ΠΓΚΜΘΜΓΖΗΜ ΓΗΝΑΖΔΓΡΠΖΗΜ ΖΔΞΡΙΑ ΗΑΒΑΘΑΟ. Ορνιή Δηνίθεζεο θαη Μηθνλνκίαο. Πκήκα Θνγηζηηθήο. Νηπρηαθή Γξγαζία

Transcript

1 ΠΓΚΜΘΜΓΖΗΜ ΓΗΝΑΖΔΓΡΠΖΗΜ ΖΔΞΡΙΑ ΗΑΒΑΘΑΟ Ορνιή Δηνίθεζεο θαη Μηθνλνκίαο Πκήκα Θνγηζηηθήο Νηπρηαθή Γξγαζία Αλαλεώζηκεο Νεγέο Γλέξγεηαο θαη ε Γθαξκνγή ηνπο ζηνλ Πνπξηζηηθό Πνκέα Ρπνβιεζείζα ζηνλ Ηαζεγεηή Οθαξβαηζφπνπιν Ηνζκάο απφ ηηο ζπνπδάζηξηεο Οκπδάθε Άλλα Οηξάηε Οηακαηία Έλαξμε: 14/04/2008 Ναξάδνζε: 10/04/2009 ΗΑΒΑΘΑ 2009

2 Νεξηερόκελα Νεξηερφκελα Νηλάθσλ... 1 Νεξηερφκελα δηαγξακκάησλ... 2 Νεξηερφκελα Οπληκήζεσλ... 3 Νεξηερφκελα Οπληκήζεσλ Γηζαγσγή... 4 Ηεθάιαην 1 ν Πα είδε ησλ Αλαλεψζηκσλ Νεγψλ Γλέξγεηαο Αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο Ινξθέο ΑΝΓ Αηνιηθή ελέξγεηα Φσηνβνιηατθή Γλέξγεηα Ειηνζεξκηθά ζπζηήκαηα Βηνκάδα Γεσζεξκία Ιηθξά πδξνειεθηξηθά Γλέξγεηα απφ ηελ ζάιαζζα Ηπςέιεο θαπζίκνπ Οπκπαξαγσγή θαη ζπκβαηηθά ζπζηήκαηα απνθεληξσκέλεο παξαγσγήο Γμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο Ηεθάιαην 2 ν Μη ΑΝΓ θαη νη εθαξκνγή ηνπο ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα Ε ζπκκεηνρή ησλ Αλαλεψζηκσλ Νεγψλ Γλέξγεηαο ζηα Γιιεληθά Λελνδνρεία

3 Ε Γθαξκνγή ησλ ΑΝΓ ζηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο Πν ζχζηεκα ελεξγεηαθήο δηαρείξηζεο ησλ μελνδνρείσλ Ε ρξήζε Α.Ν.Γ. ζηα μελνδνρεία Λελνδνρεηαθφο βηνθιηκαηηθφο ζρεδηαζκφο Θεηηθέο επηπηψζεηο ζηνλ ηνπξηζκφ Πα νθέιε απφ ηνλ νηθνηνπξηζκφ θαη ηελ πεξηβαιινληηθή εθπαίδεπζε Βηνθιηκαηηθφο Γλεξγεηαθφο Ορεδηαζκφο σξνζέηεζε θηηξίνπ - πξνζαλαηνιηζκφο Ινξθή θηηξίνπ Ηαηαζθεπή θηηξίνπ - ζεξκηθή πξνζηαζία ησλ εμσηεξηθψλ δνκηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ θειχθνπο Αεξηζκφο θηηξίσλ Ιέηξα πνπ αθνξνχλ ζηε ζεξηλή πεξίνδν i. Ναζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ ζεξκηθψλ ειηαθψλ θεξδψλ ii. Θεξκνρσξεηηθφηεηα δνκηθψλ ζηνηρείσλ iii. Νξνηάζεηο γηα ηελ εθαξκνγή ησλ ΑΝΓ κε ζθνπφ ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο Ηεθάιαην 3 ν Νιενλεθηήκαηα θαη Ιεηνλεθηήκαηα Αλάπηπμε θαη πιενλεθηήκαηα ησλ ΑΝΓ Ιεηνλεθηήκαηα ησλ ΑΝΓ Ηεθάιαην 4 ν Γηζθνξά ησλ ΑΝΓ ζηελ νηθνλνκία θαη ε θαηάζηαζε ζηελ Γιιάδα... 69

4 4.1. Ε θαηάζηαζε ζηελ Γπξψπε Ε θαηάζηαζε ζηελ Γιιάδα Ε ζπλεηζθνξά ησλ ΑΝΓ ζην Γλεξγεηαθφ Ζζνδχγην - Ε θαηάζηαζε ησλ ΑΝΓ ζηελ Γιιάδα Ε εθαξκνγή ησλ ΑΝΓ ζηνλ ηνπξηζκφ θαη ζηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο Ηεθάιαην 5 ν ΙΓΘΜΔΜΘΜΓΖΑ ΓΞΓΡΚΑΟ Ηεθάιαην 6 ν ΓΞΤΠΕΙΑΠΜΘΜΓΖΜ Ηεθάιαην 7 ν ΓΙΝΓΞΖΗΕ ΓΞΓΡΚΑ ΗΓΦΑΘΑΖΜ 8 ν Οπκπεξαζκαηηθέο Ναξαηεξήζεηο Γιιεληθή Βηβιηνγξαθία Νεγέο ζην δηαδίθηπν

5 Νξόινγνο Πα νξπθηά θαχζηκα (πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην, ιηγλίηεο) θαζνξίδνπλ ηελ αλάπηπμε ηνπ ζεκεξηλνχ θφζκνπ θαη ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο ζηνλ πιαλήηε Γε (θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ). Ε ζεκεξηλή θξίζε γελλά πξνβιεκαηηζκνχο γηα ηελ ελεξγεηαθή ζπκπεξηθνξά ηνπ πνιίηε θαη ηηο ελεξγεηαθέο πνιηηηθέο ησλ θπβεξλήζεσλ. Νξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή, ν ξφινο ησλ εθπαηδεπηηθψλ φισλ ησλ βαζκίδσλ θαζίζηαηαη θπξίαξρνο. Ιπνξνχλ λα θεληξίζνπλ ην δεκφζην ελδηαθέξνλ θαη ηνλ αθηηβηζκφ, δηδάζθνληαο φηη ε ρξήζε θαη ε παξαγσγή ηεο ελέξγεηαο επεξεάδνπλ ην θνηλσληθφ θαη θπζηθφ καο πεξηβάιινλ. Οην πιαίζην ηεο ζπλνιηθήο αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο, νη επηζηήκνλεο θαη νη επηρεηξεκαηίεο πξέπεη λα εζηηάζνπλ ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο ζηελ εχξεζε απιψλ θαη νηθνλνκηθψλ ηξφπσλ γηα ηελ θάιπςε ησλ ελεξγεηαθψλ καο αλαγθψλ. Οπαηαιψληαο ιηγφηεξε ελέξγεηα κπνξνχκε λα εμαζθαιίζνπκε πφξνπο γηα αλάπηπμε, ελψ ζπγρξφλσο πξνζηαηεχνπκε ην πεξηβάιινλ. Μ θαηάιιεινο ζρεδηαζκφο ησλ θηηξίσλ (απζηεξνί θαλνληζκνί δφκεζεο), ε κεηαζηξνθή πξνο ηνπο ζπκπαγείο ιακπηήξεο θζνξηζκνχ, ε ρξήζε λέσλ πιηθψλ, ε ελεκέξσζε γηα ηε ζσζηή ρξήζε (θαη ηηο εμειίμεηο) ησλ νηθηαθψλ ζπζθεπψλ, ε απνθπγή ησλ άζθνπσλ κεηαθηλήζεσλ, ηα κηθξφηεξνπ θπβηζκνχ απηνθίλεηα... ζα πεξηνξίζνπλ ηε ζπαηάιε ελέξγεηαο θαη ζα ζπκβάινπλ ζηελ εμνηθνλφκεζε πφξσλ, απφ ηελ επεξγεηηθή επίδξαζε ηνπ λένπ βειηησκέλνπ πεξηβάιινληνο, θαη ζηελ πγεία ησλ αλζξψπσλ. Νξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην ζχλνιν ζρεδφλ ησλ θηηξίσλ καο ζρεδηάζηεθαλ κε ζθνπφ λα ειαρηζηνπνηεζεί ην θαηαζθεπαζηηθφ θφζηνο ηνπο, παξά ην θφζηνο ηνπ θχθινπ δσήο ηνπο (ην θφζηνο ζπληήξεζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπο θαζφιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο), ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο ρξήζεο ελέξγεηαο (αδηαθνξψληαο γηα ην αληίηηκν ηεο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο). Ε παηξίδα καο δηαζέηεη πεξηνξηζκέλνπο πφξνπο φζνλ αθνξά ηα νξπθηά θαχζηκα θαη κάιηζηα, ε απαλζξαθνπνίεζε ησλ ελεξγεηαθψλ ζηαζκψλ καο είλαη ην

6 δεηνχκελν, ηδηαίηεξα γηα ηελ πνηφηεηα δσήο ησλ θαηνίθσλ ησλ πεξηνρψλ πνπ ηνπο θηινμελνχλ. Νξέπεη λα ηνληζηεί φηη νη αλακελφκελεο απμήζεηο ζηηο ηηκέο ηεο ελέξγεηαο θαη ην ζπλερψο απμαλφκελν θφζηνο ησλ κεηαθνξψλ, καο νδεγνχλ ζην λα επελδχζνπκε ζηηο λέεο ηερλνινγίεο θαη ζηελ ηερλνγλσζία γηα λα αληηθαηαζηήζνπκε ηελ ησξηλή έληαζε ρξήζεο ελέξγεηαο θαη πιηθψλ. Γηα ηελ παηξίδα καο νη ηερλνινγίεο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο πξέπεη λα θαηαζηνχλ πξσηαξρηθφο ζηφρνο. Νιένλ ησλ πεξηβαιινληηθψλ πιενλεθηεκάησλ, νη αλαλεψζηκεο πεγέο ππφζρνληαη λα δεκηνπξγήζνπλ ρηιηάδεο ζέζεηο εξγαζίαο, λα κεηψζνπλ ηελ εμάξηεζή καο απφ ηα νξπθηά θαχζηκα άιισλ ρσξψλ θαη λα ελεξγνπνηήζνπλ ηε δεκηνπξγία κηαο θνπιηνχξαο θαζαξψλ ηερλνινγηψλ θαη πνιηηηθήο πνιηηηζκνχ. Γπηπιένλ, νη πςειέο θαη επξέσο θπκαηλφκελεο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ έρνπλ θαηαζηήζεη ηηο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο πην ειθπζηηθέο. Έρνπκε ηελ επθαηξία λα πξναγάγνπκε κηα εληειψο λέα βηνκεραλία, ηε βηνκεραλία ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο (νη ειηαθέο θπςέιεο, νη αλεκνγελλήηξηεο θαη ηα βηνθαχζηκα θεξδίδνπλ γξήγνξα έδαθνο ζηηο ελεξγεηαθέο αγνξέο). Αιιά κηα ηέηνηα πξννπηηθή απαηηεί επελδχζεηο ζηελ έξεπλα θαη αλάπηπμε ζηνπο ηνκείο ηεο ελέξγεηαο θαη ησλ λέσλ πιηθψλ. Μη θξαηηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο είλαη απαξαίηεηεο γηα ηε ζηήξημε κηαο ηέηνηαο πξνζπάζεηαο ζην πξψην ηεο ζηάδην, αιιά ν ηδησηηθφο ηνκέαο απνηειεί ην θιεηδί γηα ην «ιίρληζκα» ησλ θαιχηεξσλ ηδεψλ θαη ηελ ππεξπήδεζε ησλ εκπνδίσλ πξνο ηελ εκπνξεπκαηνπνίεζή ηνπο. Δηαλχνπκε ηελ επνρή ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο. Γηα λα γίλνπκε κέηνρνη απηήο ηεο επνρήο ζα απαηηεζνχλ καθξνπξφζεζκεο επελδχζεηο επηζηεκνληθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη πνιηηηθψλ πφξσλ. Ε ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ Γλεξγεηαθνχ Γξεπλεηηθνχ Ηέληξνπ Δπηηθήο Ιαθεδνλίαο απνηειεί ζηξαηεγηθή επηινγή πςίζηεο εζληθήο ζεκαζίαο θαη πξέπεη λα εληζρπζεί θαη λα απνηειέζεη ηελ αξρή γηα αλάινγεο επελδχζεηο.

7 Μη δηακνξθσηέο ηεο πνιηηηθήο θαη νη απινί πνιίηεο ζα πξέπεη λα απαηηήζνπλ δξάζεηο νη κελ απφ ηνπο δε ή θαη λα ζπγθξνπζηνχλ γηα λα επηηαρχλνπλ ηελ ελζσκάησζε ηεο παηξίδαο καο ζηελ επνρή ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο θαη κάιηζηα κε πξσηαγσληζηηθφ ξφιν.

