4 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις

Transcript

1 4 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις

2

3 4.1. Εισαγωγή Οικονομικός απολογισμός των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου το 2011 Το παρόν Μέρος στηρίζεται στη δειγματοληπτική έρευνα που πραγματοποίησε το ΙΝΕΜΥ σε κατάλληλα στρωματοποιημένο δείγμα που αποτελούνταν από ΟΕ, ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις (ΑτΕ) και 187 επιχειρήσεις νομικής μορφής ΑΕ και ΕΠΕ. Οι επιχειρήσεις έδωσαν κατηγορικές απαντήσεις σε ερωτήσεις δομημένου ερωτηματολογίου στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο διάστημα Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2012 από το ΙΝΕΜΥ. Παρουσιάζεται ο απολογισμός των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου για την πορεία των βασικών οικονομικών μεγεθών τους το 2011, η ανάλυση των εκτιμήσεων των εμπορικών επιχειρήσεων όλων των νομικών μορφών για την πορεία τους το 2012, καθώς και η ανάλυση των προσδοκιών τους για το 2013 (Ενότητες 4.1 και 4.2). Στην Ενότητα 4.3 εξετάζονται οι εξελίξεις στην ανταγωνιστικότητα του ελληνικού εμπορίου. Πρώτα παρατίθεται μια ανάλυση που βασίζεται στις γεωγραφικές περιοχές παραγωγής των εμπορευμάτων και στη συνέχεια επιχειρείται μια καταγραφή της αίσθησης που είχαν οι επιχειρήσεις σχετικά με τις μεταβολές που επήλθαν στην ανταγωνιστικότητά τους το Στην Ενότητα 4.4 διερευνώνται οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης στις ελληνικές επιχειρήσεις και τα μέτρα που προτίθενται να λάβουν για την αντιμετώπισή της. Τέλος, στην Ενότητα 4.5 δίνονται βασικά πληροφοριακά στοιχεία για τις πηγές των δεδομένων και τα βασικά χαρακτηριστικά των δειγμάτων στα οποία στηρίχτηκε η ανάλυση. Οι βασικές διαπιστώσεις για το 2011 Ξεπέρασε το 85% το ποσοστό των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ που κατέγραψαν γενικά υποχώρηση του κύκλου εργασιών τους. Το 2011 οι 9 στις 10 εμπορικές ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ ήλθαν αντιμέτωπες με επιδείνωση της κερδοφορίας γενικά. Σημαντική επιδείνωση της κερδοφορίας (>1) δήλωσαν οι 8 στις 10 επιχειρήσεις στο λιανικό εμπόριο και στα αυτοκίνητα-ανταλλακτικά, καθώς και τα τρία τέταρτα των επιχειρήσεων του χονδρικού εμπορίου. Σε αυτές τις συνθήκες, ποσοστό άνω του 85% των εμπορικών ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δήλωσαν ότι ΔΕΝ έκαναν επενδύσεις τo Η παντελής απουσία επενδύσεων έπληξε σχεδόν με την ίδια ένταση και τους τρεις τομείς εμπορικής δραστηριότητας το Σχετικά εντονότερη ήταν η επενδυτική αποχή στο λιανικό εμπόριο. Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος Οι πωλήσεις και η κερδοφορία των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου το 2011 Εξέλιξη πωλήσεων το 2011 Σημαντική μείωση των πωλήσεών τους δήλωσαν οι 4 στις 5 επιχειρήσεις του εμπορίου. Η πτώση του κύκλου εργασιών έπληξε σχεδόν με την ίδια ένταση και τους τρεις τομείς εμπορικής δραστηριότητας (αυτοκίνητα, χονδρικό και λιανικό εμπόριο). 133

4 Διάγραµµα 4.1 Διαχρονική εξέλιξη των πωλήσεων των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 0,5 55,3 56,0 78,4 2 37,5 42,1 19,5 6,7 1,9 2, έναντι έναντι έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 2 Διάγραµµα 4.2 Διαχρονική εξέλιξη των πωλήσεων των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Aνάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 59,5 33,6 6,9 Εµπόριο αυτοκινήτων 51,3 45,0 3, έναντι έναντι ,0 18,5 2, έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Χονδρικό εµπόριο 0,8 53,2 59,4 74,9 2 36,3 9, έναντι έναντι έναντι ,9 4,7 21,8 3,3 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Λιανικό εµπόριο 0,5 55,3 55,7 79,6 2 38,8 5, έναντι έναντι έναντι ,3 1,0 18,8 1,6 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α 134

5 Διάγραµµα 4.3 Οι πωλήσεις των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου το (% ποσοστά επιχειρήσεων) ,0 21,8 17,1 3,2 1,9 78,4 7,6 9,6 2,3 2, έναντι έναντι 2010 Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Διάγραµµα 4.4 Οι πωλήσεις των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου το Ανάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 51,3 18,8 21,3 5,0 3, έναντι 2009 Εµπόριο αυτοκινήτων 79,0 5,0 10,1 3,4 2, έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος ,4 14,7 16,5 4,7 4,7 Χονδρικό εµπόριο 2010 έναντι έναντι ,7 23,8 16,9 2,6 1,0 Λιανικό εµπόριο 74,9 8,2 9,5 4,1 3, έναντι έναντι ,6 7,8 9,6 1,4 1,6 Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες 135

6 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Από την τελευταία δειγματοληπτική έρευνα του ΙΝΕΜΥ αναδύεται η εικόνα μιας άνευ προηγουμένου επιδείνωσης. Συγκεκριμένα, αυξήθηκε εντυπωσιακά το ποσοστό των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ που δήλωσαν σημαντική 1 πτώση των πωλήσεών τους κατά το 2011 ανήλθε πλέον σε 78,4%, συνιστώντας για τρίτο συνεχές έτος απόλυτη πλειονότητα. Περαιτέρω, μείωση πωλήσεων γενικά (ανεξαρτήτως ποσοστού) δήλωσε περίπου το 86% των επιχειρήσεων. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι αφενός αυξάνονται συνεχώς τα ποσοστά των επιχειρήσεων που είδαν τις πωλήσεις τους να συρρικνώνονται με έντονο ρυθμό, αφετέρου μειώνονται ταχέως οι επιχειρήσεις που δηλώνουν στασιμότητα ή μικρή υποχώρηση του κύκλου εργασιών τους, ενώ παραμένει αμελητέα η μερίδα όσων δήλωσαν σημαντική αύξηση των πωλήσεών τους. Εξετάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας από τομεακή άποψη διαπιστώνεται ότι οι 4 στις 5 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δήλωσαν σημαντική μείωση πωλήσεων στους τομείς της εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών και λιανικού εμπορίου, ενώ στο χονδρικό εμπόριο οι αντίστοιχες δηλώσεις ήταν ελάχιστα χαμηλότερες, συγκεντρώνοντας τα τρία τέταρτα των επιχειρήσεων. Εξέλιξη καθαρών κερδών το 2011 Το 2011 οι 9 στις 10 εμπορικές ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ ήλθαν αντιμέτωπες με επιδείνωση της κερδοφορίας γενικά. Σημαντική επιδείνωση της κερδοφορίας (>1) δήλωσαν οι 8 στις 10 επιχειρήσεις στο λιανικό εμπόριο και στα αυτοκίνητα-ανταλλακτικά, καθώς και τα τρία τέταρτα των επιχειρήσεων του χονδρικού εμπορίου. Από τις πληροφορίες που προκύπτουν για την κερδοφορία των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εμπορίου στην παρούσα δειγματοληπτική έρευνα φαίνεται ότι η πτώση της κερδοφορίας αποτελεί γεγονός ανεξέλεγκτο. Συγκεκριμένα, η μερίδα των επιχειρήσεων που δήλωσαν ότι η κερδοφορία τους επιδεινώθηκε σημαντικά 2 παρουσιάζει δραστική αύξηση, ανερχόμενη πλέον σε 79,6%. Εάν συνυπολογιστούν όλες οι επιχειρήσεις που δηλώνουν μείωση κερδοφορίας γενικά (ανεξαρτήτως ποσοστού), το ποσοστό τους ανέρχεται σε 89,3%. Αντίστοιχα προς την εξέλιξη των πωλήσεων, και στο επίπεδο της κερδοφορίας διαπιστώνεται συνεχής διαχρονική μείωση των επιχειρήσεων που δηλώνουν στασιμότητα, ενώ έχει ουσιαστικά εξανεμιστεί το μερίδιο όσων δηλώνουν σημαντική αύξηση κερδών, το ποσοστό των οποίων μειώθηκε δραματικά σε μόλις 1,3% το Σημαντική πτώση κερδοφορίας κυριαρχεί και στους τρεις τομείς της δραστηριότητας των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ. Η ένταση του φαινομένου ήταν λίγο μεγαλύτερη στον τομέα του λιανικού εμπορίου και εμπορίου αυτοκινήτων σε ποσοστό της τάξης του, ενώ ελάχιστα χαμηλότερο ήταν το ποσοστό τους στο χονδρικό εμπόριο. 1. Περισσότερο από 10 ποσοστιαίες μονάδες. 2. Περισσότερο από

7 Διάγραµµα 4.5 Διαχρονική εξέλιξη των καθαρών κερδών των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 2 2 0,5 57,8 36,1 5, έναντι έναντι έναντι ,1 55,9 42,3 1,8 Σηµαντικά υψηλότερα Περίπου στάσιµα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 4.6 Διαχρονική εξέλιξη των καθαρών κερδών των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Ανάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 64,1 30,5 5,3 Εµπόριο αυτοκινήτων 2009 έναντι έναντι ,1 79,6 19,0 1, έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερα Περίπου στάσιµα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α 1,3 52,5 42,5 3,8 80,7 18,5 0,8 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Χονδρικό εµπόριο 0,8 54,8 6 76,5 2 36,7 7, έναντι έναντι έναντι ,9 4,1 21,4 2,1 Σηµαντικά υψηλότερα Περίπου στάσιµα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α Λιανικό εµπόριο 0,5 0,2 57,6 55,3 80,6 2 37,1 4, έναντι έναντι έναντι ,7 1,0 18,2 1,1 Σηµαντικά υψηλότερα Περίπου στάσιµα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α 137

8 Διάγραµµα 4.7 Τα προ φόρου κέρδη των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου το (% ποσοστά επιχειρήσεων) Δ/Γ-Δ/Α 2 0,1 55,9 22,7 16,5 3,0 1,8 79,6 9,7 7,6 1,7 1, έναντι έναντι ,1 Σηµαντικά χαµηλότερα Χαµηλότερα Περίπου στάσιµα Υψηλότερα Σηµαντικά υψηλότερα 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 2 Διάγραµµα 4.8 Τα προ φόρου κέρδη των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Ανάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1,3 52,5 16,3 2 6,3 3, έναντι 2009 Εµπόριο αυτοκινήτων 2011 έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερα Περίπου στάσιµα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α 80,7 8,4 8,4 1,7 0,8 Χονδρικό εµπόριο 6 76,5 2 16,5 14,1 5,3 4,1 10,7 9,1 1,6 2, έναντι έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερα Περίπου στάσιµα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α Λιανικό εµπόριο 55,3 0,2 80,6 2 24,9 16,7 2,1 1,0 9,6 6,9 1,7 1, έναντι έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερα Περίπου στάσιµα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α 138

9 Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Πάνω από το 85% των εμπορικών ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ γενικά δήλωσαν ότι ΔΕΝ έκαναν επενδύσεις τo Η παντελής απουσία επενδύσεων έπληξε σχεδόν με την ίδια ένταση και τους τρεις τομείς εμπορικής δραστηριότητας το Σχετικά εντονότερη ήταν η επενδυτική αποχή στο λιανικό εμπόριο. Από τις απαντήσεις των εμπορικών ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ στην παρούσα δειγματοληπτική έρευνα σχετικά με την πορεία των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου προκύπτει αναμφισβήτητα η εικόνα ολοκληρωτικής επενδυτικής αποχής. Συγκεκριμένα, το 87,4% των επιχειρήσεων δήλωσαν ότι ΔΕΝ πραγματοποίησαν επενδύσεις κατά το 2011, ποσοστό αυξημένο κατά 25 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το Επιπλέον, το ποσοστό όσων επιχειρήσεων δήλωσαν σημαντικά αυξημένες επενδύσεις ήταν και πάλι αμελητέο, καθώς διαμορφώθηκε μόλις σε 2,5% το Και στους τρεις τομείς επιχειρηματικής δράσης η μερίδα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ που δήλωσε επενδυτική απραξία περιλάμβανε περισσότερες από τις 8 στις 10 επιχειρήσεις. Εντονότερο είναι το φαινόμενο στον τομέα του λιανικού εμπορίου, όπου το σχετικό ποσοστό προσέγγισε το 9. Διάγραµµα 4.9 Διαχρονική εξέλιξη των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 0,7 0,1 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 65,6 62,0 87,4 2 8,3 13,2 12, έναντι έναντι έναντι ,7 28,2 2,0 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται (και για τα 2 έτη) Δ/Γ-Δ/Α 1,5 8,6 2,5 139

