Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο στη χωρική υποενότητα της κοιλάδας του Ωρωπού

Transcript

1 Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΘΗΝΑΣ (Ο.Ρ.Σ.Α) Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο στη χωρική υποενότητα της κοιλάδας του Ωρωπού Α ΣΤΑΔΙΟ 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 ΜΕΡΟΣ Α - ΑΝΑΛΥΣΗ... 9 Α.1. ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ ΩΡΩΠΟΥ Α.1.1 Κατάσταση και προοπτικές του ευρύτερου χωροταξικού πλαισίου Α Περιφέρεια Αττικής Α Νομαρχία Ανατολικής Αττικής Α.1.2 Ένταξη και ρόλος της κοιλάδας Ωρωπού στο ευρύτερο χωροταξικό πλαίσιο (περιφέρεια/νομός) Α.2. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ ΩΡΩΠΟΥ Α.2.1 Γενικά χαρακτηριστικά της κοιλάδας Ωρωπού Α Διοικητική Οργάνωση / Έκταση Α Πληθυσμός Α Δημογραφικά Χαρακτηριστικά Α.2.2 Αστικοποίηση Α.2.3 Επίπεδο εκπαίδευσης Α.2.4 Οικονομικές δραστηριότητες Α Διάρθρωση απασχόλησης / ανεργίας Α Παραγωγικοί τομείς Α.2.5 Κοινωνική Υποδομή Α.2.6 Πολιτιστικά και κοινωνικά στοιχεία και δραστηριότητες Α.3 ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ ΩΡΩΠΟΥ Α.3.1 Φυσικό περιβάλλον της κοιλάδας Ωρωπού Α Οικολογικά σημαντικές περιοχές Α Περιοχές Natura Α Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους του προγράμματος ΦΙΛΟΤΗΣ του ΕΜΠ Α Βιότοποι CORINE Α Μη θεσμοθετημένες περιοχές Α Χλωρίδα Α Πανίδα Α Πιέσεις στο φυσικό περιβάλλον Α Αέρας Α Θόρυβος Α Έδαφος Α Υδρολογία Υδρογεωλογία Μετεωρολογικά Στοιχεία Α Υδρολογία Υδρογεωλογία Α Μετεωρολογικά Στοιχεία Α Ζώνες Γεωλογικής Καταλληλότητας σύμφωνα με Α φάση Γεωλογικής μελέτης Α.3.2 Πολιτιστικό-ιστορικό περιβάλλον της κοιλάδας Ωρωπού Α Ιστορική εξέλιξη Α Ιδιοκτησιακή εξέλιξη περιοχής -Τσιφλίκια Διανομές Α Αρχαιολογικοί χώροι Μνημεία Α Αρχιτεκτονικά σύνολα και οικισμοί Α.3.3. Χωροταξική διάρθρωση κοιλάδας Ωρωπού - Χρήσεις γης Α Γενική Θεώρηση των Χρήσεων Γης Α Καταγραφή σύμφωνα με το CORINE A Καταγραφή σύμφωνα με την ΕΣΥΕ Α Αξιολόγηση δεδομένων σύμφωνα με επιτόπια έρευνα Α Θεσμικό πλαίσιο δόμησης Ιδιοκτησιακό Καθεστώς Α Θεσμικό πλαίσιο δόμησης Α Εντός σχεδίου Δόμηση Α Εκτός σχεδίου Δόμηση -Ζώνες Α& Β Αττικής (ΦΕΚ 707Δ/79) Α ΖΟΕ Β Κατοικίας Αττικής (ΦΕΚ 456Δ/1985- ΦΕΚ 556Δ/1988) Α Περιοχές καταργηθέντων ρυμοτομικών σχεδίων Α Ζώνες προστασίας Αρχαιολογικών χώρων

3 Α Ζώνες προστασίας ρεμάτων - Οριοθετήσεις Α Ζώνη Αιγιαλού και Παραλίας Α Ζώνη Λιμένος Α Ιδιοκτησιακό Καθεστώς Α Τσιφλίκια-Διανομές Α Μεγάλες ιδιοκτησίες Α Οικιστική Ανάπτυξη Α Οικιστικό Δίκτυο Α Οικιστική Δομή Α Τάσεις Ανάπτυξης Α Ποιότητα Οικιστικού Περιβάλλοντος Α Οικιστική οργάνωση Εξαρτήσεις Α Παράκτια περιοχή Α Ενδοχώρα Πεδινή και Ημιορεινή Ζώνη Α Τεχνική Υποδομή Α Μεταφορικό Δίκτυο Α Ενέργεια (δίκτυο της ΔΕΗ) Α Τηλεπικοινωνίες Α Ύδρευση Α Αποχέτευση Α Αντιπλημμυρική Προστασία Α Απορρίμματα Α Συγκρούσεις Χρήσεων Γης Α Χωρικές Επιπτώσεις Έργων/ Προγραμμάτων Α.4. ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Α.4.1 Οικιστική ενότητα Σκάλας Ωρωπού Ν.Παλατίων Α4.1.1 Σκάλα Ωρωπού -Ν.Παλατια Α Περιοχή Καλλιθέας Παλαιάς Επέκτασης Σκάλας Ωρωπού Α Περιοχή Κάμπου Σκάλας Ωρωπού Α.4.2 Οικιστική ενότητα Αγ. Κωνσταντίνου -Βαρυκού Α Άγιος Κωνσταντίνος Α Βαρυκό Α Περιοχή Σταδίου Αγ.Κωνσταντίνου Α Αγία Παρασκευή Α.4.3 Οικιστική ενότητα «Χαλκουτσίου Αλυκών» Α Χαλκούτσι Α Αλυκές Α Περιοχή Λαχανόκηπων Α Περιοχή Β Κατοικίας Χαλκουτσίου Α Περιοχή Αγριλέζας Α4.4 Οικιστική ενότητα Ωρωπού Α4.4.1 Ωρωπός Α Περιοχή «Κάμπου Ωρωπού» Α Περιοχή «Σαραντάρι» Α Περιοχή «Πλατάνια» Α.4.5 Οικιστική ενότητα Νέας Πολιτείας Α Ν.Πολιτεία Α Πόντιοι Α.4.6 Οικιστική ενότητα Συκάμινου Α Συκάμινο Α Νέο Συκάμινο Α Κανδήλι Α Αγία Αικατερίνη Α Άγιος Αθανάσιος Α Νέα Εκάλη Α Πευκιάς Α Κατηφόρι Α.4.7 Διοικητική και Κοινωνική Υποδομή Α Διοικητικές υπηρεσίες Α Εκπαίδευση Α Αθλητισμός

4 Α Υγεία Πρόνοια (βλ. κεφ ) Α Πολιτισμός Α Κοιμητήρια Α Συμπεράσματα Α4.8 - Κυκλοφοριακή οργάνωση- Εξυπηρέτηση Α.5 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, ΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ Α.5.1 Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης-προβλημάτων εξωαστικού χώρου Α Σύγκρουση χρήσεων γης Α Ρύπανση περιβάλλοντος Α Γεωλογικές ακαταλληλότητες A Πλημμύρες ρεμάτων Διάβρωση εδαφών Α Διάθεση απορριμμάτων Α.5.2 Αξιολόγηση προβλημάτων πολεοδομικής δομής και αστικής ποιότητας ζωής Α Άναρχη εξάπλωση Αποσπασματικός σχεδιασμός Α Καταργημένα σχέδια Αποσπασματικός σχεδιασμός Α Ελλείψεις υποδομών σε οικισμούς και νέες οικιστικές περιοχές Α.5.3 Αξιολόγηση δεδομένων προγραμματικού πλαισίου/ρσ Α Αναπτυξιακές και χωροταξικές κατευθύνσεις Α Σημαντικότερα προγραμματιζόμενα-εκτελούμενα έργα και μελέτες Α Αξιολόγηση Ενδογενών Αναπτυξιακών Δυνατοτήτων/Γενικές Προοπτικές Α.5.5 Αξιολόγηση Δεδομένων Οικιστικής Ανάπτυξης Α & Β κατοικίας Α.5.6 Αξιολόγηση Φυσικού Κεφαλαίου Ειδικού Ενδιαφέροντος ΜΕΡΟΣ Β - ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ Α.6 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ Α.6.1 Προγραμματικά μεγέθη έτους Α Προβολή Πραγματικού Πληθυσμού της κοιλάδας Ωρωπού Α Εκτίμηση πληθυσμού αιχμής ανά οικιστική ενότητα και οικισμό Α Χωρητικότητα οικισμών και οικιστικών περιοχών Α.6.2 Προσδιορισμός αναγκών ανάπτυξης οικιστικού χώρου Α.6.3 Προσδιορισμός αναγκών για Κοινωνική Υποδομή Α.6.4 Πρόταση Πολεοδομικής Οργάνωσης και Χρήσεων Γης Α Οικιστικές Ενότητες Α Περιοχές Ελέγχου και Περιορισμού Δόμησης (ΠΕΠΔ) Α Περιοχή Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης (ΠΕΡΠΟ) Α Περιοχές Τουρισμού και Αναψυχής Α Περιοχές μη οχλούσας Βιομηχανίας- Βιοτεχνίας Α Περιοχές εξυπηρέτησης υγροβιοτόπου και ακτών Α Περιοχή πολιτιστικών δραστηριοτήτων Α Γεωργική γη Α Περιαστικό Πράσινο Α Περιοχές Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) Α.6.5 Αναγκαία έργα και μελέτες ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5

