ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΔΟΝΤΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΥΛΙΚΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΔΟΝΤΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΥΛΙΚΩΝ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΔΟΝΤΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΥΛΙΚΩΝ ΦΥΣΙΚΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΤΑΝΙΩΝΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ-ΙΩΑΝΝΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2014

2 2

3 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΔΟΝΤΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΥΛΙΚΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Παλαγγιάς Γεώργιος, Καθηγητής. Επιβλέπων καθηγητής: Παλαγγιάς Γεώργιος, Καθηγητής Συνεπιβλέπουσα: Κουλαουζίδου Ελισάβετ, Επικ.Καθηγήτρια. 3

4 4

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ...7 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ..11 ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΥΛΙΚΩΝ...13 ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΥΛΙΚΩΝ.19 Το δόντι...41 Παράγοντες πολφικής διέγερσης 43 Ερεθίσματα στοματικού περιβάλλοντος.43 Κλινικοί παράγοντες εκτίμησης προστασίας πολφού...46 Υλικά προστασίας πολφού...47 ΜΤΑ..55 ΒIODENTINE...59 EQUIA..63 ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ...65 ΣΚΟΠΟΣ..67 ΥΛΙΚΑ & ΜΕΘΟΔΟΙ.69 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ.. 79 ΣΥΖΗΤΗΣΗ 107 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 119 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ABSTRACT ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 125 5

6 6

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Η παρούσα διπλωματική μελέτη διερευνά και συγκρίνει τις φυσικές και μηχανικές ιδιότητες τριών αποκαταστατικών οδοντιατρικών υλικών. Η εργασία αυτή χωρίζεται σε γενικό και ειδικό μέρος. Στο γενικό μέρος περιγράφονται οι φυσικές και μηχανικές ιδιότητες των οδοντιατρικών υλικών, οι παράγοντες πολφικής διέγερσης, τα στοματικά ερεθίσματα καθώς και τα υλικά για την προστασία του πολφού. Στο ειδικό μέρος παρουσιάζονται τα υλικά που χρησιμοποιούνται, η μεθοδολογία της έρευνας, τα αποτελέσματα που βρέθηκαν και η σύγκριση τους με τα δεδομένα της σύγχρονης βιβλιογραφίας. Η παρούσα εργασία πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο των Βασικών οδοντιατρικών επιστημών-βιουλικών (Διευθυντής: Καθηγητής, Γεώργιος Παλαγγιάς), του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως τον Καθηγητή Γεώργιο Παλαγγιά, διευθυντή του εργαστηρίου Βασικών Οδοντιατρικών Επιστημών, για την υποστήριξη και καθοδήγηση του καθ όλη την διάρκεια φοίτησης μου στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα των Οδοντιατρικών Βιουλικών, για την συμπαράσταση και την βοήθεια του από την αρχή μέχρι το τέλος της διπλωματικής μου μελέτης, καθώς και για την παραχώρηση του εξοπλισμού του εργαστηρίου των Βασικών Οδοντιατρικών Επιστημών. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω την κα. Κουλαουζίδου Ελισάβετ, Επίκουρη Καθηγήτρια του εργαστηρίου της Οδοντικής Χειρουργικής για την βοήθεια και καθοδήγηση της στο σχεδιασμό και την εκτέλεση του πειραματικού μέρους της διπλωματικής εργασίας. Επιπλέον, ευχαριστίες στον κο. Χρήστο Γκόγκο, επίκουρο Καθηγητή του εργαστηρίου Ενδοδοντολογίας, για την παραχώρηση της διάταξης θλίψης και την βοήθεια του στη επεξεργασία των αποτελεσμάτων καθώς και τον Παντελή Κούρο, Διδάκτορα του εργαστηρίου Οδοντικής Χειρουργικής για την συνεργασία και την βοήθεια του στο πειραματικό μέρος της εργασίας. Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω στον κο. Σταύρο Οικονομίδη, του τμήματος Φυσικής, του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικής Σάρωσης, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για την συνεργασία και βοήθεια του στην λήψη των φωτογραφιών των δοκιμίων με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. 7

8 8

9 Στη μνήμη της μητέρας και του πατέρα μου. 9

10 10

11 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 11

12 12

13 Φυσικές ιδιότητες των υλικών : Οι φυσικές ιδιότητες των οδοντικών υλικών βασίζονται στους νομούς της μηχανικής, της ακουστικής, της οπτικής, της θερμοδυναμικής, του ηλεκτρισμού, του μαγνητισμού, της ακτινοβολίας, της δομής του ατόμου και των πυρηνικών φαινομένων. Η φυσική μορφή και κατάσταση ενός υλικού περιγράφεται μέσω των φυσικών ιδιοτήτων οι οποίες έχουν σημαντικό ρόλο στις εφαρμογές και τους περιορισμούς της χρήσης των οδοντιατρικών υλικών. Αποτριβή-φθορά: ορίζεται σαν την απώλεια υλικού από την επιφάνεια του, λόγω μηχανικών ή λόγω συνδυασμού χημικών και μηχανικών παραγόντων. Η σκληρότητα χρησιμοποιείται σαν δείκτης της ικανότητας ενός υλικού να αντιστέκεται στην φθορά και είναι η επιφανειακή αντίσταση που προβάλλει ένα υλικό σε διείσδυση, κοπή ή δημιουργία ρωγμής στην εξωτερική του επιφάνεια από κάποιο άλλο σκληρότερο υλικό. Ιξώδες: πολλά οδοντιατρικά υλικά όπως οι κονίες, κατά την μίξη σκόνης και υγρού έχουν μια υγρή μορφή μέχρι να αρχίσουν να πήζουν και να διαμορφωθούν σε πιο παχύρευστα υλικά. Το ιξώδες είναι η αντίσταση ενός υγρού στη ροή. Είναι ένα μέτρο της εσωτερικής τριβής που αναπτύσσεται μεταξύ των στρωμάτων του ρευστού κατά την ροή του. Πιο συγκεκριμένα, τα περισσότερα υγρά, αντιστέκονται σε δυνάμεις που τα αναγκάζουν να κινηθούν. Αυτή τους η αντίσταση στην ροη, ελέγχεται από εσωτερικές δυνάμεις τριβής μέσα στη μάζα του υγρού. Στο παρακάτω σχήμα, ένα υγρό καταλαμβάνει το διάστημα μεταξύ των δυο πλακών. Phillips,2003. Η κάτω πλάκα είναι ακίνητη ενώ η πάνω κινείται προς τα δεξιά με ταχύτητα v. Η δύναμη F(shearing force), απαιτείται για να υπερνικήσει την αντίσταση τριβής μεταξύ των στρωμάτων του υγρού, στη ροή. Αυτή η δύναμη που αναπτύσσεται σε ένα δοκίμιο όταν μια εξωτερική δύναμη δρα σε αυτό ονομάζεται τάση. Αποτέλεσμα αυτής της τάσης είναι η παραμόρφωση ή επιμήκυνση του δοκιμίου. Το ιξώδες επηρεάζεται από την θερμοκρασία. Αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε μείωση του ιξώδους του υγρού. Επίσης, το ιξώδες εξαρτάται από την προηγούμενη παραμόρφωση του υγρού. Ένα τέτοιου τύπου υγρό, που κάτω από επαναλαμβανόμενες εφαρμογές τάσης δεν γίνεται πιο στερεό, γίνεται πιο υδαρές, ονομάζεται θιξοτροπικο, π.χ γύψος, κονίες και κάποια αποτυπωτικά υλικά. Κλινικά, το ιξώδες ενός υλικού μπορεί να καθορίσει την καταλληλότητα 13

14 του για μια συγκεκριμένη χρήση. Το ιξώδες σαν συνάρτηση του χρόνου, χρησιμοποιείται για υπολογισμό του χρόνου εργασίας ενός υλικού που υφίσταται μια μεταμόρφωση από μια υγρή σε μια στερεή κατάσταση. Στην περίπτωση των οδοντιατρικών κονιών, η διαδικασία της πήξης των κονιών είναι το αποτέλεσμα της αύξησης του ιξώδους τους αφού έρθει σε επαφή η σκόνη με το υγρό. (W.J.O Brien, 1989, Phillip s,2003). Χρώμα: είναι η αίσθηση που προκαλείται από τα διάφορα μήκη κύματος του φωτός και λαμβάνεται από το μάτι. Το φως είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που μπορεί να ανιχνεύσει το ανθρώπινο μάτι, σε μήκος κύματος από 400nm (violet) έως 700nm(dark red). Ανάμεσα σε αυτά τα δυο μήκη κύματος είναι οι μπλε, πράσινες, οι κίτρινες και οι ανοιχτές πορτοκαλί αποχρώσεις. Αυτή η αντίληψη του χρώματος είναι γνωστή σαν απόχρωση. Για να γίνει ορατό ένα αντικείμενο πρέπει να ανακλά ή να μεταδίδει το προσπίπτον φως από μια εξωτερική πηγή. Άλλη μια παράμετρος του χρώματος είναι η τιμή(value). Αυτή η ιδιότητα αξιολογεί την φωτεινότητα ή την σκοτεινότητα ενός χρώματος ανεξάρτητα από την απόχρωση του. Παράγοντες που εμπλέκονται στην αντίληψη του χρώματος είναι το επίπεδο φωτεινότητας, η κόπωση των υποδοχέων χρώματος του ματιού, το φύλο και η ηλικία. (J.L.Ferracane, 1995, R.Craig-J.Power s, 2002). Θερμοκρασία-Θερμότητα: με τον όρο θερμοκρασία αναφερόμαστε στην εσωτερική ενέργεια ενός σώματος. Όταν το σώμα είναι σε θερμοκρασία μηδέν, τα άτομα ή τα μόρια από τα οποία αποτελείται είναι ακίνητα. Κάθε μεταβολή της θερμοκρασίας οδηγεί σε κίνηση των ατόμων ή των μορίων του σώματος προς κάθε κατεύθυνση. Η θερμοκρασία προσδιορίζει την ένταση της κίνησης των ατόμων ή των μορίων του σώματος. Όσο μεγαλύτερη η θερμοκρασία, τόσο αυξάνεται η κινητικότητα των μορίων του σώματος. Αν δυο σώματα με διαφορετική θερμική εσωτερική ενεργεία, έρθουν σε επαφή, θα αποκτήσουν την ίδια θερμοκρασία μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Αυτή η ενέργεια που ρέει από το ένα στο άλλο σώμα, δηλαδή που προσφέρεται ή αποβάλλεται από ένα σώμα, ονομάζεται θερμότητα. (F.A.Peyton και συν., 1964, Phillip s,2003). Θερμική αγωγιμότητα : Η θερμότητα είναι η ενέργεια που μεταφέρεται από το πιο ζεστό στο πιο ψυχρό σώμα. Η μεταφορά αυτή οφείλεται στη θερμική κίνηση των μορίων ή των ατόμων από τα θερμότερα προς τα ψυχρότερα μέρη του σώματος και είναι κινητική ενέργεια των μορίων μέσα στην μάζα του σώματος. Η μετάδοση της θερμότητας ανάμεσα στα μέταλλα συμβαίνει μέσω της αλληλεπίδρασης του κρυσταλλικού πλέγματος, της κίνησης των ηλεκτρονίων και της μεταξύ τους αλληλεπίδρασης με τα άτομα. Η θερμική αγωγιμότητα (Κ), είναι ένα μέτρο για το πόσο καλά μεταφέρεται η θερμότητα ανάμεσα σε ένα σώμα μέσω της κίνησης και της ροής. Η θερμική αγωγιμότητα εξαρτάται από το συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας, ο οποίος είναι η ποσότητα της θερμότητας που διέρχεται από μια επιφάνεια 1cm 2 και πάχους 1cm, σε χρόνο 1sec προς μια άλλη όμοια επιφάνεια, όταν μεταξύ των δυο επιφανειών υπάρχει θερμοκρασιακή διάφορα 1 βαθμό Κελσίου. Όσο υψηλότερη είναι η θερμική αγωγιμότητα ενός σώματος, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα μιας επιφάνειας να μεταδίδει θερμική ενέργεια και το αντίθετο. Τα 14

15 μέταλλα έχουν την μεγαλύτερη θερμική αγωγιμότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα σώματα και αυτό οφείλεται στα ελεύθερα ηλεκτρόνια που υπάρχουν στην μάζα τους. Στην κλινική πράξη, η γνώση της θερμικής αγωγιμότητας κάποιων οδοντιατρικών υλικών είναι πολύ σημαντικός παράγοντας όταν τα υλικά αυτά τοποθετούνται κοντά στον πολφό σε βαθιές κοιλότητες γιατί η χαμηλή θερμική αγωγιμότητα αποτρέπει τις πολφικές βλάβες. Πιο συγκεκριμένα, η οδοντίνη και η αδαμαντίνη είναι ουσίες με αποτελεσματική θερμομόνωση λόγο της χαμηλής θερμικής τους αγωγιμότητας, όταν έχουν αρκετό πάχος, όμως όταν το πάχος της οδοντίνης προς τον πολφό είναι λεπτό, θα πρέπει να τοποθετηθεί κάποιο υλικό σαν ουδέτερο στρώμα, ώστε να παρεμποδίζει την διάδοση της θερμότητας. Αντιθέτως, οι μεταλλικές αποκαταστάσεις είναι καλοί αγωγοί της θερμότητας και θέτουν σε κίνδυνο τον πολφό αν δεν παρεμβάλλεται ουδέτερο στρώμα μεταξύ της αποκατάστασης και του δοντιού, (E.H.Greener και συν.,1972,j.m.power s- J.C.Wataha, 2008, F.A.Peyton και συν., 1964, Graig et al.,2002). Συντελεστής θερμικής διαστολής: Ο συντελεστής αυτός ορίζεται σαν την μεταβολή στην μονάδα του μήκους ενός υλικού, όταν υπάρχει άνοδος της θερμοκρασίας στην μάζα του κατά έναν βαθμό Κελσίου. Μια οδοντική αποκατάσταση στο στοματικό περιβάλλον, με τις διάφορες θερμοκρασιακές μεταβολές, μπορεί να αλλάζει διαστάσεις μέχρι και 4,4 φορές περισσότερο από την αδαμαντίνη για κάθε βαθμό αλλαγής της θερμοκρασίας. Στην κλινική πράξη, ο συντελεστής θερμικής διαστολής είναι πολύ σημαντικός σε περιπτώσεις που δυο υλικά είναι σε επαφή όπως τα κράματα με την πορσελάνη σε μια μεταλλοκεραμική στεφάνη, μέσω του μεταλλοκεραμικού δεσμού. Οι διαφορές του συντελεστή θερμικής διαστολής ανάμεσα στα δυο υλικά κατά το ψήσιμο της πορσελάνης, θα οδηγήσει σε θερμικές τάσεις στη μάζα της πορσελάνης, με αποτέλεσμα ρωγμές και αποτυχία δεσμού μεταξύ πορσελάνης και μετάλλου (Phillip s,2003). Επίσης, οποιοδήποτε αποκαταστατικό υλικό τοποθετείται στο δόντι και είναι ευπαθές σε θερμοκρασιακές στοματικές μεταβολές, μέσω της συστολής και της διαστολής, θα έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του πέριεμφρακτικού χώρου ανάμεσα στο υλικό και το δόντι, με συνέπεια την μεγαλύτερη εισροή στοματικών υγρών και μικροβίων και τελικά την αποτυχία της έμφραξης. (Craig et al, 2002, R.Craig-J.Powers, 2002). 15

16 Επιφανειακή τάση-επιφανειακή ενέργεια: Μέσα σε ένα δοχείο με υγρό, τα μόρια του υγρού αναπτύσσουν δυνάμεις έλξης μεταξύ τους (δυνάμεις Van der Waals). Τα μόρια του υγρού στο εσωτερικό ισορροπούν μεταξύ τους, γιατί η συνισταμένη των δυνάμεων τους είναι ίση με το μηδέν. Αντιθέτως, τα μόρια που βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια, έχουν συνισταμένη η οποία τείνει να τα επαναφέρει προς το εσωτερικό του υγρού και ονομάζεται επιφανειακή τάση. Η δύναμη αυτή δρα στην επιφάνεια των υγρών με σκοπό να μειώσει την επιφάνεια τους και είναι το μέτρο συνοχής των μορίων της. Κάθε μόριο από το εσωτερικό του υγρού χρειάζεται να καταναλώσει έργο για να υπερνικήσει την δύναμη η οποία αναπτύσσεται όταν φτάσει στην επιφάνεια και η οποία έλκει το μόριο προς το εσωτερικό του υγρού. Τελικά, το μόριο που μπορεί να παραμείνει στην επιφάνεια, έχει δυναμική ενέργεια, η οποία ονομάζεται επιφανειακή ενέργεια και εξαρτάται από την επιφάνεια του υγρού. Αυτό σημαίνει, ότι όσο μεγαλύτερη είναι η επιφάνεια, τόσο μεγαλύτερη είναι και η επιφανειακή ενέργεια του υγρού. Όσον αφορά τα στερεά σώματα, η επιφανειακή τάση εξαρτάται από τις ανωμαλίες της επιφάνειας, όσο περισσότερες είναι, τόσο μεγαλύτερη είναι και η επιφανειακή τάση των στερεών. (Καφούσιας και συν. 1994). Η επιφανειακή ενέργεια, εξαρτάται από την επιφανειακή τάση, η οποία μειώνεται στην περίπτωση που το υλικό προσλάβει ξένα σώματα, υγρά, αέρια, μόρια ή ιόντα στην επιφανειακή του στοιβάδα, και το φαινόμενο αυτό ονομάζεται προσρόφηση. Η προσρόφηση είναι η συγκέντρωση μορίων στην επιφάνεια του στερεού ή του υγρού (R.G.Craig-J.M.Powers, 2002, J.M.Powers- J.C. Wataha, 2008). Συνοχή και συνάφεια: Στην περίπτωση που έρθουν σε επαφή δύο όμοια υλικά, αναπτύσσονται δυνάμεις έλξης, μεταξύ των ομοειδών μορίων τους, οι οποίες είναι ελκτικές και ονομάζονται δυνάμεις συνοχής. Στην περίπτωση όμως που έρχονται σε επαφή οι επιφάνειες δύο διαφορετικών υλικών, μπορεί να αναπτυχθούν δυνάμεις έλξης μεταξύ τους και να προσκολληθούν, οι οποίες ονομάζονται δυνάμεις συνάφειας. Αυτές οι ελκτικές δυνάμεις αρχικά είναι οι δυνάμεις Van der Waals, και στην συνέχεια δημιουργούνται ιοντικοί και ατομικοί δεσμοί στα στερεά. Δυνάμεις συνάφειας αναπτύσσονται μεταξύ στερεών-υγρών και μεταξύ υγρού και στερεού. Η συνάφεια εξαρτάται από το μέγεθος των επιφανειών και την μεταξύ τους απόσταση. Αν η απόσταση είναι μεγαλύτερη από 1 με 2 Α, η δύναμη έλξης μεταξύ των επιφανειών είναι ανύπαρκτη. Στην πράξη, το κενό ανάμεσα σε δύο επιφάνειες μετά από τέλεια λείανση είναι 250 Α. 16

17 Καφούσιας και συν.,1994. Παράδειγμα, αν δυο μεταλλικές επιφάνειες έρθουν σε επαφή και παρατηρηθούν στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, θα φανεί ότι μόνο μέρος της επιφάνειας τους έρχεται σε επαφή. Αποστάσεις μεγαλύτερες των 7μm δεν μπορούν να προκαλέσουν δυνάμεις συνάφειας μεταξύ των επιφανειών. Για την αύξηση της συνάφειας γίνεται διαβροχή με υγρό, στην επιφάνεια του στερεού για εξομάλυνση της επιφάνειας και κάλυψη των κενών. (J.L.Ferracane, 1995, Καφούσιας και συν.1994). Διαβροχή: Η διαβροχή ενός στερεού από ένα υγρό μπορεί να παρατηρηθεί αν μια σταγόνα υγρού τοποθετηθεί πάνω στην επιφάνεια του στερεού. Ο τρόπος που η σταγόνα θα εξαπλωθεί και πάρει σχήμα πάνω στην επιφάνεια του στερεού ώστε να χάσει το σφαιρικό της σχήμα, ονομάζεται διαβροχή. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται στην έλξη των μορίων του υγρού από τα μόρια του στερεού σώματος και εξαρτάται από την επιφανειακή τάση των υλικών. Όταν υπάρχει καλή διαβροχή, σημαίνει ότι η δύναμη έλξης του στερεού είναι μεγαλύτερη ή ίση με την δύναμη έλξης των μορίων του υγρού. Δηλαδή οι δυνάμεις συνοχής των μορίων του υγρού είναι μικρότερες από τις δυνάμεις συνάφειας των μορίων στερεού και υγρού. Κατά την διαβροχή, ενός υγρού σε ένα στερεό σώμα, αναπτύσσεται γωνία επαφής, η οποία είναι ανάμεσα στα σημεία επαφής της σταγόνας με την σκληρή επιφάνεια. Greener και συν.,1972. Όσο μικρότερη είναι η γωνία επαφής, τόσο καλύτερη είναι η ικανότητα διαβροχής του υγρού. Αν η γωνία είναι 0 μοίρες, η διαβροχή θεωρείται πλήρης. (F.A.Peyton και συν., 1964, E.H.Greener και συν., 1972, J.L.Ferracane και συν., 1995). 17

18 Πάχος της ταινίας πρόσφυσης: Παράγοντας που επηρεάζει την συνάφεια ανάμεσα σε δυο επιφάνειες είναι η ταινία πρόσφυσης, δηλαδή το πάχος της ενδιάμεσης υγρής φάσης μεταξύ των επιφανειών. Όσο πιο λεπτό το πάχος, τόσο καλύτερη η δύναμη συνάφειας. Αυτό είναι σημαντικό στις περιπτώσεις που κάτω από μεταλλικές αποκαταστάσεις τοποθετείται κονία το πάχος της οποίας επηρεάζει την συγκράτηση (Καφούσιας και συν.,1994). Διάλυση-αποσύνθεση: Είναι πολύ σημαντική ιδιότητα που πρέπει να μελετάται γιατί οι κονίες που τοποθετούνται κάτω από τις στεφάνες και τις γέφυρες, μπορεί να διαλύονται στο στοματικό περιβάλλον με συνέπειες στην συγκράτηση των αποκαταστάσεων. Όλες οι κονίες υφίστανται κάποιου βαθμού αποδόμηση, διάλυση και αποσύνθεση στο στοματικό περιβάλλον. Αποδόμηση της κονίας ή του αμαλγάματος μπορεί να επιφέρει ερεθισμό και αλλεργικές αντιδράσεις στους παρακείμενους ιστούς. Από την άλλη πλευρά, στην περίπτωση των υαλοιονομερών κονιών, η αποδόμηση τους στο στόμα συμπεριλαμβάνει και ιόντα φθορίου τα οποία έχουν ευεργετική επίδραση. Παράμετροι που έχουν σημασία είναι η σύνθεση της κονίας, το ph, το πάχος που τοποθετείται στην κοιλότητα και το μέσο στο οποίο βρίσκεται. (R.G.Craig και συν.,1979, J.L. Ferracane, 1995). Ο χρόνος πήξης: Τα χαρακτηριστικά του χρόνου πήξης ενός υλικού επηρεάζουν τις πρακτικές εφαρμογές του. Υλικά όπως οι κονίες, τα αποτυπωτικά, η γύψος έχουν συγκεκριμένο χρόνο εργασίας και πήξης, που καθορίζουν την κλινική τους επιτυχία. Ο χρόνος που απαιτείται ώστε ένα υλικό να πήξει από μία υγρή φάση σε μια πιο στερεή, είναι πολύ σημαντική παράμετρος. Ο χρόνος αυτός δεν είναι ο χρόνος που χρειάζεται για την πλήρη πήξη του υλικού αλλά ο χρόνος που το υλικό θα πρέπει να έχει αναμιχθεί και τοποθετηθεί στην κοιλότητα ή στο δόντι. Παράμετροι που επηρεάζουν την ιδιότητα αυτή είναι οι διάφορές της σύστασης του κάθε υλικού από τον κατασκευαστή, η θερμοκρασία και οι χειρισμοί. (J.M.Powers-J.C.Wataha, 2008). 18

19 Μηχανικές ιδιότητες των υλικών : Οι μηχανικές ιδιότητες ενός υλικού είναι το μέτρο της αντίστασης του υλικού αυτού όταν στην μάζα του ασκείται μια εξωτερική δύναμη. Η δύναμη προκαλείται όταν ένα σώμα πιέζει ή τραβάει ένα άλλο και οι δυνάμεις μπορεί να ασκούνται σε ένα σώμα, με επαφή, υπό γωνία ή από απόσταση, όπως για παράδειγμα η δύναμη της βαρύτητας. Η δύναμη χαρακτηρίζεται από τρείς παραμέτρους, το σημείο που ασκείται, το μέγεθος του φορτίου και η κατεύθυνση εφαρμογής της δύναμης. Γνώση των δυνάμεων της μάσησης και του μεγέθους τους είναι μεγάλης σημασίας γιατί επηρεάζουν τις μηχανικές ιδιότητες των οδοντιατρικών υλικών. Οι δυνάμεις που ασκούνται στα δόντια κατά την μάσηση είναι μεγάλες στην περιοχή των γομφίων και μειώνονται σταδιακά όσο προχωράμε προς τους τομείς. Πιο συγκεκριμένα, στις περιοχές των γομφίων, οι δυνάμεις είναι 580 Newtons, ενώ στην περιοχή των τομέων 180 Newtons. (R.G.Craig-J.M.Powers, 2002, J.M.Powers-J.C.Wataha,2008). Οι τύποι των εξωτερικών δυνάμεων που δρουν σε ένα σώμα είναι καθολικές και επιφανειακές. Οι καθολικές δυνάμεις εφαρμόζονται σε όλη την μάζα του σώματος και σε κάθε σωματίδιο ξεχωριστά. Παραδείγματα είναι οι δυνάμεις βαρύτητας και οι ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις. Οι επιφανειακές δυνάμεις εφαρμόζονται σε τμήματα της επιφάνειας του σώματος. Η κατανομή των δυνάμεων μπορεί να είναι ομοιόμορφη ή ανομοιόμορφη. Στην ομοιόμορφη κατανομή, η ένταση των δυνάμεων είναι σταθερή ενώ στην ανομοιόμορφη, η ένταση μεταβάλλεται. Οι δυνάμεις που μπορεί να ασκούνται στην μάζα ενός σώματος από το περιβάλλον διαχωρίζονται σε στατικά και δυναμικά φορτία. Στατικό φορτίο ονομάζεται εκείνο που η τιμή του αυξάνεται με αργό και σταθερό ρυθμό από το μηδέν μέχρι μια μέγιστη τιμή και στην συνέχεια η τιμή του παραμένει σταθερή ή μεταβάλλεται ελάχιστα. Στην αντίθετη περίπτωση, του δυναμικού φορτίου, ο χρόνος που ασκείται η δύναμη είναι πολύ μικρός και μεταβάλλεται σε σχέση με τον χρόνο (Καφούσιας και συν.1994). Τάση: Όταν μία εξωτερική δύναμη δρα σε ένα σώμα, δημιουργείται στην μάζα του μια αντίδραση η οποία ονομάζεται τάση. Η τάση οδηγεί σε παραμόρφωση του σώματος λόγω μετακίνησης των μορίων ή ατόμων από τα οποία αποτελείται. Αυτή η εσωτερική αντίδραση του σώματος στην εξωτερική δύναμη ονομάζεται τάση και ορίζεται από τον τύπο: τάση= δύναμη / περιοχή που εφαρμόζεται (R.G.Craig και συν., 1979, J.L. Ferracane, 1995, Craig, et al, 2003). Οι τύποι των δυνάμεων που μπορεί να εφαρμοστούν σε ένα σώμα είναι : Δυνάμεις εφελκυσμού (tensile stress) Θλιπτικές δυνάμεις (compressive strength) Δυνάμεις διάτμησης (shear strength) Δυνάμεις κάμψης (bending stress) Δυνάμεις στρέψης/συστροφής (torsion stress). ( J.M.Powers-J.C.Wataha,2008). 19

20 (R.C.Graig,2003), Δυνάμεις εφελκυσμού: Οι δυνάμεις αυτές που εφαρμόζονται στο σώμα, τείνουν να αυξήσουν το μήκος του, να το τεντώσουν ή να το επιμηκύνουν, (σχήμα 1&2). Μια δύναμη εφελκυσμού συνοδεύεται πάντα από μια παραμόρφωση εφελκυσμού και δημιουργείται σε πολύπλοκες κατασκευές στο στόμα. Σχήμα 1, Phillip s,2003. Παρ όλα αυτά, από μια δύναμη κάμψης μπορούν να δημιουργηθούν τάσεις εφελκυσμού, διάτμησης και θλίψης, όπως φαίνεται και στο σχήμα 1. 20

21 Θλιπτικές δυνάμεις: Αν ένα σώμα είναι υπό την επίδραση φορτίου, που προσπαθεί να το συμπιέσει ή να μειώσει το μήκος του, η εσωτερική αντίσταση του σώματος, σε αυτή την δύναμη, ονομάζεται θλιπτική. Κάθε θλιπτική δύναμη έχει αποτέλεσμα παραμόρφωση θλίψης στο σώμα που εφαρμόζεται, (σχήμα 1,2). σχήμα 2. Peyton,1964 Δυνάμεις διάτμησης: Μια δύναμη διάτμησης αντιστέκεται στην ολίσθηση ή την συστροφή μέρους της μάζας του σώματος σε σχέση με το υπόλοιπο, (σχήμα 2). Η διάτμηση είναι αποτέλεσμα δύο δυνάμεων παράλληλων μεταξύ τους, οι οποίες όμως έχουν αντίθετη φορά και δεν είναι στην ίδια ευθεία. Υπολογισμός της δύναμης διάτμησης γίνεται στην περιοχή άσκησης της δύναμης παράλληλα με το φορτίο της δύναμης. Στο στοματικό περιβάλλον, δύσκολα παρατηρούνται δυνάμεις διάτμησης γιατί τα υλικά στις οδοντικές επιφάνειες, έχουν ομαλό σχήμα και καμπύλες επιφάνειες και για την ανάπτυξη δυνάμεων διάτμησης η εφαρμογή της δύναμης πρέπει να εφαρμοστεί ακριβώς δίπλα στην διασύνδεση. 21