10 Διάγραµµα 4.10 Διαχρονική εξέλιξη των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Ανάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εµπόριο αυτοκινήτων 2 45,8 65,0 17,6 7,5 22,1 23,8 14,5 3, έναντι έναντι ,6 0,8 10,9 1, έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται (και για τα 2 έτη) Δ/Γ-Δ/Α Χονδρικό εµπόριο 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 2 0,8 69,4 6,5 11,7 11, έναντι έναντι έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται (και για τα 2 έτη) Δ/Γ-Δ/Α 0,8 61,8 8,2 27,6 2,4 Λιανικό εµπόριο 0,1 84,0 2,5 9,5 4,1 68,5 61,7 88,9 2 6,9 11,9 11, έναντι έναντι έναντι ,7 28,8 1,7 1,3 7,8 2,0 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται (και για τα 2 έτη) Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 4.11 Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου το (% ποσοστά επιχειρήσεων) Δ/Γ-Δ/Α 0,1 Δεν υφίστανται Σηµαντικά χαµηλότερες 62,0 Χαµηλότερες 7,7 6,1 87,4 Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες 2 18,1 4,0 2,0 1,5 0,8 4,5 3,3 2, έναντι έναντι

11 2 2 2 Διάγραµµα 4.12 Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου το Ανάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 65,0 7,5 3,8 11,3 8,8 3, έναντι ,8 8,2 5,9 17,6 4,1 2,4 Εµπόριο αυτοκινήτων 2011 έναντι 2010 Χονδρικό εµπόριο 2010 έναντι έναντι ,1 61,7 7,7 6,4 18,9 3,5 1,7 Λιανικό εµπόριο 86,6 0,8 0,8 2,5 7,6 1, έναντι έναντι ,0 2,5 4,1 1,2 4,1 4,1 88,9 1,3 4,1 3,1 0,6 2,0 Δ/Γ-Δ/Α Δεν υφίστανται Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Δεν υφίστανται Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Δεν υφίστανται Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος Συνολικό χρέος και τραπεζικός δανεισμός το 2011 Η εντυπωσιακή έκταση του ποσοστού στασιμότητας (υποχρεώσεων) συνάδει με το γεγονός της κάμψης των επενδύσεων στο εμπόριο. Διευρύνθηκε κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες το ποσοστό των επιχειρήσεων που δεν έχουν δάνεια από τράπεζες, ανερχόμενο σε 43% το Η απουσία τραπεζικής χρηματοδότησης ήταν εντονότερη στο λιανικό εμπόριο. Όπως και στις προηγούμενες έρευνες, έτσι και τώρα εξετάστηκαν στην έρευνα οι εξελίξεις στο χρέος των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και ειδικότερα οι υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες. Κατ αρχάς όσον αφορά το τραπεζικό χρέος διαπιστώνεται η ύπαρξη δύο μεγάλων ομάδων, οι 141

12 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου οποίες όμως είναι σχεδόν ισοδύναμες το 2011 (Διάγραμμα 4.13). Ελάχιστο προβάδισμα διατηρεί η ομάδα των επιχειρήσεων που δηλώνει ότι οι υποχρεώσεις προς τράπεζες παρέμειναν στάσιμες ή είχαν ασήμαντη μεταβολή 3, η οποία και συγκεντρώνει το 45,3%. Ακολουθεί η ομάδα εκείνων που δήλωσαν ότι δεν έκαναν χρήση τραπεζικής χρηματοδότησης, το μερίδιο των οποίων αυξήθηκε κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες και ανήλθε σε 43,4% το Οι εξελίξεις αυτές είναι ενδεικτικές της τάσης περιορισμού της τραπεζικής χρηματοδότησης στο εμπόριο, φαινόμενο που εντάθηκε το τελευταίο έτος. Η διεύρυνση του ποσοστού των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ που δήλωσαν ότι δεν χρησιμοποιούν κεφάλαια τραπεζικής προέλευσης παρατηρήθηκε και στους τρεις τομείς του εμπορίου. Ήταν όμως πολύ εντονότερη στην εμπορία αυτοκινήτων-ανταλλακτικών και στο λιανικό εμπόριο. Περαιτέρω, σχετικά με το συνολικό χρέος, από τις απαντήσεις προκύπτει ότι η μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων συγκράτησε τις υποχρεώσεις της (Διάγραμμα 4.17). Πράγματι, το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι οι συνολικές τους υποχρεώσεις δεν μεταβλήθηκαν σημαντικά κατά το 2011 διαμορφώθηκε σε 76,3%, ποσοστό λίγο χαμηλότερο συγκριτικά με την περσινή έρευνα (82,2%), το οποίο παραμένει όμως πολύ υψηλό, γεγονός που συνάδει με την κάμψη των επενδύσεων αλλά και των πωλήσεων. Παράλληλα, εντοπίζεται μικρή διεύρυνση του μεριδίου των επιχειρήσεων που δήλωσαν επέκταση των συνολικών υποχρεώσεων, σε 19,5% το 2011, χωρίς όμως να ανακάμπτει στα επίπεδα του Διάγραµµα 4.13 Διαχρονική µεταβολή τραπεζικών υποχρεώσεων των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 0,9 0,5 41,9 5,2 33,0 3,6 43,4 2,0 35,3 52,7 45,3 2 16,7 10,7 8, έναντι έναντι έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται (και για τα 2 έτη) Δ/Γ-Δ/Α 3. Μικρότερη του

13 Διάγραµµα 4.14 Διαχρονική µεταβολή τραπεζικών υποχρεώσεων των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Ανάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 2 2 0,8 37,4 3,1 44,3 14,5 Εµπόριο αυτοκινήτων 25,0 2, έναντι έναντι 2009 Χονδρικό εµπόριο Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται (και για τα 2 έτη) Δ/Γ-Δ/Α Λιανικό εµπόριο 2011 έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται (και για τα 2 έτη) Δ/Γ-Δ/Α 0,8 38,3 7,3 35,1 18, έναντι έναντι έναντι ,8 13,8 38,8 6,5 42,4 12,4 40,3 0,8 46,2 12,6 40,3 1,6 49,8 8,2 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις 2 1,0 0,8 44,4 32,5 3,1 45,1 4,7 2,4 33,4 54,5 43,4 16,4 1 8, έναντι έναντι έναντι 2010 Μέρος 4 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται (και για τα 2 έτη) Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 4.15 Οι τραπεζικές υποχρεώσεις των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου το (% ποσοστά επιχειρήσεων) 2 33,0 3,6 4,1 38,1 10,4 10,7 43,4 2,0 4,9 34,3 6,1 8, έναντι έναντι ,5 Δ/Γ-Δ/Α Δεν υφίστανται Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες 143

14 Διάγραµµα 4.16 Οι τραπεζικές υποχρεώσεις των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου το Ανάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εµπόριο αυτοκινήτων Δ/Γ-Δ/Α Δεν υφίστανται 2 25,0 2,5 1,3 41,3 16,3 13,8 40,3 0,8 3,4 37,8 5,0 12,6 Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες 2010 έναντι έναντι Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 2 38,8 6,5 2,9 31,8 7,6 12,4 Χονδρικό εµπόριο 2010 έναντι έναντι 2010 Λιανικό εµπόριο 40,3 1,6 8,2 35,8 5,8 8,2 0,8 Δ/Γ-Δ/Α Δεν υφίστανται Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Δεν υφίστανται 2 32,5 3,1 4,7 39,3 10,4 1 45,1 2,4 3,9 33,1 6,4 8, έναντι έναντι 2010 Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες Διάγραµµα 4.17 Διαχρονική µεταβολή των συνολικών υποχρεώσεων των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1,0 10,2 0,2 4,0 0,7 3,5 54,1 82,2 76,3 2 34,7 13,5 19, έναντι έναντι έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερες Περίπου στάσιµες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α 144

15 Διάγραµµα 4.18 Οι συνολικές υποχρεώσεις των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου το (% ποσοστά επιχειρήσεων) 2 0,2 4,0 9,9 56,6 15,7 13, έναντι έναντι Η ρευστότητα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά χαµηλότερες Χαµηλότερες Περίπου στάσιµες Υψηλότερες Σηµαντικά υψηλότερες Ραγδαία ήταν η επιδείνωση της ρευστότητας του εμπορίου το Περί τις 8 στις 10 επιχειρήσεις (ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας) δήλωσαν ότι η ρευστότητά τους μειώθηκε σημαντικά. Από την έρευνα του ΙΝΕΜΥ στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ προκύπτει ότι οι συνθήκες ρευστότητας των επιχειρήσεων αυτών υπέστησαν μία άνευ προηγουμένου επιδείνωση. Η μερίδα των επιχειρήσεων που θεώρησαν ότι περιορίστηκε σημαντικά η ρευστότητά τους (περισσότερο από 1) αποτελεί πλέον την απόλυτη πλειονότητα, το δε ποσοστό τους κατέγραψε εντυπωσιακή άνοδο, ανερχόμενο σε 78,7% το Αντίθετα, δραστική υποχώρηση εμφανίζει το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη η ρευστότητά τους (μεταβολή έως 5%), με μερίδιο που συρρικνώθηκε σε 10,4%. 0,7 3,5 6,8 51,3 18,2 19,5 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Από την άλλη πλευρά, έχει εκμηδενιστεί το μερίδιο των επιχειρήσεων που δηλώνουν σημαντική βελτίωση της ρευστότητάς τους (μόλις 0,7%). Η εξαιρετική επιδείνωση της ρευστότητας εντοπίζεται σε όλους τους τομείς εμπορικής δράσης και με την ίδια ένταση. Διάγραµµα 4.19 Διαχρονική µεταβολή της γενικής ρευστότητας των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 0,7 0,1 0,1 58,9 44,6 78,7 2 35,7 53,8 20,5 4,6 1,4 0, έναντι έναντι έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερη Περίπου στάσιµη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α 145

16 Διάγραµµα 4.20 Διαχρονική µεταβολή της γενικής ρευστότητας των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Ανάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εµπόριο αυτοκινήτων 64,9 4 79,0 2 56,3 29,8 5,3 3, έναντι έναντι ,2 0, έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερη Περίπου στάσιµη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 2 0,8 58,9 33,1 7,3 Χονδρικό εµπόριο 2009 έναντι έναντι έναντι 2010 Σηµαντικά υψηλότερη Περίπου στάσιµη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α 0,8 0,6 52,9 43,5 2,9 Λιανικό εµπόριο 78,2 21,0 0,8 0,2 57,6 43,2 78,8 2 38,1 3, έναντι έναντι έναντι ,0 0,8 20,4 0,6 Σηµαντικά υψηλότερη Περίπου στάσιµη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 4.21 Η γενική ρευστότητα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ για το (% ποσοστά επιχειρήσεων) 0,1 0,1 Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά χαµηλότερη 2 44,6 23,3 28,2 2,3 1,4 78,7 8,8 10,4 1,3 0, έναντι έναντι 2010 Χαµηλότερη Περίπου στάσιµη Υψηλότερη Σηµαντικά υψηλότερη 146

17 Διάγραµµα 4.22 Η γενική ρευστότητα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου για το Aνάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) ,5 35,0 3,8 3, έναντι ,6 52,9 17,1 21,8 4,7 2,9 Εµπόριο αυτοκινήτων 2011 έναντι 2010 Χονδρικό εµπόριο 79,0 8,4 10,1 1,7 0, έναντι έναντι ,2 9,5 9,1 2,5 0,8 Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά χαµηλότερη Χαµηλότερη Περίπου στάσιµη Υψηλότερη Σηµαντικά υψηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά χαµηλότερη Χαµηλότερη Περίπου στάσιµη Υψηλότερη Σηµαντικά υψηλότερη Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Λιανικό εµπόριο 0,2 Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά χαµηλότερη Μέρος 4 43,2 Χαµηλότερη 2 25,5 29,0 1,5 0,8 78,8 8,6 11,0 0,8 0,6 Περίπου στάσιµη Υψηλότερη Σηµαντικά υψηλότερη 2010 έναντι έναντι

18 Διάγραµµα 4.23 Η απασχόληση των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου για το Ανάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 0,8 5,0 13,4 1,2 16,0 10,3 0,9 6,0 9,2 1,0 8,3 1 78,2 70,4 81,8 78,6 2 2,5 1,6 0,4 Εµπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο 1,7 0,3 1,8 0,3 Σηµαντικά υψηλότερη Υψηλότερη Περίπου στάσιµη 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Χαµηλότερη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Η απασχόληση των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου Στην τελευταία έρευνα του ΙΝΕΜΥ στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, προστέθηκε ερώτημα σχετικά με την εξέλιξη της απασχόλησης σε αυτό το τμήμα του εμπορίου το Από τις σχετικές απαντήσεις προκύπτει ότι η μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων θεωρεί ότι η απασχόληση δεν μεταβλήθηκε σημαντικά, με το ποσοστό όσων δηλώνουν στασιμότητα να ανέρχεται σε 78,6%. Περαιτέρω, μείωση της απασχόλησης γενικά δηλώνει το 18,3% των επιχειρήσεων. Ιδιαίτερα αρνητικό είναι το γεγονός ότι δεν υφίστανται πλέον επιχειρήσεις που δηλώνουν σημαντική αύξηση της απασχόλησης ως συνέπεια της συνεχιζόμενης βαθιάς ύφεσης που πλήττει την οικονομία γενικότερα Οι εκτιμήσεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 2012 και οι προβλέψεις τους για το 2013 Στο τμήμα αυτό παρουσιάζονται οι εκτιμήσεις των εκπροσώπων του ελληνικού εμπορίου για την πορεία των επιχειρήσεών τους το 2012 και οι προβλέψεις και οι οικονομικές προσδοκίες τους για το 2013, όπως αποτυπώθηκαν από την ετήσια έρευνα που πραγματοποίησε το ΙΝΕΜΥ σε κατάλληλα στρωματοποιημένο δείγμα που αποτελούνταν από ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και 187 επιχειρήσεις νομικής μορφής ΑΕ και ΕΠΕ 4. Οι επιχειρήσεις έδωσαν κατηγορικές απαντήσεις σε ερωτήσεις δομημένου ερωτηματολογίου σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο διάστημα Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου Καταγράφηκαν επίσης πληροφορίες που έδωσαν οι επιχειρήσεις για τις χώρες παραγωγής των εμπορευμάτων τους καθώς και αυτών των ανταγωνιστών τους, καθώς και η αίσθησή τους για τη μεταβολή της ανταγωνιστικότητάς τους το Οι εκτιμήσεις και οι προβλέψεις των ΑΕ και ΕΠΕ του τομέα εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών δεν παρουσιάζονται λόγω μη επαρκούς μεγέθους του δείγματος. 148

