έλλειψης μεταφορικών μέσων, μερικές φορές η αποθήκευση της πατάτας γίνεται αναγκαστικά λόγω της έλλειψης μεταφορικών μέσων για την προώθηση της στην αγορά. 5) Δημιουργία αποθεμάτων για την κανονική εξυπηρέτηση των πελατών. Συνήθως οι μικροί λιανέμποροι δεν διαθέτουν αποθηκευτικούς χώρους, έτσι οι παραγωγοί έχουν αποθέματα στις αποθήκες τους για να ικανοποιούν τις ανάγκες των πελατών τους. 6) Αύξηση των πωλήσεων.(χρίστος Θ. Καμενίδης, Αγροτικό Μάρκετινγκ, σελ.245.) 26

34 3.9.2 ΝΟΜΟΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗΣ Ω2 Ω1 Σχήμα 1 καμπύλη προσφοράς- ζήτησης Όπως παρατηρούμε στο παραπάνω σχήμα όταν η ποσότητα 01 του προϊόντος που προσφέρεται στην αγορά είναι μεγάλη η τιμή του Ρ1 είναι χαμηλή ενώ όταν η ποσότητα που προσφέρεται είναι χαμηλή 02 τότε η τιμή του προϊόντος Ρ2 αυξάνεται ΩΦΕΛΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ Ας δούμε ποιες είναι οι ωφέλειες της αποθήκευσης της πατάτας. Θα μπορούσαμε να τις ταξινομήσουμε σε τέσσερις κατηγορίες, τις ωφέλειες στους παραγωγούς, τις ωφέλειες στους καταναλωτές, στους φορείς εμπορίας και τις ωφέλειες προς το κράτος. 1) Στους παραγωγούς: Αύξηση της ποσότητας πώλησης του προϊόντος. Αύξηση της τιμής πώλησης του προϊόντος. Αποφυγή φθοράς του προϊόντος. Αύξηση του εισοδήματος των παραγωγών. 2) Στους καταναλωτές: Κάλυψη των αναγκών διατροφής των καταναλωτών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Προμήθεια καλύτερης ποιότητας του προϊόντος. Μείωση των μεγάλων διακυμάνσεων των τιμών. 3) Στους φορείς εμπορίας: 27

35 Συνεχής και ομαλή προμήθεια των πελατών. Επίτευξη μεγαλύτερων κερδών. 4) Στο κράτος: Αύξηση του εθνικού εισοδήματος. Η αποθήκευση με το να μειώνει την καταστροφή ενός αγροτικού προϊόντος αυξάνει την εμπορεύσιμη ποσότητα του και επομένως αυξάνει το εθνικό εισόδημα. Βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του λαού. Με την αποθήκευση επιτυγχάνεται αύξηση των πωλήσεων του προϊόντος και συνεπώς αύξηση των εισοδημάτων των παραγωγών αλλά και μεγαλύτερη ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών. Οπότε συμπεραίνουμε ότι βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο ολόκληρου του λαού μιας χώρας ΚΙΝΔ ΥΝΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ Τα αποθηκευμένα προϊόντα ενδέχεται να αντιμετωπίζουν κάποιους κινδύνους κατά την διάρκεια της αποθήκευσης. Τέτοιοι κίνδυνοι είναι: α) Η πτώση των τιμών γιατί κατά την διάρκεια της αποθήκευσης μπορεί να γίνουν εισαγωγές. β) Αλλοίωση της ποιότητας του προϊόντος. Επειδή η πατάτα και τα αλλά αγροτικά προϊόντα συνεχίζουν τις βιολογικές τους λειτουργίες π.χ. αναπνοή και μετά τη συγκομιδή τους μπορεί να υποστούν διάφορες αλλοιώσεις, π.χ. αλλαγή χρώματος, αυτό έχει σαν συνέπεια να μειώνεται η ποιότητα του προϊόντος και άρα πωλούνται σε χαμηλότερες τιμές ΦΟΡΕΙΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ Η αποθήκευση μπορεί να γίνει από τον οποιοδήποτε φορέα τέτοιοι είναι: I. Οι Παραγωγοί. II. Οι χονδρέμποροι. III. Οι λιανοπωλητές. IV. Οι εισαγωγείς. V. Οι εξαγωγείς. VI. Οι αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις. 28

36 3.11 ΧΩΡΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ Υπάρχουν ειδικοί χώροι αποθήκευσης οι λεγόμενες αποθήκες-ψυγεία οι οποίες διαθέτουν αυτόματα συστήματα τα οποία δημιουργούν, ελέγχουν και διατηρούν τις κατάλληλες συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία, αέρας, εξαερισμός) έτσι ώστε το προϊόν να φυλάσσετε με ασφάλεια. Βέβαια υπάρχουν και κλασικοί μέθοδοι αποθήκευσης όπου η πατάτα αποθηκεύεται σε επιφανειακούς σωρούς που γίνονται στον αγρό πλάτους 1-1,5 ^ και ύψους ^ και καλύπτονται με διαδοχικά στρώματα φτέρης ή άχυρου. Στους σωρούς αυτούς η πατάτα διατηρείται συνήθως ικανοποιητικά από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάρτιο. Αυτή η μέθοδος αποθήκευσης είναι αρκετά δύσκολη ως προς τον τρόπο εφαρμογής της γιατί στην περιοχή του Κ.Νευροκοπίου σημειώνονται κατά την διάρκεια του χειμώνα θερμοκρασίες υπό το μηδέν (-20, -25 βαθμούς Κελσίου) οι οποίες προκαλούν μεγάλες καταστροφές στις πατάτες. Γι αυτό λοιπόν τα τελευταία χρόνια προτιμάτε η πρώτη μέθοδος γιατί παρέχει περισσότερη ασφάλεια και μεγαλύτερη αξιοπιστία ως προς τον τρόπο αποθήκευσης της πατάτας. 29

