Κοινωνιολογία τησ Τεχνολογίασ και του Πολιτιςμοφ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Κοινωνιολογία τησ Τεχνολογίασ και του Πολιτιςμοφ"

Transcript

1 Κοινωνιολογία τησ Τεχνολογίασ και του Πολιτιςμοφ Ενότητα 6 Οι Κοινωνικζσ Επιςτήμεσ ςτο Τεχνικό Πανεπιςτήμιο Η ςτροφή των ΚΣΕ προσ την Τεχνολογία Διδάςκων: Κ. Θεολόγου

2 Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χρήςησ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άδεια χρήςησ άλλου τφπου, αυτή πρζπει να αναφζρεται ρητώσ. Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχθεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα» του ΕΜΠ ζχει χρηματοδοτήςει μόνο την αναδιαμόρφωςη του υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρηςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςη και Δια Βίου Μάθηςη» και ςυγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ζνωςη (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικοφσ πόρουσ.

3 3 Οι Κοινωνικϋσ Επιςτόμεσ ςτο Σεχνικό Πανεπιςτόμιο Αναγκαύα ςυνιςτώςα ςτο επϊγγελμα του μηχανικού Κώςτασ Θεολόγου Περύληψη ε αυτό την εργαςύα πραγματευόμαςτε την ιδιαιτερότητα τησ διδαςκαλύασ των κοινωνικών επιςτημών ςε ϋνα Σεχνικό Πανεπιςτόμιο.* Η οπτικό μασ εςτιϊζει ςτην γνωςιακό- επιςτημικό ςχϋςη των ςπουδών του μηχανικού με το τεχνολογικό φαινόμενο και ςτην ϋνταξη του εν λόγω δύπολου ςε ςυγκεκριμϋνο ιςτορικό και κοινωνικό πλαύςιο. Έχουμε ςυγκροτόςει το κεύμενό μασ ςε τρύα μϋρη. το πρώτο μϋροσ αςχολούμαςτε με το ευρύ γνωςιακό υπόβαθρο των κοινωνικών επιςτημών επιςκοπώντασ τα διακριτϊ γνωςιακϊ αντικεύμενα ό κλϊδουσ. το δεύτερο μϋροσ αναφερόμαςτε ςτο περιεχόμενο του προγρϊμματοσ ςπουδών των μηχανικών ςε ϋνα Σεχνικό Πανεπιςτόμιο και την ςύνδεςό τουσ με το τεχνολογικό φαινόμενο (υπό μια καταςκευαςιοκρατικό προςϋγγιςη). το τρύτο μϋροσ αναδεικνύουμε την ιδιαιτερότητα αυτόσ τησ ςύζευξησ, που ςυνιςτϊ μια ςυνθετικό προςϋγγιςη του υλικού αςτεακού πολιτιςμού, και εςτιϊζουμε ςτην μελϋτη τησ κοινωνιολογικόσ διϊςταςησ του τεχνικού φαινομϋνου, που πρϋπει να ολοκληρώνει την ςπουδαςτικό εργαλειοθόκη του μηχανικού ωσ αναγκαύα ςυνιςτώςα. Ειςαγωγό ε αυτό το κεύμενο ερευνούμε την ιδιαιτερότητα, καθώσ και την αναγκαιότητα τησ ϋνταξησ τησ διδαςκαλύασ των κοινωνικών επιςτημών ςε ϋνα Σεχνικό Πανεπιςτόμιο. Η προςϋγγιςό μασ εςτιϊζει ςτη γνωςιακό- επιςτημικό ςχϋςη των ςπουδών του μηχανικού με το τεχνολογικό φαινόμενο και ςτην ϋνταξη του εν λόγω δύπολου ςε ςυγκεκριμϋνο ιςτορικό και κοινωνικό πλαύςιο. Η ϋρευνϊ μασ περιγρϊφεται ςε τρύα μϋρη: α) ςτο πρώτο μϋροσ ερευνούμε το ευρύ γνωςιακό υπόβαθρο των κοινωνικών επιςτημών επιςκοπώντασ τα διακριτϊ γνωςιακϊ αντικεύμενα ό κλϊδουσˑ β) ςτο δεύτερο μϋροσ ερευνούμε το περιεχόμενο του προγρϊμματοσ ςπουδών των μηχανικών ςε ϋνα Σεχνικό Πανεπιςτόμιο και τη ςύνδεςό τουσ με το τεχνολογικό φαινόμενο (υπό μια καταςκευαςιοκρατικό προςϋγγιςη)ˑ και γ) ςτο τρύτο μϋροσ αναδεικνύουμε την ιδιαιτερότητα αυτόσ τησ ςύζευξησ, που ςυνιςτϊ μια ςυνθετικό προςϋγγιςη του υλικού αςτεακού πολιτιςμού, και εςτιϊζουμε ςτη μελϋτη τησ κοινωνιολογικόσ διϊςταςησ του τεχνικού φαινομϋνου ωσ αναγκαύα ςυνιςτώςα, που πρϋπει να ολοκληρώνει τη ςπουδαςτικό εργαλειοθόκη του μηχανικού.

4 4 Σο γνωςιακό υπόβαθρο, η μελϋτη και οι κλϊδοι των ΚΕ την προςπαθειϊ μασ να υποςτηρύξουμε την ϋνταξη των Κοινωνικών Επιςτημών (ΚΕ) ςτο πρόγραμμα ςπουδών του Σεχνικού Πανεπιςτημύου εύναι απαραύτητο αρχικϊ να ορύςουμε το πεδύο τουσ. Ωσ κοινωνικϋσ ςπουδϋσ περιγρϊφονται οι επιςτόμεσ που διερευνούν την ανθρώπινη ςυμπεριφορϊ και τισ διαδρϊςεισ τουσˑ πρόκειται για μια ομϊδα ακαδημαώκών πεδύων που μελετούν τισ ανθρώπινεσ εκφϊνςεισ του κόςμου. Διαφοροποιούνται από τισ Σϋχνεσ (Arts) και τισ Ανθρωπιςτικϋσ πουδϋσ (Humanities), αφού οι ΚΕ υπογραμμύζουν τη χρόςη τησ επιςτημονικόσ μεθόδου (τόςο με ϋρευνεσ ποςοτικϋσ, όςο και ποιοτικϋσ) ςτη μελϋτη τησ ανθρωπότητασ. Οι ΚΕ περιλαμβϊνουν μια ευρεύα γνωςιακό βϊςη, που αποτελεύται από διϊφορουσ κλϊδουσ, όπωσ η ανθρωπολογύα, η γεωγραφύα, η ιςτορύα, η αγωγό του πολύτη, τα οικονομικϊ, η πολιτικό επιςτόμη, ο πολιτιςμόσ και η κοινωνιολογύα. 1 Η μελϋτη και οι κλϊδοι των ΚΕ περιλαμβϊνουν αρχικϊ τη μελϋτη τησ Ιςτορύασ ςε ειδικότερεσ περιοχϋσ, όπωσ τησ Αρχαύασ Ελλϊδα, του Ιςλαμικού Πολιτιςμού, του Ευρωπαώκού Διαφωτιςμού και του, ιδιαύτερα ςημαντικού για τη νεοτερικότητα, 19ου αι. Ο όροσ κοινωνικό επιςτόμη πρωτοεμφανύςτηκε το Ο Auguste Comte ( ) ςτη ςυνϋχεια ιςχυρύςτηκε ότι οι ιδϋεσ διϋρχονται από τρύα ανωφερό ςτϊδια: το θεολογικό, το φιλοςοφικό και το επιςτημονικό. Όριςε πωσ η διαφορϊ μεταξύ τουσ ϋγκειται ςτο ότι το πρώτο ϋχει τισ ρύζεσ του ςτην υπόθεςη/εικαςύα, το δεύτερο ςτην κριτικό ςκϋψη και το τρύτο ςτη θετικό παρατόρηςη. Αυτό το πλαύςιο, που απορρύπτεται από πολλούσ, 3 ενθυλακώνει τη ςκϋψη που ϋμελλε να ωθόςει τα οικονομικϊ από την περιγραφικό βϊςη τουσ ςε μια επιςτόμη με μαθηματικϊ θεμϋλια. Ο Karl Marx ( ) υπόρξε ϋνασ από ϋνασ πρώτουσ ςυγγραφεύσ που ιςχυρύςτηκαν ότι οι μϋθοδοι ϋρευνϊσ του αντανακλούςαν μιαν επιςτημονικό πτυχό τησ ιςτορύασ ςε αυτό * Ευχαριςτϊ τον κακθγθτι Άρθ Αραγεϊργθ για τον χρόνο, τθν επιμζλεια και το ςυναδελφικό ενδιαφζρον του να διατρζξει προςεκτικά το κείμενο μου και να το ςυηθτιςουμε γόνιμα. 1 Για τθν ολοκλιρωςθ αυτοφ του πρϊτου μζρουσ μελζτθςα μζςω διαδικτφου και το περιεχόμενο από τα προγράμματα ςπουδϊν ςε διάφορα τεχνικά πανεπιςτιμια εκτόσ Ελλάδασ. Ενδεικτικά αναφζρω: Johns Hopkins University, ΗΠΑ, Department of Sociology, Irkutsk State Technical University, Ρωςία, Faculty of Law, Sociology and Mass Media, Middle East Technical University, Ankara, Σουρκία, Department of Sociology, Technische Universität Berlin, E.U Γερμανία, Institut für Soziologie, Uttar Pradesh Technical University, Ινδία. 2 το βιβλίο του William Thompson ( ) An Inquiry into the Principles of the Distribution of Wealth Most Conducive to Human Happiness; applied to the Newly Proposed System of Voluntary Equality of Wealth (Longman, Hurst Rees, Orme, Brown & Green: London, 1824). 3 Όπωσ, λόγου χάρθ, ο Arthur O. Lovejoy ( ) ςτο βιβλίο του (1936) The Great Chain of Being, Cambridge MA, Harvard University Press

5 5 το μοντϋλο. Μϋχρι τα τϋλη του 19ου αι. η εφαρμογό εξιςώςεων ςε διατυπώςεισ και θϋςεισ που αφορούςαν ςτην ανθρώπινη ςυμπεριφορϊ γινόταν ολοϋνα και περιςςότερο κοινότοπη. Ανϊμεςα ςτισ πρώτεσ από αυτϋσ τισ εφαρμογϋσ υπόρξαν οι «Νόμοι» τησ γλωςςολογύασ, που προςπϊθηςαν να αποτυπώςουν την αλλαγό επύ των όχων μιασ γλώςςασ με την πϊροδο του χρόνου. Ο 20 οσ αιώνασ ϋφερε ςε επαφό με την ςτατιςτικό, τον πραγματιςμό και την ψυχολογύα. Η παρούςα κατϊςταςη ςτο πεδύο των ΚΕ ύςωσ να μπορεύ να ονομαςτεύ ςυνύφανςη (consilience ό ενότητα τησ γνώςησ). Οι ρύζεσ τουσ ανιχνεύονται ςτην αρχαύα ςύλληψη μιασ εγγενούσ ευταξύασ που διϋπει τον κόςμο (ςύμπαν) τουσ, κϊτι που εύναι κατανοητό από τη λογικό διαδικαςύα (Wilson E. O., 1998, ς. 3-14). Η ορθολογικό ϊποψη επανεμφανύςτηκε ςτον ευρωπαώκό χώρο ςτο διϊςτημα 11ου-12ου αι., αποςπϊςτηκε από την θεολογύα ςτην περύοδο τησ Αναγϋννηςησ και απογειώθηκε κατϊ την εποχό του Διαφωτιςμού. Εν ςυνεχεύα, με την ϊνοδο των ςύγχρονων επιςτημών χϊθηκε βαθμηδόν η ϋννοια τησ ενότητασ ςτον αυξανόμενο ολοϋνα και περιςςότερο θρυμματιςμό και εξειδύκευςη τησ γνώςησ τουσ τελευταύουσ δυο αιώνεσˑ το αντύςτροφο τησ «ςυνύφανςησ» ςυνεπώσ εύναι η «υπεραπλούςτευςη» (reductionism). ε μια περαιτϋρω προςϋγγιςη των οικονομικών, ωσ κλϊδου των ΚΕ, παρατηρούμε ότι αποςκοπούν ςτη μελϋτη τησ κατανομόσ και τησ κατανϊλωςησ του πλούτου από τον ανθρώπινο πληθυςμό ςε όλο τον κόςμο. Κϊθε επιςτημονικϊ και τεχνολογικϊ εγγρϊμματοσ ϊνθρωποσ οφεύλει να ϋχει μια βαςικό γνώςη τησ παγκόςμιασ οικονομύασ και των παγκοςμύων ζητημϊτων, όπωσ τησ ύφεςησ, του πληθωριςμού, τησ ανεργύασ, τησ φορολόγηςησ, των επενδύςεων και του εργατικού δυναμικού. Επιπλϋον, η βαςικό τεχνογνωςύα των πολιτικών ςυςτημϊτων, των πολιτικών που ςχεδιϊζονται και των πολιτικών θεωριών αποτελούν θϋματα ουςιαςτικόσ ςημαςύασ. Αυτό ακριβώσ η αναγκαιότητα κατανόηςησ των παραπϊνω ζητημϊτων μασ υποχρεώνει να διδϊςκουμε τισ ΚΕ. Η ειςαγωγικό γνώςη του νομικού ςυςτόματοσ τησ χώρασ του αποτελεύ ζωτικό ςυνιςταμϋνη για το υπόβαθρο γνώςεων του ατόμου. Ένασ πολύτησ μιασ χώρασ οφεύλει να γνωρύζει για τον νόμο, καθώσ και για τον τρόπο εφαρμογόσ του, ώςτε να υπϊρχει τϊξη. Διευρύνοντασ το πλαύςιο αναφορϊσ ςτον πλανότη και τισ ποικύλεσ μορφϋσ ζωόσ που υπϊρχουν ς αυτόν, αλλϊ και ςτον τρόπο που εκεύνεσ επηρεϊζουν τισ δικϋσ τουσ ζωϋσ, τότε αναπόφευκτα θα βρεθούμε ενώπιον του αντικειμϋνου τησ Γεωγραφύασ, δηλαδό τησ μελϋτησ του χώρου και του πλανότη. Λύγοι γνωρύζουν ότι η Γεωγραφύα αποτελεύ ϋνα κλϊδο των ΚΕ. Εύναι γενικότερα αποδεκτό ςτισ μϋρεσ μασ να θεωρεύται απαραύτητη η ενςωμϊτωςη ςτην εκπαύδευςη τησ νεολαύασ τησ δυνατότητασ να εκτύθεται αυτό ςε διαφορετικϋσ κοινωνικϋσ

6 6 κουλτούρεσ, εύτε εξαιτύασ τησ περιβαλλοντικόσ κρύςησ, εύτε του ουμανιςτικού/ανθρωπιςτικού προςανατολιςμού τησ παιδεύασ. Έχει ιδιαύτερη ςημαςύα η νεολαύα να ερευνόςει τισ διαφορϋσ που υπϊρχουν ςτην καθημερινό ζωό των λαών ςε όλο τον κόςμο, να ςυζητόςει για τισ ποικύλεσ κοινωνικϋσ πτυχϋσ του ςυνόλου τησ ανθρωπότητασ και να κατανοόςει τισ ποικύλεσ εκφϊνςεισ τησ κοινωνικόσ ςυμπεριφορϊσ. Η διδαςκαλύα των ΚΕ βοηθϊει και προσ αυτό την κατεύθυνςη, αφού μπορεύ να ενιςχύςει τη διαμόρφωςη ςυνειδητών πολιτών, να αυξόςει την πιθανότητα να ενςτερνιςτούν ηθικϋσ αξύεσ, τόςο του επαγγελματικού τουσ όςο και του προςωπικού βύου τουσ. Μπορούμε να ιςχυριςτούμε ότι, αν επιθυμούμε ϋνα μϋλλον που θα αναβαθμύςει την κοινωνύα, οφεύλουμε να επιμεύνουμε ςτη διδαςκαλύα των ΚΕ. Οι φοιτητϋσ ωσ πτυχιούχοι χρειϊζονται τισ γνώςεισ και τισ δεξιότητεσ που τουσ παρϋχονται από τισ ΚΕ, ώςτε αφενόσ να λειτουργόςουν ωσ ενημερωμϋνοι πολύτεσ ςε ϋναν κόςμο πολιτιςμικϊ ποικιλότροπο και ανεξϊρτητο, και αφετϋρου να ςυμμετϋχουν και να ανταγωνύζονται ποιοτικϊ ςτο περιβϊλλον τησ παγκόςμιασ οικονομύασ. Η οικονομικό κρύςη, λόγου χϊρη, προςανατολύζει ςχεδόν ςτην αναγκαιότητα τησ μελϋτησ των χολών και των θεωρητικών αντικειμϋνων τησ οικονομικόσ επιςτόμησ, των οικονομικών ςυςτημϊτων, τησ τεχνολογύασ και τησ καινοτομύασ αναφορικϊ με την οικονομικό ανϊπτυξη ό τη δομό τησ αγορϊσ καθεαυτόσ. Εύναι αναγκαύα η ανϊπτυξη νοοτροπύασ για την ανϊπτυξη γνώςεων και ςτϊςεων ςτουσ φοιτητϋσ, που θα τουσ δύνει τη δυνατότητα να χρηςιμοποιούν τη γνώςη και τισ δεξιότητϋσ τουσ με υπευθυνότητα. Η διδαςκαλύα των ΚΕ εςτιϊζεται ςτη μϊθηςη των θεωρητικών εργαλεύων τουσ από τουσ φοιτητϋσ, για να καταςκευϊςουν τη γνώςη και να μπορούν να την εφαρμόςουν ςτην επαγγελματικό και ςτην καθημερινό ζωό τουσ. την διδαςκαλύα των ΚΕ περιλαμβϊνονται: η εξϋταςη και η κατανόηςη των κοινοτότων (ςε τοπικό και παγκόςμιο επύπεδο), οι ποικύλεσ εκφϊνςεισ και κληρονομιϋσ τησ, τα υλικϊ ςυςτόματα, καθώσ και η φύςη τησ ιδιότητασ του πολύτη (citizenship) πανταχού παρούςα ςτην αφόγηςη του γνωςιακού «ςώματοσ» του αντικειμϋνου τησ διδαςκαλύασ αυτόσ. Οι φοιτητϋσ ϋρχονται ςε επαφό με τισ κομβικϋσ ϋννοιεσ των ΚΕ, που περιλαμβϊνουν την εφεύρεςη, την αλλαγό, την καινοτομύα, την κουλτούρα, το περιβϊλλον, την ιςχύ (δύναμη, εξουςύα), αλλϊ και τη δυναμικό τησ αγορϊσ. Μαθαύνουν για την χώρα τουσ και για τον ρόλο των πολιτών ςε μια δημοκρατικό κοινωνύα, ςε ϋναν πολιτιςμικϊ πολύμορφο κόςμο, ςτισ χώρεσ τησ ΕΕ και των ΗΠΑ, αποκτούν ερευνητικϋσ και επικοινωνιακϋσ δεξιότητεσ αναλαμβϊνοντασ εργαςύεσ και ςυμμετϋχοντασ ςε ερευνητικϊ προγρϊμματα. Η χρόςη χαρτών και ϊλλων τεκμηρύων ό εποπτικών μϋςων διδαςκαλύασ ςυμβϊλλουν ςτον διαυγαςμό και ςτην κατανόηςη τησ ευρωπαώκόσ ταυτότητασ και των