19 Οι εκτιμήσεις για το 2012 Το ελληνικό εμπόριο υφίσταται τις σοβαρές συνέπειες της βαριάς οικονομικής ύφεσης και το Εξαιρετικά απαισιόδοξες είναι οι εμπορικές επιχειρήσεις για την εξέλιξη των πωλήσεων και των κερδών τους. Τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων συνεχίζουν να επιδεινώνονται. Πάνω από 8 στις 10 μικρές επιχειρήσεις και οι 7 στις 10 εμπορικές ΑΕ και ΕΠΕ, υπέστησαν μείωση πωλήσεων. Η απόλυτη πλειονότητα των επιχειρήσεων, ανεξάρτητα από νομική μορφή, δήλωσαν επιδείνωση της κερδοφορίας τους. Εντονότερο ήταν το φαινόμενο στις μικρές επιχειρήσεις, όπου σχεδόν οι 9 στις 10 δηλώνουν επιδείνωση. Μία στις 3 επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από νομική μορφή, δήλωσε μείωση επενδύσεων το 2012, σε συνέχεια της επενδυτικής άπνοιας που προηγήθηκε το Μετά τις περικοπές του προηγούμενου έτους, το 2012 περιορίστηκαν τα ποσοστά των επιχειρήσεων που μείωσαν το προσωπικό τους. Οι ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ είναι ωστόσο πιο ανθεκτικές. Οκτώ στις 10 από αυτές δήλωσαν ότι κατόρθωσαν να κρατήσουν σταθερό το προσωπικό τους. Οι προβλέψεις για το 2013 Παραμένουν απαισιόδοξες οι εμπορικές επιχειρήσεις για την εξέλιξη των πωλήσεων και των κερδών τους το Πάνω από τα δύο τρίτα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ καθώς και οι 4 στις 10 ΑΕ και ΕΠΕ αναμένουν μείωση του κύκλου εργασιών τους το Οι 7 στις 10 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και οι 4 στις 10 ΑΕ και ΕΠΕ προβλέπουν νέα επιδείνωση στα κέρδη το επόμενο έτος. Έντονη εξασθένηση της ροπής για επενδύσεις καταγράφεται και πάλι τόσο στις ΑΕ και ΕΠΕ, όσο και στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ. Και στο επίπεδο της απασχόλησης υπάρχει απαισιοδοξία. Οι 3 στις 10 επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από νομική μορφή, προβλέπουν μείωση το Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τις πωλήσεις Για μία ακόμη χρονιά η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, εκτίμησαν ότι οι πωλήσεις τους το 2012 είναι μειωμένες. Από την έρευνα φαίνεται και πάλι ότι υπήρξε επιδείνωση «δύο ταχυτήτων» στο εμπόριο, αφού έπληξε με μεγαλύτερη ένταση τις μικρότερες επιχειρήσεις σε σχέση με τις μεγάλες ΑΕ. Συγκεκριμένα, το 85,3% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και περίπου το 68% των ΑΕ και ΕΠΕ δήλωσαν χαμηλότερες πωλήσεις για το Φαίνεται ακόμη ότι η μείωση των πωλήσεων το τρέχον έτος, έτσι όπως εκτιμάται στην παρούσα έρευνα, ήταν πολύ μεγαλύτερη από τις εκτιμήσεις τους τα ποσοστά όσων ανέμεναν στην περσινή έρευνα ότι οι πωλήσεις τους θα μειώνονταν το 2012 βρίσκονται περίπου στο ήμισυ σε σχέση με τις παρούσες εκτιμήσεις. Οι εκτιμήσεις για το 2012 είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές στον τομέα του λιανικού εμπορίου, όπου, ανεξάρτητα από τη νομική μορφή της επιχείρησης, το ποσοστό όσων δήλωσαν μείωση του κύκλου εργασιών τους ξεπέρασε το. Στο χονδρικό εμπόριο είναι πιο εμφανής η διαφορά επιδόσεων, αφού οι εκτιμήσεις των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ είναι σαφώς χειρότερες από εκείνες 149

20 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου των ΑΕ και ΕΠΕ. Συγκεκριμένα, το 84% περίπου των πρώτων δήλωσαν μείωση πωλήσεων, έναντι σχεδόν 66% των δεύτερων. Στον τομέα εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, ειδικά για τις ΑΕ και ΕΠΕ, κρίθηκε σκόπιμο να μην παρατεθούν τρέχουσες εκτιμήσεις, δεδομένου ότι το μέγεθος του δείγματος δεν θεωρείται απόλυτα αντιπροσωπευτικό. Στην κατηγορία των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, σχεδόν το 85% δήλωσε μείωση κύκλου εργασιών. Στις προβλέψεις των επιχειρήσεων για τις πωλήσεις τους το 2013 επικρατεί και πάλι απαισιοδοξία, η οποία μάλιστα είναι διευρυμένη σε σύγκριση με τις αντίστοιχες προβλέψεις που είχαν γίνει στην περσινή έρευνα και αφορούσαν στο Οι προβλέψεις για επιδείνωση των πωλήσεων είναι πολύ πιο διαδεδομένες στις μικρότερες επιχειρήσεις σε σχέση με τις μεγάλες ΑΕ. Συγκεκριμένα, το 70,6% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και το 41,2% των ΑΕ και ΕΠΕ υπολογίζουν χαμηλότερες πωλήσεις για το Τα ποσοστά αυτά εξακολουθούν να είναι πολύ μεγαλύτερα από εκείνα όσων αναμένουν ανάκαμψη του κύκλου εργασιών τους, 5 η δε διαφορά είναι τεράστια στις μικρότερες επιχειρήσεις. Ακόμη, μπορεί να υποστηριχθεί ότι η συνεχιζόμενη ύφεση στην οικονομία περιόρισε δραστικά τα ποσοστά αβεβαιότητας που είχαν εντοπιστεί στην περσινή έρευνα και διατήρησε ψηλά τις αρνητικές εκτιμήσεις για την εμπορική δραστηριότητα κατά το Η μεγαλύτερη απαισιοδοξία σχετικά με τις πωλήσεις του 2013 επικρατεί συνολικά στον τομέα του λιανικού εμπορίου, όπου ιδιαίτερα μεταξύ των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του τομέα οι αρνητικές εκτιμήσεις ξεπερνούν τις θετικές κατά 64 περίπου ποσοστιαίες μονάδες. Τεράστια διαφορά μεταξύ αρνητικών-θετικών προβλέψεων εντοπίζεται και στις μικρές επιχειρήσεις του τομέα εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών (διαφορά περίπου 67 ποσοστιαίων μονάδων). Λίγο ηπιότερη είναι η κατάσταση στο χονδρικό εμπόριο. Πίνακας 4.1 Οι πωλήσεις του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 (% των επιχειρήσεων) Πωλήσεις Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 8,6 7,4 2,7 3,2 10,7 4,0 7,7 3,0 Περίπου ίσες 23,0 29,7 11,7 15,4 35,3 39,6 17,7 32,1 Χαμηλότερες 67,9 62,9 85,3 81,4 41,2 33,7 70,6 41,3 Δ/Γ-Δ/Α 0,5 0,3 12,8 22,8 4,0 23,6 Σύνολο Παρά το γεγονός ότι αυξήθηκε το ποσοστό των «αισιόδοξων» προβλέψεων για το

21 Πίνακας 4.2 Οι πωλήσεις του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Πωλήσεις Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες - 3,4 5,0-4,8 8,4 2,5 Περίπου ίσες - 28,6 11,8 2-28,6 16,0 31,3 Χαμηλότερες - 71,4 84,9 75,0-61,9 75,6 45,0 Δ/Γ-Δ/Α - - 4,8 21,3 Σύνολο Χονδρικό εμπόριο Πωλήσεις Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 8,2 10,2 3,3 5,3 10,1 4,4 7,4 2,9 Περίπου ίσες 25,2 32,1 12,3 17,1 36,5 43,1 22,6 34,7 Χαμηλότερες 66,0 57,7 84,0 77,6 39,6 27,0 65,4 40,6 Δ/Γ-Δ/Α 0,6 0,4 13,8 25,5 4,5 21,8 Σύνολο Λιανικό εμπόριο Πωλήσεις Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 7,7 2,3 2,4 2,5 11,5 2,3 7,7 3,1 Περίπου ίσες 11,5 22,7 11,4 14,5 30,8 34,1 16,1 31,6 Χαμηλότερες 80,8 75,0 85,9 83,0 53,8 40,9 71,6 41,1 Δ/Γ-Δ/Α 0,3 3,8 22,7 4,5 24,2 Σύνολο Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Πίνακας 4.3 Δείκτης αισιοδοξίας* για τις πωλήσεις ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά - -57,1-67,2-42,5 Χονδρικό εμπόριο -29,6-22,6-58,0-37,6 Λιανικό εμπόριο -42,3-38,6-63,9-38,0 Σύνολο -30,5-29,7-62,9-38,3 * Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τα κέρδη Οι εκτιμήσεις των εταιρειών για την κερδοφορία του 2012 δείχνουν και πάλι μεγάλη επιδείνωση, σε συνέχεια της ήδη προηγηθείσας κατά το Η απόλυτη πλειοψηφία των εμπορικών επιχειρήσεων, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, εκτίμησαν ότι τα κέρδη τους θα μειωθούν το Φαίνεται ωστόσο ότι οι ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου επέδειξαν συγκριτικά μεγαλύ- 151

22 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου τερες αντοχές σχετικά με τις λοιπές νομικές μορφές, εφόσον οι πρώτες εκτίμησαν μείωση της κερδοφορίας σε ποσοστό 64,2%, έναντι αντίστοιχου ποσοστού 86,5% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ. Από την άλλη πλευρά, το ποσοστό όσων εκτίμησαν βελτίωση της κερδοφορίας τους παρέμεινε μονοψήφιο για όλες τις επιχειρήσεις του εμπορίου, ήταν δε εξαιρετικά χαμηλό, μόλις 1,6%, για τις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ (επιδεινωμένο σε σχέση με τις αντίστοιχες απαντήσεις της περσινής έρευνας). Διαφορές εκτιμήσεων εντοπίζονται και μεταξύ όσων δήλωσαν αμετάβλητη κερδοφορία. Στις ΑΕ και ΕΠΕ το σχετικό ποσοστό είναι ελάχιστα διευρυμένο και ανήλθε σε 28,3%, ενώ αντίθετα μειώθηκε περαιτέρω στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, διαμορφούμενο σε 11,5%. Με βάση όλα τα παραπάνω, μπορεί να υποστηριχθεί η εκτίμηση ότι το 2012 η κερδοφορία του εμπορίου συνολικά θα υποστεί μεγάλες απώλειες, το πλήγμα όμως θα είναι σαφώς μεγαλύτερο για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η εκτίμηση για επιδείνωση της κερδοφορίας είναι κυρίαρχη σε όλους τους τομείς και τις νομικές μορφές των επιχειρήσεων. Εντονότερη αίσθηση επιδείνωσης χαρακτηρίζει τον τομέα του λιανικού εμπορίου ως σύνολο, αφού ξεπερνούν τις 8 στις 10 οι επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, που εκτιμούν επιδείνωση κερδών. Το ίδιο έντονες ήταν και οι αρνητικές εκτιμήσεις στις μικρότερες επιχειρήσεις του τομέα εμπορίας αυτοκινήτωνανταλλακτικών. Οι προβλέψεις των εταιρειών για την κερδοφορία τους το 2013 είναι και πάλι απαισιόδοξες στο σύνολο του εμπορίου, ωστόσο εντοπίζεται ταχεία επέκταση της απαισιοδοξίας στην πλευρά των μικρότερων επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, οι 7 στις 10 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και οι 4 στις 10 ΑΕ και ΕΠΕ, προβλέπουν νέα επιδείνωση στα κέρδη το επόμενο έτος. Επισημαίνεται ακόμη η επιδείνωση του αρνητικού ισοζυγίου, αφού οι απαισιόδοξες προβλέψεις ξεπερνούν κατά πολύ τις αισιόδοξες, η δε διαφορά στις ΟΕ-ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις εκτοξεύτηκε στις 65 περίπου ποσοστιαίες μονάδες, ενώ στις ΑΕ και ΕΠΕ η αντίστοιχη διαφορά παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη σε σχέση με πέρυσι, στις 30 μονάδες περίπου. Πίνακας 4.4 Τα καθαρά κέρδη του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 (% των επιχειρήσεων) Κέρδη Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 6,4 7,4 1,6 2,6 10,7 4,0 6,6 2,5 Περίπου ίσα 28,3 27,2 11,5 14,6 35,8 39,1 17,6 31,1 Χαμηλότερα 64,2 65,3 86,5 82,7 40,6 34,2 71,1 42,4 Δ/Γ-Δ/Α 1,1 0,4 0,1 12,8 22,8 4,7 24,1 Σύνολο Η μεγαλύτερη απαισιοδοξία καταγράφηκε στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του τομέα εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, όπου οι απαισιόδοξες επιχειρήσεις ξεπέρασαν τις αισιόδοξες κατά 70 ποσοστιαίες μονάδες περίπου, ενώ ελάχιστα μικρότερη διαφορά χαρακτηρίζει και τις μικρές επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου (-65 μονάδες). Η λιγότερο απαισιόδοξη κατηγορία ήταν οι ΑΕ και ΕΠΕ του χονδρικού εμπορίου, όμως και σε αυτή την κατηγορία η μερίδα των απαισιόδοξων ξεπερνούσε τους αισιόδοξους κατά σχεδόν 29 ποσοστιαίες μονάδες. 152