8 Νεξηερόκελα Νηλάθσλ Πίνακαρ 1 - Μεπίδια ενέπγειαρ από ανανεώζιμερ πεγέρ ηο Πίνακαρ 2 - Ιζσύρ παπαγωγήρ ελεκηπικήρ ενέπγειαρ από ΑΠΕ και επιθάνεια ελιακών ζςλλεκηών Πίνακαρ 3 - Παπαγωγή Ηλεκηπικήρ Ενέπγειαρ (GWh) Πίνακαρ 4 - Ππωηογενήρ Παπαγωγή από ΑΠΕ (ktoe) Πίνακαρ 5 - Σςμμεηοσή ηων ΑΠΕ ζηον Ενεπγειακό Ιζοδύγιο Πίνακαρ 6 - Σςμμεηοσή ηων ΑΠΕ ζηεν ελεκηποπαπαγωγή (GWh)

9 Νεξηερόκελα δηαγξακκάησλ Διάγπαμμα 1 Εξέλιξε εγκαηεζηεμένερ ιζσύορ ΑΠΕ σωπίρ μεγάλα ςδποελεκηπικά Διάγπαμμα 2 - Παπαγωγή Ηλεκηπικήρ Ενέπγειαρ από ΑΠΕ σωπίρ μεγάλα ςδποελεκηπικά Διάγπαμμα 3 - Ππωηογενήρ παπαγωγή από ΑΠΕ με ζςμπεπιλαμβανομένων ηων μεγάλων Υ/Η ηερ βιομάδαρ ζηον οικιακό ηομέα

10 Νεξηερόκελα Οπληκήζεσλ ΓΘΘΕΚΖΗΓΟ ΟΡΠΙΕΟΓΖΟ Α.Ν.Γ. ΑΚΑΚΓΤΟΖΙΓΟ ΝΕΓΓΟ ΓΚΓΞΓΓΖΑΟ Ξ.Α.Γ. ΞΡΘΙΖΟΠΖΗΕ ΑΞΕ ΓΚΓΞΓΓΖΑΟ Η.Α.Ν.Γ. ΗΓΚΠΞΜ ΑΚΑΚΓΤΟΖΙΤΚ ΝΕΓΤΚ ΓΚΓΞΓΓΖΑΟ Γ.Ο.Δ.Η.Κ.Α. ΓΚΖΑΖΜΟ ΟΡΚΔ. ΔΕΙΤΚ ΗΜΖΚΜΠΕΠΤΚ ΑΠΠΖΗΕΟ Μ.Γ.Α. ΜΖΗΜΘΜΓΖΗΕ ΓΠΑΖΞΓΖΑ ΑΚΑΗΡΗΘΤΟΕΟ Γ.Γ. ΓΡΞΤΝΑΖΗΕ ΓΚΤΟΕ Δ.Γ.Ε. ΔΕΙΜΟΖΑ ΓΝΖΓΖΞΕΟΕ ΕΘΓΗΠΞΖΟΙΜΡ ΛΓΚΜΓΘΤΟΟΓΟ ΟΡΚΠΙΕΟΓΖΟ PEM POLYMER ELECTROLYTE MEMBRANE PAFC PHOSPHORIC ACID FUEL CELLS CUTE CLEAN URBAN TRANSPORT FOR EUROPE GEEREF GLOBAL ENERGY EFFICIENCY AND RENEWABL ENERGY FUND RDF REFUSE DERIVED FUEL 3

11 - Γηζαγσγή Ε παξνχζα πηπρηαθή πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ηνπ ηκήκαηνο ηεο Θνγηζηηθήο, ηεο ζρνιήο Δηνίθεζεο θαη Μηθνλνκίαο ηνπ Π.Γ.Ζ. Ηαβάιαο. Θέκα ηεο πηπρηαθήο καο εξγαζίαο είλαη νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη εθαξκνγή ηνπο ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα. Οηφρνο ηεο εξγαζίαο καο είλαη αλαιχζεη θαη λα παξνπζηάζεη ηελ θαηάζηαζε ησλ Α.Ν.Γ. ζηελ Γιιάδα ζήκεξα κέζν ηεο έξεπλαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε λα παξνπζηάζνπκε θάπνηα ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα ηα νπνία ζα καο βνεζήζνπλ λα θαηαιάβνπκε πνηα είλαη ε παξνχζα θαηάζηαζε ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα θαη πνηεο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο αιιά θαη πξνβιήκαηα έρνπλ δεκηνπξγεζεί ζε ζρέζε πάληα κε ηελ θαηαλάισζε θαη ηελ δηαρείξηζε ελέξγεηαο. Οην πξψην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο καο θάλνπκε κηα εθηελή αλαθνξά ζηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Αλαθέξνπκε φιεο ηηο ππάξρνπζεο κνξθέο Α.Ν.Γ. θαη εμεγνχκε πσο θάζε κία απφ απηέο ιεηηνπξγεί, πνηα είλαη ηα πιενλεθηήκαηα αιιά θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο. Νεξλάκε ζην δεχηεξν θεθάιαην ηεο εξγαζίαο καο ζην νπνίν πιένλ αλαθεξφκαζηε εηδηθά ζηελ εθαξκνγή ησλ Α.Ν.Γ. ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα. Ναξνπζηάδνπκε θαη αλαιχνπκε ηελ ζπκκεηνρή ησλ Α.Ν.Γ. ζηα ειιεληθά μελνδνρεία. Μ βηνθιηκαηηθφο μελνδνρεηαθφο ζρεδηαζκφο, ε ρσξνζέηεζε θηηξίσλ, ν αεξηζκφο θηηξίσλ, ν νηθνηνπξηζκφο είλαη θάπνηα απφ ηα ελδηαθέξνληα ζέκαηα ηα νπνία αλαιχνπκε. Πα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα απφ ηελ αλάπηπμε ησλ Α.Ν.Γ. είλαη ην ζέκα ηνπ ηξίηνπ θεθαιαίνπ. Οην ηέηαξην θεθάιαην αλαιχνπκε ηελ εηζθνξά θαη ηα θέξδε πνπ κπνξνχλ λα δψζνπλ νη Α.Ν.Γ. ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία. Αλαιχνπκε ηελ πξνζθνξά ηνπο ζηελ Γιιάδα θαη ζηελ Γπξψπε θαζψο θαη ηελ ζπλεηζθνξά ηνπο ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ηεο ρψξαο. 4

12 Οην πέκπην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο βξίζθεηαη ην εξσηεκαηνιφγην καο ην νπνίν απνηειείηαη απφ 17 εξσηήζεηο. Οηελ ζπλέρεηα ζην έβδνκν θεθάιαην γίλεηαη ε εμαγσγή ησλ δηαγξακκάησλ θαη ε βαζηθή αλαθνξά ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο καο. Ε πηπρηαθή καο εξγαζία θιείλεη ίζσο κε ην πην νπζηαζηηθφ θνκκάηη απηήο πνπ είλαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ βγάιακε απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο καο. Αλαιχνπκε ηα δηαγξάκκαηα, παξνπζηάδνπκε ηα απνηειέζκαηα ηεο, θαη θάλνπκε ηηο πξνηάζεηο καο πάλσ ζην ζέκα αιιά θαη ζε θάπνηα κειινληηθή παξφκνηα έξεπλα. 5

13 Ηεθάιαην 1 ν 1. Πα είδε ησλ Αλαλεώζηκσλ Νεγώλ Γλέξγεηαο 1.1. Αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο Μη Αλαλεψζηκεο Νεγέο Γλέξγεηαο (ΑΝΓ) είλαη πεγέο ηα απνζέκαηα ησλ νπνίσλ αλαλεψλνληαη θπζηθά, θαη νη νπνίεο ζπλεπψο ζεσξνχληαη πξαθηηθά αλεμάληιεηεο. Οηελ θαηεγνξία απηή, ε ζεκαζία ηεο νπνίαο γηα ηε βησζηκφηεηα ηνπ πιαλήηε έρεη πιένλ ζπλεηδεηνπνηεζεί επξέσο, ζπγθαηαιέγνληαη ν ήιηνο, ν άλεκνο, ηα πνηάκηα, νη νξγαληθέο χιεο φπσο ην μχιν θαη ηα απνξξίκκαηα νηθηαθήο θαη γεσξγηθήο πξνέιεπζεο. Νξφθεηηαη γηα ηηο πξψηεο κνξθέο ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνίεζε ν άλζξσπνο. Οηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα, κε θαηαιπηηθή εμέιημε ηελ αλαθάιπςε ησλ κεγάισλ θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ, ν θφζκνο ζηξάθεθε απνθαζηζηηθά ζηε ρξήζε κε αλαλεψζηκσλ πεγψλ, θπξίσο άλζξαθα θαη πδξνγνλαλζξάθσλ. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Δχν ήηαλ νη θξίζηκνη παξάγνληεο ζηελ αλαβίσζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηηο ΑΝΓ, μεθηλψληαο απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ Μ πξψηνο ήηαλ ην δήηεκα ηεο ελεξγεηαθήο αζθάιεηαο: νη δχν πεηξειατθέο θξίζεηο, ηνπ 1973 θαη ηνπ , νδήγεζαλ ηηο βηνκεραληθά αλεπηπγκέλεο ρψξεο λα αλαζεσξήζνπλ ηελ απφιπηε εμάξηεζε ηνπο απφ ηα νξπθηά θαχζηκα, θαη ηδηαίηεξα ην πεηξέιαην. Μη ρψξεο-πξνκεζεπηέο - θαηά θχξην ιφγν ηα θξάηε ηεο Αξαβηθήο εξζνλήζνπ θαη ηνπ Νεξζηθνχ Ηφιπνπ - δελ ήηαλ πνηέ απνιχησο αμηφπηζηνη ζχκκαρνη ηεο Δχζεο. Ε ηειεπηαία ηξηαθνληαεηία ζηελ πεξηνρή, κε ηελ άλνδν ηνπ ηζιακηθνχ θνληακεληαιηζκνχ πνπ είλαη απφ ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο, έρεη εληείλεη πεξαηηέξσ ηελ ελεξγεηαθή αλαζθάιεηα ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ ζρεηηθά κε ηηο κε αλαλεψζηκεο πεγέο. Πν δεχηεξν ζηνηρείν πνπ νδήγεζε ζηελ νιηθή επαλαθνξά ησλ ΑΝΓ είλαη, θπζηθά, ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ην νπνίν, ηδηαίηεξα ηα ηειεπηαία ρξφληα, έρεη αλαρζεί ζε θνξπθαία πξνηεξαηφηεηα ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο. Μ ελεξγεηαθφο 6

14 ηνκέαο είλαη ν θχξηνο ππεχζπλνο γηα ηε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο, θαζψο ζρεδφλ ην 95% ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο πνπ νδεγεί ζηελ ππεξζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε νθείιεηαη ζηελ παξαγσγή, ην κεηαζρεκαηηζκφ θαη ηε ρξήζε ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Ναξαθάησ ζα αλαιπζνχλ κνξθέο Ανανεώσιμης ή Πράσινης Ενέργειας θαζψο θαη εμειηγκέλσλ ζπκβαηηθψλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ ζπκπαξαγσγήο θαη απνθεληξσκέλεο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ Ινξθέο ΑΝΓ Αηνιηθή ελέξγεηα Μχηε ηα κεγέζε, νχηε ν θχθινο εξγαζηψλ, νχηε νη ξπζκνί αλάπηπμεο ησλ αηνιηθψλ κπνξνχλ λα πεξάζνπλ πιένλ απαξαηήξεηα. Νξφθεηηαη άιισζηε γηα ηνλ ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελν ελεξγεηαθφ θιάδν, κε θχθιν εξγαζηψλ πνπ μεπέξαζε ηα 5,5 δηο $ ην 2002 θαη ζηνρεχεη ζηα δηο $ σο ην Ε αηνιηθή ελέξγεηα είλαη ζήκεξα κηα ηερλνινγηθά ψξηκε, νηθνλνκηθά αληαγσληζηηθή θαη θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ ελεξγεηαθή επηινγή. (ΝΑΝΜΡΘΖΑ, 2004) Μ άλεκνο είλαη κία αλεμάληιεηε πεγή ελέξγεηαο, ε νπνία κάιηζηα παξέρεηαη δσξεάλ. Ε αηνιηθή ελέξγεηα εληζρχεη ηελ ελεξγεηαθή αλεμαξηεζία θαη αζθάιεηα. Πν αηνιηθφ δπλακηθφ ηεο ρψξαο καο είλαη γεσγξαθηθά δηεζπαξκέλν, νδεγψληαο ζηελ απνθέληξσζε ηνπ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο, αλαθνπθίδνληαο ηα ζπζηήκαηα ππνδνκήο θαη κεηψλνληαο ηηο απψιεηεο απφ ηε κεηαθνξά ελέξγεηαο. Ε αηνιηθή ελέξγεηα πξνζηαηεχεη ηνλ πιαλήηε, θαζψο απνθεχγνληαη νη εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ πνπ απνζηαζεξνπνηνχλ ην παγθφζκην θιίκα. Ηάζε εγθαηεζηεκέλν κεγαβάη (MW) αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ ρψξα καο απνζνβεί ηελ έθιπζε πεξίπνπ 3 ρηιηάδσλ ηφλσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα εηεζίσο. Ε ιεηηνπξγία ελφο ηππηθνχ αηνιηθνχ πάξθνπ, ηζρχνο 10 MW, πξνζθέξεη εηήζηα ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ ρξεηάδνληαη λνηθνθπξηά θαη εμνηθνλνκεί πεξίπνπ ηφλνπο. (ΝΑΝΜΡΘΖΑ, 2004) 7

15 Ε αηνιηθή ελέξγεηα δελ επηβαξχλεη ην ηνπηθφ πεξηβάιινλ κε επηθίλδπλνπο αέξηνπο ξχπνπο. Ηαηά ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ζπκβαηηθνχο ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο εθιχνληαη ηεξάζηηεο πνζφηεηεο ξχπσλ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ ηα θαξθηλνγφλα κηθξνζσκαηίδηα, ην δειεηεξηψδεο κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα, ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ θαη ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ πνπ πξνθαινχλ ην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο. Ηάζε θηινβαηψξα ειεθηξηζκνχ πνπ παξάγεηαη απφ ηνλ άλεκν, ζεκαίλεη κία ιηγφηεξε θηινβαηψξα πνπ ζα είρε παξαρζεί πηζαλά κε θάπνηνλ άιιν ξππνγφλν ηξφπν. Ηαηά κέζν φξν, θάζε θηινβαηψξα πνπ παξάγεηαη θαίγνληαο άλζξαθα ή πεηξέιαην, εθιχεη ζηελ αηκφζθαηξα έλα πεξίπνπ θηιφ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, 4-20 γξακκάξηα δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ, 1,5-15 γξακκάξηα νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ, 0,3-5 γξακκάξηα κηθξνζσκαηηδίσλ θαη πνιινχο αθφκε επηθίλδπλνπο αέξηνπο ξχπνπο. (ΝΑΝΜΡΘΖΑ, 2004) Γηα θάζε κεγαβάη εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο αηνιηθήο ελέξγεηαο δεκηνπξγνχληαη 15 κε 22 ζέζεηο εξγαζίαο (ζηελ θαηαζθεπή ησλ αλεκνγελλεηξηψλ θαη ην ζρεδηαζκφ, πινπνίεζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ), εθ ησλ νπνίσλ 0,5-1 είλαη κφληκεο θαη αθνξνχλ ηελ ιεηηνπξγία θαη δηαρείξηζε ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ. Γηα ζχγθξηζε αλαθέξνπκε φηη, γηα θάζε κεγαβάη εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο ζε έλα αλζξαθηθφ ζηαζκφ, δεκηνπξγνχληαη 0,2 κφληκεο ζέζεηο εξγαζίαο, δειαδή έσο θαη 5 θνξέο ιηγφηεξεο ησλ αηνιηθψλ (ζηνηρεία ΔΓΕ, κε βάζε ηελ εκπεηξία ηεο απφ ηνπο ιηγληηηθνχο ζηαζκνχο ζηε βφξεηα Γιιάδα). Οχκθσλα κε ηελ Γπξσπατθή Έλσζε Αηνιηθήο Γλέξγεηαο (EWEA), πάλσ απφ άηνκα απαζρνινχληαλ ζηνλ θιάδν ην 2001, ελψ κφλν ζηε Γεξκαλία, ε αηνιηθή βηνκεραλία απαζρνινχζε άηνκα ην (ΝΑΝΜΡΘΖΑ, 2004) Ε αηνιηθή ελέξγεηα ζπκβάιιεη ζηελ ηνπηθή αλάπηπμε. Οηελ Γχβνηα γηα παξάδεηγκα, κέρξη ηα κέζα ηνπ 2001 είραλ εγθαηαζηαζεί 150 MW πεξίπνπ αηνιηθψλ πάξθσλ, ζπλνιηθνχ θφζηνπο 170,2 εθαη. επξψ. Γηα ηελ θαηαζθεπή θάζε πάξθνπ ηεο ηάμεο ησλ 10 MW απαζρνιήζεθαλ εξγαδφκελνη γηα 4-5 κήλεο αλά έξγν, νη κηζνί εθ ησλ νπνίσλ, θαηά κέζν φξν, πξνέξρνληαλ απφ ην ηνπηθφ αλζξψπηλν δπλακηθφ. Πν πξνζσπηθφ πνπ 8

