Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο, ρνιή Γεσπνληθώλ Δπηζηεκώλ, Tκήκα Γεσπνλίαο Ηρζπνινγίαο θαη Τδάηηλνπ Πεξηβάιινληνο, Οδόο Φπηόθνπ, Βόινο,

Transcript

1 154 ΔΝΔΡΓΟΣΖΣΑ ΠΔΠΣΗΚΩΝ ΔΝΕΤΜΩΝ ΠΑΡΘΔΝΟΓΔΝΔΣΗΚΟΤ ΠΛΖΘΤΜΟΤ Artemia ΑΠΟ ΑΛΗΠΔΓΟ ΣΖ ΑΛΤΚΖ ΒΟΗΩΣΗΑ ΚΑΗ ΓΗΔΡΔΤΝΖΖ ΣΖ ΓΤΝΑΣΟΣΖΣΑ ΑΞΗΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΣΗ ΤΓΑΣΟΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΔ Μωραΐτη-Ιωαννίδου Μ. 1, Καστρίτση-Καθαρίου Ι. 2 *, Μήλιου Ε. 3 1 Δζληθό & Καπνδηζηξηαθό Παλεπηζηήκην Αζελώλ, ρνιή Θεηηθώλ Δπηζηεκώλ, Σκήκα Βηνινγίαο, Σνκέαο Εσνινγίαο θαη Θαιάζζηαο Βηνινγίαο, Παλεπηζηεκηνύπνιε, Αζήλα, Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο, ρνιή Γεσπνληθώλ Δπηζηεκώλ, Tκήκα Γεσπνλίαο Ηρζπνινγίαο θαη Τδάηηλνπ Πεξηβάιινληνο, Οδόο Φπηόθνπ, Βόινο, Γεσπνληθό Παλεπηζηήκην Αζελώλ, Σκήκα Εσηθήο Παξαγσγήο θαη Τδαηνθαιιηεξγεηώλ, Δξγαζηήξην Δθεξκνζκέλεο Τδξνβηνινγίαο, Ηεξά Οδόο 75, Αζήλα Πεξίιεψε ε έλα παξζελνγελεηηθό πιεζπζκό Artemia πνπ ζπιιέρηεθε γηα πξώηε θνξά ην 1996 από ην αιίπεδν ηεο πεξηνρήο Αιπθή ηνπ λνκνύ Βνησηίαο, κειεηήζεθε ε ελεξγόηεηα δέθα ηεζζάξσλ πεπηηθώλ ελδύκσλ ζε ηέζζεξα αλαπηπμηαθά ζηάδηα (απνθειπθσκέλεο θύζηεηο, λαππιηαθό ζηάδην Η1, λαππιηαθό ζηάδην Η2 θαη λαππιηαθό ζηάδην Η3). Σα αιθαιηθά έλδπκα αιθαιηθή θσζθαηάζε, εζηεξάζε C4, εζηεξάζε C8, ακηλνπεπηηδάζεο ηεο ιεπθίλεο, ηεο βαιίλεο θαη ηεο θπζηεΐλεο θαζώο θαη ηα όμηλα έλδπκα όμηλε θσζθαηάζε, λαθζόι-αs-bi-θσζθνδηεζηεξάζε, β-γαιαθηνζηδάζε, β-γιπθνζηδάζε θαη Ν-αθεηπι-βγιπθνδακηληδάζε έδεημαλ ζηαδηαθή ζεκαληηθή αύμεζε ηεο ελεξγόηεηάο ηνπο από ηελ απνθειπθσκέλε θύζηε ζην λαππιηαθό ζηάδην Η2 ελώ ζην λαππιηαθό ζηάδην Η3 παξέκεηλε ζηαζεξή ζηα επίπεδα ηνπ ζηαδίνπ ΗΗ (nanomoles/άηνκν) ή κεηώζεθε (nanomoles/100κg μεξνύ βάξνπο). Ζ εζηεξάζε C14 θαη ε ζξπςίλε εκθάληζαλ ελεξγόηεηα ζε ίρλε από ην λαππιηαθό ζηάδην Η2. Ζ α-θνπθνζηδάζε παξνπζίαζε ηελ ίδηα κηθξή ελεξγόηεηα ζε όια ηα ζηάδηα αλάπηπμεο ηεο Artemia. Σε κεγαιύηεξε ελεξγόηεηα έδεημαλ ηα έλδπκα αιθαιηθή θσζθαηάζε, ακηλνπεπηηδάζε ηεο ιεπθίλεο, όμηλε θσζθαηάζε θαη β-γαιαθηνζηδάζε ζην λαππιηαθό ζηάδην Η2 κε