Η συνδροµή της Ελληνικής ικαιοσύνης στην αντιµετώπιση φαινοµένων παραβατικής οικονοµικής συµπεριφοράς για την πάταξη του λαθρεµπορίου

Transcript

1 Η συνδροµή της Ελληνικής ικαιοσύνης στην αντιµετώπιση φαινοµένων παραβατικής οικονοµικής συµπεριφοράς για την πάταξη του λαθρεµπορίου Μετά τη θέσπιση του νέου νοµοθετικού πλαισίου στο δίκαιο των σηµάτων µε την ψήφιση του Ν. 4072/2012 που αποτελεί εναρµόνιση της εθνικής νοµοθεσίας προς την Οδηγία 2004/48 για την επιβολή των δικαιωµάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, προβλέπονται αστικές (άρθρα 150 επ., 157) και ποινικές κυρώσεις (άρθρα 156, 157) σε περίπτωση προσβολής σήµατος. Καταρχήν η προσβολή σήµατος αποτελεί πράξη παράνοµη, εφόσον δεν συντρέχει λόγος που αίρει τον παράνοµο χαρακτήρα της επέµβασης, πχ. συναίνεση ή έγκριση του δικαιούχου, ενώ η διάταξη του άρθρου 150 του Ν. 4072/2012 αποτελεί ειδική αδικοπρακτική διάταξη σε σχέση µε το άρθρο 914 του ΑΚ. Οι αστικές αξιώσεις που προβλέπει ο Ν. 4072/2012 κατατάσσονται σε τρεις αυτόνοµες βασικές κατηγορίες: (α) αξίωση προς άρση της προσβολής και αξίωση παράλειψης (άρθρο 150 παρ. 1-2 και άρθρο 153 παρ. 1): εν απαιτείται πταίσµα του προσβολέα, ούτε ωφελεί η καλή πίστη αυτού, ενώ δεν ενδιαφέρει η υποκειµενική του διάθεση, εάν δηλαδή είχε πρόθεση να προκαλέσει σύγχυση στην αγορά ή βλάβη στον προσβαλλόµενο σηµατούχο. Αρκεί το αντικειµενικώς παράνοµο της εκδηλωθείσας συµπεριφοράς, χωρίς να απαιτείται επέλευση ζηµίας ή έστω ιδιαίτερο περιουσιακό συµφέρον. Η αξίωση άρσης της προσβολής παρέχεται προς αποτροπή παράνοµης προσβολής που διαρκεί ακόµη και έχει ως αντικείµενο τη διενέργεια µίας θετικής πράξης, στην οποία υποχρεούται να προβεί ο προσβολέας βάσει του διατακτικού της απόφασης, και ιδίως την απόσυρση των προιόντων µε το προσβάλλον σήµα (αφορά και εµπορεύµατα που βρίσκονται στην κατοχή τρίτων, αφού και οι µεταπωλητές των παράνοµων εµπορευµάτων είναι προσβολείς), αλλά και των υλικών που κυρίως χρησίµευσαν στην προσβολή (µηχανήµατα, πρώτες ύλες, καλούπια, σφραγίδες, συσκευασίες µε το προσβάλλον σήµα), την αφαίρεση του προσβάλλοντος σήµατος από τα εµπορεύµατα ή εφόσον τούτο δεν είναι

2 δυνατό, την οριστική αποµάκρυνση από το εµπόριο των εµπορευµάτων που φέρουν το προσβάλλον σήµα, την καταστροφή των σηµατοδοτηµένων εµπορευµάτων, την απόσυρση από την κυκλοφορία διαφηµιστικού υλικού, την απενεργοποίηση (διακοπή σύνδεσης) του ονόµατος χώρου (domain name) µε τo προσβάλλον σήµα από τον κατάλογο των ονοµάτων χώρου που διατηρεί ο διαχειριστής. Συνήθως τάσσεται στον προσβολέα ορισµένη προθεσµία για την άρση της προσβολής, ενώ αυτός φέρει και τα έξοδα εκτέλεσης των µέτρων άρσης της προσβολής, εκτός αν συνηγορούν ειδικοί λόγοι για το αντίθετο. Την άρση της προσβολής εξυπηρετεί και η αξίωση δηµοσίευσης της απόφασης, συνήθως του διατακτικού αυτής, στα µέσα µαζικής ενηµέρωσης ή στο διαδίκτυο, η οποία υλοποιείται µε επιµέλεια του σηµατούχου και δαπάνη του προσβολέα (άρθρο 157). Η δηµοσίευση της απόφασης αναπτύσσει λειτουργία γενικής πρόληψης και αποτελεί το προσφορότερο