16 ζπκκεηείρε ζηελ θάζε θαηαζθεπήο δηαλπθηέξεπε ζε ηνπηθά θαηαιχκαηα. Οηελ θάζε ιεηηνπξγίαο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ νη κηζνί πεξίπνπ εξγαδφκελνη πξνέξρνληαη απφ ην ηνπηθφ αλζξψπηλν δπλακηθφ. Οηελ Γχβνηα, επίζεο, δαπαλψληαη ηνπηθά επξψ ηνλ ρξφλν αλά εγθαηεζηεκέλν MW (κηζζνί, εξγνιαβίεο, θιπ.). Πέινο, έρνπλ ήδε πινπνηεζεί απφ ηνπο επελδπηέο παξάπιεπξα έξγα θνηλσληθνχ νθέινπο (ζρνιεία, πνιηηηζηηθά θέληξα, παηδηθνί ζηαζκνί), θαζψο θαη ρνξεγίεο, ηεο ηάμεο ησλ επξψ αλά εγθαηεζηεκέλν MW ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ. Οηα ζεκεία πςεινχ αηνιηθνχ δπλακηθνχ (εθεί δειαδή φπνπ θαηά πξνηεξαηφηεηα εγθαζίζηαληαη αηνιηθά πάξθα), ηα νθέιε απηά κπνξεί λα είλαη απμεκέλα θαηά 15% πεξίπνπ. (ΝΑΝΜΡΘΖΑ, 2004) Οε φηη αθνξά ζηα επελδπηηθφ θφζηνο, κία κέζε ηηκή γηα ηελ Γιιάδα είλαη πεξί ηα επξψ αλά εγθαηεζηεκέλν KW, έλα θφζηνο πνπ επηηξέπεη ζηνλ επελδπηή λα θάλεη απφζβεζε ζε ινγηθά ρξνληθά πιαίζηα θαη λα πξνζδνθά ζε θεξδνθφξα ιεηηνπξγία ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ. Ιε βάζε ην ζεκεξηλφ θφζηνο θαη ην δηαζέζηκν αηνιηθφ δπλακηθφ ζηηο πην θαηάιιειεο πεξηνρέο, ε αηνιηθή θηινβαηψξα είλαη θζελφηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε πνπ παξάγεηαη απφ ηελ θαχζε πεηξειαίνπ ή θπζηθνχ αεξίνπ. Αλ κάιηζηα ελζσκάησλε θαλείο ην ιεγφκελν εμσηεξηθφ θφζηνο ζηελ ηηκή ηεο θηινβαηψξαο πνπ παξάγεηαη απφ ιηγλίηε, ηφηε ε δχλακε ηνπ αλέκνπ ζα έβγαηλε κε δηαθνξά ν θζελφηεξνο ηξφπνο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ Φσηνβνιηατθή Γλέξγεηα Ιε πξσηφγλσξνπο ξπζκνχο αλάπηπμεο θηλείηαη ε δηεζλήο αγνξά θσηνβνιηατθψλ (Φ/Β) ηα ηειεπηαία ρξφληα, θπξίσο ράξε ζηα πξνγξάκκαηα ηξηψλ ρσξψλ πνπ απνηεινχλ ην βαξφκεηξν γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο απηήο: ηεο Ζαπσλίαο, ηεο Γεξκαλίαο θαη ησλ ΕΝΑ. Έηζη, πσιήζεθαλ 530 κεγαβάη (MW) θσηνβνιηατθψλ, ελψ ε παξαγσγή άγγημε ηα 562 MW. Ε δηεζλήο αγνξά θσηνβνιηατθψλ παξνπζίαζε ην 2002 αχμεζε 33,3% έλαληη ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο, ελψ ε αληίζηνηρε αχμεζε ζηελ επξσπατθή αγνξά 9

17 ήηαλ 37,7%. Μη ζπλνιηθέο πσιήζεηο θσηνβνιηατθψλ μεπέξαζαλ ην ςπρνινγηθφ φξην ησλ MW. Γθηηκάηαη φηη ην 2010, ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζα μεπεξάζεη δηεζλψο ηα MW. Ε εθηίκεζε απηή βαζίδεηαη ηφζν ζηνπο ζεκεξηλνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο, φζν θαη ζηνπο ζηφρνπο πνπ έρνπλ ζέζεη θαηά θαηξνχο δηάθνξεο θπβεξλήζεηο. Οπγθεθξηκέλα, ε Γπξσπατθή Έλσζε, ζηε Θεπθή Βίβιν γηα ηηο ΑΝΓ, έρεη ζέζεη σο ζηφρν ηα MW σο ην 2010, ε Ζαπσλία ηα MW, νη ΕΝΑ ηα MW, ελψ εθηηκάηαη φηη νη ππφινηπεο ρψξεο ζα εγθαηαζηήζνπλ πεξί ηα MW. Νξνο ην παξφλ, νη ξπζκνί ηεο ΓΓ ππνιείπνληαη ησλ ζηφρσλ ηεο Θεπθήο Βίβινπ, αλ θαη νη πξφζθαηεο απνθάζεηο δηαθφξσλ επξσπατθψλ θπβεξλήζεσλ (κε ραξαθηεξηζηηθφηεξν ην παξάδεηγκα ηεο Βξεηαλίαο) λα εληζρχζνπλ ηελ αλάπηπμε ησλ θσηνβνιηατθψλ, ζα βνεζήζνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηελ επίηεπμε ηνπ θνηλνηηθνχ ζηφρνπ. Αθφκε πάλησο θη αλ νη ζηφρνη ηεο ΓΓ επηηεπρζνχλ κεξηθψο, ε ζπλνιηθή εθηίκεζε γηα MW δηεζλψο ην 2010 παξακέλεη ξεαιηζηηθή. Μ θχθινο εξγαζηψλ ηεο βηνκεραλίαο θσηνβνιηατθψλ αλακέλεηαη λα θζάζεη ηα 27,5 δηο $ ην (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Οε φηη αθνξά ηε κειινληηθή αλάπηπμε ηεο βηνκεραλίαο, εθηηκάηαη φηη γηα θάζε λέν MW ηελ πεξίνδν ζα δεκηνπξγεζνχλ πεξίπνπ 50 λέεο ζέζεηο εξγαζίαο [20 ζηελ θαηαζθεπή θσηνβνιηατθψλ θαη 30 ζηελ εκπνξία, εγθαηάζηαζε θαη ζηελ παξνρή ησλ ζπλαθψλ ππεξεζηψλ]. Πν παξαθάησ δηάγξακκα δείρλεη ηηο άκεζεο ζέζεηο εξγαζίαο πνπ δεκηνπξγνχληαη εηεζίσο αλά εθαηνκκχξην επελδπκέλσλ δνιαξίσλ ζε δηάθνξνπο ελεξγεηαθνχο θιάδνπο. Οε φηη αθνξά ην θφζηνο εγθαηάζηαζεο ελφο θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο, απηφ πνηθίιιεη αλάινγα κε ηελ εθαξκνγή. Πα απηφλνκα ζπζηήκαηα είλαη αθξηβφηεξα απφ ηα δηαζπλδεδεκέλα ιφγσ θπξίσο ηνπ επηπιένλ θφζηνπο ησλ ζπζζσξεπηψλ πνπ απαηηνχληαη ζηελ πεξίπησζε ησλ πξψησλ. Πν κέζν θφζηνο ησλ απηφλνκσλ ζπζηεκάησλ ζηελ Γιιάδα είλαη πεξί ηα επξψ/w, ελψ γηα ηα δηαζπλδεδεκέλα ζπζηήκαηα ην κέζν θφζηνο θπκαίλεηαη πεξί ηα 9 επξψ/w. Πα θφζηε απηά είλαη ζεκαληηθά πςειφηεξα απφ ηηο ηηκέο ησλ πην ψξηκσλ αγνξψλ 10

18 (π.ρ. ηεο Ζαπσλίαο θαη ηεο Γεξκαλίαο) φπνπ ηα δηαζπλδεδεκέλα ζπζηήκαηα θνζηίδνπλ πεξί ηα 6 επξψ/w, ελψ ζε κεγάια ζπζηήκαηα (ηεο ηάμεο ησλ ιίγσλ MW) ηα θφζηε απηά κπνξεί λα πέζνπλ θαη ζηα 4 επξψ/w. Πν αλαγφκελν θφζηνο ηεο θηινβαηψξαο πνπ παξάγεηαη απφ θσηνβνιηατθά θπκαίλεηαη δηεζλψο απφ 0,25 έσο 1$. Οηελ Γιιάδα, ην κέζν αλαγφκελν θφζηνο ηεο ειηαθήο θηινβαηψξαο γηα δηαζπλδεδεκέλα ζπζηήκαηα είλαη πεξίπνπ 0,6 επξψ (ππνζέηνληαο κέζε παξαγσγή kwh/kw, δηάξθεηα δσήο ηνπ ζπζηήκαηνο 20 ρξφληα θαη πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην 6%). Φπζηθά ην θφζηνο απηφ πνηθίιιεη αλάινγα κε ηε θχζε ηνπ ζπζηήκαηνο (απηφλνκν ή δηαζπλδεδεκέλν) θαη ηελ θιηκαηηθή δψλε πνπ εγθαζίζηαηαη ην ζχζηεκα. Ε αγνξά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηελ Γιιάδα είλαη ζήκεξα ζε εκβξπαθή ζα ιέγακε θαηάζηαζε. Γιάρηζηεο απνθεληξσκέλεο εθαξκνγέο κεηά βίαο ζπληεξνχλ ιίγεο εηαηξίεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ θιάδν. Ηη απηφ παξφιεο ηηο άξηζηεο θαηξηθέο ζπλζήθεο πνπ επλννχλ ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο ηερλνινγίαο. Νεξί ηηο 40 εηαηξίεο δξαζηεξηνπνηνχληαη ζήκεξα ζην ρψξν (εκπνξία θσηνβνιηατθψλ θαη ζπλαθψλ ζπζηεκάησλ, κειέηεο, εγθαηάζηαζε, θ.ιπ.). Μη κεγαιχηεξεο εηαηξίεο ηνπ θιάδνπ εγθαζηζηνχλ κφιηο kw ην ρξφλν, ελψ ε ζεκεξηλή δπλακηθή ηεο ειιεληθήο αγνξάο απνξξνθά ιίγεο εθαηνληάδεο KW εηεζίσο, ηζρχ πνιχ κηθξή ζπγθξηλφκελε κε ην δπλακηθφ ηεο ρψξαο, αιιά θαη ηηο εμειίμεηο ζε άιιεο ρψξεο. Ιέρξη θαη ην 2000, ζηελ ειιεληθή αγνξά θπξηαξρνχζαλ ηα απηφλνκα ζπζηήκαηα. Πα πξψηα δηαζπλδεδεκέλα ζπζηήκαηα ζε θηηξηαθέο εθαξκνγέο εγθαηαζηάζεθαλ κφιηο ηελ ηειεπηαία πεληαεηία, ελψ ην 2001, ράξε ζηηο επηδνηήζεηο ηνπ Γπηρεηξεζηαθνχ Νξνγξάκκαηνο Γλέξγεηαο ηνπ Ρπνπξγείνπ Αλάπηπμεο, εγθαηαζηάζεθαλ κεξηθέο εθαηνληάδεο θηινβάη δηαζπλδεδεκέλσλ ζε ειηαθέο εθαξκνγέο ζηελ Ηξήηε. Πα πεξηβαιινληηθά πιενλεθηήκαηα ησλ θσηνβνιηατθψλ είλαη αδηακθηζβήηεηα. Ηάζε θηινβαηψξα πνπ παξάγεηαη απφ θσηνβνιηατθά, θαη άξα φρη απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα, ζπλεπάγεηαη ηελ απνθπγή έθιπζεο 1,1 θηιψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηελ αηκφζθαηξα (κε βάζε ην ζεκεξηλφ ελεξγεηαθφ 11

19 κείγκα ζηελ Γιιάδα θαη ηηο κέζεο απψιεηεο ηνπ δηθηχνπ). Γπηπιένλ, ζπλεπάγεηαη ιηγφηεξεο εθπνκπέο άιισλ επηθίλδπλσλ ξχπσλ (φπσο ηα αησξνχκελα κηθξνζσκαηίδηα, ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ, νη ελψζεηο ηνπ ζείνπ, θ.ιπ.). Γηα ηηο επηρεηξήζεηο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ, ππάξρνπλ επδηάθξηηα ηερληθά θαη εκπνξηθά πιενλεθηήκαηα απφ ηελ εγθαηάζηαζε κηθξψλ ζπζηεκάησλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. ζν πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα παξαγσγήο ελέξγεηαο εγθαηαζηαζνχλ θαη ζπλδεζνχλ κε ην δίθηπν ειεθηξνδφηεζεο, ηφζν πεξηζζφηεξα είλαη ηα νθέιε γηα ηηο επηρεηξήζεηο, φπσο π.ρ. ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο ειεθηξηθήο ηζρχνο, ε ζηαζεξφηεηα ηεο ειεθηξηθήο ηάζεο θαη ε κείσζε ησλ επελδχζεσλ γηα λέεο γξακκέο κεηαθνξάο. Ε βαζκηαία αχμεζε ησλ κηθξψλ ειεθηξνπαξαγσγψλ κπνξεί λα θαιχςεη απνηειεζκαηηθά ηε δηαξθή αχμεζε ηεο δήηεζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ε νπνία ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε ζα έπξεπε λα θαιπθζεί κε κεγάιεο επελδχζεηο γηα ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο. Ε παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ κηθξνχο παξαγσγνχο κπνξεί λα πεξηνξίζεη επίζεο ηελ αλάγθε επελδχζεσλ ζε λέεο γξακκέο κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Πν θφζηνο κηαο λέαο γξακκήο κεηαθνξάο είλαη πνιχ πςειφ, αλ ιάβνπκε ππφςε καο πέξα απφ ηνλ ηερλνινγηθφ εμνπιηζκφ θαη ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εμάληιεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηηο αιιαγέο ζηηο ρξήζεηο γεο. (ΒΑΣΙΛΑΚΟΣ, 2007) Μη δηάθνξνη κηθξνί παξαγσγνί «πξάζηλεο» ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απνηεινχλ ηδαληθή ιχζε γηα ηε κειινληηθή παξνρή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηηο πεξηπηψζεηο φπνπ ακθηζβεηείηαη ε αζθάιεηα ηεο παξνρήο. Ε ηνπηθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ δνθηκάδεηαη απφ δαπαλεξέο ελεξγεηαθέο απψιεηεο πνπ αληηκεησπίδεη ην ειεθηξηθφ δίθηπν (απψιεηεο, νη νπνίεο ζηελ Γιιάδα αλέξρνληαη ζε 12% θαηά κέζν φξν). Απφ ηελ άιιε, ε κέγηζηε παξαγσγή ειηαθνχ ειεθηξηζκνχ ζπκπίπηεη ρξνληθά κε ηηο εκεξήζηεο αηρκέο ηεο δήηεζεο (ηδίσο ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο), βνεζψληαο έηζη ζηελ εμνκάιπλζε ησλ αηρκψλ θνξηίνπ θαη ζηε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο, δεδνκέλνπ φηη ε θάιπςε απηψλ ησλ αηρκψλ είλαη ηδηαίηεξα δαπαλεξή. 12