ηηκέο 127,5-164,9-105,1-165 nmoles/100κg μεξνύ βάξνπο αληίζηνηρα. Ζ πςειή ελεξγόηεηα ησλ πεπηηθώλ ελδύκσλ ζε ζρέζε κε ην κηθξόηεξν κέγεζνο πνπ παξνπζηάδεη ε Artemia Αιπθήο ζε ζύγθξηζε κε άιινπο παξζελνγελεηηθνύο πιεζπζκνύο ζα κπνξνύζε λα απνηειέζεη πεδίν κειέηεο θαη εθαξκνγήο γηα ηε δηαηξνθή ηρζπδίσλ ζηα εθθνιαπηήξηα πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζεί ε ηαρύηεηα αλάπηπμεο θαη ε % ζλεζηκόηεηα ηνπο. Λέμεηο θιεηδηά : Artemia, πεπτηθά έλδσκα, ελεργότετα, Αισθή Βοηωτίας. *πγγξαθέαο επηθνηλσλίαο: Καζηξίηζε-Καζαξίνπ Ησάλλα, (cathario@uth.gr). DIGESTIVE ENZYMES ACTIVITY OF A PARTHENOGENETIC Artemia POPULATION FROM ALYKI, VIOTIA (GREECE) AND INVESTIGATION OF ITS SUITABILITY FOR AQUACULTURE PURPOSES. Moraiti-Ioannidou M. 1, Castritsi-Catharios J. 2 *, Miliou H. 3 1 National and Kapodistrian University of Athens, Faculty of Biology, Department of Zoology, Marine Biology, Panepistimiopolis, Athens, 15784, Greece 2 University of Thessalia, School of Agriculture Sciences, Department of Ichthiology and Aquatic Environment, Fytoko Street, Volos, Greece 3 Agricultural University of Athens Faculty of Animal Science and Aquaculture, Department of Applied Hydrobiology, Iera Odos 75, Athens, 11855, Greece Abstract The activity of 14 digestive enzymes was studied in four development stages (decapsulated cysts, naupliar stage I1, naupliar stage I2 and naupliar stage I3) of the parthenogenetic population Artemia from Alyki, Viotia, first time collected from this solar saltwork in The activity of alkaline enzymes (alkaline phosphatase, esterases C4 and C8, leucine, valine and cysteine aminopeptidases), as well as of acid enzymes (acid phosphatase, naphthol-as-bi-phosphohydrolase, β-galactosidase, β-glucosidase and N- acetyl- β-glucosaminidase) increased significantly (P<0.05) in every development stage from