6 Η παρούσα μελέτη «Α Στάδιο Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της κοιλάδας του Ωρωπού» ανατέθηκε από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (Ο.Ρ.Σ.Α.) μετά από εκδήλωση ενδιαφέροντος και τήρηση των σχετικών διαδικασιών και σύμφωνα με την υπ αριθμόν 3/ Απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ο.Ρ.Σ.Α. στην Δήμητρα Παπαχριστοφίλου- Ματά, αρχιτέκτονα-πολεοδόμο και στην Μαρίνα Κοψιδά, χωροτάκτη πολεοδόμο. Η σχετική σύμβαση υπεγράφη στις Ταυτόχρονα άρχισε και η εκπόνηση της μελέτης, μετά την παράδοση των χαρτογραφικών υποβάθρων σε ψηφιακή μορφή και των ορθοφωτοχαρτών. Η μελέτη βασίζεται στις προδιαγραφές του ΥΠΕΧΩΔΕ που αφορούν στην εκπόνηση των μελετών Γ.Π.Σ. και ΣΧ.Ο.Ο.Α.Π. (ΦΕΚ 209Δ /2000). Το Α Στάδιο της μελέτης περιλαμβάνει την Ανάλυση της σημερινής κατάστασης, τη διάγνωση των προβλημάτων, τις προοπτικές για τη μελλοντική ανάπτυξη και τη χωρική διάρθρωση της περιοχής καθώς και την Προκαταρκτική Πρόταση. Η περιοχή μελέτης «κοιλάδα του Ωρωπού»- περιλαμβάνει τον Δήμο Ωρωπού και την Κοινότητα Συκαμίνου. Περιεχόμενα μελέτης Σε ότι αφορά το περιεχόμενο της μελέτης περιλαμβάνονται τα ακόλουθα κεφάλαια: Κεφ. 1: Χωροταξική θεώρηση της περιοχής, σε ό,τι αφορά στη γεωγραφική θέση της κοιλάδας του Ωρωπού, τα ιστορικά στοιχεία της και την ένταξή της στον Νομό Αττικής. Κεφ. 2 : Αναπτυξιακή φυσιογνωμία της περιοχής, που προσδιορίζεται από την εξέλιξη του πληθυσμού, τα οικονομικά και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά ανά τομέα παραγωγής, την απασχόληση, τις υποστηρικτικές υποδομές καθώς και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Κεφ. 3 : Δεδομένα χώρου και περιβάλλοντος, όπου καταγράφονται το φυσικό περιβάλλον και τα οικοσυστήματα της περιοχής, το δομημένο περιβάλλον όπου αναλύονται οι θεσμοθετημένες και οι υπάρχουσες χρήσεις γης, το πολιτιστικόαρχιτεκτονικό περιβάλλον, το θεσμικό πλαίσιο, η οικιστική οργάνωση και τα υφιστάμενα προβλήματα (συγκρούσεις χρήσεων γης, περιοχές με ειδικά προβλήματα κ.ά.) Κεφ. 4 : Πολεοδομική οργάνωση οικισμών, όπου αναλύονται κατά οικιστική ενότητα τα επιμέρους στοιχεία του κελύφους, των χρήσεων και των λειτουργιών όλων των οικισμών και των οικιστικών συγκεντρώσεων της περιοχής. Κεφ. 5 : Αξιολόγηση υπάρχουσας κατάστασης- τάσεων και κατευθύνσεων, όπου 6

7 καταγράφονται τα προβλήματα που εμφανίζονται στην περιοχή καθώς και οι τάσεις για την ανάπτυξή της. Κεφ. 6 : Προκαταρκτική Πρόταση, όπου αναφέρονται οι δυνατότητες ανάπτυξης της περιοχής τόσο στον εξωαστικό χώρο, όσο και στους διαμορφωμένους οικισμούς, τα προγραμματικά μεγέθη για το έτος 2025και οι προτάσεις για τις χρήσεις γης, τις περιοχές προστασίας και το θεσμικό πλαίσιο δόμησης. Μεθοδολογία- Πηγές στοιχείων Το βασικό μεθοδολογικό πλαίσιο της μελέτης βασίστηκε αφενός στη συγκέντρωση του μεγίστου δυνατού βαθμού στοιχείων, είτε επίσημων - Ε.Σ.Υ.Ε., Πολεοδομικό Γραφείο Καπανδριτίου κλπ- είτε από πλήθος άλλων σχετικών ιδιωτικών φορέων- πολιτιστικοί και εξωραϊστικοί σύλλογοι της περιοχής- και αφετέρου στην κατά το δυνατόν γνώση της περιοχής και την εργασία πεδίου για συγκέντρωση στοιχείων και καταγραφή χρήσεων. Μεθοδολογική αφετηρία αποτελεί η διαχρονική εξέλιξη της ανάπτυξης της περιοχής της κοιλάδας του Ωρωπού σε βάθοςχρόνου ικανό, ώστε να είναι δυνατόννα ερμηνεύσουμε τα σημερινά προβλήματα και να οδηγηθούμε στις ακριβέστερες εκτιμήσεις για τις δυνατότητες και τις προοπτικές ανάπτυξης της περιοχής. Για την εκπόνηση της μελέτης η συγκέντρωση και η αξιολόγηση των απαιτούμενων στοιχείων βασίστηκε στις ακόλουθες πηγές: 1. Συγκεντρώθηκαν στοιχεία από την Ε.Σ.Υ.Ε., επισήμως δημοσιευμένα για τις απογραφές από το 1951 έως και το 2001, κατά περίπτωση. Αναζητήθηκαν επίσης και άλλα στοιχεία μη δημοσιευμένα από την Ε.Σ.Υ.Ε. που αφορούν στις περιοχές απογραφής που δεν μας χορηγήθηκαν με την αναγκαία ακρίβεια. 2. Συγκεντρώθηκαν στοιχεία από μία σειρά κρατικών υπηρεσιών όπως το Υπ. Πολιτισμού (Αρχαιολογική Υπηρεσία), τον Ο.Ρ.Σ.Α., το Πολεοδομικό Γραφείο Καπανδριτίου, το Δασαρχείο Καπανδριτίου, τη ΔΕΗ, τον ΟΤΕ κλπ. 3. Έγινε ιδιαίτερη προσπάθεια συγκέντρωσης στοιχείων από το Αμαλίειο Ίδρυμα καθώς και από τον Οικοδομικό Συνεταιρισμό Υπαλλήλων της ΕΤΕ. 4. Συγκεντρώθηκαν στοιχεία από τους αρμόδιους υπαλλήλους των ΟΤΑ της περιοχής, ενώ έγιναν επαφές με τον Δήμαρχο Ωρωπού κ Γεώργιο Γαβριήλ και τον Πρόεδρο της Κοινότητας Συκαμίνου κ.θωμά Ρούσση. Ιδιαίτερα ευχαριστούμε τον κ. Παναγιώτη Μπαρδάκα προϊστάμενο των Τ.Υ. Δήμου Ωρωπού και τους λοιπούς μηχανικούς του τμήματος για την βοήθεια τους στη συλλογή σημαντικών πληροφοριών και μη καταγεγραμμένων στοιχείων σημαντικών για την περιοχή μελέτης. 5. Διατυπώθηκε από τους μελετητές ένα αναλυτικό ερωτηματολόγιο ανά Ο.Τ.Α., το οποίο δόθηκε για να απαντηθεί από τους αρμόδιους Δημοτικούς και Κοινοτικούς Συμβούλους, 7

8 διότι οι αιτούμενες απαντήσεις κρίθηκαν αναγκαίες για αναλυτικές εκτιμήσεις μας για την περιοχή. να συμπληρωθούν οι 6. Οι ανάδοχοι μελετητές και οι συνεργάτες τους επισκέφθηκαν επανειλημμένα την περιοχή για συλλογή στοιχείων και τη διεξαγωγή έρευνας πεδίου. 7. Τέλος υπήρξε ενημέρωση από πολλούς εξωραϊστικούς συλλόγους της περιοχής του Δήμου Ωρωπού, που αφορούν σε υφιστάμενες εκτός σχεδίου οικιστικές συγκεντρώσεις. Επίβλεψη της μελέτης Με βάση σχετική Απόφαση, ως επιβλέπουσα της μελέτης ορίστηκε η κ. Παπαθανασίου Ευαγγελία, τοπογράφος μηχανικός, ενώ σημαντική συμβολή στην εκπόνηση της μελέτης είχε και ο κ. Θεοδόσιος Ψυχογιός, τοπογράφος-πολεοδόμος ως υπεύθυνος του τμήματος Γ.Π.Σ. του Ο.Ρ.Σ.Α. Παρόλο που η σύμβαση δεν προέβλεπε ενδιάμεσα στάδια παράδοσης, λόγω των αναγκών της Γεωλογικής μελέτης της περιοχής που εκπονήθηκε παράλληλα με την μελέτη του ΓΠΣ, και μετά από αίτημα της επίβλεψης, σχεδιάστηκε και παραδόθηκε ο Χάρτης Α.5.1. με τον καταρχήν προσδιορισμό των οικιστικών περιοχών πιθανών επεκτάσεων Α και Β κατοικίας. Επίσης, μέσω βοηθητικών χαρτών στο κείμενο, έγινε προσπάθεια απόδοσης της πολύπλοκης εικόνας που παρουσιάζει από πλευράς χωροταξικής και πολεοδομικής οργάνωσης η ευρύτερη ζώνη της κοιλάδας του Ωρωπού, λόγω κυρίως παλαιότερων διοικητικών και θεσμικών ιδιαιτεροτήτων. Πιστεύουμε ότι η λεπτομερής απογραφή και ανάλυση στοιχείων που αφορούν σε μεγέθη, χρήσεις και θεσμικό καθεστώς του συγκεκριμένου χώρου, όπως καταγράφονται με τους συνοπτικούς χάρτες, πίνακες και φωτογραφίες του παρόντος τεύχους και κυρίως με τους Χάρτες Ανάλυσης που μαζί παραδίδονται, θα βοηθήσουν την επιβλέπουσα Υπηρεσία να εξασφαλίσει μια πλήρη και σαφή εικόνα της περιοχής. Αυτό θα την διευκολύνει στην ολοκλήρωση της Β φάσης του ΓΠΣ που θα εκπονηθεί και θα θεσμοθετηθεί από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας. Τέλος, όσον αφορά στους παραδοτέους χάρτες, τόσο η σύμπτυξη ορισμένων μεταξύ τους όσο και η κλίμακά τους έγινε με σύμφωνη γνώμη της επίβλεψης για εξασφάλιση καλύτερης εποπτείας του συνόλου της περιοχής μελέτης. Από τη θέση αυτή αισθανόμαστε την υποχρέωση να ευχαριστήσουμε όλους όσους μας βοήθησαν να ολοκληρώσουμε τη μελέτη αυτή. 8