µέτρο για να αρθεί η σύγχυση που έχει προκληθεί στους καταναλωτές και στην αγορά. Η αξίωση παράλειψης αποσκοπεί στην πρόληψη της προσβολής και το περιεχόµενό της εξαρτάται από το είδος και την έκταση της προσβολής, δηλαδή έχει ως αντικείµενο αυτό που δεν επιτρέπεται να πράττει ο προσβολέας στο µέλλον πχ. παράλειψη κυκλοφορίας των σηµατοδοτηµένων προιόντων, παράλειψη χρήσης του σήµατος στη διαφήµιση του προσβολέα. Προυποθέτει συγκεκριµένη πράξη προσβολής του σήµατος που έχει ήδη τελεσθεί, ενώ επί προσδοκώµενης πράξης προσβολής µπορεί να εγερθεί προληπτική αξίωση παράλειψης, εφόσον αντικειµενικά βάσιµα πιθανολογείται ότι θα επακολουθήσει προσβολή, δηλαδή αρκούν και προπαρασκευαστικές πράξεις που αποβλέπουν στην προσβολή πχ. αγορά ετικετών µε το προσβάλλον σήµα προκειµένου να επικολληθούν στα προιόντα ή ανακοίνωση διαφηµιστικής εκστρατείας µε το προσβάλλον σήµα. Προυποθέτει επίσης επικείµενο κίνδυνο εµφάνισης της προσβολής για πρώτη φορά πχ. οδηγίες προς τα µέλη του δικτύου διανοµής να προβούν σε ενέργειες προσβολής σήµατος τρίτου, ή κίνδυνο επανάληψής της στο µέλλον, όταν κατ αντικειµενική κρίση είναι δυνατή και πιθανολογείται η επανάληψη της προσβολής, γεγονός που τεκµαίρεται όταν έχει ήδη υπάρξει προσβολή. Σηµειώτεον ότι είναι αδιάφορο το χρονικά περιορισµένο της προσβολής και το γεγονός ότι ο προσβολέας έπαψε

3 αυτοβούλως την προσβολή, ενώ δεν αρκεί η δήλωση της πρόθεσής του να µην επαναλάβει την προσβολή. (β) αξίωση αποκατάστασης ζηµίας (άρθρο 150 παρ. 5-7): Προυποθέτει υπαιτιότητα, η οποία τεκµαίρεται όταν ο προσβολέας έχει παραλείψει να ελέγξει το µητρώο σηµάτων ή όταν η χρήση του προσβαλλόµενου σήµατος συνοδεύεται από τη µνεία «σήµα κατατεθειµένο» ή «R» ή όταν έχουν προηγηθεί οχλήσεις του σηµατούχου ή συντρέχουν άλλες ειδικές περιστάσεις (πχ. εισαγωγή του προσβάλλοντος προιόντος από τον βασικό χονδρέµπορο/εισαγωγέα), και διακρίνεται σε περιουσιακή ζηµία και ηθική βλάβη. εν είναι αναγκαίο να αποδείξει ο σηµατούχος ότι έχει υποστεί περαιτέρω ζηµία πέρα από την επέµβαση στις θετικές εξουσίες του δικαιώµατος στο σήµα, ούτε ότι θα προέβαινε στη σύναψη µελλοντικών συµβάσεων εκµετάλλευσης ή ότι θα πωλούσε τα σηµατοδοτηµένα εµπορεύµατα, αλλά αρκεί ότι προσβάλλεται η αφηρηµένη δυνατότητα κερδοφορίας στην αγορά. Αναφορικά µε την περιουσιακή ζηµία προβλέπονται τρεις τρόποι υπολογισµού της αποζηµίωσης. Κατά τον συγκεκριµένο υπολογισµό της ζηµίας, το ικαστήριο λαµβάνει υπόψη, µεταξύ άλλων, τις αρνητικές επιπτώσεις και την απώλεια των κερδών που υφίσταται ο δικαιούχος, δηλαδή τα διαφυγόντα κέρδη που αυτός θα είχε αποκοµίσει είτε λόγω προπαρασκευαστικών πράξεων, είτε λόγω της κατάστασης της αγοράς, αλλά και τα τυχόν οφέλη που αποκόµισε ο προσβάλλων το σήµα, δηλαδή την ωφέλεια του προσβολέα που µε βάση αντικειµενικά κριτήρια µπορεί να αποδοθεί στην προσβολή, λαµβάνοντας υπόψη, για τον υπολογισµό του οφέλους του προσβολέα, τα κόστη και τις δαπάνες στις οποίες αυτός υποβλήθηκε (άρθρο 150 παρ. 7). Κατά τον αφηρηµένο υπολογισµό της ζηµίας, η αποζηµίωση υπολογίζεται µε