22 Σχήμα 3 Phillips,2002. Επίσης, ακόμα ένας λόγος που σπάνια αναπτύσσονται δυνάμεις διάτμησης στο στόμα, είναι ότι κατά την επίδραση μίας δύναμης σε εύθραυστα υλικά, οι δυνάμεις που αναπτύσσονται πρώτες στη μάζα τους είναι δυνάμεις εφελκυσμού. Στο σχήμα 3, φαίνονται δυο υλικά που είναι σε επαφή, το ένα σώμα αποτελείται από λευκά άτομα και το άλλο από σκούρα. Στο πάνω μέρος ασκείται μια δύναμη διάτμησης σε απόσταση d/2 από την διασύνδεση των σωμάτων Α και Β. Όσο το μέγεθος της δύναμης αυτής μεγαλώνει, αρχικά προκαλεί μια ελαστική παραμόρφωση, η οποία θα μηδενιστεί, όταν η δύναμη διάτμησης σταματήσει να εφαρμόζεται. Ακριβώς δίπλα, αν η δύναμη διάτμησης συνεχίσει να εφαρμόζεται και το μέγεθος της να αυξάνεται σε σχέση με τον χρόνο, θα προκαλέσει μια μόνιμη ή πλαστική παραμόρφωση Δυνάμεις κάμψης: Τέτοιου τύπου δυνάμεις αναπτύσσονται συνήθως σε γέφυρες τριών μονάδων ή μερικές οδοντοστοιχίες. Οι δυνάμεις κάμψης δημιουργούνται από κάμψη-λυγισμό των κατασκευών αυτών με δυο τρόπους. Υποβάλλοντας μια κατασκευή, σε φόρτιση τριών σημείων, όπου οι απολήξεις είναι σταθερές και η δύναμη ασκείται ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα, (σχήμα 1), καθώς επίσης υποβάλλοντας μια κατασκευή με πρόβολο, με στήριξη μόνο από την μία άκρη, σε φόρτιση οποιουδήποτε σημείου το οποίο δεν υποστηρίζεται. (F.A.Peyton και συν.,1964, Phillips, 2003). 22

23 Παραμόρφωση: Όποτε ασκείται μια δύναμη σε ένα σώμα, αποτέλεσμα αυτής είναι η παραμόρφωση του σώματος. Η παραμόρφωση, δηλαδή η μεταβολή των διαστάσεων του σώματος, περιγράφεται σαν επιμήκυνση ή μεταβολή στην μονάδα του μήκους του σώματος και δίνεται από τον τύπο: τάση= παραμόρφωση του μήκους/ το αρχικό μήκος του σώματος. (R.G.Craig- J.M.Powers, 2002, E.H.Greener και συν., 1972). Η παραμόρφωση του σώματος μπορεί να είναι ελαστική ή πλαστική. Ελαστική παραμόρφωση είναι αυτή που μπορεί να είναι αντιστρεπτή, δηλαδή το σώμα επανέρχεται στις αρχικές του διαστάσεις όταν η δύναμη απομακρυνθεί. Αντιθέτως, στην πλαστική παραμόρφωση, το σώμα δεν επανέρχεται στις αρχικές του διαστάσεις μετά την μείωση ή την παύση της δύναμης στην μάζα του (R.G.Craig και συν., 1979, J.L.Ferracane, 1995). Το διάγραμμα τάσης παραμόρφωσης : Μέσω του διαγράμματος μπορεί να εξηγηθεί ότι όταν μια τάση ασκείται πάνω σε ένα δοκίμιο το αποτέλεσμα είναι παραμόρφωση, ανάλογη του μεγέθους της ασκούμενης τάσης στη μάζα του υλικού. (Peyton και συν.,1964). E.H.Greener και συν., Στα αρχικά στάδια της φόρτισης ενός δοκιμίου, το υλικό παραμορφώνεται ανάλογα με την άσκηση της τάσης που εφαρμόζεται στη μάζα του. Αυτή η μεταβολή των διαστάσεων του, δηλαδή η παραμόρφωση είναι γραμμική σε 23

24 σχέση με την τάση. Η τάση στο σημείο Α, είναι το όριο αναλογίας και στην περιοχή ΟΑ ισχύει ο νόμος του Hooke, για τον οποίο ισχύει ότι για μικρές τιμές των εξωτερικών δυνάμεων, οι τάσεις που αναπτύσσονται είναι ανάλογες των παραμορφώσεων που προκαλούν. Ο τύπος είναι σ= Ε.ε, όπου σ, είναι η τάση, ε, η παραμόρφωση από την τάση που εφαρμόζεται στο σώμα και Ε, είναι ο συντελεστής, που ονομάζεται μέτρο ελαστικότητας ή μέτρο του Young. Αν το δοκίμιο συνεχίσει να φορτίζεται μετά από το σημείο Α, που είναι και το όριο αναλογίας, η σχέση τάσης-παραμόρφωσης, παύει να είναι γραμμική, αλλά το υλικό συνεχίζει να συμπεριφέρεται ελαστικά, το οποίο σημαίνει ότι όταν σταματήσει να ασκείται η εξωτερική δύναμη, τότε το σώμα θα επανέλθει στις αρχικές του διαστάσεις, χωρίς να έχει υποστεί μόνιμη παραμόρφωση. Από το σχήμα, η περιοχή ΑΒ, είναι η περιοχή μη γραμμικής ελαστικής συμπεριφοράς. Η περιοχή ΟΑ είναι η περιοχή με την γραμμική ελαστική συμπεριφορά του δοκιμίου. Μέχρι το σημείο Α, το υλικό συμπεριφέρεται ελαστικά, δηλαδή είναι το όριο ελαστικότητας και ορίζεται σαν την μεγαλύτερη τάση που μπορεί να δεχτεί ένα υλικό χωρίς να υποστεί μόνιμη παραμόρφωση. Το όριο ελαστικότητας περιγράφει την ελαστική συμπεριφορά του υλικού. Το όριο αναλογίας σχετίζεται με την αναλογία τάσης παραμόρφωσης. Το όριο αναλογίας ορίζεται σαν την μεγαλύτερη τάση που ένα υλικό αντέχει και αντιστέκεται χωρίς παρέκκλιση από την γραμμική αναλογία της δύναμης σε σχέση με την παραμόρφωση. Κάτω από την τιμή του ορίου αναλογίας, δεν παρατηρείται μόνιμη παραμόρφωση στο δοκίμιο. Όταν η τάση σταματήσει να ασκείται πάνω στο σώμα, το δοκίμιο θα επανέλθει στις αρχικές του διαστάσεις. Εφαρμογή δύναμης μεγαλύτερης από την τιμή του ορίου αναλογίας, έχει αποτέλεσμα μόνιμη ή πλαστική παραμόρφωση στο δοκίμιο. Η περιοχή αυτή στην καμπύλη τάσης-παραμόρφωσης ονομάζεται πλαστική περιοχή, (E.H.Greener και συν.,1972, R.G.Craig και συν., 1979, Καφούσιας και συν.,1994). Μέτρο ελαστικότητας: Το μέτρο ελαστικότητας ή αλλιώς μέτρο του Young, είναι η αντίσταση των υλικών μέσα στην ελαστική περιοχή της παραμόρφωσης. Όταν ένα υλικό είναι υπό την επίδραση δύναμης, συνήθως η τάση είναι ανάλογη της παραμόρφωσης και το υλικό παραμορφώνεται γραμμικά και ελαστικά σύμφωνα με τον τύπο: E= σ/ε. Αυτό είναι το μέτρο ελαστικότητας και είναι το μέγεθος της ακαμψίας ενός υλικού. Η ακαμψία ή δυσκαμψία ενός υλικού εξαρτάται και από το σχήμα και τις διαστάσεις του (R.Noort,2008). Το μέτρο ελαστικότητας, όπως φαίνεται και από το σχήμα τάσης παραμόρφωσης μετριέται από το τμήμα ΟΑ, και είναι ο λόγος της τάσης προς την παραμόρφωση, όταν η τάση είναι κάτω από το όριο αναλογίας του σώματος. Όταν η τιμή του μέτρου ελαστικότητας είναι υψηλή, σημαίνει ότι η αντίσταση του υλικού σε ελαστική παραμόρφωση είναι μεγάλη (δυσκαμψία). Οι δυνάμεις που είναι υπεύθυνες για την ελαστική συμπεριφορά του υλικού είναι οι μεσοατομικές και μεσομοριακές δυνάμεις της μάζας του. Όσο μεγαλύτερες είναι οι δυνάμεις αυτές, τόσο μεγαλύτερη η τιμή του μέτρου ελαστικότητας. Η ιδιότητα του μέτρου ελαστικότητας δεν επηρεάζεται από θερμικές και μηχανικές επεξεργασίες του υλικού αλλά από την σύνθεση και την δομή του υλικού. (E.H.Greener και συν, 1972, R.G.Craig και συν.,1979). 24

25 Στα άμορφα υλικά, το μέτρο ελαστικότητας μεταβάλλεται από τις διάφορες κατεργασίες. Το μέτρο ελαστικότητας μπορεί να μετρηθεί από την κλίση της ελαστικής περιοχής της καμπύλης στο διάγραμμα τάσης παραμόρφωσης. Στο παρακάτω σχήμα, παρατηρούμε τις καμπύλες Α και Β, οπού για κάθε δεδομένη τάση η καμπύλη Α, έχει μικρότερη ελαστική παραμόρφωση σε σχέση με την καμπύλη Β. Αυτό σημαίνει ότι το μέτρο ελαστικότητας του υλικού Α είναι μεγαλύτερο από το μέτρο ελαστικότητας του υλικού Β. Peyton και συν., 1964 Συνοψίζοντας, το όριο ελαστικότητας είναι η τάση, πάνω από την οποία το υλικό παύει να εμφανίζει μόνο ελαστική παραμόρφωση και αρχίζει να παραμορφώνεται και πλαστικά. Το μέτρο ελαστικότητας, είναι η συσχέτιση του βαθμού της ελαστικής παραμόρφωσης ενός υλικού, προς μια δεδομένη τάση, κάτω από το όριο αναλογίας του υλικού. (E.Skinners και συν.,1964, Peyton και συν., 1964). Όριο διαρροής: Η ιδιότητα αυτή χρησιμοποιείται για να περιγράψει την τάση κατά την οποία το υλικό αρχίζει να συμπεριφέρεται με πλαστικό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα, το όριο διαρροής ορίζεται σαν την τάση κατά την οποία ένα υλικό ξεκινά να έχει πλαστική παραμόρφωση. Μετά το όριο ελαστικότητας στην καμπύλη τάσηςπαραμόρφωσης, παρατηρείται αύξηση της παραμόρφωσης, χωρίς σημαντική αύξηση της τάσης. Το φαινόμενο αυτό, ονομάζεται διαρροή και δεν παρατηρείται σε όλα τα υλικά. Η τάση στην οποία παρατηρείται το φαινόμενο της διαρροής, είναι το όριο διαρροής. Από το σχήμα παρακάτω, φαίνεται ότι μετά την έναρξη της διαρροής στο σημείο Δ1 παρατηρείται μικρή πτώση της τάσης, μέχρι μια ελάχιστη τιμή, που αντιστοιχεί στο σημείο Δ2, της καμπύλης. Η τάση στο σημείο Δ1 ονομάζεται άνω όριο διαρροής, ενώ στο σημείο Δ2, είναι το κάτω όριο διαρροής. Αυτή η αστάθεια στην περιοχή της διαρροής, οφείλεται σε ανομοιογενείς διατμητικές παραμορφώσεις στο εσωτερικό του σώματος, που σταματούν να αναπτύσσονται στο σημείο Δ2. (Καφούσιας και συν.,1994, R.Noort, 2007). 25

26 Καφούσιας και συν.,1994. Μέγιστη αντοχή στον εφελκυσμό: Φόρτιση του δοκιμίου μετά την περιοχή της διαρροής, έχει σαν αποτέλεσμα μικρή αύξηση της τάσης, με αντίστοιχα μεγάλη παραμόρφωση. Η τιμή του φορτίου κατά την πλαστική παραμόρφωση ενός όλκιμου υλικού, φτάνει σε ένα μέγιστο σημείο Μ, πριν την θραύση του υλικού και στην συνέχεια ελαττώνεται, μέχρι το σημείο θραύσης του υλικού, στο σημείο Θ. Η περιοχή Δ2Μ είναι η περιοχή κράτυνσης του υλικού ενώ η μέγιστη ονομαστική τάση στο σημείο Μ, είναι η μέγιστη αντοχή σε εφελκυσμό. Η μέγιστη αντοχή ενός υλικού ορίζεται σαν την μέγιστης δύναμης προς την αρχική διατομή του δοκιμίου. Το σημείο θραύσης του δοκιμίου δεν είναι απαραίτητα και το σημείο όπου παρατηρείται η μέγιστη τιμή της τάσης. Σε κάποια υλικά κατά την μέγιστη τιμή της τάσης, αρχίζουν να επιμηκύνονται και να μεταβάλλεται η αρχική διατομή τους. Η μέγιστη αντοχή στον εφελκυσμό στα υλικά είναι σημαντικός παράγοντας γιατί αν σε ένα κράμα επιδράσει δύναμη με τιμή κοντά στην μέγιστη αντοχή στον εφελκυσμό, θα παραμορφωθεί μόνιμα και στην μάζα του δοκιμίου θα αναπτυχθούν και θα εγκλωβιστούν εσωτερικές τάσεις. (R.G.Craig-J.M.Powers, 2002, Καφούσιας και συν.,1994). 26

27 Όλκιμα και ψαθυρά υλικά: Όλκιμο υλικό είναι αυτό το οποίο μπορεί να διαρρέει και να παρουσιάζει μεγάλες πλαστικές παραμορφώσεις κατά την θραύση του. R.V.Noort,2007. Στο παραπάνω σχήμα, παρατηρούμε μια μέγιστη τάση που το δοκίμιο αντιστέκεται. Αυτή η τάση ορίζεται σαν την μέγιστη αντοχή στον εφελκυσμό του υλικού σ UTS και συνήθως διαφέρει από την δύναμη θραύσης, η οποία παρατηρείται στο σημείο που το δοκίμιο σπάει (σf). Η ολκιμότητα μετριέται αν από το σημείο του κατάγματος, φέρουμε μια ευθεία παράλληλη στην ελαστική περιοχή της καμπύλης τάσης παραμόρφωσης. Όταν η ευθεία αυτή συναντήσει τον άξονα της παραμόρφωσης, έχουμε το μέτρο της ολκιμότητας του υλικού και εκφράζεται σαν η επί τοις εκατό επιμήκυνση του δοκιμίου. (R.V.Noort,2007). Ένα μέτρο της ολκιμότητας είναι η επί τοις εκατό ελάττωση της διατομής και η επί τοις εκατό επιμήκυνση κατά την θραύση. Η επί τοις εκατό επιμήκυνση κατά την θραύση δίνεται από τον τύπο: δ=( Lθ- Lο/ Lo ) 100% όπου Lθ, το μήκος του δοκιμίου κατά την θραύση και Lo το αρχικό μήκος του δοκιμίου. Η επί τοις εκατό ελάττωση της διατομής εκφράζεται από τη σχέση: Ψ=( Αο-Αθ/ Αο ) 100%, 27

28 Όπου Αο η αρχική διατομή του δοκιμίου και Αο η διατομή του στο σημείο του λαιμού, μετά την θραύση. Η ποσότητα Ψ είναι η στένωση θραύσης. Αντιθέτως, ένα υλικό ονομάζεται ψαθυρό, όταν δεν παρουσιάζει μεγάλες πλαστικές παραμορφώσεις κατά την θραύση του. Στα ψαθυρά υλικά η παραμόρφωση κατά την θραύση δεν ξεπερνάει το ποσοστό 2-5%. Παραδείγματα είναι το γυαλί, κράματα σιδήρου, η πορσελάνη, κάποιες κονίες, η γύψος. Το διάγραμμα εφελκυσμού των ψαθυρών υλικών δεν έχει σημεία διαρροής και περιοχή κράτυνσης, όπως φαίνεται και στο ακόλουθο σχήμα. Καφούσιας και συν.,1994. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι πολλά υλικά ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος, μπορεί να συμπεριφερθούν σαν όλκιμα ή ψαθυρά. Παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η συμπεριφορά των υλικών είναι η ταχύτητα επιβολής της τάσης ή της παραμόρφωσης και η θερμοκρασία κατά την επεξεργασία των κραμάτων. (Καφούσιας και συν.,1994, R.G.Craig-J.M.Powers, 2002). Λόγος του Poisson: Κατά τον μονοαξονικό εφελκυσμό, εκτός από την επιμήκυνση, παρατηρείται και ταυτόχρονη μεταβολή στις διαστάσεις της διατομής του υλικού. Αυτή η μεταβολή είναι ανάλογη με την αύξηση του μήκους και εκφράζεται σαν μείωση της κάθετης διάστασης. Ο λόγος των δύο αυτών μεταβολών είναι ο λόγος του Poisson. (Phillips,2003). 28

29 Στιφρότητα και ελατότητα: Όταν ένα σύρμα υποστεί κάμψη και αφεθεί, θα επανέλθει στις αρχικές του διαστάσεις, όταν η τάση που το οδήγησε σε κάμψη δεν ξεπεράσει την τιμή του ορίου ελαστικότητας του υλικού. Αυτό συμβαίνει γιατί η ενέργεια της τάσης που προκαλεί κάμψη αποθηκεύεται στη μάζα του σύρματος και απελευθερώνεται κατά την επανένταξη του. Αυτή η ενέργεια που αποθηκεύεται στη μάζα του και απελευθερώνεται, είναι ένδειξη της δυνατότητας ελατότητας του υλικού. Η ελατότητα ορίζεται σαν την αντίσταση ενός υλικού σε δυνάμεις που προκαλούν μόνιμη παραμόρφωση. Η ιδιότητα αυτή, δείχνει την ποσότητα της απαιτούμενης ενέργειας η οποία είναι ικανή να προκαλέσει παραμόρφωση στο σώμα.(peyton και συν., 1964). Η συνολική δύναμη που ένα υλικό απορροφά πριν επέλθει η θραύση του, είναι το μέτρο της στιφρότητας του. Πιο συγκεκριμένα, η στιφρότητα είναι η αντίσταση του υλικού στη θραύση και την δύναμη που χρειάζεται για να προκληθεί κάταγμα στη μάζα του υλικού. (R.G.Craig-J.M.Powers,2002, R.V.Noort,2007). Σχήμα 5, Καφούσιας και συν,1994 Η στιφρότητα ισούται με το εμβαδό που περιβάλλεται μεταξύ της καμπύλης ΟΑΜΘ και του άξονα ΔL. Καφούσιας και συν.,1994 Στο σχήμα παραπάνω φαίνεται ότι δύο υλικά μπορεί να έχουν την ίδια στιφρότητα αλλά διαφορετικό όριο θραύσης. Η στιφρότητα είναι το μέτρο 29

30 ελαστικότητας του υλικού, όσο μικρότερη η στιφρότητα, τόσο πιο ψαθυρό είναι το υλικό και το αντίθετο. Ελαστική ενέργεια παραμόρφωσης: Όταν σε ένα σώμα επιδράσει μια εξωτερική δύναμη, τα μόρια και τα άτομα της μάζας του μετακινούνται και διαταράσσονται, με αποτέλεσμα την αύξηση της μεσοατομικής ενέργειας. Η ενέργεια που αποθηκεύεται στο σώμα είναι ίση με αυτή που χρειάστηκε για την ελαστική παραμόρφωση του και ονομάζεται ελαστική ενέργεια. Η ενέργεια αυτή στη καμπύλη τάσης παραμόρφωσης (στο σχήμα 5), εκφράζεται από την επιφάνεια ΟΑΓ, μεταξύ του τμήματος ΟΑ της καμπύλης εφελκυσμού μέχρι το όριο αναλογίας. (E.Skinners και συν.,1964 Καφούσιας και συν.,1994). Αντοχή στον εφελκυσμό: Στο σχήμα 6, φαίνεται η δοκιμασία του υλικού στον εφελκυσμό. Χρησιμοποιείται ένα στέλεχος σταθερό και το δοκίμιο του υλικού που δοκιμάζεται τεντώνεται σε μονοαξονική κατεύθυνση στην μηχανή της δοκιμασίας. σχήμα 6,R,V,Noort,

31 Ενώ αρχίζει να εφαρμόζεται τάση πάνω στο δοκίμιο αυτό αρχίζει να αλλάζει σχήμα. Κατά την ελαστική παραμόρφωση, αποθηκεύεται ενέργεια στη μάζα του υλικού, ενώ στην πλαστική παραμόρφωση, παρατηρείται μεταβολή στο μήκος του δοκιμίου. Πιο συγκεκριμένα, στην αντοχή στον εφελκυσμό, παρατηρείται μεταβολή στη διατομή του υλικού, όπως στο σχήμα 7. (R.V.Noort,2007, F.A.Peyton και συν.,1964). σχήμα 7, R.V.Noort,2007 Αντοχή σε θλίψη: Στην δοκιμασία της αντοχής σε θλίψη, μετράμε την μεταβολή της δύναμης με τη βράχυνση του δοκιμίου. Πιο συγκεκριμένα, το δοκίμιο έχει σχήμα κυλινδρικό, με ύψος h και διάμετρο d, το οποίο τοποθετείται ανάμεσα σε δύο πλάκες στην μηχανή θλίψης. Κάποιο πρόβλημα κατά την δοκιμασία είναι οι δυνάμεις τριβής που αναπτύσσονται μεταξύ των επιφανειών του δοκιμίου και των πλακών. Το αποτέλεσμα της τριβής είναι το δοκίμιο να έχει μια βαρελοειδή μορφή, όσο το 31

32 φορτίο αυξάνεται και γίνεται εντονότερο όσο πιο όλκιμο είναι το υλικό.(σχήμα 9). σχήμα 9,Καφούσιας και συν.,1994. Η διατομή του δοκιμίου με την αύξηση της δύναμης, αυξάνεται και το διάγραμμα θλίψης έχει αύξουσα καμπύλη, σχήμα 10. Αντιθέτως, αν δούμε την καμπύλη της δοκιμασίας εφελκυσμού, έχει φθίνουσα πορεία. Σύγκριση της μέγιστης αντοχής σε εφελκυσμό με την μέγιστη αντοχή σε θλίψη, στα υλικά που είναι ψαθυρά, φανερώνει ότι η αντοχή σε θλίψη είναι μεγαλύτερη. σχήμα 10,Καφούσιαςκαι συν Η δοκιμασία αυτή είναι σημαντική για τα εύθραυστα υλικά, γιατί συνήθως τα υλικά αυτά τοποθετούνται σε περιοχές στο στόμα, όπου αναπτύσσονται τάσεις οι οποίες οδηγούν τα υλικά σε θλίψη, όπως είναι οι δυνάμεις της μάσησης. Αντίστοιχα στο σχήμα 11, φαίνεται πώς αναπτύσσονται οι δυνάμεις τριβής ανάμεσα στο δοκίμιο και τις πλάκες του μηχανήματος, παίρνοντας βαρελοειδές σχήμα. (Καφούσιας και συν.,1994, R.V.Noort,2007). 32

33 Σχήμα 11, R.V.Noort,2007. Η μέγιστη δύναμη αντοχής σε θλίψη υπολογίζεται από το εμβαδόν της διατομής του δοκιμίου και την μέγιστη δύναμη, η οποία εφαρμόζεται στη μάζα του υλικού. (F.A.Peyton και συν.,1964, E.H.Greener και συν.,1972). Όταν ασκείται κάποια δύναμη θλίψης σε ένα δοκίμιο, αποτυχία μπορεί να συμβεί, από σύνθετες τάσεις οι οποίες αναπτύσσονται στο σώμα, Σχήμα 12. σχήμα 12,F.A.Peyton,

34 Οι δυνάμεις θλίψης που εφαρμόζονται στις άκρες του κυλινδρικού δοκιμίου, επιλύονται σε δυνάμεις διάτμησης κατά ένα κωνικό σχήμα σε κάθε άκρο του δοκιμίου, σαν αποτέλεσμα της δράσης των δύο κώνων του κυλίνδρου, αναπτύσσεται στο κέντρο της μάζας του σώματος, δύναμη εφελκυσμού. Συμπερασματικά, το μέγεθος του δοκιμίου είναι σημαντικό στις δοκιμασίες θλίψης, καθώς, αν είναι πολύ κοντό, οι αναπτυσσόμενες δυνάμεις θα είναι πολύπλοκες στη μάζα του, με αποτέλεσμα αλληλεπικάλυψη των άκρων ενώ αν είναι πολύ ψηλό, μπορεί να συμβεί το φαινόμενο του λυγισμού. (F.A.Peyton και συν.,1964, R.G.Craig-J.M.Powers, 2002, R.V.Noort, 2007). Σκληρότητα: Η σκληρότητα ενός υλικού ορίζεται σαν την επιφανειακή αντίσταση ενός υλικού στην διείσδυση ενός άλλου σκληρότερου σώματος, μέσα στη μάζα του. Η σκληρότητα εξαρτάται από τις ιδιότητες του υλικού από το οποίο είναι κατασκευασμένο το δοκίμιο, τη μορφή και το υλικό του διεισδυτητή. Η σκληρότητα είναι ένα μέτρο της αντίστασης σε πλαστική παραμόρφωση ενός δοκιμίου και μετριέται σαν την δύναμη ανά μονάδα επιφάνειας που έχει υποστεί την εγκοπή, την παραμόρφωση, σχήμα 12.Η δοκιμασία σκληρότητας μετράει την αντίσταση του υλικού σε έναν διεισδυτητή ή ένα εργαλείο κοπής και μετράει την αντίσταση του δοκιμίου στην τριβή και την εκδορά. (R.G.Craig και συν.,1979, R.G.Craig-J.M.Powers, 2002,Craig, et al, 2002, R.V.Noort, 2007). Σχήμα 12,R.G.Craig et.al

35 Οι δοκιμασίες σκληρότητας διακρίνονται σε στατικές και δυναμικές. Στις στατικές ανήκουν οι μέθοδος Vickers, Brinell, Rockwell & Knoop ενώ οι δυναμικές μέθοδοι είναι πολλές και ξεχωρίζει η μέθοδος Shore. Κάθε μέθοδος έχει μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα αλλά όλες οι μέθοδοι εξαρτώνται από την διείσδυση ενός μικρού, συμμετρικού διεισδυτητή στην επιφάνεια που μελετάμε. (Καφούσιας και συν,1994). Οι δοκιμασίες σκληρότητας διαφέρουν στο υλικό που διεισδύει, το γεωμετρικό του σχήμα και το μέγεθος του φορτίου. Η κεφαλή του συμπιεστή μπορεί να είναι από ατσάλι, διαμάντι ή καρβίδιο, να έχει σφαιρικό, κωνικό ή πυραμοειδές σχήμα και το φορτίο να ποικίλει μεταξύ 1 έως 3000 κιλά. Η δοκιμασία της σκληρότητας ξεκινάει με πίεση της κεφαλής του σκληρότερου υλικού πάνω στην επιφάνεια του δοκιμίου για συγκεκριμένη χρονική στιγμή, αφήνοντας ένα εντύπωμα, ένα σημάδι του σχήματος της κεφαλής που υλικού που διεισδύει στο μαλακότερο σώμα, σχήμα 13. Το μέγεθος του εντυπώματος εξαρτάται από την σκληρότητα του υλικού. (Peyton και συν., 1964, R.V.Noort, 2007). Σχήμα 13,Peyton και συν., Η κεφαλή του αντικειμένου που διεισδύει στο μαλακότερο σώμα προκαλεί ένα εντύπωμα, το οποίο είναι συμμετρικό και εξετάζεται κάτω από το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο για το βάθος, την περιοχή και το εύρος που έχει. Μέθοδος Brinell: Είναι από τις παλαιότερες μεθόδους για μελέτη της σκληρότητας μετάλλων και κραμάτων. Η μέθοδος εξαρτάται από την αντίσταση του υλικού στην διείσδυση μιας μικρής ατσάλινης κεφαλής ή ενός διεισδυτητή από καρβίδιο του βολφραμίου σφαιρικού σχήματος, με δύναμη 123 N, (σχήμα 14,15). Η κεφαλή παραμένει σε επαφή με το δοκίμιο για 30 sec και στην συνέχει απομακρύνεται. Το αποτύπωμα που μένει μετριέται και υπολογίζεται, σαν την αναλογία του φορτίου που εφαρμόστηκε στην περιοχή του αποτυπώματος. 35

36 Σχήμα 14,R.V.Noort,2007. Σχήμα 15, Phillips,2003. Μέθοδος Knoop: Η μέθοδος αυτή αναπτύχθηκε για τις ανάγκες δημιουργίας μικρών εσοχών στα δοκίμια. Το φορτίο εφαρμόζεται με διαμάντι πυραμοειδούς σχήματος (σχήμα 14,15), και μετράται το εύρος των διαγωνίων εντυπωμάτων που αφήνει στην επιφάνεια, (σχήμα 16 Α). 36