9 ΜΕΡΟΣ Α - ΑΝΑΛΥΣΗ 9

10 Α.1. Χωροταξική θεώρηση της κοιλάδας Ωρωπού Α.1.1 Κατάσταση και προοπτικές του ευρύτερου χωροταξικού πλαισίου Α Περιφέρεια Αττικής Αναπτυξιακή φυσιογνωμία Η περιφέρεια Αττικής περιλαμβάνει μόνο το νομό Αττικής. Ο νομός Αττικής περιλαμβάνει τέσσερις νομαρχίες, συγκεκριμένα τις νομαρχίες Αθηνών, Ανατολικής Αττικής, Δυτικής Αττικής και Πειραιώς. Έδρα της είναι η Αθήνα. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, έχει πληθυσμό σχεδόν 3,8 εκατομμύρια κατοίκους. Αυτό την κατατάσσει πληθυσμιακά στην πρώτη θέση μεταξύ των περιφερειών της χώρας και μάλιστα με διπλάσιο πληθυσμό από τη δεύτερη πληθυσμιακά περιφέρεια, εκείνη της κεντρικής Μακεδονίας. Αντίστροφα, από πλευράς έκτασης, η περιφέρεια Αττικής είναι η δεύτερη μικρότερη της χώρας με 3,8 εκατ. στρέμματα. Περνά μόνο εκείνη της περιφέρειας Ιονίων Νήσων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ η έκτασή της καλύπτει σχεδόντο 3%της χώρας, διαμένει σε αυτή περί το εν τρίτο του πληθυσμού της Ελλάδας. Από πλευράς πληθυσμιακής πυκνότητας κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των περιφερειών της Ελλάδας, με δεκαπλάσια πυκνότητα από τη δεύτερη περιφέρεια κατά σειρά, εκείνη της κεντρικής Μακεδονίας. Η περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνει το ήμισυ του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας. Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ της αντιστοιχεί σε 113,5 εκατομμύρια ευρώ το Η τιμή αυτή είναι τρεισήμισι φορές και πλέον περισσότερη από εκείνη της δεύτερης κατά σειρά ΑΕΠ περιφέρειας της χώρας, εκείνη της κεντρικής Μακεδονίας. Η συμμετοχή των περιφερειών στο ΑΕΠ είναι σχετικά σταθερή τα τελευταία χρόνια (2005-7). Επομένως, από άποψη ευημερίας, η περιφέρεια Αττικής βρίσκεται στην πρώτη θέση και μάλιστα με διαφορά από τις υπόλοιπες. Η ανεργία στην περιφέρεια Αττικής ανέρχεται στο 9,4% για το Γ' τρίμηνο του Το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν ίδιο με το μέσο όρο της χώρας (9,3%). Σε σχέση με τις υπόλοιπες περιφέρειες, βρίσκεται στη μέση της κατάταξης, συγκεκριμένα στην έβδομη κατά σειρά θέση. Είναι προφανές πως ο αναπτυξιακός χαρακτήρας της Αττικής είναι πολύ δυναμικός. Η περιφέρεια έχει σαφή εξειδίκευση στον τριτογενή τομέα συγκεντρώνοντας το 57% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας το 2007 (ΕΣΥΕ). Βρίσκεται συνεπώς στην πρώτη θέση μεταξύ των περιφερειών της χώρας ως προς τον τριτογενή τομέα. Το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν πέντε φορές μεγαλύτερο από το εκείνο της δεύτερης κατά σειρά περιφέρειας, της κεντρικής Μακεδονίας. Ιδιαίτερα αναπτυγμένο είναι το εμπόριο δεδομένου ότι στην περιφέρεια υπάρχει ο μεγαλύτερος σε μέγεθος αερολιμένας αλλά 10

11 και ο Πειραιάς, το μεγαλύτερο σε χωρητικότητα λιμάνι στα Βαλκάνια. Μεγάλο δυναμισμό παρουσιάζουν και οι κλάδοι των υπηρεσιών για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη με έμφαση στις υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, χρηματοπιστωτικές, έρευνας και ανάπτυξης, και δημόσιας διοίκησης. Η τουριστική δυναμική της βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ιστορία και αρχαιολογικά μνημεία διεθνούς εμβέλειας αλλά και στο γεγονός ότι αποτελεί πύλη εισόδου για τουριστικούς προορισμούς του Αιγαίου και των άλλων περιοχών της χώρας. Η περιφέρεια παρουσιάζει εξειδίκευση στα καταλύματα υψηλής κατηγορίας. Αλλά και στον δευτερογενή τομέα η περιφέρεια Αττικής βρίσκεται στην πρώτη θέση στην κατάταξη ως προς την Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία. Συγκεντρώνει λίγο λιγότερο από το εν τρίτο (31%) του συνόλου του δευτερογενή τομέα. Στη δεύτερη θέση ακολουθεί η κεντρική Μακεδονία με ποσοστό 18% και στην τρίτη θέση η Στερεά Ελλάδα με ποσοστό 12%. Από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Αττικής προκύπτει ότι η περιφέρεια συγκεντρώνει το 39%των απασχολουμένων της χώρας στη βιομηχανία και το 40% στην ενέργεια. Ιδιαίτερη ανάπτυξη παρουσιάζουν οι κλάδοι των τηλεπικοινωνιών, των ηλεκτρονικών, των τροφίμων, των ποτών καθώς και ορισμένοι κλάδοι των χημικών προϊόντων. Οι εξαγωγές των βιομηχανιών της Αττικής προσανατολίζονται προς την κεντρική και ανατολική Ευρώπη όπως και προς τη νοτιοανατολική Ασία. Ενώ στον δευτερογενή και τριτογενή τομέα η περιφέρεια Αττικής κατέχει την πρώτη θέση, κατατάσσεται κάτω από το μέσο όρο των περιφερειών όσον αφορά στον πρωτογενή τομέα. Προηγείται μόνο των περιφερειών Ηπείρου, Δυτικής Μακεδονίας, Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου, και Ιονίων Νήσων. Όπως προκύπτει από το ΠΕΠ Αττικής, οι κλάδοι του πρωτογενή τομέα πουπαρουσιάζουν δυναμική είναι η ανθοκομία, η κηπουρική, οι αμπελοκαλλιέργειες, και η αλιεία στις παράκτιες περιοχές της περιφέρειας. Από την ίδια πηγή προκύπτει πως περισσότερες από τις μισές (54%) γεωργικές εκτάσεις αφορούν σε δενδρώδεις καλλιέργειες, ενώ σημαντικό είναι και το ποσοστό των ετήσιων καλλιεργειών (28%). Στην περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνεται και πολύ σημαντικό μέρος της ερευνητικής και επιστημονικής δραστηριότητας που αναπτύσσεται στη χώρα. Στην περιφέρεια Αττικής είναι εγκατεστημένος μεγάλος αριθμός ανώτατων και ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Είναι επίσης εγκαταστημένα αρκετά ερευνητικά κέντρα διεθνούς εμβέλειας. Παράλληλα, σημαντικό γεγονός αποτέλεσε η διοργάνωση στην Αθήνα των ολυμπιακών αγώνων του 2004.Η διοργάνωση συντέλεσε στη δημιουργία ενός συνόλου έργων υποδομής που πυροδότησε ριζική αναμόρφωση της λειτουργίας της πόλης με δραστική αναδιοργάνωση των χρήσεων γης, ειδικά εκατέρωθεν του άξονα της Αττικής Οδού αλλά και μέσα στην πόλη, κυρίως με την ολοκλήρωση του Μετρό αλλά και με άλλες παρεμβάσεις. Η θέση και ο ρόλος της περιφέρειας - προοπτικές. 11