2 155 decapsulated cysts to naupliar stage I2, whereas in naupliar stage I3 remained constant or reduced in comparison to stage I2. The chymotripsin and esterase C14 showed very low activity in naupliar stage I2 and I3. The activity of a-fucosidase remained at the same level in all development stages of Artemia Alyki. The enzymes alkaline phosphatase, leucine aminopeptidase, acid phosphatase and β-galactosidase showed the highest activity at the naupliar stage I2 ( nmoles/100 D.W./5min. respectively). The parthenogenetic population Artemia Alyki was the smallest among others parthenogenetic populations from Greece in regards to biometrical characteristics and it showed very high activity of some specific digestive enzymes, so we could investigate its suitability for aquaculture purposes, especially for the growth and survival rates of fish larvae. Keywords: Artemia, digestive enzymes activity, Alyki Biotias. *Corresponding author: Castritsi-Catharios Jeanne 1. Δηζαγωγή Οη λαύπιηνη Αrtemia ρξεζηκνπνηνύληαη επξέσο ζαλ δσληαλή ηξνθή ζε ηρζύδηα θαη πξνλύκθεο Καξθηλνεηδώλ (Monroig et al. 2006). Παγθνζκίσο ρξεζηκνπνηνύληαη πεξίπνπ 2000 ηόλνη θύζηεσλ Artemia εηεζίσο. Ζ θαηά πεξηόδνπο κείσζε ησλ απνζεκάησλ, όπσο ην 1994 ζηνλ πιεζπζκό Artemia Great Salt Lake (Utah, USA), επηηάρπλε ηελ αλάγθε αλαθάιπςεο θαη εθκεηάιιεπζεο λέσλ πιεζπζκώλ (Sorgeloos 1995). Ζ Διιάδα είλαη πξώηε ρώξα ζηελ Δπξώπε, θαζώο θαη ζηε Μεζόγεην, ζηελ παξαγσγή ζε ιαβξάθη, Dicentrarchus labrax θαη ηζηπνύξα, Sparus aurata L. Οη λαύπιηνη Αrtemia ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε δηαηξνθή ησλ πξώησλ αλαπηπμηαθώλ ζηαδίσλ απηώλ ησλ εηδώλ θαη ε αγνξά θύζηεσλ, πνπ εηζάγνληαη, απνηειεί έλα ζεκαληηθό θόζηνο ηεο παξαγσγήο ζηνπο Ηρζπνγελλεηηθνύο ηαζκνύο. Δπνκέλσο, ε δπλαηόηεηα αμηνπνίεζεο Διιεληθώλ πιεζπζκώλ Artemia έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία. Ζ κειέηε απηή απνζθνπεί ζηνλ πξνζδηνξηζκό ηεο ελεξγόηεηαο 14 πεπηηθώλ ελδύκσλ ησλ απνθειπθσκέλσλ θύζηεσλ, θαζώο θαη ησλ λαύπιησλ ζηα ζηάδηα Η, ΗΗ θαη ΗΗΗ ελόο παξζελνγελεηηθνύ πιεζπζκνύ από ηελ αιπθή ηεο Αιπθήο ηνπ λνκνύ Βνησηίαο. Οη εζηεξάζεο πδξνιύνπλ ηα ιίπε, νη ακηλνπεπηηδάζεο ηηο πξσηεΐλεο θαη νη γαιαθηνζηδάζεο ηνπο πδξνγνλάλζξαθεο. Σα ηειεπηαία ρξόληα κειεηάηαη ε επίδξαζε ησλ ελδύκσλ κέζσ ηεο ηξνθήο ζηελ αλάπηπμε ησλ ηρζπδίσλ ζηηο πδαηνθαιιηέξγεηεο (Munilla-Moran et al. 1990). ύκθσλα κε ηνλ Bedford et al. (2001), ε ζπκπιήξσζε ησλ ηρζπνηξνθώλ κε έλδπκα ζεσξείηαη αλαγθαία γηα λα ζπκπιεξσζεί κε έλδπκα ην αλώξηκν πεπηηθό ζύζηεκα ησλ ηρζπδίσλ, ην νπνίν είλαη αλεπαξθέο ή γηα ηε δηάζπαζε εηδηθώλ ρεκηθώλ δεζκώλ, ηνπο νπνίνπο ηα ελδνγελή έλδπκα δελ κπνξνύλ λα δηαζπάζνπλ. Έηζη, ε αλάιπζε ησλ πεπηηθώλ ελδύκσλ πνπ πεξηέρνληαη ζηνλ παξζελνγελεηηθό πιεζπζκό Αrtemia, παξνπζηάδεη εξεπλεηηθό θαη νηθνλνκηθό ελδηαθέξνλ, εθόζνλ απνδεηρζεί κε ηα πεηξάκαηα βηναμηνιόγεζεο όηη ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε ηεο αλάπηπμεο ησλ ηρζπδίσλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο ελεξγόηεηαο ησλ πεπηηθώλ ελδύκσλ ζε ζπλδπαζκό κε ηε βηνκεηξία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πιεζπζκνύ Αrtemia (Moraiti et al. 2007) θαζώο θαη ε ζύγθξηζε κε αληίζηνηρα βηβιηνγξαθηθά δεδνκέλα άιισλ πιεζπζκώλ πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη επξέσο ζηηο πδαηνθαιιηέξγεηεο, ζα νδεγήζεη ζηελ αμηνιόγεζε ηεο δπλαηόηεηαο εθκεηάιιεπζεο ηνπ ππό κειέηε πιεζπζκνύ Αrtemia. 2. Τιηθά θαη Μέζνδνη Οη θύζηεηο ζπιιέρζεθαλ από ην αιίπεδν ηεο πεξηνρήο Αιπθή ηνπ Ννκνύ Βνησηίαο (38 o 12 Ν; 23 o 06 E) ηα έηε 1998 θαη Ζ επεμεξγαζία ησλ θύζηεσλ θαη ε εθθόιαςε ησλ λαύπιησλ έγηλε ζύκθσλα κε ηνπο Bruggeman et al. (1980).

3 156 Γηα ηε κέηξεζε ηεο ελεξγόηεηαο ησλ πεπηηθώλ ελδύκσλ ρξεζηκνπνηήζεθε ε κέζνδνο API ZYM (BIO MERIEUX S.A.), κηα εκη-πνζνηηθή κηθξνκέζνδνο πνπ επηηξέπεη ηε ζπζηεκαηηθή θαη γξήγνξε κειέηε ηεο ελεξγόηεηαο 19 πεπηηθώλ ελδύκσλ όηαλ έρνπκε δείγκαηα ζε κηθξή πνζόηεηα. Ζ ζύγθξηζε ησλ κέζσλ όξσλ ησλ ηεζζάξσλ ζηαδίσλ αλάπηπμεο ηνπ πιεζπζκνύ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε κέζνδν αλάιπζεο ηεο δηαθύκαλζεο κηαο κεηαβιεηήο (ANOVA), ρξεζηκνπνηώληαο ηε δνθηκαζία Duncan. Ο έιεγρνο ηεο θαλνληθήο θαηαλνκήο ησλ ηηκώλ έγηλε κε ηε δνθηκαζία Kolmogorov-Smirnov. Οη δηαθνξέο ζεσξήζεθαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο όηαλ P<0,05. Ζ ζηαηηζηηθή αλάιπζε πξαγκαηνπνηήζεθε κε ην πξόγξακκα Statgraphics Plus (Version 4). 