37 Σχήμα 16, F.A.Peyton και συν.,1964. Η μέθοδος αυτή έχει σχεδιαστεί για φόρτιση δυνάμεων που μπορεί να ποικίλει. Η περιοχή του εντυπώματος διαφέρει και εξαρτάται από την δύναμη του φορτίου και την φύση του υλικού που δοκιμάζεται.(e.skinners και συν., 1964, F.A.Peyton και συν.,1964, R.G.Craig-J.M.Powers, 2002). Μέθοδος Vickers: Στη μέθοδο αυτή, όπως φαίνεται και στο σχήμα 15& 16 Β, η κεφαλή είναι διαμάντι με γωνία 136 μοιρών, με σχήμα πυραμοειδές. Η μέθοδος μοιάζει με την Knoop & Brinell εκτός από το γεγονός ότι το πυραμοειδές διαμάντι με την γωνία 136 μοιρών διεισδύει στο υλικό με καθορισμένο φορτίο. Το αποτύπωμα είναι τετράγωνο και μετριούνται οι διαγώνιοι του. Η μέθοδος είναι χρήσιμη για μικρές περιοχές και πολύ σκληρά υλικά. Τα φορτία μπορεί να ποικίλουν από 1 έως 120 Kg. Κατά την μέθοδο Vickers, ο χαρακτηριστικός αριθμός σκληρότητας συμβολίζεται με τα γράμματα VHN. (E.Skinners και συν.,1964, Phillips,2003). Μέθοδος Rockwell: Σε αυτή την περίπτωση, (σχήμα 15), η κεφαλή είναι μια μπάλα ή ένας κωνικός μεταλλικός διεισδυτητής. Η κεφαλή, μπορεί να είναι κωνική ή σφαιρική, να ποικίλει σε μέγεθος και το φορτίο που εφαρμόζεται είναι διαφόρων μεγεθών. Συνεπώς η μέθοδος διαχωρίζεται σε Rockwell A-G. Μέθοδος Barcol: Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται για την μελέτη του βάθους πολυμερισμού των ρητινωδών υλικών. Η κεφαλή του διεισδυτητή είναι βελόνα με ελατήριο, διαμέτρου 1mm, η οποία πιέζεται στην επιφάνεια του υλικού που εξετάζεται. Το βάθος πολυμερισμού εξετάζεται με δοκίμια πάχους 0,5 με 6.0 mm. (E.Skinners και συν.,1964, F.W.Phillips και συν.,1969). 37

38 Μέθοδος Shore: Χρησιμοποιείται για την μέτρηση της σκληρότητας πλαστικών υλικών. H σκληρότητα καθορίζεται από το ύψος της αναπήδησης μικρής σφύρας, στο άκρο της οποίας υπάρχει αιχμή από διαμάντι. Το ύψος της αναπήδησης μετριέται σε κλίμακα με το σκληρόμετρο Shore. (W.J.O Brien, 1989, Καφούσιας και συν,1994). W.J.O Brien,

39 Τριβή: Όταν δύο επιφάνειες ή δύο σώματα είναι σε επαφή και ασκείται κάποια εξωτερική δύναμη πάνω στο ένα σώμα για το μετακινήσει, αναπτύσσεται μια δύναμη ανάμεσα στις επιφάνειες των δύο σωμάτων που ονομάζεται τριβή και αντιστέκεται στην μετακίνηση του σώματος πάνω στην επιφάνεια του άλλου. Η δύναμη που αντιστέκεται στην κίνηση του σώματος, είναι η τριβή, όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα. R.G.Craig et.al.,2002. Η δύναμη της τριβής είναι το αποτέλεσμα των μορίων των δύο σωμάτων που είναι σε επαφή, όταν οι επιφάνειες τους έρχονται σε επαφή. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της δύναμης της τριβής είναι η σύσταση της επιφάνειας των υλικών, το τελείωμα της επιφάνειας(φινίρισμα), δηλαδή αν είναι γυαλισμένες ή αδρές και το μέσο που μπορεί να παρεμβάλλεται ανάμεσα στις δύο επιφάνειες. (J.L.Ferracane,1995, R.G.Craig-J.M.Powers, 2002). Κόπωση: Συμβαίνει μετά από επαναλαμβανόμενες δυνάμεις φόρτισης, κάτω από το όριο ελαστικότητας του υλικού, με αποτέλεσμα το κάταγμα του δοκιμίου. Η κόπωση συνήθως ξεκινά με μια μικρή ρωγμή σε ένα σημείο της μάζας του δοκιμίου που συγκεντρώνονται οι τάσεις. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να περιγράψει την παραμόρφωση ενός υλικού μέχρι να σπάσει, μετά την επίδραση δυνάμεων 39

40 περιοδικώς εναλλασσόμενων, όπως είναι οι δυνάμεις της μάσησης. Η εναλλασσόμενη περιοδική τάση που δεν οδηγεί σε θραύση, προσδιορίζει την αντοχή στην κόπωση ενός υλικού. Κατά την δοκιμασία της κόπωσης οι τιμές φόρτισης δεν ξεπερνούν το όριο ελαστικότητας του υλικού, όμως το δοκίμιο μπορεί να σπάσει. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η αντοχή σε κόπωση μίας κατασκευής εξαρτάται από την ποιότητα της κατασκευής αλλά και από την εσωτερική δομή του υλικού και την ύπαρξη ή όχι ατελειών στη μάζα του. Η θραύση από κόπωση είναι ψαθυρή και ξεκινάει με μικρές επιφανειακές ρωγμές. (E.H.Greener και συν.,1972, Καφούσιας και συν.,1994, J.L.Ferracane, 1995). Αντοχή στην κρούση: Ορίζεται σαν την ενέργεια που απαιτείται για την θραύση ενός υλικού κάτω από φορτίο κρούσης. Με τον όρο κρούση περιγράφεται η αντίδραση ενός σταθερού αντικειμένου το οποίο έρχεται σε σύγκρουση με ένα αντικείμενο που κινείται. Η δοκιμασία σε κρούση είναι η αντίσταση του υλικού σε ξαφνική εφαρμογή φόρτισης. Για τον προσδιορισμό της ψαθυρότητας ή της ολκιμότητας ενός υλικού, γίνονται δοκιμασίες κρούσης, οι πιο γνωστές από τις οποίες είναι η μέθοδος Charpy & Izod. Η πρώτη δοκιμασία χρησιμοποιείται για μέτρηση της αντοχής σε κρούση. Η δοκιμασία γίνεται με ένα εκκρεμές το οποίο απελευθερώνεται και ταλαντεύεται με εναλλαγές προς ένα δοκίμιο το οποίο αποτελείται από μια μπάρα στηριζόμενη στις δύο άκρες της. Το εκκρεμές μέσω των ταλαντώσεων χτυπάει στο κέντρο του δοκιμίου. Η άλλη δοκιμασία αντοχής σε κρούση ονομάζεται Izod. Σε αυτή το test, το δοκίμιο σταθεροποιείται κάθετα από την μία πλευρά του. Η κρούση γίνεται σε συγκεκριμένη απόσταση πάνω από το άκρο που είναι ακινητοποιημένο, σε αντίθεση με την δοκιμασία Charpy, που η κρούση γίνεται στο κέντρο του δοκιμίου. (Phillip s, 2003, Peyton et al., 1964). Ερπυσμός: Ερπυσμός είναι η μεταβολή των διαστάσεων ενός σώματος σε σχέση με τον χρόνο, όταν πάνω σε αυτό εφαρμόζεται σταθερή τάση, υπό σταθερή θερμοκρασία. Υπό την επίδραση μίας σταθερής τάσης, κάποια υλικά μπορούν να παραμορφωθούν μόνιμα, όταν το φορτίο εφαρμόζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμα και αν η τάση που εφαρμόζεται μπορεί να είναι κάτω από το όριο ελαστικότητας. Αυτή η παραμόρφωση σε σχέση με τον χρόνο των υλικών, ονομάζεται ερπυσμός και τελικά θα οδηγήσει στην θραύση του υλικού. Ο ερπυσμός είναι εντονότερος όσο το σταθερό φορτίο που εφαρμόζεται μεγαλώνει και όσο η θερμοκρασία, στην οποία γίνεται το πείραμα του ερπυσμού, μεγαλώνει (Ε.Η.Greener και συν.,1972, R.V.Noort, 2007). 40

41 Το δόντι: Ο πολφός του δοντιού είναι υπεύθυνος για την ζωτικότητα του δοντιού και λειτουργεί καθ όλη την διάρκεια της ζωής του ατόμου.(a.e.w.miles,1967). Αποτελείται από διάφορα κύτταρα όπως οδοντινοβλάστες (Nylen & Scott,1958), ινοβλάστες, βλαστικά κύτταρα του πολφού, εξωκυττάρια θεμέλια ουσία και πλούσια αιμάτωση και νεύρωση, (Graf&Bjorlin,1951, Smith AJ,1995, Nor JE, 2006, Sloan AJ.,2007). Μέσα στο στοματικό περιβάλλον, αναπτύσσονται διαφορετικού βαθμού ερεθίσματα, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την πολφική λειτουργία, όπως θερμικά, ηλεκτρικά, χημικά & μικροβιακά, (Β.Τσάτσας, 1988, Εdwall L.,1980 Γ.Δουβίτσας & Π. Λαγουβάρδος,1998). Αδαμαντίνη: Σε ένα υγιές και άθικτο δόντι η αδαμαντίνη έχει προστατευτικό ρόλο απέναντι στα βλαβερά ερεθίσματα. Η αδαμαντίνη αποτελείται από ανόργανα συστατικά (96 wt%) σε κρυσταλλική διάταξη και ονομάζονται αδαμαντινικά ραβδία. Αποτελείται επίσης από 1% οργανικά μόρια, 3% νερό και δύο είδη γλυκοπρωτείνες, ενώ δεν περιέχει κύτταρα ή κυτταρικά στοιχεία, (Κ.Τολίδης,2006, R.Craig-G.Powers, 2002). Το πάχος της αδαμαντίνης μεταβάλλεται από 2-2,5 mm, στις κορυφές των φυμάτων μέχρι ελάχιστο πάχος στην περιοχή του αυχένα. Οι διάφορες εργασίες αποκατάστασης στα δόντια λόγω τερηδόνας ή προσθετικών εργασιών, αφαιρούν μέρος της αδαμαντίνης του δοντιού, μειώνοντας το πάχος της, (Miles A.E.W, 1967). Οδοντίνη: Η οδοντίνη αποτελείται από ανόργανη μήτρα ενσωματωμένη σε οργανικό δίκτυο. Τα ανόργανα συστατικά είναι 70% wt και 18% wt οργανικό, αποτελούμενο από κολλαγόνο, πρωτεΐνες και εξωκυττάρια συστατικά, (Tziafas D.,1997). Το ανόργανο τμήμα της οδοντίνης αποτελείται από κρυστάλλους υδροξυαπατίτη, άμορφο φωσφορικό ασβέστιο, νάτριο, κάλιο και μαγνήσιο. Το οργανικό υπόστρωμα της οδοντίνης συνίσταται από κολλαγόνο τύπου 1. (Aasen,1990). Η οδοντίνη αποτελείται από οδοντίνοσωληνάρια, (Bender I.B.,1978, Schoeder και συν.,1985) τα οποία την διατρέχουν σε όλο της το μήκος, από την αδαμαντίνη έως τον πολφό. Λόγω της στενής ανατομικής σχέσης οδοντίνης πολφού, (Miles A.E.W, 1967) θεωρούνται ως ενιαίο όργανο, (Α.Τζαμουράνης,1999). Τα οδοντινοσωληνάρια έχουν διάμετρο 0,5 μm κοντά στην αδαμαντίνη αλλά αυξάνεται σε 2,5μm όσο βρίσκονται πιο κοντά στον πολφό του δοντιού. Η πολφική πλευρά της οδοντίνης αποτελείται από οδοντινοβλάστες. Οι αποφυάδες των οδοντινοβλαστών φτάνουν στα οδοντινοσωληνάρια. Τα οδοντινοσωληνάρια περιβάλλονται από εξωκυττάριο υγρό, το οποίο είναι συνεχές με το εξωκυττάριο υγρό του πολφού, (Miles A.E.W,1967). Επίσης, τα οδοντινοσωληνάρια περιέχουν νεύρα και οδοντινικό υγρό, το οποίο μετακινείται, προκαλώντας αντίληψη του πόνου από τον πολφό και πολφική διέγερση, από τα διάφορα ερεθίσματα του στοματικού περιβάλλοντος, (Β.Τσάτσας,1988, Α.Τζαμουράνης, 1999, Phillip s, 2003). Πιο συγκεκριμένα, οι εξωτερικές υδροστατικές και οσμωτικές πιέσεις μπορεί να προκαλέσουν μετακίνηση του υγρού των οδοντινοσωληναρίων μακριά ή πρός τον πολφό. Η θετική ή αρνητική μετατόπιση του υγρού μέσω της εκτεθειμένης οδοντίνης επηρεάζει είτε τους οδοντοβλάστες, είτε τις αποφυάδες των πολφικών νεύρων. Αυτό το γεγονός εξηγεί την βάση της 41

42 υδροδυναμικής θεωρίας, πολφικής ευαισθησίας, (J.L.Ferracane,1995,R.V.Noort, 2002). Πολφός: Ο οδοντικός πολφός προέρχεται από την νευρική ακρολοφία. Αποτελείται από κύτταρα όπως οδοντινοβλάστες, ινοβλάστες, βλαστικά κύτταρα του πολφού καθώς και εξωκυττάρια θεμέλια ουσία, αγγεία και νεύρα. Η κύρια λειτουργία του πολφού είναι η παραγωγή οδοντίνης και η διατήρηση της ζωτικότητας του δοντιού, η οποία επιτελείται από τους οδοντινοβλάστες.(smith A.J., και συν., 1995, Νοr JE, 2006, Huang GT.,2011). Το σύμπλεγμα οδοντίνης-πολφού: Το σύμπλεγμα οδοντίνης-πολφού αντιδρά στα εξωτερικά ερεθίσματα, (μηχανικά, χημικά, θερμικά), με μια σειρά φλεγμονωδών αντιδράσεων, στις οποίες συμμετέχουν τα πολφικά κύτταρα, τα αγγεία και τα νεύρα. (Tziafas D.,1997,Byers MR και συν., 2003). Η άμυνα του πολφού στα διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα γίνεται είτε με τον σχηματισμό δευτερογενούς οδοντίνης, είτε με την εναπόθεση επανορθωτικής οδοντίνης στα τοιχώματα του πολφικού θαλάμου, είτε με σχηματισμό τριτογενούς οδοντίνης, (αντιδραστικής), (Sayegh F.S.και συν,1968,ogawa και συν.,1983, Stanley και συν., 1983, Goldberd M, και συν,. 2006, Η.Καρκαζής-Γ.Πολυζώης, 2002, Ten Cate AR.,1998, Yen AH, και συν., 2011). Η αντίδραση του συμπλέγματος οδοντίνης-πολφού σε μικρόβια, τραύμα και τερηδονικές προσβολές, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τύπο του ερεθίσματος και τον βαθμό βλάβης που προκαλεί, το διάστημα για το οποίο επιδρά το ερέθισμα καθώς και την λειτουργική κατάσταση του πολφού. Παράδειγμα σε κοιλότητες με τερηδόνα η οποία έχει γρήγορη εξέλιξη, είναι πιθανή η απουσία αντιδραστικής ή επανορθωτικής οδοντίνης ενώ σε αργά εξελισσόμενες βλάβες παρατηρούνται συνήθως εναποθέσεις τριτογενούς οδοντίνης (Τziafas D.,1997, Smith AJ.,2002, Bjorndal L.,2001). 42

43 Παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν πολφική διέγερση και αντίδραση είναι: Κάθε διαδικασία η οποία προκαλεί κοπή των οδοντινοσωληναρίων. Ο αριθμός των οδοντινοσωληναρίων που αποκόπτονται κατά την επανορθωτική διαδικασία. Κατά την κοπή των οδοντινικών ιστών το στρώμα των οδοντικών ξεσμάτων, αποφράσει μέρος ή ολόκληρη την αποκαλυμμένη οδοντίνη και τα στόμια των οδοντινοσωληναρίων, με αποτέλεσμα πολφική διέγερση, (S.Seltzer et al., 1990). Το βάθος της κοιλότητας. Όσο μειώνεται το πάχος της οδοντίνης, τόσο αυξάνεται η διαπερατότητα της. Δηλαδή, όσο πλησιάζουμε στον πολφό, τόσο η διάμετρος και ο αριθμός των οδοντινοσωληναρίων αυξάνεται, (Miles A.E.W, 1967, Γ.Δουβίτσας-Π.Λαγουβάρδος, 1998). Θερμότητα, (Nybork H.,και συν.,1968, Κ.Τολίδης,2006) η οποία αναπτύσσεται στο δόντι κατά την αποκοπή της οδοντικής ουσίας. Αφυδάτωση απομεταλλικοποίηση της εκτεθειμένης οδοντίνης, (S.Seltzer et al., 1990, Lee SK.,και συν.,2008). Η δεξιοτεχνία και οι χειρισμοί του οδοντιάτρου, (Langeland K.και συν.,1971). Τα ερεθίσματα του στοματικού περιβάλλοντος, τα οποία μπορεί να είναι : Θερμικά-δημιουργούνται όταν υπάρχει μεταφορά θερμότητας μέσω των μεταλλικών εμφρακτικών υλικών, τα οποία θεωρούνται καλοί αγωγοί της θερμότητας αλλά και μέσω πιθανών περιεμφρακτικών χώρων στις αποκαταστάσεις, μεταξύ δοντιού και εμφρακτικού υλικού. Επίσης από την ανάπτυξη θερμότητας κατά τον τροχισμό για παρασκευή κοιλότητας, (L.J.Baume,1968, J.M.Mumford, 1979, Lee SK.,και συν., 2008), από την λείανση και στίλβωση μεταλλικών εμφράξεων όπως το αμάλγαμα καθώς και κατά την λήψη αποτυπώματος με θερμοπλαστικά υλικά, (Zach L., και συν.,1965, Β.Τσάτσας,1988). Το ποσό της θερμότητας που αναπτύσσεται κατά την παρασκευή της κοιλότητας στο δόντι εξαρτάται από την ταχύτητα των στροφών της χειρολαβής, τον τύπο των εγγλυφίδων και τη ασκούμενη πίεση καθώς και τον καταιονισμό νερού (Κ.Τολίδης,2006). Πόνος παρατηρείται και στο κρύο ερέθισμα ακόμα και σε μη μεταλλικές εμφράξεις οφειλόμενος σε ύπαρξη περιεμφρακτικού χώρου, μετακίνηση του υγρού των οδοντινοσωληναρίων και πολφική αντίδραση, (Νyborg H. και συν., 1968). Χημικά- τα ερεθίσματα αυτά μπορεί να προέρχονται από τις διάφορες χημικές ουσίες, οι οποίες απελευθερώνονται από τα ίδια τα εμφρακτικά υλικά λόγω της αποδόμησης τους (Ferracane JL., και συν.,2010), λόγω της χημικής τους σύστασης και λόγω του ph που παρουσιάζουν (R.V.Noort, 2002). Χημική 43

44 επίδραση μπορεί να ασκούν στα δόντια οι τοξικές ουσίες που κυκλοφορούν στο στοματικό περιβάλλον και που μπορούν να εισχωρήσουν στον περιεμφρακτικό χώρο των αποκαταστάσεων ανάμεσα στην οδοντική ουσία και το υλικό έμφραξης. Τέτοιες ουσίες μπορεί να προέρχονται από τα εμφρακτικά υλικά όπως για παράδειγμα οι οξυφωσφορικές κονίες, οι πυριτικές κονίες, οι σύνθετες ρητίνες, ουσίες οι οποίες απελευθερώνουν μονομερή, βλαπτικά για τον πολφό (S.Seltzer et al., 1975, L.J.Baume,1968). Ηλεκτρικά-τέτοια ερεθίσματα παράγονται στο στόμα από την επαφή δύο ανομοιογενών μετάλλων μέσω του σάλιου, που έχει το ρόλο του ηλεκτρολύτη, δημιουργώντας το φαινόμενο του γαλβανισμού. Το φαινόμενο αυτό εξαρτάται από την επιφάνεια των μετάλλων και την σύστασή τους, (J.M.Mumford,1979). Οι μεταλλικές αποκαταστάσεις μπορεί να βρίσκονται δίπλα η μία στην άλλη ή η μία στον άνω και η άλλη στον κάτω οδοντικό φραγμό. Μέταλλα με τα οποία μπορεί να παρατηρηθεί το φαινόμενο του γαλβανισμού είναι αμάλγαμα και χρυσός. Λόγω της διαφοράς δυναμικού που αναπτύσσεται ανάμεσα στα δύο μέταλλα, ο ασθενής αισθάνεται έναν οξύ, ξαφνικό πόνο, όταν τα μέταλλα έρθουν σε επαφή μεταξύ τους. Ηλεκτρικά ερεθίσματα μπορεί να προκληθούν και κατά την ηλεκτρική δοκιμασία του πολφού, αν γίνει απρόσεκτα (S.Seltzer et al., 1975, Β.Τσάτσας,1988, Langeland K. και συν,1971). Οσμωτικά-απαραίτητη προϋπόθεση για την εκδήλωση τέτοιων φαινομένων είναι οι περιεμφρακτικοί χώροι. Οι χώροι αυτοί δημιουργούνται ανάμεσα στο υλικό αποκατάστασης και το τοίχωμα της κοιλότητας, λόγω διαφοράς πυκνότητας μεταξύ των υγρών του στοματικού περιβάλλοντος και του εσωτερικού μίας αποκατάστασης, (Phillip s, 2003). Μηχανικά- προέρχονται από δημιουργία πίεσης στους οδοντικούς ιστούς όπως είναι η συμπίεση αμαλγάματος στην κοιλότητα, κατάγματα μύλης, παρασκευή κοιλότητας ή τρόχισμα δοντιού για υποδοχή στεφάνης, αποτριβή, διάβρωση, τριγμός ή τραυματική σύγκλιση και στοματικές έξεις καθώς και από περιοδοντική απόξεση, ταχεία ορθοδοντική μετακίνηση ή από έντονες πιέσεις κατά την λειτουργία της μάσησης, (Langeland K.,και συν.,1974, L.J.Baume,1968, Langeland K. και συν,1965). Μικροβιακά-τα ερεθίσματα αυτά θεωρούνται η κύρια αιτία πολφικής βλάβης και διέγερσης, (Langeland K.,και συν, 1965, Lee SK, και συν, 2008). Τα μικρόβια ή τα προϊόντα μεταβολισμού τους μπορεί να φθάσουν στον πολφό με διάφορους τρόπους όπως αποκάλυψη του πολφού από τερηδόνα ή κάταγμα, διαμέσου των οδοντινοσωληναρίων σε περιπτώσεις αποκάλυψης της οδοντίνης, από τους παράπλευρους ριζικούς σωλήνες και από το ακριρρίζιο όταν υπάρχει φλεγμονή (L.J.Baume, 1968, S.Selttzer et al., 1975, Baume L.J, 1970). Σαν δίοδος εισόδου μικροβίων προς τον πολφό, θεωρείται και η μικροδιείσδυση μέσω του περιεμφρακτικού χώρου που δημιουργείται μετά την έμφραξη του υλικού αλλά και μέσω των οδοντινοσωληναρίων, κατά την παρασκευή της κοιλότητας. Πιο συγκεκριμένα, μετά την παρασκευή της κοιλότητας στο δόντι και την τοποθέτηση του υλικού αποκατάστασης, παρατηρείται έλλειψη συγκολλητικής ικανότητας ανάμεσα στο υλικό και την οδοντίνη ή αδαμαντίνη, με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός σχισμοειδούς χώρου ανάμεσα τους. Το ίδιο συμβαίνει και σε περιπτώσεις πολυμερισμού σύνθετων υλικών, τα οποία μετά τον πολυμερισμό τους συρρικνώνονται και μειώνονται οι διαστάσεις τους. Ο σχισμοειδής αυτός 44

45 χώρος αυτός ονομάζεται περιεμφρακτικός χώρος. (Roydhouse R. και συν.,1967, Stark M.,και συν.,1969, J.L.Ferracane,1995). Ο περιεμφρακτικός χώρος επηρεάζεται από τις ιδιότητες του υλικού έμφραξης, όπως η ικανότητα προσαρμογής του υλικού στα τοιχώματα της κοιλότητας, η δύναμη με την οποία συμπυκνώνεται το υλικό και η σταθερότητα ή όχι των διαστάσεων του αποκαταστατικού υλικού αλλά εξαρτάται και από τους σκληρούς οδοντικούς ιστούς, που έχουν ανομοιογένεια στη δομή και σύσταση τους, δηλαδή μεταξύ αδαμαντίνης και οδοντίνης, την αδρότητα τους μετά την παρασκευή της κοιλότητας και τέλος στην ύπαρξη οδοντικού επιχρίσματος και ρινισμάτων στην κοιλότητα. Το εύρος του περιεμφρακτικού χώρου δεν είναι σταθερό και ίδιο για όλα τα υλικά. Κυμαίνεται από μm, διάστημα το οποίο είναι αρκετό για την δίοδο μικροβίων, στοματικών υγρών και βακτηρίων. Το φαινόμενο αυτό, της εισόδου μικροβίων και των προϊόντων μεταβολισμού τους, μέσω του σχισμοειδούς περιεμφρακτικού χώρου, αναφέρεται σαν μικροδιείσδυση. Η βιοσυμβατότητα μιας κατασκευής αλλάζει λόγω της διαδικασίας διείσδυσης που επιτρέπει στα βακτήρια και τα προϊόντα του μεταβολισμού τους να φτάνουν στον πολφό και να προκαλούν πιθανή μόλυνση του. Επίσης, η μικροδιείσδυση, ενισχύει την αποτυχία μιας αποκατάστασης, αφού η συνεχής ροη υγρών στον περιεμφρακτικό χώρο προκαλεί μεγαλύτερη μικροδιείσδυση. Ακόμα ένα μειονέκτημα είναι η εναπόθεση δυσχρωμιών στα όρια του υλικού της έμφραξης, κάνοντας το αισθητικά μη αποδεκτό. Οι σημαντικότερες επιπλοκές της μικροδιείσδυσης είναι η δυσχρωμία στα όρια της αποκατάστασης, η ευαισθησία του πολφού μετά την αποκατάσταση, η δευτερογενής τερηδόνα, φλεγμονή και νέκρωση του πολφού( Phillips R.,και συν.,1965). Εκτός από τον όρο της μικροδιεισδυσης, υπάρχει και η νάνοδιεισδυση, η οποία αναφέρεται στην διαρροή σάλιου ή βακτηρίων στο διάστημα ανάμεσα στο δόντι και την αποκατάσταση, αλλά μόνο στην περιοχή της οδοντίνης. Η νανοδιείσδυση αναφέρεται ειδικά στην σύνδεση με την οδοντίνη και μπορεί να συμβεί ανάμεσα στην ανόργανη οδοντίνη και το οδοντιατρικό υλικό σε πολύ μικρά διαστήματα της οργανικής μήτρας κολλαγόνου στην οποία το υλικό δεν εισέρχεται. Η νανοδιείσδυση συμβαίνει ακόμα και όταν η σύνδεση ανάμεσα στο υλικό και την οδοντίνη είναι ανέπαφη, (Sano και συν., 1995, Scarano A.,και συν., 2003, R.Craig-J.Powers,2002, R.N.Noort, 2007). J.L.Ferracane,

46 Κλινικοί παράγοντες εκτίμησης προστασίας του πολφού: Ηλικία του ατόμου: με την πάροδο της ηλικίας, η διάμετρος και ο αριθμός των οδοντινοσωληναρίων μειώνονται λόγω εναπόθεσης δευτερογενούς οδοντίνης. Το ίδιο συμβαίνει και με το μέγεθος του πολφικού θαλάμου. Μέσα στον πολφικό θάλαμο παρατηρείται εναπόθεση δευτερογενούς οδοντίνης, συρρίκνωση του πολφού, απόφραξη των οδοντινοσωληναρίων, αύξηση του πάχους της οστείνης, και ελάττωση του αριθμού των οδοντινοσωληναρίων, αφού τα στόμια τους μικραίνουν και αυξάνεται η περισωληναριακή οδοντίνη. (Η.Καρκαζής- Γ. Πολυζώης, 2002). Πάχος της εναπομένουσας οδοντίνης: που μένει μετά την παρασκευή της κοιλότητας, (Wisithphom K., και συν., 2006, Κ.Τολίδης,2006, About I., και συν., 2001) στο αξονικό και υπερπολφικό τοίχωμα. Στις περιπτώσεις που η κοιλότητα δεν έχει μεγάλο βάθος και βρίσκεται μέσα στην αδαμαντίνη ή στην αδαμαντινοοδοντινική ένωση, δεν χρειάζεται προστασία πολφού. Η ύπαρξη ήδη πολφικής ευαισθησίας στο δόντι πριν ακόμα κατασκευαστεί η κοιλότητα, όπως σε περιπτώσεις αυχενικών βλαβών. Η παρουσία στρώματος οδοντινικών ξεσμάτων. Η ύπαρξη επανορθωτικής ή σκληρωτικής δευτερογενούς οδοντίνης, η οποία οφείλεται σε χρόνιο πολφικό τραυματισμό από τερηδόνα, παλιές εμφράξεις, τραυματικές έξεις και διαβρώσεις των δοντιών.(tziafas D.,1997, S.Seltzer et al., 1990). 46