12 Σύμφωνα με το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΓΠΧΣΑΑ) το μητροπολιτικό συγκρότημα της Αθήνας παραμένει κύριος εθνικός πόλος ανάπτυξης διαθέτοντας σημαντικές υποδομές. Η Αθήνα κατέχει εξέχουσα θέση στο αστικό δίκτυο της χώρας διαθέτοντας σημαντική σε έκταση ενδοχώρα από λειτουργική και οικονομική άποψη. Εκτιμάται ότι ο ρόλος αυτός ότι θα ισχυροποιηθεί στο μέλλον. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Αττική συγκεντρώνεται σημαντικό μέρος της απασχόλησης στη μεταποίηση. Μαζί με την κεντρική Μακεδονία συγκεντρώνουν τα δύο τρίτα του συνόλου της απασχόλησης. Αποτελεί στόχο του ΓΠΧΣΑΑ η ενίσχυση της ένταξης της Αθήνας στα διεθνή και ευρωπαϊκά μητροπολιτικά δίκτυα, μέσω του εκσυγχρονισμού της εθνικής οικονομίας, των τεχνολογιών αιχμής και του πολιτισμού. Επίσης, στόχο αποτελεί η ενίσχυση του ρόλου της Αθήνας ως ιστορικού κέντρου της Μεσογείου και ως σημαντικού τουριστικού προορισμού. Η Αθήνα αποτελεί πόλο ανάπτυξης - μητροπολιτικό κέντρο, σε διεθνές επίπεδο. Επιδιώκεται στο μέλλον η ενίσχυση και εδραίωση του ρόλου της τόσο ως "πόλης-πύλης" όσο και ως περιφερειακού μητροπολιτικού πόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με το ΓΠΧΣΑΑ προωθείται και ο ρόλος της Αθήνας ως επιχειρηματικού κέντρου σύνδεσης με τις γειτονικές μητροπόλεις, ώστε να συγκροτηθούν ζώνες οικονομικής ολοκλήρωσης. Ταυτόχρονα, εξειδικεύεται λειτουργικά ο ρόλος της Αθήνας με βάση τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Από πλευράς υποδομών, το αεροδρόμιο "Ελευθέριος Βενιζέλος" της Αθήνας μπορεί υπό προϋποθέσεις να λειτουργήσει ως κόμβος διασύνδεσης της δυτικής Ευρώπης με την ανατολική και νότια Αφρική, τη Μέση Ανατολή, τη νότια και νοτιοανατολική Ασία και την Ωκεανία. Στόχος είναι η ενίσχυση του ρόλου του στο μέλλον. Το λιμάνι του Πειραιά είναι ήδη ενταγμένο στους διεθνείς θαλάσσιους άξονες με προοπτική περαιτέρω ισχυροποίησης (ΓΠΧΣΑΑ). Στόχος, επίσης, είναι να ενδυναμωθεί η συγκοινωνία από τον Πειραιά προς τα νησιά του Αιγαίου. Επιδίωξη του ΓΠΧΣΑΑ είναι ακόμα η αναβάθμιση του λιμένα του Ωρωπού με σκοπό την ενίσχυση των διαπεριφερειακών συνδέσεων μέσω της μείωσης των θαλάσσιων αποστάσεων και την απόσπαση φόρτου από τις οδικές μεταφορές. Επίσης, διερευνάται η σκοπιμότητα επέκτασης ως τη Χαλκίδα των υφιστάμενων υπηρεσιών σιδηρόδρομου, προαστιακού τύπου, της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας. Στο ΓΠΧΣΑΑ διαπιστώνεται, επίσης, ότι στην Αθήνα έχουν γίνει σημαντικές επενδύσεις στον τομέα των τηλεπικοινωνιών στα πλαίσια των ολυμπιακών αγώνων. Στόχος είναι η διαρκής αναβάθμιση όλων των τεχνολογικών υποδομών για την υποστήριξη των υποδομών έρευνας και τεχνολογίας. Το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) αναφέρει περιοχές της Αττικής που είναι κατάλληλες για χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων, οι οποίες όμως δεν αφορούν την κοιλάδα Ωρωπού. Από την άλλη, το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο της Βιομηχανίας (ΕΧΠΒ) επισημαίνει την έντονη συγκέντρωση της βιομηχανίας στην ευρύτερη μητροπολιτική ζώνη της Αθήνας, η οποία υπερβαίνει τα όρια της περιφέρειας Αττικής. Επισημαίνει, ταυτόχρονα, ότι ο τρόπος χωρικής ανάπτυξης της βιομηχανίας εκεί χαρακτηρίζεται από έντονες αδυναμίες περιβαλλοντικού και πολεοδομικού χαρακτήρα. Η γενική κατεύθυνση που απορρέει για την περιφέρεια Αττικής από το πλαίσιο αυτό 12

13 είναι η διατήρηση και ενίσχυση του ρόλου της ως τόπου χωροθέτησης, ιδιαίτερα για τις μονάδες εθνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος. Ταυτόχρονα, επιδίωξη αποτελεί η επιλεκτική και σταδιακή αποκέντρωση μονάδων που δεν είναι αναγκαίες για την περιοχή. Από πλευράς χωρικής οργάνωσης της βιομηχανίας, το τμήμα της περιφέρειας που σχετίζεται με την κοιλάδα Ωρωπού, είναι ο άξονας βορρά-νότου (Πειραιάς-δυτικές περιοχές Πολεοδομικού Συγκροτήματος Αθήνας Αυλώνα - Οινόφυτα), το οποίο χαρακτηρίζεται ως περιοχή ποιοτικής αναδιάρθρωσης με πρόσθετα στοιχεία περιοχής επέκτασης στο βορειότερο τμήμα του. Η περιφέρεια Αττικής χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλο έλλειμμα οργανωμένων υποδοχέων. Κατά συνέπεια, αποτελεί προτεραιότητα ο περιορισμός της διάσπαρτης χωροθέτησης με τη δημιουργία ενός ιεραρχημένου πλέγματος οργανωμένων υποδοχέων πολλαπλών τύπων. Συγκεκριμένα, η νομαρχία Ανατολικής Αττικής λαμβάνει από το ΕΧΠΒ πολύ υψηλή προτεραιότητα άσκησης χωρικής πολιτικής για τη μεταποίηση. Επισημαίνεται από το ΕΧΠΒ, ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη αύξησης της προσφοράς οργανωμένων υποδοχέων στη νομαρχία ανατολικής Αττικής, (α) για νέες μονάδες, (β) για την οργάνωση υφιστάμενων άτυπων συγκεντρώσεων, και (γ) για μετεγκαταστάσεις. Ταυτόχρονα επισημαίνεται, ότι υπάρχουν δυνητικές ασυμβατότητας ως προς τις χρήσεις γης κυρίως με τον παραθεριστικό τουρισμό. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην περιοχή είναι έντονες και υπάρχει ανάγκη λήψης μέτρων προστασίας της φύσης και της γεωργικής γης. Όσον αφορά στον τουρισμό, αποτελεί στόχο του ΓΠΧΣΑΑ η ανάδειξη της Αθήνας σε τουριστικό πόλο διεθνούς ακτινοβολίας με δυνατότητες, εκτός των άλλων, παραθεριστικού τουρισμού στις παράλιες περιοχές της Αττικής. Επιδιώκεται επίσης η βελτίωση της ποιότητας περιβάλλοντος. Διαπιστώνεται συγκεκριμένα στο ΓΠΧΣΑΑ η ανάγκη εξυγίανσης, λόγω των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, στην περιοχή των Οινοφύτων που σχετίζεται άμεσα με την κοιλάδα Ωρωπού, δεδομένης της διέλευσης του Ασωπού ποταμού. Το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό (ΕΧΠΤ) εντάσσει την περιφέρεια Αττικής στις αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές και θέτει μεταξύ άλλων ως προτεραιότητες την ανάδειξη των στοιχείων ταυτότητας και την προστασία, ανάδειξη και αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Συμπερασματικά, η περιφέρεια Αττικής αποτελεί την πιο δυναμική περιφέρεια της χώρας που έχει εδραιώσει τον ρόλο της σε βαλκανικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Αποτελεί εθνικό στόχο η ενδυνάμωση του ρόλου αυτού μέσω της εντατικοποίησης και της εξειδίκευσης με γνώμονα, ωστόσο, την προστασία του περιβάλλοντος. 13