βάση το ποσό το οποίο θα είχε καταβάλλει ο προσβάλλων για δικαιώµατα ή λοιπές αµοιβές, αν είχε ζητήσει άδεια χρήσης από τον δικαιούχο (πλασµατική σύµβαση παραχώρησης άδειας), ήτοι καταβολή αποζηµίωσης ανάλογης προς το αντίτιµο άδειας εκµετάλλευσης, δηλαδή κρίνεται, βάσει αντικειµενικών στοιχείων, τι θα ζητούσε ένας µέσος συνετός δικαιούχος στο συγκεκριµένο κλάδο για τη χρήση του προσβαλλόµενου σήµατος (άδεια µε κατ αποκοπή ποσό ή µε ποσοστά επί των σηµατοδοµένων προιόντων), λαµβάνοντας υπόψη το

4 αντίτιµο ήδη παραχωρηθεισών αδειών εκµετάλλευσης µε αντικείµενο το ίδιο σήµα ή άλλα σήµατα σε συγγενείς κλάδους, την αξία και τη φήµη του προσβαλλόµενου σήµατος, τον τρόπο, την έκταση και τη διάρκεια της προσβολής (άρθρο 150 παρ. 6). Όµοιες ρυθµίσεις προβλέπονται στο δίκαιο της ευρεσιτεχνίας (άρθρο 17 του Ν. 1733/1987), στο δίκαιο της πνευµατικής ιδιοκτησίας (άρθρο 65 παρ. 3 του Ν. 2121/1993) και στη νοµική προστασία προιόντων ηµιαγωγού (άρθρο 15 του Π 45/1991). Τέλος, αν δεν υπάρχει υπαιτιότητα του προσβολέα, ο δικαιούχος µπορεί να αξιώσει είτε το ποσό κατά το οποίο ο υπόχρεος προς αποζηµίωση ωφελήθηκε από την εκµετάλλευση του σήµατος χωρίς την άδειά του, είτε την απόδοση του κέρδους που αποκόµισε ο υπόχρεος προς αποζηµίωση από αυτή την εκµετάλλευση (άρθρο 150 παρ. 8). Πρόκειται στην ουσία για αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισµού, ενώ, κατά την ορθότερη άποψη, δεν µπορεί να προβληθεί η ένσταση του µη σωζόµενου πλουτισµού. Αναφορικά µε την ηθική βλάβη που αποτελεί τη συνηθέστερη αξίωση αποκατάστασης ζηµίας, ενόψει και των αποδεικτικών δυσχερειών κατά τον προσδιορισµό της περιουσιακής ζηµίας του σηµατούχου, για τον υπολογισµό της λαµβάνονται υπόψη από το ικαστήριο η οικονοµική και κοινωνική κατάσταση των µερών, η βαρύτητα του πταίσµατος του προσβάλλοντος, η έκταση της βλάβης του δικαιούχου, το είδος και οι συνθήκες της προσβολής (λχ. λόγω της θέσης σε κυκλοφορία πειρατικών προιόντων υποδεέστερης ποιότητας). Γίνεται δεκτό ότι και τα νοµικά πρόσωπα, δηµοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, ως φορείς εννόµων αγαθών νοµιµοποιούνται να ζητήσουν χρηµατική ικανοποίηση για την αποκατάσταση της ηθικής τους βλάβης σε περίπτωση προσβολής αγαθών τους, όπως το όνοµα, η φήµη, το κύρος ή η επαγγελµατική υπόληψη και γενικώς το εµπορικό µέλλον τους. Η αξίωση αποζηµίωσης παραγράφεται µετά την πάροδο πενταετίας από το τέλος του έτους της παράνοµης προσβολής, ανεξάρτητα από τη γνώση της ζηµίας ή του προσβολέα (άρθρο 150 παρ. 9). Για την παραγραφή της αξίωσης παράλειψης και άρσης της προσβολής ίσχυε, κατά την κρατούσα άποψη υπό το προισχύσαν δίκαιο, η γενική εικοσαετής παραγραφή του άρθρου 249 του ΑΚ, ενώ υποστηρίζεται και η άποψη ότι πρέπει πλέον η πενταετής παραγραφή του άρθρου 150 παρ. 9 να