47 Υλικά προστασίας του πολφού : Κάθε επέμβαση που πραγματοποιείται σε κάποιο δόντι, μπορεί να οδηγήσει σε πολφικό ερεθισμό. Το υλικό προστασίας του πολφού που θα τοποθετηθεί στο βάθος της κοιλότητας θα πρέπει να έχει ικανότητες τέτοιες ώστε να εμποδίζει και να προστατεύει τον πολφό από θερμικά, μηχανικά, χημικά, ηλεκτρικά και μικροβιακά ερεθίσματα. Συνεπώς, το ιδανικό υλικό προστασίας του πολφού θα πρέπει να έχει τις παρακάτω ιδιότητες: Να βελτιώνει την προσαρμογή της έμφραξης στα τοιχώματα της κοιλότητας και να προσφύεται καλά πάνω στους οδοντικούς ιστούς, Να μπορεί να μειώνει ή να ελέγχει τη θερμική αγωγιμότητα, όταν στο δόντι υπάρχει μεταλλική αποκατάσταση η οποία είναι καλός αγωγός της θερμότητας. Να μην ερεθίζει τον πολφό του δοντιού, να είναι βιοσυμβατό υλικό, Να έχει αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση, Να προστατεύει τον πολφό από μηχανικά, χημικά ερεθίσματα και γαλβανικά ρεύματα, Να είναι ακτινοσκιερό, Να έχει ιδιότητες φυσικές ή χημικές που να προσδίδουν αντοχή στο υλικό, κάτω από την έμφραξη και να μην επηρεάζει τον πολυμερισμό ή την πήξη του υλικού της αποκατάστασης, Να τοποθετείται εύκολα στην κοιλότητα και να έχει ταχεία πήξη, Να μην έχει έντονη ή δυσάρεστη γεύση και να μην ερεθίζει τους οδ.ιστούς, Να ταιριάζει χρωματικά με τους οδοντικούς ιστούς, κυρίως στα πρόσθια δόντια, γιατί μπορεί να παρουσιαστεί αισθητικό πρόβλημα κατά την τελική έμφραξη. (J..L. Ferracane, 1995, R.V.Noort, 2007). 47

48 Τα υλικά προστασίας του πολφού : Βερνίκια : είναι σε υγρή σύσταση και αποτελούνται από σύνθετες ρητίνες διαλυμένες σε οργανικούς διαλύτες, όπως το χλωροφόρμιο. Μετά την τοποθέτηση στην κοιλότητα του βερνικιού, το μεγαλύτερο μέρος του εξατμίζεται και πιο συγκεκριμένα οι διαλύτες, αφήνοντας ένα λεπτό, πορώδες και ρητινώδες στρώμα στο βάθος της κοιλότητας. Η διαδικασία εφαρμογής του βερνικιού μπορεί να επαναληφθεί μέχρι 3 φορές, ώστε να εξασφαλιστεί ένα ομοιόμορφο οργανικό στρώμα. Τα βερνίκια κυρίως εφαρμόζονται στις παρακάτω περιπτώσεις: Σαν φραγμός για τα χημικά ερεθίσματα προς τον πολφό, Για μείωση της μικροδιείσδυσης σε εμφράξεις αμαλγάματος. Επιχρίσματα : αποτελούνται από εναιωρήματα υδροξειδίου του ασβεστίου σε νερό ή σε οργανικούς διαλύτες. Τοποθετούνται στον πυθμένα της κοιλότητας και στα τοιχώματα όπου υπάρχει οδοντίνη, γιατί είναι ευδιάλυτα στα στοματικά υγρά με αποτέλεσμα να αφήνουν μεγαλύτερο περιεμφρακτικό χώρο. Η κύρια δράση τους είναι η προστασία από τα χημικά ερεθίσματα. Τα επιχρίσματα τοποθετούνται σε πάχος μικρότερο του 0,5 mm, παράδειγμα είναι το υδροξείδιο του ασβεστίου. Βάσεις : τοποθετούνται σε πάχος μεγαλύτερο του 0,75 mm, συνήθως 1-2mm, κάτω από τις αποκαταστάσεις για προστασία του πολφού από θερμικά, γαλβανικά και χημικά ερεθίσματα. Παράδειγμα είναι η κονία φωσφορικού ψευδαργύρου. Εκτός από την πολφική προστασία, καλύπτουν ανωμαλίες και αδρότητες της κοιλότητας αλλά χρησιμεύουν και για την απορρόφηση τάσεων που αναπτύσσονται κατά τις μασητικές δυνάμεις. Απόλυτος διαχωρισμός ανάμεσα σε βάσεις και επιχρίσματα δεν υπάρχει αφού ορισμένα υλικά χρησιμοποιούνται και σαν βάσεις και σαν επιχρίσματα, πχ οι υαλοιονομερείς κονίες.(f.a.peyton και συν.,1964, E.H.Greener και συν.,1972, R.G.Craig και συν., 1979, R.V.Curtis-T.F.Watson, 2008, J.M.Powers-J.C.Wataha, 2008). Υδροξείδιο του ασβεστίου: το υδροξείδιο του ασβεστίου χρησιμοποιείται για άμεση και έμμεση κάλυψη του πολφού καθώς και σαν προστατευτικό στρώμα κάτω από σύνθετες αποκαταστάσεις. Υπάρχει σε δύο σωληνάρια, ένα με την βάση και ένα με τον καταλύτη, τα οποία αναμιγνύονται σε ίσες ποσότητες για 30 sec.πάνω σε γυάλινη πλάκα. Η βάση περιέχει 50% κ.β υδροξείδιο του ασβεστίου και 10% κ.β οξείδιο του ψευδαργύρου και 40% κ.β σουλφοναμίδη. Ο καταλύτης περιέχει 40%κ.β γλυκοσαλυκιλικό νάτριο και 10% κ.β διοξείδιο του τιτανίου για να προσδίδει το λευκό του χρώμα. Ιδιότητες : το υδροξείδιο του ασβεστίου είναι ταχύπηκτο και η παρουσία υγρασίας στην κοιλότητα επιταχύνει την πήξη του. Σε όξινο περιβάλλον όμως το υδροξείδιο του ασβεστίου διαλύεται, γιατί είναι υδατοδιαλυτό. Η αντοχή του υλικού σε τάσεις 48

49 είναι μικρή και το ph του είναι αλκαλικό 9 με 12, στο οποίο οφείλεται η ιδιότητα του υδροξειδίου του ασβεστίου να προκαλεί δευτερογενή οδοντίνη. Αυτή η δευτερογενής οδοντίνη ξεκινά να σχηματίζεται με την παρουσία μίας νεκρωτικής ζώνης, η οποία σταδιακά και σε διάστημα 2-3 μηνών γίνεται ορατή σαν γέφυρα οδοντίνης. Το υδροξείδιο του ασβεστίου απελευθερώνει ιόντα ασβεστίου με αποτέλεσμα να ενασβεστιώνει-επαναμεταλλικοποιεί την οδοντίνη και να μειώνει την διαπερατότητα της και να ασκεί αντιφλεγμονώδη δράση, αφού εξουδετερώνει το όξινο ph του πολφού με φλεγμονή. Η διαλυτότητα του υδροξειδίου του ασβεστίου εξαρτάται από το ph και τον πλαστικοποιητή που περιέχει. Υψηλό ph και υδρόφιλος πλαστικοποιητής σημαίνει διάλυση και μεγαλύτερη βακτηριοκτόνο δράση, δηλαδή το υλικό διαλύεται με την πάροδο του χρόνου.(ε.ε.j.kirk και συν.,1989, Woehrlen A.E.Jκαι συν.,1977, Phaneuf R.A,και συν.,1968). Πολυκαρβοξυλική κονία: η κονία αυτή ανακαλύφθηκε το 1968 από τον Smith και έχει καλή συγκολλητική ικανότητα με τους οδοντικούς ιστούς, μικρή διαλυτότητα, μικρή ερεθιστική επίδραση στον πολφό και ικανοποιητική αντοχή στις θλιπτικές δυνάμεις. Αποτελείται από σκόνη και υγρό. Το υγρό είναι πολυακρυλικό οξύ ή συνπολυμερές ακρυλικού οξέως με άλλα καρβοξυλικά οξέα. Η σκόνη περιέχει οξείδιο ψευδαργύρου και οξείδιο του μαγνησίου. Το πυρίτιο σχετίζεται με την ευκολία στη μίξη και την ροή της κονίας. Η μίξη της κονίας γίνεται σε γυάλινη πλάκα με μεταλλική σπάθη, για 30-45sec, σε αναλογία σκόνης-υγρού 2/1. Ιδιότητες: αυτό το είδος κονίας συνδέεται χημικά με τους οδοντικούς ιστούς. Το πολυακρυλικό οξύ πιστεύεται ότι αντιδρά με τα ιόντα ασβεστίου μέσω των καρβοξυλικών ομάδων στην επιφάνεια της αδαμαντίνης και της οδοντίνης. Η αντοχή σε θλίψη της κονίας κυμαίνεται από MPa. Λόγω της πλαστικής παραμόρφωσης που παρουσιάζει, μετά από πίεση, είναι δύσκολο να απομακρυνθούν περίσσειες του υλικού μετά την πήξη. Η διαλυτότητα είναι χαμηλή στο νερό όμως σε όξινο περιβάλλον με ph κάτω από 4,5 η διαλυτότητα αυξάνεται. Χρησιμοποιείται σαν ουδέτερο στρώμα, για ορθοδοντική χρήση και για την συγκόλληση ακίνητων αποκαταστάσεων. Κονία οξειδίου του ψευδαργύρου και ευγενόλης: αποτελείται από δύο φιάλες, μία σκόνης και μία υγρού. Η σκόνη αποτελείται από οξείδιο του ψευδαργύρου, ρητινώδεις ενισχυτικές ουσίες και καταλύτη για μείωση του χρόνου πήξης. Το υγρό περιέχει ευγενόλη και αντιμικροβιακούς παράγοντες. Ίσες ποσότητες σκόνης και υγρού αναμιγνύονται, με χρόνο πήξης 5-7 λεπτά. Μετά την πήξη, σχηματίζεται άλας ευγενολούχου ψευδαργύρου και ελεύθερη ευγενόλη, η οποία όμως εμποδίζει τον πολυμερισμό των σύνθετων ρητινών. Ιδιότητες: οι μηχανικές ιδιότητες της κονίας αυτής είναι φτωχές σε δυνάμεις θλίψης. Η ευγενόλη έχει καταπραϋντική δράση στον πολφό, ενώ η υγροσκοπική συμπεριφορά του φυράματος μπορεί να απορροφήσει το εξίδρωμα από την πολφική φλεγμονή. Σε πολύ βαθιές κοιλότητες όμως, με πάχος οδοντίνης μικρότερο του 0,5 mm, η ευγενόλη δρα ερεθιστικά στον πολφό. Η πήξη του υλικού επηρεάζεται από την παρουσία υγρασίας, η παρουσία της οποίας, 49

50 επιταχύνει την αντίδραση πήξης του υλικού. Το ίδιο συμβαίνει και όταν η πλάκα μίξης είναι σε χαμηλή θερμοκρασία. Το μέγεθος των σωματιδίων της σκόνης επηρεάζει την δύναμη του τελικού μίγματος. Μικρότερο μέγεθος σωματιδίων έχει αποτέλεσμα ισχυρότερη κονία. (F.A.Peyton και συν.,1964, Ε.Η.Greener και συν.,1972, Γ.Δουβίτσας-Π.Λαγουβάρδος, 1998, W.J.O Brien, 2002, R.V.Curtis- T.F.Watson, 2008). Υαλοιονομερής κονία: το είδος αυτών των κονιών ανακαλύφθηκαν στις αρχές του 1970 και αποτελείται από φθορο-αλουμίνο-πυριτική ύαλο με πολυακριλικό οξύ.(wilson AD et.al,1972, Wilson AD.et al.,1998). Συνδυάζουν την χημεία και τις ιδιότητες από τις πυριτικές και τις πολυκαρβοξυλικές κονίες. Οι υαλοιονομερεις κονίες είναι είδος υλικών που παρατηρείται αντίδραση σκόνης πυριτικής ύαλου και πολυακριλικού οξέως. Παρουσία νερού, το καρβοξυλικό COOH, μερικώς ιονίζεται σε ανιόν COO και ένυδρο πρωτόνιο H 3 O. Το πρωτόνιο αυτό επιτίθεται στην επιφάνεια της ύαλου, απελευθερώνοντας ιόντα ασβεστίου, στροντίου και αλουμινίου. Τα ιόντα καρβοξυλίου από το πολυμερές αντιδρούν με τα ιόντα αυτά, σχηματίζοντας γέφυρα άλατος, για την πήξη της κονίας. Η κονία αυτή χρησιμοποιείται για αισθητικές αποκαταστάσεις προσθίων δοντιών, σε κοιλότητες ομάδας ΙΙΙ και ΙV. Εξ αιτίας της καλής συγκόλλησης με τους οδοντικούς ιστούς και της πρόληψης τερηδόνας, οι υαλοιονομερείς κονίες χρησιμοποιούνται στην ορθοδοντική, σαν καλύψεις οπών και σχισμών σε νεογιλά δόντια, σαν ουδέτερα στρώματα και σαν ενδιάμεσες αποκαταστάσεις. (Walls AWG,1986, Mount GJ.,1999). Η χημική σύσταση των υαλοιονομερών κονιών εξελίχθηκε με τον χρόνο, βελτιώνοντας τις ιδιότητες τους. Το 1985, τροποποιείται η σκόνη του υλικού με προσθήκη μεταλλικών στοιχείων, για μεγαλύτερη αντοχή των κονιών, και ονομάζονται κεραμομεταλλικές υαλοιονομερείς κονίες. Η προσθήκη αργύρου ανάμεσα στα μεταλλικά στοιχεία όμως, δημιουργεί αλλοίωση στο χρώμα, προσδίδοντας μια γκρί απόχρωση, με συνέπεια την έλλειψη αισθητικής και την απαγορευμένη χρήση του υλικού στα πρόσθια δόντια. Το επόμενο βήμα ήταν στις αρχές του 1990, όπου αντικαθιστάται μέρος του πολυακρυλικού οξέως με υδρόφιλα μονομερή όπως μεθακρυλικά και όξινα μεθακρυλικά. Αποτέλεσμα ήταν οι φωτοπολυμεριζόμενες ή χημικά πολυμεριζόμενες κονίες, που ονομάζονται ρητινώδεις τροποποιημένες υαλοιονομερείς κονίες. Σαν υλικό προστασίας του πολφού χρησιμοποιείται από το 1985 και μετά, σαν βάση και σαν επίχρισμα. (Combe EC, et al,1999). Σύνθεση: η σκόνη αποτελείται από διάλυμα οξέων με κύριο συστατικό το ασβέστιο και το αλουμίνιο, νάτριο, φθόριο και πυρίτιο. Το στρόντιο και το βάριο προσδίδουν ακτινοσκιερότητα στο υλικό. Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά αυτών των υάλων είναι η απελευθέρωση των μεταλλικών στοιχείων υπό την επίδραση των οξέων, με αποτέλεσμα την αντίδραση πήξης της κονίας, η απελευθέρωση φθορίου στο τελικό προϊόν της κονίας, η σχετική αδιαφάνεια τους, που μπορεί να επηρεάσει την αισθητική της κονίας και τέλος το μέγεθος των κόκκων της σκόνης, που όσο μεγαλύτερο είναι, τόσο γρηγορότερη είναι η πήξη του υλικού, όμως επηρεάζει την επιφανειακή αδρότητα της κονίας. Η ποσότητα ψευδαργύρου έχει αυξηθεί, για αυξημένη ακτινοσκιερότητα, πρώιμη αντοχή και μικροβιοκτόνο δράση. Το υγρό είναι υδατικό διάλυμα πολυακρυλικού 50

51 οξέως. Το οξύ είναι συνπολυμερές με μαλεικό, τρικαρβοξυλικό και ιτακονικό, που έχει αποτέλεσμα την αύξηση της δράσης με το υγρό, μείωση του ιξώδους και μείωση της τάσης που έχει το υγρό να μετατραπεί σε γέλη. Στο υγρό βρίσκεται και ταρταρικό οξύ, το οποίο βελτιώνει τους χειρισμούς του υλικού, αυξάνει τον χρόνο εργασίας μειώνει τον χρόνο για την αντίδραση πήξης της κονίας. Το υγρό έχει υψηλό ιξώδες, με αποτέλεσμα δυσκολία στους χειρισμούς, αποφυγή φύλαξης στο ψυγείο γιατί το ιξώδες αυξάνεται και τέλος, ο μικρός χρόνος φύλαξης του υγρού. Αντίδραση πήξης: με την μίξη σκόνης και υγρού, οι κόκκοι της σκόνης διαβρέχονται το πολυκαρβοξυλικό οξύ και απελευθερώνονται ιόντα ασβεστίου και αργιλίου. Γύρω από τον μη προσβεβληθέντα πυρήνα της ύαλου σχηματίζεται στρώμα πυριτικού οξέως. Τα ιόντα που απελευθερώθηκαν, κινούνται στο διάλυμα στις αλυσίδες του πολυκαρβοξυλικού οξέως, σχηματίζοντας πολυκαρβοξυλικά άλατα. Στα 2-5 πρώτα λεπτά, γίνεται ο σχηματισμός των πολυκαρβοξυλικών αλάτων ασβεστίου, στα επόμενα 5-12 λεπτά σχηματίζονται τα άλατα αργιλίου, με αποτέλεσμα αύξηση της αντοχής της κονίας, ενώ η πήξη συνεχίζεται με βραδύτερους ρυθμούς μέχρι και 24 ώρες. Το νερό έχει σημαντικό ρόλο στην πήξη της κονίας. Αρχικά, είναι το μέσο για την αντίδραση πήξης και στην πορεία ενυδατώνει την μήτρα, μέχρι την πήξη της κονίας. Στην αρχή της πήξης του υλικού δεν πρέπει να έρθει σε επαφή με νερό ή υγρασία γιατί θα οδηγήσει σε διάλυση και αποσύνθεση των ανιόντων και κατιόντων της μήτρας και σε ρωγμές λόγω αποξήρανσης του υλικού. (Causton BE.,1981, Um CM-Oilo G.,1992, Phillips S. Et.al,1985, R.V.Curtis-T.F.Watson,2008, Α.Κακάμπουρα- Γ.Βουγιουκλάκης, 2012). Ιδιότητες : Α.Κακάμπουρα-Γ.Βουγιουκλάκης,2012. Βιολογικές ιδιότητες: είναι αποδεδειγμένο ότι οι υαλοιονομερείς κονίες απελευθερώνουν φθόριο για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. (Mount G. 1994, Randall RC. Et.al,1999, Wiegang A. Et al.,2007). Αυτό το γεγονός έχει να κάνει με την προστασία της αδαμαντίνης από την τερηδόνα και την χρήση τους σαν καλύψεις οπών και σχισμών σε νεογιλά δόντια. Επίσης, μπορεί λόγω του όξινου 51

52 ph που έχουν, να θεωρούνται τοξικές για τον πολφό, όμως η πολφική αντίδραση είναι μέτρια ως και καθόλου, με αποτέλεσμα να θεωρούνται βιοσυμβατά υλικά. Αδιαφάνεια: είναι πρόβλημα στις περιοχές που απαιτείται αισθητικό αποτέλεσμα. Οι αποκαταστάσεις με υαλοιονομερείς κονίες έχουν αδυναμία χρωματικής προσομοίωσης και αποφεύγονται στα πρόσθια δόντια. (Combe EC,1999). Διαλυτότητα: οι υαλοιονομερείς κονίες απορροφούν νερό και απελευθερώνουν ιόντα νατρίου, αλουμινίου, φθορίου κλπ., εμφανίζοντας μεγάλη διαλυτότητα στο στοματικό περιβάλλον και σε όξινο περιβάλλον. Συγκόλληση: η κονία συγκολλάται με την αδαμαντίνη και την οδοντίνη (Hosoya Y. Et.al,1998). Ο μηχανισμός της συγκόλλησης δεν έχει πλήρως τεκμηριωθεί. Αρχικά λόγω του όξινου pη, όταν η κονία έρθει σε επαφή με τους οδοντικούς ιστούς, απελευθερώνονται τα μεταλλικά στοιχεία από την οδοντίνη και την αδαμαντίνη, κυρίως το ασβέστιο, που ενσωματώνονται στην κονία, η οποία ακόμα δεν έχει πήξει πλήρως. Το χαμηλό ph της κονίας έχει ρόλο στην μετεμφρακτική ευαισθησία που μπορεί να εμφανιστεί και την ευαισθησία του πολφού στο υλικό. Οι καρβοξυλομάδες(coo-), της κονίας, αντιδρούν με τα ιόντα ασβεστίου (Ca), και σχηματίζουν άλατα. Αποτέλεσμα είναι ένα στρώμα υβριδικό ανάμεσα στο δόντι και το υλικό που συγκρατεί τα δύο μέρη σε επαφή. Η σύνδεση της κονίας με την αδαμαντίνη είναι μεγαλύτερη από ότι με την οδοντίνη, λόγω των ανόργανων συστατικών της αδαμαντίνης που έχουν μεγαλύτερη ομοιογένεια (Randall R, et.al,1999, Smith-Ruse,1986). Μετεμφρακτική ευαισθησία: πολλές φορές στο παρελθόν, έχουν παρουσιαστεί φαινόμενα πολφικής διέγερσης από εμφράξεις κονιών. Οι λόγοι που μπορεί να οφείλεται αυτό το γεγονός είναι: Αποξήρανση του δοντιού: οι υαλοιονομερείς κονίες χρειάζονται για την πήξη τους νερό, το οποίο μπορεί να προσλάβουν από τα οδοντινοσωληνάρια, με αποτέλεσμα την μείωση της υγρασίας των οδοντικών ιστών. Το αρχικό ph της κονίας κατά την πήξη της είναι αρκετά όξινο και μπορεί να επηρεάζει ή να διεγείρει τον πολφό. Στα αρχικά στάδια πήξης της κονίας, η επαφή με νερό και υγρασία, θα οδηγήσει σε επιμόλυνση της κονίας με επιπτώσεις μειωμένη πήξη και συγκόλληση με τους οδοντικούς ιστούς και μικροδιείσδυση βακτηρίων μεταξύ δοντιού και υλικού. Η ευαισθησία λόγω του όξινου ph (0,9-1,6) των υαλοιονομερών κονιών μπορεί να προκαλέσει ήπια πολφική διέγερση η οποία παρέρχεται μετά από μέρες. Ο κύριος λόγος πρόκλησης πολφικής βλάβης είναι η μικροδιείσδυση μικροβίων και τοξινών λόγω τερηδόνας, προβλημάτων πρόσφυσης και οριακής προσαρμογής. Αντοχή σε δυνάμεις: οι υαλοιονομερείς κονίες παρουσιάζουν φτωχές αντοχές σε δυνάμεις αντοχής και σε δυνάμεις που αναπτύσσονται κατά την μάσηση στις μασητικές περιοχές των δοντιών και δεν χρησιμοποιούνται σε κοιλότητες I και II ομάδας. (Mc Lean,1988, Okada K.,et.al,2001, Tower MR.,et.al,2001, Wilson AD.,et.al 1998). 52

53 Phillips,2003. Κεραμομεταλλικές υαλοιονομερείς κονίες: Είναι κονίες ενισχυμένες με κόκκους αργύρου, στην σκόνη τους. Η προσθήκη αυτή δεν είχε ιδιαίτερη αλλαγή στις ιδιότητες τους. Η χρήση τους ενδείκνυται για μασητικές επιφάνειες, απελευθερώνουν ποσότητες φθορίου, οι οποίες μειώνονται σταδιακά με τον χρόνο. Η προσθήκη όμως μεταλλικών στοιχείων, είχε ως μειονέκτημα την μείωση της αισθητικής των κονιών αυτών. Τα ιόντα αργύρου προσδίδουν ένα μεταλλικό, γκρι χρώμα στο τελικό προϊόν, περιορίζοντας την χρήση τους σε αισθητικές περιοχές. Πλεονεκτούν όμως στον χρόνο πήξης σε σχέση με τις συμβατικές υαλοιονομερείς κονίες. (C.L.Davidson και συν.,1999, Phillips,2003). Ρητινώδεις τροποποιημένες υαλοιονομερείς κονίες: οι κονίες αυτές είναι λιγότερο ευαίσθητες σε τεχνική σε σχέση με τις συμβατικές και έχουν ευνοϊκές φυσικοχημικές ιδιότητες συγκρινόμενες με τις συμβατικές. Αποτελούνται από σκευάσματα σκόνης και υγρού σε φιαλίδια ή κάψουλες. Η σκόνη είναι στρόντιοαργιλο-φθόριο-πυριτική ή βάριο-άργιλο-φθόριο-πυριτική ύαλο. Στο υγρό, σε σχέση με τις συμβατικές κονίες, έγινε προσθήκη μεθακρυλικών ομάδων, με την μορφή μονομερών ή πολυακρυλικού οξέως, τροποποιημένο με μεθακρυλικές ρίζες. Αντίδραση πήξης: με την μίξη σκόνης και υγρού, αρχίζει η αντίδραση οξέως βάσης και γίνεται η τοποθέτηση στην κοιλότητα και ο φωτοπολυμερισμός του υλικού για να γίνει ο πολυμερισμός του υλικού. Το τελικό προϊόν είναι ένα δίκτυο με πολυκαρβοξυλικά άλατα στροντίου, βαρίου και αργιλίου μαζί με κόκκους υάλου. Ιδιότητες : έχουν βελτιωμένη διαφάνεια σε σχέση με τα συμβατικά σκευάσματα. Η απελευθέρωση φθορίου είναι η ίδια σε σχέση με τις υαλοιονομερείς κονίες ή και λόγο μικρότερη. Η πήξη του υλικού είναι γρηγορότερη, λόγω της λυχνίας πολυμερισμού, αν και η πήξη είναι κυρίως επιφανειακή, ενώ στα βαθύτερα στρώματα απαιτείται μετά από λεπτά. Οι ρητινώδεις κονίες είναι λιγότερο υδρόφιλα υλικά σε σχέση με τις συμβατικές και δεν απαιτούν προφύλαξη από την υγρασία αφού από το πρώτο λεπτό έχει σχηματιστεί το πολυμερές δίκτυο στη 53

54 μάζα τους. Η σύνδεση με τους οδοντικούς ιστούς είναι χαμηλότερη σε σχέση με τις συμβατικές υαλοιονομερείς κονίες. Ο πολυμερισμός έχει αποτέλεσμα συρρίκνωση του υλικού και ανάγκη τοποθέτησης συγκολλητικού παράγοντα. (Sidhu SK, et.al, 1995, C.A.Davidson και συν.,1999, R.V.Curtis-T.F.Watson, 2008) Βερνίκια: Τα βερνίκια χρησιμοποιούνται για την προστασία του πολφού και για μείωση της μικροδιείσδυσης. Είναι σε ένα φιαλίδιο και αποτελείται από φυσικές και συνθετικές ρητίνες διαλυμένες σε οργανικούς διαλύτες, όπως χλωροφόρμιο και η ακετόνη. Τοποθετείται στην κοιλότητα σε λεπτό στρώμα, για απόφραξη των οδοντινοσωληναρίων και προστασία από ηλεκτρικά και θερμικά ερεθίσματα. Το πάχος του βερνικιού ποικίλει, και εξαρτάται από τις φορές που τοποθετείται στην κοιλότητα. Μέρος του βερνικιού εξατμίζεται και μπορεί να αφήσει μικρά κενά στην κοιλότητα. Η τοποθέτηση βερνικιού κάτω από αποκαταστάσεις σύνθετων ρητινών αντενδείκνυται γιατί εμποδίζουν τον πολυμερισμό των ρητινών. Το βερνίκι χρησιμοποιείται συνήθως κάτω από αποκαταστάσεις αμαλγάματος για προστασία της οδοντίνης από την διείσδυση προϊόντων αμαλγάματος μέσα σε αυτή, (R.W.Phillips,1969, Craig et al, 2002). Συγκολλητικοί παράγοντες: οι συγκολλητικοί παράγοντες διεισδύουν μέσα στα οδοντινοσωληνάρια, σχηματίζοντας μία ζώνη ώστε να μειώνεται η διαπερατότητα της οδοντίνης. Τοποθετούνται κάτω από αποκαταστάσεις σύνθετων ρητινών και αμαλγαμάτων σε κοιλότητες με επαρκές πάχος εναπομένουσας οδοντίνης. Διασφαλίζουν καλή πρόσφυση του υλικού με το δόντι με δημιουργία ισχυρού βιολογικού φραγμού κατά των μικροβίων, προστασία από τα εξωτερικά ερεθίσματα και απόφραξη των στομίων των οδοντινοσωληναρίων. Πολλές έρευνες έχουν δείξει την μείωση της μικροδιείσδυσης με την χρήση συγκολλητικών παραγόντων. Ακόμα ένα πλεονέκτημα είναι η δημιουργία υβριδικής ζώνης με ελαστικότητα, με αποτέλεσμα την απορρόφηση τάσεων κατά τον πολυμερισμό ή την μετέπειτα λειτουργία της από-κατάστασης (Scarano A.,και συν., 2003, Schuurs AHB, και συν., 2000, Schmitt D.,και συν., 2001, Camp JH και συν.,2002, Onoe N.,και συν., 1995, Ranly DM.,και συν., 2000, Swift EJ και συν.,2003). Σε περιπτώσεις (άμεσης-έμμεσης) πολφικής κάλυψης, τοποθετείται ένα υλικό αποκατάστασης για προστασία του πολφού από ενδεχόμενη επέκταση της βλάβης και διατήρηση της ζωτικότητας ή την επούλωση του πολφού. Τα αποκαταστατικά υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί για πολφική κάλυψη είναι το υδροξειδίου του ασβεστίου και το ΜΤΑ, (1993). Τα υλικά αυτά θεωρούνται βιοενεργά καθώς προάγουν την επούλωση του πολφού με την σύνθεση γέφυρας επανορθωτικής οδοντίνης και έχουν αποδεδειγμένα ερευνητικά αποτελέσματα από κλινικές μελέτες σε πειραματόζωα. Το 2010, κυκλοφορεί ένα νέο υλικό, το Biodentine, με ενδείξεις χρήσης όμοιες με το ΜΤΑ, το οποίο ο κατασκευαστής υποστηρίζει ότι είναι βιοενεργό υλικό και προάγει τον σχηματισμό γέφυρας οδοντίνης. (Olson K et al, 2006, Bogen G et al, 2008, Goldberg M et al, 2011). 54