14 Α Νομαρχία Ανατολικής Αττικής Η νομαρχία Ανατολικής Αττικής είναι μία από τις τέσσερις νομαρχίες που απαρτίζουν το νομό Αττικής. Συνολικά η νομαρχία αποτελείται από 44 ΟΤΑ (18 δήμους και 26 κοινότητες). Όπως φαίνεται στον πίνακα Α.1.1.2, η νομαρχία το έτος 2001 είχε συνολικό πληθυσμό λίγο περισσότερο από 400 χιλιάδες άτομα και έκταση περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της πρόσφατης απογραφής της ΕΣΥΕ, η νομαρχία Ανατολικής Αττικής είναι η τέταρτη κατά σειρά πληθυσμιακού μεγέθους διοικητική ενότητα μετά τη νομαρχία Αθηνών, το νομό Θεσσαλονίκης, και τη νομαρχία Πειραιώς. Πίνακας Α.1.1.2: Πληθυσμός και έκταση Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Πραγματικός Πληθυσμός πληθυσμιακή Χωρική ενότητα Έκταση % μεταβολή πυκνότητα (τ. χλμ) (2001) Χώρα ,4 6,4 83,1 Νομός Αττικής ,1 6,3 987,8 Νομαρχία Αθηνών ,7 3, ,0 Νομαρχία Ανατολικής Αττικής ,0 26,7 267,0 Νομαρχία Δυτικής Αττικής ,0 17,4 151,0 Νομαρχία Πειραιώς ,4 3,2 582,7 Πηγή: ΕΣΥΕ, επεξεργασία ομάδας μελέτης. Από τον πίνακα Α προκύπτει επίσης η μεγάλη δυναμική της νομαρχίας Ανατολικής Αττικής όσον αφορά στην πληθυσμιακή μεγέθυνση. Σε διάστημα μιας δεκαετίας ο πληθυσμός σε αυτή τη χωρική μονάδα αυξήθηκε κατά περίπου εν τέταρτο. Είναι επίσης σημαντικό, ότι το μέγεθος της πληθυσμιακής αύξησης είναι κατά πολύ μεγαλύτερο συγκριτικά με τις άλλες τρεις νομαρχίες του νομού Αττικής. Οι νομαρχίες Αθηνών και Πειραιώς παρουσιάζουν οριακή μόνο πληθυσμιακή αύξηση. Η Νομαρχία Δυτικής Αττικής παρουσιάζει και εκείνη σημαντική πληθυσμιακή αύξηση με πολύ χαμηλότερο ρυθμό όμως σε σχέση με εκείνον της Ανατολικής Αττικής. Η Νομαρχία Ανατολικής Αττικής είναι η μεγαλύτερη σε έκταση νομαρχία της Αττικής και αυτό συντελεί στη διατήρηση σχετικά χαμηλής πληθυσμιακής πυκνότητας που όμως διαχρονικά αυξάνει. Αναφορικά με την οικιστική δομή, η Νομαρχία Ανατολικής Αττικής χαρακτηρίζεται από ένα πλέγμα οικισμών που αναπτύσσονται με σημαντικούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια. Η δυναμική των οικισμών αυτών συναρτάται με τα έργα μεταφορικής υποδομής που έχουν λάβει χώρα κατά την τελευταία δεκαετία και μεταμόρφωσαν ραγδαία το χάρτη των χρονοαποστάσεων. Οι περισσότεροι οικισμοί είναι εξαρτημένοι από την Αθήνα, που είναι ένα πολύ δυναμικό αστικό κέντρο. Η περιοχή επίσης χαρακτηρίζεται από διάσπαρτη αυθαίρετη δόμηση, που αλλοιώνει τόσο το τοπίο όσο και τη δυναμική του δομημένου χώρου λόγω της απουσίας υποδομών. Το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας (ΡΣΑ) του 1985 (Ν.1515/85) περιλαμβάνει 14

15 ειδικότερες κατευθύνσεις και μέτρα για την χωροταξική και πολεοδομική ανασυγκρότηση της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας και την αντιμετώπιση της ρύπανσης του περιβάλλοντος της. Στα πλαίσια της λειτουργικής χωροταξικής οργάνωσής της, η ευρύτερη περιοχή της Αθήνας υποδιαιρείται στις ακόλουθες πέντε οργανικές υποενότητες: Λεκανοπέδιο και Σαλαμίνα με κέντρο την Αθήνα. Δυτική Αττική με κέντρο τα Μέγαρα Βόρεια Αττική με κέντρο το Καπανδρίτι. Ανατολική Αττική με κέντρο το Λαύριο Το ΡΣΑ ορίζει στο παράλιο μέτωπο του Ωρωπού μια σειρά από κέντρα υπερτοπικής σημασίας όπως επίσης και νέες οικιστικές ενότητες Β' κατοικίας. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ, 2003) η χωροταξική υποενότητα της Β. Αττικής διακρίνεται σε τέσσερις χωρικές ενότητες. Μια από αυτές είναι η Ενότητα Κοινοτήτων Βόρειας Παραλιακής Ζώνης η οποία περιλαμβάνει την κοιλάδα Ωρωπού (Δήμο Ωρωπού και κοινότητα Συκάμινου) και επιπλέον τους δήμους Μαρκόπουλου και Καλάμου. Τα χαρακτηριστικά που εντοπίζονται από τον ΟΡΣΑ σε αυτή την ενότητα είναι: Εκτεταμένη ανάπτυξη παραθεριστικής κατοικίας. Αξιόλογες γεωργικές καλλιέργειες στην κοιλάδα Ωρωπού με κηπευτικά, δενδρώδεις καλλιέργειες και όσπρια. Πρόβλημά ρύπανσης και φαινόμενα πλημμύρας στον ποταμό Ασωπό. Διαπιστώνεται ανάγκη προστασίας του Ασωπού και των κύριων κλάδων του. Σημειωτέον ότι ο ποταμός Ασωπός έχει οριοθετηθεί με το ΦΕΚ 1421Δ/ Ο βιότοπος στις εκβολές του Ασωπού (Αλυκές - Αγ. Κων/νου) χρήζει μελέτης και προστασίας. Σήμερα δεν προστατεύεται. Υπάρχουν ζώνες αμιγούς παραθεριστικής κατοικίας θεσμοθετημένες με τη ΖΟΕ παραθεριστικής κατοικίας (ΦΕΚ456/85) στις παραλιακές περιοχές του Δήμου Ωρωπού (Ν. Παλατίων και Σκάλας Ωρωπού). Από τον ΟΡΣΑ (2003) προτείνονται η δημιουργία νέων ή διατήρηση υφιστάμενων ζωνών ως εξής: Ζώνες προστασίας πράσινου, που περιλαμβάνει τις δασικές εκτάσεις όπως έχουν χαρακτηριστεί από το Υπ. Γεωργίας. Προτείνεται η δημιουργία ζωνών Γεωργικής Γης (Ζώνη Γ) στην οποία επιτρέπονται, μεταξύ άλλων, αγροτικές αποθήκες, θερμοκήπια, κτηνοτροφικές και σταυλικές εγκαταστάσεις (για > 12 στρ), κατοικία (ως 200 τ.μ για κάθε άρτιο οικόπεδο) και κατασκηνώσεις (υπό προϋποθέσεις). 15

16 Ζώνες προστασίας ρεμάτων και βιοτόπων (N.2052/92, ΦΕΚ 281Δ/23.393, άρθρο 6). Βασική περιοχή προστασίας είναι ο ποταμός Ασωπός και τα κύρια παρακλάδια του. Προτείνεται η Ζώνη Απόλυτης Προστασίας Ρεμάτων και Βιοτόπων (Ζώνη Β3)για την προστασία και την αξιοποίηση των περιοχών αυτών για αναψυχή. Ζώνη αμιγούς παραθεριστικής κατοικίας (ΖΟΕ, ΦΕΚ456/85), στα ΔΔ Ν. Παλατιών και Σκάλας Ωρωπού. Ζώνες περιαστικής κατοικίας με τη δημιουργία ζώνης Περιαστικής Κατοικίας (Ήπιας Οικιστικής Ανάπτυξης) (Ζώνη Η). Ζώνες ήπιας ανάπτυξης Β' κατοικίας και τουρισμού. Προτείνεται η δημιουργία ζώνης Β' Παραθεριστικής Κατοικίας (Ζώνη Δ) και ζώνης Παραθεριστικής Κατοικίας και Τουριστικών Εγκαταστάσεων (Ζώνη Ε). Στη Ζώνη Ε επιτρέπονται και τουριστικές εγκαταστάσεις (ξενοδοχεία κλπ) εκτός από κατοικία, αναψυχή και υπαίθριες εγκαταστάσεις, που επιτρέπονται και στη Ζώνη Δ. Παραλιακή ζώνη, με μικτό χαρακτήρα, στις παραλίες Ν. Παλατίων και Σκάλας Ωρωπού. Προτείνεται η δημιουργία Παραλιακής Ζώνης (Ζώνη Ζ) με εγκαταστάσεις για επισκέπτες, λουόμενους και ναυταθλητισμό. Ζώνες γεωργικής γης στην κοιλάδα Ωρωπού, για την ανάπτυξη και προστασία του πρωτογενή τομέα. Προτείνεται συγκεκριμένα η δημιουργία περιβάλλουσας ζώνης Περιαστικού Πράσινου (Ζώνη Α1), που είναι μικτή γεωργική (>50%) και δασική, επιτρέποντας συνδυασμένη κατοικία, εγκαταστάσεις και αναψυχή υπό προϋποθέσεις. 16