20 Πα θσηνβνιηατθά, εθηφο απφ θαζαξή ελέξγεηα, παξέρνπλ αθφκε πξνζέιθπζε πειαηψλ θαη αμηνπηζηία ζε έλα απειεπζεξσκέλν πεξηβάιινλ. Οε έλα πςειά αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ, νη επηρεηξήζεηο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ ρξεηάδνληαη θίλεηξα γηα λα πξνζειθχζνπλ θαη λα δηαηεξήζνπλ ηνπο πειάηεο ηνπο. Οήκεξα νη θαηαλαισηέο ζηηο απειεπζεξσκέλεο ελεξγεηαθέο αγνξέο δελ αγνξάδνπλ απιά ηε θζελφηεξε ειεθηξηθή ελέξγεηα, θαζψο ππάξρεη πιένλ ζέκα ηφζν πνηφηεηαο φζν θαη ππεξεζηψλ. Πα πξνγξάκκαηα θαζαξήο ελέξγεηαο κπνξνχλ λα είλαη ειθπζηηθά ζε αξθεηά κεγάιν αξηζκφ θαηαλαισηψλ πνπ ελδηαθέξνληαη γεληθά γηα ην πεξηβάιινλ θαη εηδηθφηεξα γηα ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο Ειηνζεξκηθά ζπζηήκαηα Γδψ θαη κηα εηθνζαεηία, νη Έιιελεο θαηαλαισηέο έρνπλ εμνηθεησζεί κε ηνπο ειηαθνχο ζεξκνζίθσλεο γηα ηελ παξαγσγή δεζηνχ λεξνχ. Απφξξνηα απηήο ηεο εμνηθείσζεο ήηαλ ε αλάπηπμε κηαο πγηνχο βηνκεραλίαο παξαγσγήο ειηαθψλ ζπζηεκάησλ κε έληνλν κάιηζηα ηνλ εμαγσγηθφ ραξαθηήξα ηα ηειεπηαία ρξφληα. Γθείλν φκσο πνπ αγλνεί ε πιεηνςεθία ησλ θαηαλαισηψλ είλαη, φρη κφλν νη ηερλνινγηθέο βειηηψζεηο ησλ ειηνζεξκηθψλ ζπζηεκάησλ γηα δέζηακα ηνπ λεξνχ, αιιά θπξίσο νη ινηπέο ρξήζεηο ησλ ειηνζεξκηθψλ ηερλνινγηψλ φπσο ε ζέξκαλζε ρψξσλ, ε ηειεζέξκαλζε νηθηζκψλ, ν ειηαθφο θιηκαηηζκφο θαη ε ειηνζεξκηθή παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Μη εθαξκνγέο απηέο κπνξνχλ φρη κφλν λα δηαηεξήζνπλ δσληαλή ηελ εγρψξηα βηνκεραλία (ε νπνία δείρλεη ζεκάδηα θφπσζεο θαη θνξεζκνχ ηα ηειεπηαία ρξφληα), αιιά θαη λα πξνζθέξνπλ πιεζψξα λέσλ επηρεηξεκαηηθψλ επθαηξηψλ, ζπκβάιινληαο ηαπηφρξνλα ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Ειηνζεξκηθά ζπζηήκαηα γηα ζέξκαλζε λεξνχ Μη αξηζκνί κηινχλ απφ κφλνη ηνπο θαη κηινχλ δπλαηά. Ε κέζε εηήζηα αχμεζε ηεο επξσπατθήο αγνξάο ειηνζεξκηθψλ ζπζηεκάησλ ήηαλ 13,6%. Ηάζε ρξφλν, ζηηο ρψξεο ηεο ΓΓ εγθαζίζηαληαη πάλσ απφ 1 εθαη. ηεηξαγσληθά κέηξα 13

21 ζπιιεθηψλ, ελψ ηα ζπλνιηθά εγθαηεζηεκέλα ζπζηήκαηα (επίπεδνη ζπιιέθηεο κε θάιπκκα) αλέξρνληαη ζε 11 εθαη. ηεηξαγσληθά κέηξα πεξίπνπ. Αλ κάιηζηα πξνζζέζεη θαλείο θαη ηα κηθξφηεξα κεξίδηα ησλ ζπιιεθηψλ κε ζσιήλεο θελνχ θαη ηνπο ζπιιέθηεο ρσξίο θάιπκκα, ηφηε θηάλεη ζηα 12,8 ηεηξαγσληθά κέηξα ειηαθψλ ζπιιεθηψλ ή αιιηψο ζε 34 m 2 αλά επξσπαίνπο. Μη αξηζκνί φκσο δελ ιέλε πάληα φιε ηελ αιήζεηα ή δελ απνθαιχπηνπλ φιεο ηηο δηαζηάζεηο ηεο. Ε εληππσζηαθή θαηά η' άιια αχμεζε ησλ ειηαθψλ ζπιιεθηψλ είλαη απφξξνηα θπξίσο ηεο δπλακηθήο αλάπηπμεο πνπ γλψξηζαλ ηξεηο ρψξεο: ε Γεξκαλία, ε Απζηξία θαη ε Γιιάδα. Ε Γεξκαλία π.ρ. είρε εγθαηεζηεκέλα 4,4 εθαη. ηεηξαγσληθά κέηξα ζπιιεθηψλ, ελψ ε Γιιάδα είρε θάηη ιηγφηεξν απφ 3 εθαη. ηεηξαγσληθά κέηξα ζπιιεθηψλ (κε πνζνζηφ δηείζδπζεο πεξί ην 30% θαη ηνλ πςειφηεξν δείθηε ρξήζεο ειηαθψλ αλά θάηνηθν, πεξίπνπ 265 m 2 /1.000 θαηνίθνπο), ελψ ε Απζηξία κε πεξίπνπ 2,5 εθαη. ηεηξαγσληθά κέηξα ζπιιεθηψλ απνηειεί πηα ηε δεχηεξε αγνξά ζηελ ΓΓ κε βάζε ηηο εηήζηεο εγρψξηεο πσιήζεηο ζπζηεκάησλ. Ε εληππσζηαθή αλάπηπμε ζηε Γεξκαλία θαη ηελ Απζηξία είλαη απφξξνηα θπξίσο ησλ ηζρπξψλ θηλήηξσλ πνπ δίλνληαη απφ πιεπξάο θπβεξλήζεσλ (125 επξψ/m 2 ζηε Γεξκαλία, επξψ αλά ζχζηεκα ζπλ επξψ αλά m 2 ζηελ Άλσ Απζηξία). Ε πξφζθαηε άξζε ησλ θνξναπαιιαγψλ γηα εγθαηάζηαζε ειηαθψλ ζπζηεκάησλ ζε θαηνηθίεο, εξκελεχεη ζε κεγάιν βαζκφ ηε ζρεηηθή πηψζε ηεο ειιεληθήο αγνξάο ην Οηηο ππφινηπεο επξσπατθέο ρψξεο, ηα εγθαηεζηεκέλα ζπζηήκαηα είλαη ζρεηηθά ιίγα, θάπνηεο φκσο αξρίδνπλ ζηγάζηγά λα μππλνχλ απφ ηνλ επελδπηηθφ ιήζαξγν. αξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ε Ζζπαλία, φπνπ ην ιεγφκελν «κνληέιν ηεο Βαξθειψλεο» απνγεηψλεη ηελ αγνξά. Οηε Βαξθειψλε (θαη ζχληνκα θαη ζε άιιεο ηζπαληθέο πφιεηο), ε λνκνζεζία επηβάιιεη ηε ρξήζε ειηαθψλ ζπζηεκάησλ ζε λέα θηίξηα θαζψο θαη ζε κεγάια θηίξηα ζηε θάζε ηεο αλαθαίληζεο. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Ε ειηνζεξκηθή βηνκεραλία ζηελ ΓΓ απαζρνιεί άηνκα, εθ ησλ νπνίσλ ηα πεξίπνπ ζηελ Γιιάδα. Μη αξηζκνί απηνί κπνξνχλ λα πνιιαπιαζηαζηνχλ αλ πινπνηεζνχλ νη ζηφρνη πνπ έρεη ζέζεη ε Θεπθή Βίβινο ηεο 14

22 ΓΓ γηα ηηο ΑΝΓ, ε νπνία πξνβιέπεη ηελ εγθαηάζηαζε 100 εθαη. ηεηξαγσληθψλ κέηξσλ ζπιιεθηψλ σο ην Ε ESTIF (European Solar Thermal Industry Federation) ζεσξεί απηφ ην ζηφρν κε ξεαιηζηηθφ. Ιε ηνπο ζεκεξηλνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο, ν ζηφρνο ηεο Θεπθήο Βίβινπ ζα επηηεπρζεί ην 2022, ελψ κε βάζε έλα ξεαιηζηηθφ ζελάξην αλάπηπμεο πνπ πξνηείλεη ε ESTIF (θαη ην νπνίν πξνυπνζέηεη ζεηξά νηθνλνκηθψλ θηλήηξσλ θαη ζεζκηθψλ ξπζκίζεσλ), ην Οε φηη αθνξά ηα θεληξηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, νη θπξηφηεξεο εθαξκνγέο ηνπο είλαη νη εμήο: Ναξαγσγή δεζηνχ λεξνχ γηα ηε βηνκεραλία Ηηηξηαθέο εθαξκνγέο (μελνδνρεία, λνζνθνκεία, ζρνιεία, αζιεηηθά θέληξα, ζπγθξνηήκαηα θαηνηθηψλ) Θέξκαλζε δαπέδνπ θαη ρψξνπ ζεξκνθεπίσλ Θέξκαλζε θαη θιηκαηηζκφο ρψξσλ Αθαιάησζε Ε πεξίνδνο απφζβεζεο ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο πνηθίιιεη απφ 3,5 έσο 8 ρξφληα, ελψ κεηψλεηαη θαη ζηα 2-4 ρξφληα ζε πεξίπησζε πνπ ην ζχζηεκα επηδνηεζεί απφ ηα ζρεηηθά πξνγξάκκαηα ηνπ Ρπνπξγείνπ Αλάπηπμεο. Ειηαθά ζπζηήκαηα γηα ζέξκαλζε ρψξσλ Πα ζπζηήκαηα απηά ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο ζηε Βφξεηα θαη Ηεληξηθή Γπξψπε, ζπλήζσο ζε ζπλδπαζκφ κε θάπνην άιιν ζχζηεκα ζέξκαλζεο (π.ρ. βηνκάδα ή αέξην), γη' απηφ θαη είλαη γλσζηά σο combisystems. Οε κεγαιχηεξε θιίκαθα (πάλσ απφ 500 m2 ζπιιεθηψλ) κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ ηειεζέξκαλζε νηθηζκψλ θαη εκπνξηθψλ θηηξίσλ. Οηα ηέιε ηνπ 2002 ππήξραλ 65 ηέηνηεο κεγάιεο εθαξκνγέο ζηελ ΓΓ. Ειηαθφο θιηκαηηζκφο Δξνζηά απφ ηνλ ήιην; Καη, αξθεί λα εθαξκφζεη θαλείο θάπνηα απφ ηηο θαηάιιειεο γη' απηφ ηερλνινγίεο (ζπλήζσο πξνζξφθεζεο ή απνξξφθεζεο). Μη πξψηεο πηινηηθέο εθαξκνγέο ηνπ ειηαθνχ θιηκαηηζκνχ έγηλαλ ζηελ Γιιάδα ήδε 15

23 εδψ θαη κία εηθνζαεηία. Ιφιηο πξφζθαηα φκσο ε πξφνδνο ηεο ηερλνινγίαο επέηξεςε ηελ αλάπηπμε εκπνξηθψλ εθαξκνγψλ. Έλα ζχζηεκα ειηαθνχ θιηκαηηζκνχ ηνπνζεηήζεθε πξφζθαηα ζηηο εγθαηαζηάζεηο εξγνζηαζίνπ θαιιπληηθψλ ζηα Μηλφθπηα Βνησηίαο. Πν έξγν, πνπ επηδνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ Γπηρεηξεζηαθνχ Νξνγξάκκαηνο Γλέξγεηαο, πινπνηήζεθε απφ ηελ ειιεληθή εηαηξία Sole ΑΒΓΓ κε ηε ζπλεξγαζία ηνπ ΗΑΝΓ. Δχν μελνδνρεία ζηελ Ηξήηε (φπνπ πεξηιακβάλεηαη ζέξκαλζε ηεο πηζίλαο) ήηαλ νη εθαξκνγέο πνπ αθνινχζεζαλ. Ειηνζεξκηθή παξαγσγή ειεθηξηζκνχ Ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980, ε Ηαιηθφξληα πξσηνπνξνχζε κε ηελ εγθαηάζηαζε 354 MW ειηνζεξκηθψλ ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο, νη νπνίνη παξέρνπλ ζην δίθηπν 800 εθαη. πξάζηλεο θηινβαηψξεο εηεζίσο. Μη ζηαζκνί απηνί βαζίδνληαη ζηελ ηερλνινγία ησλ ειηαθψλ παξαβνιηθψλ θαηφπηξσλ (κία απφ ηηο ηξεηο πνπ ππάξρνπλ θαη ζπλαγσλίδνληαη κεηαμχ ηνπο) θαη κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ κε ή ρσξίο απνζήθεπζε ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο ή θαη ζε ζπλδπαζκφ κε άιιε πεγή ελέξγεηαο (π.ρ. βηνκάδα, θπζηθφ αέξην, θ.ιπ.). Ναξφιν πνπ ηα θφζηε ηεο ειηαθήο θηινβαηψξαο πνπ επεηεχρζεζαλ ζηελ Ηαιηθφξληα δελ είλαη απαγνξεπηηθά (0,10-0,12 $/KWh), δελ είλαη πξνο ην παξφλ αληαγσληζηηθά ησλ ζπκβαηηθψλ ζηαζκψλ θαη θπξίσο απηψλ κε θπζηθφ αέξην. Ηάηη ηέηνην δελ ηζρχεη φκσο ζε πεξηνρέο, φπσο π.ρ. ε Ηξήηε, φπνπ ε ηηκή ηεο ζπκβαηηθήο θηινβαηψξαο πνπ παξάγεηαη απφ πεηξειατθνχο ζηαζκνχο μεπεξλά ηηο ψξεο αηρκήο ηα 0,15 $/KWh. Δελ είλαη ηπραίν ινηπφλ πνπ ε Ηξήηε είλαη κηα απφ ηηο πξνηεηλφκελεο πεξηνρέο γηα εγθαηάζηαζε ελφο ειηνζεξκηθνχ ζηαζκνχ ειεθηξνπαξαγσγήο ηζρχνο 50 MW. Έλαο ηέηνηνο ζηαζκφο ζα κπνξνχζε λα θαιχςεη πάλσ απφ ην 10% ησλ αλαγθψλ ηνπ λεζηνχ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα κε έλαλ θηιηθφ πξνο ην πεξηβάιινλ ηξφπν. Βέβαηα, ν ζεκεξηλφο ηξφπνο ηηκνιφγεζεο ηνπ ειεθηξηζκνχ ζέηεη πξνο ην παξφλ ζεκαληηθά εκπφδηα ζηελ πινπνίεζε κηαο ηέηνηαο επέλδπζεο. (ΒΑΣΙΛΑΚΟΣ, 2007) 16