55 MTA: Αρχικά το ΜΤΑ είχε γκρι χρώμα (1993), όμως στην πορεία (2002) έγινε λευκό.(torabinejad M.et al,1995, Roberts HW,2008). Ανάμεσα στο λευκό και το γκρι ΜΤΑ, η διαφορά στην χημική σύσταση τους είναι η μικρότερη ποσότητα σιδήρου, η απουσία αργιλοσιδηρικό τετρασβέστιου (Dentsply, Tulsa Dental, 2004), και η μικρότερη ποσότητα μεταλλικών στοιχείων όπως μαγνήσιο και αλουμίνιο, στο λευκό ΜΤΑ. (Asgary S.et al, 2005,Al-Hezaimi K. Et al,2005, Matt GD et al,2004,camilleri J et al, 2005, Diamanti E et al, 2003, Funteas UR, et al, 2003, Holland R et al,2001, Saidon J et al,2003). Το γκρι ΜΤΑ, ουσιαστικά αποτελείται από πυριτικό δι και τρί ασβέστιο και οξείδιο του βισμουθίου, ενώ το λευκό ΜΤΑ από πυριτικό τριασβέστιο και οξείδιο του βισμουθίου (Camilleri J.et al,2005). Από τότε και μετά, μελετήθηκαν οι ιδιότητες του υλικού και αποδείχθηκε ότι έχει άριστες φυσικές, (Torabinejad et al.,1993, Abedi & Ingle,1995) χημικές (Herzog-Flores et. al, 2000) και βιολογικές (Abedi et al.,1995) ιδιότητες, αφού όταν είναι σε επαφή με υγρά ιστών, έχει βιοενεργή δράση. (Sankar et al,2005, Bozeman et al.,2006, Reyes-Carmona et al,2009). Το ΜΤΑ είναι υλικό το οποίο αρχικά χρησιμοποιήθηκε στην ρίζα του δοντιού (Torabinejad & Chivian,1999), και για κάλυψη του πολφού, (Pitt Ford et.al,1996, Menezes R. Et al, 2004), πολφοτομή (Bakland LK.et al, 2000), ακρορριζεκτομή, για διατρήσεις ρίζας και υποπολφικού τοιχώματος (Nakata TT. Et al, 1998, Nair PNR et al,2008, Pace R.et al,2008, Holden DT. Et al, 2008, Ferris DM et al, 2004,Pitt Ford, et al, 1995) για εσωτερική απορρόφηση ρίζας (Schwartz et al,1999), οριζόντια κατάγματα ρίζας, (Mc Cabe,2003) σε δόντια με ανοιχτό ακρορρίζιο (Witherspoon DE et al., 2001, Hayashi M., et al, 2004), απόφραξη οδοντινικών σωληναρίων, (Gandolfi MG, et al,2008) για την πλήρωση του ριζικού σωλήνα,(economides N.et al,2003,vizgirda PJ et al, 2004), διέγερση, αναγέννηση ιστού και κλείσιμο ακρορριζίου νεογιλών δοντιών με νεκρό πολφό, (Whiterspoon & Ham,2001,Villa P.et al,2005,schultz CB et al,2005), σαν υλικό για ακρορριζικό φραγμό σε δόντια με αδιάπλαστο ακρορρίζιο, (Hollandetal et al,1999, Hayashi et al,2001, Lynn EA.et al,2003), περιπτώσεις dens in dente (Koh ET et al,2001,jaramillo A.et al,2006,subay RK,et al,2006,bogen G.et al,2009), επειδή θεωρείται βιοενεργό υλικό (Sankar 55

56 NK.,et al 2002), επάγει την δημιουργία οδοντίνης και είναι βιοσυμβατό. (Enkel B. Et. al,2008, Moretton TR., et al, 2000, Κoh ΕΤ. Et al., 1998, Torabinejad M., et al,1998, Lee SJ.,et al,1993, Keiser K et al, 2000, Osorio RM et al, 1998, Al- Rabeah E. et al, 2006, Saidon J et al., 2003). Το λευκό ΜΤΑ, πήρε αυτή την ονομασία από το λευκό του χρώμα, αποτελείται από 53% πυριτικό τριασβέστιο 22,5% πυριτικό διασβέστιο, 21,6% οξείδιο του βισμουθίου και ίχνη θειικό ασβέστιο (Lee et al.,1993, Camilleri J.et al., 2005, Camilleri J. 2007, Camilleri J,2008, Roberts HW et al 2008, Coutinho Filho T.et al,2008). Το βισμούθιο στη σύσταση του υλικού οφείλεται για την ακτινοσκιερότητα του. Αναφέρεται ότι οι ποσότητες Al 2 O 3,MgO και Fe 2 O 3 είναι λιγότερες σε σχέση με το γκρι ΜΤΑ. Τα μικρότερα ποσοστά Fe 2 O 3 στο λευκό ΜΤΑ, είναι υπεύθυνα για το χρώμα του. Πιο συγκεκριμένα, τα ελεύθερα ηλεκτρόνια d από Fe,Cr,Mn,Cu σχηματίζουν οξείδια, με έντονο χρώμα. (Asgary S.et al, 2005). Σύμφωνα με μελέτη του Duarte et al,2003, το λευκό ΜΤΑ, έχει μικρότερο μέγεθος σωματιδίων σε σχέση με το γκρι ΜΤΑ. Ο Asgary et.al, αναφέρει ότι η διασπορά του μεγέθους των κόκκων του λευκού ΜΤΑ σε σχέση με το γκρι είναι οκτώ φορές μικρότερη, το οποίο προσφέρει μεγαλύτερη επιφάνεια για την αντίδραση ενυδάτωσης αλλά και λιγότερο ερεθισμό, όταν έρχεται σε επαφή με ζωντανούς ιστούς. (Spangberg L.et al, 1973, Duarte MA,et al, 2003, Asgary S.et al, 2006). Το πυριτικό τριασβέστιο και διασβέστιο είναι τα κύρια συστατικά του Portland cement. (Camilleri J et al 2007, Tay FR et al,2007). Το πυριτικό τριασβέστιο είναι το συστατικό που οδηγεί στον σχηματισμό συμπλόκου C-S-H, που αποφέρει πρόωρη αντοχή στο τελικό προϊόν.(greenberg SA et al,1965). Το πυριτικό διασβέστιο ενυδατώνει πιο αργά από το πυριτικό τριασβέστιο και είναι υπεύθυνο για την μετέπειτα αντοχή (Bye GC, et al,1983). Το αργιλικό ασβέστιο στο Portland cement, είναι το πιο ενεργό του συστατικό, όμως δεν έχει σχεδόν κανένα ρόλο στην αντοχή του υλικού.(bye GC,et al,1983). Η προσθήκη στο Portland cement οξειδίου του βισμουθίου, με αναλογία 80% Portland cement και 20% οξείδιο του βισμουθίου, έγινε γνωστό με την εμπορική ονομασία Pro root MTA & MTA Angelus.(Torabinajad M. Et al.,1995, Duarte et. al, 2003). Σύμφωνα με τον κατασκευαστή του MTA Angelus, η σκόνη του προϊόντος αποτελείται από: SiO 2,K 2 O,Al 2 O 3,Na 2 O,Fe 2 O 3,SO 3,CaO,Bi 2 O 3,MgO. Τα αδιάλυτα στοιχεία του ΜΤΑ Angelus είναι: CaO,KSO 4,NaSO 4 και κρυσταλλικό διοξείδιο του πυριτίου. Το υγρό 56

57 με το οποίο γίνεται η μίξη είναι το απιονισμένο νερό σε φιαλίδιο από τον κατασκευαστή. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι το ΜΤΑ έχει παρόμοια σύσταση με το Portland cement (Holland et all,1999, Estrela et al.,2000, Μ.Parirokh et al 2010, M.G.Oliveira, et al.,2007, T.Dammaschke et al.,2005, M.G.Gandolfi et al.,2010, Abdullah D et al, 2002, Min KS et al, 2007, Funteas UR et al, 2003). Το ΜΤΑ και το Portland cement, δεν είναι ίδια υλικά, η ποσότητα γύψου στην σύσταση του ΜΤΑ είναι σχεδόν η μισή σε σχέση με το Portland cement, στο οποίο οφείλεται και ο παρατεταμένος χρόνος πήξης του ΜΤΑ (Dammaschke T. et al,2005), το μέγεθος των σωματιδίων της σκόνης του ΜΤΑ είναι μικρότερο, περιέχει στην σύσταση του λιγότερα βαριά μέταλλα, έχει μεγαλύτερο χρόνο εργασίας και έχει υποστεί μεγαλύτερη επεξεργασία κατεργασία η σκόνη του υλικού σε σχέση με το Portland cement. (Abdullah D. et al, 2002, Islam I. et al, 2006). Παρόμοια αποτελέσματα έχουν βρεθεί και κατά την σύγκριση του Portland cement με το MTA Angelus. (Oliveira et al., 2007). Η κύρια διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα δύο προϊόντα είναι η παρουσία οξειδίου του βισμουθίου στο ΜΤΑ, (Torabinejad- White,1995), η καθαρότητα-λεπτότητα του ΜΤΑ, (Dammaschke et al., 2005) και τα χαμηλότερα ποσοστά αργιλικού ασβεστίου & θειικού ασβεστίου στο ΜΤΑ σε σχέση με το Portland cement (Dammascke et al., 2005, Camillieri 2007, 2008b). Το ΜΤΑ αποτελείται από σκόνη η οποία αναμιγνύεται με απιονισμένο νερό σε αναλογία 3:1 σκόνη/υγρό. Μετά την μίξη, το ΜΤΑ αποτελείται από ένα κολλοειδές gel που μετατρέπεται σε μια σκληρή κατασκευή σε διάστημα 3-4 ωρών, (Dammaschke T.et al,2005,torabinejab M. Et al,1995) ή πάνω από 4 ώρες (Taylor,1997), παρουσία υγρασίας. (Lee SJ. Et al,1993, Saunders WP,et al, 2008, Atahan HN, et al, 2008). Το αρχικό ph του ΜΤΑ είναι 10,2 το οποίο αυξάνεται σε 12,5 (Kvist T,et al,1999, Kvist T, et al, 2000) σε διάστημα 3 ωρών, που γίνεται η πήξη του υλικού (Camilleri J. Et al, 2005, Torabinejad M.et al,1995, Asgary S et al,2005, Chng HK et al,2005). Αναφέρεται όμως ότι ο τελικός χρόνος που απαιτείται για την πήξη του υλικού κυμαίνεται ανάμεσα σε 75 λεπτά (Chg HK et al, 2005), τέσσερις ώρες (Pro root MTA, Root canal repair material, Tulsa, 2003), εώς και 72 ώρες (Sluyk SR, et al,1998), μέχρι να είναι έτοιμο το υλικό για οποιαδήποτε έμφραξη ή άσκηση δύναμης στην μάζα του. Η πήξη του ΜΤΑ αποτελείται από δυο διαφορετικές αντιδράσεις. Η αρχική αντίδραση γίνεται ανάμεσα στο αργιλικό ασβέστιο και το νερό, παρουσία γύψου, με αποτέλεσμα την παραγωγή εττρινγίτη που στην συνέχεια με τη διάλυση της γύψου, σχηματίζει μονοθειικό. Η κύρια αντίδραση γίνεται ανάμεσα στο πυριτικό δι και τριασβέστιο και το νερό με τελικά προϊόντα, υδροξείδιο του ασβεστίου και gel ένυδρου πυριτικού ασβεστίου (Camilleri J. Et al, 2007, Camilleri J.,et al, 2008). Στην αντίδραση αυτή παραμένουν μέρη του υλικού που δεν αντιδρούν, εττρινγίτης, μονοθειικό, βισμούθιο και υδροξείδιο του ασβεστίου (Camilleri J.,et al, 2007). Η παρουσία γύψου και εττρινγίτη έχει αποτέλεσμα παρατεταμένο χρόνο πήξης του ΜΤΑ, πάνω από 4 ώρες (Tulsa dental). Το κύριο δίκτυο της ενυδατωμένης μάζας σχηματίζεται από την συμπλοκή κυβικών κρυστάλλων και κρυστάλλων σχήματος βελόνας, στο οποίο οι βελονοειδείς κρύσταλλοι σχηματίζουν απότομες, χονδρές δέσμες ανάμεσα στη μάζα των κυβικών κρυστάλλων (Lee YL., et al, 2004). 57

58 Μειονεκτήματα του MTA: Το ΜΤΑ έχει μεγάλο χρόνο πήξης του υλικού που μπορεί να είναι από 2,5 έως 4 ώρες για την αρχική πήξη αλλά απαιτείται μεγαλύτερος χρόνος για την πλήρη πήξη του υλικού (Τorabinejad et al,1995,dammaschke et al,2005,bogen G et al,2009,gomes-filho JE et al,2009, Porter ML et al,2010), με αποτέλεσμα το ρίσκο απομάκρυνσης και διάλυσης του υλικού από την περιοχή τοποθέτησης του όπως την ρίζα του δοντιού ή το ακρορρίζιο. Έχει αναφερθεί ότι το λευκό ΜΤΑ έχει σημαντικά μικρότερο χρόνο πήξης σε σχέση με το γκρι ΜΤΑ, (Chng HK, et al, 2005, Islam I, et al, 2006). Στην περίπτωση χρήσης γκρι ΜΤΑ σε πρόσθιο δόντι, μπορεί να παρατηρηθεί δυσχρωμία του δοντιού λόγω των ιόντων του σιδήρου FeO, στα οδοντινοσωληνάρια με την πάροδο του χρόνου. (Asgary S.et al,2005). Όμως δυσχρωμία παρατηρείται και σε άλλες μορφές ΜΤΑ, κυρίως κατά την χρήση του σαν υλικό πολφοτομής, (Naik S.et al,2005, Maroto M., et al, 2005), λόγω της περιεκτικότητας τους σε σίδηρο. (Asgary S et al, 2005, Dammaschke T et al, 2005).Το ΜΤΑ περιέχει αρκετά συστατικά από το Portland cement, όπως το αρσενικό (Torabinejad M.et al,1995). Σύμφωνα με έρευνα του Duarte et al.το 2005 (Duarte MA et al,2005), η ποσότητα αρσενικού που απελευθερώνεται από το ΜΤΑ είναι πολύ μικρή. Άλλο πρόβλημα που μπορεί να προκύψει από την έμφραξη με ΜΤΑ, κυρίως σε ριζικούς σωλήνες με έντονη κάμψη, είναι η πλήρης αφαίρεση του υλικού μετά την πλήρη πήξη του. (Boutsioukis C, et al,2008,bogen G,et al,2009). Κάτι που επίσης είναι σημαντικό είναι το υψηλό κόστος του ΜΤΑ (Park JB.et al,2008, Mooney GC et al, 2008,Srinivasan V.et al, 2006, Casas MJ et al, 2005, Parikokh M.,et al, 2010), κυρίως σε παιδιατρικούς ασθενείς που χρησιμοποιείται σαν φραγμός στο ακρορρίζιο. Η δυσκολία στους χειρισμούς του ΜΤΑ, είναι ακόμα ένα μειονέκτημά του. (Mooney GC et al,2008, Johnson BR et al,1999, Lee ES., et al, 2000, Hachmeister DR.,et al, 2002). Σε σχέση με άλλα υλικά, όπως το αμάλγαμα, το ΜΤΑ, έχει σχετικά χαμηλές τιμές αντοχής στην θλίψη (Torabinejad et al.1995, Camilleri et al, 2006). 58

59 Biodentine: Είναι ένα νέο αποκαταστατικό υλικό με βάση το Ca 3 SiO 5 και παρουσιάστηκε στην αγορά με την επωνυμία Biodentine, από την Septodont, (Saint Maur des Fosses, France). Η μορφή στην οποία υπάρχει είναι σκόνη, μέσα σε κάψουλες και μονοδόσεις υγρού. Η σκόνη, σύμφωνα με τον κατασκευαστή, αποτελείται από πυριτικό τριασβέστιο, ανθρακικό ασβέστιο, διοξείδιο του ζιργκονίου ενώ το υγρό περιέχει χλωριούχο ασβέστιο και νερό.(laurentp,et al,2008, Han L.,et al,2011, Pradelle- Plasse N.,et al, 2009). Πιο συγκεκριμένα η σύσταση του biodentine δίνεται από τον πίνακα που ακολουθεί. 59

60 Το υλικό αυτό χρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο οδοντίνης κάτω από αποκαταστάσεις ρητίνης και σαν υλικό ενδοδοντίας λόγω της ικανότητας έμφραξης, την αντοχή του σε δυνάμεις θλίψης, τον μικρό χρόνο πήξης (Han L.,et al. 2011, Koubi G., et al., 2012), της βιοσυμβατότητας, της βιοδραστικότητας και των βιομεταλλικών ιδιοτήτων του (Laurent P.,et al,2008, Laurent P. Et al., 2012). Το Biodentine προκαλεί πρόσληψη ιόντων Ca και Si, στην παρακείμενη οδοντίνη των ριζικών σωλήνων, παρουσία φυσιολογικών διαλυμάτων (Han L.et al.,2011). Το CaO.SiO 2 είναι το κύριο συστατικό της σκόνης και ρυθμίζει την αντίδραση πήξης. Το CaCO 3, έχει ρόλο παρόμοιο με τα μέσα πλήρωσης. Το ZrO 2, προσδίδει ακτινοσκιερότητα στο υλικό, το CaCl 2.2H 2 O, είναι επιταχυντής (Chessmann,et al,1999). Το αναγωγικό μέσο του νερού, μειώνει την πυκνότητα του προϊόντος και την ποσότητα του νερού που απαιτείται στο μίγμα. Η αντίδραση πήξης γίνεται με διαβροχή-υδάτωση του πυριτικού τριασβεστίου, που οδηγεί σε ένυδρο gel πυριτικού ασβεστίου(csh gel) και υδροξείδιο του ασβεστίου (Ca(OH) 2..(Taylor, et al,1997). Αυτή η γέλη του πυριτικού ασβεστίου γεμίζει τα κενά ανάμεσα στους κόκκους του πυριτικού τριασβεστίου. Η διαδικασία της πήξης είναι αποτέλεσμα του σχηματισμού κρυστάλλων. Συμπερασματικά, ο χρόνος εργασίας για το Biodentine είναι 6 λεπτά, με τελικό χρόνο πήξης του υλικού τα λεπτά. 60

61 Οι ενδείξεις χρήσης του Biodentine, (Septodont-France) είναι: Σαν υποκατάστατο οδοντίνης Σε άμεση κάλυψη του πολφού (Koubi G. Et al.,2012) Έμμεση κάλυψη πολφού (Koubi G. Et al.,2013) Απορροφήσεις ρίζας εσωτερικές-εξωτερικές, Σε πολφοτομή νεογιλών δοντιών Σαν ενδοδοντικό υλικό, σε διατρήσεις ρίζας και υποπολφικού τοιχώματος, πολφοτομή νεογιλών δοντιών, για δημιουργία αδιάπλαστου ακρορριζίου σε αδιάπλαστα δόντια, (ακρορριζιογένεση). (Biodentine- Scientific file, 2010 Septodont-France). 61

62 62

63 EQUIA: Η κονία αυτή είναι σε μορφή κάψουλας (EQUIA Fil) με αναλογία σκόνης-υγρού 0,40/0,12(g) και επιπλέον αποτελείται από ένα φωτοπολυμεριζόμενο επίχρισμα (EQUIA Coat) όπως δίνεται από τον κατασκευαστή, χωρίς όμως να δίνεται η ακριβής σύσταση και η περιεκτικότητα των στοιχείων από τα οποία αποτελούνται τα υλικά. Σύμφωνα με την εταιρεία κατασκευής της κονίας Equia, τα συστατικά από τα οποία αποτελείται είναι: Equia-Fil(Powder): φθορο-άργιλο-πυριτική ύαλο & πολυακριλικό οξύ Equia-Fil(Liquid): πολυακριλικό οξύ & κάποιο συστατικό βιομηχανικής ιδιοκτησίας Equia Coat: μεθακρυλικό ουρεθάνης, μεθυλομεθακρυλικό, καμφορκινόνη, διοξείδιο του πυριτίου και φωσφορικό εστέρα μονομερούς, (EQUIA-GC, Data safety sheets). Αφού ενεργοποιηθεί η κάψουλα, πιέζοντας με το έμβολο στο πίσω μέρος, τοποθετείται σε συσκευή δόνησης, και γίνεται μίξη για 10 δευτερόλεπτα. Αμέσως μετά, τοποθετείται στο μεταλλικό πιστόλι και πιέζοντας το έμβολο της κάψουλας ξανά, εξέρχεται το προϊόν από την κάψουλα, έτοιμο για τοποθέτηση στην κοιλότητα του δοντιού. Σαν χρόνος εργασίας, από τον κατασκευαστή, δίνεται 1 λεπτό και 15 δευτερόλεπτα. Το επίχρισμα 4ml, τοποθετείται πάνω από την κονία μετά την πήξη της και πολυμερίζεται με συσκευή φωτός για 20 δευτερόλεπτα. (EQUIA GC Corporation, Tokyo-JAPAN). Ενδείξεις χρήσης : Αποκαταστάσεις σε κοιλότητες I ομάδας Αποκαταστάσεις σε κοιλότητες II ομάδας, χωρίς τάσεις Σαν ενδιάμεσες-προσωρινές αποκαταστάσεις 63

64 Σε αποκαταστάσεις IV ομάδας και στις επιφάνειες των ριζών των δοντιών Αντενδείκνυται σε άμεση πολφική κάλυψη και σε συνδυασμό με υλικά που περιέχουν ευγενόλη. Η κονία αυτή παρουσιάστηκε το 2007, η οποία συνδυάζει τα κύρια πλεονεκτήματα όπως την ικανότητα συγκόλλησης, την εφαρμογή και τις βελτιωμένες μηχανικές ιδιότητες, των υαλοιονομερών κονιών με υψηλό ιξώδες, με ένα βερνίκι επικάλυψης φωτοπολυμεριζόμενο (G coat plus), για προστασία στα αρχικά στάδια πήξης για την βελτίωση της αντοχής της κονίας, (Kato K. Et al,2008) και της επιφανειακής σκληρότητας.(turkum LS. Et al,2010). Οι κονίες που είναι σε μορφή κάψουλας έχουν ορισμένα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις άλλες μορφές, όπως την αναλογία σκόνης-υγρού, η οποία είναι σταθερή και ρυθμίζεται από τον κατασκευαστή, επίσης η διαδικασία μίξης γίνεται μηχανικά και με επαναλαμβανόμενο τρόπο. Τέλος, η διαδικασία μίξης είναι γρηγορότερη και το υλικό είναι έτοιμο για τοποθέτηση στην περιοχή του δοντιού απευθείας από την κάψουλα, μέσω πίεσης του εμβόλου. Η μηχανική μίξη των κονιών σε κάψουλες γίνεται για χρόνο από 5-15 sec, το οποίο όμως μπορεί να έχει επίδραση στην ενσωμάτωση αέρα στην μάζα της κονίας, με αποτέλεσμα μείωση της αντοχής της κονίας (Fleming GJP,et al,1999, Mitchell CA et al,1997). Αυτό που επίσης έχει αναφερθεί είναι οι διαφορές στις μηχανικές ιδιότητες ανάμεσα στις συμβατικές και τις κονίες σε κάψουλες (Li ZC et al,1999, Mitchell CA et al, 1994, Nomoto R,et al, 2001, Mitra SB et al,1994) καθώς και η μεγαλύτερη απελευθέρωση φθορίου των κονιών σε κάψουλες, σε σχέση με τις υπόλοιπες (Miller BH et al,1995). 64

65 ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 65

66 66

67 ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της εργασίας είναι η συγκριτική μελέτη ορισμένων φυσικομηχανικών ιδιοτήτων τριών αποκαταστατικών υλικών, υποκατάστασης οδοντίνης. 67

68 68

69 ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στην μελέτη είναι : Κονία που μοιάζει σε σύσταση με το Portland cement, το λευκό MTA, (Angelus,Brasil) Κονία με βάση το πυριτικό ασβέστιο, το Biodentine, (Septodont, France) και Υαλοιονομερής κονία Equia, (GC-Japan). white MTA Angelus 53%πυριτικό τρισβέστιο 22,5% πυριτικό Διασβέστιο 21,6% οξείδιο του Βισμουθίου Ίχνη από θειικό Ασβέστιο, οξείδιο του σιδήρου. (Lee et al,1993, Camilleri et al, 2005). 21,20%Διοξείδιο του πυριτίου 1,92%Οξείδιο του αργιλίου 44,23% Οξείδιο του ασβεστίου Οξείδιο του νατρίου, 16,13%Οξείδιο του βισμουθίου και 0,40%του σιδήρου, 1,35%Οξείδιο του μαγνησίου και 0,53%τριοξείδιο του θείου Οξείδιο του καλίου. (Asgary et al, 2006). Απιονισμένο νερό BIODENTINE Septodont 41,7% οξυγόνο 45,3% ασβέστιο 9,2%πυρίτιο Ίχνη αλουμινίου & μαγνησίου 0,2% σίδηρος 3,5%ζιρκόνιο. (J.Camilleri et al., 2013). 80%Πυριτικό τριασβέστιο Πυριτικό διασβέστιο 14,9%Ανθρακικό ασβέστιο και οξείδιο, 5,0%Οξείδιο του ζιρκονίου. (J.Camilleri et al., 2013) Χλωριούχο ασβέστιο, Υδροδιαλυτά πολυμερή 69

70 EQUIA GC Φθόρο-άργιροπυριτική ύαλος & Πολυακρυλικό οξύ (0,40g). Πολυακρυλικό οξύ και κάποιο συστατικό βιομηχανικής ιδιοκτησίας. (0,12g) Οι ιδιότητες του wmta συγκρίθηκαν με τις αντίστοιχες ιδιότητες του Biodentine και της Equia. Πιο συγκεκριμένα, εξετάστηκαν : Η επιφάνεια των υλικών στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης, (SEM) Το ph σε συνάρτηση με τον χρόνο Η αντοχή σε θλίψη. Προετοιμασία των δοκιμίων: Συνολικά και για τις τρείς δοκιμασίες, κατασκευάστηκαν 93 κυλινδρικά δοκίμια. Για την δοκιμασία αντοχής σε δυνάμεις θλίψης χρησιμοποιήθηκε σαν μήτρα, διάφανος πλαστικός σωλήνας διαμέτρου 4mm, ο οποίος μετρήθηκε και κόπηκε σε ύψος 6mm, ώστε να κατασκευαστούν οι μήτρες για την παρασκευή των δοκιμίων. Πιο συγκεκριμένα, κατασκευάστηκαν 24 δοκίμια / υλικό με διαστάσεις 4mm διάμετρο x 6mm ύψος. Για την μελέτη του pη, παρασκευάστηκαν 5 δοκίμια/ υλικό, διαστάσεων 4mm διαμέτρου x 6mm ύψους. Τέλος, για την παρατήρηση στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο κατασκευάστηκαν 2 δοκίμια/ υλικό, διαστάσεων 8mm διαμετρος x 2mm ύψος απο πλαστικό σωλήνα διαμέτρου 8mm, ο οποίος τεμαχίστηκε σε ύψος 2mm. (εικόνα 1, 2, 3). Οι μήτρες ακινητοποιήθηκαν με συγκολλητικό κερί πάνω σε γυάλινες πλάκες μίξης υλικών, και στην συνέχεια πληρώθηκαν με τα υλικά (Biodentine, wmta, Equia), σύμφωνα με τις οδηγίες του κάθε κατασκευαστή. Επίσης, Τα δοκίμια μετά την κατασκευή τους παρέμειναν σε κλίβανο, στους 37 βαθμούς Κελσίου και σχετική υγρασία 97% για την ολοκλήρωση της πήξης των υλικών. Πιο συγκεκριμένα, για το ΜΤΑ, χρειάστηκαν 3 ώρες για την πλήρη πήξη του υλικού, για το Biodentine 20 λεπτά και για την κονία Equia, 10 λεπτά. Τα δοκίμια διατηρήθηκαν στον κλίβανο μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία σύγκρισης των ιδιοτήτων των υλικών. 70

71 6mm εικόνα1. Φαίνεται ο διάφανος σωλήνας που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή των καλουπιών των δοκιμίων για την αντοχή σε θλιπτικές δυνάμεις και την μέτρηση του pη, ο οποιος κόπηκε με το μπλέ εργαλείο σε διαστάσεις 4mm διάμετρο x 6mm ύψος. εικόνα 2. Οι μήτρες των δοκιμίων αφού κόπηκαν, ακινητοποιήθηκαν πάνω σε γυάλινη πλάκα μίξης με συγκολλητικό κερί και έγινε η πλήρωση τους με τα υλικά. 4 8mm 2mm 4 4mm Εικόνα 3. Διαστάσεις δοκιμίων για αντοχή σε θλίψη, μέτρηση ph και SEM. 71