17 Α.1.2 Ένταξη και ρόλος της κοιλάδας Ωρωπού στο ευρύτερο χωροταξικό πλαίσιο (περιφέρεια/νομός) Η κοιλάδα Ωρωπού είναι μια αστική ενότητα δορυφόρος του κέντρο υ της πρωτεύουσας. Πολλοί από τους κατοίκους της μετακινούνται καθημερινά από και προς την Αθήνα για εργασία, εξυπηρετήσεις και αναψυχή. Μετακινήσεις, όμως, σημειώνονται και προς την αντίθετη κατεύθυνση, ειδικά τους θερινούς μήνες, από τους κατοίκους της Αθήνας για αναψυχή. Η φυσική ομορφιά του παραλιακού μετώπου αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες εκδρομείς κάθε χρόνο. Η κάλυψη των εμπορικών και άλλων αναγκών των κατοίκων της κοιλάδας Ωρωπού επιτυγχάνεται είτε με μετακινήσεις προς την Αθήνα ή, σε μικρότερο επίπεδο, από την εσωτερική μετακίνηση προς τα ΔΔ Ν. Παλατιών και Σκάλας Ωρωπού, δεδομένου ότι εκεί συγκεντρώνονται όλες οι διοικητικές υπηρεσίες, οι τράπεζες, οι ΔΕΚΟ αλλά και οι περισσότερες εμπορικές χρήσεις της ευρύτερης περιοχής. Οι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες μετακινούνται από και προς την περιοχή σχετικά εύκολα λόγω της γειτνίασης της εθνικής οδού, του σιδηροδρομικού δικτύου, του διεθνούς αεροδρομίου Ελευθέριος Βενιζέλος, του λιμένα του Πειραιά κλπ. Η κοιλάδα του Ωρωπού έχει σήμερα ρόλο: παραγωγής προϊόντων του πρωτογενή τομέα, δεδομένης της μεγάλης έκτασης γεωργικής γης υψηλής ποιότητας. κάλυψης αναγκών παραθεριστικής κατοικίας, κατά κύριο λόγο κατοίκων της Αθήνας. κάλυψης αναγκών αναψυχής, κυρίως των κατοίκων του λεκανοπεδίου. Σε πολύ μικρότερο βαθμό αποτελεί προορισμό διεθνούς τουρισμού. θαλάσσιου μεταφορικού κόμβου διασύνδεσης με την νότια Εύβοια. Στο μέλλον ο ρόλος της κοιλάδας Ωρωπού σε επίπεδο νομού και περιφέρειας Αττικής αναμένεται ότι: Θα συνεχίσει να καλύπτει ανάγκες παραθεριστικής κατοικίας των κατοίκων της Αθήνας. Δεδομένου όμως ότι οι μεταφορικές υποδομές στο νομό Αττικής βελτιώνονται σημαντικά τα τελευταία χρόνια, αλλά και λόγω της υποβάθμισης της ποιότητας ζωής στα μεγάλα αστικά κέντρα, οι οικισμοί στο μέλλον θα καλύψουν και ανάγκες Α κατοικίας σε μεγαλύτερο βαθμό. Θα καλύπτει τις ανάγκες αναψυχής των κατοίκων, κυρίως της Αττικής, με την προϋπόθεση της διατήρησης της φυσικής κληρονομιάς σε υψηλό επίπεδο. Η ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος της κοιλάδας είναι εξαρτημένη από την αντιμετώπιση της ρύπανσης, που έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια (Ασωπός), όπως και από την προστασία περιοχών ιδιαίτερου 17

18 φυσικού κάλλους που σήμερα δεν προστατεύονται επαρκώς (π.χ. εκβολές Ασωπού). θα συνεχίσει να αποτελεί πλουτοπαραγωγική περιοχή του πρωτογενή τομέα αξιοποιώντας την ευκολία διάθεσης προϊόντων λόγω της εγγύτητας με την αγορά της Αθήνας. Προέχει, ωστόσο, η προστασία της γεωργικής γης από την οικιστική ανάπτυξη. Υπό το πρίσμα αυτό, έχει πολύ μεγάλη σημασία να οργανωθούν οι χρήσεις γης στην περιοχή της κοιλάδας Ωρωπού, ώστε να επιτραπεί η οικιστική αξιοποίηση με ταυτόχρονη προστασία της υψηλής ποιότητας γεωργικής γης και με την προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, ειδικά στην περίπτωση του ποταμού Ασωπού. 18

19 Α.2. Αναπτυξιακή φυσιογνωμία της κοιλάδας Ωρωπού Α.2.1 Γενικά χαρακτηριστικά της κοιλάδας Ωρωπού Α Διοικητική Οργάνωση / Έκταση Η κοιλάδα Ωρωπού υπάγεται στην περιφέρεια Αττικής και αποτελείται από το Δήμο Ωρωπού και την Κοινότητα Συκάμινου. Οι δύο αυτοί ΟΤΑ ανήκουν στους συνολικά 46 ΟΤΑ (20 Δήμους και 26Κοινότητες) της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής, όπως προέκυψε από την εφαρμογή του Ν.2539/97, για τη "Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης" (ΦΕΚ 244/ Πρόγραμμα "Ιωάννης Καποδίστριας"). Η διοικητική οργάνωση παρουσιάζεται στον χάρτη Α Έδρα της νομαρχίας Ανατολικής Αττικής είναι η Παλλήνη. Πιο πρόσφατα, οι κοινότητες Νέων Παλατίων, Σκάλας Ωρωπού και Ωρωπού συνενώθηκαν (ΦΕΚ 210/Α ) και αποτελούν Δήμο με το όνομα Δήμος "Ωρωπίων" και με έδρα την τέως κοινότητα Σκάλας Ωρωπού. Επομένως, σήμερα η νομαρχία αποτελείται από συνολικά 44 ΟΤΑ (18 Δήμους και 26 κοινότητες). Χάρτης Α Διοικητική οργάνωση ευρύτερης περιοχής κοιλάδας Ωρωπού (Ο.Τ.Α.). Ο Δήμος Ωρωπίων περιλαμβάνει τρία Δημοτικά Διαμερίσματα (Δ.Δ.), συγκεκριμένα τα Δ.Δ. Νέων Παλάτιων,ΔΔ Σκάλας Ωρωπού, ΔΔ Ωρωπού. Η κοινότητα Συκάμινου περιλαμβάνει μόνο το ομώνυμο Δημοτικό Διαμέρισμα. Ο Δήμος Ωρωπίων περιλαμβάνει συνολικά δώδεκα οικισμούς, τους: Νέα Παλάτια, Αγία Αικατερίνη, Άγιο Αθανάσιο, Άγιο Κωσταντίνο, Πόντιοι, Σκάλα Ωρωπού, Νέα Πολιτεία, Χαλκούτσιον, Πηγαδάκι, Ωρωπό, Κάμπο Ωρωπού, και Πλατάνια Ωρωπού. Η κοινότητα Συκάμινου περιλαμβάνει πέντε οικισμούς, συγκεκριμένα τους: Συκάμινο, Καμάρι, Κατηφόρι, Νέο Συκάμινο και Πευκιά. Έδρα του Δήμου Ωρωπίων ορίστηκε ο οικισμός του Ωρωπού και έδρα της κοινότητας Συκάμινου ο οικισμός Συκάμινου. 19

20 Η έκταση της κοιλάδας Ωρωπού, όπως φαίνεται και στον πίνακα Α.2.1.1α ανέρχεται σε 58,96 τετρ. χλμ., που αντιστοιχεί στο 3,9% της συνολικής έκτασης της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Η κοιλάδα Ωρωπού ως σύνολο κατατάσσεται στην όγδοη θέση από πλευράς έκτασης μεταξύ των ΟΤΑ της Ανατολικής Αττικής, μετά τους Δήμους Κερατέας, Αυλώνος, Αχαρνών, Κρωπίας, Μαραθώνος, Μαρκόπουλου Μεσογαίας και Καλυβίων Θορικού. Αυτόνομα, ο Δήμος Ωρωπίων και η κοινότητα Συκάμινου κατατάσσονται στην ενδέκατη και την τριακοστή πρώτη θέση αντίστοιχα. Πίνακας Α.2.1.1α: Η έκταση και η σχετική θέση της περιοχής μελέτης στη Νομαρχία. Χωρική ενότητα Συνολική Έκταση (τ.χλμ) Περιφέρεια Αττικής 3.808,1 Νομαρχία Αθηνών 361,7 Νομαρχία Πειραιώς 929,4 Νομαρχία Δυτικής Αττικής 1.004,0 Νομαρχία Ανατολικής Αττικής 1.513,0 % συνολικής έκτασης Νομαρχίας Aν. Αττικής Κοιλάδα Ωρωπού 59,0 3,9% Δήμος Ωρωπίων 46,6 3,1% ΔΔ Νέων Παλάτιων 19,0 1,3% ΔΔ Σκάλας Ωρωπού 15,6 1,0% ΔΔ Ωρωπού 12,0 0,8% Κοινότητα Συκάμινου 12,4 0,8% Πηγή: ΕΣΥΕ (2001), επεξεργασία ομάδας μελέτης. Στον πίνακα Α.2.1.1β παρουσιάζεται η έκταση των Δημοτικών Διαμερισμάτων του Δήμου Ωρωπίων. Στον ίδιο πίνακα παρουσιάζεται επιπλέον και ο χαρακτηρισμός του ανάγλυφου του κάθε δημοτικού διαμερίσματος. 20

21 Πίνακας Α.2.1.1β Κατανομή έκτασης δημοτικών διαμερισμάτων Δήμου Ωρωπίων. Χωρική ενότητα Ανάγλυφο Συνολική Έκταση % συνολικής έκτασης Κοιλάδας Ωρωπού Περιφέρεια Αττικής 3808,1 Νομαρχία Αθηνών 361,71 Νομαρχία Πειραιώς 929,38 Νομαρχία Δυτικής Αττικής 1004 Νομαρχία Ανατολικής Αττικής 1512,99 Κοιλάδα Ωρωπού 58,96 100,0% Δήμος Ωρωπίων ,0% ΔΔ Νέων Παλάτιων Π 18,95 32,1% ΔΔ Σκάλας Ωρωπού Π 15,64 26,5% ΔΔ Ωρωπού Π 11,97 20,3% Κοινότητας Συκάμινου Η 12,4 21,0% Πηγή: ΕΣΥΕ (2001), επεξεργασία ομάδας μελέτης. (Π = πεδινό, Η = Ημιορεινό). Από τον πίνακα Α.2.1.1β προκύπτει ότι, από πλευράς ανάγλυφου, η κοιλάδα Ωρωπού περιλαμβάνει στο μεγαλύτερο μέρος της πεδινές εκτάσεις, με εξαίρεση την κοινότητα Συκάμινου που είναι ημιορεινή. Η περιοχή συνεπώς χαρακτηρίζεται από ομαλό ανάγλυφο δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ορεινές εκτάσεις. Το υψομετρικό εύρος της κοιλάδας Ωρωπού κυμαίνεται από τη στάθμη της θάλασσας έως λίγο περισσότερο από τα 300 μέτρα στο νότιο όριο της. 21