24 Βηνκάδα Απνηέιεζε ην πξψην θαχζηκν ζηελ απγή ηεο αλζξσπφηεηαο θαη ζπλερίδεη λα θαιχπηεη ζεκαληηθφ κεξίδην ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο θπξίσο ρψξεο. Ε βηνκάδα, κε ηε κνξθή θαπζφμπισλ ζπλήζσο, απνηειεί ηελ παιαηφηεξε θαη ζπρλά ηε κφλε ελεξγεηαθή επηινγή. Γθηηκάηαη φηη ζήκεξα, νη εθαξκνγέο ηεο βηνκάδαο θαιχπηνπλ ην 14% ησλ παγθφζκησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ. Απηή ε καθξνεκέξεπζε φκσο ζηα ελεξγεηαθά πξάγκαηα έρεη δεκηνπξγήζεη θαη ζηεξεφηππα πνπ θαζφινπ δελ αληαπνθξίλνληαη ζηηο ζχγρξνλεο εθαξκνγέο ησλ βηνθαπζίκσλ. Μη ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο έρνπλ εμειηρζεί ηφζν, πνπ πιένλ απνηεινχλ κηα αμηφπηζηε θαη αληαγσληζηηθή επηινγή, φρη κφλν ζε επίπεδν θαηνηθίαο, αιιά θαη ζε έλα επξχ θάζκα επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Ε βηνκάδα θαη ηα βηνθαχζηκα βξίζθνπλ πιένλ εθαξκνγέο ζε: Ναξαγσγή ζεξκφηεηαο γηα ζέξκαλζε ρψξσλ θαη βηνκεραληθέο ρξήζεηο Ναξαγσγή ειεθηξηζκνχ Οπκπαξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ Ρπνθαηάζηαην ηνπ πεηξειαίνπ ζηηο κεηαθνξέο Ναξάιιεια, ηα ζχγρξνλα ζπζηήκαηα βηνκάδαο ρξεζηκνπνηνχληαη νινέλα θαη ζπρλφηεξα ζε πβξηδηθέο εθαξκνγέο (π.ρ. ζε Combisystems απφ θνηλνχ κε ειηνζεξκηθά ζπζηήκαηα), ελψ κπνξνχλ λα παξάζρνπλ κία δηέμνδν ζε πνιινχο αγξφηεο, νη νπνίνη είηε κπνξνχλ λα ζηξαθνχλ ζε ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο είηε λα αμηνπνηήζνπλ ηα αγξνηηθά θαη θηελνηξνθηθά παξαπξντφληα πνπ ζήκεξα ινγίδνληαη σο απφβιεηα θαη ζπλεπψο σο θφζηνο. Μη ζχγρξνλεο εθαξκνγέο ηεο βηνκάδαο βξίζθνπλ πξφζθνξν έδαθνο θπξίσο ζηηο ρψξεο ηεο Βφξεηαο θαη Ηεληξηθήο Γπξψπεο, φπνπ ε δηαζεζηκφηεηα πξψησλ πιψλ είλαη δεδνκέλε. Ε ρξήζε ηεο βηνκάδαο γίλεηαη ζπλήζσο κε ηελ 17

25 θαχζε ηεκαρίσλ μχινπ (wood chips) ή ζπζζσκαησκάησλ (wood pellets, κηθξά πεπηεζκέλα θνκκάηηα απφ ζθφλε μχινπ) ζε ζχγρξνλνπο ιέβεηεο πςειήο ηερλνινγίαο κε απηφκαηε ηξνθνδνζία θαπζίκνπ θαη ειεθηξνληθά ειεγρφκελε παξνρή αέξα, νη νπνίνη είλαη ζε ζέζε λα απνδψζνπλ πεξηζζφηεξν απφ ην 90% ηεο ελέξγεηαο πνπ πεξηέρεηαη ζην μχιν γηα ζέξκαλζε. Οε ζχγθξηζε κε ην 10% πεξίπνπ ηεο απνδνηηθφηεηαο ελφο παξαδνζηαθνχ ηδαθηνχ ή ην 50% ελφο ζπκβαηηθνχ ιέβεηα μχινπ, ε ππεξνρή είλαη ζαθήο. Ε εκπεηξία ησλ επξσπατθψλ ρσξψλ απφ ηε ρξήζε βηνκάδαο έδεημε φηη, παξφιε ηελ αξρηθά πςειφηεξε επέλδπζε, ηα κεησκέλα ιεηηνπξγηθά θφζηε νδεγνχλ ηειηθά ζε ηηκέο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο ζπγθξίζηκεο ή θαη ζεκαληηθά ρακειφηεξεο απφ ηηο αληίζηνηρεο πνπ πξνθχπηνπλ θαίγνληαο πεηξέιαην ή θπζηθφ αέξην. Μη ζχγρξνλνη ιέβεηεο βηνκάδαο απνδεηθλχνληαη, γηα παξάδεηγκα, έσο 20% θζελφηεξνη απφ ηνπο αληίζηνηρνπο ιέβεηεο πεηξειαίνπ ζηελ Απζηξία θαη έσο 55% θζελφηεξνη ζηε Δαλία, φπσο έδεημαλ ζρεηηθέο έξεπλεο. Πελ ηειεπηαία δεθαεηία, δεθάδεο κνλάδεο ηειεζέξκαλζεο ππνθαηέζηεζαλ ην ζπκβαηηθφ θαχζηκφ ηνπο (ζπλήζσο άλζξαθα) κε βηνκάδα, κε πξνθαλή πεξηβαιινληηθά θαη νηθνλνκηθά πιενλεθηήκαηα. Οε φηη αθνξά εκπνξηθέο θαη βηνκεραληθέο εθαξκνγέο, θαηαγξάθνπκε ελδεηθηηθά κεξηθέο πνπ μερσξίδνπλ ζηε ρψξα καο θαη δείρλνπλ ην εχξνο ησλ δπλαηνηήησλ: Γγθαηάζηαζε ζπζηήκαηνο ζπκπαξαγσγήο ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ ζε εθθνθθηζηήξην ζηε Βνησηία κε θαχζε ππνιεηκκάησλ εθθνθθηζκνχ. Θέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ κε αμηνπνίεζε ζηεξεψλ ππνιεηκκάησλ ειαηνπξγείσλ ζηελ Ηέξθπξα, κε ηζφθιηα ακπγδάινπ ζην Βειεζηίλν θαη θαχζε άρπξνπ ζηηεξψλ ζηνλ Αγ. Δεκήηξην Οεξξψλ. Ρπνθαηάζηαζε πεηξειαίνπ ζε θηβσηνπνηΐα ζην Ιαθξνρψξη Εκαζίαο. Πειεζέξκαλζε ηεο Ηνηλφηεηαο Κπκθαζίαο ζην Κνκφ Αξθαδίαο κε θαχζε δαζηθήο βηνκάδαο. Αμηνπνίεζε ππξελφμπινπ γηα δεζηφ λεξφ θαη ζέξκαλζε ρψξσλ ζε μελνδνρείν ηεο Ηξήηεο. 18

26 Ε βηνκάδα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε δηάθνξεο κνξθέο ηεο θαη κε ηε ρξήζε πνηθίιισλ ηερλνινγηψλ γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη θπζηθά γηα ζπκπαξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ. Οπλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη κε ηε κνξθή βηναεξίνπ ή θαη γεσξγηθψλ ππνιεηκκάησλ. Κα δηεπθξηλίζνπκε εδψ φηη ζηηο εθαξκνγέο απηέο δελ ππάγεηαη ε ζεξκηθή αμηνπνίεζε ησλ απνξξηκκάησλ (κε θαχζε, αεξηνπνίεζε ή ππξφιπζε), αθνχ γηα ηηο ηερλνινγίεο απηέο έρνπλ θαηά θαηξνχο δηαηππσζεί ηζρπξέο ελζηάζεηο απφ πεξηβαιινληηθέο νξγαλψζεηο. Γπηπιένλ, ε ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ησλ απνξξηκκάησλ θαη πνιιψλ βηνκεραληθψλ απνβιήησλ κπνξεί λα γίλεη κε πην δφθηκεο θαη θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ ηερλνινγίεο. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Ε επνρή ησλ βηνθαπζίκσλ Ε Γπξσπατθή Γπηηξνπή ζεσξεί ηα βηνθαχζηκα σο έλα απφ ηα γξεγνξφηεξα άινγα ζηελ θνχξζα γηα θαζαξφηεξεο πεγέο ελέξγεηαο. Ιε ηελ νδεγία 2003/30 ηεο 8εο Ιαΐνπ 2003 ζρεηηθά κε ηελ πξνψζεζε ηεο ρξήζεο βηνθαπζίκσλ ή άιισλ αλαλεψζηκσλ θαπζίκσλ γηα ηηο κεηαθνξέο, θαζνξίζηεθε ειάρηζην ελδεηθηηθφ επίπεδν βηνθαπζίκσλ σο πνζνζηφ επί ησλ θαπζίκσλ πνπ ζα πσινχληαη απφ ην 2005 θαη κεηά, αξρίδνληαο απφ ην 2% θαη θαηαιήγνληαο ζην 5,75% ησλ πσινπκέλσλ θαπζίκσλ ην Ναξάιιεια, ζα δνζεί ζηα θξάηε κέιε ε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο κεησκέλνπ ζπληειεζηή εηδηθνχ θφξνπ θαηαλάισζεο ζε θαζαξά ή αλακεκεηγκέλα βηνθαχζηκα, φηαλ ρξεζηκνπνηνχληαη σο θαχζηκα είηε ζέξκαλζεο, είηε θίλεζεο. Ιε ηνλ φξν βηνθαχζηκα, λννχληαη κία ζεηξά απφ δηαθνξεηηθά πξντφληα, φπσο: 1. Βηναηζαλφιε: αηζαλφιε ε νπνία παξάγεηαη απφ βηνκάδα ή/θαη απφ ην βηναπνηθνδνκήζηκν θιάζκα απνβιήησλ, γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν. 2. Κηίδει βηνινγηθήο πξνέιεπζεο: κεζπιεζηέξαο ν νπνίνο παξάγεηαη απφ θπηηθά ή δσηθά έιαηα, πνηφηεηαο ληίδει, γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν. 19

27 3. Βηναέξην: θαχζηκν αέξην ην νπνίν παξάγεηαη απφ βηνκάδα ή/θαη απφ ην βηναπνηθνδνκήζηκν θιάζκα απνβιήησλ, ην νπνίν κκπνξεί λα θαζαξηζηεί θηάλνληαο ηελ πνηφηεηα ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν ή μπιαέξην. 4. Βηνκεζαλφιε: κεζαλφιε ε νπνία παξάγεηαη απφ βηνκάδα, γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν. 5. Βηνδηκεζπιαηζέξαο: δηκεζπιαηζέξαο ν νπνίνο παξάγεηαη απφ βηνκάδα, γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν. 6. Βην-ΓΠΒΓ (αηζπινηξηηνβνπηπιαηζέξαο): ΓΠΒΓ ν νπνίνο παξάγεηαη απφ βηναηζαλφιε. 7. Βην-ΙΠΒΓ (κεζπινηξηηνβνπηπιαηζέξαο): θαχζηκν ην νπνίν παξάγεηαη απφ βηνκεζαλφιε. 9. Οπλζεηηθά βηνθαχζηκα: ζπλζεηηθνί πδξνγνλάλζξαθεο ή κείγκαηα ζπλζεηηθψλ πδξνγνλαλζξάθσλ πνπ έρνπλ παξαρζεί απφ βηνκάδα. 10. Βηνυδξνγφλν: πδξνγφλν ην νπνίν παξάγεηαη απφ βηνκάδα ή/θαη απφ βηναπνηθνδνκήζηκν θιάζκα απνβιήησλ γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν. 11. Ηαζαξά θπηηθά έιαηα: έιαηα απφ ειαηνχρα θπηά, παξαγφκελα κε ζπκπίεζε, έθζιηςε ή αλάινγεο κεζφδνπο, θπζηθά ή εμεπγεληζκέλα αιιά κε ρεκηθψο ηξνπνπνηεκέλα, φηαλ είλαη ζπκβαηά κε ηνλ ηχπν ηνπ νηθείνπ θηλεηήξα θαη ηηο αληίζηνηρεο πξνυπνζέζεηο φζνλ αθνξά ηηο εθπνκπέο. Έλα ραξαθηεξηζηηθφ ησλ βηνθαπζίκσλ είλαη φηη κπνξνχλ λα παξαρζνχλ ηφζν κε βηνκεραληθή θιίκαθα (ζε επίπεδν δηπιηζηεξίσλ) φζν θαη ζε κηθξέο παξαγσγηθέο κνλάδεο (αθφκε θαη νηθηαθέο) αμηνπνηψληαο, γηα παξάδεηγκα, ηα ρξεζηκνπνηεκέλα έιαηα εζηηαηνξίσλ. Οηελ Γιιάδα έρεη δνθηκαζηεί πηινηηθά ε ρξήζε βηνθαπζίκσλ ζε νρήκαηα ζε έλα ηππηθφ ζηφιν πεηξειαηνθίλεησλ νρεκάησλ ηεο πεξηνρήο Αζελψλ θαη ζηελ πεξηνρή ηεο Θξάθεο. Ναξάιιεια, εμεηάζηεθε ε δπλαηφηεηα εγρψξηαο παξαγσγήο βηνληίδει κε πην πνιιά ππνζρφκελεο πξψηεο χιεο ην βακβαθέιαην, ην ηνκαηέιαην θαη ηα ηεγαληζκέλα ιάδηα. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ζηελ Γιιάδα έρνπλ γίλεη 20