7 7 δημοκρατικών αξιών, ςτην αξιολόγηςη των διαφορετικών οπτικών προςεγγύςεων και ςτην κριτικό εξϋταςη τησ πληροφορύασ, ώςτε να επιλύουν προβλόματα και να αποφαςύζουν για θϋματα που τουσ αφορούν ακόμη και ςε πιο προςωπικό ό επαγγελματικό επύπεδο. Οι ιςτορικϋσ ςπουδϋσ καλλιεργούν ςτο φοιτητό την ϋννοια του ιςτορικού χρόνου (διαφορετικόσ από τον χρόνο που μελετϊει η φυςικό) και επεκτεύνονται ςτη μελϋτη του χρόνου και τησ μνόμησˑ εξετϊζουν ϊτομα και μεμονωμϋνα περιςτατικϊ, αλλϊ και ομϊδεσ κινόματα, ρεύματα, θεςμούσ, ϋθνη και περιόδουσ-εποχϋσ. Η Γεωγραφύα, ωσ ειδικότερη μελϋτη του αςτικού χώρου και του περιβϊλλοντοσ, που αφορϊ ςτην εννοιολογικό και υλικό διερεύνηςη των ζητημϊτων του Φώρου, διερευνϊ τα υλικϊ ςυςτόματα του πλανότη και των λαών που επιβιώνουν ςε αυτόν. Μελετϊ τον τρόπο που αλληλεπιδρούν ϊνθρωποι και περιβϊλλον. Σο εννοιολογικό πλαύςιο που ςυγκροτεύ αυτό τη μελϋτη περιγρϊφεται από τουσ πϋντε ενδεικτικούσ ϊξονεσ: τόποσ/τοποθεςύα, περιβϊλλον, περιοχό, διαντύδραςη και κύνηςη. Η ενςωμϊτωςη αυτών των εργαλεύων θϋαςησ και αξιολόγηςησ του χώρου βοηθϊει τουσ φοιτητϋσ να αναπτύξουν προςωπικό πολυπαραμετρικό προοπτικό του περιβϊλλοντοσ κόςμου τουσ. Οι ςτόχοι των ΚΕ ωσ ςπουδόσ τησ Ιςτορύασ και του Φώρου εύναι να αποκτόςουν οι φοιτητϋσ τη βαςικό γνώςη, τισ δϋουςεσ δεξιότητεσ και τη νοοτροπύα που εύναι απαραύτητα εξαρτόματα για την ϋνταξό τουσ ςτην παραγωγό. υγκεκριμϋνα, αυτού οι ςτόχοι προςφϋρουν ςτουσ φοιτητϋσ τη δυνατότητα: α) να κατανοόςουν τισ βαςικϋσ ϋννοιεσ τησ μελϋτησ του χρόνου, τησ μνόμησ και του χώρουˑ β) να αναπτύξουν ικανότητεσ, ςτρατηγικϋσ και νοοτροπύεσ απαραύτητεσ για την αποτελεςματικό ϋρευνα και επικοινωνύα, και να εφαρμόζουν ςυνϊμα αυτϋσ τισ βαςικϋσ ϋννοιεσ ςε ποικύλεσ μαθηςιακϋσ ανϊγκεσ τησˑ και γ) να ςυςχετύςουν και να εφαρμόςουν την αποκτούμενη γνώςη ςτον κόςμο που περιπλϋκεται εκτόσ τησ αύθουςασ διδαςκαλύασ. Όλοι οι παραπϊνω ςτόχοι εύναι εξύςου ςημαντικού και ιδεατϊ επιτυγχϊνονται από κοινού κατϊ την διδαςκαλύα ενόσ ευρϋοσ φϊςματοσ ΚΕ. Μϋςα από αυτούσ η διδαςκαλύα των ΚΕ ςτουσ φοιτητϋσ οργανώνεται γύρω από ϋνα ςύνολο θεμελιακών εννοιών, όπωσ εύναι τα ςυςτόματα και οι δομϋσ, οι διαντιδρϊςεισ και οι αλληλεξαρτόςεισ, το περιβϊλλον, η αλλαγό και η ςυνϋχεια, η κουλτούρα και ο πολιτιςμόσ, και η ιςχύσ (εξουςύα) και διακυβϋρνηςη. Ο χρόνοσ (π.χ. ςτην ιςτορύα πολιτιςμού) και ο χώροσ (π.χ. ςτην αςτικό γεωγραφύα) προςφϋρουν μια διαφορετικό προοπτικό επύ αυτών των εννοιών. την πρώτη περύπτωςη, λόγου χϊρη, οι φοιτητϋσ μπορούν να εξετϊςουν την αλλαγό και τη ςυνϋχεια ςε μια ςχετικϊ μικρό περύοδο, που καλύπτει οριςμϋνα χρόνια ιςτορύασ μιασ χώρασ ό ενόσ ανθρώπου (μιασ βιογραφύασ). τη δεύτερη περύπτωςη μπορούν να αξιοποιόςουν την

8 8 αλλαγό και τη ςυνϋχεια, καθώσ μελετούν μεγαλύτερεσ περιόδουσ που καλύπτουν τισ αργόςυρτεσ, ςχεδόν ανεπαύςθητεσ αλλαγϋσ που επιςυμβαύνουν ςε κϊποια υλικϊ χαρακτηριςτικϊ. Η κατανόηςη των ςχϋςεων ανϊμεςα ςτισ ϋννοιεσ ςυνιςτϊ εξύςου ςημαντικό ϋνασ μϋροσ τησ φοιτητικόσ διδαςκαλύασ. Καθεμιϊ από αυτϋσ τισ θεμελιακϋσ (fundamental) ϋννοιεσ μπορεύ να ςυνδεθεύ με αρκετϋσ ςχετικϋσ (related) ϋννοιεσ, που ςυμβϊλλουν ςτην περαιτϋρω εξόγηςη τησ ϋννοιασ. Οι φοιτητϋσ διδϊςκονται να αντιλαμβϊνονται τον κοινωνικό χωρόχρονο μϋςα από ςυςτόματα και δομϋσ, ανιχνεύοντασ τουσ τρόπουσ με τουσ οπούουσ ςυν-υπϊρχουν οι ϊνθρωποι και η φύςη, τα πρότυπα τησ ανθρώπινησ ςυμπεριφορϊσ με την αιτιότητα. Οι ϊνθρωποι ϋχουν διαμορφώςει ςυςτόματα και δομϋσ προκειμϋνου να οργανώνονται καλύτερα ςε κοινότητεσ και να διευκολύνουν τη λειτουργύα των κοινωνιών. Σα διαμορφωμϋνα φυςικϊ ςυςτόματα και δομϋσ με αυτόν τον τρόπο ςυμβϊλλουν ςτην αντύληψη τησ ςημαςύασ τησ ςυνεργαςύασ. Οι διαδρϊςεισ και οι αλληλεξαρτόςεισ αναφϋρονται ςτον ςχηματιςμό των επιρροών, ςτην αιτιότητα/αιτύα, ςτισ ςχϋςεισ κοινοτότων μϋςα ςτο ανθρώπινο και φυςικό περιβϊλλον και ςτην ϋννοια των ςχϋςεων καθευατϊσ. Αναπόφευκτεσ προκύπτουν οι αναφορϋσ ςτην παγκοςμιοπούηςη και ςτην παγκόςμια περιβαλλοντικό κρύςη. Ωσ περιβϊλλον ορύζουμε τα φυςικϊ και δομημϋνα ςτοιχεύα που απαρτύζουν τον πλανότη μαζύ με τον περύπλοκο ιςτό που ςυνυφαύνουν. Εδώ θα περιλαμβϊναμε τα ανθρώπινα και φυςικϊ ςυςτόματα που διαμορφώνονται, τισ περιοχϋσ, τα πρότυπα αςτικοπούηςησ, τα oικοςυςτόματα και την εκμετϊλλευςη και αξιοπούηςη των πόρων. Οι ΚΕ μϋςω τησ μελϋτησ τησ Ιςτορύασ και του Περιβϊλλοντοσ διδϊςκουν τη μεταβολό και ςυνϋχεια υπό αυτό το πρύςμα πραγματευόμαςτε τα θεμελιακϊ κριτόρια που ϋχει η αιτιότητα/αιτύα, τη χρονικό αποτύμηςη τησ επύδραςησ που ϋχει η ανϊπτυξη των ανθρωπύνων και φυςικών ςυςτημϊτων με την ανϊπτυξη βιώςιμων δομών. Η μεταβολό (αλλαγό) εκδηλώνεται μϋςα από τισ διαφορϋσ των ανθρώπων και φύςησ, ςτην παρϊδοςη και ςτο χρόνο αυτό καθύςταται αντιληπτό μϋςα από τη ςύγκριςη φαινομϋνων και ςυςτημϊτων, μϋςα από το ςυγκρουςιακό ό το ςυνεργατικό πλαύςιο, όπωσ διαμορφώνεται ςε ποικύλεσ περιόδουσ. Η ςυνϋχεια αντανακλϊ την ςυνϋπεια και τη ςυνεκτικότητα, που διαμορφώνονται ςυν τω χρόνω, και οι αποτυπώςεισ τουσ γύνονται αντιληπτϋσ μϋςα από τη διερεύνηςη των δυνϊμεων, που αςκούνται ςτη φύςη και τισ ανθρώπινεσ κοινωνύεσ, που αποτελούν μιαν αναφορϊ ςταθερότητασ και ςυνδϋουν το παρελθόν με το μϋλλον.

9 9 Μια θεώρηςη τησ ανθρώπινησ κοινωνύασ θα όταν ελλιπόσ, αν δεν αναφερόμαςτε ςτα μϋςα και ςτη ςτόριξη τησ δημοκρατύασ, ςτην ϋννοια τησ ςύγκρουςησ και τισ αντύςτοιχεσ δομϋσ, που διαμορφώνουν οι περιπτώςεισ ςτισ οπούεσ επιβϊλλονται νόμοι και κανόνεσ ςε μια κοινωνύα δικαιοςύνησ και ςυνεργαςύασ. Δυο ϋννοιεσ, λοιπόν, η εξουςύα και διακυβϋρνηςη ςυνυφαύνονται ςτο πρύςμα μελϋτησ των ΚΕ, καθώσ αναφϋρονται ςτην αςφϊλεια, ςτισ ςχϋςεισ εξουςύασ, ςτα δικαιώματα και ςτισ ευθύνεσ των ανθρώπων/πολιτών. Μϋςα από το ςύνολο ό μϊλλον τη ςύνθεςη αυτών των εννοιολογικών προςεγγύςεων αναδύονται οι εκφϊνςεισ των ανθρώπων, που τισ διδϊχθηκαν και τισ ϋκαναν κοινό κτόμα τησ μϋςα ςε ϋνα ςυγκεκριμϋνο πληθυςμό, υπό καθεςτώσ αλληλεπύδραςησ με το υλικό περιβϊλλον. Αναφερόμαςτε πλϋον ςτον πολιτιςμό (culture), ο οπούοσ παρϋχει ϋνα εννοιολογικό πλαύςιο ερμηνεύασ του κόςμου και επηρεϊζει την αντύληψη για το χρόνο, το χώρο, την ταυτότητα, τη ςημαςύα και τη μεταβολό. Ωσ ϋννοια περικλεύει την πνευματικότητα/θρηςκεύα, την ιδεολογύα, τα οικονομικϊ, πολιτικϊ και νομικϊ ςυςτόματα, την επικοινωνύα και τη γλώςςα, τισ οικογενειακϋσ και κοινοτικϋσ δομϋσ, την εκπαύδευςη, τη μετανϊςτευςη και την ποικιλομορφύα. Η τεχνολογύα εκθϋτει τουσ ςπουδαςτϋσ ςε ϋνα παγκοςμιοποιημϋνο περιβϊλλον (διαδύκτυο κτλ) και οι ΚΕ ςυμβϊλλουν ςτην κατανόηςη των επιπτώςεων τησ τεχνολογύασ ςτον κόςμο, προςφϋροντασ τη δυνατότητα για διεθνεύσ ςυνεργαςύεσ και δικτυώςεισ κτλ. Οι δυνατότητεσ να ςυςχετύζουν οι φοιτητϋσ τη γνώςη και τισ δεξιότητεσ με τα ευρύτερα ςυμφραζόμενα θα τουσ κινητοποιόςουν, ώςτε να μϊθουν με τρόπο ουςιώδη και να καταςτούν δια βύου μαθητϋσ, όπωσ, ϊλλωςτε, οφεύλουν οι κοινωνικού επιςτόμονεσ να εύναι. Εκεύνο όμωσ που πραγματεύνται οι κοινωνικϋσ και ανθρωπιςτικϋσ επιςτόμεσ εύναι η ϋνοια, ο οριςμόσ και το περιεχόμενο τησ γνώςησ, μια περιπϋτεια που ϋχει ωσ αφετηρύα τον πλατωνικό Θεαύτητο (4οσ αι. π. Φ.) και ςυνεχύζεται ςτον ακαδημαώκό χώρο με την μορφό τησ Επιςτημολογύασ ό τησ Γνωςιοθεωρύασ ό τησ Κοινωνιολογύασ τησ Γνώςησ. Επιςτόμη (ό γνώςη) ςε εκεύνο τον διϊλογο ο ωκρϊτησ ορύζει την αληθό δόξα μετϊ λόγου. Ο Karl R. Popper ( ) ςτο Η Λογικό τησ Επιςτημονικόσ Ανακϊλυψησ (1980) [The Logic of Scientific Discovery, 1962] θεωρεύ ότι πρϋπει όλοι να εξοικειωθούμε με την ιδϋα να μην αντιλαμβανόμαςτε την επιςτόμη ωσ ϋνα «ςώμα γνώςησ», αλλϊ μϊλλον ωσ ϋνα ςύςτημα υποθϋςεων, ό ϋνα ςύςτημα πιθανολογόςεων ό προβλϋψεων, που κατ αρχόν δεν μπορεύ να δικαιολογηθεύ, αλλϊ βϊςει του οπούου εργαζόμαςτε για όςο χρόνο αυτό το ςύςτημα αντϋχει ςτα πειρϊματα και ςτισ δοκιμϋσ μασ, πρϊγματα για τα οπούα ουδϋποτε δικαιολογούμαςτε να πούμε ότι γνωρύζουμε ότι εύναι «αληθό». Με ϊλλα λόγια: η ουςύα τησ επιςτημονικόσ μεθοδολογύασ εύναι να παραγϊγει γενικεύςεισ ικανϋσ να αντιςταθούν ςτην προςπϊθεια διϊψευςόσ τουσ.

10 10 Εύναι παςιφανόσ η ςημαςύα αυτών των αναζητόςεων και του φιλοςοφικού ςτοχαςμού μϋςα από τϋτοιεσ ςυγκροτόςεισ επιχειρημϊτων κτλ για την αξύα τησ επιςτημονικόσ γνώςησ καθεαυτόν. Και αυτό η αξύα υπερβαύνει το περιεχόμενο του προγρϊμματοσ προπτυχιακών ςπουδών (ΠΠ). Οι ΚΕ ςτο ΠΠ ενόσ Σεχνικού Πανεπιςτημύου ε ϋνα Σεχνικό Πανεπιςτόμιο, λοιπόν, μπορούν και πρϋπει να προςφϋρονται τα χρόςιμα μαθόματα Κοινωνιολογύασ (του Φώρου, των Επιςτημών και τησ Σεχνολογύασ, του Τλικού Πολιτιςμού κτλ), Γεωγραφύασ (Αςτικόσ, Ανθρωπογεωγραφύασ κτλ), Ιςτορύασ Πολιτιςμού, Οικονομικών κ.ϊ. Ο βαθμόσ ουςιαςτικόσ επαφόσ τησ πλειονότητασ των ςπουδαςτών του Σεχνικού Πανεπιςτημύου με τα προςφερόμενα μαθόματα ανθρωπιςτικών ςπουδών εύναι μϊλλον ανεπιθύμητα χαμηλόσ και τούτο οφεύλεται μϊλλον ςτισ δυςχερεύσ αναλογύεσ διδαςκόντωνδιδαςκομϋνων και ςτην ϋλλειψη κεντρικού ςχεδιαςμού τησ διϊρθρωςησ των ανθρωπιςτικών ςπουδών και των ΚΕ ςτο (Σεχνικό) Πανεπιςτόμιο (Αραγεώργησ A., 2008). Σα μαθόματα των ανθρωπιςτικών ςπουδών και των ΚΕ πρϋπει να αποτελούν οργανικό ςτοιχεύο τησ παιδεύασ των μηχανικών, από κοινού με τα μαθηματικϊ και τη φυςικό. Οπωςδόποτε δεν πρϋπει να εκλαμβϊνονται ωσ ςυμπλόρωμα ό επαχθϋσ πϊρεργο μιασ αμιγώσ τεχνοκρατικόσ εκπαύδευςησ. ε όλεσ τισ ιςτορικϋσ περιόδουσ μϋχρι και ςόμερα, η φιλοςοφύα, οι ΚΕ και οι ςυναφεύσ με αυτϊ τα αντικεύμενα κλϊδοι βρύςκονται ςε μια γόνιμη αλληλεπύδραςη με τισ επιςτόμεσ και την τεχνολογύα (Αραγεώργησ A., 2008). Οι επιςτόμεσ και η τεχνολογύα αφενόσ ϋχουν ρύξει φωσ ςε παραδοςιακϊ φιλοςοφικϊ προβλόματα και αφετϋρου η φιλοςοφύα, η ιςτορύα και η κοινωνιολογύα ϋχουν ςυντελϋςει αντύςτοιχα ςτον διαυγαςμό των εννοιολογικών θεμελύων των επιςτημών, ςτην ανϊδειξη τησ μεθόδου και τησ διαδικαςύασ που οδόγηςαν ςτισ νόμιμεσ (αποδεκτϋσ) επιςτημονικϋσ θεωρύεσ και ςτισ αντύςτοιχεσ τεχνολογικϋσ εφαρμογϋσ, καθώσ και ςτην ϋνταξη των επιςτημονικών και τεχνολογικών επιτευγμϊτων ςε ευρύτερεσ κοινωνικϋσ δομϋσ με ςκοπό να διερευνηθούν οι γνωςιακϋσ, οι αξιακϋσ και, οι πολιτιςμικϋσ, εν γϋνει, ςυνιςτώςεσ και επιπτώςεισ τησ. Σο ιδιαύτερο ενδιαφϋρον ςτο πρόςφατο ϋργο των κοινωνικών μελετών τησ επιςτόμησ εύναι ότι αντιπαρατύθεται ςε μια παρϊδοςη εκατό ετών. Η ςπουδαιότητϊ του δεν οφεύλεται μόνο ςτο ότι παρϋχει περιςςότερεσ ό διαφορετικϋσ πληροφορύεσ «για την επιςτόμη», αλλϊ ςτη δυνατότητα του να επαναξιολογεύ θεμελιώδεισ παραδοχϋσ τησ ςύγχρονησ ςκϋψησ (Woolgar S., 2003, ς. 53). Η ειδικό, θεωρητικό ςημαςύα τησ κοινωνιολογύασ τησ επιςτημονικόσ γνώςησ επηρεϊζεται από τισ προςπϊθειεσ να εφαρμοςτεύ η υποκειμενικό καταςκευαςτικότητα