23 Πίνακας 4.5 Τα καθαρά κέρδη του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Κέρδη Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα - 0,8 3,8-4,8 5,9 1,3 Περίπου ίσα - 23,8 10,9 21,3-28,6 18,5 31,3 Χαμηλότερα - 76,2 88,2 75,0-61,9 75,6 46,3 Δ/Γ-Δ/Α - - 4,8 21,3 Σύνολο Χονδρικό εμπόριο Κέρδη Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 6,3 10,2 2,1 4,7 10,1 4,4 6,2 2,4 Περίπου ίσα 30,8 27,7 12,8 15,9 37,1 43,1 21,8 34,7 Χαμηλότερα 61,6 62,0 84,4 79,4 39,0 27,0 66,3 41,2 Δ/Γ-Δ/Α 1,3 0,8 13,8 25,5 5,8 21,8 Σύνολο Λιανικό εμπόριο Κέρδη Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 3,8 2,3 1,6 1,9 11,5 2,3 6,9 2,6 Περίπου ίσα 15,4 27,3 11,1 13,5 30,8 31,8 15,8 30,2 Χαμηλότερα 80,8 70,5 87,0 84,4 53,8 43,2 72,1 42,2 Δ/Γ-Δ/Α 0,3 0,1 3,8 22,7 5,2 24,9 Σύνολο Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Πίνακας 4.6 Δείκτης αισιοδοξίας* για τα κέρδη ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά - -57,1-69,7-45,0 Χονδρικό εμπόριο -28,9-22,6-60,1-38,8 Λιανικό εμπόριο -42,3-40,9-65,2-39,6 Σύνολο -29,9-30,2-64,5-39,9 * Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων 153

24 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Όσον αφορά τις εκτιμήσεις για τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου το 2012, από τις απαντήσεις προκύπτει ότι οι εμπορικές επιχειρήσεις δεν σκοπεύουν να μεταβάλουν την επενδυτική τους συμπεριφορά, όπως δηλώνουν τα δύο τρίτα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και σχεδόν οι 6 στις 10 ΑΕ και ΕΠΕ. Θετικό μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός της υποχώρησης των ποσοστών των επιχειρήσεων που δήλωσαν ότι οι επενδύσεις τους ήταν χαμηλότερες το 2012, αφού οι 3 στις 10 επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, εκτιμούν χαμηλότερες επενδύσεις για το τρέχον έτος, ενώ στην περσινή έρευνα ήταν εμφανώς περισσότερες. Σε όλους τους τομείς του εμπορίου, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων δήλωσε στασιμότητα, ενώ στο χονδρικό και το λιανικό εμπόριο διαπιστώνεται υποχώρηση των ποσοστών όσων δήλωσαν ότι προέβησαν σε μείωση επενδύσεων (ενδεχομένως και ακύρωση), τα οποία όμως παραμένουν σημαντικά. Επισημαίνεται ακόμη ότι και στους τρεις τομείς οι αναφορές για αυξημένες επενδύσεις είναι είτε πολύ χαμηλές (χονδρικό εμπόριο) είτε αμελητέες. Η εικόνα που προκύπτει όσον αφορά τα επενδυτικά σχέδια για το 2013 αποκαλύπτει περαιτέρω εξασθένιση της ροπής προς σχηματισμό παγίου κεφαλαίου. Κατ αρχάς παρατηρείται δραστική πτώση των ποσοστών αβεβαιότητας που είχαν σημειωθεί στην περσινή έρευνα, με παράλληλη ενίσχυση κυρίως των αναφορών για στασιμότητα, γεγονός που επιβεβαιώνει τη μειωμένη διάθεση των επιχειρήσεων για επενδύσεις. Συγκεκριμένα το 57,2% των ΑΕ και ΕΠΕ, καθώς και το 48,2% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, δήλωσαν ότι δεν σκοπεύουν να μεταβάλουν την επενδυτική τους συμπεριφορά. Ειδικότερα όσον αφορά τις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, το 42,4% δήλωσαν ότι προγραμματίζουν μείωση επενδύσεων, ενώ μόλις το 4,8% σκοπεύει να προβεί σε αυξημένες επενδύσεις. Στις ΑΕ και ΕΠΕ οι προβλέψεις για συρρίκνωση των επενδύσεων συγκέντρωσαν το 23% των ερωτωμένων, όμως και εδώ παρέμεινε χαμηλό (μονοψήφιο) το ποσοστό εκείνων που σκοπεύουν να προβούν σε αυξημένες επενδύσεις. Στο επίπεδο των προβλέψεων για επενδύσεις το 2013, οι αρνητικές απαντήσεις (μείωση επενδύσεων) υπερτερούν σταθερά των θετικών (αύξηση επενδύσεων) σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως νομικής μορφής και τομέα δραστηριότητας. Συγκεκριμένα, στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, η διαφορά διευρύνθηκε σε σχεδόν 38 μονάδες (έναντι 35 μονάδων κατά το προηγούμενο έτος). Στις ΑΕ και ΕΠΕ, ανεξαρτήτως κλάδου, το αρνητικό ισοζύγιο ήταν πολύ χαμηλότερο, με τη διαφορά μεταξύ αρνητικών και θετικών απαντήσεων να μειώνεται σε 16 ποσοστιαίες μονάδες περίπου υπέρ των αρνητικών. Η υπεροχή των αρνητικών έναντι των θετικών απαντήσεων ήταν αισθητά μεγαλύτερη στο λιανικό εμπόριο και ανήλθε, για μεν τις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ σε 42 ποσοστιαίες μονάδες, για δε τις ΑΕ και ΕΠΕ σε σχεδόν 27 ποσοστιαίες μονάδες. 154

25 Πίνακας 4.7 Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 (% των επιχειρήσεων) Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 7,0 5,4 2,1 2,4 7,0 4,0 4,8 1,5 Περίπου ίσες 58,8 51,0 66,5 45,0 57,2 42,1 48,2 38,3 Χαμηλότερες 33,2 43,6 30,5 52,5 23,0 31,2 42,4 36,5 Δ/Γ-Δ/Α 1,1 0,9 0,1 12,8 22,8 4,6 23,7 Σύνολο Πίνακας 4.8 Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες - 1,7 3,8-4,8 4,2 Περίπου ίσες - 42,9 66,4 53,8-33,3 53,8 41,3 Χαμηλότερες - 57,1 31,9 42,5-57,1 42,0 37,5 Δ/Γ-Δ/Α - - 4,8 21,3 Σύνολο Χονδρικό εμπόριο Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 8,2 5,8 3,3 3,5 7,5 4,4 4,9 1,8 Περίπου ίσες 56,0 53,3 75,3 35,9 56,0 44,5 58,4 37,1 Χαμηλότερες 34,6 40,9 21,0 60,6 22,6 25,5 30,9 39,4 Δ/Γ-Δ/Α 1,3 0,4 13,8 25,5 5,8 21,8 Σύνολο Λιανικό εμπόριο Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 6,8 1,7 1,9 2,3 4,9 1,7 Περίπου ίσες 76,9 47,7 63,2 46,2 69,2 38,6 43,3 38,3 Χαμηλότερες 23,1 45,5 33,9 51,7 26,9 36,4 46,9 35,7 Δ/Γ-Δ/Α 1,3 0,1 3,8 22,7 5,0 24,4 Σύνολο Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 155

26 Πίνακας 4.9 Δείκτης αισιοδοξίας* για τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά - -52,4-37,8-37,5 Χονδρικό εμπόριο -15,1-21,2-25,9-37,6 Λιανικό εμπόριο -26,9-34,1-42,0-34,0 Σύνολο -16,0-27,2-37,6-35,0 * Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τα αποθέματα Εξετάζοντας τις εκτιμήσεις των επιχειρήσεων στην παρούσα έρευνα φαίνεται ότι το 2012 τα αποθέματα των εμπορικών επιχειρήσεων διαμορφώθηκαν και πάλι σε χαμηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η απόλυτη πλειονότητα τόσο των ΑΕ και ΕΠΕ όσο και των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, δήλωσε μειωμένο ύψος αποθεμάτων για το τρέχον έτος. Επιπλέον, επιβεβαιώνεται ξεκάθαρα ότι η μείωση των αποθεμάτων, που είχε ξεκινήσει από το 2009, όχι μόνο συνεχίζεται αλλά και εντείνεται διαχρονικά. Η μείωση της αποθεματοποίησης είναι εντονότερη στην ομάδα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ. Από τη σύγκριση των προσδοκιών που είχαν οι επιχειρήσεις για τα αποθέματα (του 2012) στην περσινή έρευνα και των τελικών εκτιμήσεών τους στη φετινή, προκύπτει ότι το 2012 η έκταση της μείωσης των αποθεμάτων ήταν αρκετά μεγαλύτερη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ομάδα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ (ανεξαρτήτως κλάδου), που είναι και η πολυπληθέστερη, ενώ το 37,7% προέβλεπε στην περσινή έρευνα ότι τα αποθέματά τους θα είναι χαμηλότερα, με βάση τις παρούσες εκτιμήσεις το ποσοστό αυτό τελικά διευρύνθηκε εντυπωσιακά, σε 73%. Παρόμοια τάση καταγράφεται και στις ΑΕ και ΕΠΕ, κατηγορία στην οποία οι εταιρείες που δήλωσαν μειωμένη αποθεματοποίηση το τρέχον έτος ανήλθαν σε 61,5%, συνιστώντας και πάλι απόλυτη πλειοψηφία. Είναι σαφές συνεπώς ότι το μέγεθος της ύφεσης κατά το 2012 ήταν σοβαρότερο απ ό,τι προσδοκούσαν πέρυσι οι επιχειρήσεις του ελληνικού εμπορίου. Η μεγάλη αριθμητική υπεροχή όσων εκτίμησαν μειωμένο ύψος αποθεμάτων υπάρχει και στους τρεις τομείς της εμπορικής δραστηριότητας και είναι ανεξάρτητη από τη νομική μορφή των επιχειρήσεων. Είναι πάντως εντονότερη στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του τομέα αυτοκινήτωνανταλλακτικών με ποσοστό 78,2%. Στις ΑΕ και ΕΠΕ οι περισσότερες αναφορές για μειωμένο ύψος αποθεμάτων εντοπίζονται στο λιανικό εμπόριο (σε ποσοστό 69,2%). Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων για τα αποθέματά τους το 2013 δείχνουν διεύρυνση της μερίδας των επιχειρήσεων (ανεξαρτήτως κλάδου) που προγραμματίζουν να μειώσουν τα αποθέματά τους, παρά το ότι αυτά έχουν ήδη υποστεί περιορισμό την τελευταία τριετία. Το 65,6% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ καθώς και το 35,3% των ΑΕ και ΕΠΕ προγραμματίζουν μείωση αποθεμάτων το επόμενο έτος. Αξίζει τέλος να επισημανθεί ότι έχει μειωθεί πλέον δραματικά το ποσοστό όσων προβλέπουν αύξηση της αποθεματοποίησης, ιδιαίτερα στην ομάδα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, φαινόμενο που σχετίζεται με το κλίμα απαισιοδοξίας που επικρατεί στο εμπόριο. 156

27 Η αριθμητική υπεροχή εκείνων που αναμένουν ότι τα αποθέματά τους θα είναι μειωμένα έναντι όσων δήλωσαν το αντίθετο είναι μεγάλη και καταγράφεται και στους τρεις τομείς του εμπορίου. Είναι πάντως ιδιαίτερα έντονη στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ που εμπορεύονται αυτοκίνηταανταλλακτικά και του λιανικού εμπορίου. Πίνακας 4.10 Τα αποθέματα του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 (% των επιχειρήσεων) Αποθέματα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 5,9 7,9 2,5 5,8 8,0 4,5 5,8 2,6 Περίπου ίσα 32,1 37,6 24,0 31,5 43,9 39,6 23,9 36,1 Χαμηλότερα 61,5 54,5 73,0 62,5 35,3 33,2 65,6 37,7 Δ/Γ-Δ/Α 0,5 0,5 0,2 12,8 22,8 4,7 23,7 Σύνολο Πίνακας 4.11 Τα αποθέματα του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Αποθέματα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα - 4,8 0,8 2,5-9,5 4,2 1,3 Περίπου ίσα - 28,6 21,0 45,0-28,6 24,4 42,5 Χαμηλότερα - 66,7 78,2 52,5-57,1 71,4 35,0 Δ/Γ-Δ/Α - - 4,8 21,3 Σύνολο Χονδρικό εμπόριο Αποθέματα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 6,3 7,3 2,1 5,9 8,8 4,4 5,3 1,8 Περίπου ίσα 32,7 40,9 25,1 27,1 42,1 43,1 30,5 36,5 Χαμηλότερα 60,4 51,8 72,4 67,1 35,2 27,0 59,3 4 Δ/Γ-Δ/Α 0,6 0,4 13,8 25,5 4,9 21,8 Σύνολο Λιανικό εμπόριο Αποθέματα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 3,8 11,4 3,0 6,1 2,3 6,3 2,9 Περίπου ίσα 26,9 31,8 24,1 31,1 57,7 34,1 21,3 35,2 Χαμηλότερα 69,2 56,8 72,3 62,5 38,5 40,9 66,9 37,5 Δ/Γ-Δ/Α 0,6 0,3 3,8 22,7 5,5 24,4 Σύνολο Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 157