5 εφαρµοσθεί αναλογικά σε κάθε αξίωση προσβολής. (γ) αξίωση πληροφόρησης (άρθρα 151 παρ. 1-2 και 4-5 και 153 παρ. 3 εδ. β ): Αποτελεί τη σπουδαιότερη καινοτοµία της Οδηγίας 2004/48 και λειτουργεί ως µέσο απόδειξης της προσβολής (άρθρο 151 παρ. 1-2), αλλά και ως µέσο προετοιµασίας της αγωγής αποζηµίωσης ή της αγωγής αδικαιολόγητου πλουτισµού, εφόσον συντρέχει προσβολή σε εµπορική κλίµακα (άρθρο 151 παρ. 4-5 και 153 παρ. 3 εδ. β ). Ασκείται στα πλαίσια εκκρεµούς τακτικής αγωγής ή και αυτοτελώς µε αίτηση ασφαλιστικών µέτρων (άρθρο 151 παρ. 4), ενώ δεν είναι δυνατή η χορήγηση από το ικαστήριο προσωρινής διαταγής για την προσκόµιση αποδεικτικών στοιχείων χωρίς την προηγούµενη ακρόαση του καθού. Τελεί υπό την επιφύλαξη της αρχής της αναλογικότητας (άρθρο 155) και ως εκ τούτου το ικαστήριο, σε κάθε περίπτωση αίτησης παροχής πληροφοριών, πρέπει να λαµβάνει υπόψη και τυχόν δικαιώµατα τρίτων, αλλά και να λαµβάνει τα κατάλληλα µέτρα ώστε να διασφαλίζει την προστασία των εµπιστευτικών πληροφοριών. Η αξίωση παροχής πληροφοριών κατά του προσβολέα µε αντικείµενο αποδεικτικά στοιχεία που βρίσκονται στην κατοχή του, προυποθέτει ότι ο αιτών διάδικος έχει προσκοµίσει ευλόγως διαθέσιµα αποδεικτικά στοιχεία και επαρκή προς στήριξη των ισχυρισµών του περί προσβολής του σήµατος, η δε ύπαρξη ικανής ποσότητας προιόντων µε το προσβάλλον σήµα θεωρείται βάσιµο αποδεικτικό στοιχείο. Ο δικαιούχος δεν µπορεί να ζητήσει να προσκοµισθούν τραπεζικά, χρηµατοοικονοµικά ή άλλα εµπορικά έγγραφα, παρά µόνο εφόσον συντρέχει προσβολή σε εµπορική κλίµακα (άρθρο 151 παρ. 2). Ο υπόχρεος προς πληροφόρηση εάν δεν προσκοµίσει αδικαιολόγητα τα αιτούµενα αποδεικτικά στοιχεία, οι αντίστοιχοι προς απόδειξη ισχυρισµοί του σηµατούχου θεωρούνται οµολογηµένοι, ενώ εάν παράσχει ανακριβείς πληροφορίες από δόλο ή βαρεία αµέλεια, ευθύνεται προς αποζηµίωση του σηµατούχου για τη ζηµία που εκ του λόγου τούτου προξένησε (άρθρο 151 παρ. 1 και 8). Η αξίωση παροχής πληροφοριών µε αντικείµενο την προέλευση και τα δίκτυα διανοµής των εµπορευµάτων ή παροχής υπηρεσιών που προσβάλλουν το σήµα, ασκείται κατά του προσβολέα, αλλά και τρίτου προσώπου που εµπλέκεται στην προσβολή και βρέθηκε να κατέχει

6 παράνοµα τα εµπορεύµατα σε εµπορική κλίµακα, ή να χρησιµοποιεί τις παράνοµες υπηρεσίες σε εµπορική κλίµακα, ή διαπιστώθηκε ότι παρείχε, σε εµπορική κλίµακα, υπηρεσίες χρησιµοποιούµενες για την προσβολή σήµατος, ή ευλόγως υποδείχθηκε από πρόσωπο των τριών προηγούµενων περιπτώσεων ως ενεργά εµπλεκόµενο στην παραγωγή, κατασκευή ή διανοµή των εµπορευµάτων ή στην παροχή των υπηρεσιών που παράγονται ή προσφέρονται σε εµπορική κλίµακα (άρθρο 151 παρ. 4). Τα αιτούµενα στοιχεία ενδέχεται να αφορούν στην προέλευση και στο δίκτυο διανοµής των εµπορευµάτων, αλλά και σε κάθε στοιχείο που συνέχεται µε την προσβολή (λχ. τιµολόγια, έγγραφα παραγγελίας), ενώ σε περίπτωση αδικαιολόγητης άρνησης του προσβολέα ή του τρίτου προσώπου να προσκοµίσουν τα αιτούµενα αποδεικτικά στοιχεία, οι αντίστοιχοι προς απόδειξη ισχυρισµοί του σηµατούχου θεωρούνται οµολογηµένοι, κατ ανάλογη εφαρµογή του άρθρου 151 παρ. 8. Η ρύθµιση αυτή έχει ιδιαίτερη πρακτική χρησιµότητα στις περιπτώσεις πειρατικών εµπορευµάτων, αφού παρέχει στο σηµατούχο τη δυνατότητα να εξιχνιάσει ολόκληρη την αλυσίδα διανοµής τους. Τα πολιτικά δικαστήρια έχουν