Αυτόµατα εστιασµένη προσοχή (covert attention) Το πειραµατικό παράδειγµα του Stroop.

Transcript

1 Αυτόµατα εστιασµένη προσοχή (covert attention) Το πειραµατικό παράδειγµα του Stroop.

2 Αυτόµατη εστίαση Η προσοχή είναι ένας µηχανισµός που είναι κάτω από τον «συνειδητό έλεγχό» µας. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που ερεθίσµατα του περιβάλλοντος «τραβούν» την προσοχή µας αυτόµατα. Το φαινόµενο αυτό ονοµάζεται «αυτόµατη εστίαση της προσοχής». Ιδιαίτερα «ικανά» ερεθίσµατα απόσπασης της προσοχής είναι η κίνηση, σηµασιολογικά σηµαντικά ερεθίσµατα, ερεθίσµατα µε µεγάλη ένταση, κλπ. Μία από τις σηµαντικότερες µελέτες της αυτόµατης εστίασης της προσοχής, ξεκίνησε το 1935 από τον Stroop.

3 Φαινόµενο Stroop Πείτε το χρώµα της µελάνης των παρακάτω λέξεων όσο το δυνατόν γρηγορότερα. χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ

4 Φαινόµενο Stroop Πείτε το χρώµα της µελάνης των παρακάτω λέξεων όσο το δυνατόν γρηγορότερα. κόκκινο κίτρινο µπλε πράσινο κίτρινο µπλε κόκκινο πράσινο µπλε κόκκινο µπλε κίτρινο πράσινο κίτρινο κόκκινο µπλε πράσινο

5 Φαινόµενο Stroop Πείτε το χρώµα τηςµελάνης των λέξεων, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. κόκκινο κίτρινο µπλε πράσινο κίτρινο µπλε κόκκινο πράσινο µπλε κόκκινο µπλε κίτρινο πράσινο κίτρινο κόκκινο µπλε πράσινο

6 Φαινόµενο Stroop Όταν καλούµαστε να εστιάσουµε στοχρώµα τηςµελάνης των λέξεων που έχουν ασύµβατη σηµασία, τότε οι χρόνοι αντίδρασης µας είναι µεγαλύτεροι και τα λάθη περισσότερα. Αυτό δείχνει ότι κάποιες διεργασίες (ανάγνωση λέξεων) είναιτόσοαυτόµατες στην εκτέλεσή τους που αποσπούν την προσοχή µας από άλλες διεργασίες που προσπαθούµε να εκτελέσουµε.

7 Βασικά ευρήµατα Το φαινόµενο Stroop έχει µελετηθεί µε διάφορες παραλλαγές ερεθισµάτων. Σηµαντικές είναι οι κατηγορίες ερεθισµάτων που παραπέµπουν σηµασιολογικά σε κάποιο χρώµα, χωρίς να είναι λέξεις χρωµάτων, π.χ. αίµα. Οι µελέτες στο φαινόµενο Stroop, εξετάσουν µερικές κρίσιµες ερωτήσεις: Α. σε ποιο βαθµό επηρεάζεται η αναγνώριση χρώµατος από το περιεχόµενο της λέξης; Β. µπορεί η σηµασία της λέξης να βοηθήσει την αναγνώριση χρώµατος; Γ. µπορεί να βελτιωθεί κάποιος στην άσκηση Stroop µέσω εξάσκησης;

8 Νόηµα λέξης Α. Όσο µεγαλύτερη είναι η σχέση της λέξης µε τοχρώµα, τόσο περισσότερο εµποδίζεται η αναγνώρισή του. Klein, 1964 Λέξεις βασικών χρωµάτων (κόκκινο, µπλε): αύξηση χρόνου αντίδρασης 85% Λέξεις µη βασικώνχρωµάτων (γκρι, θαλασσί): αύξηση Χ.Α. 41% Λέξεις σχετικές µε χρώµα (αίµα, γρασίδι): αύξηση Χ.Α. 35% Ουδέτερες λέξεις (σπίτι, άνθρωπος): αύξηση Χ.Α. 27% Σπάνιες λέξεις: αύξηση Χ.Α. 17% Ψευδολέξεις: αύξηση Χ.Α. 11%

9 Νόηµα λέξης Β. Τα περισσότερα ευρήµατα δείχνουν ότι το νόηµα της λέξης δεν µπορεί να διευκολύνει την αναγνώριση του χρώµατος. Sichel & Chandler, 1969 Λέξεις σύµφωνες µε χρώµα: 645χλδ. Λέξεις ασύµφωνες µε χρώµα: 777χλδ. Λέξεις ελέγχου (ΧΧΧΧ): 541χλδ. Λέξεις δε βοηθούν, απλά δεν εµποδίζουν την αναγνώριση τόσο πολύ

10 Εξάσκηση Η εξάσκηση φαίνεται να δίνει στα υποκείµενα δυνατότητα ανάπτυξης στρατηγικών µε τις οποίες να αγνοούν επιτυχώς το νόηµα της λέξης στην άσκηση Stroop. Ωστόσο, δε φαίνεται η εξάσκηση να βελτιώνει την αναγνώριση χρώµατος. Lowe & Mitterer, 1982 Ουδέτερες λέξεις, 100% ασύµβατες λέξεις, 25% ασύµβατες και 75 συµβατές λέξεις. Μεγαλύτερος χρόνος αντίδρασης; Στην τρίτη συνθήκη. Εµπόδισε τα υποκείµενα να εφαρµόσουν στρατηγικές αγνόησης της λέξης.

11 Συµπερασµατικά Το φαινόµενο Stroop συνήθως αποδίδεται στην εµπλοκή της αυτόµατης διεργασίας της ανάγνωσης στην αναγνώριση χρώµατος. Έτσι, όταν προκύπτει από την ανάγνωση ένα στοιχείο αντικρουόµενο µε αυτό που προκύπτει από την αναγνώριση χρώµατος, το σύστηµα πρέπεινα «ελέγξει» τις αντικρουόµενες πληροφορίες, και αυτή η διαδικασία κοστίζει σε χρόνο αντίδρασης. Ένα πιθανό πρόβληµα µε αυτήτηνερµηνεία είναι ότι θεωρεί την αναγνώριση χρώµατος λιγότερο αυτόµατη διεργασία από την ανάγνωση. Ωστόσο η αντίληψη χρωµάτων, φαίνεται να ολοκληρώνεται σε κατώτερα επίπεδα του εγκεφάλου από ότι η ανάγνωση.

12 Αυτόµατες διεργασίες Μία διεργασία που εξασκούµε πολύ, µε το χρόνο θα γίνει αυτόµατη. Οι αυτόµατες διεργασίες έχουν συγκεκριµένα χαρακτηριστικά: 1. Γίνονται µε µεγάλη ταχύτητα 2. ε χρειάζονται προσοχή 3. εν υπόκεινται σε συνειδητό έλεγχο 4. Πραγµατοποιούνται µε «καταναγκαστικό» τρόπο.

13 Μη αυτόµατες διεργασίες Οι µη αυτόµατες διεργασίες από την άλλη: 1. Είναι αργές στην εκτέλεσή τους 2. Απαιτούν κόπο και προσοχή 3. Είναι συνειδητές