28 Πίνακας 4.12 Δείκτης αισιοδοξίας* για τα αποθέματα ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά - -47,6-67,2-33,8 Χονδρικό εμπόριο -26,4-22,6-53,9-38,2 Λιανικό εμπόριο -38,5-38,6-60,7-34,5 Σύνολο -27,3-28,7-59,8-35,1 * Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Εκτιμήσεις και προβλέψεις για την απασχόληση Οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για την πορεία της απασχόλησης το 2012 δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές, δεδομένου ότι η μερίδα όσων επιχειρήσεων δήλωσαν ότι αύξησαν τις θέσεις εργασίας τους ήταν αμελητέα και τείνει να εκλείψει. Από τις απαντήσεις στη φετινή έρευνα επιβεβαιώνεται και πάλι ότι οι ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ έδειξαν περισσότερη αντίσταση σε σύγκριση με τις ΑΕ και ΕΠΕ. Συγκεκριμένα, οι 8 στις 10 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δήλωσαν ότι κατόρθωσαν να κρατήσουν σταθερό το προσωπικό τους, ενώ στις ΑΕ και ΕΠΕ το σχετικό ποσοστό κυμάνθηκε σε περίπου 65%. Επίσης, ενώ το 31, των ΑΕ και ΕΠΕ δήλωσαν ότι προχώρησαν σε περικοπές στο προσωπικό τους το 2012, το αντίστοιχο ποσοστό στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ ήταν 15,8% (σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με εκείνο της περσινής έρευνας). Όσον αφορά τους επιμέρους τομείς, η απόλυτη πλειοψηφία των επιχειρήσεων και των τριών τομέων δηλώνει ότι διατήρησε αμετάβλητη την απασχόληση το Όσον αφορά τις αρνητικές απαντήσεις (περικοπή της απασχόλησης), ξεχωρίζουν οι ΑΕ και ΕΠΕ του χονδρικού εμπορίου, όπου το σχετικό ποσοστό διαμορφώθηκε σε 34,6%, σημαντικά υψηλότερο συγκριτικά με όλες τις λοιπές ομάδες επιχειρήσεων. Η εικόνα γενικά παραμένει αρνητική, είναι όμως σχετικά καλύτερη στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και των τριών τομέων, όπου τα ποσοστά όσων δήλωσαν περικοπές στην απασχόληση κυμάνθηκαν μεταξύ 15% και 17,5%. Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων για το 2013 δείχνουν επιδείνωση των προσδοκιών για την απασχόληση στο εμπόριο, κυρίως στην ομάδα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, στις οποίες το αρνητικό ισοζύγιο των 17,4 ποσοστιαίων μονάδων της περσινής έρευνας (που αφορούσε τις προσδοκίες για το 2012) επιδεινώθηκε σε 28,4 μονάδες στην παρούσα έρευνα. Η κατάσταση παραμένει αρνητική και στην πλευρά των ΑΕ και ΕΠΕ, ωστόσο το αρνητικό ισοζύγιο υποχώρησε ελαφρά, σε 23,5 ποσοστιαίες μονάδες από 24,2 της περσινής έρευνας. Οι αρνητικές προσδοκίες είναι συνέπεια της συνεχιζόμενης ύφεσης, η οποία δημιουργεί απαισιοδοξία και για το μέλλον. Περαιτέρω, οι επιχειρήσεις που προβλέπουν στασιμότητα απασχόλησης το 2013 καλύπτουν το των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και το 49,7% των ΑΕ και ΕΠΕ αντίστοιχα. Τονίζεται επίσης ότι και στο θέμα της απασχόλησης έχει περιορισθεί δραστικά η αβεβαιότητα, ενώ οι αισιόδοξες προβλέψεις (για αύξηση της απασχόλησης) παραμένουν εξαιρετικά χαμηλές. Από πλευράς τομέων η μεγαλύτερη συγκριτικά απαισιοδοξία επικρατεί στο λιανικό εμπόριο, τόσο στις ΑΕ και ΕΠΕ (-34,6 μονάδες), όσο και στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ (-32,8 μονάδες). 158

29 Πίνακας 4.13 Η απασχόληση στο ελληνικό εμπόριο: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 (% των επιχειρήσεων) Απασχόληση Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 3,7 6,9 1,7 1,1 7,0 4,0 3,4 1,5 Στάσιμη 64,7 45,0 81,7 7 49,7 44,6 6 55,3 Χαμηλότερη 31,0 48,0 15,8 28,6 30,5 28,2 31,8 18,9 Δ/Γ-Δ/Α 0,5 0,8 0,2 12,8 23,3 4,8 24,3 Σύνολο Πίνακας 4.14 Η απασχόληση στο ελληνικό εμπόριο: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Απασχόληση Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη - 1,3-4,8 3,4 Στάσιμη - 42,9 83,2 7-42,9 73,1 53,8 Χαμηλότερη - 57,1 16,8 28,8-47,6 22,7 25,0 Δ/Γ-Δ/Α - - 4,8 0,8 21,3 Σύνολο Χονδρικό εμπόριο Απασχόληση Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 4,4 8,8 2,9 1,2 7,5 4,4 3,7 1,2 Στάσιμη 60,4 45,3 79,4 58,8 48,4 46,0 65,8 54,1 Χαμηλότερη 34,6 46,0 17,3 39,4 30,2 23,4 25,1 22,4 Δ/Γ-Δ/Α 0,6 0,4 0,6 13,8 26,3 5,3 22,4 Σύνολο Λιανικό εμπόριο Απασχόληση Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 4,5 1,6 1,1 2,3 3,3 1,8 Στάσιμη 88,5 45,5 82,3 72,7 61,5 40,9 55,3 55,7 Χαμηλότερη 11,5 5 15,0 26,0 34,6 34,1 36,1 17,4 Δ/Γ-Δ/Α 1,1 0,1 3,8 22,7 5,3 25,1 Σύνολο Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 159

30 Πίνακας 4.15 Δείκτης αισιοδοξίας* για την απασχόληση ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά - -42,8-19,3-25,0 Χονδρικό εμπόριο -22,6-19,0-21,4-21,2 Λιανικό εμπόριο -34,6-31,8-32,8-15,6 Σύνολο -23,5-24,2-28,4-17,4 * Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων Διάγραµµα 4.24 Προβλέψεις για τη µεταβολή της απασχόλησης στις εµπορικές επιχειρήσεις το 2013 Ανάλυση ανά νοµική µορφή (% ποσοστό επιχειρήσεων) 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 2 12,8 30,5 49,7 7,0 4,8 31,8 6 3,4 ΑΕ και ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και Ατοµικές Σηµαντικά υψηλότερη Περίπου στάσιµη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Όπως και στην περσινή Έκθεση, αναλύθηκαν οι προβλέψεις για την απασχόληση σε μεγαλύτερο επίπεδο λεπτομέρειας και για τα δύο σύνολα νομικών μορφών επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, οι ΑΕ και ΕΠΕ διακρίθηκαν σε τρία στρώματα: με μέχρι 9 εργαζομένους, με 10 έως και 49 εργαζομένους και με 50 εργαζομένους και άνω. Οι ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ διαχωρίστηκαν επίσης σε τρία στρώματα: επιχειρήσεις με 1 εργαζόμενο, με 2 έως και 9 εργαζομένους και με 10 εργαζομένους και πάνω. Από την ανάλυση των απαντήσεων των ΑΕ και ΕΠΕ προκύπτει ότι τα υψηλότερα ποσοστά εταιρειών που προβλέπουν μείωση της απασχόλησης (34,7%) συναντώνται στις μεσαίες ΑΕ και ΕΠΕ (με απασχόληση μεταξύ ατόμων). Ωστόσο, σε αυτή την ομάδα επιχειρήσεων υπάρχει παράλληλα και σημαντική συμμετοχή (12,5%) εταιρειών που προβλέπουν αυξημένη απασχόληση για το Αντίθετα, στις μεγάλες ΑΕ και ΕΠΕ η συντριπτική πλειοψηφία προβλέπει στασιμότητα, ενώ καταγράφηκε παντελής έλλειψη εταιρειών που προσδοκούν να αυξήσουν την απασχόληση το

31 Διάγραµµα 4.25 Προβλέψεις για τη µεταβολή της απασχόλησης στις εµπορικές εταιρείες ΑΕ και ΕΠΕ το 2013 Ανάλυση ανά στρώµα απασχόλησης (% ποσοστό επιχειρήσεων) 2 11,1 31,3 53,5 4,0 16,7 34,7 36,1 12,5 0-9 εργαζόµενοι εργαζόµενοι Πάνω από 50 εργαζόµενοι Σηµαντικά υψηλότερη Περίπου στάσιµη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 4.26 Προβλέψεις για τη µεταβολή της απασχόλησης στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ το 2013 Ανάλυση ανά στρώµα απασχόλησης (% ποσοστό επιχειρήσεων) 6,3 6,3 87,5 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις 5,0 32,6 4,3 30,7 14,3 Μέρος 4 47,6 59,5 61,2 2 38,1 3,0 3,8 0-1 εργαζόµενος 2-9 εργαζόµενοι Πάνω από 10 εργαζόµενοι Σηµαντικά υψηλότερη Περίπου στάσιµη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Μεταξύ των ΟΕ, ΕΕ και AτE, οι μεγαλύτερες είναι περισσότερο απαισιόδοξες, καθώς σχεδόν το ήμισυ εξ αυτών δήλωσε ότι σκοπεύει να μειώσει το προσωπικό του το 2013, ενώ στις άλλες δύο ομάδες οι 6 στις 10 προβλέπουν στασιμότητα. Επισημαίνεται όμως ότι και στα τρία υποσύνολα εταιρειών είναι αμελητέα ή και ανύπαρκτη η μερίδα εκείνων που προσδοκούν αύξηση της απασχόλησης, γεγονός που σηματοδοτεί παντελή έλλειψη αισιοδοξίας. 161

32 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τη ρευστότητα Στην τελευταία έρευνα του ΙΝΕΜΥ προστέθηκε ερώτημα σχετικά με τις εκτιμήσεις και τις προσδοκίες των επιχειρήσεων όσον αφορά τη ρευστότητα. Οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για τις συνθήκες ρευστότητας το 2012 δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές, δεδομένου ότι η απόλυτη πλειοψηφία των εμπορικών επιχειρήσεων (ανεξαρτήτως νομικής μορφής) δήλωσε ότι η ρευστότητά τους μειώθηκε. Η έλλειψη ρευστότητας είναι πολύ μεγαλύτερη στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, οι οποίες σε ποσοστό 86% εκτίμησαν ότι επιδεινώθηκε η ρευστότητά τους, ενώ στις ΑΕ και ΕΠΕ το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφώθηκε σε 63,1%. Η μεγάλη αριθμητική υπεροχή όσων εκτίμησαν επιδείνωση της ρευστότητας είναι διάχυτη και στους τρεις τομείς του εμπορίου και είναι ανεξάρτητη από τη νομική μορφή των επιχειρήσεων. Είναι πάντως πολύ εντονότερη στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ εμπορίας αυτοκινήτων (89,1%) αλλά και του λιανικού εμπορίου (86,1%). Τέλος, επισημαίνεται ότι τα ποσοστά θετικών απαντήσεων (βελτίωση ρευστότητας) είναι εντυπωσιακά χαμηλά στις ΑΕ και ΕΠΕ και αμελητέα στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ. Στο επίπεδο των προβλέψεων για το 2013 επικρατεί μεγάλη απαισιοδοξία μεταξύ των εμπορικών επιχειρήσεων. Οι αρνητικές απαντήσεις (μείωση ρευστότητας) υπερτερούν κατά πολύ των θετικών (αύξηση ρευστότητας) σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως νομικής μορφής και τομέα δραστηριότητας. Η απαισιοδοξία είναι σαφώς μεγαλύτερη στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, όπου το αρνητικό ισοζύγιο διαμορφώθηκε σε 64 μονάδες. Στις ΑΕ και ΕΠΕ, ανεξαρτήτως κλάδου, το αρνητικό ισοζύγιο ήταν πολύ χαμηλότερο, με τη διαφορά μεταξύ αρνητικών και θετικών απαντήσεων να διαμορφώνεται σε 30 μονάδες περίπου υπέρ των αρνητικών. Πίνακας 4.16 Η ρευστότητα στο ελληνικό εμπόριο: Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 (% των επιχειρήσεων) Ρευστότητα Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 Υψηλότερη 6,4 1,9 10,7 6,9 Στάσιμη 29,9 11,7 35,8 17,4 Χαμηλότερη 63,1 86,0 40,6 70,9 Δ/Γ-Δ/Α 0,5 0,4 12,8 4,8 Σύνολο