3. Απνηειέζκαηα Μεηαμύ ησλ ζηαδίσλ αλάπηπμεο ηνπ παξζελνγελεηηθνύ πιεζπζκνύ Αrtemia Αιπθήο παξαηεξήζεθε ζπλερήο ζεκαληηθή αύμεζε ζηελ ελεξγόηεηα ησλ ελδύκσλ (αιθαιηθή θσζθαηάζε, εζηεξάζε C4 θαη C8, ακηλνπεπηηδάζεο ηεο ιεπθίλεο, ηεο βαιίλεο θαη ηεο θπζηεΐλεο, νμηλε θσζθαηάζε λαπζόι-as-bi-θσζθνϋδξνιάζε, β- γαιαθηνζηδάζε, β-γιπθνζηδάζε Ν-αθεηπι-β-γιπθνδακηληδάζε) από ηελ απνθειπθσκέλε θύζηε (Α.Κ.) σο ην λαππιηαθό ζηάδην Η2 θαη κεηώζεθε ζεκαληηθά ζην ζηάδην Η3 κε παξάιιειε κείσζε ηνπ αηνκηθνύ βάξνπο. Ζ εζηεξάζε C14 θαη ε ζξπςίλε εκθάληζαλ πνιύ κηθξή ελεξγόηεηα ζην λαππιηαθό ζηάδην Η2 θαη Η3. Ζ ελεξγόηεηα ηεο α-θνπθνζηδάζεο παξακέλεη ζε ρακειά επίπεδα ζε όια ηα αλαπηπμηαθά ζηάδηα (Πηλ. Η). Σηο κεγαιύηεξεο ελεξγόηεηεο κεηαμύ ησλ 14 ελδύκσλ εκθάληζαλ ηα έλδπκα αιθαιηθή (127,53 nmoles/100 κg) θαη όμηλε θσζθαηάζε (105,09 nmoles/100 κg), ακηλνπεπηηδάζε ηεο ιεπθίλεο (164,92 nmoles/100 κg) θαη β-γαιαθηνζηδάζε (164,94 nmoles/100 κg) ζην λαππιηαθό ζηάδην Η2 ζηνλ παξζελνγελεηηθό πιεζπζκό Artemia Αιπθήο (Πηλ. 1). Πίλαθαο 1. Μέζεο ηηκέο ελεξγόηεηαο 14 πεπηηθώλ ελδύκσλ (nmoles/100 κg d.w./5 min) απνθειπθσκέλσλ θύζηεσλ (Α.Κ.) θαη ηξηώλ λαππιηαθώλ ζηαδίσλ Η1, Η2 θαη Η3 ηνπ παξζελνγελεηηθνύ Διιεληθνύ πιεζπζκνύ Artemia Αιπθήο (..:ζηαζεξό ζθάικα). ΔΝΕΤΜΑ nmoles/100 κg d.w./5min Α.Κ. Η1 Η2 Η3.. ΑΛΚΑΛΚΖ ΦΩΦΑΣΑΖ 0,00 a 11,98 a 127,53 c 81,10 b 4,65 ΔΣΔΡΑΖ C4 2,47 a 20,87 b 44,99 d 28,61 c 1,45 ΔΣΔΡΑΖ C8 1,21 a 8,98 b 44,99 d 28,61 c 0,00 ΔΣΔΡΑΖ C14 0,00 a 0,00 a 11,94 c 7,21 b 0,00 ΑΜΗΝΟΠΔΠΣ. ΛΔΤΚΗΝΖ 12,47 a 77,29 b 164,92 c 95,37 b 9,37 ΑΜΗΝΟΠΔΠΣ. ΒΑΛΗΝΖ 0,00 a 8,98 b 33,65 d 26,21 c 1,20 ΑΜΗΝΟΠΔΠΣ. ΚΤΣΔΪΝΖ 0,00 a 5,99 b 33,65 d 28,61 c 1,50 ΘΡΤΨΗΝΖ 0,00 a 0,00 a 3,78 ab 7,21 b 1,89 ΟΞΗΝΖ ΦΩΦΑΣΑΖ 4,13 a 47,63 b 105,09 c 60,17 b 7,50 ΝΑΤΘΟΛ-ΑS-ΒΗ-ΦΩΦΟΫΓΡΟΛΑΖ 0,00 a 23,86 ab 71,20 c 52,49 bc 10,12 β-γαλακσοηγαζ 14,08 a 101,07 b 164,96 c 108,32 b 5,67 β-γλτκοηγαζ 0,00 a 8,98 a 30,11 b 23,80 b 3,90 Ν-ΑΚΔΣΤΛ-β-ΓΛΤΚΟΕΑΜΗΝΗΓΑΖ 3,30 a 14,97 a 52,55 c 33,41 b 4,72 α-φοτκοηγαζ 2,47 2,99 4,81 7,21 1,92 Γηαθνξεηηθό γξάκκα ζηνλ εθζέηε δειώλεη δηαθνξέο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο (P<0,05).