28 πνιπεηείο έξεπλεο γηα πηζαλή αμηνπνίεζε ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ. Πα είδε πνπ εμεηάζηεθαλ πεξηιακβάλνπλ ηα θαιάκηα, ηηο αγξηαγθηλάξεο, ην κίζραλζν, ηνλ επθάιππην θαη ηελ ςεπδαθαθία. (ΒΑΣΙΛΑΚΟΣ, 2007) Ιε εμαίξεζε ηελ παξαγσγή ζεξκφηεηαο, ηα θφζηε ηεο αμηνπνίεζεο άιισλ εθαξκνγψλ ηεο βηνκάδαο παξακέλνπλ αθφκε ζρεηηθά πςειά. Γη' απηφ άιισζηε θαη ε Γπξσπατθή Γπηηξνπή εηζεγείηαη αιιαγέο ζηε θνξνιφγεζε ησλ θαπζίκσλ κε ζηφρν λα εληζρχζεη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ησλ βηνθαπζίκσλ. Μ πίλαθαο πνπ αθνινπζεί δίλεη ελδεηθηηθά θφζηε γηα δηάθνξεο εθαξκνγέο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο ζηελ ΓΓ (ηηκέο Ζαλνπαξίνπ 2003) Γεσζεξκία Ε γεσζεξκία είλαη ζαλ ηνλ Ζαλφ. Έρεη ζπρλά δχν πξφζσπα, ηφζν ζην ελεξγεηαθφ, φζν θαη ζην αλαπηπμηαθφ ηεο θνκκάηη. Οε φηη αθνξά ζηελ ελεξγεηαθή δηάζηαζε, ε γεσζεξκία, αλάινγα κε ηε ζεξκνθξαζία ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ θαη ηελ ηερλνινγία, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ηφζν γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ, φζν θαη γηα ηε ζέξκαλζε θαη θιηκαηηζκφ ρψξσλ. Οε φηη αθνξά ζηελ αλάπηπμε ησλ ζρεηηθψλ αγνξψλ, νη ξπζκνί αλάπηπμεο ζηελ ΓΓ δείρλνπλ πσο ζα μεπεξαζηνχλ νη ζηφρνη πνπ είραλ ηεζεί ζηε Θεπθή Βίβιν γηα ηηο ΑΝΓ γηα ην Ηαη λα ζθεθηεί θαλείο πσο ε ΓΓ έξρεηαη κφιηο ηξίηε ζηελ θνχξζα κεηά ηηο ΕΝΑ θαη ηηο αζηαηηθέο ρψξεο. Ε άιιε πιεπξά ηνπ λνκίζκαηνο βέβαηα είλαη πσο ζ' απηή ηελ θνχξζα δελ ζπκκεηέρεη δπζηπρψο ε Γιιάδα, ηνπιάρηζηνλ σο πξνο ην θνκκάηη εθείλν πνπ αθνξά ηελ γεσζεξκηθή παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Έλα άθακπην ζεζκηθφ πιαίζην, ην νπνίν αλακνξθψζεθε κφιηο ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2003 (N. 3175/2003), δελ επέηξεςε κέρξη ηψξα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε εθκεηάιιεπζε ησλ πινχζησλ γεσζεξκηθψλ πεδίσλ πνπ δηαζέηεη ε ρψξα καο. Αθφκε ρεηξφηεξα, ηξαγηθά ιάζε ζηελ πξνζπάζεηα λα εθκεηαιιεπηεί ε ΔΓΕ ην γεσζεξκηθφ πεδίν ηεο Ιήινπ κεξηθά ρξφληα πξηλ, νδήγεζαλ ζην λα δεκηνπξγεζεί έλα ερζξηθφ θιίκα γηα ηε γεσζεξκία ζηε ρψξα καο. 21

29 Ε παξαγσγή ζεξκφηεηαο κε γεσζεξκηθέο ηερληθέο γίλεηαη κε δχν δηαθξηηνχο ηξφπνπο. Γίηε κε ηελ απ' επζείαο εθκεηάιιεπζε ηνπ γεσζεξκηθνχ ξεπζηνχ πνπ βξίζθεηαη ζην ππέδαθνο (ζπλήζσο ζε ζεξκνθξαζίεο βαζκψλ), είηε κε ηε ρξήζε γεσζεξκηθψλ αληιηψλ ζεξκφηεηαο νη νπνίεο εθκεηαιιεχνληαη ηε δηαθνξά ζεξκνθξαζίαο αλάκεζα ζην έδαθνο θαη ηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Ε πξψηε κέζνδνο ζπρλά θαηαγξάθεηαη θαη σο γεσζεξκία κέζεο ή ρακειήο ελζαιπίαο, ελψ ε δεχηεξε είλαη γλσζηή θαη σο ειηνγεσζεξκία ή αβαζήο γεσζεξκία. Ε αξρή ηνπ γεσζεξκηθνχ θιηκαηηζκνχ είλαη εμαηξεηηθά απιή. Βαζίδεηαη ζην γεγνλφο φηη ιίγα κέηξα θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο, ε ζεξκνθξαζία ηνπ εδάθνπο είλαη ζηαζεξή ζηνπο βαζκνχο Ηειζίνπ. Αλ ζπλεπψο εθκεηαιιεπηνχκε ηε δηαθνξά ζεξκνθξαζίαο κεηαμχ ππεδάθνπο θαη επηθάλεηαο, κπνξνχκε λα ζεξκάλνπκε ρψξνπο ην ρεηκψλα θαη λα ηνπο ςχμνπκε αληίζηνηρα ην θαινθαίξη. Απηφ γίλεηαη κε ηε ρξήζε κηαο γεσζεξκηθήο αληιίαο ζεξκφηεηαο, ε δε ζεξκφηεηα κεηαδίδεηαη κέζσ ελφο δηθηχνπ ζσιελψζεσλ πνπ είηε βξίζθνληαη ζε νξηδφληηα δηάηαμε θαη ρακειφ βάζνο, είηε ζε θαηαθφξπθε δηάηαμε εθκεηαιιεπφκελνη κία γεψηξεζε πνπ γίλεηαη γη' απηφ ην ιφγν. Πν θχθισκα κπνξεί λα είλαη αληίζηνηρα θιεηζηφ ή αλνηρηφ, φπσο θαίλεηαη θαη ζηα παξαθάησ ζρήκαηα. Ιηα γεσζεξκηθή αληιία θαηαλαιψλεη ζπλήζσο γχξσ ζην 30% ηεο ελέξγεηαο πνπ απνδίδεη, ζπκβάιινληαο έηζη ζεκαληηθά ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο Ιηθξά πδξνειεθηξηθά Πν κέγεζνο κεηξάεη. Οηελ πεξίπησζε ησλ πδξνειεθηξηθψλ έξγσλ, ε δηαπίζησζε απηή είλαη θαζνξηζηηθή, θαζψο νη κεγάινη πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί ειεθηξνπαξαγσγήο βξίζθνληαη πιένλ ζην ζηφραζηξν πεξηβαιινληηθψλ θαη άιισλ νξγαλψζεσλ ιφγσ ησλ δπζκελψλ επηπηψζεσλ πνπ κπνξεί λα έρνπλ ζην 22

30 πεξηβάιινλ. Ε θξηηηθή απηή (δφθηκε θαη ηεθκεξησκέλε ελ πνιινίο) ελίνηε ζπκπαξαζχξεη δπζηπρψο θαη ηα κηθξφηεξεο θιίκαθαο έξγα πνπ δελ κνηξάδνληαη ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ησλ γηγάλησλ ζπγγελψλ ηνπο. Έηζη, πξνθεηκέλνπ λα μερσξίζεη ε ήξα απφ ην ζηάξη, πνιιέο ρψξεο έζεζαλ φξηα ηζρχνο γηα λα θαζνξίζνπλ ηη λνείηαη σο κηθξφ πδξνειεθηξηθφ. Οηε ρψξα καο (αιιά θαη ζηελ πιεηνςεθία ησλ πεξηπηψζεσλ) ε γξακκή ραξάθηεθε ζηα 10 MW. Πα ζπζηήκαηα θάησ ηνπ 1 MW ραξαθηεξίδνληαη σο κίληπδξνειεθηξηθά, θάησ ησλ 100 KW κίθξν-πδξνειεθηξηθά θαη θάησ ηνπ 1 KW πηθνπδξνειεθηξηθά. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Ιφλν ζηηο ρψξεο ηεο ΓΓ ππάξρνπλ ζήκεξα πεξηζζφηεξα απφ κηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα, κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ πνπ πιεζηάδεη ηα MW (έλα ηέηαξην πεξίπνπ ηεο παγθφζκηαο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο). Οηελ Γιιάδα, ε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχο κηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ ζηα ηέιε Απγνχζηνπ 2003 ήηαλ πεξίπνπ 45 MW. Πα κηθξά πδξνειεθηξηθά ζπκβάιινπλ ήδε ζηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ CO2 θαηά 32 εθαη. ηφλνπο εηεζίσο, ελψ έρνπλ επίζεο βνεζήζεη λα κεησζνχλ νη εηήζηεο εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ θαηά ηφλνπο. Έλα ηππηθφ κηθξφ πδξνειεθηξηθφ ηνπ 1 MW, παξάγεη πεξίπνπ 6 εθαη. θηινβαηψξεο εηεζίσο θαη απνζνβεί ηελ έθιπζε ηφλσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (ε εθηίκεζε γηα ηηο εθπνκπέο γίλεηαη κε βάζε ην κέζν ελεξγεηαθφ κείγκα ζηελ Γιιάδα). Ε αμηνπνίεζε ηνπ κηθξνυδξνειεθηξηθνχ δπλακηθνχ ρηιηάδσλ κηθξψλ ή κεγαιχηεξσλ πδαηνξεπκάησλ θαη πεγψλ κπνξεί λα ζπλνδεχεηαη απφ ηαπηφρξνλε θάιπςε πδξεπηηθψλ ή θαη αξδεπηηθψλ αλαγθψλ, θαζψο θαη δξαζηεξηνηήησλ αζιεηηζκνχ θαη αλαςπρήο. Ναξάιιεια ηα κηθξά πδξνειεθηξηθά παξνπζηάδνπλ θάπνηα ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα φπσο ε δπλαηφηεηα άκεζεο ζχλδεζεοαπφδεπμεο ζην δίθηπν, ε απηφλνκε ιεηηνπξγία ηνπο, ε αμηνπηζηία, ε παξαγσγή ελέξγεηαο άξηζηεο πνηφηεηαο ρσξίο δηαθπκάλζεηο, ε άξηζηε δηαρξνληθά ζπκπεξηθνξά ηνπο, ε κεγάιε δηάξθεηα δσήο θαη ν κηθξφο ρξφλνο απφζβεζεο ησλ 23

31 αλαγθαίσλ επελδχζεσλ πνπ νθείιεηαη ζην πνιχ ρακειφ θφζηνο ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο. Οε φηη αθνξά ηηο πηζαλέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηελ θαηαζθεπή ηνπο, δελ κπνξεί λα γεληθεχζεη θαλείο εχθνια, θαη απηφ πνπ απαηηείηαη είλαη ε θαηά πεξίπησζε εθπφλεζε κειέηεο πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ. Μη επηπηψζεηο δηαθέξνπλ ζεκαληηθά θαη εμαξηψληαη απφ ην αλ ην πδξνειεθηξηθφ ζπλνδεχεηαη ή φρη απφ ηακηεπηήξα (θαη πφζν κεγάιν) ή αλ είλαη ειεπζέξαο ξνήο αμηνπνηψληαο ηελ νξκή θάπνηνπ πδαηνξεχκαηνο. Γμαξηάηαη επίζεο απφ ην αλ γίλεηαη εθηξνπή ησλ λεξψλ ηνπ πδαηνξεχκαηνο, θη αλ λαη ζε ηη πνζνζηφ, θαη θπζηθά απφ ηα κέηξα πνπ έρνπλ ιεθζεί θαηά ην ζρεδηαζκφ γηα ηελ άκβιπλζε θαη αληηκεηψπηζε ησλ φπνησλ πηζαλψλ επηπηψζεσλ Γλέξγεηα από ηελ ζάιαζζα Έρεη ηελ πςειφηεξε ελεξγεηαθή ππθλφηεηα απ' φιεο ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Ναξφια απηά παξακέλεη αθφκε ζην επελδπηηθφ πεξηζψξην θαη κφιηο πξφζθαηα έθαλε ην ληεκπνχην ηεο ζε αμηφινγεο ππεξάθηηεο εθαξκνγέο. Νξφθεηηαη γηα ηελ θπκαηηθή ελέξγεηα, ην δπλακηθφ ηεο νπνίαο εθηηκάηαη ζε TWh/έηνο ή αιιηψο ζην 10% ησλ παγθφζκησλ αλαγθψλ ζε ειεθηξηζκφ. Γηα λα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην, εθηηκάηαη φηη ζα απαηηεζνχλ επελδχζεηο χςνπο 820 δηο επξψ. Πν δπλακηθφ γηα ηελ Γπξψπε εθηηκάηαη ζε MW, ελψ γηα ηε Ιεζφγεην ζε MW. Οηελ Γιιάδα, νη πην πνιιά ππνζρφκελεο πεξηνρέο είλαη απηέο ηνπ λνηηνδπηηθνχ Αηγαίνπ. Δεδνκέλνπ φηη ζήκεξα ε ζπλνιηθά εγθαηεζηεκέλε ηζρχο είλαη κφιηο 2 MW (θπξίσο ζε πηινηηθέο εθαξκνγέο αλά ηνλ θφζκν), ν δξφκνο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο θπκαηηθήο ελέξγεηαο είλαη καθξχο. ρη φκσο θαη αδχλαηνο, αθνχ ην αλεγκέλν θφζηνο γηα ηελ παξαγφκελε ελέξγεηα θπκαίλνληαη ήδε πεξί ηα 0,08 επξψ/kwh (εθηηκήζεηο πνπ ιακβάλνπλ πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην ίζν κε 8%), θφζηνο φρη απαγνξεπηηθφ γηα κηα ηερλνινγία πνπ ηψξα αλνίγεη ηα θηεξά ηεο. Πα ζπλήζε κεγέζε ησλ εθαξκνγψλ αθνξνχλ 24