αποκλειστική δικαιοδοσία για την προστασία του σήµατος, εθνικού ή κοινοτικού, η δε αγωγή για την άρση της προσβολής, την παράλειψη αυτής και την επιδίκαση αποζηµίωσης ασκείται ενώπιον του Μονοµελούς Πρωτοδικείου, ανεξαρτήτως ποσού, εκτός αν ενώνεται µε άλλες αξιώσεις από το Ν. 146/1914, οπότε εισάγεται ενώπιον του Πολυµελούς Πρωτοδικείου (άρθρο 150 παρ. 10) και δικάζεται κατά την τακτική διαδικασία (άρθρο 150 παρ. 9). Κατά τόπο αρµόδιο είναι το ικαστήριο του τόπου κατοικίας του εναγόµενου (άρθρο 22 του ΚΠολ ), αλλά και το ικαστήριο του τόπου όπου τελέσθηκε η προσβολή (άρθρο 33 του ΚΠολ ), ενώ όταν είναι κατά τόπο αρµόδια τα Πρωτοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης, η αγωγή εκδικάζεται από τα Ειδικά Τµήµατα Κοινοτικών Σηµάτων (άρθρο 10 παρ. 1 του Ν. 2943/2001). Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η αιτούµενη δικαστική προστασία αφορά σε άρση της προσβολής και σε παράλειψη καθώς και σε αποκατάσταση της προκληθείσας στο σηµατούχο ηθικής βλάβης. Τέλος, ειδική προστασία από την εισαγωγή πειρατικών εµπορευµάτων που προέρχονται από τρίτες χώρες και εισάγονται στην ΕΕ

7 προβλέπεται στον Κανονισµό 608/2013 που ισχύει από και αντικατέστησε τον Κανονισµό 1383/2003, και στα άρθρα 39 και 40 του Ν. 4155/2013 «Εθνικό σύστηµα ηλεκτρονικών δηµοσίων συµβάσεων και άλλες διατάξεις». Η ποινική προστασία προβλέπεται στο άρθρο 156 παρ. 1 και 2 ως κατ έγκληση διωκόµενο αδίκηµα που τιµωρείται µε ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι µηνών και µε χρηµατική ποινή τουλάχιστον 6.000,00 ευρώ σε βάρος όποιου εν γνώσει χρησιµοποιεί σήµα κατά παράβαση του άρθρου 125 παρ. 3 περ. α ή β, σε βάρος όποιου χρησιµοποιεί σήµα φήµης κατά παράβαση του άρθρου 125 παρ. 3 περ. γ µε πρόθεση να εκµεταλλευθεί ή να βλάψει τη φήµη του, σε βάρος όποιου εν γνώσει θέτει σε κυκλοφορία, κατέχει, εισάγει ή εξάγει προιόντα που φέρουν αλλότριο σήµα ή προσφέρει υπηρεσίες µε αλλότριο σήµα και σε βάρος όποιου εν γνώσει τελεί µία από τις πράξεις του άρθρου 125 παρ. 4 περ. α, β και γ. Προβλέπεται επιβαρυντική περίσταση µε ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών και µε χρηµατική ποινή 6.000,00 έως ,00 ευρώ, αν το όφελος που επιδιώχθηκε ή η ζηµία που απειλήθηκε είναι ιδιαίτερα µεγάλη και συγχρόνως συντρέχει εκµετάλλευση σε εµπορική κλίµακα ή ο υπόχρεος τελεί τις πράξεις αυτές κατ επάγγελµα, ενώ η διάταξη αυτή εφαρµόζεται µόνο επί προσβολής σήµατος µε ίδιο διακριτικό γνώρισµα και ταυτότητα ή οµοιότητα προιόντων. Σύµφωνα δε µε τη νοµολογία του Αρείου Πάγου (ΑΠ 1303/2003 Ελλ νη , ΑΠ 446/1999 ΕΕ ), υφίσταται αληθινή συρροή µεταξύ του ειδικού ποινικού νόµου (άρθρου 156 του Ν. 4072/2012) και του προβλεπόµενου στον ΠΚ εγκλήµατος της πλαστογραφίας, και ως εκ τούτου όποιος κατασκευάζει χωρίς την άδεια του δικαιούχου σήµατα και επικολλά αυτά σε όµοια προιόντα, που προσφέρονται στο κοινό ως προερχόµενα από την επιχείρηση που τα παράγει αποκλειστικά, κατά παραπλάνηση των καταναλωτών ότι αγοράζουν γνήσια προιόντα της επιχείρησης που τα παράγει, διαπράττει το έγκληµα της πλαστογραφίας, ενώ εκείνος που εκθέτει τα εµπορεύµατα αυτά στις προθήκες του καταστήµατός του προς πώληση εν γνώσει του ότι προσβάλλουν καταχωρισθέν σήµα τρίτου, διαπράττει το έγκληµα της χρήσης πλαστού. Ωστόσο η µη εξοικείωση των προανακριτικών υπαλλήλων