11 11 ςτην τεχνολογύα. Η αποτυχύα να αντιμετωπιςτούν οι πολύ ςημαντικϋσ αναλυτικϋσ αντιπαραθϋςεισ ςτην πρακτικό τησ κοινωνιολογύασ τησ επιςτημονικόσ γνώςησ ϋχει αλλοιώςει την γνόςια ςτρατηγικό ςημαςύα τησ. Ειδικότερα, η θεώρηςη τησ κοινωνιολογύασ τησ επιςτημονικόσ γνώςησ ωσ επεξηγηματικόσ φόρμουλασ περιορύζει την προοπτικό τησ για ϋναν εμβριθό επαναπροςδιοριςμό των επιςτημονικών θεμϊτων (Woolgar S., 1991, ς. 20). Μια θεώρηςη των κριτικών του τεχνολογικού ντετερμινιςμούπου αποτελεύ μια θεωρύα για την κοινωνύα και όχι για την τεχνολογύα (Edgerton D., 1999, ς ) -και μερικών εμπειρικών μελετών αποκαλύπτει παρόμοιεσ αναλυτικϋσ αντιπαραθϋςεισ ςτη κοινωνικό μελϋτη τησ τεχνολογύασ (Science-Technology-Society). Η απαγόρευςη να εκληφθεύ η τεχνολογύα ωσ κεύμενο ςυζητόθηκε κριτικϊ από τον Steve Woolgar (1991, ςς ). Όταν ο ςπουδαςτόσ μηχανικόσ, που εςτιϊζει ςτα μαθηματικϊ, ςτη φυςικό και ςτισ επιςτόμεσ μηχανικόσ, ϋρθει ςε επαφό με κατϊλληλα διδαςκόμενα μαθόματα των ανθρωπιςτικών και κοινωνικών επιςτημών θα διευκολυνθεύ να αντιμετωπύςει με κριτικό πνεύμα τισ αποδεκτϋσ επιςτημονικϋσ και τεχνολογικϋσ θεωρύεσ ό πρακτικϋσ. Έτςι, ο ςπουδαςτόσ θα εκτιμόςει ώριμα την αξύα και τη γονιμότητα τησ προςόλωςησ ςε μια επιςτημονικό ό τεχνολογικό παρϊδοςη και θα εντοπύςει με επιςτημονικό αυςτηρότητα τα μεθοδολογικϊ και εννοιολογικϊ ζητόματα τησ βαςικόσ ϋρευνασ. Σϋλοσ, θα αποκτόςει ςυνεύδηςη των κοινωνικών και πολιτιςμικών παραμϋτρων που επηρεϊζουν την κατεύθυνςη τησ ϋρευνασ, αλλϊ και των κοινωνικών και πολιτιςμικών διαςτϊςεων των προώόντων τησ ϋρευνασ τησ. Σο τελευταύο κρύνεται ιδιαύτερα ςημαντικό για ςπουδαςτϋσ μηχανικούσ, εφόςον αυτό που το τι αποτελεύ τεχνολογικό πρόβλημα όςο και το τι αποτελεύ αποδεκτό λύςη του τεχνολογικού προβλόματοσ εύναι εν πολλούσ κοινωνικώσ προςδιοριςμϋνο (Bijker W., 1987). τόχοσ τησ ςύνδεςησ τησ κοινωνιολογύασ και του τεχνολογικού φαινομϋνου εύναι η κατανόηςη των δεςμών που ςυνϋχουν τισ κοινωνικϋσ και τισ τεχνικϋσ διαδικαςύεσ, να τισ αντιληφθούμε δηλαδό αμφότερεσ ωσ ανθρώπινεσ (κοινωνικϋσ) καταςκευϋσ. Η τεχνολογύα διαμορφώνεται από τουσ μηχανικούσ (ανθρώπινοσ παρϊγων), τισ δυνϊμεισ τησ αγορϊσ, τισ ανϊγκεσ των καταναλωτών και τησ ζότηςόσ τησ, και όλα τα ϊτομα και τισ ομϊδεσ που εύναι ςυνϊμα και κοινωνικϊ προώόντα. Έτςι, επιδιώκεται η ςύνδεςη τησ δρϊςησ των ατόμων με μια ευρύτερη κοινωνικό διαδικαςύα, η κατανόηςη τησ εξουςύασ, η εςωτερικό ςυγκρότηςη τησ Σεχνολογύασ και τϋλοσ διερευνώνται νϋοι τρόποι θεωρητικόσ θεμελύωςησ τησ ςχϋςησ μεταξύ Κοινωνύασ και Σεχνολογύασ ώςτε να προετοιμϊςουμε την Δρϊςη τησ, ακολουθώντασ την εξόσ ςειρϊ: περιπτώςεισ μελϋτησ => θεωρητικϋσ διατυπώςεισ=> πολιτικϋσ αναλύςεισ και αλλαγό (Bijker W., 1987, 1992), αποτυπώνοντασ ςχηματικϊ τον

12 12 όρο Social Construction of Technology (SCOT). Οι ςπουδϋσ τησ Επιςτόμησ Σεχνολογύασ- Κοινωνύασ ςυνοψύζονται ςτο ότι το τεχνολογικό φαινόμενο δεν εξαντλεύται ςτην υλικό υπόςταςη των τεχνημϊτων. Έτςι ςυςχετύζουν τη SCOT με τη θεωρύα ΑΝΣ (Actor-network theory), μια κοινωνιολογικό θεωρύα που διατύπωςαν οι Bruno, Latour και Michel Callon (Latour B., 1992ˑ Callon M. 1991). 4 Η τελευταύα διακρύνεται από τισ θεωρύεσ δικτύωςησ, αφού ςτο δύκτυο παραγόντων δεν περιλαμβϊνει μονϊχα ανθρώπουσ, αλλϊ αντικεύμενα και οργανιςμούσ/φορεύσ (Bardini T., 2000, ς ). Αυτϊ ςυλλόβδην αναφϋρονται ωσ παρϊγοντεσ (actors) ό ενύοτε δρώντεσ (actants). Λαμβϊνουν υπόψη τουσ και τα τεχνολογικϊ ςυςτόματα (Hughes, 1987) και ςυμπλϋγματα. 5 Σα τεχνολογικϊ ςυςτόματα αποφεύγουν τη γραμμικό ανϊλυςη τησ τεχνολογικόσ ανϊπτυξησ, αποφεύγουν την αςυμμετρύα, και περιλαμβϊνουν ςτο αντικεύμενο μελϋτησ τουσ την τεχνολογύα που δεν ευδοκύμηςε, αλλϊ και την τεχνικό, που κατϊφερε να θεωρεύται επιτυχόσ. Εςτιϊζουν ςτην εςωτερικό δυναμικό (λεπτομϋρειεσ των τεχνικών) και ςτο κοινωνικό περιεχόμενο, υπό το πρύςμα του οπούου αποκτούν το ιδιαύτερο νόημϊ τουσ, αυτϋσ οι λεπτομϋρειεσ. Διαπιςτώνουμε ϋτςι την κοινό εξϋλιξη τησ τεχνολογύασ και τησ κοινωνύασ και αντιλαμβανόμαςτε την επινόηςη/εφεύρεςη και τη δημιουργικότητα ωσ κοινωνικϋσ διαδικαςύεσ (Tarde G., 1902, ς ). Σα ϊτομα ϋχουν ςημαςύα, αλλϊ μόνον ςτο πλαύςιο ςυγκεκριμϋνου κοινωνικού περιβϊλλοντοσ (MacKenzie D και MacKenzie D. & Wajcman J. 1985). Οι Barry Barnes και David Bloor, κοινωνιολόγοι τησ επιςτόμησ ςτο Πανεπιςτόμιο του Εδιμβούργου, υποςτόριξαν ςτα ϋργα τουσ (Scientific Knowledge and Sociological Theory, 1974 και Knowledge and Social Imagery, 1976) πωσ οι γνωςιακϋσ διαςτϊςεισ τησ επιςτόμησ αποτελούν απλώσ κοινωνικό καταςκευό και επομϋνωσ εύναι απολύτωσ 4 Η κεωρία Actor-network (ANT) διατυπϊκθκε από τισ εργαςίεσ των Michel Callon (1991) και Bruno Latour (1992) ςτθ χολι Μεταλλειολόγων (École des Mines) ςτο Παρίςι. Η αναλυςι τουσ περιγράφει τθν προοδευτικι εγκακίδρυςθ ενόσ δικτφου ςτο πλαίςιο του οποίου τόςο ο ανκρϊπινοσ όςο και οι μθ-ανκρϊπινοι παράγοντεσ (actors) προςλαμβάνουν ταυτότθτεσ μζςα από τισ κυρίαρχεσ ςτρατθγικζσ τθσ διαντίδραςισ τουσ. Οι ταυτότθτεσ και οι ιδιότθτεσ των παραγόντων προςδιορίηονται μζςα από διαπραγματεφςεισ ανάμεςα ςε εκπροςϊπουσ ανκρωπίνων και μθ ανκρωπίνων δρϊντων (actants). Τπό αυτό το πρίςμα θ «αντιπροςϊπευςθ» κατανοείται ςτθν πολιτικι διάςταςι τθσ, ωσ μια μζκοδοσ ανάκεςθσ κακθκόντων. Η ςθμαντικότερθ από αυτζσ τισ διαπραγματεφςεισ είναι θ «μετάφραςθ», μια πολφπτυχθ διαντίδραςθ κατά τθν οποία οι παράγοντεσ (α) δομοφν κοινοφσ οριςμοφσ και ζννοιεσ, (β) ορίηουν εκπροςϊπουσ και (γ) εγκρίνουν ο ζνασ τον άλλο επιδιϊκοντασ ατομικοφσ και ςυλλογικοφσ ςτόχουσ. τθν κεωρία παράγοντα-δικτφου τόςον οι παράγοντεσ/actors όςο και οι δρϊντεσ/actants επανζρχονται από κοινοφ ςτο προςκινιο κατά τθν αναςυγκρότθςθ του δικτφου διαντιδράςεων (network of interactions) που οδθγεί ςτθν ςτακεροποίθςθ του ςυςτιματοσ. Ωςτόςο, θ κρίςιμθ διαφορά μεταξφ τουσ είναι ότι μόνον οι παράγοντεσ δφνανται να εντάξουν δρϊντεσ ςτο κφκλωμα του ςυςτιματοσ (βλ. Bardini T., 2000) 5 Για τον όρο πρβλ. Pacey A., 1990: 29-31, 58.

13 13 εξαρτημϋνεσ από παρϊγοντεσ όπωσ: ςυμβϊςεισ, παραδόςεισ, ςυμφϋροντα, ςυςχετιςμούσ δυνϊμεων και γόητρο. Κατϊ ςυνϋπεια, οι επιτυχύεσ τησ επιςτόμησ οφεύλουν να αποτιμώνται με όρουσ κοινωνικόσ επιτυχύασ και όχι αλόθειασ ό εμπειρικόσ επϊρκειασ (Μπαλτϊσ Α, 2003, ς. 93). Σο εν λόγω πρόγραμμα αυτo-ονομϊςτηκε «ιςχυρό» ακριβώσ διότι ϋθετε ωσ ςτόχο του να εδραιώςει αυτόν την ϊκρωσ αμφύβολη αναγωγό ολόκληρου του φαινομϋνου τησ επιςτόμησ, που αντιμετωπιζόταν μϋχρι τότε και από τουσ ιςτορικούσ και από τουσ φιλοςόφουσ τησ επιςτόμησ, ςτην εκδοχό κοινωνιολογύασ τησ επιςτόμησ, που πρϋςβευαν οι δύο ειςαγωγεύσ του. Οι ϊνθρωποι αντιλαμβϊνονται τα τεχνόματα (artefact) ωσ εργαλεύα, αν και όχι με τη ςημαςύα τησ ςυμβιωςιμότητασ, που αποδύδει ο Illich ςτα tools for conviviality (Illich I., 1973, ς , 22). Ένα αεροπλϊνο εύναι απλώσ ϋνα εργαλεύο, δηλαδό ϋνα μϋςον που ικανοποιεύ ϋναν ανθρώπινο ςκοπό. Η ύπαρξη μειζόνων τεχνολογιών διαμορφώνουν ςε δεδομϋνη ιςτορικό περύοδο ϋνα ςύνολο ευκαιριών και περιοριςμών που αφορούν ςτισ καινοτομικϋσ δρϊςεισ και επιχειρηματικϋσ ςτρατηγικϋσ των οικονομικών φορϋων. Εδώ υπολανθϊνει η ςπερματικό ϋννοια του τεχνολογικού παραδεύγματοσ (paradigm). 6 ε μια ευρεύα αναλογύα με τον κατϊ Κουν οριςμό του επιςτημονικού παραδεύγματοσ, θα ορύζαμε το τεχνολογικό παρϊδειγμα ωσ πρότυπο και μοντϋλο επύλυςησ επιλεγμϋνων τεχνολογικών προβλημϊτων, που θεμελιώνονται ςε επιλεγμϋνεσ αρχϋσ εκπορευόμενεσ από τισ φυςικϋσ και τισ κοινωνικϋσ επιςτόμεσ- και ςε επιλεγμϋνεσ υλικϋσ τεχνολογύεσ. Θα όταν ύςωσ πιο εύςτοχο να αναφερόμαςτε ςε «θύλακα τεχνολογιών» (cluster of technologies), όπωσ, λόγου χϊρη, πυρηνικϋσ τεχνολογύεσ, τεχνολογύεσ ημιαγωγών, τεχνολογύεσ οργανικόσ χημεύασ κτλ (Dosi G., 1982, ς.152). Όλεσ αυτϋσ όμωσ οι τεχνολογύεσ ϋχουν ϊμεςη επύπτωςη ςτην κοινωνικό καθημερινότητα του ανθρωπύνου βύου. Μια τελικό ςημεύωςη ςχετικϊ με την λειτουργικό αξύα των ΚΕ ςτο πρόγραμμα ςπουδών του τεχνικού πανεπιςτημύου εύναι ότι οι ΚΕ προςφϋρονται για την διδαςκαλύα ςυγγραφόσ (π.χ. εργαςιών) ςτουσ φοιτητϋσ. 7 6 Αυτι θ ιδζα των τεχνολογικϊν παραδειγμάτων ςυνδζεται ςτενά με τθν οπτικι που ειςθγικθκε ο Joseph Alois Schumpeter ( ) ςτουσ επιχειρθματικοφσ κφκλουσ (Business Cycles, 1939), που υπογραμμίηουν αφενόσ τισ αςυνζχειεσ, οι οποίεσ ςχετίηονται με τθν ειςαγωγι ριηικϊν τεχνολογιϊν, και αφετζρου τισ διαςπαςτικζσ επιπτϊςεισ, που μποροφν να προκαλζςουν ςτθ δυναμικι ολόκλθρθσ τθσ οικονομίασ. 7 Αποτελεί κοινότοπθ διαπίςτωςθ των διδαςκόντων ςτα Σεχνικά Πανεπιςτιμια (και όχι μόνο) ότι ακόμθ και πολφ προικιςμζνοι φοιτθτζσ εμφανίηουν ιδιαίτερθ δυςκολία προκειμζνου να διατυπϊςουν τθ ςκζψθ τουσ ςε ζνα ςυνεχζσ κείμενο. Αυτό μπορεί να εξθγθκεί από τθν ζλλειψθ άςκθςθσ ςτθ ςυγγραφι κειμζνων εφόςον θ πανεπιςτθμιακι επίδοςι τουσ αξιολογείται περιςςότερο ςτθ βάςθ τθσ επίλυςθσ προβλθμάτων, τθσ εκτζλεςθσ πειραμάτων ι τθσ ςφνταξθσ εργαςιϊν με τυποποιθμζνθ, ασ ποφμε, δομι (π.χ. εργαςτθριακζσ αναφορζσ, μετριςεισ κτλ). Μακιματα φιλοςοφίασ, ιςτορίασ ι κοινωνιολογίασ μποροφν να ςυντελζςουν ςτθν κάλυψθ αυτοφ του κενοφ ςτθν εκπαίδευςθ των φοιτθτϊν μασ απαιτϊντασ ι, τουλάχιςτον, ενκαρρφνοντάσ

14 14 Επιλεγόμενα Θα μπορούςε να αναρωτηθεύ κανεύσ κατϊ πόςο η διδαςκαλύα ό η μελϋτη των ςπουδών κοινωνιολογύασ και πολιτιςμού με ειδικό αντικεύμενο την επιςτόμη και την τεχνολογύα ϋχουν ενδιαφϋρον ό ςημαςύα ϋξω από ϋνα ςυγκεκριμϋνο ακαδημαώκό τοπύο, αυτό που ονομϊζεται Επιςτόμη, Σεχνολογύα, Κοινωνύα (STS/ Science, Technology, Society) θϋτοντασ το ερώτημα: με ποιον τρόπο, ϊραγε, οι διϊφορεσ προςεγγύςεισ εμπλουτύζουν ό αμφιςβητούν τισ αποδεκτϋσ θεωρητικϋσ αντιλόψεισ, όπωσ εκεύνεσ περύ επιςτόμησ; την απϊντηςη του ερωτόματοσ θα μπορούςαμε να επιςτρατεύςουμε τον Αυςτριακό φιλόςοφο και κοινωνικό κριτικό ςτοχαςτό Ivan Illich ( ) που εκτόσ των ϊλλων ςυγκαταλϋγεται ανϊμεςα ςτουσ αρχικούσ ςυνηγόρουσ (όδη από την δεκαετύα του 1970) υπϋρ τησ ςημαςύασ των προπτυχιακών προγραμμϊτων που περιλϊμβαναν τισ ςπουδϋσ Επιςτόμησ, Σεχνολογύασ, Κοινωνύασ (STS). Εντούτοισ ςε εύκοςι χρόνια περύπου διακόρυξε το τϋλοσ των ςπουδών STS (Illich I., 1999)ˑ τότε διατύπωνε ότι το «παρόν αποτελεύ ϋναν αποχαιρετιςμό ςτα εργαλεύα» (Illich I., 1999, ς. 5). Οι ςπουδϋσ επιςτόμησ και τεχνολογύασ κατϊ τον Illich ϋχουν αφενόσ υπερβεύ την χρηςιμότητϊ τησ και αφετϋρου απωλϋςει το κύροσ που διϋθεταν προ ετών. Άρα, ιςχυρύζεται ότι οι STS δεν ςυνιςτούν κϊποιο μεταρρυθμιςτικό κύνημα και δεν μπορούν να οξυγονωθούν παρϊ μόνο ςτην αντιςηψύα του ακαδημαώκού χώρου. Εφόςον, όμωσ, η επιςτόμη και η τεχνολογύα ςυνυφαύνονται αναςπόςπαςτεσ με πολιτικϊ, οικονομικϊ και ηθικϊ ζητόματα, η ϋρευνα ςτο πεδύο των ςπουδών Επιςτόμησ- Σεχνολογύασ-Κοινωνύασ δεν εύναι αποδεςμευμϋνη από αντύςτοιχεσ αξύεσ και δεν περιορύζεται ςτο περύγραμμα των ακαδημαώκών ςυζητόςεων. Δυο περιοχϋσ που απεικϊζουν παραδειγματικϊ τον παραπϊνω ιςχυριςμό τουσ εύναι: α) τα οικολογικϊ πιςτοποιητικϊ, που επιβϊλλονται από τισ προδιαγραφϋσ ςτα προώόντα τησ ΕΕ τουλϊχιςτον, ϋχουν προκύψει από πρωτοβουλύεσ ευαιςθητοποιημϋνων και ενςυνεύδητων ερευνητών ςτα επιςτημονικϊ εργαςτόρια με τη ςυνεργαςύα κοινωνικών κινημϊτωνˑ8 και τουσ να ςυγγράψουν εργαςίεσ. Θα τουσ βοθκιςει να αποκτιςουν δεξιότθτεσ ςτθ βιβλιογραφικι ζρευνα και ςτθ διατφπωςθ και ανάλυςθ κζςεων και επιχειρθμάτων. Οι δεξιότθτεσ αυτζσ κρίνονται απαραίτθτεσ ςτθν επαγγελματικι ηωι των ςφγχρονων μθχανικϊν-ιδιαίτερα εκείνων που τελικϊσ καλοφνται να κάνουν κάποια πρωτότυπθ ςυμβολι ςτον κλάδο τουσ (Αραγεϊργθσ Α., 2008). Σα μακιματα που ενιςχφουν το πρόγραμμα ςπουδϊν και με τα οποία κα ηυμωκοφν οι φοιτθτζσ του Σεχνικοφ Πανεπιςτθμίου αποτελοφν ουςιαςτικό ςυςτατικό τθσ επαγγελματικισ εργαλειοκικθσ τουσ και του πολιτιςτικοφ εγκοινωνιςμοφ τουσ. 8 Σζτοιεσ ςτρατθγικζσ ι πολιτικζσ ζχουν υιοκετθκεί από τθν κακθμερινι πρακτικι ςε μια πρϊτθ φάςθ και εν ςυνεχεία κεςπίηονται (αναγκαςτικά) ωσ νόμοι ι πολιτικζσ επιλογζσ ςε κρατικό ι διεκνζσ επίπεδο. Κάτι τζτοιο, όμωσ, αποδεικνφει ότι θ