72 ΜΕΘΟΔΟΙ: Παρατήρηση των υλικών σε ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης SEM: Για να μπορέσουν να μελετηθούν τα δοκίμια στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης (JEOL-JSM- 840A-Tokyo-Japan) έγινε επικάλυψη της επιφάνειας τους με άνθρακα. Η επικάλυψη με το στοιχείο του άνθρακα, έχει 3 χαρακτηριστικά. Αποδίδει άριστη διαφάνεια λόγω της χαμηλής πυκνότητας και πάχους, είναι αδρανές στοιχείο και ηλεκτρικά αγώγιμο. Το σύνηθες πάχος άνθρακα που τοποθετείται στην επιφάνεια του δοκιμίου είναι περίπου 10nm, με μια μικρή επιρροή στην ένταση των ακτινών Χ, εξ αιτίας του χαμηλού ατομικού του αριθμού. Το πάχος του άνθρακα θα πρέπει να είναι σταθερό σε όλη την επιφάνεια του δοκιμίου. Το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης, SEM, έχει ανιχνευτές SE και BSE με X-ray σύστημα ενέργειας διασποράς (X-ray energy dispersive analysis-edax). Οι SE αναλύσεις αξιολογούν την τοπογραφική αντίθεση και την παρουσία κρυστάλλων. Η ένταση των SE αναλύσεων εξαρτάται από την κλίση της επιφάνειας του δοκιμίου. Οι μικρογραφίες από τις BSE αναλύσεις φανερώνουν την ποιοτική μικροδομή και στοιχειακη ανάλυση (Energy dispersive analysis-edax) του κάθε υλικού. Οι αναλύσεις αυτές, (BSE) απαρτίζεται από υψηλής ενέργειας ηλεκτρόνια τα οποία επιστρέφουν με διασπορά από κάποιο βάθος μέσα στο δοκίμιο. Οι πυκνότητες των ηλεκτρονίων της διασποράς που επιστρέφουν από κάποιο σημείο του δοκιμίου, εξαρτώνται από τον ατομικό αριθμό του υλικού σε αυτό το σημείο. Συνεπώς, ερευνάται η επιφάνεια του κάθε δοκιμίου, η ύπαρξη κρυστάλλων (X-ray diffraction-xrd) και πιθανά τμήμα του υλικού που δεν έχει αντιδράσει. Η διαφορά στην πυκνότητα μεταξύ των διαφορετικών φάσεων στην επιφάνεια του δοκιμίου απεικονίζεται με διαφορές στην απόχρωση, αφού π.χ οι πόροι φαίνονται με μαύρο χρώμα, το υδροξείδιο του ασβεστίου με ανοιχτό γκρι χρώμα ενώ οι μη αντιδρώντες κόκκοι έχουν φωτεινή απόχρωση. Η παρατήρηση στο μικροσκόπιο για το wmta, Biodentine και την Equia έγινε σε μεγέθυνση 200x, 1000x και 3000x με ανάλυση ενέργειας διασποράς (X-ray energy dispersive analysis) και διάθλαση ακτίνων (X-ray diffraction-xrd). 72

73 Μελέτη του ph: Για το κάθε υλικό κατασκευάστηκαν 5 δοκίμια (διάμετρος 4mm x 6mm ύψος). Τα κυλινδρικά δοκίμια τοποθετήθηκαν μέσα σε σωλήνες πολυαιθυλαινίου, (διαμέτρου 1cm και μήκους 10cm) με 10ml απιονισμένο νερό και διατηρήθηκαν σε κλίβανο στους 37 βαθμούς Κελσίου και σχετική υγρασία 97%, (εικόνα 5). Για την μέτρηση του pη, χρησιμοποιήθηκε το πεχάμετρο, (Orion Star Series Meter, USA), (εικόνα 4), στο οποίο έγινε πρώτα βαθμονόμηση (calibration), με διαλύματα buffers, pη 4, 7 και 10. Μετά την διαδικασία αυτή, το όργανο, ήταν έτοιμο για τις μετρήσεις του ph των δοκιμίων. Η μέτρηση του pη, έγινε με το απιονισμένο νερό μέσα στο οποίο είχε παραμείνει το δοκίμιο, αφού πρώτα το δοκίμιο απομακρύνθηκε και τοποθετήθηκε σε νέο σωλήνα πολυαιθυλενίου με νέα ποσότητα απιονισμένου νερού, (10ml). Η διαδικασία αυτή επαναλήφθηκε για όλες τις μετρήσεις. Η αξιολόγηση του ph έγινε σε 1ώρα, 2 ώρες, 3ώρες, 24ώρες, 48ώρες, 72ώρες, 1εβδομάδα, 2 εβδομάδες, 3 εβδομάδες και 3 μήνες. Στο διάστημα ανάμεσα στις μετρήσεις, το ηλεκτρόδιο από το πεχάμετρο, ξεπλύθηκε με απιονισμένο νερό και στεγνώθηκε με χαρτί το οποίο δεν αφήνει υπολείμματα στην επιφάνεια του. Εικόνα 4.Το όργανο μέτρησης του pη-πεχάμετρο (Orion Star Series Meter, USA). 73

74 Εικόνα 5. Η διατήρηση των δοκιμίων των υλικών μέσα στους σωλήνες πολυαιθυλενίου με 10ml απιονισμένο νερό για τις μετρήσεις του pη. Αντοχή σε θλίψη: Η δοκιμασία της αντοχής σε θλίψη έγινε σε 7 και σε 21 μέρες, με 24 κυλινδρικά δοκίμια διαστάσεων 4mm διάμετρος x 6mm ύψος, ανά υλικό. Τα δοκίμια αρχικά ελέγχτηκαν με το παχύμετρο και ερευνήθηκαν για τυχόν ρωγμές, κενά ή σπασίματα στην επιφάνεια τους, (εικόνα 6). Τα ελαττωματικά δοκίμια απορρίφθηκαν. Οι επίπεδες επιφάνειες των δοκιμίων που χρησιμοποιήθηκαν στιλβώθηκαν με γυαλόχαρτο, (600 grit). Η δοκιμασία αντοχής σε θλίψη πραγματοποιήθηκε με την εφελκυστική μηχανή, Universal Testing Machine (Testometric AX, M KN, Rochdale, England), με ταχύτητα κεφαλής 0.5mm/min. Η διάταξη του οργάνου αποτελείται από δύο κυλινδρικές μεταλλικές πλάκες, διαμέτρου 15cm και πάχους 2,5 cm, οι οποίες είναι παράλληλες μεταξύ τους. Κάθε δοκίμιο τοποθετήθηκε στο κέντρο της κάτω μεταλλικής κυλινδρικής πλάκας, (εικόνα 7 & 8). Η δοκιμασία αντοχής σε θλίψη ξεκίνησε όταν η επάνω μεταλλική πλάκα της διάταξης άρχισε να μετακινείται προς τα κάτω με ταχύτητα 0.5mm/min, μέχρι να έρθει σε επαφή με το δοκίμιο και να ασκείται δύναμη στην επιφάνεια του, η οποία είναι παράλληλη με τον επιμήκη άξονά του δοκιμίου. Η φόρτιση που δέχθηκε το δοκίμιο μετριέται σε MPa, και η αντοχή σε θλίψη ορίζεται από τον τύπο: C= 4P/π D 2 όπου P είναι η δύναμη που ασκήθηκε στο δοκίμιο σε Newton και D είναι η μέση διάμετρος του δοκιμίου σε millimeters. 74

75 Εικόνα 6. Το παχύμετρο με το οποίο επιβεβαιώνονται οι διαστάσεις των δοκιμίων πριν την δοκιμασία αντοχής σε θλιπτικές τάσεις. Εικόνα 7. Τοποθέτηση δοκιμίου στην διάταξη της εφελκυστικής μηχανής- Universal Testing Machine (Testometric AX, M KN, Rochdale-England). 75

76 Εικόνα 8. Η εφελκυστική μηχανή Universal Testing Machine (Testometric AX,M KN, Rochdale, England), για την δοκιμασία αντοχής σε δυνάμεις θλίψης. 76

77 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Όσον αφορά στη σύγκριση μεταξύ των υλικών (Biodentine, wmta, & Equia),η περιγραφική στατιστική των δεδομένων έγινε με τα στατιστικά μέτρα, ελάχιστη τιμή, μέγιστη τιμή, μέση τιμή και τυπική απόκλιση, ενώ οι εκτιμήσεις για τον πληθυσμό των υλικών δόθηκαν με χρήση του γεωμετρικού μέσου και του αντίστοιχου 95% Διαστήματος εμπιστοσύνης. O έλεγχος προσαρμογής των δεδομένων στην κανονική κατανομή έγινε με το κριτήριο Shapiro-Wilk (N 50 ανά μονάδα) και ο έλεγχος ομογένειας των διασπορών πραγματοποιήθηκε με τον έλεγχο Levenes Test of Homogenity of Variances. Οι έλεγχοι των προϋποθέσεων οδήγησαν σε μετασχηματισμό των δεδομένων με τη συνάρτηση του φυσικού λογαρίθμου. Έτσι για τη σύγκριση των υλικών στην αντοχή στην θλίψη, στις 7 μέρες χρησιμοποιήθηκε στα μετασχηματισμένα δεδομένα η ανθεκτική ανάλυση διασποράς των Welch (ίδιο μέγεθος δείγματος για κάθε ομάδα), για τη σύγκριση μεταξύ των υλικών της αντοχής σε θλιπτικές δυνάμεις, στις 21 ημέρες, η ανάλυση διασποράς (One-Way Anova) και για τις συγκρίσεις μεταξύ 7 και 21 ημερών για κάθε υλικό, το Independent Samples t-test. Οι κατά ζεύγη συγκρίσεις μεταξύ των υλικών για τις 7 ημέρες πραγματοποιήθηκαν με τον έλεγχο Games-Howell, ενώ αντίστοιχα για τις 21 ημέρες με τον έλεγχο Bonferroni. Όσον αφορά στις μετρήσεις του pη αφού ελέγχθηκε η προσαρμογή των δεδομένων στην κανονική κατανομή με τον έλεγχο Shapiro-Wilk (N 50 ανά ομάδα), χρησιμοποιήθηκε το μοντέλο της ανάλυσης διασποράς με 2 παράγοντες και επαναλαμβανόμενες μετρήσεις ενώ η προϋπόθεση της ομοιογένειας των διασπορών (σφαιρικότητας), ελέγχθηκε με το Mauchlys Test of Sphericity (δεν απορρίφθηκε). Οι συγκρίσεις μεταξύ των υλικών πραγματοποιήθηκαν με την διαδικασία Bonferroni, ενώ οι συγκρίσεις μεταξύ διαδοχικών στιγμών μέτρησης για κάθε υλικό έγιναν με τη διαδικασία των αντιθέσεων(contrasts). Το σύνολο της ανάλυσης πραγματοποιήθηκε με το λογισμικό IBM Statistics SPSS 19.0, ενώ η στατιστική σημαντικότητα τέθηκε για p<

78 78

79 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Παρατήρηση δοκιμίων στο μικροσκόπιο σάρωσης-sem: Τα υλικά, wmta(angelus), Biodentine(Septodont) & Equia(GC-Japan), κατασκευάστηκαν το κάθε ένα σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή και εξετάστηκαν στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης (SEM), σε μεγεθύνσεις x3000, x 1000, x200, αφού έγινε επικάλυψη της επιφάνειας τους με άνθρακα και αξιολογήθηκε με ανάλυση διασποράς ακτινών X, (energy dispersive X-ray area analysis-edx). Η ενυδάτωση του wmta, έχει σαν προϊόντα αντίδρασης ένα άμορφο νανοπορώδες gel ένυδρου πυριτικού ασβεστίου (C-S-H) με πόρους και κενά ανάμεσα στο οποίο αναπτύσσεται το υδροξείδιο του ασβεστίου. (J.Camilleri,2009). Το υδροξείδιο του ασβεστίου είναι αυτό που απελευθερώνεται στην επιφάνεια της κονίας ενώ το εσωτερικό σώμα της κονίας αποτελείται από γέλη πυριτικού ασβεστίου. Τα μικροσφαιρίδια με λευκό χρώμα και διαφορετικά μεγέθη είναι το βισμούθιο, το οποίο δεν συμμετέχει στην αντίδραση πήξης του υλικού αφού χρησιμοποιείται στην σκόνη του υλικού για ακτινοσκιερότητα, και έχει την μορφή μικρών σφαιριδίων με λευκό χρώμα, ποικίλου μεγέθους, από 5-10μm ή και μεγαλύτερα, όπως φαίνονται και στην μεγέθυνση x1000 του wmta. Η επιφάνεια του υλικού στην μεγέθυνση x1000, αποτελείται από πόρους, όπου διακρίνονται με έντονο μαύρο χρώμα και ποικιλία κρυστάλλων με σχήμα ελάσματος όμως η κύρια μορφή των κρυστάλλων είναι αυτή του βελονοειδούς σχήματος, χαρακτηριστικό του ετρινγγίτη. (Gemelli et al, 2004). Στην μεγέθυνση x1000, η ανάλυση κρυστάλλων με ανάλυση διασποράς ακτινών Χ, φανερώνει ότι η σύσταση του κρυστάλλου αποτελείται από βισμούθιο, ασβέστιο, πυρίτιο, αλουμίνιο, οξυγόνο και άνθρακα, όπως φαίνεται και από το Spectrum 1. Αντίστοιχα στην ανάλυση της κύριας μάζας της κονίας του w MTA, σε μεγέθυνση x200, με X-ray ανάλυση διασποράς στο Spectrum 2, ανιχνεύονται κορυφές ασβεστίου, πυριτίου, άνθρακα και οξυγόνου, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η κύρια μάζα της κονίας αποτελείται από ένυδρη γέλη πυριτικού ασβεστίου. 79

80 wmta-angelus: x200: Το wmta έχει πυκνή δομή με πολυάριθμα διαφορετικού μεγέθους μικροσφαιρίδια και πόρους που φανερώνει το λευκό βέλος. Η επιφάνεια του υλικού αποτελείται από ένα κοκκώδες επιφανειακό στρώμα το οποίο αποτελείται από ακανόνιστες δομές πυριτικού ασβεστίου, πόρους και κρυστάλλους. Στα σημεία που δείχνουν τα μαύρα βέλη γύρω από τους πόρους, φαίνεται μια πιο φωτεινή περιοχή η οποία είναι μέρος της κονίας που δεν έχει αντιδράσει 80

81 Μεγέθυνση x200. Η ανάλυση του κύριου μέρους του wmta με ανάλυση EDX, από το Spectrun 2, αποκαλύπτει κορυφές ασβεστίου, πυριτίου, άνθρακα και οξυγόνου. Επίσης ανιχνεύεται μικρή περιεκτικότητα βισμουθίου στην επιφάνεια της κονίας. 81

82 Μεγέθυνση x1000 Στην μεγέθυνση x1000, φαίνονται μέσα στην μάζα του υλικού, κρυσταλλικές μορφές με ποικιλία στο μέγεθος, οι οποίες υποδεικνύονται με τα μαύρα βέλη και πόροι, οι οποίοι έχουν έντονο μαύρο χρώμα. Η γενική εικόνα της επιφάνειας είναι σαν την κηρήθρα. Οι κρύσταλλοι αυτοί έχουν σχήμα ελάσματος αλλά η κύρια μορφή κρυστάλλων είναι η βελονοειδούς σχήματος. Η ανάλυση του wmta, στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης φανερώνει μη αντιδρώντα μικροσφαιρίδια οξειδίου του βισμουθίου τα οποία έχουν λευκό χρώμα και υποδεικνύονται με το λευκού χρώματος βέλος. 82

83 Kρύσταλλος στην μεγέθυνση x1000. Η EDX ανάλυση του κρυστάλλου, έδειξε κορυφές με παρουσία βισμουθίου, ασβεστίου, πυριτίου, αλουμινίου, οξυγόνου και άνθρακα να είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του... 83

84 Μεγέθυνση x3000. Στην μεγέθυνση αυτή παρατηρείται μια ανομοιόμορφη επιφάνεια με πιο σκούρα σημεία στο εσωτερικό, την κύρια μάζα της κονίας, και πιο ανοιχτόχρωμες περιοχές στην επιφάνεια που αποτελείται κυρίως από υδροξείδιο του ασβεστίου. 84

85 Αντίστοιχα το Biodentine-Septodont: Όπως το wmta, έτσι και το Biodentine, κατά την αντίδραση πήξης του υλικού έχει σαν τελικά προϊόντα το ένυδρο πυριτικό ασβέστιο (C-S-H) και το υδροξείδιο του ασβεστίου.(βiodentine, Scientific file). Η ομοιότητα αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι και τα δύο υλικά αποτελούνται κυρίως από πυριτικό ασβέστιο. Στην μεγέθυνση x3000, στο Biodentine φαίνεται η παρουσία ποικίλων κρυστάλλων με εξαγωνικό, ρομβοειδές σχήμα και μικρότεροι κρύσταλλοι με σχήμα ελάσματος. Οι κρύσταλλοι του Biodentine και του w MTA, αποτελούνται από υδροξείδιο του ασβεστίου. Το ζιρκόνιο στη σύσταση της σκόνης του Biodentine χρησιμοποιείται για ακτινοσκιερότητα, χωρίς να συμμετέχει στην αντίδραση πήξης, όπως αντίστοιχα το βισμούθιο στην περίπτωση του w MTA, και έχει το σχήμα σφαιριδίου με λευκό χρώμα όπως υποδεικνύεται στην μεγέθυνση x1000. Στην μεγέθυνση x200, η επιφάνεια του Biodentine είναι ομοιόμορφη με λίγους πόρους και έχει την μορφή της κηρήθρας. Η μορφή αυτή παρατηρείται και στο w ΜΤΑ, αφού είναι χαρακτηριστική της παρουσίας του ένυδρου πυριτικού ασβεστίου (C- S-H). (J.Camilleri et al, 2013). Η κύρια μάζα του Biodentine από το Spectrum 3, με EDX-ανάλυση, αποτελείται από κορυφές ασβεστίου, άνθρακα, οξυγόνου, πυριτίου και χλωρίου. Το στοιχείο του χλωρίου ανιχνεύεται μόνο στο Biodentine. Σε μεγέθυνση x200: Στην μεγέθυνση x200 υπάρχει μια ομοιομορφία της επιφάνειας του υλικού που μοιάζει με κηρήθρα και μικρή παρουσία πόρων, οι οποίοι φαίνονται σαν μαύρες τρύπες. 85

86 Η X-Ray ανάλυση, Spectrum 3, αποκαλύπτει κορυφές, με κύριο στοιχεία : ασβέστιο, άνθρακα, οξυγόνο, πυρίτιο και χλώριο. Σε μεγέθυνση x1000: Με τα μαύρα βέλη παρατηρούμε το κύριο σώμα της κονίας που αποτελείται από ένυδρο πυριτικό ασβέστιο. Η παρουσία των ποικίλων σε μέγεθος κρυστάλλων 86

87 στην επιφάνεια της κονίας, διαφαίνεται με πιο ανοιχτό χρώμα. Με το λευκό βέλος υποδεικνύεται το ζιρκόνιο, το οποίο έχει σφαιρικό σχήμα όμως δεν συμμετέχει στην αντίδραση πήξης του υλικού. Σε μεγέθυνση x3000: Το Biodentine σε μεγέθυνση x3000 φαίνεται ότι αποτελείται από ποικιλία κρυστάλλων όπως υποδεικνύουν και τα βέλη. Η επιφάνεια έχει μεγάλους, ανώμαλου σχήματος εξαγωνικούς κρυστάλλους, κάποιους κρυστάλλους ρομβοειδούς σχήματος και κάποιους μικρότερου μεγέθους κρυστάλλους με την μορφή ελασμάτων. Από την αντίδραση πήξης του υλικού, φαίνεται ότι οι κρύσταλλοι αποτελούνται από υδροξείδιο του ασβεστίου και ανθρακικό ασβέστιο. 87

88 Η Equia-GC, κατά την αντίδραση πήξης του υλικού οι κόκκοι της σκόνης διαβρέχονται από το πολυακρυλικό οξύ με αποτέλεσμα απελευθέρωση ιόντων και σχηματισμό πολυκαρβοξυλικών αλάτων. Η σύσταση της κονίας διαφέρει από το wmta και το Biodentine, με αποτέλεσμα στην εξέταση στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, σε μεγέθυνση x3000, στην επιφάνεια της κονίας να παρατηρούνται μικροσφαιρίδια διαφορετικού μεγέθους, τα οποία είναι πολυκαρβοξυλικά άλατα, σε αντίθεση με τα άλλα δύο υλικά που διακρίνονται κρυσταλλικές δομές υδροξειδίου του ασβεστίου στην επιφάνεια τους. Η επιφάνεια της υαλοιονομερούς κονίας σε μεγέθυνση x1000 & x200, φανερώνει μια πυκνή δομή με ποικιλία μικροσφαιριδίων και έντονες ρωγμές στην μάζα της κονίας, οι οποίες οφείλονται στην αποξήρανση του υλικού. Στην επιφάνεια του υλικού δεν παρατηρούνται πόροι. Από την EDX ανάλυση της επιφάνειας, ανιχνεύονται στην Equia, κορυφές ασβεστίου, άνθρακα, αλουμινίου, πυριτίου, οξυγόνου και νατρίου. Το στοιχείο του νατρίου που ανιχνεύεται στην Equia, δεν παρουσιάζεται στα άλλα δύο υλικά. Σε μεγέθυνση x200, η επιφάνεια του υλικού είναι πυκνή, ομαλή και ομοιόμορφη ενώ διακρίνονται οι γραμμές από την αφυδάτωση της κονίας. 88

89 Η ανάλυση της επιφάνειας της Equia με X-Ray, αποκαλύπτει κορυφές ασβεστίου, άνθρακα, αλουμινίου και πυριτίου. Τα στοιχεία με μεγαλύτερη πυκνότητα είναι το ασβέστιο, το πυρίτιο, ο άνθρακας και το αλουμίνιο ενώ υπάρχουν και ίχνη οξυγόνου και νατρίου. Μεγέθυνση x1000. Μεγέθυνση x1000: Η επιφάνεια της κονίας είναι ανώμαλη με παρουσία μικρών σφαιρικών σωματιδίων, ενώ διακρίνονται έντονες ρωγμές στην μάζα της κονίας οι οποίες οφείλονται στην αποξήρανση του υλικού, (λόγω του υψηλού κενού του SEM). Κατά την πήξη της κονίας σχηματίζονται πολυκαρβοξυλικά άλατα ασβεστίου στην επιφάνειά της. 89

90 Η Equia σε μεγέθυνση x3000, αποτελείται από μια επιφάνεια ανώμαλου σχήματος με διαφορετικού μεγέθους μικροσφαιρίδια, διακρίνονται μικρά σφαιρικά σωματίδια μέσα στην πολυμερή μάζα της κονίας. 90

91 Αποτελέσματα μέτρησης του ph σε σχέση με τον χρόνο: 1H 2H 3H 4H 24H 48H 72H 7 DAY S 14 DAYS 21 DAYS BIODENTINE 7,51 7,56 7,62 7,56 8,01 8,29 8,45 8,41 10,22 9,32 9,21 3 MONT HS 7,56 7,59 7,64 7,58 8,19 8,33 8,67 8,49 10,30 9,96 10,06 7,54 7,58 7,67 7,59 7,82 8,04 8,78 8,34 9,92 9,15 10,40 7,58 7,60 7,64 7,55 8,29 8,70 8,84 8,89 10,54 9,58 10,29 7,60 7,58 7,59 7,50 8,33 8,67 8,95 8,36 10,04 8,95 9,97 EQUIA 7,18 6,70 6,75 6,64 6,60 6,86 7,00 7,15 7,29 7,23 8,46 7,04 6,32 6,80 6,82 6,50 6,81 7,11 7,02 7,23 7,25 8,52 7,08 6,20 6,65 6,63 6,40 6,75 6,95 6,82 7,04 7,12 8,38 6,30 6,10 6,66 6,70 6,25 6,50 6,70 6,65 6,87 6,95 8,16 6,24 6,00 6,42 6,58 6,13 6,45 6,62 6,58 6,81 6,98 8,17 W MTA 7,84 7,72 7,70 7,65 9,04 8,86 8,48 8,77 10,23 9,33 9,35 8,09 7,77 7,97 7,79 9,27 8,88 8,50 8,74 10,35 9,17 9,62 8,14 7,85 7,90 8,08 9,36 8,97 9,26 8,85 10,46 9,78 9,85 8,20 7,94 7,93 7,89 9,23 8,94 9,31 9,11 10,61 10,16 9,74 8,40 7,90 7,97 8,02 9,61 9,14 9,22 9,40 10,49 9,93 9,87 91

92 Τα αποτελέσματα μέτρησης του ph σε συνάρτηση με τον χρόνο παρουσιάζονται και για τα 3 υλικά στον παραπάνω πίνακα. Από τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης, στους πίνακες 2 & 5, φαίνεται ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά (p< 0.05) στις τιμές του pη, οι οποίες εξαρτώνται από τον χρόνο, το υλικό αλλά και την αλληλεπίδραση υλικού-χρόνου. Οι τιμές του ph για όλα τα υλικά, φαίνεται ότι αυξάνονται με το πέρας του χρόνου μέχρι να φτάσουν σε μια τιμή και να διατηρηθούν σταθερά (plateau). Στον πίνακα 1, απεικονίζονται οι μικρότερες, οι μεγαλύτερες και οι μέσες τιμές σε σχέση με τον χρόνο για το κάθε υλικό. Αυτό που παρατηρείται από τον πίνακα 1 είναι ότι και τα 3 υλικά αρχικά εμφανίζουν ουδέτερες τιμές pη, για το διάστημα από 1 έως 3 ώρες, το οποίο σταδιακά αυξάνεται ώστε στο διάστημα των 2-3 εβδομάδων να φτάσει στην μέγιστη τιμή για το κάθε υλικό και πιο συγκεκριμένα το ph για w MTA γίνεται 10.43±0.14 ενώ αντίστοιχα για το Biodentine η μέση μέγιστη τιμή του ph είναι 10.02±0.24 και της Equia 7.11±0.14 στις 3 εβδομάδες. Αυτές οι τιμές του pη διατηρούνται σε αντίστοιχα υψηλές τιμές μέχρι και το διάστημα των 3 μηνών. Το wμτα & το Biodentine, εμφανίζουν αύξηση του pη από ουδέτερες σε αλκαλικές τιμές, ενώ η Equia αρχικά είχε ουδέτερο προς ελαφρώς όξινο pη, το οποίο μεταβάλλεται με τον χρόνο σε πιο ουδέτερες προς ελαφρώς αλκαλικές τιμές. Μεταξύ Biodentine & wmta, υπάρχουν ομοιότητες στις τιμές του pη για τα διαστήματα 2 ώρες, 72 ώρες, 2 εβδομάδες, 3 εβδομάδες και 3 μήνες από τα στατιστικά αποτελέσματα στους πίνακες 1, 4 & 5 όπου και φαίνεται ότι τα δύο αυτά υλικά για τους χρόνους αυτούς, δεν διαφέρουν σε βαθμό στατιστικά σημαντικό (p<0.05). Το υλικό που εμφανίζει τις υψηλότερες τιμές pη σε όλα τα χρονικά διαστήματα είναι το wμτα, ενώ η Equia, παρουσιάζει τις χαμηλότερες τιμές pη σε σχέση με τα άλλα δύο υλικά και διαφέρει σε βαθμό στατιστικά σημαντικό (p< 0.05) από το w ΜΤΑ και το Biodentine. Πίνακας 1. Περιγραφικά στοιχεία για το δείγμα μετρήσεων του ph ανά υλικό και χρόνο. Group 1h 2h 3h 4h 24h 48h 72h 1week 2weeks 3weeks 3months Minimum Biodentine EQUIA wμτα Maximum Biodentine EQUIA wμτα Mean Biodentine EQUIA ΜΤΑ Std. Deviation Biodentine EQUIA wμτα

93 Πίνακας 2. Αποτελέσματα ανάλυσης διασποράς με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις για το ph. Source Type III Sum of Squares df Mean Square F p-value time <0.001*** time * Group (interaction) <0.001*** Error(time) Group <0.001*** Error(Group) 0, Συμπέρασμα: υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά στις τιμές του pη που εξαρτώνται από το χρόνο, το υλικό αλλά και την αλληλεπίδραση μεταξύ χρόνου και υλικού (p 0.001, πίνακες 2,5, εικόνα 1). Η κύρια επίδραση του χρόνου είναι στατιστικά σημαντική F(10.120)= , p 0.001, η κύρια επίδραση του υλικού είναι στατιστικά σημαντική F(2,12)= , p< ενώ και η αλληλεπίδραση μεταξύ χρόνου και υλικού είναι στατιστικά σημαντική F(20,120)=31.675, p<

94 Πίνακας 3. Συγκρίσεις μεταξύ διαδοχικών χρόνων μέτρησης του pη με τη μέθοδο των αντιθέσεων (contrast). Biodentine EQUIA ΜΤΑ ph contrast F(1,4) p-value F(1,4) p-value F(1,4) p-value 1h vs. 2h * ** 2h vs. 3h * * h vs. 4h <0.001*** h vs. 24h ** * <0.001*** 24h vs. 48h ** <0.001*** ** 48h vs. 72h * ** h vs. 1 week week vs. 2 weeks <0.001*** <0.001*** <0.001*** 2 weeks vs. 3 weeks ** ** 3 weeks vs. 3 months <0.001*** Συμπέρασμα: σχηματικά μπορούμε να πούμε ότι στις διαδοχικές στιγμές μέτρησης παρατηρήθηκαν τα εξής για κάθε υλικό: BIODENTINE: 1h = 2h < 3h = 4h > 24h < 48h < 72 h = 1week 2weeks = 3weeks < 3 months. EQUIA: 1h > 2h < 3h = 4h > 24h < 48h < 72h = 1week < 2weeks> 3weeks = 3months. wμτα: 1h > 2h = 3h = 4h < 24h > 48h = 72h = 1week< 2weeks> 3weeks = 3months. Και για τα 3 υλικά, η περιγραφική στατιστική για τις τιμές στους αντίστοιχους χρόνους, δίνονται στον πίνακα 1, οι p- τιμές των ελέγχων (συγκρίσεων) δίνονται στον πίνακα 3. Οι εκτιμήσεις για τον πληθυσμό με το 95% ΔΕ, δίνονται στον πίνακα 5 και η σχηματική παράσταση στην εικόνα 1. 94

