ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΟΛΕΜΙΔΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΟΛΕΜΙΔΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΤΑΞΗ: A ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΑΘΜΟΣ:... ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 31/05/17 ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗ:... ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 2 ΩΡΕΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.... ΤΜΗΜΑ: ΑΡ.:. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από πέντε (5) σελίδες. ΟΔΗΓΙΕΣ: Να χρησιμοποιήσετε μπλε ή μαύρο μελάνι. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού. Όλες οι απαντήσεις θα πρέπει να γραφτούν στα φύλλα εξέτασης και όχι πάνω στο φυλλάδιο με τις ερωτήσεις. Στο φύλλο εξέτασης να γράψετε τα στοιχεία σας (ονοματεπώνυμο, τμήμα, αριθμός καταλόγου τάξης). ΜΕΡΟΣ Α : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) Αφού διαβάσετε προσεκτικά τα κείμενα που ακολουθούν, να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κείμενο 1: Μένεις Κύπρο και δεν πήγες Ακάμα; Γράφει η Πέγκυ Σπινέλη. Ακούς για τον Ακάμα και για το πόσο όμορφος είναι. Διαβάζεις για τις προσπάθειες διατήρησης του οικοσυστήματος και τα επιχειρήματα αυτών που επιθυμούν να τον αξιοποιήσουν τουριστικά. Θα ήθελα μόνο να σου πω πως είναι πανέμορφα στον Ακάμα και πως για πολλούς και ποικίλους λόγους αξίζει τον κόπο να χαρίσεις στον εαυτό σου την εμπειρία της επίσκεψης σε αυτή την τόσο ξεχωριστή περιοχή της Κύπρου. Ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί και επιστρέψαμε αργά το απόγευμα. Όσο και αν φαντάζει κουραστικό το να είσαι μέσα σε ένα αυτοκίνητο και να διασχίζεις τα «ακάμωτα», αυτά που βλέπεις είναι τόσο διαφορετικά από τις παραστάσεις της καθημερινής σου ζωής, που δε δίνεις σημασία σε τίποτα άλλο. Εστιάζεις στα καινούργια, τα διαφορετικά, τα όμορφα, τα απλά. Από τις πιο όμορφες περιοχές της Κύπρου. Πυκνή και ποικίλη βλάστηση, εξαιρετικές παραλίες, καταγάλανα νερά, βραχώδη τοπία, φαράγγια και πευκοδάση. Συνειδητοποιείς γιατί έχει σημασία αυτό το κομμάτι γης να μείνει ανέγγιχτο. Να διατηρήσει την ομορφιά του. Να συνεχίσει να αποτελεί το σπίτι και το καταφύγιο τόσων ειδών. Είναι μια περιοχή μοναδικής φυσικής ομορφιάς, απρόσβλητη από τις επιδράσεις της ανάπτυξης. Η ποικιλότητα χλωρίδας και πανίδας που υπάρχει σε αυτή τη σχετικά μικρή περιοχή, είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Στον Ακάμα, φύονται σπάνια ενδημικά φυτά και ζουν ή τον χρησιμοποιούν κατά τις μετακινήσεις τους αλεπούδες, φίδια και άλλα ερπετά καθώς και πολλά είδη αποδημητικών πουλιών. Στην περιοχή υπάρχουν φωλιές τόσο της χελώνας καρέτα-καρέτα, όσο και της ακόμα σπανιότερης πράσινης χελώνας (χελώνα Μύδας). Η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης ταξινομεί τις καρέτα-καρέτα ως ευάλωτες και τις πράσινες χελώνες ως είδος σε κίνδυνο. Η συμβουλή μου προς εσάς, ακόμη κι αν δεν είστε λάτρεις της φύσης, αυτή είναι μια εκδρομή που αξίζει να κάνετε. Η μαγεία του τοπίου θα σας μείνει αξέχαστη. 1 (διασκευή)