33 Πίνακας 4.17 Η ρευστότητα στο ελληνικό εμπόριο: Εκτιμήσεις για το Προβλέψεις για το 2013 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Ρευστότητα Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 Υψηλότερη - 0,8-6,7 Στάσιμη - 10,1-17,6 Χαμηλότερη - 89,1-74,8 Δ/Γ-Δ/Α - - 0,8 Σύνολο Χονδρικό εμπόριο Ρευστότητα Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 Υψηλότερη 6,9 2,9 10,1 7,0 Στάσιμη 32,1 12,3 37,1 22,2 Χαμηλότερη 60,4 84,4 39,0 65,0 Δ/Γ-Δ/Α 0,6 0,4 13,8 5,8 Σύνολο Λιανικό εμπόριο Ρευστότητα Εκτιμήσεις για το 2012 Προβλέψεις για το 2013 Υψηλότερη 3,8 1,7 11,5 6,9 Στάσιμη 15,4 11,8 30,8 15,5 Χαμηλότερη 80,8 86,1 53,8 72,4 Δ/Γ-Δ/Α 0,5 3,8 5,2 Σύνολο Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Πίνακας 4.18 Δείκτης αισιοδοξίας* για τη ρευστότητα ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά - -68,1 Χονδρικό εμπόριο -28,9-58,0 Λιανικό εμπόριο -42,3-65,5 Σύνολο -29,9-64,0 * Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων 163

34 4.3. Γεωγραφική προέλευση και ποιότητα προϊόντων: Παράμετροι ανταγωνισμού 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 164 Στη φετινή έρευνα του ΙΝΕΜΥ επανεξετάστηκε η γεωγραφική προέλευση των προϊόντων των εμπορικών επιχειρήσεων ως παράμετρος ανταγωνισμού. Η ανάλυση έγινε κατά κατηγορία νομικής μορφής και κατά τομέα εμπορικής δραστηριότητας. Από τη σύγκριση της γενικής εικόνας της παρούσας έρευνας σε σχέση με την περσινή προκύπτει σημαντική διαφοροποίηση της συμπεριφοράς των εταιρειών, αναλόγως της νομικής μορφής (ενδεχομένως και του μεγέθους τους), αφού οι επιχειρήσεις εξέφρασαν αποκλίνουσες απόψεις σχετικά με την προέλευση των εμπορευμάτων τους. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, για δεύτερο κατά σειρά έτος διαπιστώνεται δυναμική στροφή προς τα εγχώρια προϊόντα ενώ στην περσινή έρευνα το 44,9% από αυτές δήλωναν ως βασική περιοχή παραγωγής των εμπορευμάτων τους την Ελλάδα, το ποσοστό αυτό στη φετινή έρευνα διευρύνθηκε σχεδόν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, σε 55,5%. Η Ελλάδα αποτελεί την κορυφαία περιοχή και ακολουθούν (με διαφορά) οι λοιπές χώρες της ΕΕ ως κύριες περιοχές παραγωγής των εμπορευμάτων τους, όπως δηλώνει το 24,7% των επιχειρήσεων. Η στροφή των επιχειρήσεων αυτών σε εγχώρια προϊόντα ήταν σε βάρος κυρίως των προϊόντων ασιατικής προέλευσης, εφόσον οι αναφορές για την Ασία, μειώθηκαν σε 12,9% το 2012, έναντι 18,3% στην περσινή έρευνα. Στις ΑΕ και ΕΠΕ η συμμετοχή των επιχειρήσεων που διαθέτουν προϊόντα εγχώριας παραγωγής μειώθηκε σε 31,9% το 2012 (από 39% το 2011), διαπιστώνεται δηλαδή απώλεια σχεδόν 7 ποσοστιαίων μονάδων. Παράλληλα, εξακολουθούν να επικρατούν οι επιχειρήσεις που δήλωσαν ως χώρα παραγωγής των εμπορευμάτων τις λοιπές χώρες της ΕΕ σε ποσοστό 40,1%, με συνέπεια η διαφορά μεταξύ των δύο κορυφαίων περιοχών προέλευσης να διευρυνθεί και πάλι. Σχετικά με τις λοιπές περιοχές προέλευσης, το ποσοστό αναφορών για την Ασία παρέμεινε ουσιαστικά σταθερό (16,8%), ωστόσο αυξήθηκαν έντονα οι επιχειρήσεις που δηλώνουν τις ΗΠΑ ως βασική περιοχή παραγωγής των εμπορευμάτων τους, σε 6,9% το Φαίνεται λοιπόν ότι η δυναμική στροφή στα ελληνικά προϊόντα αποτελεί τάση που χαρακτηρίζει κυρίως τις μικρότερες επιχειρήσεις του εμπορίου, η ενδυνάμωση της οποίας ενδεχομένως οφείλεται και στις σοβαρές δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν στη διαδικασία εισαγωγής εμπορευμάτων εξαιτίας της κρίσης στην Ελλάδα. Όσον αφορά την εικόνα που είχαν οι ΑΕ και ΕΠΕ για τις χώρες παραγωγής των προϊόντων των ανταγωνιστών τους, αυτή διαφέρει ως ένα βαθμό από την αντίστοιχη για τις χώρες παραγωγής των δικών τους προϊόντων, με πολύ χαμηλότερη συμμετοχή των ελληνικών προϊόντων (20,7% το 2012). Το γεγονός αυτό ενισχύει την άποψη ότι οι εταιρείες αυτές θεωρούν πως ο ανταγωνισμός προέρχεται κυρίως από το εξωτερικό, πρωτίστως δε από τις λοιπές χώρες της ΕΕ, περιοχή που παραμένει κορυφαία σε αναφορές, παρόλο που το 2012 εμφανίζει χαμηλότερα ποσοστά αναφοράς (32,5%). Οι ανταγωνιστικές πιέσεις που δέχονται οι εταιρείες αυτές από ασιατικά προϊόντα που διαθέτουν οι ανταγωνιστές τους φαίνεται να έχουν υποχωρήσει σε σχέση με πέρυσι, ωστόσο η Ασία συγκεντρώνει ποσοστό αναφοράς (20,7%) ταυτόσημο με εκείνο των προϊόντων εγχώριας παραγωγής. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ υπάρχει ανατροπή των μέχρι τώρα δεδομένων, αφού οι επιχειρήσεις θεωρούν ότι και ο ανταγωνισμός τους χρησιμοποιεί σε μεγαλύτερο βαθμό (από πέρυσι) ελληνικά προϊόντα, με το σχετικό ποσοστό αναφορών να αυξάνεται σε 30,5% το 2012 κατά

35 συνέπεια η Ελλάδα αποτελεί πλέον την κορυφαία περιοχή προμήθειας εμπορευμάτων. Αντίθετα, το 2012 έχει μειωθεί σημαντικά το ποσοστό αναφορών για την Ασία και τις λοιπές χώρες της ΕΕ, σε 24% και 21% αντίστοιχα. Πίνακας 4.19 Η γεωγραφική προέλευση των εμπορευμάτων των εμπορικών επιχειρήσεων Σύνολο εμπορίου (% επί των απαντήσεων) Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης ανταγωνισμού Ελλάδα 31,9 55,5 Ελλάδα 20,7 30,5 Άλλες χώρες ΕΕ 40,1 24,7 Άλλες χώρες ΕΕ 32,5 21,0 Ανατολική Ευρώπη 1,0 1,0 Ανατολική Ευρώπη 2,8 1,9 Λοιπή Ευρώπη 0,3 1,5 Λοιπή Ευρώπη 0,6 1,7 Μ. Ανατολή και Αφρική 2,0 0,6 Μ. Ανατολή και Αφρική 2,8 0,9 Ασία 16,8 12,9 Ασία 20,7 24,0 ΗΠΑ 6,9 1,3 ΗΠΑ 6,8 1,0 Άλλες χώρες 1,0 2,2 Άλλες χώρες 1,9 3,7 Δ/Γ-Δ/Α 0,4 Δ/Γ-Δ/Α 11,1 15,4 Σύνολο Σύνολο Όσον αφορά τις χώρες παραγωγής των αυτοκινήτων και των ανταλλακτικών τα οποία εμπορεύονται οι ελληνικές επιχειρήσεις, ειδικά για αυτό το ερώτημα της έρευνας κρίθηκε σκόπιμο να μην παρατεθούν τρέχουσες εκτιμήσεις για τις ΑΕ και ΕΠΕ, δεδομένου ότι το μέγεθος του δείγματος δεν θεωρείται απόλυτα αντιπροσωπευτικό. Στην κατηγορία των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, η στροφή στα ελληνικά προϊόντα ήταν ακόμη εντονότερη το Το ποσοστό των αναφορών για εγχώρια προϊόντα εκτινάχθηκε σε 49,4% το 2012 (από 27,5% το 2011), εις βάρος κυρίως των προϊόντων που παράγονται στις λοιπές χώρες της ΕΕ (31,9%) και στην Ασία (11,4%). Επομένως η Ελλάδα κατατάσσεται στην κορυφή ως περιοχή προέλευσης των προϊόντων που εμπορεύονται οι ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του τομέα, οι οποίες προμηθεύονται κυρίως από τους εν Ελλάδι μεγαλοεισαγωγείς-αντιπροσώπους αυτοκινήτων και ανταλλακτικών. Η εικόνα που έχουν τόσο οι ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ για τη γεωγραφική προέλευση των προϊόντων των ανταγωνιστών τους διαφέρει από την αντίστοιχη εικόνα για τα δικά τους προϊόντα. Τα ποσοστά αναφορών για προϊόντα παραγόμενα στις λοιπές χώρες της ΕΕ παραμένουν κορυφαία, παρ ότι μειώθηκαν δραστικά, σε 28,7% το 2012 (από 49,6% το 2011). Από την άλλη πλευρά, οι αναφορές για προϊόντα εγχώριας παραγωγής αυξήθηκαν το 2012 σε 25,5%, εξανεμίζοντας τη μεγάλη διαφορά που υπήρχε μέχρι πρόσφατα. Εντύπωση τέλος προκαλεί το γεγονός ότι οι αναφορές για προϊόντα από την Ασία έχουν πλέον συρρικνωθεί σε 12,1%, ενώ στην περσινή έρευνα ήταν 32,3%. Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 165

36 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Πίνακας 4.20 Η γεωγραφική προέλευση των αυτοκινήτων-ανταλλακτικών (% επί των απαντήσεων) Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης ανταγωνισμού Ελλάδα - 49,4 Ελλάδα - 25,5 Άλλες χώρες ΕΕ - 31,9 Άλλες χώρες ΕΕ - 28,7 Ανατολική Ευρώπη - 1,2 Ανατολική Ευρώπη - 2,5 Λοιπή Ευρώπη - 2,4 Λοιπή Ευρώπη - 1,9 Μ. Ανατολή και Αφρική - 0,6 Μ. Ανατολή και Αφρική - 1,3 Ασία - 11,4 Ασία - 12,1 ΗΠΑ - 1,2 ΗΠΑ - 0,6 Άλλες χώρες - 1,8 Άλλες χώρες - 2,5 Δ/Γ-Δ/Α - Δ/Γ-Δ/Α - 24,8 Σύνολο - 10 Σύνολο - 10 Μεγάλες διαφορές παρουσιάζει το 2012 η εικόνα για τις ΑΕ και ΕΠΕ του χονδρικού εμπορίου. Η κορυφαία σε αναφορές περιοχή παραγωγής των προϊόντων είναι οι άλλες χώρες της ΕΕ, με σταθερό ποσοστό 41,4%, ενώ το ποσοστό των εταιρειών που δηλώνουν ως βασική περιοχή παραγωγής των εμπορευμάτων τους την Ελλάδα συρρικνώθηκε σε 29,3% (απώλεια σχεδόν 12 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 2011). Από την άλλη πλευρά, εντοπίζεται ελαφρά διεύρυνση της συμμετοχής της Ασίας ως περιοχή προέλευσης, ενώ εντυπωσιακή αύξηση (σε 7,5%) σημείωσε το ποσοστό αναφορών για τις ΗΠΑ. Όσον αφορά τους ανταγωνιστές τους, οι ΑΕ και ΕΠΕ του τομέα θεωρούν ότι εξακολουθεί να κυριαρχεί ο ανταγωνισμός από προϊόντα προερχόμενα από την ΕΕ, ωστόσο περιορίστηκε η βαρύτητα των αναφορών αυτών σε 32,9%. Περαιτέρω, θεωρούν ότι και στο επίπεδο των ανταγωνιστών σημαντική ήταν η παρουσία των ελληνικών προϊόντων (χωρίς να αποτελεί καθοριστικό παράγοντα ανταγωνισμού), η συμμετοχή τους όμως περιορίστηκε (20,8%) και κατέληξε ισοδύναμη με τον ανταγωνισμό από προϊόντα ασιατικής προέλευσης. Οι ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του χονδρικού εμπορίου διαφοροποιούνται σημαντικά από τις αντίστοιχες ΑΕ και ΕΠΕ. Στην κατηγορία αυτή οι επιχειρήσεις που δηλώνουν την Ελλάδα ως χώρα παραγωγής των εμπορευμάτων τους παραμένουν η απόλυτη πλειονότητα, αφού το σχετικό ποσοστό ανήλθε σε 55,5%, ελάχιστα χαμηλότερο σε σχέση με την περσινή έρευνα. Παράλληλα φαίνεται ότι υποβαθμίστηκε σχετικά η παρουσία των προϊόντων που παράγονται στις λοιπές χώρες της ΕΕ, (22,4% των αναφορών το 2012), ενώ ελαφρά διευρυμένη ήταν η βαρύτητα των αναφορών για προϊόντα ασιατικής προέλευσης. Ακόμη και στο επίπεδο του ανταγωνισμού τους διαπιστώνονται ορισμένες ενδιαφέρουσες μεταβολές. Στην κορυφή βρίσκονται οι αναφορές για προϊόντα εγχώριας προέλευσης με 31%, τα οποία κατάφεραν να υποσκελίσουν τα αντίστοιχα που παράγονται στην Ασία, περιοχή η οποία συγκεντρώνει πλέον το 29,9% των αναφορών και κατατάσσεται ως δεύτερη σε βαρύτητα περιοχή προέλευσης εμπορευμάτων. Περαιτέρω, οι επιχειρήσεις αυτές θεωρούν ότι έχει εξασθενίσει ακόμη περισσότερο ο ανταγωνισμός που υφίστανται από προϊόντα παραγόμενα στην ΕΕ. 166