8 (αστυνοµικών και τελωνειακών) στην αντιµετώπιση περιπτώσεων πειρατείας εµπορευµάτων και εν γένει αδικηµάτων προσβολών διανοητικής ιδιοκτησίας, αλλά και η γενικότερη θεώρηση των εγκληµάτων προσβολής άυλων αγαθών ως ήσσονος σηµασίας σε σχέση µε τα λοιπά ποινικά αδικήµατα, συντελούν στην αναποτελεσµατική ποινική προστασία των σηµάτων. Εξάλλου, προκειµένου να διευκολυνθεί η άµεση επέµβαση των προανακριτικών υπαλλήλων στις περιπτώσεις αδικηµάτων προσβολής σηµάτων και να καταστεί πιο αποτελεσµατική η άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος των υπαιτίων, θα πρέπει να ληφθεί νοµοθετική πρωτοβουλία ώστε η επιβαρυντική περίσταση της παρ. 2 του άρθρου 156 να διώκεται αυτεπαγγέλτως και όχι κατ έγκληση, δεδοµένου ότι η υποβολή της έγκλησης ως χρονοβόρα διαδικασία αποστερεί από τις διωκτικές αρχές τη δυνατότητα άµεσης επέµβασης και αιφνιδιασµού των δραστών. Ιδιαίτερα σηµαντική προστασία σε περιπτώσεις προσβολής σηµάτων παρέχεται µέσω της διαδικασίας λήψης ασφαλιστικών µέτρων υπό την ειδικότερη µορφή της προσωρινής ρύθµισης κατάστασης (άρθρα του ΚΠολ ), δεδοµένου ότι οι διαφορές που ανακύπτουν από την προσβολή σηµάτων πρέπει να επιλύονται εντός σύντοµου χρονικού διαστήµατος, τόσο λόγω της οικονοµικής βλάβης που προκαλούν στο σηµατούχο, όσο και λόγω του κινδύνου µίµησης των αθέµιτων αυτών πρακτικών εκ µέρους τρίτων ανταγωνιστών. Η λήψη ασφαλιστικών µέτρων προυποθέτει τη συνδροµή επείγουσας περίπτωσης ή επικείµενου κινδύνου, εξαιτίας των οποίων επιβάλλεται για την εξασφάλιση ή τη διατήρηση του ασφαλιστέου δικαιώµατος, η ρύθµιση της κατάστασης µε τη λήψη των κατάλληλων συντηρητικών ρυθµιστικών µέσων προσωρινής προστασίας. Ως ασφαλιστικά µέτρα που µπορούν να διαταχθούν είναι η προσωρινή απαγόρευση της χρήσης του σήµατος, η προσωρινή απαγόρευση της κατασκευής και της κυκλοφορίας των προιόντων, καθώς και η περιγραφή και η κατάσχεση αυτών, η δηµοσίευση του διατακτικού της απόφασης στον ηµερήσιο τύπο µε δαπάνες του παραβάτη που ηττήθηκε, ενώ δεν µπορεί να διαταχθεί η καταστροφή των προϊόντων, αφού θίγεται η διάταξη του άρθρου 692 παρ. 4 του ΚΠολ που απαγορεύει την ικανοποίηση του ασφαλιστέου δικαιώµατος. Επιπλέον ο δικαιούχος του σήµατος µπορεί να ζητήσει τη συντηρητική κατάσχεση ή την προσωρινή απόδοση των εµπορευµάτων µε

9 το προσβάλλον διακριτικό γνώρισµα προκειµένου να εµποδιστεί η είσοδος ή η κυκλοφορία τους στο δίκτυο εµπορικής διανοµής (άρθρο 153 παρ. 2). Προκειµένου να εξασφαλισθεί η καταβολή αποζηµίωσης επί προσβολής σήµατος προβλέπεται η δυνατότητα να διαταχθεί από το ικαστήριο η συντηρητική κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων του προσβάλλοντος, καθώς και η δέσµευση των τραπεζικών λογαριασµών του, σε περίπτωση προσβολών που διαπράττονται σε εµπορική κλίµακα και εφόσον ο δικαιούχος