2 Κείμενο 2: Όμοδος, ένα μικρό χωριό με πολλά αξιοθέατα Το Όμοδος, ένα γραφικό και όμορφο χωριό της επαρχίας Λεμεσού, κτισμένο στην πλαγιά του βουνού, ανάμεσα σε ένα καταπράσινο χαλί από αμπελώνες, περιτριγυρισμένο από βουνά, είναι από τα πιο γραφικά χωριά της Κύπρου. Η μεγάλη πλατεία του χωριού, μοναδική σε γραφικότητα και έκταση, μπροστά στο μεγαλόπρεπο μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού, τα στενά δρομάκια, τα πετρόκτιστα σπίτια όλα χωμένα στο πράσινο, προσδίδουν στο χωριό μια ιδιαίτερη ομορφιά και γοητεία. Εξάλλου, τα ίδια τα σπίτια του χωριού συγκεντρώνουν αρκετό ενδιαφέρον από πλευράς λαϊκής αρχιτεκτονικής, με κύρια στοιχεία τις κεραμιδένιες στέγες ή τα δώματα, τα γραφικά ανώγια, τις πλακόστρωτες λουλουδιασμένες αυλές με τα πιθάρια, τις ξύλινες πόρτες και τα ξωπόρτια με ποικίλες διακοσμήσεις, τα μπαλκόνια και τα μακρινάρια. Στην πλατεία του χωριού θα βρείτε πολλά μικρά καταστήματα, που προσφέρουν προς πώληση τοπικά προϊόντα που παράγονται από τους κατοίκους. Την τιμητική του, φυσικά, στο Όμοδος έχει το καλό κρασί, για το οποίο η Κύπρος έχει να περηφανεύεται. Εκείνο, όμως, που χαρακτηρίζει τον κάτοικο του Ομόδους είναι η απέραντη πλατιά καρδιά του και η πατροπαράδοτη φιλοξενία του, που δε θα συναντήσεις παρόμοια σχεδόν σε κανένα άλλο μέρος της Κύπρου. Όλα αυτά, για να τα καταλάβεις έντονα, πρέπει να ζήσεις σε αυτόν τον τόπο με αυτούς τους ανθρώπους, με όλα εκείνα τα στοιχεία που το συνθέτουν. Υπάρχουν δεκάδες λόγοι για να επιλέξεις το Όμοδος είτε για μονοήμερη είτε για πολυήμερη επίσκεψη. Μήνα Χρυσάνθου, Η σημερινή, Κυριακή, 21/05/ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ (ΜΟΝΑΔΕΣ 2) 1. Ποιος είναι ο πομπός και ποιος ο δέκτης του κειμένου 2; (μον. 0,5) 2. Ποια ομοιότητα υπάρχει ανάμεσα στα δύο κείμενα ως προς τον σκοπό που εξυπηρετούν; (μον. 0,5) 3. Να γράψετε δύο (2) λόγους για τους οποίους αξίζει κάποιος να επισκεφτεί τον Ακάμα (κείμενο 1) και δύο (2) λόγους για τους οποίους αξίζει να επισκεφτεί το Όμοδος (κείμενο 2). (μον. 1) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΜΟΡΦΗΣ (ΜΟΝΑΔΕΣ 4) 4. Να γράψετε τα δομικά στοιχεία της 3 ης παραγράφου του κειμένου 1 («Είναι μια περιοχή ως είδος σε κίνδυνο»). (μον. 0,5) 5. Σε ποιο κειμενικό τύπο ανήκει το κείμενο 1 (αφήγηση, περιγραφή, συνδυασμός περιγραφής και αφήγησης); Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με ένα (1) στοιχείο από το κείμενο. (μον. 0,5) 6. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις στις πιο κάτω προτάσεις: Η χλωρίδα στον Ακάμα είναι πραγματικά εντυπωσιακή. (μον. 0,5) 7. Να μετατρέψετε την πιο κάτω πρόταση από επαυξημένη σε απλή: Τα μικρά καταστήματα προσφέρουν προς πώληση τοπικά προϊόντα. (μον. 0,5) 8. Να μεταφέρετε στον αντίθετο αριθμό την πιο κάτω φράση: η διεθνής ένωση 9. Να μεταφέρετε το υπογραμμισμένο ρήμα: α) στον αόριστο και β) στον εξακολουθητικό μέλλοντα. (μον. 0,5) Εκείνο όμως που χαρακτηρίζει τον κάτοικο του Ομόδους είναι (μον. 0,5) 10. Να γράψετε ένα παράγωγο ουσιαστικό και ένα παράγωγο επίθετο για την πιο κάτω υπογραμμισμένη λέξη: Όσο και αν φαντάζει κουραστικό (μον. 0,5) 2