37 4. ΚΟΣΤΟΣ 4.1 ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Το υψηλό κόστος είναι ένα από τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί στην περιοχή. Τι είναι όμως το κόστος; Έχουν δοθεί πολλοί ορισμοί κατά καιρούς για το κόστος, θα επισημάνουμε κάποιους από αυτούς. Ορισμός 1: Ω ς κ ό σ το ς εννο ο ύ μ ε το σ ύνο λο τω ν π ά σ η ς φ ύ σ εω ς και μ ο ρ φ ή ς ο ικ ο νο μ ικ ώ ν θ υ σ ιώ ν οι ο π ο ίες α π α ιτούντα ι για να π α ρ α χ θ εί ένα π ρ ο ϊό ν ή μ ια υπ η ρ εσ ία και να λά β ει μ ια ορισ μ ένη μ ο ρ φ ή και ιδ ιό τη τα σ το ν χ ώ ρ ο και σ το ν χρονο. Ορισμός 2: Κ ό σ τ ο ς είνα ι οι α να λώ σ εις α γα θ ώ ν και υ π η ρ εσ ιώ ν κ α τά την διά ρ κ εια τη ς π α ρ α γω γικ ή ς δ ια δ ικ α σ ία ς. Ορισμός 3: Κ ό σ τ ο ς είνα ι η σ υνολική α ξία τω ν π ρ α γμ ά τω ν και υ π η ρ εσ ιώ ν που κ α τα να λώ νο ντα ι κ ά θ ε φ ο ρ ά για να π α ρ α χ θ εί μ ια μ ο νά δ α α π ό ένα ορισ μ ένο έρ γο ή ένα ο ρ ισ μ ένο π ρ ο ϊό ν ΑΝΑΛ ΥΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Το κόστος όσον αφορά την παραγωγή και καλλιέργεια της πατάτας στο Κάτω Νευροκόπι θα μπορούσαμε να το διακρίνουμε στις εξής κατηγορίες: 1. Κόστος παραγωγής. 2. Κόστος τυποποίηση ς. 3. Κόστος συσκευασίας. 4. Κόστος μεταφοράς. 5. Κόστος αποθήκευσης ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Το κόστος παραγωγής προκύπτει κατά την διάρκεια της παραγωγής της πατάτας. Που οφείλεται όμως το κόστος παραγωγής; Από ποια στοιχεία αποτελείται; Το υψηλό κόστος παραγωγής στην περιοχή προκύπτει από τα εξής: Την αγορά πατατόσπορου ο οποίος είναι εισαγόμενος από την Ολλανδία ή την Γαλλία και η τιμή αγοράς του είναι υψηλή. Την αντικατάσταση του πατατόσπορου λόγω ιώσεων. 30

38 Η τιμή αγοράς των σύγχρονων γεωργικών μηχανημάτων είναι και αυτή υψηλή. Την αγορά καυσίμων για τα γεωργικά μηχανήματα. Τα έξοδα άρδευσης (κατανάλωση νερού, σωλήνες, λάστιχα, μπέκ) ΚΟΣΤΟΣ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ Τα κυριότερα στοιχεία που συνθέτουν το κόστος τυποποίησης του προϊόντος είναι: 1. Οι τόκοι του πάγιου ή μονίμου κεφαλαίου περιλαμβάνουν τους τόκους του εδάφους, των μηχανημάτων και των κτιρίων και αντανακλούν τον ετήσιο τόκο των χρημάτων που έχουν διατεθεί για την αγορά του εδάφους μηχανημάτων. 2. Οι αποσβέσεις των μηχανημάτων και των κτιρίων δηλαδή τα χρήματα που αντιπροσωπεύουν την χρονική απαξίωση τους. 3. Τα ασφάλιστρα των μηχανημάτων δηλαδή τα χρήματα που δίνονται στις ασφαλιστικές εταιρίες. 4. Ο φόρος ιδιοκτησίας του εργοστασίου. 5. Η συντήρηση των μηχανημάτων και των κτιρίων δηλαδή τα έξοδα που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο για να συντηρηθούν. 6. Η αμοιβή της ανθρώπινης εργασίας ( σταθερή π.χ. διευθυντές ή εποχιακή π.χ. εργάτες ) που χρησιμοποιείται στα διάφορα στάδια της τυποποίησης. 7. Τα έξοδα για ρεύμα, νερό, καύσιμα τηλέφωνα κ.λ.π. 8. Η αξία των υλικών που χρησιμοποιούνται κατά την τυποποίηση. 9. Ο τόκος κυκλοφοριακού κεφαλαίου για την αμοιβή των εργαζομένων. Ο τόκος, οι αποσβέσεις, τα ασφάλιστρα, οι αμοιβές αποτελούν το σταθερό κόστος ενώ τα υπόλοιπα στοιχεία συνιστούν το μεταβλητό κόστος ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ Η δυναμικότητα του διαλογητηρίου. Όσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα του προϊόντος που τυποποιείται ανά ώρα τόσο μικρότερο είναι το ανά μονάδα κόστος της τυποποίησης. 31