95 Πίνακας 4. Κατά ζεύγη διαφορές για κάθε χρόνο μέτρησης με διόρθωση Bonferroni. time (I) Group (J) Group Mean Difference (I-J) p-value 95% Confidence Interval for Differencea Lower Bound Upper Bound 1h Biodentine EQUIA ** wμτα * EQUIA wμτα -1.4 <0.001*** h Biodentine EQUIA 1.3 <0.001*** wμτα EQUIA wμτα -1.6 <0.001*** h Biodentine EQUIA 1.0 <0.001*** wμτα ** EQUIA wμτα -1.2 <0.001*** h Biodentine EQUIA 0.9 <0.001*** wμτα ** EQUIA wμτα -1.2 <0.001*** h Biodentine EQUIA 1.8 <0.001*** wμτα -1.2 <0.001*** EQUIA wμτα -2.9 <0.001*** h Biodentine EQUIA 1.7 <0.001*** wμτα ** EQUIA wμτα -2.3 <0.001*** h Biodentine EQUIA 1.9 <0.001*** wμτα EQUIA wμτα -2.1 <0.001*** week Biodentine EQUIA 1.7 <0.001*** wμτα * EQUIA wμτα -2.1 <0.001*** weeks Biodentine EQUIA 3.2 <0.001*** wμτα EQUIA wμτα -3.4 <0.001*** weeks Biodentine EQUIA 2.3 <0.001*** wμτα EQUIA wμτα -2.6 <0.001*** months Biodentine EQUIA 1.6 <0.001*** wμτα EQUIA wμτα -1.3 <0.001***

96 Συμπέρασμα: θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν γενικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των υλικών στους διάφορους χρόνους εκτός από τις περιπτώσεις: BIODENTINE-wMTA στις 2h, 72 h, 2 weeks, 3 weeks & 3 months. Πίνακες 1,4,5 & εικόνα 1. Για το διάστημα 1h, 3h, 4h, 24h, 1week, ισχύει ότι EQUIA< Biodentine<wMTA, ενώ για τις μετρήσεις στις 2h, 72h, 2weeks, 3weeks, 3months, ισχύει Equia< Biodentine= wmta, δηλαδή EQUIA< Biodentine EQUIA< wmta και Biodentine= MTA. 96

97 Πίνακας 5. Εκτίμηση των τιμών του ph ανά υλικό στο χρόνο με χρήση του 95% ΔΕ. 95% Confidence Interval Group Time Mean Lower Bound Upper Bound Biodentine 1h h h h h h h week weeks weeks months EQUIA 1h h h h h h h week weeks weeks months wμτα 1h h h h h h h week weeks weeks months

98 Εικόνα 1. Εξέλιξη των μέσων τιμών ph στο χρόνο για κάθε υλικό. 11,0 10,0 9,0 ph (Mean) 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 Biodentine EQUIA ΜΤΑ 98

99 Αποτελέσματα αντοχής σε δυνάμεις θλίψης σε MPa: wmta 7 DAYS 21DAYS EQUIA BIODENTINE ,

100 Τα αποτελέσματα αντοχής των υλικών σε θλιπτικές δυνάμεις παρουσιάζονται στον παραπάνω πίνακα για το διάστημα των 7 και 21 ημερών. Η σύγκριση των υλικών έγινε για το διάστημα των 7 ημερών, των 21 ημερών καθώς και ανάμεσα στα αποτελέσματα των 7 και των 21 ημερών για το κάθε υλικό. Για το διάστημα των 7 ημερών, το wμτα, φαίνεται να έχει μέση τιμή αντοχής σε θλιπτικές τάσεις, 10.6±2.2 MPa, το Biodentine 33.5±16.4 MPa, ενώ η Equia 50.8±22.1 MPa, (πίνακας 10). Από τον πίνακα 7, φαίνεται ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά (p < 0.05) μεταξύ Equia και wμτα (p-value<0.001), αφού το wμτα έχει 4.4 φορές χαμηλότερες τιμές από την Equia και 2.9 φορές μικρότερες τιμές από το Biodentine, ενώ Equia και Biodentine δεν διαφέρουν σε βαθμό στατιστικά σημαντικό (p<0.05). Στο διάστημα των 21 ημερών αντίστοιχα, η μέση τιμή για το wμτα σε MPa είναι 18.0±4.6 MPa, ενώ για την Equia 54.3±20.3 MPa και για το Biodentine 36.3±13.7 MPa (πίνακας 10). Από τον πίνακα 8 &9, διαπιστώνεται ότι τα 3 υλικά διαφέρουν, και πιο συγκεκριμένα, το υλικό με την μεγαλύτερη αντοχή σε δυνάμεις θλίψης είναι η Equia η οποία είναι 1.5 φορές ισχυρότερη από το Biodentine, το οποίο με την σειρά του είναι 2.0 φορές πιο ανθεκτικό σε θλιπτικές δυνάμεις από το wμtα. Στατιστικά σημαντική διαφορά (p<0.05) παρατηρείται ανάμεσα στο wμτα-equia καθώς και μεταξύ Biodentine-wMTA, ενώ Biodentine-Equia, δεν διαφέρουν σε βαθμό στατιστικά σημαντικό, (p<0.05). Η σύγκριση των αποτελεσμάτων των υλικών για την αντοχή σε θλιπτικές δυνάμεις μεταξύ των 7 & των 21 ημερών, φανερώνουν ότι το Biodentine & η Equia δεν διαφέρουν σε βαθμό στατιστικά σημαντικό (p < 0.05), (πίνακας 10, εικόνες 2, 3, 4). Αντιθέτως, για το wμτα, φαίνεται ότι παρατηρείται στατιστικά σημαντική διαφορά (p< 0.05), ανάμεσα στα αποτελέσματα των 7 & 21 ημερών, αφού το υλικό είναι πιο ανθεκτικό, με υψηλότερες τιμές αντοχής σε θλιπτικές δυνάμεις, για το διάστημα των 21 ημερών. 100

101 Ανθεκτική ανάλυση διασποράς για τις 7 ημέρες. Πίνακας 6.Welch anova για την σύγκριση των υλικών στις 7 ημέρες. Statistic df1 df2 p-value. Welch <0.001*** Πίνακας 7. Κατά ζεύγη συγκρίσεις μεταξύ των υλικών (Games-Howell), παρουσιάζονται οι διαφορές αναλογικά, τα αποτελέσματα των ελέγχων καθώς και το 95% ΔΕ για τις διαφορές που προέκυψαν σε MPa. Dependent Variable Games- Howell (I) group EQUIA Biodentine (J) group Biodentine wμτα wμτα Ratio I/J p-value 95% Confidence Interval for the ratio I/J Lower Upper Bound Bound <0.001** * <0.001** 2.9 * Συμπέρασμα: υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των υλικών (p 0.001, πίνακας 6) η οποία οφείλεται στο ότι το υλικό w ΜΤΑ διαφέρει σημαντικά από το Biodentine και την Equia, δίνοντας μικρότερες τιμές ( 4.4 φορές μικρότερη από την Equia και 2.9 φορές μικρότερη από το Biodentine, p και στις δυο συγκρίσεις, Πίνακας 7), ενώ Equia και Biodentine δε διαφέρουν μεταξύ τους (p = 0.120, πίνακας 7). Τα συμπεράσματα αυτά φαίνονται σχηματικά στις εικόνες 2 και 4 ( η πρώτη αφορά την περιγραφή δείγματος και η δεύτερη την εκτίμηση για την μέση τιμή σε MPa στον πληθυσμό) καθώς και στον πίνακα

102 Ανάλυση διασποράς (One Way Anova ) για τις 21 ημέρες. Πίνακας 8. Πίνακας ανάλυσης διασποράς για τα 3 υλικά. Sum of Squares df Mean Square F p-value Between Groups <0.001*** Within Groups Total Πίνακας 9. Κατά ζεύγη συγκρίσεις μεταξύ των υλικών (Bonferroni), παρουσιάζονται οι διαφορές αναλογικά τα αποτελέσματα των ελέγχων καθώς και το 95% ΔΕ για τις διαφορές που προέκυψαν σε μονάδες MPa. Dependent Variable (I) group (J) group Ratio I/J p-value 95% Confidence Interval for the ratio I/J Lower Bound Upper Bound Bonferroni EQUIA Biodentine * wμτα <0.001** 2.9 * Biodentine wμτα <0.001** 2.0 * Συμπέρασμα: υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των υλικών (p 0.001, πίνακας 8) η οποία οφείλεται στο ότι τα υλικά ως προς την μέση τιμή σε MPa σε αύξουσα σειρά είναι EQUIA > BIODENTINE > WMTA ( το πρώτο δίνει κατά μέσο όρο 1.5 φορές μεγαλύτερη από το Biodentine το οποίο με τη σειρά του δίνει 2.0 φορές μεγαλύτερη από το ΜΤΑ, p = για την πρώτη σύγκριση και p για τους επόμενους δύο ελέγχους, πίνακας 9). Τα συμπεράσματα αυτά φαίνονται σχηματικά στις εικόνες 3 και 4 ( η πρώτη αφορά την περιγραφή του δείγματος και η δεύτερη την εκτίμηση για την μέση τιμή σε MPa στον πληθυσμό) καθώς και στον πίνακα

103 Συγκρίσεις μεταξύ των αποτελεσμάτων στις 7 και 21 ημέρες για κάθε υλικό. Για το υλικό EQUIA δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στα αποτελέσματα μεταξύ 7 και 21 ημερών ( t(22)= , p =0.590), πίνακας 10 και εικόνες 2, 3,4. Για το υλικό BIODENTINE δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στα αποτελέσματα μεταξύ 7 και 21 ημερών ( t(22)= , p=0.454), πίνακας 10, εικόνες 2,3,4. Για το υλικό wμτα, παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στα αποτελέσματα μεταξύ 7 και 21 ημερών (t(22)=-5.103,p 0.001), πίνακας 10 και εικόνες 2,3,4. Εικόνα 2.Box-plot των κατανομών του δείγματος για τα τρία υλικά στις 7 ημέρες. 103

104 Εικόνα 3. Box-plot των κατανομών του δείγματος για τα τρία υλικά στις 21 ημέρες. Πίνακας 10. Κατανομή για κάθε υλικό στις 7 και 21 ημέρες καθώς και εκτίμηση στον πληθυσμό των υλικών με χρήση του γεωμετρικού μέσου με το αντίστοιχο 95% ΔΕ. Descriptives Estimates for the Population (with 95% CI) group N Minimum Maximum Mean SD Geometric Mean Lower Bound Upper Bound EQUIA 7 days days Biodentine 7 days days wμτα 7 days days

Φυσικές ιδιότητες οδοντικών υλικών

Φυσικές ιδιότητες οδοντικών υλικών Φυσικές ιδιότητες οδοντικών υλικών Η γνώση των µηχανικών ιδιοτήτων των υλικών είναι ουσιώδης για την επιλογή ενδεδειγµένης χρήσης και την µακρόχρονη λειτουργικότητά τους. Στη στοµατική κοιλότητα διαµορφώνεται

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικές & Μηχανικές Ιδιότητες

Φυσικές & Μηχανικές Ιδιότητες Μάθημα 5 ο Ποιες είναι οι Ιδιότητες των Υλικών ; Φυσικές & Μηχανικές Ιδιότητες Κατεργαστικότητα & Αναφλεξιμότητα Εφελκυσμός Θλίψη Έλεγχοι των Υλικών Φορτίσεις -1 ιάτμηση Στρέψη Έλεγχοι των Υλικών Φορτίσεις

Διαβάστε περισσότερα

Επιστήμη των Υλικών. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Τμήμα Φυσικής

Επιστήμη των Υλικών. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Τμήμα Φυσικής Επιστήμη των Υλικών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τμήμα Φυσικής 2017 Α. Δούβαλης Μηχανικές ιδιότητες των στερεών (μεταλλικά στερεά) Τάση και παραμόρφωση Τάση (stress): αίτιο (δύναμη/ροπή) που προκαλεί παραμόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών

Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών Εργαστηριακή Άσκηση 07 Εφελκυσμός Διδάσκοντες: Δρ Γεώργιος Ι. Γιαννόπουλος Δρ Θεώνη Ασημακοπούλου Δρ Θεόδωρος Λούτας Τμήμα Μηχανολογίας ΑΤΕΙ Πατρών Πάτρα 2011 1 Μηχανικές

Διαβάστε περισσότερα

Δύναμη - Παραμόρφωση

Δύναμη - Παραμόρφωση Δύναμη - Παραμόρφωση Τάση (σ): περιγράφει το αίτιο τη δύναμη που ασκείται σε όρους δύναμης προς επιφάνεια. Παραμόρφωση: περιγράφει το αποτέλεσμα Για μικρές τάσεις και παραμορφώσεις η σχέση τάσης παραμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΛΛΑ. 1. Γενικά 2. Ιδιότητες μετάλλων 3. Έλεγχος μηχανικών ιδιοτήτων

ΜΕΤΑΛΛΑ. 1. Γενικά 2. Ιδιότητες μετάλλων 3. Έλεγχος μηχανικών ιδιοτήτων ΜΕΤΑΛΛΑ 1. Γενικά 2. Ιδιότητες μετάλλων 3. Έλεγχος μηχανικών ιδιοτήτων 1. ΓΕΝΙΚΑ Τα μέταλλα παράγονται, κυρίως, από τις διάφορες ενώσεις τους, οι οποίες βρίσκονται στη φύση με τη μορφή μεταλλευμάτων. Τα

Διαβάστε περισσότερα

3 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

3 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΜΠ ΤΕΧΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ 3 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Ε. Βιντζηλαίου (Συντονιστής), Ε. Βουγιούκας, Ε. Μπαδογιάννης Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ. Πλαστικότητα, Διαρροή, Ολκιμότητα

ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ. Πλαστικότητα, Διαρροή, Ολκιμότητα ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Πλαστικότητα, Διαρροή, Ολκιμότητα Διαρροή (Yielding) Αντοχή σε διαρροή (yield strength) είναι η τάση πέρα από την οποία το υλικό επιδεικνύει πλαστική συμπεριφορά

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Μηχ. Μηχ. Α. Τσουκνίδας. Σχήμα 1

Δρ. Μηχ. Μηχ. Α. Τσουκνίδας. Σχήμα 1 Σχήμα 1 Τεχνικής Μηχανικής Διαγράμματα Ελευθέρου Σώματος (Δ.Ε.Σ.) Υπολογισμός Αντιδράσεων Διαγράμματα Φορτίσεων Διατομών (MNQ) Αντοχή Φορέα? Αντικείμενο Τεχνικής Μηχανικής Σχήμα 2 F Y A Γ B A Y B Y 1000N

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών

Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών Εργαστηριακή Άσκηση 06 Μετρήσεις Σκληρότητας Διδάσκοντες: Δρ Γεώργιος Ι. Γιαννόπουλος Δρ Θεώνη Ασημακοπούλου Δρ Θεόδωρος Λούτας Τμήμα Μηχανολογίας ΑΤΕΙ Πατρών Πάτρα 2011 1

Διαβάστε περισσότερα

(a) Λεία δοκίµια, (b) δοκίµια µε εγκοπή, (c) δοκίµια µε ρωγµή

(a) Λεία δοκίµια, (b) δοκίµια µε εγκοπή, (c) δοκίµια µε ρωγµή ΜηχανικέςΜετρήσεις Βασισµένοστο Norman E. Dowling, Mechanical Behavior of Materials: Engineering Methods for Deformation, Fracture, and Fatigue, Third Edition, 2007 Pearson Education (a) οκιµήεφελκυσµού,

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανικές ιδιότητες υάλων. Διάγραμμα τάσης-παραμόρφωσης (stress-stain)

Μηχανικές ιδιότητες υάλων. Διάγραμμα τάσης-παραμόρφωσης (stress-stain) Μηχανικές ιδιότητες υάλων Η ψαθυρότητα των υάλων είναι μια ιδιότητα καλά γνωστή που εύκολα διαπιστώνεται σε σύγκριση με ένα μεταλλικό υλικό. Διάγραμμα τάσης-παραμόρφωσης (stress-stain) E (Young s modulus)=

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Πειραματική Αντοχή Υλικών. Ενότητα: Μονοαξονικός Εφελκυσμός

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Πειραματική Αντοχή Υλικών. Ενότητα: Μονοαξονικός Εφελκυσμός ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Πειραματική Αντοχή Υλικών Ενότητα: Μονοαξονικός Εφελκυσμός Κωνσταντίνος Ι.Γιαννακόπουλος Τμήμα Μηχανολογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Δομικά Υλικά. Μάθημα ΙΙ. Μηχανικές Ιδιότητες των Δομικών Υλικών (Αντοχές, Παραμορφώσεις)

Δομικά Υλικά. Μάθημα ΙΙ. Μηχανικές Ιδιότητες των Δομικών Υλικών (Αντοχές, Παραμορφώσεις) Δομικά Υλικά Μάθημα ΙΙ Μηχανικές Ιδιότητες των Δομικών Υλικών (Αντοχές, Παραμορφώσεις) Μηχανικές Ιδιότητες Υλικών Τάση - Παραμόρφωση Ελαστική Συμπεριφορά Πλαστική Συμπεριφορά Αντοχή και Ολκιμότητα Σκληρότητα

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Πειραματική Αντοχή Υλικών Πείραμα εφελκυσμού

Μάθημα: Πειραματική Αντοχή Υλικών Πείραμα εφελκυσμού Μάθημα: Πειραματική Αντοχή Υλικών Πείραμα εφελκυσμού Κατασκευαστικός Τομέας Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Σερρών Περιεχόμενα Σχήμα 1 οκίμια εφελκυσμού

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Μηχ. Μηχ. Α. Τσουκνίδας. Σχήμα 1

Δρ. Μηχ. Μηχ. Α. Τσουκνίδας. Σχήμα 1 Σχήμα 1 Εξαιτίας της συνιστώσας F X αναπτύσσεται εντός του υλικού η ορθή τάση σ: N σ = A N 2 [ / ] Εξαιτίας της συνιστώσας F Υ αναπτύσσεται εντός του υλικού η διατμητική τάση τ: τ = mm Q 2 [ N / mm ] A

Διαβάστε περισσότερα

20/3/2016. Δρ. Σωτήρης Δέμης. Σημειώσεις Εργαστηριακής Άσκησης Εφελκυσμός χαλύβδινης ράβδου. Πολιτικός Μηχανικός (Πανεπιστημιακός Υπότροφος)

20/3/2016. Δρ. Σωτήρης Δέμης. Σημειώσεις Εργαστηριακής Άσκησης Εφελκυσμός χαλύβδινης ράβδου. Πολιτικός Μηχανικός (Πανεπιστημιακός Υπότροφος) Σημειώσεις Εργαστηριακής Άσκησης Εφελκυσμός χαλύβδινης ράβδου Δρ. Σωτήρης Δέμης Πολιτικός Μηχανικός (Πανεπιστημιακός Υπότροφος) Εργαστηριακή Άσκηση 1 Εισαγωγή στη Δοκιμή Εφελκυσμού Δοκίμιο στερεωμένο ακλόνητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 1.2 ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1.2 ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1.2 ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ 1. Τι λέμε δύναμη, πως συμβολίζεται και ποια η μονάδα μέτρησής της. Δύναμη είναι η αιτία που προκαλεί τη μεταβολή της κινητικής κατάστασης των σωμάτων ή την παραμόρφωσή

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος Ποιότητας και Τεχνολογία Δομικών Υλικών

Έλεγχος Ποιότητας και Τεχνολογία Δομικών Υλικών ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Έλεγχος Ποιότητας και Τεχνολογία Δομικών Υλικών Ενότητα 4: Δοκιμή Εφελκυσμού Χάλυβα Οπλισμού Σκυροδέματος Ευάγγελος Φουντουκίδης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 2016

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 2016 ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 2016 Κεραμικών και Πολυμερικών Υλικών Κώστας Γαλιώτης, καθηγητής Τμήμα Χημικών Μηχανικών galiotis@chemeng.upatras.gr 1 Εισαγωγή Όπως ήδη είδαμε, η μηχανική συμπεριφορά των υλικών αντανακλά

Διαβάστε περισσότερα

16/4/2018. Δρ. Σωτήρης Δέμης. Σημειώσεις Εργαστηριακής Άσκησης Εφελκυσμός χαλύβδινης ράβδου. Πολιτικός Μηχανικός (Πανεπιστημιακός Υπότροφος)

16/4/2018. Δρ. Σωτήρης Δέμης. Σημειώσεις Εργαστηριακής Άσκησης Εφελκυσμός χαλύβδινης ράβδου. Πολιτικός Μηχανικός (Πανεπιστημιακός Υπότροφος) Σημειώσεις Εργαστηριακής Άσκησης Εφελκυσμός χαλύβδινης ράβδου Δρ. Σωτήρης Δέμης Πολιτικός Μηχανικός (Πανεπιστημιακός Υπότροφος) Το υλικό «πονάει». Πως; Πόσο; P P Εξωτερικό εφελκυστικό φορτίο P N = P N

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΛΑΣΗ. Το εργαλείο διέλασης περιλαμβάνει : το μεταλλικό θάλαμο, τη μήτρα, το έμβολο και το συμπληρωματικό εξοπλισμό (δακτυλίους συγκράτησης κλπ.).

ΔΙΕΛΑΣΗ. Το εργαλείο διέλασης περιλαμβάνει : το μεταλλικό θάλαμο, τη μήτρα, το έμβολο και το συμπληρωματικό εξοπλισμό (δακτυλίους συγκράτησης κλπ.). ΔΙΕΛΑΣΗ Κατά τη διέλαση (extrusion) το τεμάχιο συμπιέζεται μέσω ενός εμβόλου μέσα σε μεταλλικό θάλαμο, στο άλλο άκρο του οποίου ευρίσκεται κατάλληλα διαμορφωμένη μήτρα, και αναγκάζεται να εξέλθει από το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 6: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΥΛΙΚΩΝ

ΕΝΟΤΗΤΑ 6: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΥΛΙΚΩΝ 47 ΕΝΟΤΗΤΑ 6: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΟΧΟΙ Με τη συμπλήρωση του μέρους αυτού ο μαθητής θα πρέπει να μπορεί να: 1. Ορίζει τι είναι στοιχείο μηχανής και να αναγνωρίζει και να κατονομάζει τα βασικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ. Δυσκαμψία & βάρος: πυκνότητα και μέτρα ελαστικότητας

ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ. Δυσκαμψία & βάρος: πυκνότητα και μέτρα ελαστικότητας ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Δυσκαμψία & βάρος: πυκνότητα και μέτρα ελαστικότητας Αντοχή και Δυσκαμψία (Strength and Stiffness) Η τάση (stress) εφαρμόζεται σ ένα υλικό μέσω της φόρτισής του Παραμόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ I

ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ I ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ I 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μηχανική συμπεριφορά αντανακλά την σχέση παραμόρφωση ασκούμενο φορτίο/δύναμη Να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά του υλικού - να αποφευχθεί υπερβολική παραμόρφωση,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΟΧΗ ΥΛΙΚΩΝ Πείραμα Κρούσης. ΕργαστηριακήΆσκηση 6 η

ΑΝΤΟΧΗ ΥΛΙΚΩΝ Πείραμα Κρούσης. ΕργαστηριακήΆσκηση 6 η ΑΝΤΟΧΗ ΥΛΙΚΩΝ Πείραμα Κρούσης ΕργαστηριακήΆσκηση 6 η Σκοπός Σκοπός του πειράµατος είναι να κατανοηθούν οι αρχές του πειράµατος κρούσης οπροσδιορισµόςτουσυντελεστήδυσθραυστότητας ενόςυλικού. Η δοκιµή, είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΕ ΚΡΟΥΣΗ

ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΕ ΚΡΟΥΣΗ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΕ ΚΡΟΥΣΗ 40 ΚΡΟΥΣΗ κρούση < αρχαία ελληνική κρούσις το χτύπημα ενός αντικειμένου πάνω σε ένα άλλο (φυσική) η συνάντηση δύο σωμάτων με βίαιο και αιφνίδιο τρόπο ΓΕΝΙΚΑ Τα

Διαβάστε περισσότερα

Η Παράξενη Συμπεριφορά κάποιων Μη Νευτώνειων Ρευστών

Η Παράξενη Συμπεριφορά κάποιων Μη Νευτώνειων Ρευστών Η Παράξενη Συμπεριφορά κάποιων Μη Νευτώνειων Ρευστών Θεοχαροπούλου Ηλιάνα 1, Μπακιρτζή Δέσποινα 2, Οικονόμου Ευαγγελία, Σαμαρά Κατερίνα 3, Τζάμου Βασιλική 4 1 ο Πρότυπο Πειραματικό Λύκειο Θεσ/νίκης «Μανόλης

Διαβάστε περισσότερα

Κρούσεις. Ομάδα Γ. Κρούσεις Ενέργεια Ταλάντωσης και Ελαστική κρούση Κρούση και τριβές Κεντρική ανελαστική κρούση

Κρούσεις. Ομάδα Γ. Κρούσεις Ενέργεια Ταλάντωσης και Ελαστική κρούση Κρούση και τριβές Κεντρική ανελαστική κρούση . Ομάδα Γ. 4.1.21. Ενέργεια Ταλάντωσης και Ελαστική κρούση. Μια πλάκα μάζας Μ=4kg ηρεμεί στο πάνω άκρο ενός κατακόρυφου ελατηρίου, σταθεράς k=250ν/m, το άλλο άκρο του οποίου στηρίζεται στο έδαφος. Εκτρέπουμε

Διαβάστε περισσότερα

ηλεκτρικό ρεύμα ampere

ηλεκτρικό ρεύμα ampere Ηλεκτρικό ρεύμα Το ηλεκτρικό ρεύμα είναι ο ρυθμός με τον οποίο διέρχεται ηλεκτρικό φορτίο από μια περιοχή του χώρου. Η μονάδα μέτρησης του ηλεκτρικού ρεύματος στο σύστημα SI είναι το ampere (A). 1 A =

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Βασικές Έννοιες Φυσικής. Ενότητα: Στερεά. Διδάσκων: Καθηγητής Κ. Κώτσης. Τμήμα: Παιδαγωγικό, Δημοτικής Εκπαίδευσης

Τίτλος Μαθήματος: Βασικές Έννοιες Φυσικής. Ενότητα: Στερεά. Διδάσκων: Καθηγητής Κ. Κώτσης. Τμήμα: Παιδαγωγικό, Δημοτικής Εκπαίδευσης Τίτλος Μαθήματος: Βασικές Έννοιες Φυσικής Ενότητα: Στερεά Διδάσκων: Καθηγητής Κ. Κώτσης Τμήμα: Παιδαγωγικό, Δημοτικής Εκπαίδευσης 7. Στερεά Η επιβεβαίωση ότι τα στερεά σώματα αποτελούνται από μια ιδιαίτερη

Διαβάστε περισσότερα

2. Κατά την ανελαστική κρούση δύο σωμάτων διατηρείται:

2. Κατά την ανελαστική κρούση δύο σωμάτων διατηρείται: Στις ερωτήσεις 1-4 να επιλέξετε μια σωστή απάντηση. 1. Ένα πραγματικό ρευστό ρέει σε οριζόντιο σωλήνα σταθερής διατομής με σταθερή ταχύτητα. Η πίεση κατά μήκος του σωλήνα στην κατεύθυνση της ροής μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΙΙ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΙΙ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΠΗΓΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΙΙ ΔΟΚΙΜΗ ΕΦΕΛΚΥΣΜΟΥ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΔΡ Σ. Π. ΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Δοκιμή Εφελκυσμού Βασικές Αρχές Ορολογία Στόχοι εργαστηριακής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΘΕΩΡΙΑ ο ΜΑΘΗΜΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΘΕΩΡΙΑ ο ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΘΕΩΡΙΑ 2017 9 ο ΜΑΘΗΜΑ Τα (ΔΥ) είναι μία μη καταστροφική μέθοδος που βασίζεται στην οπτική παρατήρηση. Τα ΔΥ αυξάνουν την πιθανότητα παρατήρησης ενδείξεων επιφανειακής

Διαβάστε περισσότερα

Η Φυσική των ζωντανών Οργανισμών (10 μονάδες)

Η Φυσική των ζωντανών Οργανισμών (10 μονάδες) Η Φυσική των ζωντανών Οργανισμών (10 μονάδες) Δεδομένα: Κανονική Ατμοσφαιρική Πίεση, P 0 = 1.013 10 5 Pa = 760 mmhg Μέρος A. Η φυσική του κυκλοφορικού συστήματος. (4.5 μονάδες) Q3-1 Στο Μέρος αυτό θα μελετήσετε

Διαβάστε περισσότερα

5. Θερμικές τάσεις και παραμορφώσεις

5. Θερμικές τάσεις και παραμορφώσεις 5. Θερμικές τάσεις και παραμορφώσεις Κώστας Γαλιώτης, καθηγητής Τμήμα Χημικών Μηχανικών 5. Θερμικές Τάσεις και Παραμορφώσεις/ Μηχανική Υλικών 2015 1 Περιεχόμενα ενότητας Επίδραση ορθών τάσεων στη μεταβολή

Διαβάστε περισσότερα

Αγωγιμότητα στα μέταλλα

Αγωγιμότητα στα μέταλλα Η κίνηση των ατόμων σε κρυσταλλικό στερεό Θερμοκρασία 0 Θερμοκρασία 0 Δ. Γ. Παπαγεωργίου Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης Υλικών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων dpapageo@cc.uoi.gr http://pc164.materials.uoi.gr/dpapageo

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΟΧΗ ΥΛΙΚΩΝ Πείραμα Εφελκυσμού. ΕργαστηριακήΆσκηση2 η

ΑΝΤΟΧΗ ΥΛΙΚΩΝ Πείραμα Εφελκυσμού. ΕργαστηριακήΆσκηση2 η ΑΝΤΟΧΗ ΥΛΙΚΩΝ Πείραμα Εφελκυσμού ΕργαστηριακήΆσκηση2 η Κατηγορίες υλικών Μέταλλα Σιδηρούχαµέταλλα (ατσάλι, ανθρακούχοι, κραµατούχοι και ανοξείγωτοιχάλυβες, κ.α. Πολυµερικά υλικά Πλαστικά Ελαστοµερή Μη

Διαβάστε περισσότερα

v = 1 ρ. (2) website:

v = 1 ρ. (2) website: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Φυσικής Μηχανική Ρευστών Βασικές έννοιες στη μηχανική των ρευστών Μαάιτα Τζαμάλ-Οδυσσέας 17 Φεβρουαρίου 2019 1 Ιδιότητες των ρευστών 1.1 Πυκνότητα Πυκνότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΤΟΧΗΣ ΥΛΙΚΩΝ. Γεώργιος Κ. Μπαράκος Διπλ. Αεροναυπηγός Μηχανικός Καθηγητής Τ.Ε.Ι. ΚΑΜΨΗ. 1.

ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΤΟΧΗΣ ΥΛΙΚΩΝ. Γεώργιος Κ. Μπαράκος Διπλ. Αεροναυπηγός Μηχανικός Καθηγητής Τ.Ε.Ι. ΚΑΜΨΗ. 1. ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΤΟΧΗΣ ΥΛΙΚΩΝ Γεώργιος Κ. Μπαράκος Διπλ. Αεροναυπηγός Μηχανικός Καθηγητής Τ.Ε.Ι. ΚΑΜΨΗ 1. Γενικά Με τη δοκιμή κάμψης ελέγχεται η αντοχή σε κάμψη δοκών από διάφορα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 17/4/2016 ΘΕΜΑ Α

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 17/4/2016 ΘΕΜΑ Α ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 7/4/06 ΘΕΜΑ Α Στις παρακάτω ερωτήσεις - 7 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα σε κάθε αριθμό το γράµμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΜΕ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ. Πλαστική παραμόρφωση με διατήρηση όγκου

ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΜΕ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ. Πλαστική παραμόρφωση με διατήρηση όγκου ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΜΕ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ Πλαστική παραμόρφωση με διατήρηση όγκου Περιοχή ευσταθούς πλαστικής παραμόρφωσης Η πλαστική παραμορφωση πέρα από το σημείο διαρροής απαιτεί την αύξηση της επιβαλλόμενης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 27 η ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Πρώτη Φάση) Κυριακή, 16 Δεκεμβρίου, 2012 Απενεργοποιήστε τα κινητά σας τηλέφωνα!!! Παρακαλώ διαβάστε πρώτα τα πιο κάτω, πριν απαντήσετε

Διαβάστε περισσότερα

ηλεκτρικό ρεύµα ampere

ηλεκτρικό ρεύµα ampere Ηλεκτρικό ρεύµα Το ηλεκτρικό ρεύµα είναι ο ρυθµός µε τον οποίο διέρχεται ηλεκτρικό φορτίο από µια περιοχή του χώρου. Η µονάδα µέτρησης του ηλεκτρικού ρεύµατος στο σύστηµα SI είναι το ampere (A). 1 A =

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία Μηχανών. Εαρινό εξάμηνο 2017 Διδάσκουσα: Σωτηρία Δ. Χουλιαρά

Στοιχεία Μηχανών. Εαρινό εξάμηνο 2017 Διδάσκουσα: Σωτηρία Δ. Χουλιαρά Στοιχεία Μηχανών Εαρινό εξάμηνο 2017 Διδάσκουσα: Σωτηρία Δ. Χουλιαρά Ύλη μαθήματος -ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΥΛΙΚΩΝ -ΑΞΟΝΕΣ -ΚΟΧΛΙΕΣ -ΙΜΑΝΤΕΣ -ΟΔΟΝΤΩΤΟΙ ΤΡΟΧΟΙ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: 25% πρόοδος 15% θέμα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Άσκηση.1. Εισαγωγή.. Μέθοδος Brinell.3. Μέθοδος Rockwell.4. Μέθοδος Vickers.5. Συσχέτιση αριθμών σκληρότητας.6. Πειραματικό μέρος ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η σκληρότητα των υλικών είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-1 Υ: TΡΑΧΥΤΗΤΑ - ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-1 Υ: TΡΑΧΥΤΗΤΑ - ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ 1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-1 Υ: TΡΑΧΥΤΗΤΑ - ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Πολυτεχνική Σχολή Τµήµα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Τοµέας Υλικών, Διεργασιών και Μηχανολογίας Αναπλ.

Διαβάστε περισσότερα

Αγωγιμότητα στα μέταλλα

Αγωγιμότητα στα μέταλλα Η κίνηση των ατόμων σε κρυσταλλικό στερεό Θερμοκρασία 0 Θερμοκρασία 0 Δ. Γ. Παπαγεωργίου Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης Υλικών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων dpapageo@cc.uoi.gr http://pc164.materials.uoi.gr/dpapageo

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακές Μέθοδοι Υπολογισμού Μετακινήσεων

Ενεργειακές Μέθοδοι Υπολογισμού Μετακινήσεων Ενεργειακές Μέθοδοι Υπολογισμού Μετακινήσεων Εισαγωγή Ενεργειακές Μέθοδοι Υπολογισμού Μετακινήσεων: Δ03-2 Οι ενεργειακές μέθοδοι αποτελούν τη βάση για υπολογισμό των μετακινήσεων, καθώς η μετακίνηση εισέρχεται

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υλικών Θερμικές Ιδιότητες Callister Κεφάλαιο 20, Ashby Κεφάλαιο 12

Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υλικών Θερμικές Ιδιότητες Callister Κεφάλαιο 20, Ashby Κεφάλαιο 12 Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υλικών Θερμικές Ιδιότητες Callister Κεφάλαιο 20, Ashby Κεφάλαιο 12 Πως αντιδρά ένα υλικό στην θερμότητα. Πως ορίζουμε και μετράμε τα ακόλουθα μεγέθη: Θερμοχωρητικότητα Συντελεστή

Διαβάστε περισσότερα

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον;

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον; 3. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ένα ανοικτό ηλεκτρικό κύκλωμα μετατρέπεται σε κλειστό, οπότε διέρχεται από αυτό ηλεκτρικό ρεύμα που μεταφέρει ενέργεια. Τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της ηλεκτρικής ενέργειας είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΤΑΞΗ: Γ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/06/2018 ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1,5 ώρα ΩΡΑ: 07:45-09:15 ΒΑΘΜΟΣ Αριθμητικώς:...

Διαβάστε περισσότερα

Παθητικά στοιχεία. Οστά. Αρθρ. χόνδροι. Πολύπλοκη κατασκευή. Σύνδεσμοι τένοντες. Ενεργητικά στοιχεία. Ανομοιογενή βιολογικά υλικά.

Παθητικά στοιχεία. Οστά. Αρθρ. χόνδροι. Πολύπλοκη κατασκευή. Σύνδεσμοι τένοντες. Ενεργητικά στοιχεία. Ανομοιογενή βιολογικά υλικά. Κινησιοθεραπεία Ιδιότητες Υλικών 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΤΟΧΗΣ ΥΛΙΚΩΝ Ανθρώπινο σώμα Παθητικά στοιχεία Οστά Αρθρ. χόνδροι Πολύπλοκη κατασκευή Σύνδεσμοι τένοντες Ανομοιογενή βιολογικά υλικά Ενεργητικά στοιχεία Μύες

Διαβάστε περισσότερα

7. Στρέψη. Κώστας Γαλιώτης, καθηγητής Τμήμα Χημικών Μηχανικών. 7. Στρέψη/ Μηχανική Υλικών

7. Στρέψη. Κώστας Γαλιώτης, καθηγητής Τμήμα Χημικών Μηχανικών. 7. Στρέψη/ Μηχανική Υλικών 7. Στρέψη Κώστας Γαλιώτης, καθηγητής Τμήμα Χημικών Μηχανικών 7. Στρέψη/ Μηχανική Υλικών 2015 1 Εισαγωγή Σε προηγούμενα κεφάλαια μελετήσαμε πώς να υπολογίζουμε τις ροπές και τις τάσεις σε δομικά μέλη τα

Διαβάστε περισσότερα

5. ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΜΕΡΩΝ

5. ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΜΕΡΩΝ 5-1 5. ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΜΕΡΩΝ 5.1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Η καθηµερινή πείρα µας έχει δείξει ότι τα πολυµερή συµπεριφέρονται µηχανικά µε διάφορους τρόπους: σα ψαθυρό υλικό, σα λάστιχο και σαν ελαστικό

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος Ποιότητας και Τεχνολογία Δομικών Υλικών

Έλεγχος Ποιότητας και Τεχνολογία Δομικών Υλικών ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Έλεγχος Ποιότητας και Τεχνολογία Δομικών Υλικών Ενότητα 2: Σκληρομέτρηση Μεταλλικών Υλικών Ευάγγελος Φουντουκίδης Τμήμα Πολιτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ 15 Α. ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ COULOMB ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ 1. Στο χλωριούχο νάτριο (NaCl) η ελάχιστη απόσταση μεταξύ του ιόντος Να + και του ιόντος του Cl - είναι 2,3.10-10 m. Πόση είναι η

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. ΘΕΜΑ 1 ο

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. ΘΕΜΑ 1 ο ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Φορτισμένο σωματίδιο αφήνεται ελεύθερο μέσα σε ομογενές ηλεκτρικό πεδίο χωρίς την επίδραση της βαρύτητας. Το σωματίδιο: α. παραμένει ακίνητο. β. εκτελεί ομαλή κυκλική κίνηση.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 1. Γενικά 2. Φυσικές ιδιότητες 3. Μηχανικές ιδιότητες 4. Χημικές ιδιότητες 5. Τεχνολογικές ιδιότητες 1. ΓΕΝΙΚΑ Τα υλικά που χρησιμοποιούνται, για να κατασκευασθεί

Διαβάστε περισσότερα

Τελική γραπτή εξέταση «Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών ΙΙ»-Ιούνιος 2016

Τελική γραπτή εξέταση «Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών ΙΙ»-Ιούνιος 2016 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ-ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ ΘΕΜΑ 1 ο (25 Μονάδες) (Καθ. Β.Ζασπάλης) Δοκίμιο από PMMA (Poly Methyl MethAcrylate)

Διαβάστε περισσότερα

13 Γενική Μηχανική 2 Δυνάμεις Nόμοι του Newton 15/9/2014

13 Γενική Μηχανική 2 Δυνάμεις Nόμοι του Newton 15/9/2014 3 Γενική Μηχανική Δυνάμεις Nόμοι του Newton 5/9/04 Η Φυσική της Α Λυκείου σε 8.00 sec. Η έννοια της Δύναμης Οι νόμοι της κίνησης Η έννοια της δύναμης Όταν ένα αντικείμενο αλλάζει την ταχύτητά του (είτε

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ε π α ν α λ η π τ ι κ ά θ έ µ α τ α 0 0 5 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΘΕΜΑ 1 o Για τις ερωτήσεις 1 4, να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που

Διαβάστε περισσότερα

13 Γενική Μηχανική 2 Δυνάμεις Nόμοι του Newton 15/9/2014

13 Γενική Μηχανική 2 Δυνάμεις Nόμοι του Newton 15/9/2014 13 Γενική Μηχανική Δυνάμεις Nόμοι του Newton 15/9/014 Η Φυσική της Α Λυκείου σε 8.100 sec. Η έννοια της Δύναμης Οι νόμοι της κίνησης Η έννοια της δύναμης Όταν ένα αντικείμενο αλλάζει την ταχύτητά του (είτε

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2011-2012 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2011-2012 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΠΥΡΙΔΩΝΑ ΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2011-2012 ΓΡΑΠΤΕ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕ ΕΞΕΤΑΕΙ ΦΥΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 31-05-2012 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 07.45 10.15 Οδηγίες 1. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από 9 σελίδες.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΣΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΕΙΣ ΤΗΞΕΩΣ

ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΣΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΕΙΣ ΤΗΞΕΩΣ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΣΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΕΙΣ ΤΗΞΕΩΣ Τοπική θέρμανση συγκολλούμενων τεμαχίων Ανομοιόμορφη κατανομή θερμοκρασιών, πουμεαβάλλεταιμετοχρόνο Θερμικές παραμορφώσεις στο μέταλλο προσθήκης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 2 Η ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΦΥΣΙΚΗΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Κυριακή, 16 Απριλίου 2006 Ώρα: 10:30 13.00 Προτεινόµενες Λύσεις ΜΕΡΟΣ Α 1. α) Η πυκνότητα του υλικού υπολογίζεται από τη m m m σχέση d

Διαβάστε περισσότερα

1. Η απομάκρυνση σώματος που πραγματοποιεί οριζόντια απλή αρμονική ταλάντωση δίδεται από την σχέση x = 0,2 ημ π t, (SI).

1. Η απομάκρυνση σώματος που πραγματοποιεί οριζόντια απλή αρμονική ταλάντωση δίδεται από την σχέση x = 0,2 ημ π t, (SI). 1. Η απομάκρυνση σώματος που πραγματοποιεί οριζόντια απλή αρμονική ταλάντωση δίδεται από την σχέση x = 0,2 ημ π t, (SI). Να βρείτε: α. το πλάτος της απομάκρυνσης, της ταχύτητας και της επιτάχυνσης. β.

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Πειραματική Αντοχή των Υλικών Πείραμα Κάμψης

Μάθημα: Πειραματική Αντοχή των Υλικών Πείραμα Κάμψης Μάθημα: Πειραματική Αντοχή των Υλικών Πείραμα Κάμψης Κατασκευαστικός Τομέας Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Σερρών Περιεχόμενα Σχήμα 1 Α. Ασημακόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΟΥΣΕΙΣ. γ) Δ 64 J δ) 64%]

ΚΡΟΥΣΕΙΣ. γ) Δ 64 J δ) 64%] 1. Μικρή σφαίρα Σ1, μάζας 2 kg που κινείται πάνω σε λείο επίπεδο με ταχύτητα 10 m/s συγκρούεται κεντρικά και ελαστικά με ακίνητη σφαίρα Σ2 μάζας 8 kg. Να υπολογίσετε: α) τις ταχύτητες των σωμάτων μετά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ Α ΚΑΙ Β ΛΥΚΕΙΟΥ. Από τη Φυσική της Α' Λυκείου

ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ Α ΚΑΙ Β ΛΥΚΕΙΟΥ. Από τη Φυσική της Α' Λυκείου ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ Α ΚΑΙ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Από τη Φυσική της Α' Λυκείου Δεύτερος νόμος Νεύτωνα, και Αποδεικνύεται πειραματικά ότι: Η επιτάχυνση ενός σώματος (όταν αυτό θεωρείται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 7 η ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Α ΦΑΣΗ) ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 7 η ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Πρώτη Φάση) Κυριακή, 16 Δεκεμβρίου, 01 Απενεργοποιήστε τα κινητά σας τηλέφωνα!!! Παρακαλώ

Διαβάστε περισσότερα

Με ποιο όργανο μετριέται το βάρος;

Με ποιο όργανο μετριέται το βάρος; Φύλλο Εργασίας 3 Μετρήσεις μάζας - τα διαγράμματα Τι είναι η μάζα; H μάζα ενός σώματος εκφράζει την ποσότητα της ύλης που περιέχεται στο σώμα αυτό. Συμβολίζεται με το γράμμα m. Η μάζα ενός σώματος είναι

Διαβάστε περισσότερα

minimath.eu Φυσική A ΛΥΚΕΙΟΥ Περικλής Πέρρος 1/1/2014

minimath.eu Φυσική A ΛΥΚΕΙΟΥ Περικλής Πέρρος 1/1/2014 minimath.eu Φυσική A ΛΥΚΕΙΟΥ Περικλής Πέρρος 1/1/014 minimath.eu Περιεχόμενα Κινηση 3 Ευθύγραμμη ομαλή κίνηση 4 Ευθύγραμμη ομαλά μεταβαλλόμενη κίνηση 5 Δυναμικη 7 Οι νόμοι του Νεύτωνα 7 Τριβή 8 Ομαλη κυκλικη

Διαβάστε περισσότερα

1)Σε ένα πυκνωτή, η σχέση μεταξύ φορτίου Q και τάσης V μεταξύ των οπλισμών του, απεικονίζεται στο διάγραμμα.

1)Σε ένα πυκνωτή, η σχέση μεταξύ φορτίου Q και τάσης V μεταξύ των οπλισμών του, απεικονίζεται στο διάγραμμα. 1)Σε ένα πυκνωτή, η σχέση μεταξύ φορτίου Q και τάσης V μεταξύ των οπλισμών του, απεικονίζεται στο διάγραμμα. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση. Η χωρητικότητα του πυκνωτή είναι: α. 5 F, β. 1 / 5 μf, γ. 5

Διαβάστε περισσότερα

3. Τριβή στα ρευστά. Ερωτήσεις Θεωρίας

3. Τριβή στα ρευστά. Ερωτήσεις Θεωρίας 3. Τριβή στα ρευστά Ερωτήσεις Θεωρίας Θ3.1 Να συμπληρωθούν τα κενά στις προτάσεις που ακολουθούν: α. Η εσωτερική τριβή σε ένα ρευστό ονομάζεται. β. Η λίπανση των τμημάτων μιας μηχανής οφείλεται στις δυνάμεις

Διαβάστε περισσότερα

6.1 Θερμόμετρα και μέτρηση θερμοκρασίας

6.1 Θερμόμετρα και μέτρηση θερμοκρασίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ 6.1 Θερμόμετρα και μέτρηση θερμοκρασίας 1. Τι ονομάζεται θερμοκρασία; Το φυσικό μέγεθος που εκφράζει πόσο ζεστό ή κρύο είναι ένα σώμα ονομάζεται θερμοκρασία. 2. Πως μετράμε τη θερμοκρασία;

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ. Υλικά-ιστορία και χαρακτήρας

ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ. Υλικά-ιστορία και χαρακτήρας ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Υλικά-ιστορία και χαρακτήρας ΥΛΙΚΑ: Αντοχή σε φορτία. Μονωτές ή αγωγοί θερμότητας /ηλεκτρισμού. Διαπερατά ή μη από μαγνητική ροή. Να διαδίδουν ή να αντανακλούν το

Διαβάστε περισσότερα

website:

website: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Φυσικής Μηχανική Ρευστών Νευτώνια και μη Νευτώνια ρευστά Μαάιτα Τζαμάλ-Οδυσσέας 15 Απριλίου 2019 1 Καταστατικές εξισώσεις Νευτώνιου ρευστού Νευτώνια ή Νευτωνικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Η ΤΡΙΒΗ ΣΤΑ ΡΕΥΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΕΠΙΛΥΣΗ ΘΕΜΑ Β. Ένα πραγματικό ρευστό ρέει σε οριζόντιο σωλήνα σταθερής κυλινδρικής διατομής.

ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Η ΤΡΙΒΗ ΣΤΑ ΡΕΥΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΕΠΙΛΥΣΗ ΘΕΜΑ Β. Ένα πραγματικό ρευστό ρέει σε οριζόντιο σωλήνα σταθερής κυλινδρικής διατομής. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο : ΡΕΥΣΤΑ ΣΕ ΚΙΝΗΣΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Η ΤΡΙΒΗ ΣΤΑ ΡΕΥΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΕΠΙΛΥΣΗ ΘΕΜΑ Β Ερώτηση 1. Ένα πραγματικό ρευστό ρέει σε οριζόντιο σωλήνα σταθερής κυλινδρικής διατομής. Η μέση ταχύτητα του ρευστού

Διαβάστε περισσότερα

[50m/s, 2m/s, 1%, -10kgm/s, 1000N]

[50m/s, 2m/s, 1%, -10kgm/s, 1000N] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο - ΜΕΡΟΣ Α : ΚΡΟΥΣΕΙΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΚΡΟΥΣΕΙΣ 1. Σώμα ηρεμεί σε οριζόντιο επίπεδο. Βλήμα κινούμενο οριζόντια με ταχύτητα μέτρου και το με ταχύτητα, διαπερνά το σώμα χάνοντας % της κινητικής του

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Ενέργεια συστήματος

Κεφάλαιο 5. Ενέργεια συστήματος Κεφάλαιο 5 Ενέργεια συστήματος Εισαγωγή στην ενέργεια Οι νόμοι του Νεύτωνα και οι αντίστοιχες αρχές μας επιτρέπουν να λύνουμε μια ποικιλία προβλημάτων. Ωστόσο, μερικά προβλήματα, που θεωρητικά μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

Η σκληρότητα των πετρωμάτων ως γνωστόν, καθορίζεται από την αντίσταση που αυτά παρουσιάζουν κατά τη χάραξή τους

Η σκληρότητα των πετρωμάτων ως γνωστόν, καθορίζεται από την αντίσταση που αυτά παρουσιάζουν κατά τη χάραξή τους Η σκληρότητα των πετρωμάτων ως γνωστόν, καθορίζεται από την αντίσταση που αυτά παρουσιάζουν κατά τη χάραξή τους σφυρί αναπήδησης Schmidt τύπου L (Schmidt rebound hammer) Κατηγορία πετρωμάτων Μέση ένδειξη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 27/04/ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ & ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 27/04/ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ & ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 27/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ & ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ (DISLOCATIONS )

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ (DISLOCATIONS ) ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ (DISLOCATIONS ) 1. ΕΙΣΑΓΩΓΉ Η αντοχή και η σκληρότητα είναι μέτρα της αντίστασης ενός υλικού σε πλαστική παραμόρφωση Σε μικροσκοπική κλίμακα, πλαστική παραμόρφωση : - συνολική κίνηση μεγάλου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Πειραματική Αντοχή Υλικών. Ενότητα: Μονοαξονική Θλίψη

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Πειραματική Αντοχή Υλικών. Ενότητα: Μονοαξονική Θλίψη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Πειραματική Αντοχή Υλικών Ενότητα: Μονοαξονική Θλίψη Κωνσταντίνος Ι.Γιαννακόπουλος Τμήμα Μηχανολογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

4.1.α. Κρούσεις. Κρούσεις. 4.1.21. Ενέργεια Ταλάντωσης και Ελαστική κρούση. 4.1.22. Κρούση και τριβές. 4.1.23. Κεντρική ανελαστική κρούση

4.1.α. Κρούσεις. Κρούσεις. 4.1.21. Ενέργεια Ταλάντωσης και Ελαστική κρούση. 4.1.22. Κρούση και τριβές. 4.1.23. Κεντρική ανελαστική κρούση 4.1.α.. 4.1.21. Ενέργεια Ταλάντωσης και Ελαστική κρούση. Μια πλάκα µάζας Μ=4kg ηρεµεί στο πάνω άκρο ενός κατακόρυφου ελατηρίου, σταθεράς k=250ν/m, το άλλο άκρο του οποίου στηρίζεται στο έδαφος. Εκτρέπουµε

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ)

ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΝΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝ) 3/3/019 ΤΖΓΚΡΚΗΣ ΓΙΝΝΗΣ ΘΕΜ A Να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΟΧΗ ΥΛΙΚΩΝ ΠείραμαΚάμψης(ΕλαστικήΓραμμή) ΕργαστηριακήΆσκηση 7 η

ΑΝΤΟΧΗ ΥΛΙΚΩΝ ΠείραμαΚάμψης(ΕλαστικήΓραμμή) ΕργαστηριακήΆσκηση 7 η ΑΝΤΟΧΗ ΥΛΙΚΩΝ ΠείραμαΚάμψης(ΕλαστικήΓραμμή) ΕργαστηριακήΆσκηση 7 η Σκοπός Σκοπός του πειράµατος είναι ο προσδιορισµός των χαρακτηριστικών τιµών αντοχής του υλικού που ορίζονταιστηκάµψη, όπωςτοόριοδιαρροήςσεκάµψηκαιτοόριοαντοχής

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008 ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΩΤΕΡΑ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Μάθημα: ΦΥΣΙΚΗ 4ωρο Τ.Σ. Ημερομηνία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΡΕΥΣΤΑ ΣΕ ΚΙΝΗΣΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΡΕΥΣΤΑ ΣΕ ΚΙΝΗΣΗ 166 Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΡΕΥΣΤΑ ΣΕ ΚΙΝΗΣΗ 1. Να αναφέρεται παραδείγματα φαινομένων που μπορούν να ερμηνευτούν με την μελέτη των ρευστών σε ισορροπία. 2. Ποια σώματα ονομάζονται ρευστά;

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 2017

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 2017 ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 2017 Β5. Κάμψη Κώστας Γαλιώτης, καθηγητής Τμήμα Χημικών Μηχανικών galiotis@chemeng.upatras.gr 1 Περιεχόμενα ενότητας Ανάλυση της κάμψης Κατανομή ορθών τάσεων Ουδέτερη γραμμή Ροπές αδρανείας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ. Στις ερωτήσεις Α1-Α4, να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ. Στις ερωτήσεις Α1-Α4, να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Α & Β ΑΡΣΑΚΕΙΩΝ ΤΟΣΙΤΣΕΙΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΤΡΙΤΗ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 07 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗΣ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Πειραματική Αντοχή Υλικών Πείραμα θλίψης με λυγισμό

Μάθημα: Πειραματική Αντοχή Υλικών Πείραμα θλίψης με λυγισμό Μάθημα: Πειραματική Αντοχή Υλικών Πείραμα θλίψης με λυγισμό Κατασκευαστικός Τομέας Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Σερρών Περιεχόμενα Σχήμα 1 Στο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΡΟΥΣΗΣ. Ελαστική κρούση

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΡΟΥΣΗΣ. Ελαστική κρούση Ελαστική κρούση 1. Σώμα μάζας m 1 = 2 kg που κινείται προς τα δεξιά με ταχύτητα μέτρου υ 1 = 4 m / s συγκρούεται κεντρικά και ελαστικά με άλλη σφαίρα μάζας m 2 = 4 kg που κινείται και αυτή προς τα δεξιά

Διαβάστε περισσότερα

Β ΛΥΚΕΙΟΥ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Β ΛΥΚΕΙΟΥ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Ποια η σημασία των παρακάτω μεγεθών; Αναφερόμαστε στην κυκλική κίνηση. Α. Επιτρόχια επιτάχυνση: Β. Κεντρομόλος επιτάχυνση: Γ. Συχνότητα: Δ. Περίοδος: 2. Ένας τροχός περιστρέφεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 1 η & 2 η : ΟΡΙΑΚΟ ΣΤΡΩΜΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 1 η & 2 η : ΟΡΙΑΚΟ ΣΤΡΩΜΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 1 η & 2 η : ΟΡΙΑΚΟ ΣΤΡΩΜΑ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΡΩΤΟΥ ΟΡΙΑΚΟΥ ΣΤΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΑΚΙΝΗΤΗ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ Σκοπός της άσκησης Στην παρούσα εργαστηριακή άσκηση γίνεται μελέτη του Στρωτού

Διαβάστε περισσότερα

4/11/2017. Δρ. Σωτήρης Δέμης. Σημειώσεις Εργαστηριακής Άσκησης Διάτμηση Κοχλία. Βασική αρχή εργαστηριακής άσκησης

4/11/2017. Δρ. Σωτήρης Δέμης. Σημειώσεις Εργαστηριακής Άσκησης Διάτμηση Κοχλία. Βασική αρχή εργαστηριακής άσκησης Βασική αρχή εργαστηριακής άσκησης Σημειώσεις Εργαστηριακής Άσκησης Διάτμηση Κοχλία Δρ. Σωτήρης Δέμης Πολιτικός Μηχανικός (Λέκτορας Π.Δ. 407/80) Αξονικό φορτίο Ανάπτυξη διατμητικών τάσεων σε στοιχεία σύνδεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 28 Η ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Πρώτη Φάση) Κυριακή, 15 Δεκεμβρίου, 2013 Ώρα: 10:00-13:00 Οδηγίες: 1) Το δοκίμιο αποτελείται από πέντε (5) σελίδες και πέντε (5) θέματα. 2) Να απαντήσετε σε

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιορισμός της σταθεράς ενός ελατηρίου.

Προσδιορισμός της σταθεράς ενός ελατηρίου. Μ3 Προσδιορισμός της σταθεράς ενός ελατηρίου. 1 Σκοπός Στην άσκηση αυτή θα προσδιοριστεί η σταθερά ενός ελατηρίου χρησιμοποιώντας στην ακολουθούμενη διαδικασία τον νόμο του Hooke και τη σχέση της περιόδου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Η Επιστήμη της Θερμοδυναμικής ασχολείται με την ποσότητα της θερμότητας που μεταφέρεται σε ένα κλειστό και απομονωμένο σύστημα από μια κατάσταση ισορροπίας σε μια άλλη

Διαβάστε περισσότερα