3 11. Να σχηματίσετε δύο (2) σύνθετες λέξεις χρησιμοποιώντας το πρόθημα (α συνθετικό) της πιο κάτω υπογραμμισμένης λέξης: Διαβάζεις για τις προσπάθειες διατήρησης του οικοσυστήματος. (μον. 0,5) ΜΕΡΟΣ Β :ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ (ΜΟΝΑΔΕΣ 8) Να γράψετε μια επιστολή σε ένα/μια φίλο/η σας που βρίσκεται σε μια άλλη χώρα. Να αφηγηθείτε με λεπτομέρειες πώς περάσατε σε μια πρόσφατη εκδρομή στη φύση που σας έχει εντυπωσιάσει. Να αναφερθείτε στις προετοιμασίες γι αυτή την εξόρμηση, να περιγράψετε τη μοναδική φυσική ομορφιά του τοπίου, να μοιραστείτε μαζί του/της τις εντυπώσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας απ αυτή τη μοναδική εμπειρία. ΜΕΡΟΣ Γ : ΚΕΙΜΕΝΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) ( λέξεις) Αφού μελετήσετε τα δύο (2) λογοτεχνικά κείμενα, να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν. Κείμενο 1: «Η Βαγγελίτσα», Ε. Αλεξίου Ο πρώτος περίπατος που γίνηκε ήτανε σε μιαν αμμουδερή ακρογιαλιά. Άμα φτιάξανε τα παιδιά φούρνους και ψωμιά στην άμμο, και παίξανε κυνηγητό με τα κύματα, καθίσανε αποσταμένα να φάνε. Μόνο η Βαγγελίτσα καθισμένη μακριά από τις άλλες, κατάντικρυ στον ήλιο, που βασίλευε και της χρύσιζε τα ολόξανθα μαλλιά (είχανε φουντώσει με τον αέρα και της σκέπαζαν το πρόσωπο), έτρωγε το ψωμί και τις σταφίδες που είχε χυμένες στην ποδιά της. Γιατί είσαι μόνη σου, Βαγγελίτσα, τη ρώτησε η δασκάλα της, και δεν πας με καμιά παρέα; Δε με θέλουνε, γιατί δεν ξέρω να παίζω και τους τα χαλνώ. Αυτό το έλεγε φυσικά, δίχως παράπονο. Τό ξερε κι εκείνη πως υστερούσε από τις άλλες και τό χε πάρει απόφαση. Μόνο η δασκάλα δεν εννοούσε να το πάρει απόφαση και να πάψει να τη βασανίζει. Κι έπρεπε αλήθεια να την αφήσει τη Βαγγελίτσα πια ήσυχη, γιατί για το χατίρι της αδικούσε τ άλλα παιδιά, τα πολλά, γι αυτήν που ήτανε μια. Πόσες φορές δεν ξόδευε και τη μισή ώρα του μαθήματος για λόγου της! Βγάλε, Βαγγελίτσα, πάνω στο θρανίο σου τέσσερα φασόλια! Τέσσερα, απαντούσε η Βαγγελίτσα από μέσα της και δίχως να σηκώνει το κεφάλι. Πες το δυνατά! Φωναχτά! Μα η Βαγγελίτσα ακούγοντας τη φωνή της δασκάλας τά χανε και ξεχνούσε τι την ρωτούσε. Τέσσερα, είπαμε. Μέτρα και βγάλε τα! Ένα, δύο... Αρχινούσε κι έβγαζε, έβγαζε, ξεπερνώντας τα τέσσερα και μετρώντας μηχανικά. Μόνο τέσσερα! Πολλά έβγαλες. Άφησέ τα τώρα αυτά τα τέσσερα κατά μέρος και μέτρησε χώρια άλλα πέντε! Η Βαγγελίτσα κοίταζε αφηρημένη. Όπως μέτρησες τα τέσσερα, τώρα να μετρήσεις πέντε και να τα βάλεις δίπλα στα τέσσερα. Τα μετρούσε, πέντε σωστά. Πόσα ήταν τούτα που πρωτοβγάλαμε; Κι έδειχνε η δασκάλα τα τέσσερα. Μιλιά. Δεν πειράζει. Ξαναμέτρησέ τα και πες μου! Πόσα είναι τούτα; Κι έδειχνε τα πέντε. Η Βαγγελίτσα κοίταζε πάλι σα χαμένη. Και δώσ του η ιστορία αυτή να ξαναρχινά τρεις και τέσσερις φορές, να θυμώνουνε τα παιδιά, και το περισσότερο ο Πυθαγόρας, που συχνά δεν κρατιότανε ώς το τέλος, μόνο σηκωνότανε ορθός και λάβαινε μέρος βοηθώντας τη δασκάλα στη διδασκαλία της: Μα, βρε Βαγγελίτσα, δεν ξέρεις αν είναι τα τέσσερα πιο πολλά από τα πέντε; Για να σου χαρίζανε καραμέλες; Τέσσερις θέλεις να σου χαρίσουνε ή πέντε; 3