22 Α Πληθυσμός Πληθυσμιακά, η κοιλάδα Ωρωπού έχει κατοίκους σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής. Το μέγεθος αυτό αντιστοιχεί στο 2,5% του συνολικού πληθυσμού της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Ο Ωρωπός είναι ένας μεσαίος πληθυσμιακά δήμος, καταλαμβάνοντας την 18η θέση στην κατάταξη όπως φαίνεται στον πίνακα Α.2.1.2α. Η κοινότητα Συκάμινου είναι μιά από τις πιο μικρές διοικητικές μονάδας πληθυσμιακά και κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις του ίδιου πίνακα. Συνολικά η κοιλάδα του Ωρωπού καταλαμβάνει το 2,5% του συνολικού πληθυσμού της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής (2,1% ο Δήμος Ωρωπίων και 0,4% η κοινότητα Συκάμινου). Η σχετική θέση της περιοχής μελέτης στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής φαίνεται στον πίνακα Α.2.1.2α. Πίνακας Α.2.1.2α: Ο πληθυσμός και σχετική θέση των ΟΤΑ της περιοχής μελέτης στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. Κατάταξη Χωρική ενότητα Πραγματικός Πληθυσμός 2001 % στο σύνολο της Νομαρχίας Χώρα Αττική Νομαρχία Ανατολικής Αττικής Κοιλάδα Ωρωπού ,5% Ο.Τ.Α. 1 Αχαρνών ,7% 2 Βούλας ,3% 3 Κρωπίας ,3% 4 Αρτέμιδος ,3% 5 Παλλήνης ,1% 6 Μαρκόπουλου Μεσογαίας ,9% 7 Νέας Μάκρης ,7% 8 Γέρακα ,4% 9 Κερατέας ,3% 10 Παιανίας ,2% 11 Καλυβίων Θορικού ,0% 12 Ραφήνας ,9% 13 Βάρης ,7% 14 Λαυρεωτικής ,6% 15 Σπάτων-Λούτσας ,5% 16 Αγίου Στεφάνου ,3% 17 Μαραθώνος ,2% 18 Ωρωπού ,1% 19 Ανάβυσσου ,8% 22

23 20 Γλυκών νερών ,6% 21 Βουλιαγμένης ,6% 22 Δροσιάς ,5% 23 Καλάμου ,4% 24 Ανοίξεως ,3% 25 Αυλώνος ,3% 26 Διονύσου ,2% 27 Θρακομακεδόνων ,2% 28 Μαρκόπουλου Ωρωπού ,0% 29 Παλαιάς Φωκαίας ,8% 30 Ανθούσας ,7% 31 Καπανδριτίου ,7% 32 Πικερμίου ,7% 33 Κρυονερίου ,7% 34 Αφιδνών ,6% 35 Σταμάτας ,6% 36 Σαρωνίδος ,5% 37 Ροδοπόλεως ,5% 38 Μαλακάσης ,4% 39 Βαρνάβα ,4% 40 Κουβαρά ,4% 41 Συκάμινου ,4% 42 Γραμματικού ,4% 43 Πολυδένδριου ,4% 44 Αγίου Κωνσταντίνου 687 0,2% Πηγή: ΕΣΥΕ (2001), επεξεργασία ομάδας μελέτης. Όπως προκύπτει από τον πίνακα Α.2.1.2β, το 85,1% των κατοίκων της κοιλάδας του Ωρωπού βρίσκεται συγκεντρωμένο στο Δήμο Ωρωπού, ενώ μόλις το 14,9% του πληθυσμού διαμένει στην κοινότητα Συκάμινου. Το μεγαλύτερο ποσοστό κατοίκων διαμένει στο ΔΔ Σκάλας Ωρωπού και ακολουθεί το ΔΔ Νέων Παλατιών με συγκρίσιμο ποσοστό. Στο σημείο αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη και η δυσκολία εκτίμησης του πραγματικού πληθυσμό από τα στοιχεία της απογραφής δεδομένου του παραθεριστικού χαρακτήρα της περιοχής μελέτης. Εκτιμάται, ότι σε περιόδους αιχμής ο πληθυσμός στο Δήμο Ωρωπίων προσεγγίζει τους κατοίκους με τα εννέα δέκατα των εποχικών κατοίκων να προέρχονται από την Αθήνα και μόνο το εν δέκατο από το εξωτερικό (τουρίστες). Στην κοινότητα Συκάμινου ο εποχικός πληθυσμός εκτιμάται σε άτομα οι οποίοι μετακινούνται σχεδόν αποκλειστικά από την Αθήνα. 23

24 Πίνακας Α.2.1.2β: Η κατανομή του πληθυσμού στην περιοχή μελέτης. Χωρική ενότητα Πραγματικός Πληθυσμός 2001 % στο σύνολο της Νομαρχίας Κοιλάδα Ωρωπού Δήμος Ωρωπίων ,1% ΔΔ Νέων Παλάτιων ,8% ΔΔ Σκάλας Ωρωπού ,0% ΔΔ Ωρωπού ,3% Κοινότητα Συκάμινου ,9% ΚΔ Συκάμινου ,9% Πηγή: ΕΣΥΕ (2001), επεξεργασία ομάδας μελέτης. Η διαχρονική εξέλιξη ( ) του πληθυσμού της κοιλάδας Ωρωπού παρατίθεται αναλυτικά σε επίπεδο ΔΔ στον πίνακα Α γ και σε επίπεδο οικισμού στον πίνακα Α.2.1.2δ. Πίνακας Α.2.1.2γ: Μεταβολή πραγματικού πληθυσμού υποενότητας κοιλάδας Ωρωπού μεταπολεμικά ( )σε σχέση με τη χώρα, την περιφέρεια και την νομαρχία. Χωρική ενότητα Χώρα Αττική Νομαρία Αττικής Αν Κοιλάδα Ωρωπού Δήμος Ωρωπίων ΔΔ Νέων Παλάτιων ΔΔ Σκάλας Ωρωπού Κοινότητα Συκάμινου ΔΔ Ωρωπού ΚΔ Συκάμινου Πηγή: ΕΣΥΕ, επεξεργασία ομάδας μελέτης. Η ανάλυση των συγκεκριμένων στοιχείων οδηγεί στα ακόλουθα βασικά συμπεράσματα. Η πληθυσμιακή εξέλιξη της κοιλάδας Ωρωπού τη δεκαετία του '90 ακολουθεί σε γενικές γραμμές αντίστοιχη αυξητική τάση με εκείνη της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Ο ρυθμός αύξησης είναι σαφώς ανώτερος από το μέσο όρο της χώρας αλλά και της περιφέρειας. Το γεγονός ότι η κοιλάδα Ωρωπού έχει πολύ πιο έντονο ρυθμό πληθυσμιακής αύξησης κατά την εν λόγω δεκαετία είναι ενδεικτικό της οικιστικής πίεσης που υφίσταται, δεδομένου ότι περιλαμβάνει παραθαλάσσιες και πεδινές περιοχές και γειτνιάζει με την Αθήνα. Σε επίπεδο περιοχής μελέτης, ο πληθυσμός της κοιλάδας Ωρωπού παρέμεινε 24

25 σχετικά σταθερός από το 1951 ως το Στη συνέχεια όμως παρατηρείται σημαντική αύξηση κατά τις επόμενες δεκαετίες με αποκορύφωμα τη δεκαετία του '70 κατά την οποία ο πληθυσμός αυξήθηκε με ρυθμό πάνω από 85%. Στη συνέχεια η αύξηση συνεχίστηκε αλλά με υποδιπλάσιο ρυθμό. Η μεταβολή του πληθυσμού σε όλα τα ΔΔ αλλά και σε όλους τους οικισμούς της κοιλάδας Ωρωπού είναι γνησίως αύξουσα κατά την περίοδο Ελάχιστες εξαιρέσεις υπάρχουν στην τάση αυτή και συγκεκριμένα παρατηρείται μικρή μείωση του πληθυσμού στο ΔΔ Ωρωπού και στην Κοινότητα Συκάμινου κατά τις δεκαετίες του '50 και του 60. Η μείωση αυτή είναι, όπως αναφέρθηκε, μικρή και δεν αλλοιώνει τη γενική τάση. Προκύπτει συνεπώς ότι εσωτερικά της κοιλάδας Ωρωπού υπάρχουν χωρικές μονάδες με διαφορετική δημογραφική δυναμική. Η αύξηση του πληθυσμού της κοιλάδας Ωρωπού κατά τη μεταπολεμική περίοδο εξηγείται από τη μαζική εισροή πληθυσμού προς το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας η οποία δημιούργησε ανάγκες για παραθεριστική κατοικία αλλά και συντέλεσε στη διατήρηση του πληθυσμού στους οικισμούς που γειτνιάζουν με την Αθήνα. Σε επίπεδο οικισμού είναι επίσης ορατή η καθαρή αυξητική τάση με εξαίρεση τους οικισμούς του Ωρωπού και του Συκάμινο κατά τις δεκαετίες του '50 και του '60. Η μικρή μείωση σε αυτούς του οικισμούς μπορεί να εξηγηθεί από τη μετακίνηση κατοίκων που παρατηρήθηκε την εποχή εκείνη από μικρούς αγροτικούς οικισμούς στα αστικά κέντρα ή και στο εξωτερικό. Οι περισσότεροι οικισμοί υπερδιπλασίασαν μεταπολεμικά τον πληθυσμό τους, με εξαίρεση το Συκάμινο και οριακά τον Ωρωπό. Χαρακτηριστικά, το Χαλκούτσι επταπλασίασε τον πληθυσμό του. Την τάση αυτή, της ραγδαίας πληθυσμιακής αύξησης, επιβεβαιώνουν και νεότεροι οικισμοί που ιδρύθηκαν σε επόμενες δεκαετίες μεταπολεμικά. Ο πληθυσμός του συνόλου της κοιλάδας Ωρωπού υπερέβη για πρώτη φορά το 2001 τους κατοίκους. Η προβολή του πληθυσμού στο μέλλον μπορεί να γίνει με βάση τον ρυθμό μεταβολής που παρουσιάζεται στον πίνακα Α γ. Επειδή όμως υπάρχουν στοιχεία για μόνο λίγες απογραφές άλλα και το σημαντικότερο επειδή υπάρχουν αρκετοί νέοι οικισμοί με πολύ λίγες διαθέσιμες τιμές από τις οποίες προκύπτουν μεγάλοι ρυθμοί μεταβολής (βλέπε για παράδειγμα ρυθμό μεταβολής οικισμού Αγίας Αικατερίνης 71-81), που θα οδηγούσαν σε εξωπραγματικές προβολές, η προβολή του πραγματικού πληθυσμού της υποενότητας κοιλάδας Ωρωπού έγινε με βάση τον πίνακα Α.2.1.2ε. Ο πίνακας Α.2.1.2ε έχει κατασκευαστεί με την παραδοχή ότι ο πληθυσμός των νεώτερων οικισμών (που σημειώνονται με αστερίσκο δεξιά στον πίνακα) μεταβάλλονται σύμφωνα με τον μέσο ρυθμό μεταβολής του Δημοτικού Διαμερίσματος 25