15 15 β) τα ζητόματα φύλου (gender), που βρύςκονται ομούωσ ςτο επύκεντρο τησ ερευνητικόσ εςτύασ τουσ. ε αυτό το πλαύςιο ϋχουν δημοςιευθεύ ϋρευνεσ, που αφορούν ςτην τεχνολογικό (ό τεχνικό) ανικανότητα του γυναικεύου πληθυςμού ό ςτη ςυμμετοχό των γυναικών ςε επιςτημονικϋσ ομϊδεσ. 9 Τπϊρχει μια διϊχυτη εντύπωςη ότι οι ςυντελεςτϋσ των ςπουδών Επιςτόμησ-Σεχνολογύασ- Κοινωνύασ ορύζουν πολύ ςυγκεκριμϋνα την επιςτημονικό γλώςςα τουσ, ώςτε να επικοινωνούν πιο αποτελεςματικϊ. ε αυτό την ιδιόλεκτό τουσ αναφϋρεται η καταςκευαςιοκρατύα, ο τεχνολογικόσ ντετερμινιςμόσ, 10 η θεωρύα παρϊγοντα-δικτύου (ΑΝΣ, actor-network theory), η εθνομεθοδολογύα, το ιςχυρό πρόγραμμα ό οι επόψεισ, για να περιοριςτούμε ςε αυτϊ. Η ςυζότηςη γύρω από αυτϋσ τισ ϋννοιεσ θεωρούμε ότι δεν παραμϋνει μϋςα ςε ϋναν ςτενό ακαδημαώκό κύκλο. Αυτό που ιςχυριζόμαςτε εύναι ότι ο εμβολιαςμόσ των ςπουδών μηχανικού με τα θεωρητικϊ εργαλεύα των μαθημϊτων που διαμορφώνονται από το αντικεύμενο των KE, όπωσ τα μαθόματα STS (Επιςτόμησ-Σεχνολογύασ-Κοινωνύασ), δεν εξοπλύζει απλώσ τον επαγγελματύα των επιςτημονικών καταςκευών, αλλϊ τον καθιςτϊ πιο ενημερωμϋνο ςτο τεχνολογικό φαινόμενο και τον ευαιςθητοποιεύ ςτισ επιπτώςεισ των επεμβϊςεων του ςτο ανθρώπινο και φυςικό περιβϊλλον. Αυτόσ ο τρόποσ βοηθϊει, ώςτε όλη η δουλειϊ, που ζυμώνεται ςτο ςυλλογικό θεωρητικό εργαςτόριο των ςπουδών Επιςτόμησ-Σεχνολογύασ- Κοινωνύασ, αλλϊ επύςησ και ςτισ ΚΕ και ςτισ ςπουδϋσ πολιτιςμού (cultural studies), να βρύςκει την απόχηςη και την κοινωνικό επύδραςό τησ ϋξω από αυτό. Η επύτευξη τησ μεταφορϊσ τεχνογνωςύασ ό γνώςησ (knowledge transfer) θα ςυμβϊλει ςτην κατανόηςη τησ ςυμμετρύασ και η επιτυχύα ό η αποτυχύα μιασ ςυγκεκριμϋνησ τεχνικόσ εξηγεύται ωσ προώόν κοινωνικο-τεχνολογικών εξελύξεων και όχι ωσ αιτύα των εξελύξεων αυτών. Θα εξηγόςει τόςο την ϋννοια τησ αλλαγόσ και ςυνϋχειασ, εξειδικεύοντασ τισ ςυνθόκεσ ςτο πλαύςιο των οπούων επιςυμβαύνει. Ο κοινωνικόσ επιςτόμονασ θα μελετόςει την επιςτόμη και την τεχνολογύα ωσ κοινωνικϊ δομημϋνεσ υπο-κουλτούρεσ. Σα μεταξύ τουσ όρια αποτελούν προώόν κοινωνικών διαπραγματεύςεων. Σο νόημα του τεχνόματοσ, η φύςη τησ αλόθειασ του, εκλαμβϊνεται υπό το πρύςμα τησ κοινωνικόσ καταςκευόσ. Η επιτυχύα τεκμηριώνεται βϊςει των κριτηρύων που θϋτει ϋνα κοινωνικό υποκεύμενο. Η αντύληψη του χωρόχρονου μϋςα από τα μαθόματα των ΚΕ (π.χ. Ιςτορύα και Περιβϊλλον) ςθμαςία των πουδϊν Επιςτιμθσ-Σεχνολογίασ-Κοινωνίασ δεν περιχαρακϊνεται μονάχα ςτο ακαδθμαϊκό περιβάλλον τουσ οφτε και φορά μόνο ομάδεσ λογίων ι τεχνοκρατϊν ερευνθτϊν. 9 Ζθτιματα περί τθσ τεχνικισ ανικανότθτασ των γυναικϊν φαντάηουν ανυπόςτατα και ςε πρακτικό επίπεδο, τϊρα που τα τεχνικά πανεπιςτιμια βρίκουν φοιτθτριϊν και γυναικείου διδακτικοφ και ερευνθτικοφ προςωπικοφ. 10 Για μια ςυνοπτικι κεϊρθςθ του τεχνολογικοφ ντετερμινιςμοφ βλ. Αντωνίου Γ., (2006) Οι Έλλθνεσ Μθχανικοί. Θεμοί και Ιδζεσ , Βιβλιόραμα, Ακινα, ς

16 16 εύναι ουςιαςτικό και αναγκαύα προώπόθεςη για τον ουμανιςτικό εμβολιαςμό του προγρϊμματοσ ςπουδών του Σεχνικού Πανεπιςτημύου και αποτελεύ προτεραιότητα για τουσ ςπουδαςτϋσ, που θα προςφϋρουν τισ υπηρεςύεσ του μηχανικού ςε ϋναν τόπο πυκνό και περύπλοκο ιςτορικϊ, χωρικϊ και πολιτιςτικϊ, όπωσ η Ελλϊδα. Σα μεγϊλα δημόςια ϋργα (οδικού ϊξονεσ όπωσ η Ιονύα και η Εγνατύα) και οι μεγϊλησ κλύμακασ επεμβϊςεισ ςτο ςώμα των πόλεων (όπωσ οι υπόγειοι μητροπολιτικού ςιδηρόδρομοι) αναςύρουν μνημονικϊ ύχνη, τα οπούα προκαλούν την ευαιςθηςύα τησ μνόμησ, τησ αιςθητικόσ, του πολιτιςμού και τησ ιςτορικόσ ςυνϋχειασ του λαού. Ασ μην περιοριςτούμε ςτη χώρα μασ και ασ προςλϊβουμε αυτό τη διαπύςτωςη ωσ δεδομϋνο για τισ ϊλλεσ χώρεσ, τισ οπούεσ καλούνται οι μηχανικού να μελετόςουν, να ςχεδιϊςουν και να υλοποιόςουν μεγϊλα δημόςια ϋργα. Ο επιζητούμενοσ εμβολιαςμόσ του προγρϊμματοσ ςπουδών θα αναδεύξει την ενςωμϊτωςη παρϊγοντα/δομόσ, διότι θα κατανοηθούν οι ιδιαύτεροι ατομικού παρϊγοντεσ, που δρουν ςε ςυγκεκριμϋνεσ καταςτϊςεισ, αλλϊ και οι επιλογϋσ, που περιορύζονται από ευρϋα δομικϊ ςτοιχεύα. Ένασ καλόσ μηχανικόσ εύναι ϋνασ καλόσ τεχνικόσ, καταςκευαςτόσ, κοινωνιολόγοσ, οικονομολόγοσ και πολιτικόσ και δεν εύναι ςκόπιμη διδακτικϊ και επαγγελματικϊ η εκ των προτϋρων (a priori) απομόνωςη των ςπουδών που αφορούν ςτην Κοινωνύα ςτην Σεχνολογύα και ςτην Επιςτόμη από εκεύνεσ που αναφϋρονται ςτην Πολιτικό, ςτα Οικονομικϊ κτλ. Βιβλιογραφύα ΑΝΣΩΝΙΟΤ Γ., (2006) Οι Έλληνεσ Μηχανικού. Θεςμού και Ιδϋεσ , Βιβλιόραμα, Αθόνα, ς ΑΡΑΓΕΩΡΓΗ, Α. (2008) «Πρόταςη για τισ Ανθρωπιςτικϋσ πουδϋσ ςτο Ε.Μ.Π», κεύμενο εργαςύασ του Σομϋα ΑΚΕΔ προσ τη ύγκλητο ΕΜΠ, Πολυτεχνειούπολη ΜΠΑΛΣΑ, Α. (2003) «Η Ιςτορύα και η Υιλοςοφύα τησ Επιςτόμησ απϋναντι ςτισ πουδϋσ Επιςτόμησ και Σεχνολογύασ : πορεύα, δεςμού και αντιπαλότητεσ», Πυρφόροσ, 7, ς BARNES, B. (1974) Scientific Knowledge and Sociological Theory, London & Boston MA: Routledge & Kegan Paul BARDINI, T. (2000) Inventing the Virtual User ςτο: Bootstrapping: Douglas Engelbart, coevolution, and the origins of personal computing, Stanford University Press, ς BIJKER, W. E. και LAW, J. (eds.) (1992) Shaping Technology/Building Society Studies in Sociotechnical Change, Cambridge MA, ΜΙΣ Press BIJKER, W. E. (1995) Of bicycles, bakelites, and bulbs: toward a theory of sociotechnical change. Cambridge MA, MIT Press BIJKER, W. E., HUGHES, T. P., και PINCH, T. J. (1987) The Social construction of technological systems: new directions in the sociology and history of technology. Cambridge MA, MIT Press BLOOR, D. (1976) Knowledge and Social Imagery, London & Boston MA: Routledge & Kegan Paul CALLON, M., (1980) The State and Technical Innovation: a case-study of the electric vehicle in France, Research Policy, 9, ς CALLON, M., & LAW, J. (1982) On Interests and their Transformation: Enrolment and Counter-Enrolment, Social Studies of Science, v. 12, 4 (November), ς CRONBERG, T. (1992) Technology in Social Sciences: the Seamless Theory, Μimeo, Technical University of Denmark, Lyngby, 20 ς. DAVID, P. (1975) Technical Choice, Innovation and Economic Growth: Essays on American and British

17 17 Experience in the Nineteenth Century. Cambridge, Cambridge University Press DIERKES, M. και HOFFMAN, U. (eds.) (1992) New Technology and the Outset: Social Forces in the Shaping of Technological Innovations. Frankfurt /NY, Campus /Westview DOSI, G. (1982) Technological Paradigms and Technological Trajectories: a suggested interpretation of the determinants of technological change, Research Policy, 11, ς EDGERTON D. (1999) From Innovation to Use: Ten Eclectic Theses on the Historiography of Technology History and Technology 16, ς HUGHES, T. P. (1987) The Evolution of Large Technological Systems ςτο: BIJKER, W. E., HUGHES, T. P., και PINCH, T. J. (1987) The Social construction of technological systems: new directions in the sociology and history of technology. Cambridge MA, MIT Press ILLICH, I. (1973) Tools for Conviviality, New York, Harper & Row Publishers ILLICH, I. (1999) The End of Science, Technology and Society Programs: Report on a Conversation with Ivan Illich, Science, Technology and Society, , Fall-Winter LATOUR, B. (1986) Science in Action. Milton Keynes, Open University Press. LOVEJOY, A. O. (1936) The Great Chain of Being, Cambridge MA, Harvard University Press McKENZIE, D. & WAJCMAN, J. (eds.) (1985) The Social Shaping of Technology: How the Refrigerator Got Its Hum, Milton Keynes, Open University Press McKENZIE, D. (1990) Inventing Accuracy: A Historical Sociology of Nuclear Missile Guidance, Cambridge MA, MIT Press PACEY, A. (1991) Technology in World Civilization, Cambridge MA, MIT Press, ς TARDE, G. (1902), «L invention considerée comme moteur de l évolution sociale», Revue Internationale de Sociologie, 7, ς (paper presented in Société de Sociologie de Paris, June 11 th, 1902, ς. 1-12) WILLIAMS, R. και DAVID, E. (1996) The Social Shaping of Technology, Research Policy, 25, ς WILSON, E. O. (1998). Consilience: The Unity of Knowledge. New York, Alfred A. Knopf Inc. ς , 269 WOOLGAR, S. (1991) The Turn to Technology in Social Studies of Science, Science, Technology, & Human Values, vol. 16, 1, winter, ς Ηλεκτρονικές διευθύνσεις στο διαδίκτυο: Θεωρύεσ για την ϋρευνα IS Actor-Network Theory, York University υζότηςη του Ivan Illich με τουσ Jerry Brown και Carl Mitchum We the People, (KPFA March 22, 1996) Johns Hopkins University (Department of Sociology) (USΑ) Irkutsk State Technical University (Faculty of Law, Sociology and Mass Media) (EU) Middle East Technical University (Department of Sociology) (Ankara, Turkey) Technische Universität Berlin. Institut für Soziologie (E.U Germany) Uttar Pradesh Technical University (India, SE Asia) Research-Training.aspx

18 18 Woolgar, Steve (1991). The turn to technology in social studies of science. Science, Technology, & Human Values, 16, Η ΣΡΟΥΗ ΣΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΠΟΤΔΩΝ ΣΗ ΕΠΙΣΗΜΗ ΠΡΟ ΣΗΝ ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΑ Steve Woolgar Αυτό το ϊρθρο εξετϊζει πώσ η ειδικό, θεωρητικό ςημαςύα τησ κοινωνιολογύασ τησ επιςτημονικόσ γνώςησ (Κ.Ε.Γ.) επηρεϊζεται από τισ προςπϊθειεσ εφαρμογόσ υποκειμενικόσ καταςκευαςτικότητασ ςτην τεχνολογύα. Το ϊρθρο δεύχνει ότι, η αποτυχύα να αντιμετωπιςτούν οι πολύ ςημαντικϋσ αναλυτικϋσ αντιπαραθϋςεισ ςτην πρακτικό τησ Κ.Ε.Γ., ϋχει αλλοιώςει την γνόςια ςτρατηγικό ςημαςύα τησ. Συγκεκριμϋνα, η θεώρηςη τησ Κ.Ε.Γ., ωσ επεξηγηματικόσ φόρμουλασ, μειώνει την προοπτικό τησ για βαθιϊ επαναπροςδιόρηςη επιςτημονικών θεμϊτων. Μια θεώρηςη των κριτικών του τεχνολογικού ντετερμινιςμού*, και μερικών εμπειρικών μελετών, αποκαλύπτει παρόμοιεσ αναλυτικϋσ αντιπαραθϋςεισ ςτη κοινωνικό μελϋτη τησ τεχνολογύασ (Κ.Μ.Τ.). Η απαγόρευςη να θεωρηθεύ ό τεχνολογύα ωσ κεύμενο εξετϊζεται κριτικϊ. Το ςυμπϋραςμα εύναι ότι μια προςαρμοςτικό επεξόγηςη αυτού του ςλόγκαν, εύναι απαραύτητη για να ξανακερδηθεύ μερικό από την επιςτημονικό ςημαςύα που ϋχει χαθεύ ςτην καταςκευαςτικό κύνηςη από την Κ.Ε.Γ. ςτην Κ.Μ.Τ. *[ντετερμινιςμόσ εύναι το φιλοςοφικό ςύςτημα, που διακηρύςςει την αρχό ότι κανεύσ δεν εύναι ελεύθεροσ να εύναι αυτόσ που θϋλει επειδό αυτό καθορύζεται, ςε μεγϊλο βαθμό, από το εξωτερικό περιβϊλλον, ςτο όποιο κινεύται] Για όλουσ αυτούσ που παρακολουθούν την επιςτόμη, αποτελεύ ϋνα ιδιαύτερα αξιοπρόςεκτο γεγονόσ η ϋκφραςη ενδιαφϋροντοσ μιασ επιςτόμησ για ϋνα καινούργιο αντικεύμενο. αυτό το ςημεύο εύναι, που βρύςκουμε μερικϋσ φορϋσ αςυνόθιςτα ξεκϊθαρουσ ιςχυριςμούσ ςχετικϊ με το πεδύο δρϊςησ και εφαρμογών αυτόσ τησ επιςτόμησ, ςχετικϊ με την ικανότητϊ τησ να ξεπερνϊ τα καθιερωμϋνα όρια και ςχετικϊ με τον τρόπο ςύνδεςόσ τησ με τον τομϋα του καινούργιου αντικειμϋνου.(1)αυτϋσ οι προγραμματικϋσ ςυζητόςεισ εύναι αποκαλυπτικϋσ, γιατύ ςυχνϊ περιϋχουν αναπαραςτϊςεισ του τύπου και τησ δομόσ τησ αντιπαρϊθεςησ (και αιτιολόγηςό τησ), που χαρακτηρύζουν αυτόν την επιςτόμη. Επιπλϋον, προςπϊθειεσ για να εφαρμοςτεύ μια όδη υπϊρχουςα αναλυτικό ϊποψη ς ϋνα καινούργιο αντικεύμενο, αποκαλύπτουν (ύςωσ πιο ξεκϊθαρα από ότι εύναι εμφανϋσ από την καθημερινό ρουτύνα τησ δουλειϊσ τησ επιςτόμησ) βαςικϋσ υποθϋςεισ, που λαμβϊνονται ωσ δεδομϋνεσ, ςχετικϊ με το χαρακτόρα και την κατϊςταςη τησ επιςτόμησ. Εν ςυντομύα, όταν μια επιςτόμη ανούγεται ς ϋνα καινούργιο αντικεύμενο δημιουργεύ μια κατϊλληλη ευκαιρύα για την ανακϊλυψη περιςςότερων ςτοιχεύων ςχετικϊ με την επεξηγηματικό ρητορικό που ςτηρύζει την επιςτόμη αυτό. Η επιςτόμη, που ϋχω ςτο μυαλό μου, εύναι η κοινωνιολογύα τησ επιςτημονικόσ γνώςησ (Κ.Ε.Γ.) και το καινούργιο αντικεύμενο εύναι η τεχνολογύα. Μη δύνετε, για την ώρα, ςημαςύα ςτον επύμαχο χαρακτηριςμό μου, αυτού του μϋρουσ τησ δουλειϊσ, ωσ επιςτόμη. Σα τελευταύα χρόνια, ϋγινε μια ςχεδόν προςβλητικό ειςβολό από μερικούσ κοινωνιολόγουσ