37 Πίνακας 4.21 Η γεωγραφική προέλευση των εμπορευμάτων του χονδρικού εμπορίου (% επί των απαντήσεων) Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης ανταγωνισμού Ελλάδα 29,3 55,5 Ελλάδα 20,8 31,0 Άλλες χώρες ΕΕ 41,4 22,4 Άλλες χώρες ΕΕ 32,9 20,2 Ανατολική Ευρώπη 1,1 0,6 Ανατολική Ευρώπη 3,2 1,7 Λοιπή Ευρώπη 0,4 2,1 Λοιπή Ευρώπη 0,7 2,2 Μ. Ανατολή και Αφρική 1,9 0,3 Μ. Ανατολή και Αφρική 2,8 0,6 Ασία 17,3 17,4 Ασία 20,8 29,9 ΗΠΑ 7,5 0,9 ΗΠΑ 7,8 1,1 Άλλες χώρες 1,1 0,6 Άλλες χώρες 2,1 2,8 Δ/Γ-Δ/Α 0,3 Δ/Γ-Δ/Α 8,8 10,5 Σύνολο Σύνολο Στον τομέα του λιανικού εμπορίου, από τη σύγκριση των απαντήσεων με την περσινή έρευνα προκύπτει ότι στις ΑΕ και ΕΠΕ υπήρξε το 2012 δυναμική στροφή σε προϊόντα που παράγονται εγχώρια, όπως δηλώνει το 51,5% των εταιρειών, σε βάρος κυρίως των προϊόντων ασιατικής προέλευσης. Η Ελλάδα παραμένει η κυριότερη χώρα παραγωγής των εμπορευμάτων τους, ακολουθούμενη από την ΕΕ, περιοχή από την οποία προμηθεύεται η 1 στις 3 επιχειρήσεις του τομέα. Αντίστοιχη ήταν και η τάση στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, οι οποίες επίσης αύξησαν τη συμμετοχή των ελληνικών προϊόντων σε βάρος όλων των εισαγόμενων, ανεξαρτήτως περιοχής προέλευσης. Τα εμπορεύματά τους προέρχονται σε μεγαλύτερο βαθμό (σε σχέση με τις ΑΕ και ΕΠΕ) από την Ελλάδα, με το σχετικό ποσοστό αναφορών, 56,6%, να συνιστά απόλυτη πλειοψηφία. Παράλληλα, έχει υποβαθμιστεί σημαντικά η μερίδα όσων η βασική περιοχή προέλευσης των εμπορευμάτων τους είναι η ΕΕ (24,2%), καθώς και η παρουσία των ασιατικών προϊόντων. Όσον αφορά τις απόψεις για τον ανταγωνισμό, στην παρούσα έρευνα διαπιστώνεται σοβαρή διαφοροποίηση των απόψεων των ΑΕ και ΕΠΕ, με μεγάλη υποκατάσταση των ασιατικών προϊόντων, οι αναφορές για τα οποία κατέγραψαν πτώση, από 43,4% το 2011 σε 2 το Οι αναφορές για ανταγωνισμό από προϊόντα προερχόμενα από την ΕΕ συγκέντρωσαν το υψηλότερο ποσοστό, 31,4%, ενώ ο ανταγωνισμός από τα εγχώρια προϊόντα φαίνεται ότι θεωρείται ισοδύναμος με τον αντίστοιχο από τα ασιατικά. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι οι ανατροπές στην αγορά φαίνεται να είναι ραγδαίες, δεδομένου ότι μεγάλη μερίδα επιχειρήσεων (28,6%) εκφράζει αβεβαιότητα ή και ανεπαρκή γνώση για την προέλευση του ανταγωνισμού, αναφορές που συγκεντρώνουν το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό. Όσον αφορά τους ανταγωνιστές τους, οι ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ θεωρούν ότι έχει διευρυνθεί και εδώ η παρουσία προϊόντων εγχώριας προέλευσης σε βάρος των αντίστοιχων ασιατικής και ευρωπαϊκής προέλευσης. Οι αναφορές περί ανταγωνισμού από επιχειρήσεις που προμηθεύονται από την Ελλάδα κυριαρχούν, με ποσοστό 31,1%, ενώ έχει συρρικνωθεί το ποσοστό όσων θεωρούν βασική πηγή ανταγωνισμού τα εμπορεύματα από την ΕΕ. Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 167

38 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Πίνακας 4.22 Η γεωγραφική προέλευση των εμπορευμάτων του λιανικού εμπορίου (% επί των απαντήσεων) Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης ανταγωνισμού Ελλάδα 51,5 56,6 Ελλάδα 2 31,1 Άλλες χώρες ΕΕ 33,3 24,2 Άλλες χώρες ΕΕ 31,4 2 Ανατολική Ευρώπη 1,1 Ανατολική Ευρώπη 1,9 Λοιπή Ευρώπη 1,1 Λοιπή Ευρώπη 1,4 Μ. Ανατολή και Αφρική 0,6 Μ. Ανατολή και Αφρική 0,9 Ασία 12,1 11,6 Ασία 2 23,7 ΗΠΑ 3,0 1,5 ΗΠΑ 1,0 Άλλες χώρες 2,8 Άλλες χώρες 4,2 Δ/Γ-Δ/Α 0,5 Δ/Γ-Δ/Α 28,6 15,6 Σύνολο Σύνολο Ασία 16,8 Άλλες χώρες 4,3 Διάγραµµα 4.27 Η γεωγραφική προέλευση των εµπορευµάτων του ελληνικού εµπορίου (% ποσοστά απαντήσεων) ΑΕ και ΕΠΕ ΗΠΑ 6,9 Ελλάδα 31,9 ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Άλλες χώρες 6,9 Ασία 12,9 Άλλες χώρες ΕΕ 40,1 Ελλάδα 55,5 Άλλες χώρες ΕΕ 24,7 Διάγραµµα 4.28 Η γεωγραφική προέλευση των εµπορευµάτων του ανταγωνισµού (% ποσοστά απαντήσεων) ΑΕ και ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ ΗΠΑ 6,8 Δ/Γ-Δ/Α 11,1 Άλλες χώρες 8,0 Ασία 20,7 Δ/Γ-Δ/Α 15,4 Άλλες χώρες 9,2 Ελλάδα 20,7 Ασία 24,0 Άλλες χώρες ΕΕ 32,5 Ελλάδα 30,5 Άλλες χώρες ΕΕ 21,0 168

39 Όπως και στις προηγούμενες έρευνες διερευνήθηκε η αίσθηση που είχαν τόσο οι ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ όσο και οι ΑΕ και ΕΠΕ για τη μεταβολή της ανταγωνιστικότητάς τους. Ζητήθηκε από τις επιχειρήσεις να δηλώσουν την εκτίμησή τους για τη μεταβολή τριών βασικών παραγόντων της ανταγωνιστικότητάς τους, σε σχέση με τις αντίστοιχες μεταβολές που πιστεύουν ότι συντελέστηκαν σε επιχειρήσεις που τις ανταγωνίζονται. Οι τρεις βασικοί παράγοντες που εξετάστηκαν είναι: α) η συγκριτική ποιότητα των εμπορευμάτων και των παρεχόμενων υπηρεσιών β) το συγκριτικό κόστος των εμπορευμάτων και γενικότερα της εμπορικής λειτουργίας και γ) οι τιμές πώλησης των εμπορευμάτων σε σύγκριση με αυτές των βασικών ανταγωνιστών. Από τις απαντήσεις προκύπτει ότι η απόλυτη πλειονότητα των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, πιστεύουν ότι η ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών τους το 2012 δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά σε σχέση με εκείνη των ανταγωνιστών τους. Συγκεκριμένα, το 65,2% των ΑΕ και ΕΠΕ και το 68,1% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δήλωσαν στασιμότητα σε θέματα ποιότητας προϊόντων. Αξίζει ωστόσο να επισημανθεί ότι και στις δύο ομάδες επιχειρήσεων καταγράφεται φθίνουσα τάση των αναφορών για βελτιωμένη ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών τους το 2012, εξέλιξη που ήταν περισσότερο αισθητή στις μικρότερες επιχειρήσεις, που υφίστανται εντονότερες πιέσεις από την παρατεταμένη ύφεση. Η αίσθηση για στασιμότητα στη συγκριτική ποιότητα είναι διάσπαρτη και στους τρεις τομείς της εμπορικής δράσης, είναι όμως εντονότερη στις ΑΕ και ΕΠΕ του λιανικού εμπορίου και στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ που δραστηριοποιούνται στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Πίνακας 4.23 Συγκριτική ποιότητα και συγκριτικό κόστος των εμπορευμάτων του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 (% των επιχειρήσεων) Εκτίμηση Ποιότητα Κόστος Βελτίωση 32,6 35,6 20,7 26,8 9,6 15,8 16,8 13,2 Σταθερότητα 65,2 59,9 68,1 66,2 68,4 48,0 45,5 46,1 Επιδείνωση 1,1 4,5 8,5 7,0 19,8 36,1 33,5 40,7 Δ/Γ-Δ/Α 1,1 2,7 2,1 4,2 Σύνολο Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Όσον αφορά τις εξελίξεις σε σχέση με το κόστος κατά το 2012, η αίσθηση της πλειονότητας των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στις ΑΕ και ΕΠΕ, είναι ότι αυτό δεν μεταβλήθηκε ουσιαστικά σε σχέση με το κόστος των ανταγωνιστών τους. Συγκεκριμένα, το 68,4% των ΑΕ και ΕΠΕ και το 45,5% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δήλωσαν ότι δεν υπήρξε ουσιώδης μεταβολή στο κόστος τους σε σύγκριση με εκείνο των ανταγωνιστών τους. Στην παρούσα έρευνα καταγράφεται πτώση των ποσοστών των επιχειρήσεων και των δύο νομικών μορφών που δήλωσαν ότι το συγκριτικό τους κόστος επιδεινώθηκε (19,8% στις ΑΕ και ΕΠΕ και 33,5% στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ), ενδεχομένως λόγω της πίεσης που δέχεται η αγορά συνολικά εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. 169

40 Η αίσθηση για σταθερότητα στο συγκριτικό κόστος ήταν περισσότερο εδραιωμένη στις ΑΕ και ΕΠΕ του χονδρικού εμπορίου, καθώς και στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του λιανικού εμπορίου Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Πίνακας 4.24 Συγκριτική ποιότητα και συγκριτικό κόστος των εμπορευμάτων του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Εκτίμηση Ποιότητα Κόστος Βελτίωση - 33,3 16,0 23,8-14,3 16,8 13,8 Σταθερότητα - 61,9 75,6 67,5-23,8 45,4 55,0 Επιδείνωση - 4,8 8,4 8,8-61,9 36,1 31,3 Δ/Γ-Δ/Α - - 1,7 Σύνολο Χονδρικό εμπόριο Εκτίμηση Ποιότητα Κόστος Βελτίωση 34,6 37,2 28,4 38,2 8,8 13,9 12,3 14,1 Σταθερότητα 62,9 59,9 62,1 57,6 69,2 48,9 42,4 35,3 Επιδείνωση 1,3 2,9 7,8 4,1 19,5 37,2 42,4 50,6 Δ/Γ-Δ/Α 1,3 1,6 2,5 2,9 Σύνολο Λιανικό εμπόριο Εκτίμηση Ποιότητα Κόστος Βελτίωση 23,1 31,8 18,7 24,4 15,4 22,7 18,5 13,0 Σταθερότητα 76,9 59,1 69,0 68,1 61,5 56,8 46,7 47,6 Επιδείνωση 9,1 8,8 7,5 23,1 20,5 29,6 39,4 Δ/Γ-Δ/Α 3,6 5,2 Σύνολο Τέλος, καταγράφηκαν οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για την πορεία των τιμών τους το 2012 σε σύγκριση με εκείνες των ανταγωνιστών τους. Μεταξύ των ΑΕ και ΕΠΕ η απόλυτη πλειονότητα, 56,1%, δήλωσε ότι συγκριτικά οι τιμές παρέμειναν αμετάβλητες, παρά την πτώση της ζήτησης και τη συρρίκνωση του εισοδήματος των νοικοκυριών. Ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις ότι οι επιχειρήσεις συνέχισαν να επιδίδονται, ως ένα βαθμό, σε ανταγωνισμό ως προς τις τιμές των προϊόντων τους, αναγκαζόμενες να αποδεχτούν τη «συμπίεση» των τιμών, την οποία απαιτεί μεγάλη μερίδα καταναλωτών. Συγκεκριμένα, το 34,2% των εταιρειών θεώρησε ότι οι τιμές τους μειώθηκαν σε σύγκριση με εκείνες των ανταγωνιστών τους το 2012 (ποσοστό διευρυμένο σε σχέση με την περσινή έρευνα), ενώ μειώθηκαν κατά το ήμισυ οι αναφορές περί αυξημένων τιμών. Όσον αφορά την ομάδα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, διαπιστώνεται εδραίωση της σχέσης που καταγράφηκε στην περσινή έρευνα. Το 2012 το ποσοστό των επιχειρήσεων οι οποίες θεώρησαν 170