32 πξσηίζησο ζε ζπζηήκαηα ησλ ιίγσλ θηινβάη, ελψ ε έξεπλα εζηηάδεη πιένλ θαη ζε κεγαιχηεξα ζπζηήκαηα ησλ 2-4 MW. Ιηα ιηγφηεξν γλσζηή αιιά εληππσζηαθά απιή θαη απνδνηηθή εθαξκνγή είλαη ε ρξήζε ηεο ζεξκνθξαζηαθήο δηαθνξάο κεηαμχ ζαιαζζηλνχ λεξνχ θαη αηκφζθαηξαο γηα ηνλ θιηκαηηζκφ ρψξσλ. Ιηα ηέηνηα πξσηνπνξηαθή εθαξκνγή είρακε πξφζθαηα ζηελ Όδξα. Μη θιαζηθνί αεξφςπθηνη ςχθηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ θιηκαηηζκφ ησλ θηηξίσλ δίλνπλ ηε ζέζε ηνπο ζε πδξφςπθηνπο πνπ ςχρνληαη απφ θεληξηθφ δίθηπν δηαλνκήο ζαιαζζηλνχ λεξνχ πνπ βξίζθεηαη ζην θέληξν ηεο πφιεο. Πν θαηλνηφκν έξγν, ππφ ηνλ ηίηιν "Σχμε κε ζάιαζζα", αλαπηχρζεθε ζε πηινηηθή θάζε απφ ηελ ειιεληθή εηαηξεία ΕΘΖΜΟΠΑΠΕΟ ζην πιαίζην ηνπ επξσπατθνχ πξνγξάκκαηνο "Ηιηκαηηζκφο ζηηο πφιεηο ηνπ αχξην". Πν λέν ζχζηεκα ζα ιεηηνπξγεί θαη ηνλ ρεηκψλα γηα ηε ζέξκαλζε ησλ θηηξίσλ, κέζσ αληηζηξνθήο ηνπ θχθινπ, δειαδή κε ηελ εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο αληιίαο ζεξκφηεηαο. Ε ιχζε εμαζθαιίδεη κία ζεηξά απφ πιενλεθηήκαηα, ηα νπνία βνεζνχλ ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δσήο, ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Ιε ηε ρξήζε ηεο ζάιαζζαο, ε ζεξκνθξαζία ηεο νπνίαο ην θαινθαίξη δελ μεπεξλά ηνπο 20 βαζκνχο Ηειζίνπ, εμαζθαιίδεηαη κείσζε ηεο ειεθηξηθήο θαηαλάισζεο θαηά 40%. Γπηπιένλ, θαηαξγείηαη ε απφξξηςε ζεξκνχ αέξα ζηελ ήδε δεζηή αηκφζθαηξα, επεηδή ρξεζηκνπνηνχληαη πδξφςπθηνη θαη φρη αεξφςπθηνη ςχθηεο. Ναξάιιεια, ε απνξξηπηφκελε κέζσ ηεο ζάιαζζαο ζεξκφηεηα δεκηνπξγεί θπζηθνχο κεραληζκνχο εμάηκηζεο θαη εκπινπηηζκφ ηνπ μεξνχ αέξα κε πγξαζία. Ε πξσηνπνξηαθή απηή ηερλνινγία ζπκβάιιεη ζηε ζεξκηθή, ερεηηθή θαη αηζζεηηθή βειηίσζε ηνπ πεξηβάιινληνο ρψξνπ, αθνχ ηα πδξφςπθηα κεραλήκαηα ηνπνζεηνχληαη ζηα ππφγεηα θαη φρη ζηηο εμσηεξηθέο πιεπξέο ησλ θηηξίσλ. 25

33 Ηπςέιεο θαπζίκνπ Πν 1839 ήηαλ κηα ρξνληά ζηαζκφο γηα ηα ελεξγεηαθά πξάγκαηα. Πειείσο ζπκπησκαηηθά, εθείλε ηε ρξνληά, είρακε δχν ζεκαληηθέο αλαθαιχςεηο πνπ ζήκεξα ππφζρνληαη λα αιιάμνπλ ην κέιινλ ηνπ πιαλήηε καο. Γθείλε ηε ρξνληά, ν Becquerel αλαθάιππηε ην θσηνβνιηατθά θαηλφκελν, αλνίγνληαο ην δξφκν γηα ην πέξαζκα, ελάκηζε θαη πιένλ αηψλα κεηά, ζηελ ειηαθή επνρή. Πελ ίδηα ρξνληά, έλαο άιινο επηζηήκνλαο, ν Sir William Grove, θαηαζθεχαδε ηελ πξψηε θπςέιε θαπζίκνπ, ρσξίο λα θαληάδεηαη πσο, ε μεραζκέλε γηα δεθαεηίεο εθεχξεζή ηνπ, ζα ππνζρφηαλ ηελ νηθνλνκία ηνπ πδξνγφλνπ πνπ επαγγειίδνληαη ζήκεξα θπβεξλήζεηο, πεξηβαιινληνιφγνη θαη ελεξγεηαθνί πξνθήηεο. Ε θπςέιε θαπζίκνπ είλαη νπζηαζηηθά κηα ζπζθεπή κεηαηξνπήο ειεθηξνρεκηθήο ελέξγεηαο. Ε ιεηηνπξγία ηεο είλαη αληίζηξνθε απφ απηή κηαο ειεθηξνιπηηθήο κνλάδαο θαη πξνζνκνηάδεη ηελ ιεηηνπξγία κηαο κπαηαξίαο, κε ηελ δηαθνξά φηη δελ έρεη ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο εμάληιεζεο ηνπ θαπζίκνπ, κηα θαη ην θαχζηκν (πδξνγφλν) θαη ην νμεηδσηηθφ (αέξαο ή νμπγφλν) εηζάγνληαη ζπλερψο ζηελ άλνδν θαη ηελ θάζνδν θαη ηα πξντφληα (ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη λεξφ) απνκαθξχλνληαη. Ιπνξεί λα είλαη 2 ή 3 θνξέο πεξηζζφηεξν απνδνηηθή απφ κία κεραλή εζσηεξηθήο θαχζεο πνπ κεηαηξέπεη θαχζηκν ζε ηζρχ. Ιία θπςέιε θαπζίκνπ παξάγεη ειεθηξηζκφ, λεξφ θαη ζεξκφηεηα ρξεζηκνπνηψληαο ρεκηθφ θαχζηκν θαη νμπγφλν ηνπ αέξα. Πν ηδαληθφ θαχζηκν είλαη ην πδξνγφλν, αλ θαη νη θπςέιεο θαπζίκνπ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ κε πιεζψξα ρεκηθψλ θαπζίκσλ φπσο θπζηθφ αέξην, πγξαέξην, βελδίλε, λάθζα, πεηξέιαην, βηναέξην, κεζαλφιε, αηζαλφιε, αθφκε θαη κε πξηνλίδηα. Οηελ νπζία, αλεμάξηεηα απφ ην αξρηθφ θαχζηκν, κέζσ ελφο αλακνξθσηή πνπ απνκνλψλεη ην πδξνγφλν, είλαη ηειηθά ην ηειεπηαίν πνπ αληηδξά κε ην νμπγφλν (ζε θαζαξή κνξθή ή θαη ηνπ αέξα) θαη θάλεη ιεηηνπξγηθή ηελ θπςέιε θαπζίκνπ. (ΒΑΣΙΛΑΚΟΣ, 2007) Μη θπςέιεο θαπζίκνπ έρνπλ έλα αξηζκφ πιενλεθηεκάησλ φπσο: πςειή απνδνηηθφηεηα, ρακειέο εθπνκπέο, επθακςία ηνπνζέηεζεο, αμηνπηζηία, ρακειή 26

34 ζπληήξεζε, εμαηξεηηθή απφδνζε θφξησζεο ησλ εμαξηεκάησλ, εχθνιε ζπλαξκνιφγεζε θαη απνζπλαξκνιφγεζε. Θφγσ ησλ πςειφηεξσλ απνδφζεσλ θαη ησλ ρακειφηεξσλ ζεξκνθξαζηψλ νμείδσζεο ηνπ θαπζίκνπ, νη θπςέιεο θαπζίκνπ εθπέκπνπλ ιηγφηεξν δηνμείδην ηνπ άλζξαθα θαη νμείδηα ηνπ αδψηνπ αλά θηινβάη παξαγφκελεο ηζρχνο. Ηαη απφ ηελ ζηηγκή πνπ νη θπςέιεο θαπζίκνπ έρνπλ ιίγα θηλνχκελα κέξε (αληιίεο, αλεκηζηήξεο, θ.ιπ.), ν ζφξπβνο θαη νη δνλήζεηο είλαη αλεπαίζζεηα. Απηφ ηηο θάλεη πην πξνζηηέο γηα ηνπνζέηεζε ζε αζηηθέο θαη πεξηαζηηαθέο πεξηνρέο. Ε έιιεηςε θηλνχκελσλ κεξψλ ζπληειεί επίζεο ζε πςειή αμηνπηζηία. Έλα άιιν πιενλέθηεκα ησλ θπςειψλ θαπζίκνπ, είλαη φηη ε απνδνηηθφηεηα ηνπο απμάλεηαη ζε θαηαζηάζεηο θφξησζεο ησλ εμαξηεκάησλ, αληίζεηα κε ηηο ηνπξκπίλεο αεξίνπ θαη αηκνχ, αλεκηζηήξεο θαη ζπκπηεζηέο. Οήκεξα, παξφιε ηελ έληνλε θηινινγία πεξί θπςειψλ θαπζίκνπ θαη ηεο έιεπζεο ηεο νηθνλνκίαο ηνπ πδξνγφλνπ, ππάξρνπλ φιεο θη φιεο πεξί ηηο εθαξκνγέο ηεο ηερλνινγίαο απηήο ζ' φιν ηνλ θφζκν. Ναξφια απηά, ιίγνη αλαιπηέο δελ είλαη αηζηφδνμνη γηα ην κέιινλ απηήο ηεο ηερλνινγίαο. Οχκθσλα κε πξφζθαηεο εθηηκήζεηο, ν θχθινο εξγαζηψλ ηεο βηνκεραλίαο θπςειψλ θαπζίκνπ αλακέλεηαη λα εθηηλαρζεί απφ ηα 500 εθαη. δνιάξηα πνπ ήηαλ ην 2002, ζηα 12,5 δηο δνιάξηα ζε κηα δεθαεηία. Μη ΕΝΑ θξαηνχλ πξνο ην παξφλ ηα ζθήπηξα ζηελ αλάπηπμε ησλ δηαθφξσλ εθαξκνγψλ θπςειψλ θαπζίκνπ, κε δεχηεξε ηελ Ζαπσλία θαη ζρεηηθά θνληά ηεο ηελ ΓΓ. Μ κεγαιχηεξνο αξηζκφο ζπζηεκάησλ αθνξά θνξεηέο ζπζθεπέο κε θπςέιεο θαπζίκνπ θαη έπνληαη νη εθαξκνγέο κηθξψλ κνλάδσλ ειεθηξνπαξαγσγήο θαη ηέινο νη κεηαθνξέο. Πν θπζηθφ αέξην, ε κεζαλφιε θαη ην πδξνγφλν είλαη ηα πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελα θαχζηκα, ελψ θπξίαξρε ηερλνινγία είλαη απηή ηεο κεκβξάλεο αληαιιαγήο πξσηνλίσλ (PEM), κε δεχηεξε ζε αξηζκφ εθαξκνγψλ ηελ ηερλνινγία θπςειψλ θσζθνξηθνχ νμένο (PAFC). 27

35 Ιηθξέο νηθηαθέο θαη εκπνξηθέο κνλάδεο ειεθηξνπαξαγσγήο θαη ζπκπαξαγσγήο Νξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα πνπ αλακέλεηαη λα γλσξίζνπλ εληππσζηαθή αχμεζε ηα ρξφληα πνπ έξρνληαη. Οηα κέζα ηνπ 2003, ππήξραλ εγθαηεζηεκέλα πεξί ηα ηέηνηα ζπζηήκαηα ηζρχνο 0,5-10 KW. ξεζηκνπνηνχληαη γηα ειεθηξνπαξαγσγή θαη ζέξκαλζε ρψξσλ, αιιά θαη σο ζπζηήκαηα back-up ή αδηάιεηπηεο ιεηηνπξγίαο (UPS). Πα κηθξά νηθηαθά ζπζηήκαηα εθηηκάηαη φηη έρνπλ έλα ρξφλν σθέιηκεο ιεηηνπξγίαο πεξί ηηο ψξεο (5 ρξφληα) πξηλ ρξεηαζηνχλ αληαιιαθηηθά ψζηε λα κπνξνχλ λα ζπλερίζνπλ απξφζθνπηα ηε ιεηηνπξγία ηνπο. Ε θπξίαξρε ηερλνινγία είλαη πξνο ην παξφλ ε ΞΓΙ, αλ θαη ηα ηειεπηαία δχν ρξφληα άξρηζε λα ζεθψλεη θεθάιη θαη ε SOFC. Πν θπζηθφ αέξην παξακέλεη θη εδψ θπξίαξρν θαχζηκν, αλ θαη ππάξρνπλ θαη αξθεηέο εθαξκνγέο κε πγξαέξην ή κεζαλφιε. -Ηπςέιεο θαπζίκνπ ζηηο κεηαθνξέο Οηα ηέιε ηνπ 2003, εθηηκάηαη φηη ζα θπθινθνξνχλ δηεζλψο πεξί ηα 300 απηνθίλεηα κε θπςέιεο θαπζίκνπ, θπξίσο πξσηφηππα κνληέια απφ κηα πιεζψξα εηαηξηψλ πνπ ζηγά-ζηγά κπαίλνπλ δπλακηθά ζην παηρλίδη. Πα κνληέια πεξηιακβάλνπλ κηα επξεία γθάκα, απφ ειαθξά θνξηεγά θαη βαλ, σο ζεληάλ, SUV θαη εηδηθά νρήκαηα γηα γθνιθ θαη θαξη. Πν 2002, ε Honda θαη ε Toyota παξέδσζαλ ηα πξψηα νρήκαηα ζε πειάηεο ηνπο ζηελ Ηαιηθφξληα θαη ηελ Ζαπσλία, ελψ ζην παηρλίδη έρνπλ κπεη ε DaimlerChrysler, ε Nissan, ε Ford θαη ε General Motors. (ΒΑΣΙΛΑΚΟΣ, 2007) Μη θπςέιεο θαπζίκνπ ηερλνινγίαο ΞΓΙ θπξηαξρνχλ ζηελ αγνξά, κε θπξίαξρν θαχζηκν ην ζπκπηεζκέλν πδξνγφλν θαη δεπηεξεπφλησο ηε κεζαλφιε θαη ην πγξφ πδξνγφλν. Μη εθηηκήζεηο πνιιψλ αλαιπηψλ ζπγθιίλνπλ ζην ηη ηα νρήκαηα απηά ζα βξνπλ επξεία εθαξκνγή ζηελ αγνξά πεξί ην Οε φηη αθνξά ζηα ιεσθνξεία κε πδξνγφλν θαη θπςέιεο θαπζίκνπ, ηελ ηειεπηαία δεθαεηία θπθινθφξεζαλ κφιηο 31 πξσηφηππα, αλ θαη ην ελδηαθέξνλ αλαδσππξψζεθε κε έλα ζεκαληηθφ επξσπατθφ πξφγξακκα (CUTE Clean Urban Transport for Europe), ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ, αξρήο γελνκέλεο απφ ην 2003, ζα 28