19 19 τησ επιςτημονικόσ γνώςησ (Κ.Ε.Γ.) ςτην κοινωνικό μελϋτη τησ τεχνολογύασ (Κ.Μ.Σ.)(2), και αυτόσ ο ςυγγραφϋασ δεν αποτελεύ εξαύρεςη.(3) Σι ευθύνεται για αυτό την κύνηςη από την επιςτόμη ςτην τεχνολογύα; Εύναι δελεαςτικό να μαντϋψει κανεύσ ότι ευθύνεται η ςημαντικότητα παραγόντων, όπωσ η αυξημϋνη διαθεςιμότητα πόρων για ϋρευνα πϊνω ςτο κοινωνικό περιεχόμενο τησ τεχνολογύασ (για παρϊδειγμα η πρόςφατη πρωτοβουλύα Π.Π.Ε.Σ.(4) ςτα Ηνωμϋνα Βαςύλεια) αυτό η κατϊςταςη με τη ςειρϊ τησ δύνει ϋμφαςη ςτην αναγκαιότητα για χρόςιμη ( ςχετικό με την τακτικό ) κοινωνικό επιςτημονικό ϋρευνα. Eνώ η Κ.Ε.Γ. ϋχει γενικϊ αςχοληθεύ με τη γνόςια ακαδημαώκό ϋρευνα, η Κ.Μ.Σ. ϋχει τη ρητορικό γοητεύα τησ ενδεχόμενησ χρηςιμότητασ(5). Όμωσ, αυτό το εύδοσ του ιςχυριςμού φαύνεται να μην εύναι αρκετό για να εξηγόςει αυτόν την κύνηςη από την επιςτόμη ςτην τεχνολογύα (cf. Bloor, 1976). υγκεκριμϋνα, αυτό η γραμμό αιτιολόγηςησ αποτυγχϊνει να δώςει λόγο για το περιεχόμενο των επεξηγόςεων τησ Κ.Μ.Σ. Παρόλο που ορύζει για ποιο λόγο ϋνα διαφορετικό εύδοσ αντικειμϋνου εύναι ο ςτόχοσ τησ επεξόγηςησ, δε μασ λϋει γιατύ εφαρμόζεται η ύδια φόρμα επεξόγηςησ, αλλϊ ούτε και μαθαύνουμε πολλϊ ςχετικϊ με το περιεχόμενο αυτόσ τησ εφαρμογόσ. Ένα αξιοςημεύωτο χαρακτηριςτικό, τησ κύνηςησ από την επιςτόμη ςτην τεχνολογύα, εύναι ότι οι κοινωνιολόγοι που εμπλϋκονται, μϋχρι τώρα ϋχουν δεύξει λιγότερο ενδιαφϋρον ςτην αιτιολόγηςη τησ κύνηςησ, από το να επιδεύξουν την ύπαρξόσ τησ. Για παρϊδειγμα, o Pinch και ο Bijker ([1984] 1987) ενδιαφϋρονται περιςςότερο να υποςτηρύξουν ότι η κοινωνικό καταςκευαςτικό οπτικό γωνύα μπορεύ να εφαρμοςτεύ ςτην τεχνολογύα, από το να εξηγόςουν γιατύ αυτό η πιθανότητα ϋγινε εμφανόσ(6). Αυτό η ϋλλειψη (τησ απαραύτητησ) προςοχόσ ςτο ερώτημα, για το τι ευθύνεται για την κύνηςη από την επιςτόμη ςτην τεχνολογύα μπορεύ να κατανοηθεύ ςαν αποτϋλεςμα των βαςικών υποθϋςεων ςχετικϊ με την κατϊςταςη τησ κοινωνικόσ ανϊλυςησ και επεξόγηςησ. υγκεκριμϋνα, πιςτεύω, μια ϋλλειψη (τησ απαραύτητησ) ευαιςθηςύασ μασ βϊζει ςε κύνδυνο να ξεχϊςουμε την ςτρατηγικό θεωρητικό ςημαςύα τησ Κ.Ε.Γ. Σώρα, πρϋπει επειγόντωσ να εκτιμόςουμε το πώσ η ςτρατηγικό ςημαςύα τησ Κ.Ε.Γ. επηρεϊζεται από την κύνηςη ςτην Κ.Μ.Σ. Εν ςυντομύα,τι εύναι αυτό που κερδύζεται ό χϊνεται με την ςτροφό των κοινωνικών μελετών τησ επιςτόμησ ςτην τεχνολογύα; Αυτό το ϊρθρο ςτοχεύει ςτο να θϋςει αυτό την ερώτηςη(7). Επύςησ, προςπαθεύ να εξετϊςει τι αποκαλύπτει αυτό η κύνηςη ςχετικϊ με τη ρητορικό δομό τησ Κ.Ε.Γ. Ποια εύναι η κατϊςταςη τησ; Σι ϋχει επιτευχθεύ; Πού ϋχουμε φτϊςει και τι ϋρχεται μετϊ; υγκεκριμϋνα,

20 20 τι γύνεται η αυθεντικό προοπτικό και τα χαρακτηριςτικϊ τησ Κ.Ε.Γ. όταν βρύςκει ϋνα καινούργιο αντικεύμενο; Αυτό το ϊρθρο δεν προςπαθεύ να απαντόςει ς αυτϋσ τισ ερωτόςεισ εξ ολοκλόρου, αλλϊ απλϊ προςπαθεύ να θϋςει τισ προώποθϋςεισ για την απϊντηςό τουσ. υγκεκριμϋνα, η ςυζότηςη επικεντρώνεται ςτισ υποκειμενικϋσ καταςκευαςτικϋσ εκδοχϋσ τησ Κ.Ε.Γ. και τησ Κ.Μ.Σ. περιςςότερο από ότι ςτισ ϊλλεσ παραμϋτρουσ (για παρϊδειγμα, το δύκτυο ηθοποιών και τα μοντϋλα μετϊφραςησ: Callon, 1980, 1986 Latour, 1987 Law, 1987)(8) Σο πρώτο μϋροσ του ϊρθρου δύνει την περύληψη αυτού, που εγώ θεωρώ ωσ τη ςτρατηγικό ςημαςύα τησ υποκειμενικόσ καταςκευαςτικόσ ϊποψησ ςτισ κοινωνικϋσ μελϋτεσ τησ επιςτόμησ. Θεωρώ, ότι παρϊ την προοπτικό τησ, η Κ.Ε.Γ. ϋχει αποτύχει να αναπτύξει μερικϋσ από τισ πιο βαςικϋσ παραμϋτρουσ τησ ςχετικόσ καταςκευαςτικότητασ. Αυτό η αποτυχύα εύναι μια τρανταχτό απόδειξη του γεγονότοσ, ότι οριςμϋνεσ πολύ ςημαντικϋσ αναλυτικϋσ αντιπαραθϋςεισ ςτην Κ.Ε.Γ. πρϋπει να γύνουν αντικεύμενο ϋρευνασ. Σο δεύτερο μϋροσ του ϊρθρου εξετϊζει τισ ςυνϋπειεσ αυτόσ τησ κατϊςταςησ των υποθϋςεων για την εφαρμογό τησ Κ.Ε.Γ. ςτην τεχνολογύα. Αναγνωρύζει παρόμοιεσ αντιπαραθϋςεισ και ςτην Κ.Μ.Σ. και θεωρεύ ότι αυτϋσ εύναι αποτϋλεςμα του γεγονότοσ ότι η τεχνολογύα ϋχει θεωρηθεύ ϋνα αντικεύμενο ευϊλωτο ςτην υποκειμενικό καταςκευαςτικό φόρμουλα. Σϋλοσ, εξετϊζοντασ τρεισ διαφορετικούσ τρόπουσ να ερμηνεύςει την τεχνολογύα ςαν κεύμενο, το ϊρθρο εξετϊζει πώσ η ςτρατηγικό ςημαςύα των κοινωνικών μελετών τησ επιςτόμησ θα μπορούςε να αναδιοργανωθεύ αναφορικϊ με την τεχνολογύα. Παρόλο που η ςυζότηςη παύρνει τη μορφό μιασ ειλικρινούσ αύτηςησ για μεγαλύτερη προςαρμοςτικότητα, ευκαιρύεσ για τϋτοιασ μορφόσ πειρϊματα υπϊρχουν ς αυτό το ϊρθρο.(9)η μορφό τησ διαφωνύασ ακούγεται ς όλο το ϊρθρο, εκτόσ από την αμϋςωσ επόμενη παρϊγραφο, όπου οι ενωμϋνεσ φωνϋσ από ολόκληρη την κοινότητα των κοινωνικών μελετών τησ επιςτόμησ και τησ τεχνολογύασ (ςυμπεριλαμβανομϋνου και εμϋνα), δυςτυχώσ, καταλόγουν ςε μια ςύντομη διακόρυξη. Η πρόοδοσ ςτην Κ.Ε.Γ. Ένασ πιο προκλητικόσ τρόποσ να τεθεύ η κεντρικό ερώτηςη αυτού του ϊρθρου εύναι να ρωτόςει κανεύσ ςε ποιο βαθμό η Κ.Μ.Σ. εύναι πιθανόν να (ό ύςωσ ϋχει όδη) επαναλϊβει τα ύδια λϊθη όπωσ η Κ.Ε.Γ. Πώσ τολμώ να θεωρόςω τον εαυτό μου ικανό να ςυμπερϊνει λϊθη; Απλϊ, ϋψαχνα για ϋνα καινούργιο τρόπο να θϋςω την ερώτηςη για την πρόοδο ςτην κοινωνιολογύα τησ επιςτόμησ. το ςημεύο που η Κ.Ε.Γ. βρύςκει ϋνα καινούργιο αντικεύμενο, μοιϊζει εξαιρετικϊ εύςτοχο να ρωτόςει κανεύσ για την κατεύθυνςη, την κατϊςταςη και την πρόοδο του

Νέο Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου. Δρ Ζωή Καραμπατζάκη, Σχολική Σύμβουλος 21 ης Περιφέρειας Π.Α.

Νέο Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου. Δρ Ζωή Καραμπατζάκη, Σχολική Σύμβουλος 21 ης Περιφέρειας Π.Α. Νέο Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου Δρ Ζωή Καραμπατζάκη, Σχολική Σύμβουλος 21 ης Περιφέρειας Π.Α. Γιατύ νϋο Πρόγραμμα; Επειδό η λογικό πορεύα των προγραμμϊτων ςπουδών εύναι η επικαιροπούηςη και η βελτύωςη,

Διαβάστε περισσότερα

Αρχϋσ του NCTM. Αρχϋσ του NCTM. Αρχϋσ του NCTM. Διδακτικό Μαθηματικών ΙΙ. Μϊθημα 9 ο Αξιολόγηςη

Αρχϋσ του NCTM. Αρχϋσ του NCTM. Αρχϋσ του NCTM. Διδακτικό Μαθηματικών ΙΙ. Μϊθημα 9 ο Αξιολόγηςη Διδακτικό Μαθηματικών ΙΙ Μϊθημα 9 ο Αξιολόγηςη 1. Μαθηματικϊ: περιεχόμενο ςχολικών Μαθηματικών διϊρθρωςη «ύλησ» η αξιολόγηςη ςυνόθωσ επικεντρώνεται ςε ανϊκληςη αςύνδετων πληροφοριών και λεπτομερειών. Αντύ

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιαςμόσ & Εκπόνηςη Εκπαιδευτικήσ Ζρευνασ

Σχεδιαςμόσ & Εκπόνηςη Εκπαιδευτικήσ Ζρευνασ Σχεδιαςμόσ & Εκπόνηςη Εκπαιδευτικήσ Ζρευνασ Μάθημα 1 ο : Ειςαγωγή ςτην Εκπαιδευτική Ζρευνα Νύκη ιςςαμπϋρη- Δημότρησ Κολιόπουλοσ χολό Ανθρωπιςτικών & Κοινωνικών Επιςτημών Σμόμα Επιςτημών τησ Εκπαύδευςησ

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγόσ πουδών 2014-2015

Οδηγόσ πουδών 2014-2015 Οδηγόσ πουδών 2014-2015 ΕΞ ΑΠΟΣΑΕΨ ΕΠΙΜΟΡΥΨΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «Νεοελληνικό Λογοτεχνύα & Χηφιακϋσ Σεχνολογύεσ» ΚΕΝΣΡΟ ΔΙΑ ΒΙΟΤ ΜΑΘΗΗ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΙΛΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΙΨΑΝΝΙΝΨΝ Ειςαγωγικϊ τοιχεύα

Διαβάστε περισσότερα

Απολυτόριεσ Εξετϊςεισ Ημερόςιων Γενικών Λυκεύων. Εξεταζόμενο Μϊθημα: Νεοελληνική Γλώςςα, Ημ/νύα: 14 Μαύου 2010. Ενδεικτικέσ Απαντήςεισ Θεμάτων

Απολυτόριεσ Εξετϊςεισ Ημερόςιων Γενικών Λυκεύων. Εξεταζόμενο Μϊθημα: Νεοελληνική Γλώςςα, Ημ/νύα: 14 Μαύου 2010. Ενδεικτικέσ Απαντήςεισ Θεμάτων Απολυτόριεσ Εξετϊςεισ Ημερόςιων Γενικών Λυκεύων Εξεταζόμενο Μϊθημα: Νεοελληνική Γλώςςα, Ημ/νύα: 14 Μαύου 2010 Ενδεικτικέσ Απαντήςεισ Θεμάτων Α1 Σε μια ανϊλυςη ςχετικϊ με την αυτομόρφωςη, η ςυγγραφϋασ πραγματεύεται

Διαβάστε περισσότερα

Άδειες Χρήσης. Ειδικά Θέματα Μαθηματικών. Περί δημιουργικότητας (συνέχεια) Διδάσκων : Επίκουρος Καθηγητής Κ. Τάτσης

Άδειες Χρήσης. Ειδικά Θέματα Μαθηματικών. Περί δημιουργικότητας (συνέχεια) Διδάσκων : Επίκουρος Καθηγητής Κ. Τάτσης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Άδειες Χρήσης Ειδικά Θέματα Μαθηματικών Περί δημιουργικότητας (συνέχεια) Διδάσκων : Επίκουρος Καθηγητής Κ. Τάτσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας

Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας εμινϊρια επτεμβρύου 2015 ΕΜΕ Υιλολογικών Μαθημϊτων χολικό χρονιϊ 2015 2016 Μαύρη Κουτςελύνη (διαςκευό) Οι Δεύκτεσ ωσ απόρροια τησ Αξιολόγηςησ των ΑΠ τη βϊςη τησ Αξιολόγηςησ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΕ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΕ ΣΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΩΝ

ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΕ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΕ ΣΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΩΝ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΕ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΕ ΣΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΩΝ Ιατρική και νζεσ προοπτικζσ Ιατρικό : ϋνα από τα πιο δημοφιλό και αγαπητϊ επαγγϋλματα ςτη χώρα μασ Η εικόνα του γιατρού όμωσ ϋχει αλλϊξει από αυτόν Σε αυτήν τα

Διαβάστε περισσότερα

**************** Η ΤΓΧΡΟΝΗ ΜΟΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΗ ΔΕΤΣΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ:

**************** Η ΤΓΧΡΟΝΗ ΜΟΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΗ ΔΕΤΣΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ: Σελίδα1 ΚΑΝΕΛΛΑΣΟΤ ΒΙΒΗ Γ., 2009, «Η ςύγχρονη μουςικό παιδεύα ςτη δευτεροβϊθμια εκπαύδευςη, η περύπτωςη των μουςικών ςχολεύων», Πρακτικά 2 ου επιςτημονικού ςυνεδρίου «Μουςική Παιδεία & Μουςικά Σχολεία:

Διαβάστε περισσότερα

Το Νέο Εκπαιδευηικό Σύζηημα

Το Νέο Εκπαιδευηικό Σύζηημα ελύδα1 Το Νέο Εκπαιδευηικό Σύζηημα Από το ςχολικό ϋτοσ 2013-2014 και για τουσ μαθητϋσ που φοιτούν ςτην Α Λυκεύου ϋχει τεθεύ ςε ιςχύ το νϋο αναλυτικό πρόγραμμα. τόχοσ των αλλαγών εύναι να ενδυναμωθούν τα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΟΓΙΚΟΣ ΦΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΣΑΚΦΑΡΩΓΗ ΓΙΑΒΗΤΗ ΣΤΗΝ ΔΛΛΑΓΑ

Ο ΟΓΙΚΟΣ ΦΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΣΑΚΦΑΡΩΓΗ ΓΙΑΒΗΤΗ ΣΤΗΝ ΔΛΛΑΓΑ Ο ΟΓΙΚΟΣ ΦΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΣΑΚΦΑΡΩΓΗ ΓΙΑΒΗΤΗ ΣΤΗΝ ΔΛΛΑΓΑ 1 Ο Σακχαρώδησ Διαβότησ (ΣΔ) εύναι μια μεταβολικό διαταραχό και αποτελεύ ϋνα από τα ςυχνότερα χρόνια νοςόματα και μια από τισ ςημαντικότερεσ αιτύεσ πρόωρησ

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα που πλαιςιώνουν το Πιςτοποιητικό Παιδαγωγικήσ και Διδακτικήσ Επάρκειασ (ΠΠΔΕ) για το ακ. έτοσ 2016/17

Μαθήματα που πλαιςιώνουν το Πιςτοποιητικό Παιδαγωγικήσ και Διδακτικήσ Επάρκειασ (ΠΠΔΕ) για το ακ. έτοσ 2016/17 Μαθήματα που πλαιςιώνουν το Πιςτοποιητικό Παιδαγωγικήσ και Διδακτικήσ Επάρκειασ (ΠΠΔΕ) για το ακ. έτοσ 2016/17 Απόκτηςη Πιςτοποιητικού Παιδαγωγικήσ και Διδακτικήσ Επάρκειασ Σύμφωνα με τον Ν.3848/2010 ϊρθρο

Διαβάστε περισσότερα

Εννοιολογικόσ προςδιοριςμόσ εξωτερικόσ και εςωτερικόσ επικοινωνύασ Μορφϋσ εςωτερικόσ επικοινωνύασ Τρόποι επικοινωνύασ με τισ διϊφορεσ ομϊδεσ κοινού

Εννοιολογικόσ προςδιοριςμόσ εξωτερικόσ και εςωτερικόσ επικοινωνύασ Μορφϋσ εςωτερικόσ επικοινωνύασ Τρόποι επικοινωνύασ με τισ διϊφορεσ ομϊδεσ κοινού Εννοιολογικόσ προςδιοριςμόσ εξωτερικόσ και εςωτερικόσ επικοινωνύασ Μορφϋσ εςωτερικόσ επικοινωνύασ Τρόποι επικοινωνύασ με τισ διϊφορεσ ομϊδεσ κοινού Εννοιολογικόσ προςδιοριςμόσ τυπικόσ και ϊτυπησ επικοινωνύασ

Διαβάστε περισσότερα

Εγχειρίδιο Χρήσης των Εργαλείων Αναγνώρισης Χαρισματικών Μαθητών στα Μαθηματικά

Εγχειρίδιο Χρήσης των Εργαλείων Αναγνώρισης Χαρισματικών Μαθητών στα Μαθηματικά Εγχειρίδιο Χρήσης των Εργαλείων Αναγνώρισης Χαρισματικών Μαθητών στα Μαθηματικά ΕΓΦΕΙΡΙΔΙΟ ΦΡΗΗ ΕΡΓΑΛΕΙΨΝ ΑΝΑΓΝΨΡΙΗ ΕΙΑΓΨΓΗ Η ύπαρξη ϋγκυρων και αξιόπιςτων εργαλεύων αναγνώριςησ χαριςματικών μαθητών κρύνεται

Διαβάστε περισσότερα

Ένασ άνθρωποσ που δεν ςτοχάζεται για τον εαυτό του δεν ςτοχάζεται καθόλου». Oscar Wilde

Ένασ άνθρωποσ που δεν ςτοχάζεται για τον εαυτό του δεν ςτοχάζεται καθόλου». Oscar Wilde Ένασ άνθρωποσ που δεν ςτοχάζεται για τον εαυτό του δεν ςτοχάζεται καθόλου». Oscar Wilde Σπανάκη Βιργινία Αναπληρώτρια Προϊςταμένη ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Ηρακλείου Τι είναι το θμερολόγιο αναςτοχαςμοφ; Ο όροσ ημερολόγιο

Διαβάστε περισσότερα

&

& ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΩΝ Πλ. Άγιων Θεοδώρων 3 Αθήνα, 10561, Τ.Θ. 4239 E-mail: seksociology@gmail.com & ltsapatsari1@gmail.com http://www.sek-sociology.gr Τηλ. επικοινωνίας: 2114037963 Αριθ. Πρωη.