26 στο οποίο ανήκουν και όχι σύμφωνα με την απόλυτη μεταβολή που προκύπτει από τα περιορισμένα διαθέσιμα στοιχεία. Είναι γεγονός ότι η συνέχιση της αυξητικής τάσης, που φαίνεται στον εν λόγω πίνακα, ενδέχεται να μην αποδειχθεί στην πράξη παρόλα αυτά. Ο πρώτος βασικός λόγος είναι ότι συνολικά ο πληθυσμός της χώρας τείνει να σταθεροποιηθεί και η όποια αύξηση πηγάζει κυρίως από την πρόσφατη εισροή μεταναστών, η οποία όμως είναι μάλλον αμφίβολο ότι θα συνεχιστεί. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η αύξηση του πληθυσμού της κοιλάδας Ωρωπού είναι σε μεγάλο βαθμό προϊόν συμμεταβολής με την αύξηση του πληθυσμού του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας, που όμως και αυτή είναι αμφίβολο αν συνεχιστεί και σίγουρα όχι με την ίδια ένταση. Σε κάθε περίπτωση αναμένεται πάντως να συνεχιστεί η αύξηση του πληθυσμού, ίσως με ηπιότερους ρυθμούς. Επισημαίνεται ότι αποτελεί κατεύθυνση του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης η σταθεροποίηση του πληθυσμού του μητροπολιτικού κέντρου της Αθήνας με απώτερο στόχο τη μείωση του πληθυσμού (ΓΠΧΣΑΑ, άρθρο 8, παρ. 2.1(α)). 26

27 Πίνακας Α.2.1.2δ: Μεταβολή πραγματικού πληθυσμού υποενότητας κοιλάδας Ωρωπού μεταπολεμικά ( )

28 Πίνακας Α.2.1.2ε: Προβολή πραγματικού πληθυσμού υποενότητας κοιλάδας Ωρωπού για το Απογραφές Μέσος Ετήσιος Ρυθμός Μεταβολής πενηνταετίας Εκτίμηση τελικού πραγματικού πληθυσμού με βάση το ρυθμό Κοιλάδα Ωρωπού , Δήμος Ωρωπίων , ΔΔ Νέων Παλατίων , Νέα Παλάτια,τα , Αγία Αικατερίνη,η (*) 382 Άγιος Αθανάσιος,ο (*) 101 Άγιος Κωνσταντίνος,ο (*) Πόντιοι,οι (*) 143 ΔΔ Σκάλας Ωρωπού , Σκάλα Ωρωπού,η , Νέα Πολιτεία,η (*) 896 Χαλκούτσιον,το , Πηγαδάκι 10 - (**) 0 ΔΔ Ωρωπού , Ωρωπός,ο , Κάμπος Ωρωπού,ο (*) 379 Πλατάνια Ωρωπού,τα (*) 248 Κοινότητα Συκάμινου , Συκάμινον,το , Καμάρι,το (*) 177 Κατηφόρι,το (*) 132 Νέο Συκάμινο,το (*) 459 Πευκιάς,ο (*) 348 (*) Η εκτίμηση πληθυσμού έχει γίνει με το μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής του ΔΔ (**) Θεωρείται ότι το Πηγαδάκι έχει συμπεριληφθεί σε κάποιον από τους άλλους οικισμούς του ΔΔ στις απογραφές μετά το 1971 Πηγή: ΕΣΥΕ, επεξεργασία ομάδας μελέτης. 28

29 Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από τον πίνακα Α.2.1.2ε, και λαμβάνοντας υπόψη τις παραδοχές που προαναφέρθηκαν, είναι: Ο συνολικός πληθυσμός της κοιλάδας Ωρωπού το 2025 εκτιμάται ότι θα είναι λίγο λιγότερο από διπλάσιος σε σχέση με σήμερα. Μεγαλύτερος οικισμός το 2025 θα είναι το οικιστικό συγκρότημα Σκάλας Ωρωπού-Ν.Παλατίων, αν συνεχίσει να εξελίσσεται με τον παρατηρούμενο ρυθμό ανάπτυξης. Ο οικισμός Αγ.Κωνστανίνου, συμπεριλαμβανομένων του Βαρυκού και της Αγ.Παρασκευής, θα εξελιχθεί σε τρίτο κατά σειρά πληθυσμιακού μεγέθους οικισμό το 2025 μετά τα οικιστικά συγκρότηματα της Σκάλας Ωρωπού- Ν.Παλατίων και του Χαλκουτσίου (συμπεριλαμβανομένων της επέκτασής του και των Λαχανόκηπων). Για να γίνει πιο κατανοητή η πληθυσμιακή εξέλιξη της κοιλάδας Ωρωπού παρουσιάζεται το διάγραμμα Α Διάγραμμα Α.2.1.2: Πληθυσμιακή εξέλιξη υποενότητας κοιλάδας Ωρωπού ( ). Πηγή: ΕΣΥΕ, επεξεργασία ομάδας μελέτης. Η διαχρονική μεταπολεμική εξέλιξη της πληθυσμιακής πυκνότητας των οικισμών της κοιλάδας Ωρωπού παρατίθεται στον πίνακα Α.2.1.2στ. 29

30 Πίνακας Α.2.1.2στ: Διαχρονική εξέλιξη της πληθυσμιακής πυκνότητας της υποενότητας κοιλάδας Ωρωπού μεταπολεμικά (άτομα ανά τ. χλμ). Χωρικής ενότητα έκταση Χώρα ,4 77,8 83,1 Αττική 3.808,1 925,2 987,8 Νομαρία Αν. Αττικής 1.513,0 195,8 267,0 Κοιλάδα Ωρωπού 48,5 57,8 59,6 64,9 120,5 168,7 210,1 Δήμος Ωρωπίων 32,9 70,0 73,8 80,5 159,9 217,2 263,7 ΔΔ Νέων Παλάτιων 8,5 130,3 127,16 137,4 222,2 361,1 427,8 ΔΔ Σκάλας Ωρωπού 12,4 58,0 73,3 85,1 217,2 253,4 304,5 ΔΔ Ωρωπού 12,0 39,4 36,3 35,4 56,2 77,2 104,6 Κοινότητα Συκάμινου 15,6 32,3 29,7 32,0 37,7 66,8 97,3 ΚΔ Συκάμινου 15,6 32,3 29,7 32,0 37,7 66,8 97,3 Πηγή: ΕΣΥΕ, επεξεργασία ομάδας μελέτης. Από τον πίνακα Α.2.1.2στ παρατηρείται ότι: Ο Δήμος Ωρωπίων έχει την ίδια κατά προσέγγιση πυκνότητα με τη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. Από τα υπόλοιπα ΔΔ τα Νέα Παλάτια έχουν σημαντικά μεγαλύτερη πυκνότητα από εκείνη της νομαρχίας ενώ το ΔΔ Σκάλας Ωρωπού λίγο μεγαλύτερη. Το ΔΔ Ωρωπού, όπως και η κοινότητα Συκάμινου, έχει σημαντικά μικρότερη πυκνότητα από εκείνη της Νομαρχίας, γεγονός που συμβαδίζει με τη διαπίστωση ότι περιλαμβάνουν σχετικά αραιοδομημένους οικισμούς. Συνολικά η κοιλάδα Ωρωπού προσεγγίζει σταδιακά την πυκνότητα της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Συμπερασματικά, η πληθυσμιακή δυναμική της κοιλάδας Ωρωπού προσδιορίζεται από την εγγύτητά της με το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας και από τον χαρακτήρα της ως υποδοχέας Β κατοικίας, τμήμα της οποίας τείνει να μετατραπεί σε Α. Συνολικά, η δυναμική είναι ιδιαιτέρα θετική. 30