4 πδήηεζε ηα πεξηζζόηεξα έλδπκα παξαηεξήζεθε ζπλερήο ζεκαληηθή αύμεζε ζηελ ελεξγόηεηά ηνπο από ηελ Α.Κ. σο ζην ζηάδην Η2. Σηο κεγαιύηεξεο ελεξγόηεηεο εκθάληζαλ ηα έλδπκα αιθαιηθή θαη όμηλε θσζθαηάζε, ακηλνπεπηηδάζε ηεο ιεπθίλεο θαη β-γαιαθηνζηδάζε ζην λαππιηαθό ζηάδην Η2 ζηνλ παξζελνγελεηηθό πιεζπζκό Artemia Αιπθήο. Σα λαππιηαθά απηά ζηάδηα ρξεζηκνπνηνύληαη ζαλ ηξνθή ζηα ηρζύδηα. Σελ ίδηα κεηαβνιή ζηελ ελεξγόηεηα ελδύκσλ παξαηήξεζε ε Raineri (1987) ζηα πξώηα ζηάδηα αλάπηπμεο ηνπ ακθηγνληθνύ πιεζπζκνύ A. franciscana. Οη ακθηγνληθνί πιεζπζκνί Αrtemia εκθάληζαλ ζεκαληηθά ρακειόηεξε ελεξγόηεηα πξσηενιπηηθώλ ελδύκσλ ζε ζρέζε κε ηνπο παξζελνγελεηηθνύο πιεζπζκνύο (Sillero et al. 1980). Σα πςειά επίπεδα ελεξγόηεηαο ησλ ελδύκσλ απηώλ ζηα λαππιηαθά ζηάδηα Η1 θαη Η2 ηνπ πιεζπζκνύ Artemia Αιπθήο ζαλ εμσγελώο ρνξεγνύκελα έλδπκα πνπ πεξηέρνληαη ζηε δσληαλή απηή ηξνθή κπνξεί λα παίδνπλ ζεκαληηθό ξόιν ζηελ πέςε ησλ λεαξώλ εθηξεθόκελσλ ηρζπδίσλ (Munilla-Moran et al. 1990). Οη Kolkovski et al. (1993) απέδσζαλ ηελ κεγαιύηεξε αλάπηπμε ηρζπδίσλ ηζηπνύξαο, Sparus aurata L. ζηελ ελεξγόηεηα ησλ πεπηηθώλ ελδύκσλ ηεο δσληαλήο ηξνθήο, ελώ ζην ιαβξάθη, Dicentrarchus labrax ε δηαηξνθή κε λαύπιηνπο Artemia θαη μεξά ηξνθή (κε εκπινπηηζκό) κε ζπκπιεξσκαηηθά πεπηηθά έλδπκα νδήγεζε ζε γξεγνξόηεξε θαη κεγαιύηεξε αλάπηπμε ησλ ηρζπδίσλ πξνάγνληαο ηελ πέςε θαη ηελ αθνκνίσζε ησλ ζξεπηηθώλ ζπζηαηηθώλ (Kolkovski et al. 1997). Ζ δηαηξνθή κεηαλαππιίσλ Penaeus monodon κε Artemia, πνπ είρε ηελ κεγαιύηεξε πξσηενιπηηθή ελεξγόηεηα από ηηο άιιεο δίαηηεο, αύμεζε ζεκαληηθά ηελ αλάπηπμε ησλ κεηαλαππιίσλ (Houng-Yung Chen and Hsian-Fu Lin 1992). Ο παξζελνγελεηηθόο πιεζπζκόο Αrtemia Αιπθήο παξνπζηάδεη ην κηθξόηεξν κέγεζνο ζηα ηέζζεξα ζηάδηα αλάπηπμεο ζε ζύγθξηζε κε άιινπο παξζελνγελεηηθνύο πιεζπζκνύο ηεο Διιάδαο (Moraiti et.al. 2007), επνκέλσο πην πξνζηηόο ζηα ζηνκαηηθά εμαξηήκαηα ησλ ηρζπδίσλ ηηο πξώηεο κέξεο αλάπηπμεο ηνπο. Αμηνινγώληαο ηα βηνκεηξηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ηελ πςειή ελεξγόηεηα ησλ πεπηηθώλ ελδύκσλ θαηαιήγνπκε όηη ν πιεζπζκόο Αrtemia Αιπθήο ζα κπνξνύζε λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηηο πδαηνθαιιηέξγεηεο. Βηβιηνγξαθία Bedford M.R., Partridge G.G. (2001) Enzymes in farm animal nutrition. CAB International 2001, Wallingford, UK, 406 