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Κοινωνική Παιδαγωγική και βαςικέσ παιδαγωγικέσ έννοιεσ

Μάθημα: Κοινωνική Παιδαγωγική και βαςικέσ παιδαγωγικέσ έννοιεσ Βαςίλησ Α. Πανταζήσ Μάθημα: Κοινωνική Παιδαγωγική και βαςικέσ παιδαγωγικέσ έννοιεσ Ι. ΒΑΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΟ Πανεπιςτόμιο χολό Σμόμα ΘΕΑΛΙΑ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΣΟΤ ΑΝΘΡΩΠΟΤ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΣΜΗΜΑ ΠΡΟΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ Σομϋασ

Διαβάστε περισσότερα

Επικοινωνύα. twitter: tatsis_kostas Τηλϋφωνο: Ώρεσ ςυνεργαςύασ: κλειδύ: did2009

Επικοινωνύα. twitter: tatsis_kostas Τηλϋφωνο: Ώρεσ ςυνεργαςύασ:  κλειδύ: did2009 Διδακτική Μαθηματικών ΙΙ Μάθημα 1 ο Εισαγωγή Περιεχόμενο μαθόματοσ Επανϊληψη Παρϊγοντεσ που επιδρούν ςτο διδακτικό ςχεδιαςμό 2-3 προαιρετικϋσ εργαςύεσ Σχϋδια διδαςκαλύασ Εργαςύα ςε ομϊδεσ 2-4 ατόμων Βαθμόσ:

Διαβάστε περισσότερα

Η Διαύρεςη 134:5. Η Διαύρεςη 134:5. Διδακτική Μαθηματικών ΙΙ

Η Διαύρεςη 134:5. Η Διαύρεςη 134:5. Διδακτική Μαθηματικών ΙΙ Διδακτική Μαθηματικών ΙΙ Μάθημα 4 ο Η διαίρεςη (ςυνέχεια) Είδη ερωτήςεων Η Διαύρεςη 134:5 Μεριςμού Θϋλω να μοιρϊςω 134 ςε 5 Μέτρηςησ Θϋλω να βρω πόςεσ ομϊδεσ των 5 υπϊρχουν ςτο 134 Αντίςτροφη του πολλαπλαςιαςμού

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Αξιολόγηση. Παναγιώτησ Χατζηλάμπρου.

Εκπαιδευτική Αξιολόγηση. Παναγιώτησ Χατζηλάμπρου. Εκπαιδευτική Αξιολόγηση Παναγιώτησ Χατζηλάμπρου pchatzila@gmail.com Τι είναι αξιολόγηςη; Η διαδικαςύα αποτύμηςησ τησ αξύασ ενόσ προςώπου, πρϊγματοσ, θεςμού, ςυςτόματοσ. Η εφαρμογό τησ Αξιολόγηςησ ςτην

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακασ τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφών. Πλόρεσ ελληνικό περιβϊλλον (interface) για Διαχειριςτϋσ, Εκπαιδευτϋσ, Εκπαιδευόμενουσ

Πίνακασ τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφών. Πλόρεσ ελληνικό περιβϊλλον (interface) για Διαχειριςτϋσ, Εκπαιδευτϋσ, Εκπαιδευόμενουσ Τλοποίηςη προγραμμάτων με την μέθοδο τησ τηλεκατάρτιςησ 1 Τλοπούηςη προγραμμϊτων με την μϋθοδο τησ τηλεκατϊρτιςησ δύναται να λϊβει χώρα μετϊ από πλόρωσ αιτιολογημϋνο αύτημα του Κλαδικού Υορϋα (Αναδόχου),

Διαβάστε περισσότερα

A1. Να γρϊψετε την περύληψη του κειμϋνου που ςασ δόθηκε (100-120 λϋξεισ). Μονάδεσ 25

A1. Να γρϊψετε την περύληψη του κειμϋνου που ςασ δόθηκε (100-120 λϋξεισ). Μονάδεσ 25 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΚΑΙ Δ ΣΑΞΗ ΕΠΕΡΙΝΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΤΣΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΤ 2015 ΕΞΕΣΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΑ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟ: Εμείσ και οι αρχαίοι χώροι

Διαβάστε περισσότερα

«Δυνατότητεσ και προοπτικϋσ του επαγγϋλματοσ που θϋλω να ακολουθόςω μϋςα από το Διαδύκτυο».

«Δυνατότητεσ και προοπτικϋσ του επαγγϋλματοσ που θϋλω να ακολουθόςω μϋςα από το Διαδύκτυο». «Δυνατότητεσ και προοπτικϋσ του επαγγϋλματοσ που θϋλω να ακολουθόςω μϋςα από το Διαδύκτυο». Επαγγελματικόσ Τομϋασ: Ιατρικό Συμμετϋχοντεσ: Χαώκϊλησ Δημότρησ Κεραμιδϊσ Δημότρησ Κατςικονούρησ Θανϊςησ Λαμπρόπουλοσ

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιαςμόσ & Εκπόνηςη Εκπαιδευτικήσ Έρευνασ

Σχεδιαςμόσ & Εκπόνηςη Εκπαιδευτικήσ Έρευνασ Σχεδιαςμόσ & Εκπόνηςη Εκπαιδευτικήσ Έρευνασ Μάθημα 6 ο : Επιςκόπηςη- Πειραματική Έρευνα Νίκη Σιςςαμπέρη-Δημήτρησ Κολιόπουλοσ Σχολή Ανθρωπιςτικών & Κοινωνικών Επιςτημών Τμήμα Επιςτημών τησ Εκπαίδευςησ &

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΠΑΙΚ Θεςςαλονύκησ, /02/2011

ΕΠΠΑΙΚ Θεςςαλονύκησ, /02/2011 1 ΕΠΠΑΙΚ Θεςςαλονύκησ, 2010-2011 21/02/2011 Εξετϊςεισ ςτη Γενικό και Εξελικτικό Ψυχολογύα Διδϊςκων: Οικονόμου Ανδρϋασ Όνομα φοιτητό / φοιτότριασ:... Τμόμα: E1 E2 E3 E4 E5 Βαθμόσ:. Προςοχό: ϊριςτα οι 100

Διαβάστε περισσότερα

Άδειες Χρήσης. Ειδικά Θέματα Μαθηματικών. Μαθηματικά στην εκπαίδευση: Επίλυση προβλήματος - Ρεαλιστικά Μαθηματικά

Άδειες Χρήσης. Ειδικά Θέματα Μαθηματικών. Μαθηματικά στην εκπαίδευση: Επίλυση προβλήματος - Ρεαλιστικά Μαθηματικά ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Άδειες Χρήσης Ειδικά Θέματα Μαθηματικών Μαθηματικά στην εκπαίδευση: Επίλυση προβλήματος - Ρεαλιστικά Μαθηματικά Διδάσκων : Επίκουρος Καθηγητής Κ. Τάτσης

Διαβάστε περισσότερα

Πποκλήζειρ καηά ηην ένηαξή ηοςρ

Πποκλήζειρ καηά ηην ένηαξή ηοςρ Πποκλήζειρ καηά ηην ένηαξή ηοςρ Από τη Χρυςϊνθη Σταύρου Β.Δ.Σχολόσ Κωφών Συντονύςτρια Προγρϊμματοσ Στόριξησ Παιδιών με Απώλεια Ακοόσ ςτη Μϋςη Εκπαύδευςη Ειςαγωγό Βαρόκοα παιδιϊ, παιδιϊ με κοχλιακϊ εμφυτεύματα

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικϊ. Β' Ενιαύου Λυκεύου. (μϊθημα κοινού κορμού) Υιλοςοφύα - κοπού

Μαθηματικϊ. Β' Ενιαύου Λυκεύου. (μϊθημα κοινού κορμού) Υιλοςοφύα - κοπού Μαθηματικϊ Β' Ενιαύου Λυκεύου (μϊθημα κοινού κορμού) Υιλοςοφύα - κοπού Η διδαςκαλύα των Μαθηματικών Κοινού Κορμού επιδιώκει να δώςει ςτο μαθητό τα εφόδια για την αντιμετώπιςη καθημερινών αναγκών ςε αριθμητικϋσ

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΟΤ ΦΟΛΕΙΟΤ ΠΡΟ ΣΟΤ ΓΟΝΕΙ. - Θέςη υπεύθυνου προςώπου για την ςυμπλήρωςη του ερωτηματολογίου: Ερωτηματολόγιο

ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΟΤ ΦΟΛΕΙΟΤ ΠΡΟ ΣΟΤ ΓΟΝΕΙ. - Θέςη υπεύθυνου προςώπου για την ςυμπλήρωςη του ερωτηματολογίου: Ερωτηματολόγιο ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΟΤ ΦΟΛΕΙΟΤ ΠΡΟ ΣΟΤ ΓΟΝΕΙ Γενικέσ Πληροφορίεσ για το ςχολείο/τον οργανιςμό - Όνομα του ςχολείου: - Διεύθυνςη: - Είδοσ Σχολείου: - Δημοτικό Σχολεύο - Δημοτικό Σχολεύο Ειδικόσ Εκπαύδευςησ

Διαβάστε περισσότερα

υλλογικέσ διαπραγματεύςεισ και προςδιοριςτικοί παράγοντεσ τησ ανταγωνιςτικότητασ

υλλογικέσ διαπραγματεύςεισ και προςδιοριςτικοί παράγοντεσ τησ ανταγωνιςτικότητασ ΕΠΣΕΜΒΡΙΟ 2011 ΑΝΑΛΤΕΙ / 7 υλλογικέσ διαπραγματεύςεισ και προςδιοριςτικοί παράγοντεσ τησ ανταγωνιςτικότητασ ΓΕΩΡΓΙΟ ΑΡΓΕΙΣΗ ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΜΑΚΡΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤ ΜΕΣΑΧΗΜΑΣΙΜΟΤ Ειςήγηςη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΤΕΙ / 12. Οικονομικό κρύςη και μϋθοδοι αναζότηςησ εργαςύασ

ΑΝΑΛΤΕΙ / 12. Οικονομικό κρύςη και μϋθοδοι αναζότηςησ εργαςύασ ΑΠΡΙΛΙΟ 2012 ΑΝΑΛΤΕΙ / 12 Οικονομικό κρύςη και μϋθοδοι αναζότηςησ εργαςύασ ΑΓΓΕΛΟ ΕΤΣΡΑΣΟΓΛΟΤ ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΑΧΟΛΗΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΙΑΚΩΝ ΧΕΕΩΝ Περιεχόμενα 1. Ειςαγωγό... 2 2. Η θεωρητικό τεκμηρύωςη των μεθόδων

Διαβάστε περισσότερα

Τρύτη Διϊλεξη Μοντϋλα Διαδικαςύασ Λογιςμικού Μϋροσ Α

Τρύτη Διϊλεξη Μοντϋλα Διαδικαςύασ Λογιςμικού Μϋροσ Α Τρύτη Διϊλεξη Μοντϋλα Διαδικαςύασ Λογιςμικού Μϋροσ Α Κύκλοσ Ζωόσ Λογιςμικού Μοντϋλο Διαδικαςύασ Λογιςμικού Διαδικαςύα Λογιςμικού Κριτόρια Αξιολόγηςησ Μοντϋλων Απλότητα και Σταθερότητα Απαιτόςεων Κύνδυνοι

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετιςμόσ Αντιπροέδρου του Συμβουλίου του Οικονομικού Πανεπιςτημίου Αθηνών, Καθηγητή Γεώργιου Ι. Αυλωνίτη

Χαιρετιςμόσ Αντιπροέδρου του Συμβουλίου του Οικονομικού Πανεπιςτημίου Αθηνών, Καθηγητή Γεώργιου Ι. Αυλωνίτη Χαιρετιςμόσ Αντιπροέδρου του Συμβουλίου του Οικονομικού Πανεπιςτημίου Αθηνών, Καθηγητή Γεώργιου Ι. Αυλωνίτη Αθήνα, 17 Ιουνίου 2014 Εύναι ιδιαύτερη χαρϊ και τιμό για μϋνα να παρουςιϊςω ςτο πλαύςιο τησ εκδόλωςησ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΤ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΤ 2011 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΤ Σο παρόν ϋργο ϋχει παραχθεύ από το Παιδαγωγικό Ινςτιτούτο ςτο πλαύςιο υλοπούηςησ τησ Πρϊξησ «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολεύο 21ου αιώνα) Νϋο πρόγραμμα ςπουδών, ςτουσ Άξονεσ Προτεραιότητασ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ Ενότητα 13: Πρόςλθψθ τθσ διδαςκαλίασ τθσ ΚΔ από τουσ Πατζρεσ Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικόσ Μαγειρικόσ Τϋχνησ Αρχιμϊγειρασ (Chef) Β Εξϊμηνο

Τεχνικόσ Μαγειρικόσ Τϋχνησ Αρχιμϊγειρασ (Chef) Β Εξϊμηνο Τεχνικόσ Μαγειρικόσ Τϋχνησ Αρχιμϊγειρασ (Chef) Β Εξϊμηνο 1 Οριςμοί Ζννοια τησ Λογιςτικήσ Εύναι μϋςο παροχόσ οικονομικών πληροφοριών προσ διϊφορεσ ομϊδεσ ενδιαφερομϋνων για την πορεύα μιασ επιχεύρηςησ που

Διαβάστε περισσότερα

EETT Δημόςια Διαβούλευςη ςχετικά με την εκχώρηςη δικαιώματων χρήςησ ραδιοςυχνοτήτων ςτη Ζώνη 27,5 29,5 GHz

EETT Δημόςια Διαβούλευςη ςχετικά με την εκχώρηςη δικαιώματων χρήςησ ραδιοςυχνοτήτων ςτη Ζώνη 27,5 29,5 GHz EETT Δημόςια Διαβούλευςη ςχετικά με την εκχώρηςη δικαιώματων χρήςησ ραδιοςυχνοτήτων ςτη Ζώνη 27,5 29,5 GHz 1. Περί των Τύπων των Υπηρεςιών και των Δικτύων Η οικονομικώσ αποτελεςματικό χρόςη του φϊςματοσ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΛΕΤΙΝΑ ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΗ ΠΡΩΣΕΤΟΤΑ ΣΗ ΕΤΡΩΠΗ 2021

Η ΕΛΕΤΙΝΑ ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΗ ΠΡΩΣΕΤΟΤΑ ΣΗ ΕΤΡΩΠΗ 2021 Η ΕΛΕΤΙΝΑ ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΗ ΠΡΩΣΕΤΟΤΑ ΣΗ ΕΤΡΩΠΗ 2021 Πριν από τρεισ δεκαετύεσ, με εφαλτόριο την πρωτοβουλύα τησ ηθοποιού Μελύνασ Μερκούρη, που εκεύνη την εποχό όταν η Ελληνύδα Τπουργόσ Πολιτιςμού, η Ευρωπαώκό

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη. Μαρία Ιωϊννα Αργυροπούλου Έλενα Παππϊ

Περίληψη. Μαρία Ιωϊννα Αργυροπούλου Έλενα Παππϊ Περίληψη Μαρία Ιωϊννα Αργυροπούλου Έλενα Παππϊ Περύληψη O Η προςπϊθεια για ανακεφαλαύωςη, ςύμπτυξη και αποκρυςτϊλλωςη τησ ουςύασ των όςων ελϋχθηςαν O Η πεπίληψη ενώνει ένα μεγάλο απιθμό δηλώζεων ηος πελάηη,

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Νικολάου Λϋκτορασ Τμόματοσ τησ Προςχολικόσ Αγωγόσ και του Εκπαιδευτικού Σχεδιαςμού, Πανεπιςτημύου Αιγαύου

Ελένη Νικολάου Λϋκτορασ Τμόματοσ τησ Προςχολικόσ Αγωγόσ και του Εκπαιδευτικού Σχεδιαςμού, Πανεπιςτημύου Αιγαύου Απόψεισ νθπιαγωγϊν ςχετικά με τθ ςυνεκπαίδευςθ παιδιϊν με διαταραχζσ ςτο φάςμα του αυτιςμοφ με τα τυπικά αναπτυςςόμενα παιδιά Ελένη Νικολάου Λϋκτορασ Τμόματοσ τησ Προςχολικόσ Αγωγόσ και του Εκπαιδευτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΙΛΙΚΗ ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΤ. Επιβλϋπων: Γιώργοσ Γιαννόσ, Καθηγητόσ ΕΜΠ Αθόνα, Ιούλιοσ 2016

ΒΑΙΛΙΚΗ ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΤ. Επιβλϋπων: Γιώργοσ Γιαννόσ, Καθηγητόσ ΕΜΠ Αθόνα, Ιούλιοσ 2016 Εθνικό Μετςόβιο Πολυτεχνεύο χολό Πολιτικών Μηχανικών Σομϋασ Μεταφορών και υγκοινωνιακόσ Τποδομόσ ΒΑΙΛΙΚΗ ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΤ Επιβλϋπων: Γιώργοσ Γιαννόσ, Καθηγητόσ ΕΜΠ Αθόνα, Ιούλιοσ 2016 Καθοριςμόσ τόχου Βιβλιογραφικό

Διαβάστε περισσότερα

Αντύ Επιλόγου. Ειςαγωγό Ρομποτικό Ιατρικό ΠροηγμϋνεσΣεχνολογύεσ: Τποκεφϊλαια:

Αντύ Επιλόγου. Ειςαγωγό Ρομποτικό Ιατρικό ΠροηγμϋνεσΣεχνολογύεσ: Τποκεφϊλαια: Ειςαγωγό Ρομποτικό Ιατρικό ΠροηγμϋνεσΣεχνολογύεσ: Τποκεφϊλαια: α) Σεχνολογύα Watson β) Μύα περύληψη για το πώσ εξυπηρετεύ την Ιατρικό γ) Χειρουργικό ςύςτημα Da Vinci δ) Μύα επύδειξη του ςυςτόματοσ πϊνω

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικϊ Γ' Ενιαύου Λυκεύου (μϊθημα κατεύθυνςησ)

Μαθηματικϊ Γ' Ενιαύου Λυκεύου (μϊθημα κατεύθυνςησ) Μαθηματικϊ Γ' Ενιαύου Λυκεύου (μϊθημα κατεύθυνςησ) : 1. ΤΝΑΡΣΗΕΙ Ορύζουν και να αναγνωρύζουν μια ςύνθετη ςυνϊρτηςη 2 1.1 Επανϊληψη Εκφρϊζουν μια ςύνθετη ςυνϊρτηςη ωσ ςύνθεςη ϊλλων ςυναρτόςεων Ορύζουν και

Διαβάστε περισσότερα

ενϊριο Διδαςκαλύασ: Ανϊπτυξη Παιχνιδιού-Μϋροσ 1

ενϊριο Διδαςκαλύασ: Ανϊπτυξη Παιχνιδιού-Μϋροσ 1 ενϊριο Διδαςκαλύασ: Ανϊπτυξη Παιχνιδιού-Μϋροσ 1 Αλεξανδρό Ευαγγελύα-Μαρύα Υοιτότρια Πληροφορικόσ Πανεπιςτημύου Πειραιϊ 1. Σύτλοσ διδακτικού ςεναρύου «Ανϊπτυξη Παιχνιδιού-Μϋροσ 1» 2. Εκτιμώμενη διϊρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ [1] ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ Η διδαςκαλύα των Μαθηματικών, ενταγμϋνη ςτουσ γενικότερουσ ςκοπούσ τησ Εκπαύδευςησ, ςτοχεύει ςτην ολοκλόρωςη του μαθητό ςε επύπεδο προςωπικότητασ και κοινωνικόσ του ϋνταξησ.