41 ότι οι τιμές τους μειώθηκαν σε σύγκριση με εκείνες του ανταγωνισμού (στην προσπάθειά τους να ανακάμψουν οι πωλήσεις τους) διευρύνθηκε σε 55,9%, ενώ το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι συγκριτικά οι τιμές παρέμειναν αμετάβλητες υποχώρησε σε 34,6% (έναντι αντίστοιχου 40,2% το 2011). Πίνακας 4.25 Οι συγκριτικές τιμές πώλησης των εμπορευμάτων του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 (% των επιχειρήσεων) Εκτίμηση Τιμές πώλησης ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Αύξηση 8,0 16,3 6,2 8,6 Σταθερότητα 56,1 53,5 34,6 40,2 Μείωση 34,2 30,2 55,9 51,2 Δ/Γ-Δ/Α 1,6 3,3 Σύνολο Πίνακας 4.26 Οι συγκριτικές τιμές πώλησης των εμπορευμάτων του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 2012 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Εκτίμηση Τιμές πώλησης ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Αύξηση - 14,3 6,7 5,0 Σταθερότητα - 38,1 25,2 31,3 Μείωση - 47,6 67,2 63,8 Δ/Γ-Δ/Α - 0,8 Σύνολο Χονδρικό εμπόριο Εκτίμηση Τιμές πώλησης ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Αύξηση 8,2 18,2 8,6 12,9 Σταθερότητα 56,0 56,9 35,0 51,8 Μείωση 34,0 24,8 54,7 35,3 Δ/Γ-Δ/Α 1,9 1,6 Σύνολο Λιανικό εμπόριο Εκτίμηση Τιμές πώλησης ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Αύξηση 7,7 11,4 5,2 7,9 Σταθερότητα 53,8 5 36,2 38,4 Μείωση 38,5 38,6 54,2 53,6 Δ/Γ-Δ/Α 4,4 Σύνολο Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 171

42 Η ένταση του ανταγωνισμού ως προς τις τιμές είναι σαφώς μεγαλύτερη στην ομάδα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας, είναι όμως αισθητά εντονότερη στον τομέα των αυτοκινήτων-ανταλλακτικών όπου τα δύο τρίτα των επιχειρήσεων αναφέρουν μείωση τιμών, ενώ στους άλλους δύο τομείς το σχετικό ποσοστό κυμάνθηκε περί το 54%. Όσον αφορά τις ΑΕ και ΕΠΕ, τόσο στο χονδρικό όσο και στο λιανικό εμπόριο η απόλυτη πλειονότητα των επιχειρήσεων εξακολουθεί να δηλώνει σταθερότητα στις τιμές, ωστόσο έχει περιοριστεί σημαντικά (σε μονοψήφιο) το ποσοστό των εταιρειών που δηλώνουν ότι οι τιμές τους αυξήθηκαν σε σύγκριση με εκείνες των ανταγωνιστών τους το Η επιβίωση των εμπορικών επιχειρήσεων στην οικονομική κρίση 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 172 Η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση στην Ελλάδα έχει πλήξει ιδιαίτερα το εγχώριο εμπόριο, όπως αναλύθηκε σε προηγούμενα κεφάλαια. Οι συνθήκες παρατεταμένης ύφεσης ανατρέπουν τα δεδομένα στην αγορά και δημιουργούν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας, μέχρι του σημείου να δημιουργούνται προβλήματα βιωσιμότητας για ένα μέρος των επιχειρήσεων που είναι πιο ευάλωτο. Σε αυτό το πλαίσιο, στην έρευνα του ΙΝΕΜΥ από το 2011 έγινε προσθήκη 3 νέων ερωτήσεων που διερευνούν την αύξηση της πιθανότητας ασυνέπειας, την πιθανότητα παύσης δραστηριοτήτων (τα γνωστά «λουκέτα»), αλλά και τα μέτρα που λαμβάνονται από τις επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά αναλύονται στη συνέχεια. Το πρώτο ερώτημα αφορούσε την άποψη των επιχειρήσεων για την πιθανότητα να αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες κάλυψης των υποχρεώσεών τους μέχρι το τέλος του έτους, με τη χρήση πενταβάθμιας κλίμακας για αξιολόγηση της πιθανότητας ασυνέπειας (όπου 1 = καθόλου πιθανό 5 = πολύ πιθανό). Στα διαγράμματα που ακολουθούν απεικονίζονται οι απαντήσεις των επιχειρήσεων, ξεχωριστά ανά νομική μορφή. Από την επεξεργασία των απαντήσεων στις εμπορικές ΑΕ και ΕΠΕ συνολικά, ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας, φαίνεται ότι υπερτερούν μεν, χωρίς να πλειοψηφούν όμως (40,1%), οι επιχειρήσεις που πιστεύουν ότι είναι μικρή ή ανύπαρκτη η πιθανότητα ασυνέπειας. Ωστόσο, η 1 στις 3 επιχειρήσεις θεωρούν ότι βρίσκονται στη μέση της κλίμακας, γεγονός που μπορεί να ερμηνευτεί από το ότι «βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού», θεωρώντας ίσως εξίσου πιθανή τη θετική ή την αρνητική εξέλιξη (στην περσινή έρευνα η μερίδα αυτή κάλυπτε το 28,2%). Τέλος, φαίνεται ότι έχει περιοριστεί σχετικά με πέρυσι, παραμένει όμως πολύ σημαντικό, το ποσοστό των εταιρειών που αξιολογούν ως αρκετά ή πολύ πιθανή την περίπτωση αδυναμίας ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις τους (26,7%). Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ τα προβλήματα είναι πολύ σοβαρότερα και εντοπίζεται μεγάλη επιδείνωση, η δε πιθανότητα ασυνέπειας έχει επεκταθεί με γρήγορους ρυθμούς, αφού οι 3 στις 5 επιχειρήσεις θεωρούν αρκετά ή πολύ πιθανή την περίπτωση αδυναμίας να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Για τις ΑΕ και ΕΠΕ δεν μπορεί να γίνει τομεακή ανάλυση για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η επιδείνωση είναι εντυπωσιακή σε σχέση με την περσινή έρευνα. Κατ αρχάς υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ των τριών τομέων, το γεγονός ότι υπερτερεί παντού η μερίδα των επιχειρήσεων που θεωρεί πολύ υψηλή την πιθανότητα ασυνέπειας.

43 Πιο πιεστικά είναι τα προβλήματα στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών (τομέας που έχει δοκιμαστεί σκληρά από την κρίση), όπου οι επιχειρήσεις που θεωρούν πολύ πιθανή την περίπτωση αδυναμίας να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους συνιστούν την απόλυτη πλειονότητα, εφόσον το μεγαλύτερο ποσοστό, 54,6%, αφορά την αξιολόγηση 5 (πολύ πιθανή ασυνέπεια). Παράλληλα, και στο λιανικό εμπόριο η απαισιοδοξία είναι πολύ υψηλά, εφόσον οι 1 στις 2 επιχειρήσεις εκφράζει την ίδια άποψη (πολύ πιθανή ασυνέπεια). Σχετικά μεγαλύτερη αισιοδοξία φαίνεται να υπάρχει στο χονδρικό εμπόριο, όπου σχεδόν το 1/4 των επιχειρήσεων βρίσκεται στη μέση της κλίμακας, όμως και εδώ το ποσοστό που κλίνει υπέρ της θετικής άποψης (αξιολόγηση 1 & 2), θεωρώντας μικρή ή ανύπαρκτη την πιθανότητα ασυνέπειας, είναι μικρότερο του 2. Στη συνέχεια διερευνήθηκε η πιθανότητα παύσης εργασιών (λουκέτου) στο εμπόριο το Όπως είναι φυσικό, μεγαλύτερες αντιστάσεις στη δραματική αυτή εξέλιξη έχουν οι 2 Διάγραµµα 4.29 Η πιθανότητα ασυνέπειας των ΑΕ και ΕΠΕ στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους το 2012 Κλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) (% ποσοστά επιχειρήσεων) 15,0 11,8 33,2 21,9 18,2 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 4.30 Η πιθανότητα ασυνέπειας των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους το 2012 Kλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) Ανάλυση ανά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 0,8 1,1 0,9 54,6 42,8 49,5 48,5 2 12,6 20,2 5,9 6,7 12,8 24,3 9,5 9,9 Εµπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο 13,2 20,8 7,5 7,8 13,0 21,6 7,8 8, Δ/Γ-Δ/Α 173

44 Διάγραµµα 4.31 Η πιθανότητα ασυνέπειας των εµπορικών επιχειρήσεων στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους το 2012 Κλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) Ανάλυση ανά νοµική µορφή (% ποσοστά επιχειρήσεων) 26,7 33,2 0,9 61,5 2 40,1 ΑΕ και ΕΠΕ 21,6 16,0 ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ 2012 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου & & 5 Δ/Γ-Δ/Α ΑΕ, ΕΠΕ, όπου σχεδόν οι 9 στις 10 επιχειρήσεις θεωρούν ότι δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος ή αποτελεί πολύ μικρή πιθανότητα (αναλογία βελτιωμένη συγκριτικά με πέρυσι). Παρ όλα αυτά και σε αυτή την ομάδα εντοπίζεται αξιόλογο ποσοστό, 8%, που θεωρεί ότι είναι υψηλός ή αναπόφευκτος ο κίνδυνος του «λουκέτου». Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η πιθανότητα λουκέτου είναι εντονότερη. Σχεδόν η 1 στις 5 επιχειρήσεις αυτής της μορφής αισθάνεται σοβαρό κίνδυνο αδυναμίας λειτουργίας εξαιτίας της βαθιάς κρίσης που επικρατεί, ενώ αισθητά χαμηλότερο σε σχέση με τις ΑΕ και ΕΠΕ είναι το ποσοστό όσων αισθάνονται ασφαλείς (71%). Από τομεακή άποψη, στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δεν προκύπτουν δραστικές διαφορές. Σε αυτή την κατηγορία επιχειρήσεων σχετικά μεγαλύτερος κίνδυνος λουκέτου εντοπίζεται στο λιανικό εμπόριο, όπως δηλώνει ένα ποσοστό της τάξης του 2 των επιχειρήσεων του τομέα. Από την άλλη πλευρά, λίγο μεγαλύτερη σχετικά αισιοδοξία φαίνεται να υπάρχει στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, όπου σχεδόν τα 3/4 των επιχειρήσεων κλίνουν υπέρ της θετικής άποψης (αξιολόγηση 1 & 2), θεωρώντας μικρή ή ανύπαρκτη την πιθανότητα λουκέτου. Στοιχείο έρευνας αποτέλεσαν οι απόψεις των επιχειρήσεων σχετικά με τα μέτρα που συνήθως λαμβάνουν για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης. Στις ΑΕ και ΕΠΕ, ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας, οι κυριότερες επιλογές είναι κατ αρχάς ο περιορισμός του κόστους λειτουργίας (σε ποσοστό 17,8% των αναφορών), με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ακολουθούν η αύξηση παροχών/προσφορών στα προϊόντα τους (15,2%) και η πιθανή αλλαγή προμηθευτών (13,3%). Μόνο ως πέμπτο σε βαρύτητα μέτρο αναφέρεται η μείωση τιμών, γεγονός που καταδεικνύει ότι παρ όλη την κρίση υπάρχει ακόμη αρκετή αντίσταση ή δισταγμός από πλευράς των επιχειρήσεων αυτών στο να καθιερώσουν χαμηλότερες τιμές εναλλακτικά δε προτιμούν την παροχή εκπτώσεων/προσφορών. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας, οι κυριότερες επιλογές ως προς τα μέτρα που προτίθενται να λάβουν οι επιχειρήσεις αυτές είναι, με την ίδια σχεδόν βαρύτητα, η αύξηση παροχών-προσφορών και ο περιορισμός του κόστους λειτουργίας (ποσοστά αναφορών 16,7% και 16,4% αντίστοιχα). Ακολουθεί η αλλαγή προμηθευτών και έπεται η μείωση τιμών (ως τέταρτη σε σειρά βαρύτητας επιλογή). Μια ενδιαφέρουσα διαφορά μεταξύ των επιχειρήσεων με βάση τη νομική τους μορφή εντοπίζεται στο γεγονός ότι στις ΟΕ, ΕΕ και

45 Διάγραµµα 4.32 Η πιθανότητα «λουκέτου» για τις ΑΕ και ΕΠΕ το 2012 Κλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) (% ποσοστά επιχειρήσεων) Δ/Γ-Δ/Α 1,1 4,8 3,2 2,1 5,3 83,4 Διάγραµµα 4.33 Η πιθανότητα «λουκέτου» για τις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ το 2012 Κλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) Ανάλυση ανά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 2 0,8 10,9 6,7 7,6 10,1 63,9 1,6 11,5 5,3 9,9 11,9 59,7 1,7 13,2 6,6 8,3 11,0 59,2 1,6 12,5 6,3 8,6 11,1 59,9 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Εµπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 4.34 Η πιθανότητα «λουκέτου» για τις εµπορικές επιχειρήσεις το 2012 Κλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) Ανάλυση ανά νοµική µορφή (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1,1 8,0 2,1 1,6 18,8 8,6 2 88,8 71,0 ΑΕ και ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ 1 & & 5 Δ/Γ-Δ/Α 175