pp. Bruggeman E., Sorgeloos P., Vanhaecke P. (1980) Improvements in the decapsulation technique of Artemia cysts. In: G. Persoone, P. Sorgeloos, O.A. Roels & E. Jaspers, editors. Σhe Brine Shrimp Artemia. Vol.3. Ecology, Culturing, Use in Aquaculture. Universa Press, Wetteren, Belgium, pp Houng-Yung Chen, Hsian-Fu Lin (1992) Effects of different Artemia Diets on the Growth and Digestive Enzyme Activities of Early Postlarval Penaeus monodon. Asian Fisheries Science, 5: Kolkovski S., Tandler A., Kissil G.W., Gertler A. (1993) The effect of dietary exogenous digestive enzymes on ingestion, assimilation, growth and survival of gilthead seabass (Sparus aurata, Sparidae, Linnaeus) larvae. F. Physiol. Biochem., 12 (no 3): Kolkovski S., Tandler A., Izquerdo M.S. (1997) Effects of live foods and dietary digestive enzymes on the efficiency of microdiets for seabass (Dichentrarchus labrax) larvae. Aquaculture, 148:

5 158 Monroig O., Navarro J.C., Amat F., Gonzalez P., Bermejo A., Hontoria F. (2006) Enrichment of Artemia nauplii in essential fatty acids with different types of liposomes and their use in the rearing of gilthead sea bream (Sparus aurata) larvae. Aquaculture, 251: Moraiti-Ioannidou M., Castritsi-Cathariou J., Miliou H. (2007) Fatty acid composition and biometry of five Greek Artemia populations suitable for aquaculture purposes. Aquacul. Res., 38: Munilla-Moran R., Stark J.R., Barbour A. (1990) The role of exogenous enzymes in digestion in cultured turbot larvae (Scophthalmus maximus L.). Aquaculture, 88: Raineri M. (1987) Histochemical and biochemical study of alkaline phosphatase (ALP) activity in developing embryos and larvae of Artemia. In: Artemia Research and its Applications. Vol. 2. Physology, Biochemistry, Molecular biology. W. Decleir, L. Moens, H. Slegers, P. Sorgeloos and E. Jaspers (Eds). Universa Press, Wetteren, Belgium, pp Sillero M.A.G., Buillo S.L., Dominguez E., Olalla A., Osuna C., Renart J., Sebastian J., Sillero A. (1980) Multiple proteolytic enzymes in Artemia. In: The Brine Shrimp Artemia. Vol. 2. G. Persoone, P. Sorgeloos, O. Roels and E. Jaspers (Eds). Universa Press, Wetteren, Belgium, pp Sorgeloos P. (1995) Artemia cyst shortage: The Artemia Reference Center s point of view. Larviculture & Artemia Newsletter, 35: 19.