Διαβάστε περισσότερα

Πωσ αλλάζει τη Μεςόγειο το ενεργειακό παζλ

Πωσ αλλάζει τη Μεςόγειο το ενεργειακό παζλ Πωσ αλλάζει τη Μεςόγειο το ενεργειακό παζλ Τουσ τελευταύουσ μόνεσ κυοφορούνται εξελύξεισ προσ την κατεύθυνςη επύλυςησ διαφόρων ζητημϊτων που ταλανύζουν την ανατολικό Μεςόγειο και τη Μϋςη Ανατολό. Η παρατεταμϋνη

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρύεσ Μϊθηςησ και ΤΠΕ Εποικοδομιςμόσ

Θεωρύεσ Μϊθηςησ και ΤΠΕ Εποικοδομιςμόσ Θεωρύεσ Μϊθηςησ και ΤΠΕ Εποικοδομιςμόσ 3 ο Κεφϊλαιο - 4 ο Κεφϊλαιο Κόμησ, Β. (2004), Ειςαγωγό ςτισ Εφαρμογϋσ των ΤΠΕ ςτην Εκπαύδευςη, Αθόνα, Εκδόςεισ Νϋων Τεχνολογιών Σκοπόσ Η ςυνοπτικό παρουςύαςη των

Διαβάστε περισσότερα

Βαςιλεύα Καζούλλη, Επύκουρη καθηγότρια Παιδαγωγικό Τμόμα Δημοτικόσ Εκπαύδευςησ (ΠΤΔΕ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

Βαςιλεύα Καζούλλη, Επύκουρη καθηγότρια Παιδαγωγικό Τμόμα Δημοτικόσ Εκπαύδευςησ (ΠΤΔΕ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Βαςιλεύα Καζούλλη, Επύκουρη καθηγότρια Παιδαγωγικό Τμόμα Δημοτικόσ Εκπαύδευςησ (ΠΤΔΕ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ «Η ςυγγραφή πτυχιακήσ εργαςίασ υποβοηθά τον μεταπτυχιακό φοιτητή να οικοδομήςει την προςωπική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΕΥΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΣΠΕ ΣΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΕΥΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΣΠΕ ΣΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ 1 ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΕΥΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΣΠΕ ΣΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ Νηπιαγωγόσ ςτο 2/ι Νηπιαγωγείο Ν.Ποτίδαιασ Χαλκιδικθσ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ Τίτλος: «Βιβλίο, ένασ παντοτινόσ φίλοσ» ΓΝΩΣΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικά Προβλήματα (κ.π.) ςχετικά με το θεςμό τησ Οικογζνειασ

Κοινωνικά Προβλήματα (κ.π.) ςχετικά με το θεςμό τησ Οικογζνειασ Κοινωνικά Προβλήματα (κ.π.) ςχετικά με το θεςμό τησ Οικογζνειασ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΈΡΕΤΝΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ Διδϊςκοντεσ: Φρ. Σςουραμϊνησ Ι. Γουςϋτη Ακαδ. Έτοσ: 2010-2011 Γιατί η οικογζνεια αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Το παζάρι των λοιμώξεων ςτον 'κατεχόμενο' κόςμο των χρηςτών

Το παζάρι των λοιμώξεων ςτον 'κατεχόμενο' κόςμο των χρηςτών Το παζάρι των λοιμώξεων ςτον 'κατεχόμενο' κόςμο των χρηςτών "Η κρυμϋνη και ξεχαςμϋνη μϊςτιγα". Αυτόσ όταν ο τύτλοσ του εξαιρετικού ντοκυμαντϋρ που φτιϊχτηκε από το ουηδικό ωματεύο χρηςτών για να φϋρει

Διαβάστε περισσότερα

Αναλύοντασ την ολοκληρωμϋνη φροντύδα του ρευματοπαθούσ. Κατερύνα Κουτςογιϊννη ύλλογοσ Ρευματοπαθών Κρότησ

Αναλύοντασ την ολοκληρωμϋνη φροντύδα του ρευματοπαθούσ. Κατερύνα Κουτςογιϊννη ύλλογοσ Ρευματοπαθών Κρότησ Αναλύοντασ την ολοκληρωμϋνη φροντύδα του ρευματοπαθούσ Κατερύνα Κουτςογιϊννη ύλλογοσ Ρευματοπαθών Κρότησ Οι ανϊγκεσ Προκειμϋνου να αναλύςουμε την ολοκληρωμϋνη φροντύδα του ρευματοπαθούσ θα πρϋπει πρώτα

Διαβάστε περισσότερα

Θϋμα: Σο Παρόν και το Μϋλλον τησ Έρευνασ ςτην Κύπρο: Προοπτικϋσ Απαςχόληςησ Νϋων Ερευνητών

Θϋμα: Σο Παρόν και το Μϋλλον τησ Έρευνασ ςτην Κύπρο: Προοπτικϋσ Απαςχόληςησ Νϋων Ερευνητών Επιςτημονικό Λειτουργόσ Ίδρυμα Προώθηςησ Έρευνασ (ΙΠΕ) Θϋμα: Σο Παρόν και το Μϋλλον τησ Έρευνασ ςτην Κύπρο: Προοπτικϋσ Απαςχόληςησ Νϋων Ερευνητών Ίδρυμα Προώθηςησ Έρευνασ Πανεπιςτόμιο Κύπρου, 16 Νοεμβρύου

Διαβάστε περισσότερα

Παθήςεισ του θυροειδή ςε άτομα με ςύνδρομο Down: Πληροφορίεσ για γονείσ και δαςκάλουσ. Τι είναι ο θυροειδήσ αδένασ;

Παθήςεισ του θυροειδή ςε άτομα με ςύνδρομο Down: Πληροφορίεσ για γονείσ και δαςκάλουσ. Τι είναι ο θυροειδήσ αδένασ; Παθήςεισ του θυροειδή ςε άτομα με ςύνδρομο Down: Πληροφορίεσ για γονείσ και δαςκάλουσ Τι είναι ο θυροειδήσ αδένασ; Dr. jennifer Dennis, Ιατρική Σύμβουλοσ του Συλλόγου για το Σύνδρομο Down (1993) Ο αδϋνασ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΑΜΘ-Σχολό Διούκηςησ και Οικονομύασ-Τμόμα Λογιςτικόσ και Χρηματοοικονομικόσ

ΤΕΙ ΑΜΘ-Σχολό Διούκηςησ και Οικονομύασ-Τμόμα Λογιςτικόσ και Χρηματοοικονομικόσ ΤΕΙ ΑΜΘ-Σχολό Διούκηςησ και Οικονομύασ-Τμόμα Λογιςτικόσ και Χρηματοοικονομικόσ Διδϊςκων : Αγγελϊκησ Γιώργοσ Εργαςτηριακόσ ςυνεργϊτησ : Σιώπη Ευαγγελύα Καβϊλα Οκτώβριοσ 2018 Θεωρία χαρτοφυλακίου Η θεωρύα

Διαβάστε περισσότερα

19/10/2009. Προηγοφμενη βδομάδα... Σήμερα Γεωγραφικά Συςτήματα Πληροφοριϊν Χωρικά Μοντζλα Δεδομζνων. Δομή του μαθήματοσ

19/10/2009. Προηγοφμενη βδομάδα... Σήμερα Γεωγραφικά Συςτήματα Πληροφοριϊν Χωρικά Μοντζλα Δεδομζνων. Δομή του μαθήματοσ Προηγοφμενη βδομάδα... Σήμερα Γεωγραφικά Συςτήματα Πληροφοριϊν Χωρικά Μοντζλα Δεδομζνων Δημότρησ Μιχελϊκησ Τμόμα Εφαρμοςμϋνησ Πληροφορικόσ και Πολυμϋςων Σχολό Τεχνολογικών Εφαρμογών Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικτυακή Πφλη Επαγγελματικοφ Προςανατολιςμοφ https://www.youtube.com/watch?v=8ce3akvjuyw

Διαδικτυακή Πφλη Επαγγελματικοφ Προςανατολιςμοφ  https://www.youtube.com/watch?v=8ce3akvjuyw Διαδικτυακή Πφλη Επαγγελματικοφ Προςανατολιςμοφ www.mysep.gr https://www.youtube.com/watch?v=8ce3akvjuyw 1 ο Επιςτημονικό Πεδίο: ΑΝΘΡΩΠΙΣΙΚΕ, ΝΟΜΙΚΕ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕ ΕΠΙΣΗΜΕ Αγγλικήσ Γλώςςασ & Φιλολογίασ

Διαβάστε περισσότερα

ενθαρρύνοντασ τη ςυνέχιςη των προβλημάτων

ενθαρρύνοντασ τη ςυνέχιςη των προβλημάτων ενθαρρύνοντασ τη ςυνέχιςη των προβλημάτων Η τεχνικό αυτό ςυνύςταται ςτην ενθϊρρυνςη για τη ςυνϋχιςη τησ προβληματικήσ ςυμπεριφοράσ, με τον όρο ότι θα γίνεται: για διαφορετικό λόγο, ςε διαφορετικό χρόνο

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Το ςύςτημα Μελέτη - Καταςκευή ςτισ Δημόςιεσ ςυμβάςεισ παραγωγήσ περιβαλλοντικών έργων.

Θέμα: Το ςύςτημα Μελέτη - Καταςκευή ςτισ Δημόςιεσ ςυμβάςεισ παραγωγήσ περιβαλλοντικών έργων. Θέμα: Το ςύςτημα Μελέτη - Καταςκευή ςτισ Δημόςιεσ ςυμβάςεισ παραγωγήσ περιβαλλοντικών έργων. Στισ ςημερινϋσ οικονομικϋσ και κοινωνικϋσ ςυνθόκεσ τα ϋργα περιβϊλλοντοσ με την ευρύτερη ϋννοια, αποκτούν προτεραιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΥΑΛΑΙΟ Z ΜΕΣΡΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΟΛΙΚΗ ΑΠΑΓΟΡΕΤΗ ΣΟΤ ΚΑΠΝΙΜΑΣΟ ΣΟΤ ΔΗΜΟΙΟΤ ΦΩΡΟΤ ΣΡΟΠΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΝΟΜΩΝ 3730/2008 ΚΑΙ 3370/2005

ΚΕΥΑΛΑΙΟ Z ΜΕΣΡΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΟΛΙΚΗ ΑΠΑΓΟΡΕΤΗ ΣΟΤ ΚΑΠΝΙΜΑΣΟ ΣΟΤ ΔΗΜΟΙΟΤ ΦΩΡΟΤ ΣΡΟΠΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΝΟΜΩΝ 3730/2008 ΚΑΙ 3370/2005 ΚΕΥΑΛΑΙΟ Z ΜΕΣΡΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΟΛΙΚΗ ΑΠΑΓΟΡΕΤΗ ΣΟΤ ΚΑΠΝΙΜΑΣΟ ΣΟΤ ΔΗΜΟΙΟΤ ΦΩΡΟΤ ΣΡΟΠΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ ΝΟΜΩΝ 3730/2008 ΚΑΙ 3370/2005 Κωδικοπούηςη Άρθρο 17 Νόμου 3868/2010 (ΥΕΚ 129Α /3.8.2010): Όπωσ ιςχύει: Άρθρο 1 Προςταςύα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΕΥΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΣΠΕ ΣΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΕΥΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΣΠΕ ΣΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ [1] ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΕΥΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΣΠΕ ΣΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΙΛΙΚΗ ςτο 2/θ Νηπιαγωγείο Ν. Ποτίδαιασ Χαλκιδικήσ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ Τίτλοσ: «Σα μέςα μεταφοράσ» ΓΝΩΣΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόςμια Πολιτότητα και Εκπαύδευςη για την Πολιτιςτικό Κληρονομιϊ

Παγκόςμια Πολιτότητα και Εκπαύδευςη για την Πολιτιςτικό Κληρονομιϊ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ Παγκόςμια Πολιτότητα και Εκπαύδευςη για την Πολιτιςτικό Κληρονομιϊ Δύκτυο Εταιρικών χολεύων UNESCO 2017-2018 Ευρωπαώκό Έτοσ Πολιτιςτικόσ Κληρονομιϊσ

Διαβάστε περισσότερα

1. ΕΙΑΓΩΓΗ ~ 1 ~ τυλιανού. 1 Σο ςχϋδιο μαθόματοσ ςυζητόθηκε με το ςύμβουλο του μαθόματοσ τησ Νϋασ Ελληνικόσ Γλώςςασ κ. Μϊριο

1. ΕΙΑΓΩΓΗ ~ 1 ~ τυλιανού. 1 Σο ςχϋδιο μαθόματοσ ςυζητόθηκε με το ςύμβουλο του μαθόματοσ τησ Νϋασ Ελληνικόσ Γλώςςασ κ. Μϊριο ΔΙΚΣΤΟ ΤΝΕΡΓΑΙΑ ΧΟΛΕΙΩΝ ΔΗΜΟΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ Οικείοσ επιθεωρητήσ: Δρ Ανδρέασ Κυθραιώτησ Α' ΔΗΜΟΣΙΚΟ ΧΟΛΕΙΟ ΓΕΡΙΟΤ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΤΝΑΝΣΗΗ ΔΙΕΤΘΤΝΣΩΝ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Θεςμική Αναμόρφωςη τησ Προ-πτωχευτικήσ Διαδικαςίασ Εξυγίανςησ Επιχειρήςεων

Θεςμική Αναμόρφωςη τησ Προ-πτωχευτικήσ Διαδικαςίασ Εξυγίανςησ Επιχειρήςεων Ενημερωτικό ημείωμα Θεςμική Αναμόρφωςη τησ Προ-πτωχευτικήσ Διαδικαςίασ Εξυγίανςησ Επιχειρήςεων -Σι προβλέπει η νομοθετική ρύθμιςη για την προ-πτωχευτική διαδικαςία εξυγίανςησ επιχειρήςεων; Με την προτεινόμενη

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικϊ προγρϊμματα Ναυτικοϑ Μουςεύου Ελλϊδοσ

Εκπαιδευτικϊ προγρϊμματα Ναυτικοϑ Μουςεύου Ελλϊδοσ Εκπαιδευτικϊ προγρϊμματα Ναυτικοϑ Μουςεύου Ελλϊδοσ Πειραιϊσ 2014 «Ζει ο βαςιλιάσ Αλέξανδροσ;» Σχολικέσ ομάδεσ: Νηπιαγωγεύο, Α -Β Δημοτικοϑ Μϋςα απϐ ϋνα παραμϑθι με όρωα ϋνα παιδύ των προώςτορικών χρϐνων

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Σελίδα 1

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Σελίδα 1 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Σελίδα 1 ΑΠΟ ΣΟ ΔΗΜΟΣΙΚΟ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ 4 Διϊγνωςη των γνώςεων και ικανοτότων των παιδιών που ϋρχονται από το Δημοτικό ςτο Γυμνϊςιο. Ο καθηγητόσ με διαγνωςτικϊ

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικτυακή Πφλη Επαγγελματικοφ Προςανατολιςμοφ https://www.youtube.com/watch?v=8ce3akvjuyw

Διαδικτυακή Πφλη Επαγγελματικοφ Προςανατολιςμοφ  https://www.youtube.com/watch?v=8ce3akvjuyw Διαδικτυακή Πφλη Επαγγελματικοφ Προςανατολιςμοφ www.mysep.gr https://www.youtube.com/watch?v=8ce3akvjuyw 1 ο Επιςτημονικό Πεδίο: ΑΝΘΡΩΠΙΣΙΚΕ, ΝΟΜΙΚΕ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕ ΕΠΙΣΗΜΕ Αγγλικήσ Γλώςςασ & Φιλολογίασ

Διαβάστε περισσότερα

Σο FACEBOOK ό απλώσ και Fb,όπωσ αλλιώσ χαρακτηρύζεται, γύνεται όλο και πιο διαδεδομϋνο ανϊμεςα ςτουσ νϋουσ και, ευτυχώσ ό δυςτυχώσ, αποτελεύ ςτην

Σο FACEBOOK ό απλώσ και Fb,όπωσ αλλιώσ χαρακτηρύζεται, γύνεται όλο και πιο διαδεδομϋνο ανϊμεςα ςτουσ νϋουσ και, ευτυχώσ ό δυςτυχώσ, αποτελεύ ςτην 1 Σο FACEBOOK ό απλώσ και Fb,όπωσ αλλιώσ χαρακτηρύζεται, γύνεται όλο και πιο διαδεδομϋνο ανϊμεςα ςτουσ νϋουσ και, ευτυχώσ ό δυςτυχώσ, αποτελεύ ςτην ςύγχρονη κοινωνύα μασ ςτοιχεύο τησ καθημερινόσ ζωόσ πολλών

Διαβάστε περισσότερα

Η Ελληνική Κοινωνία. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΈΡΕΤΝΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ Διδϊςκοντεσ: Χρ. Σςουραμϊνησ Ι. Γουςϋτη Ακαδ.

Η Ελληνική Κοινωνία. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΈΡΕΤΝΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ Διδϊςκοντεσ: Χρ. Σςουραμϊνησ Ι. Γουςϋτη Ακαδ. Η Ελληνική Κοινωνία ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΈΡΕΤΝΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ Διδϊςκοντεσ: Χρ. Σςουραμϊνησ Ι. Γουςϋτη Ακαδ. Έτοσ: 2010-2011 «Προώποθέςεισ» μιασ επαρκούσ εξέταςησ ενόσ ή περιςςοτέρων κοινωνικών

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικϋσ Δυνατότητεσ

Επαγγελματικϋσ Δυνατότητεσ Επαγγελματικϋσ Δυνατότητεσ Σχολή Θεηικών Επιζηημών Απόθοιηοι Τμήμαηος Μηχανικών Η/Υ και Πληροθορικής πουδϊζοντασ ςτο Σμόμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Τπολογιςτών & Πληροφορικόσ οι φοιτητϋσ αποκτούν γνώςεισ

Διαβάστε περισσότερα

Μονάδα Αειφόρου Σχολείου και Χώρων Παιχνιδιοφ

Μονάδα Αειφόρου Σχολείου και Χώρων Παιχνιδιοφ ΣΕΓΣΣΔ / Σμ. Σετνολόγων Γεωπόνων / Καη. Ανθοκομίας Αρτιηεκηονικής Σοπίοσ Μονάδα Αειφόρου Σχολείου και Χώρων Παιχνιδιοφ ΕΝΗΜΕΡΩΣΙΚΗ ΕΠΙΣΟΛΗ / NEWSLETTER Newsletter 06, Ιανουάριοσ 2014 υντάκτεσ: Ανδριανού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΦΙΣΕΚΣΟΝΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΜΟ ELITH

ΑΡΦΙΣΕΚΣΟΝΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΜΟ ELITH ΑΡΦΙΣΕΚΣΟΝΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΜΟ ELITH Η Κριτικό Επιτροπό του ΑΡΦΙΣΕΚΣΟΝΙΚΟΤ ΔΙΑΓΩΝΙΜΟΤ ΙΔΕΩΝ ΓΙΑ ΣΟΝ ΦΕΔΙΑΜΟ ΩΜΑΣΟ ΕΠΙΣΟΙΦΙΑ ΘΕΡΜΑΝΗ ΜΑΡΜΑΡΟΤ αποτελούμενη από τουσ: 1. ΛΑΖΑΡΗ ΑΝΔΡΕΑ, Αρχιτϋκτων, Πρόεδροσ.Α.Ν.Α.