4 [ ] Την ημέρα λοιπόν εκείνη της αποκάλυψης δεν καθότανε κανείς στην αυλή. Μόνο ο γάτος κοιμότανε ξαπλωμένος στο κατώφλι. Από μέσα όμως από το σπίτι έβγαινε μια φωνή, ένα παιδιάτικο τραγούδι δυνατό και γεμάτο και τόσο γλυκό, που η δασκάλα ξαφνιάστηκε. Θες νά ναι η Βαγγελίτσα; Είπε και έσκυψε το κεφάλι της από την πόρτα να δει ποιος τραγουδεί. Και πραγματικά ήταν εκείνη. Καθισμένη σ ένα σκαμνάκι στο κλειστό φύλλο της πόρτας τραγουδούσε η Βαγγελίτσα. Δεν μπορούσε η δασκάλα να πιστέψει ούτε τ αυτιά της ούτε τα μάτια της. Αυτό το περίφημο τραγούδι έβγαινε από το λαρύγγι της Βαγγελίτσας! Και να μην το ξέρει τόσον καιρό! Μα μήπως άνοιγε και ποτέ το στόμα της; Για να πει ένα «ναι» έπρεπε όλη η τάξη να της δίνει κουράγιο. Από κείνη τη μέρα πήρε η Βαγγελίτσα άλλη θέση ανάμεσα στα παιδιά. Δεν ήτανε πια το χειρότερο παιδί, που δεν έχει καμιά χάρη απάνω του. Από τώρα κι έπειτα ξεπερνούσε κι αυτή τις άλλες σε κάτι. Στο μάθημα της ωδικής προσκαλιότανε πάντα πρώτη να πει τη μουσική φράση που διδασκότανε, και γρήγορα επιβλήθηκε. Ποιος θα το τραγουδήσει αυτό πρώτος; Η Βαγγελίτσα! Φώναζαν όλα τα παιδιά μαζί. Εκείνη σηκωνότανε. Στη φυσιογνωμία της χυνόταν ένα φως, άγνωστο ώς τότε, και δυνατά, δίχως να διστάζει, άρχιζε και δεν ελάθευε ποτέ. Μα και τι τραγούδι ήταν εκείνο! Σου άγγιζε τα φύλλα της καρδιάς. Και τα παιδιά, που έχουν διαβολεμένο κριτήριο, φώναζαν μόλις τελείωνε: Να χαρείτε, κυρία, αφήσετέ την να το πει άλλη μια φορά! Έλλη Αλεξίου, Σκληροί αγώνες για μικρή ζωή, Καστανιώτης, Αθήνα 1988 Κείμενο 2: «Το μικρό σκολειό», Χ. Χρηστοβασίλης (αδίδακτο) Ονειρευόμουν το σκολειό, όχι όπως είναι τα σκολειά, αλλ όπως το χε πλάσει η παιδική μου φαντασία, κι έβλεπα, γιατί δεν είχα δει ως τότε σκολειό με τα μάτια μου, τον Παπ Αντριά, τον δάσκαλό μου, από τη μέση κι απάνω έναν φοβερό δράκοντα, που βαστούσε στο δεξί του χέρι βέργα και στο αριστερό ένα κρανίο πεθαμένου, τα τέσσερα σύμβολα της βάρβαρης παιδαγωγίας εκείνης της μαύρης σχολικής εποχής. Ο παπ Αντριάς, ο δάσκαλός μας, γνήσιος δάσκαλος εκείνου του καιρού, χωρίς να ναι καλύτερος ή χειρότερος από κανένα συνάδερφό του, όχι βέβαια στις γνώσεις και στη μάθηση, αλλά στην παιδαγωγική μόρφωση, ήταν ένα είδος τύραννου, ένα είδος βασανιστικού δήμιου, από εκείνους που βασανίζουν τους μάρτυρες της θρησκείας μας που άγιασαν. Είχε εξορίσει το χαμόγελο από το πρόσωπό του και φημίζονταν στα περίχωρά μας ως πολύ καλός δάσκαλος, γιατί έδερνε αλύπητα και τιμωρούσε ασυνείδητα. Μια μέρα ο παπ Αντριάς αισθάνθηκε μια φανερή λαιμαργία να μας τιμωρήσει παρ όλο που τα παιδιά τού είχαν πάρει πολλά δώρα- και καθώς δεν έβλεπε τα αγαπημένα