του σήµατος αποδεικνύει την ύπαρξη περιστάσεων που είναι δυνατόν να θέσουν σε κίνδυνο την καταβολή της αποζηµίωσης που έχει ζητήσει µε τακτική αγωγή και προσκοµίζει ευλόγως διαθέσιµα αποδεικτικά στοιχεία ότι το σήµα του προσβάλλεται ή επίκειται προσβολή του (άρθρο 153 παρ. 3). Τα ανωτέρω ασφαλιστικά µέτρα µπορεί να διαταχθούν και χωρίς προηγούµενη ακρόαση του καθού (ex parte διαδικασία), ιδίως όταν τυχόν καθυστέρηση θα προκαλούσε ανεπανόρθωτη ζηµία στον δικαιούχο του σήµατος (άρθρο 153 παρ. 4). Ο δικαιούχος µπορεί να ζητήσει τη λήψη ασφαλιστικών µέτρων και κατά των ενδιάµεσων, οι υπηρεσίες των οποίων χρησιµοποιούνται από τρίτο για την προσβολή του σήµατος (άρθρο 153 παρ. 8). Η δήλωση κατάθεσης σήµατος από τον προσβολέα δεν εµποδίζει τη λήψη ασφαλιστικών µέτρων κατ αυτού (άρθρο 153 παρ. 6), η διάταξη δε αυτή αποσκοπεί στην πάταξη της παρελκυστικής πρακτικής των προσβολέων να καταθέτουν το ίδιο ή παρόµοιο διακριτικό γνώρισµα ως σήµα και να καταθέτουν αίτηση διαγραφής κατά του προσβαλλόµενου σήµατος µε σκοπό να επιτύχουν την αναβολή της δίκης µέχρι την έκδοση απόφασης της ΕΣ επί της αίτησης διαγραφής. Στο άρθρο 154 του Ν. 4072/2012 εισήχθη ειδική ρύθµιση για την προστασία των αποδεικτικών της προσβολής του σήµατος στοιχείων. Έτσι το ικαστήριο µπορεί να διατάσσει ως ασφαλιστικό µέτρο τη συντηρητική κατάσχεση των παράνοµων προιόντων που κατέχονται από τον καθού και των υλικών και εργαλείων που αποτελούν µέσο τέλεσης ή προιόν ή απόδειξη της προσβολής, εφόσον πιθανολογείται προσβολή του σήµατος και κάθε καθυστέρηση µπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζηµία στον δικαιούχο, ή υπάρχει αποδεδειγµένος κίνδυνος καταστροφής των αποδεικτικών στοιχείων. Αντί για συντηρητική κατάσχεση, το ικαστήριο µπορεί να διατάξει την αναλυτική απογραφή των αντικειµένων αυτών, τη

10 φωτογράφησή τους, τη λήψη δειγµάτων των ανωτέρω προιόντων καθώς και των σχετικών εγγράφων. Προκειµένου να καταστεί αποτελεσµατική η προστασία των αποδεικτικών στοιχείων, τα ανωτέρω ασφαλιστικά µέτρα µπορούν να ληφθούν χωρίς προηγούµενη κλήση του καθού. Εντούτοις εισάγονται εξισορροπητικές ρυθµίσεις, και ειδικότερα προβλέπεται η ειδοποίηση του καθού επί ποινή ακυρότητας των γενόµενων διαδικαστικών πράξεων, ο υποχρεωτικώς ορισµός προθεσµίας που δεν µπορεί να υπερβαίνει τις 30 ηµέρες, για την άσκηση αγωγής για την κύρια υπόθεση καθώς και δικαίωµα πλήρους αποζηµίωσης του καθού για κάθε ζηµία που θα έχει υποστεί, αν τα ασφαλιστικά µέτρα ανακληθούν ή παύσουν να ισχύουν εξαιτίας οποιασδήποτε πράξης ή παράλειψης του αιτούντος ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ότι δεν υπήρξε προσβολή ή απειλή προσβολής των δικαιωµάτων του δικαιούχου του σήµατος. Η αίτηση προστασίας των αποδεικτικών στοιχείων, της οποίας η αξία έγκειται στον αιφνιδιασµό του προσβολέα, ασκείται πριν την αίτηση ασφαλιστικών µέτρων ή την έγερση της αγωγής, χωρίς όµως να αποκλείεται η άσκησή της στα πλαίσια εκκρεµούσας διαδικασίας ασφαλιστικών µέτρων ή αγωγής για την κύρια υπόθεση. Η αίτηση ασφαλιστικών µέτρων εισάγεται