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός Εκπαιδευτικού για το Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου

Οδηγός Εκπαιδευτικού για το Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου 2011 Οδηγός Εκπαιδευτικού για το Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου Το παρόν ϋργο ϋχει παραχθεύ από το Παιδαγωγικό Ινςτιτούτο ςτο πλαύςιο υλοπούηςησ τησ Πρϊξησ «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολεύο 21ου αιώνα) Νϋο πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Η διδασκαλία του μαθήματος της Γλώσσας στο Γυμνάσιο

Η διδασκαλία του μαθήματος της Γλώσσας στο Γυμνάσιο Τπουργείο Παιδείασ και Πολιτιςμού Διεύθυνςη Μέςησ Εκπαίδευςησ Η διδασκαλία του μαθήματος της Γλώσσας στο Γυμνάσιο εμινάρια Υιλολόγων επτέμβριοσ 2014 Η Ομάδα Γλώςςασ: Γεωργία Κούμα, ΕΜΕ, Ειρήνη Ροδοςθένουσ,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΡΟΦΗ ΚΑΣΑ ΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΟΤ ΘΗΛΑΜΟΤ ΣΖΕΛΑΛΗ ΑΝΑΣΑΙΑ ΜΑΙΑ ΙΠΠΟΚΡΑΣΕΙΟ Γ.Π.Ν.Θ.

ΔΙΑΣΡΟΦΗ ΚΑΣΑ ΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΟΤ ΘΗΛΑΜΟΤ ΣΖΕΛΑΛΗ ΑΝΑΣΑΙΑ ΜΑΙΑ ΙΠΠΟΚΡΑΣΕΙΟ Γ.Π.Ν.Θ. ΔΙΑΣΡΟΦΗ ΚΑΣΑ ΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΟΤ ΘΗΛΑΜΟΤ ΣΖΕΛΑΛΗ ΑΝΑΣΑΙΑ ΜΑΙΑ ΙΠΠΟΚΡΑΣΕΙΟ Γ.Π.Ν.Θ. Σϐςο κατϊ τη διϊρκεια τησ εγκυμοςϑνησ ϐςο και κατϊ τη διϊρκεια του θηλαςμοϑ οι γυναύκεσ δϋχονται πολλϋσ ςυμβουλϋσ για τη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΣΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΕΩΝ

ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΣΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΕΩΝ ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΣΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΕΩΝ ΣΤΕΦΑΝΟΣ Γ. ΓΙΑΚΟΥΜΑΤΟΣ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ Ορισμός και εφαρμογζς Στατιςτική εύναι η επιςτόμη που αςχολεύται με τη ςυλλογό, επεξεργαςύα, παρουςύαςη και ανϊλυςη δεδομϋνων

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Ζγκριςη προγράμματοσ ΤΟΠΕΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΘΕΜΑ: Ζγκριςη προγράμματοσ ΤΟΠΕΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΘΕΜΑ: Ζγκριςη προγράμματοσ ΤΟΠΕΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Εγκρύθηκε η πρόταςη υποβολόσ προγρϊμματοσ με την ονομαςύα ΣΟΠΕΚΟ ΛΕΤΚΑΔΑ, ςυνολικού προώπολογιςμού 525.000,00. Η Πρϊξη χωροθετεύται ςτην Περιφερειακό Ενότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΤΔΗ ΣΗ ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΗ ΚΑΙ ΣΗΝ Q

ΠΟΤΔΗ ΣΗ ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΗ ΚΑΙ ΣΗΝ Q ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΠΟΤΔΗ ΣΗ ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΗ ΚΑΙ ΣΗΝ Q Ενότητα 6: Συνοπτικά και θ ςχζςθ τουσ με το Ευαγγζλιο του Θωμά Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ Άδειεσ Χρήςησ Το

Διαβάστε περισσότερα

ΤΠΗΡΕΙΑΚΟ ΗΜΕΙΩΜΑ. ΘΕΜΑ: Προτάςεισ για τροποποίηςη του Π.Δ. 113/ Επαναξιολόγηςη των δομών του Τπουργείου.

ΤΠΗΡΕΙΑΚΟ ΗΜΕΙΩΜΑ. ΘΕΜΑ: Προτάςεισ για τροποποίηςη του Π.Δ. 113/ Επαναξιολόγηςη των δομών του Τπουργείου. ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΥΑΛΙΗ & ΚΟΙΝ. ΑΛΛΗΛΕΓΓΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΕΙΑ ΚΟΙΝ. ΑΥΑΛΙΕΩΝ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΥΑΛΙΗ Δ/ΝΗ ΔΙΑΔΟΦΙΚΗ Κ.Α. Πληροφορίεσ: Κ. Μαυρίδου Γ. Βαγενάσ Δ/νςη: ταδίου 29 Σαχ. Κωδ: 101

Διαβάστε περισσότερα

Το παιχνύδι, η αφόγηςη και η τεχνολογύα εμφανύζουν πολλαπλϋσ ςχϋςεισ και ςυνϋργιεσ.

Το παιχνύδι, η αφόγηςη και η τεχνολογύα εμφανύζουν πολλαπλϋσ ςχϋςεισ και ςυνϋργιεσ. Ημερύδα Παιχνύδι, αφόγηςη, τεχνολογύα αναζητώντασ το ψηφιακό ανϊλογο τησ ανθρώπινησ παραμυθύασ Κεντρικό Κτόριο Πανεπιςτημύου Αθηνών, Αμφιθϋατρο «Ι. Δρακόπουλοσ» Πϋμπτη 17 Ιουνύου 2010 διοργϊνωςη Ερευνητικό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ Για την ενςωμϊτωςη τησ Οδηγύασ 2013/48/ΕΕ του Ευρωπαώκού Κοινοβουλύου και Συμβουλύου τησ 22ασ Οκτωβρύου 2013 ςχετικϊ με το δικαύωμα πρόςβαςησ ςε δικηγόρο ςτο πλαύςιο ποινικόσ διαδικαςύασ και

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΚ Πϊτρασ Σεχνικόσ Σουριςτικών Μονϊδων και Επιχειρόςεων Υιλοξενύασ & Διούκηςη Επιχειρόςεων

ΙΕΚ Πϊτρασ Σεχνικόσ Σουριςτικών Μονϊδων και Επιχειρόςεων Υιλοξενύασ & Διούκηςη Επιχειρόςεων ΙΕΚ Πϊτρασ Σεχνικόσ Σουριςτικών Μονϊδων και Επιχειρόςεων Υιλοξενύασ & Διούκηςη Επιχειρόςεων Διούκηςη Επιχειρόςεων Ι Α Εξϊμηνο 1 Ειςαγωγικϋσ Έννοιεσ Έννοια τησ Οργϊνωςησ Οργϊνωςη εύναι μια διακριτό κοινωνικό

Διαβάστε περισσότερα

Διαμοιραςμόσ Υποδομών ΤΠΕ ωσ μοχλόσ τοπικόσ και περιφερειακόσ ανϊπτυξησ

Διαμοιραςμόσ Υποδομών ΤΠΕ ωσ μοχλόσ τοπικόσ και περιφερειακόσ ανϊπτυξησ Διαμοιραςμόσ Υποδομών ΤΠΕ ωσ μοχλόσ τοπικόσ και περιφερειακόσ ανϊπτυξησ Το Σεμινϊριο τησ Ερμούπολησ για την Κοινωνύα τησ Πληροφορύασ 2014 Τύτλοσ ςεμιναρύου: Ο ρόλοσ τησ τεχνολογύασ και τησ καινοτόμου επιχειρηματικότητασ

Διαβάστε περισσότερα

Δομή και ςτρατηγική των ελαιοκομικών ςυνεταιριςμών τησ Περιφέρειασ Κρήτησ. 1

Δομή και ςτρατηγική των ελαιοκομικών ςυνεταιριςμών τησ Περιφέρειασ Κρήτησ. 1 Δομή και ςτρατηγική των ελαιοκομικών ςυνεταιριςμών τησ Περιφέρειασ Κρήτησ. 1 Σχετικά με την Μελέτη H Ευρωπαώκό Επιτροπό, ςε μια προςπϊθεια να ενιςχύςει την ανταγωνιςτικότητα των επιχειρόςεων που ςυμμετϋχουν

Διαβάστε περισσότερα

Θϋμα: Άνιςη μεταχεύριςη των ανθρώπων με τετραπληγύα, απώλεια ακοόσ ό ϐραςησ ςτο νϋο νομοςχϋδιο ΕΑΕ.

Θϋμα: Άνιςη μεταχεύριςη των ανθρώπων με τετραπληγύα, απώλεια ακοόσ ό ϐραςησ ςτο νϋο νομοςχϋδιο ΕΑΕ. Αθόνα, 15 Μαύου 2014 Η παρακάτω επιςτολή, εςτάλη μέςω φαξ και μέςω email ςτον Προΰςτάμενο τησ Διεύθυνςησ Ειδικήσ Αγωγήσ κο Λολίτςα, την Τρίτη 14 Μααου 2014. Παρακαλούμε να ςτηρίξετε με την υπογραφή ςασ

Διαβάστε περισσότερα

Ημερύδα για τη Διαφορετικότητα ςτα Σχολεύα. Σϊββατο 6 Οκτωβρύου π.μ μ.μ. ImpactHub Athens. Τϊνια Μϊνεςη, Νηπιαγωγόσ & Δαςκϊλα, Med

Ημερύδα για τη Διαφορετικότητα ςτα Σχολεύα. Σϊββατο 6 Οκτωβρύου π.μ μ.μ. ImpactHub Athens. Τϊνια Μϊνεςη, Νηπιαγωγόσ & Δαςκϊλα, Med Ημερύδα για τη Διαφορετικότητα ςτα Σχολεύα Σϊββατο 6 Οκτωβρύου 2018 10.00 π.μ. 13.00 μ.μ. ImpactHub Athens Τϊνια Μϊνεςη, Νηπιαγωγόσ & Δαςκϊλα, Med «όταν ςε γνωρύςουν καλύτερα, δε θα τουσ ενδιαφϋρεισ πώσ

Διαβάστε περισσότερα

Διαφοροποιημϋνη διδαςκαλύα

Διαφοροποιημϋνη διδαςκαλύα Διδακτική Μαθηματικών ΙΙ Μάθημα 8 ο Διαφοροποιημένη διδαςκαλία Διαφοροποιημϋνη διδαςκαλύα βαςύζεται ςτην (προ)υπόθεςη ότι οι δϊςκαλοι πρϋπει να προςαρμόςουν την διδαςκαλύα τουσ ςτη διαφορετικότητα των

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΒΑΗ ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΛΙΚΟΤ ΣΟ ΔΙΚΣΤΟ ΠΡΑΚΣΟΡΩΝ ΣΗ ΟΠΑΠ

ΤΜΒΑΗ ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΛΙΚΟΤ ΣΟ ΔΙΚΣΤΟ ΠΡΑΚΣΟΡΩΝ ΣΗ ΟΠΑΠ ΤΜΒΑΗ ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΛΙΚΟΤ ΣΟ ΔΙΚΣΤΟ ΠΡΑΚΣΟΡΩΝ ΣΗ ΟΠΑΠ το Περιςτϋρι ςόμερα, την... μεταξύ των κϊτωθι ςυμβαλλομϋνων... ςυμφωνόθηκαν, ςυνομολογόθηκαν και ϋγιναν αμοιβαύα αποδεκτϊ τα εξόσ: ΠΡΟΟΙΜΙΟ Η Διεύθυνςη

Διαβάστε περισσότερα

Άδειες Χρήσης. Διδακτική Μαθηματικών I. Πρόσθεση-αφαίρεση. Διδάσκων: Επίκουρος Καθ. Κ. Τάτσης

Άδειες Χρήσης. Διδακτική Μαθηματικών I. Πρόσθεση-αφαίρεση. Διδάσκων: Επίκουρος Καθ. Κ. Τάτσης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Άδειες Χρήσης Διδακτική Μαθηματικών I Πρόσθεση-αφαίρεση Διδάσκων: Επίκουρος Καθ. Κ. Τάτσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ν.Π.Δ.Δ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΑΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΤΗ ΔΗΜΟΤ ΝΙΚΑΙΑ-ΑΓ. Ι. ΡΕΝΣΗ

Ν.Π.Δ.Δ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΑΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΤΗ ΔΗΜΟΤ ΝΙΚΑΙΑ-ΑΓ. Ι. ΡΕΝΣΗ Ν.Π.Δ.Δ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΑΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΤΗ ΔΗΜΟΤ ΝΙΚΑΙΑ-ΑΓ. Ι. ΡΕΝΣΗ ΚΟΙΝΩΥΕΛΗ ΕΠΙΦΕΙΡΗΗ ΤΠΗΡΕΙΩΝ ΝΕΑΠΟΛΗ ΤΚΕΩΝ Δράςθ 1.4/13 «Προαγωγι τθσ διαπολιτιςμικότθτασ ωσ κεμελιϊδουσ μθχανιςμοφ ζνταξθσ των νομίμωσ

Διαβάστε περισσότερα

Κ Ι Ν Η Σ E Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ψ Ν I Ε:

Κ Ι Ν Η Σ E Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ψ Ν I Ε: Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών Κ Ι Ν Η Σ E Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ψ Ν I Ε: Κ Α Σ Α Λ Τ Σ Η Σ Ο Ν E Ο Α Ν Α Π Σ Τ Ξ Ι Α Κ Ο Τ Π O Δ Ε Ι Γ Μ Α Σ Η Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α Οκτώβριοσ 2010 Σο IOBE

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΣΑΕΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΤ ΕΣΟΤ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΣΑΕΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΤ ΕΣΟΤ 1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΣΑΕΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΤ ΕΣΟΤ 2014-2015 Έναρξη εξετάσεων Δευτέρα 19 Ιανουαρίου 2015 Ιπποκρϊτουσ 7: 1 οσ όροφοσ, Μικρό Αύθουςα Α, Μεγϊλη Αύθουςα Β Αύθουςα Αγγελοπούλου: Γρυπϊρειο Μϋγαρο, Αριςτεύδου

Διαβάστε περισσότερα

ΦΕΔΙΟ ΣΡΑΣΗΓΙΚΟΤ ΦΕΔΙΑΜΟΤ

ΦΕΔΙΟ ΣΡΑΣΗΓΙΚΟΤ ΦΕΔΙΑΜΟΤ ΔΗΜΟ ΥΛΨΡΙΝΑ ΦΕΔΙΟ ΣΡΑΣΗΓΙΚΟΤ ΦΕΔΙΑΜΟΤ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΣΟΤ ΔΗΜΟΤ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΙΑΚΕ ΠΡΟΣΕΡΑΙΟΣΗΣΕ 1. ΕΙΑΓΨΓΗ ύμφωνα με το υφιςτϊμενο θεςμικό πλαύςιο για την υλοπούηςη του επιχειρηςιακού ςχεδιαςμού απαιτεύται η

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργύα ενόσ Business Plan

Δημιουργύα ενόσ Business Plan ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΣΟΒΙΟ ΠΟΛΤΣΕΦΝΕΙΟ ΦΟΛΗ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΦΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΦΑΝΙΚΩΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΩΝ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΤΣΗΜΑΣΩΝ ΑΠΟΥΑΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΗ Δημιουργύα ενόσ Business Plan Παύγνια Αποφϊςεων 2012-2013 Σι εύναι; Ένα business

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΛΗΗ ΕΚΔΗΛΩΗ ΕΝΔΙΑΥΕΡΟΝΣΟ ΓΙΑ ΤΠΟΒΟΛΗ ΠΡΟΣΑΕΩΝ ΠΡΟ ΤΝΑΨΗ ΈΩ ΔΤΟ (2) ΤΜΒΑΕΩΝ ΜΙΘΩΗ ΕΡΓΟΤ ΙΔΙΩΣΙΚΟΤ ΔΙΚΑΙΟΤ (κωδ.: 61Μ)

ΠΡΟΚΛΗΗ ΕΚΔΗΛΩΗ ΕΝΔΙΑΥΕΡΟΝΣΟ ΓΙΑ ΤΠΟΒΟΛΗ ΠΡΟΣΑΕΩΝ ΠΡΟ ΤΝΑΨΗ ΈΩ ΔΤΟ (2) ΤΜΒΑΕΩΝ ΜΙΘΩΗ ΕΡΓΟΤ ΙΔΙΩΣΙΚΟΤ ΔΙΚΑΙΟΤ (κωδ.: 61Μ) 1 ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΚΕΤΜΑΣΩΝ, ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΜΟΤ ΚΕΝΣΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΑ Καραμαούνα 1, Πλατεύα κρα 55132 Καλαμαριϊ Θεςςαλονύκησ Σηλ.: +30 2310 459101 Υαξ: +30 2310 459107 e-mail: centre@komvos.edu.gr

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό Σημεύωμα για το Ειδικό Καθεςτώσ τησ Επιχειρηματικότητασ των Νϋων του Επενδυτικού Νόμου 3908/2011, για το ϋτοσ 2011

Ενημερωτικό Σημεύωμα για το Ειδικό Καθεςτώσ τησ Επιχειρηματικότητασ των Νϋων του Επενδυτικού Νόμου 3908/2011, για το ϋτοσ 2011 Ενημερωτικό Σημεύωμα για το Ειδικό Καθεςτώσ τησ Επιχειρηματικότητασ των Νϋων του Επενδυτικού Νόμου 3908/2011, για το ϋτοσ 2011 Με το ειδικό καθεςτώσ ενιςχύςεων τησ Επιχειρηματικότητασ των Νϋων ενιςχύονται

Διαβάστε περισσότερα

Επιμέλεια: Σαλμάν Λέιλα Επιβλέποντεσ Καθηγητέσ: Γουδήρασ Δημήτριοσ Πλατςίδου Μαρία

Επιμέλεια: Σαλμάν Λέιλα Επιβλέποντεσ Καθηγητέσ: Γουδήρασ Δημήτριοσ Πλατςίδου Μαρία Επιμέλεια: Επιβλέποντεσ Καθηγητέσ: Σαλμάν Λέιλα Γουδήρασ Δημήτριοσ Πλατςίδου Μαρία Οριςμόσ επαγγελματικισ εξουκζνωςθσ Το ςύνδρομο τησ επαγγελματικόσ εξουθϋνωςησ (ΣΕΕ) ό αλλιώσ burn-out περιγρϊφεται ωσ

Διαβάστε περισσότερα

Η κατανομή των ηπείρων και των θαλασσών Ωκεανοί και θάλασσες

Η κατανομή των ηπείρων και των θαλασσών Ωκεανοί και θάλασσες Η κατανομή των ηπείρων και των θαλασσών Ωκεανοί και θάλασσες ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ράλια Θωμά, ΠΕ 70 ΣΧΟΛΕΙΟ Γημοηικό σολείο Βαζιλικών αλαμίναρ Σαλαμίνα, 20 Απριλίοσ 2015 1. ςνοπηική πεπιγπαθή ηηρ ανοισηήρ εκπαιδεςηικήρ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΥΣΕΙΑ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΟΦΙΑ ΠΑΣΧΟΥ

ΜΟΥΣΕΙΑ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΟΦΙΑ ΠΑΣΧΟΥ ΜΟΥΣΕΙΑ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΟΦΙΑ ΠΑΣΧΟΥ Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο»

Διαβάστε περισσότερα

Άμεςη καθιϋρωςη τησ 2χρονησ υποχρεωτικόσ δημόςιασ προςχολικόσ αγωγόσ και εκπαύδευςησ. Μαζικού μόνιμοι διοριςμού τώρα!

Άμεςη καθιϋρωςη τησ 2χρονησ υποχρεωτικόσ δημόςιασ προςχολικόσ αγωγόσ και εκπαύδευςησ. Μαζικού μόνιμοι διοριςμού τώρα! Αρ. Πρωτ. 1369 Αθόνα 9/6/2017 Προσ Τουσ Συλλόγουσ Εκπαιδευτικών Π.Ε. Άμεςη καθιϋρωςη τησ 2χρονησ υποχρεωτικόσ δημόςιασ προςχολικόσ αγωγόσ και εκπαύδευςησ Μαζικού μόνιμοι διοριςμού τώρα! Η ςχολικό χρονιϊ

Διαβάστε περισσότερα