και απαραίτητα σύνεργά του μπορούσε να εμπνευστεί τη θηριωδία που είχε ανάγκη. Μας κοίταξε με ένα σκοτεινό βλέμμα σαν να ήθελε να μας καταπιεί με τα μάτια του. Σε μια στιγμή ρώτησε τον Γιώργο, τον γιο του, που καθόταν στο μπροστινό θρανίο, κάτι για την αλφαβήτα μα δεν πήρε απάντηση. Τα μάτια του δασκάλου πετάχτηκαν σαν καρύδια έξω από τις κόχες τους από το θυμό του. Ούρλιαξε σαν δαίμονας και ήταν έτοιμος να του επιτεθεί. Ο Γιώργος στεκόταν ορθός και κλονιζόταν να πέσει κι εμείς κλαίγαμε μέσα μας κρυφά μη μπορώντας να τον βοηθήσουμε. -Ποιο ψηφίο έρχεται, μωρέ, κατόπι από το ζήτα; Λέγε! Μούγκρισε σαν θεριό ο δάσκαλος αλλ ο Γιώργος είχε βουβαθεί από της τρομάρα του, κι έχασε και το ζήτα ακόμα που βρισκόταν. Τότε σηκώθηκε τον άρπαξε τον Γιώργο απ τ αφτιά, τον σήκωσε ψηλά, τον άφησε με δύναμη καταγής κι άρχισε να τον δέρνει αλύπητα, σπάζοντας τις βέργες τη μια μετά απ την άλλη [ ] -Σήκω απάνου! Είπε ο δάσκαλος και πατέρας στο δύστυχο παιδί, λησμονώντας τελείως ότι ήταν ο πατέρας του. Σηκώθηκε ο Γιώργος ωχρός από το φόβο του, σαν κατάδικος που μέλλει ν ανέβει στη λαιμητόμο. -Σύρε και στάσου μ ένα ποδάρι στη ρίζα του δέντρου και σταύρωσε τα χέρια σου. Του είπε ο δάσκαλος και, γυρίζοντας προς εμάς, πρόσταξε. -Σύρτε και φτύστε τον όλοι! Χωρίς να θέλουμε, και με μεγάλη μας λύπη, πήγαμε και τον φτύσαμε. 4

5 -Ακόμα μια φορά! Μας ξαναπρόσταξε ο δάσκαλος. Τον φτύσαμε και δεύτερη φορά! -Κι ακόμα μία! Τον φτύσαμε και τρίτη φορά! [ ] Ο Γιώργος ούτε αναίσθητος ήταν ούτε βλάκας αλλά είχε αποκτηνωθεί προσωρινά απ αυτή τη θηριώδικη παιδαγωγική του καιρού εκείνου και δεν αντέδρασε καθόλου. Είχε χάσει τον εγωισμό του και τη φιλοτιμία του, όπως το είχαμε πάθει, ποιος λίγο, ποιος πολύ, κι εμείς οι άλλοι. Μετά από λίγο καιρό ο Γιώργος πέρασε νέα μαρτύρια! [ ] έμπηξε ένα βελατό σας αρνί, το καημένο το παιδί, και ακουγότανε να λέει πολλές φορές συγκρατημένα. -Ανάθεμα τα γράμματα! Ανάθεμα τα γράμματα! Ανάθεμα τα γράμματα κι αυτόν που τα βγαλε! «Διηγήματα του μικρού σκολειού», Χρήστος Χρηστοβασίλης ( ) Ερωτήσεις: 1.α) Να αναφέρετε δύο (2) δυσκολίες που αντιμετώπιζε η Βαγγελίτσα στο σχολείο και τα συναισθήματα που τη διακατείχαν. Να απαντήσετε κάνοντας αναφορά στο κείμενο. (μον. 1,5) β) Να εξηγήσετε πώς ξεπερνά τελικά η Βαγγελίτσα τις δυσκολίες αυτές. (μον. 0,5) 2. Να συγκρίνετε τη μορφή των δύο δασκάλων στα κείμενα «Η Βαγγελίτσα» και «Το μικρό σκολειό» μέσα από τις ενέργειές τους για τη διαπαιδαγώγηση των μαθητών τους. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με δύο (2) στοιχεία μέσα από κάθε κείμενο. (μον. 2) 3. Ποιος δάσκαλος/α νομίζετε έχει τελικά καλύτερα αποτελέσματα στο μάθημά του/της; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με δύο (2) τουλάχιστον επιχειρήματα. (μον. 1) 4. Ποιο είδος αφήγησης (πρωτοπρόσωπη ή τριτοπρόσωπη) συναντάμε στα κείμενα 1 και 2; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με ένα (1) στοιχείο μέσα από κάθε κείμενο. (μον. 1) Η Διευθύντρια Κυριακούλα Σάββα 5

6 6