στο Μονοµελές Πρωτοδικείο τόσο της περιφέρειας στην οποία ευρίσκονται τα προιόντα ή παρέχονται οι υπηρεσίες, όσο και της περιφέρειας που εδρεύει η επιχείρηση, της οποίας τα προιόντα ή οι υπηρεσίες φέρουν το προσβαλλόµενο σήµα (άρθρο 153 παρ. 7). Η αξίωση άρσης της προσβολής και παράλειψης αποτελεί το κύριο αίτηµα στην πλειονότητα των αιτήσεων λήψης ασφαλιστικών µέτρων λόγω προσβολής σηµάτων. Συµπερασµατικά πρέπει να επισηµανθεί ότι βασικοί στόχοι του δικαίου διανοητικής ιδιοκτησίας, στο οποίο περιλαµβάνονται όλα τα απόλυτα και αποκλειστικά δικαιώµατα που απορρέουν από τη διανοητική δηµιουργικότητα στον επιχειρηµατικό, βιοµηχανικό, τεχνολογικό, επιστηµονικό, καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό τοµέα, είναι η διευκόλυνση της εκµετάλλευσης του δικαιώµατος και η αποτελεσµατική προστασία του φορέα του δικαιώµατος έναντι πράξεων προσβολής, ταυτόχρονα δε η δηµιουργία ενός νοµικού πλαισίου όπου τα δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας θα συµβάλλουν θετικά στον ανταγωνισµό και στην οικονοµική

11 ανάπτυξη. Η παγκοσµιοποίηση της οικονοµίας και της επικοινωνίας καθώς και η υπέρβαση των χωρικών ορίων µέσω της ελεύθερης κυκλοφορίας των αγαθών σε ενωσιακό και διεθνές επίπεδο, ενισχύουν τη σηµασία του σήµατος και οδηγούν τις έννοµες τάξεις στην παροχή στο σηµατούχο µίας µονοπωλιακής θέσης ως προς τη χρήση και την εκµετάλλευση του σήµατός του, µε την οποία αποκλείεται κάθε τρίτος, ανταγωνιστής ή µη, από τη χρήση αυτού ή παρόµοιου σήµατος για όµοια ή παρεµφερή εµπορεύµατα ή υπηρεσίες. Αντίστροφη όψη αυτής της εξέλιξης αποτελεί ο συνεχώς αυξανόµενος κίνδυνος πειρατείας και µαζικής προσβολής του σήµατος προς βλάβη της οµαλής λειτουργίας της αγοράς και της βιωσιµότητας των επιχειρήσεων, αλλά και των καταναλωτών, λαµβανοµένης υπόψη της λειτουργίας προέλευσης του σήµατος που επιδρά θετικά στη διαφάνεια στην αγορά και στην παροχή αποτελεσµατικής πληροφόρησης στους αποδέκτες των προιόντων και υπηρεσιών, και περιορίζει τον κίνδυνο άστοχης επιλογής, αλλά και της εγγυητικής και διαφηµιστικής λειτουργίας του σήµατος που κινητοποιεί τους καταναλωτές να επιλέξουν το σηµατοδοτηµένο µε αυτό εµπόρευµα ή την προσφερόµενη υπηρεσία λόγω της ικανότητάς του να ασκεί διαφηµιστική έλξη και να δηµιουργεί εµπιστοσύνη και ευνοική διάθεση προς το εµπόρευµα ή την υπηρεσία. Οι ανωτέρω ρυθµίσεις του νέου νόµου περί σηµάτων που έχουν ως στόχο την εναρµόνιση του εθνικού δικαίου προς το ενωσιακό και τον εκσυγχρονισµό του εθνικού δικαίου των σηµάτων, αποτελούν θετική εξέλιξη. Εναπόκειται στη νοµολογία των ελληνικών δικαστηρίων να ερµηνεύσουν το Ν. 4072/2012, λαµβάνοντας υπόψη ότι µε αυτόν προστατεύεται όχι µόνο η λειτουργία προέλευσης, αλλά και η εγγυητική και η διαφηµιστική λειτουργία του σήµατος, η οποία εξυπηρετεί προδήλως το συµφέρον του σηµατούχου και τις διαφηµιστικές επενδύσεις του επί του σήµατος, αφού η προστασία του σύγχρονου δικαίου των σηµάτων προσανατολίζεται στον σηµατούχο και η προστασία των καταναλωτών µόνο άµεσα ασκεί επιρροή ως αντανακλαστική συνέπεια.