36 δνθηκαζηνχλ 27 ιεσθνξεία ζε 9 επξσπατθέο πφιεηο (Ακβνχξγν, Άκζηεξληακ, Βαξθειψλε, Ιαδξίηε, Θνλδίλν, Θνπμεκβνχξγν, Νφξην, Οηνθρφικε θαη Οηνπηγάξδε). Ηαχζηκν πδξνγφλν Ννιχο θφζκνο ζεσξεί πσο ην πδξνγφλν είλαη έλα λέν, θαη γη' απηφ φρη ελ αθζνλία, θαχζηκν. Ηη φκσο, ηεξάζηηεο πνζφηεηεο πδξνγφλνπ παξάγνληαη θάζε ρξφλν (500 δηο θπβηθά κέηξα ην 2002) θπξίσο γηα βηνκεραληθή ρξήζε, ελψ νη ελεξγεηαθέο ρξήζεηο ηνπ πδξνγφλνπ απνηεινχλ πξνο ην παξφλ ειάρηζην πνζνζηφ. Ε βηνκεραλία ακκσλίαο θαηαλαιψλεη ην 50% ηνπ παξαγφκελνπ πδξνγφλνπ θαη ηα δηπιηζηήξηα ην 37%. Οεκαληηθέο θαηαλαιψζεηο έρεη θαη ε βηνκεραλία ηξνθίκσλ (πδξνγφλσζε ειαίσλ). Μη θπξηφηεξεο εκπνξηθέο κέζνδνη παξαγσγήο πδξνγφλνπ είλαη (101): ε αλακφξθσζε πδξνγνλαλζξάθσλ κε αηκφ, θπξίσο θπζηθνχ αεξίνπ (θφζηνο 5$/GJ). ε κεξηθή νμείδσζε αεξηνπνίεζε βαξέσλ πδξνγνλαλζξάθσλ ή θάξβνπλνπ (13 $/GJ) ε ειεθηξφιπζε ηνπ λεξνχ (12 $/GJ) Πν πδξνγφλν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί, εθηφο ησλ θπςειψλ θαπζίκνπ, ζαλ ελαιιαθηηθφ θαχζηκν ζε πιήζνο (θαηάιιεια ηξνπνπνηεκέλσλ) ηερλνινγηψλ θαχζεο φπσο θαηαιπηηθνχο θαπζηήξεο, ιέβεηεο αεξίνπ, αεξηνζηξφβηινπο θαη θηλεηήξεο εζσηεξηθήο θαχζεο. Ε θαχζε ηνπ πδξνγφλνπ παξάγεη λεξφ αιιά, ιφγσ ησλ πςειψλ ζεξκνθξαζηψλ θαχζεο, παξάγνληαη θαη νμείδηα ηνπ αδψηνπ. Πν πδξνγφλν πνπ παξάγεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο (ΑΝΓ) ζεσξείηαη σο ην ηδαληθφ θαχζηκν αθνχ ακβιχλεηαη νπζηαζηηθά ην πεξηβαιινληηθφ θφζηνο απφ ηελ παξαγσγή θαη ρξήζε ηνπ πδξνγφλνπ, φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη αηνιηθή ή ειηαθή ελέξγεηα. Ε κφλε έθιπζε ξχπσλ ππάξρεη θαηά ηελ θαηαζθεπή, κεηαθνξά θαη εγθαηάζηαζε ησλ ηερλνινγηψλ κεηαηξνπήο ηεο αηνιηθήο (αλεκνγελλήηξηεο) ή ειηαθήο ελέξγεηαο (θσηνβνιηατθά) θαη ίζσο ηεο ελέξγεηαο γηα 29

37 ηελ κεηαθνξά ηνπ πδξνγφλνπ. Γπίζεο ην πδξνγφλν δελ ζπκβάιιεη ζηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο, ελψ ηα πξντφληα ηεο θαχζεο ηνπ, δελ πεξηέρνπλ ζσκαηίδηα θαη πνιινχο απφ ηνπο επηθίλδπλνπο ξχπνπο πνπ ζπλνδεχνπλ ηα νξπθηά θαχζηκα. Έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα σο πξνο ην πδξνγφλν, πέξα απφ ην θφζηνο παξαγσγήο ηνπ, είλαη ε έιιεηςε ππνδνκήο γηα ηελ εχθνιε παξνρή ηνπ θαπζίκνπ ζηνπο θαηαλαισηέο. Βξαρππξφζεζκα, ρξήζε πδξνγφλνπ κπνξεί λα γίλεη ζηε βηνκεραλία θαη ηνλ νηθηαθφ ηνκέα πξνθεηκέλνπ λα γίλεηαη απνζήθεπζε ελέξγεηαο. Ιεζνπξφζεζκα, νη εθαξκνγέο κπνξνχλ λα επεθηαζνχλ ζηηο κεηαθνξέο. Νξνθεηκέλνπ φκσο λα επηηεπρζεί απηφ, ζα πξέπεη λα ππάξρεη εχθνινο, αζθαιήο θαη νηθνλνκηθφο ηξφπνο πξφζβαζεο ησλ θαηαλαισηψλ ζην θαχζηκν. Ε κεηάβαζε, απφ έλα επί ζεηξάο εηψλ ζχζηεκα ελέξγεηαο πνπ βαζίδεηαη θπξίσο ζην πεηξέιαην θαη ηα παξάγσγά ηνπ, ζε έλα πνπ ζα γίλεηαη ρξήζε πδξνγφλνπ, απαηηεί ρξφλν θαη γελλαία, δαπαλεξά βήκαηα απφ θπβεξλήζεηο, παξαγσγνχο θαη θαηαλαισηέο ελέξγεηαο. Μη πηζαλέο ιχζεηο γηα ηε δηαλνκή θαχζηκνπ πδξνγφλνπ είλαη νη παξαθάησ: i. Δηαλνκή ζε ηφπνπο αλεθνδηαζκνχ κε ρξήζε βπηηνθφξσλ απφ θεληξηθή κνλάδα παξαγσγήο. ii. Δηαλνκή ζε ηφπνπο αλεθνδηαζκνχ κε δίθηπν αγσγψλ απφ θεληξηθή κνλάδα παξαγσγήο. iii. Δηαλνκή θπζηθνχ αεξίνπ κε δίθηπν αγσγψλ ζηνπο ηφπνπο αλεθνδηαζκνχ φπνπ ζα γίλεηαη ηνπηθά ε αλακφξθσζε ζε πδξνγφλν. iv. Πνπηθή παξαγσγή πδξνγφλνπ κε ειεθηξφιπζε ρξεζηκνπνηψληαο είηε ην ειεθηξηθφ δίθηπν είηε ΑΝΓ. Ε επηινγή θάπνηαο απφ ηηο παξαπάλσ κεζφδνπο εμαξηάηαη απφ ην είδνο ηεο εθαξκνγήο. Πν θπξηφηεξν φκσο πξφβιεκα πξνθχπηεη ζηε ρξήζε πδξνγφλνπ ζηηο κεηαθνξέο, φπνπ γηα λα είλαη εθηθηή ε δηάδνζε ησλ νρεκάησλ πνπ θηλνχληαη κε ην λέν θαχζηκν ζα πξέπεη λα εγθαηαζηαζνχλ ζηνπο δξφκνπο ζηαζκνί 30

38 αλεθνδηαζκνχ. Γπίζεο, ε κεηάγγηζε ηνπ πδξνγφλνπ ζα πξέπεη λα γίλεηαη απνπζία αέξα, κε ρξήζε εηδηθήο βαιβίδαο πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζνχλ αηπρήκαηα ιφγσ ηεο κεγάιεο πηεηηθφηεηαο. Ήδε ζε θάπνηα κέξε ηνπ θφζκνπ (Ζζιαλδία, Γεξκαλία, ΕΝΑ) ππάξρνπλ θάπνηνη δνθηκαζηηθνί ζηαζκνί αλεθνδηαζκνχ νρεκάησλ πνπ θηλνχληαη κε πδξνγφλν Οπκπαξαγσγή θαη ζπκβαηηθά ζπζηήκαηα απνθεληξσκέλεο παξαγσγήο Κέεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο ζην ρψξν ησλ κηθξνζπζηεκάησλ ηζρχνο θαη ησλ ζπκβαηηθψλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ κε θαχζηκα νξπθηέο πξψηεο χιεο, αιιάδνπλ ην ηνπίν ζε φηη αθνξά ζηε κηθξήο θιίκαθαο απνθεληξσκέλε παξαγσγή θαη πξνζθέξνπλ λέεο επθαηξίεο γηα επηρεηξεκαηηθέο πξσηνβνπιίεο. Μη λέεο ηερλνινγίεο κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ ζηηο επηρεηξήζεηο ζπλερή παξνρή ηζρχνο (άλσ ησλ σξψλ εηεζίσο), δπλαηφηεηεο ζπκπαξαγσγήο, θάιπςε θνξηίσλ αηρκήο (κε ιεηηνπξγία ησλ ζπζηεκάησλ ψξεο εηεζίσο γηα νξζνινγηθνπνίεζε ηεο ρξήζεο θζελήο ελέξγεηαο), εθεδξηθή παξνρή ηζρχνο ζε πεξίπησζε δηαθνπψλ παξνρήο απφ ην δίθηπν, αιιά θαη ππνζηήξημε ηνπ ππάξρνληνο δηθηχνπ. Πα ζπζηήκαηα δηαλεκεκέλεο παξαγσγήο πνπ επηηεινχλ ην έξγν απηφ είλαη νη ζπκβαηηθέο παιηλδξνκηθέο κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο (ηζρχνο ζπλήζσο KW, κε θαχζηκν ληίδει, πξνπάλην, θπζηθφ αέξην ή βηνθαχζηκα), νη κίλη θαη κηθξνηνπξκπίλεο (κε θαχζηκν ζπλήζσο θπζηθφ αέξην ή πξνπάλην), νη βηνκεραληθνί ζηξφβηινη (ηζρχνο ζπλήζσο KW, κε θαχζηκν αέξην απφ αεξηνπνίεζε άλζξαθα, πδξνγνλαλζξάθσλ ή βηναέξην) θαη εμειηγκέλεο κεραλέο Stirling κε απνδφζεηο πνπ αγγίδνπλ ην 95% (γηα εθαξκνγέο ζπκπαξαγσγήο). Πα ζπζηήκαηα ζπλδπαζκέλεο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο (ΟΕΘ -γλσζηή θαη σο ζπκπαξαγσγή) παξάγνπλ ηαπηφρξνλα ειεθηξηθή (ή/θαη κεραληθή) θαη ζεξκηθή ελέξγεηα ζε έλα εληαίν, νινθιεξσκέλν ζχζηεκα. Απηφ 31

39 έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηελ θνηλή πξαθηηθή, φπνπ ε ειεθηξηθή ελέξγεηα παξάγεηαη ζε έλα θεληξηθφ ζηαζκφ, ελψ ρξεζηκνπνηείηαη επηηφπηνο εμνπιηζκφο ζέξκαλζεο θαη ςχμεο γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ζε κε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Ε ζεξκηθή ελέξγεηα πνπ αλαθηάηαη ζε έλα ζχζηεκα ΟΕΘ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε ζέξκαλζε ή ςχμε ζηε βηνκεραλία ή ηα θηίξηα. Γπεηδή ε ΟΕΘ εθκεηαιιεχεηαη ηε ζεξκφηεηα πνπ ζε άιιε πεξίπησζε ζα ραλφηαλ θαηά ηε ζπκβαηηθή δηαθξηηή παξαγσγή ειεθηξηθήο ή κεραληθήο ελέξγεηαο, ε ζπλνιηθή απφδνζε απηψλ ησλ νινθιεξσκέλσλ ζπζηεκάησλ είλαη πνιχ κεγαιχηεξε απφ απηή ησλ κεκνλσκέλσλ ζπζηεκάησλ. Ε ΟΕΘ δελ απνηειεί κηα ζπγθεθξηκέλε ηερλνινγία αιιά πεξηζζφηεξν κηα εθαξκνγή ηερλνινγηψλ γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ζέξκαλζεο ή/θαη ςχμεο, θαζψο θαη γηα κεραληθή ή/θαη ειεθηξηθή ελέξγεηα ησλ ηειηθψλ θαηαλαισηψλ. Θφγσ ησλ πξφζθαησλ ηερλνινγηθψλ εμειίμεσλ, έρνπλ αλαπηπρζεί λέεο δηαηάμεηο ησλ ζπζηεκάησλ ΟΕΘ πνπ ηα θαζηζηνχλ νηθνλνκηθά ζπκθέξνληα ζε έλα επξχηεξν θάζκα εθαξκνγψλ. Μη λέεο γεληέο ησλ ζηξνβίισλ, θπςειψλ θαπζίκνπ θαη παιηλδξνκηθψλ κεραλψλ ζπληζηνχλ ην απνηέιεζκα εληαηηθήο θαη ζπλδπαζκέλεο έξεπλαο, αλάπηπμεο θαη επίδεημεο, ηφζν απφ ηλζηηηνχηα φζν θαη απφ ηε βηνκεραλία. Πα πξνεγκέλα πιηθά έρνπλ απμήζεη ζεκαληηθά ηελ απνδνηηθφηεηα θαη ηελ αμηνπηζηία ηνπ εμνπιηζκνχ, κεηψλνληαο ηαπηφρξνλα ηα θφζηε θαη ηηο εθπνκπέο ξχπσλ. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Δεδνκέλσλ ησλ αληζνξξνπηψλ πνπ παξαηεξνχληαη ζε επξσπατθφ επίπεδν ζε φηη αθνξά ζηελ αλάπηπμε ηεο ζπκπαξαγσγήο (πνζνζηά ηεο ηάμεο ηνπ 50% ζε νξηζκέλεο ρψξεο, π.ρ. Δαλία, Φηλιαλδία, Μιιαλδία, θαη κφιηο θνληά ζην 2% ζε άιιεο, π.ρ. Γιιάδα), αιιά θαη ησλ ζεκαληηθψλ πεξηβαιινληηθψλ σθειεκάησλ, ε ΓΓ πξνζαξκφδεη ηε ζρεηηθή λνκνζεζία κε ζηφρν λα εληζρχζεη ηε ζπκπαξαγσγή. Ε λέα θνηλνηηθή νδεγία γηα ηε ζπκπαξαγσγή ηζρχεη απφ ην 2004 θαη ν πνιηηηθφο ζηφρνο ηεο ΓΓ είλαη λα επηηεπρζεί ειάρηζην πνζνζηφ ζπκπαξαγσγήο 18% σο ην Πν ελδηαθέξνλ είλαη φηη ε ζπκπαξαγσγή κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε φιεο ηηο θιίκαθεο (απφ ηηο κεγάιεο κνλάδεο ειεθηξνπαξαγσγήο σο ην επίπεδν ηεο 32

40 επηρείξεζεο, ηνπ θηηξίνπ ή ηνπ λνηθνθπξηνχ) θαη αθνξά ζε πνιιέο δηαθνξεηηθέο κεηαμχ ηνπο ηερλνινγίεο (ζπκπαξαγσγή κε πδξνγνλάλζξαθεο, βηνθαχζηκα, θ.ιπ.). Ε ζεξκφηεηα πνπ αλαθηάηαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα βηνκεραληθέο εθαξκνγέο, αγξνηηθέο ρξήζεηο, ζέξκαλζε ρψξσλ, θ.α. Οεκεησηένλ φηη, ζηελ θνηλνηηθή νδεγία 2002/91 ζρεηηθά κε ηε ζπλνιηθή ελεξγεηαθή απφδνζε ησλ θηηξίσλ, πξνβιέπεηαη ε ππνρξέσζε ησλ θξαηψλ κειψλ λα δηαζθαιίδνπλ φηη πξηλ απφ ηελ αλέγεξζε λέσλ θηηξίσλ κε εκβαδφλ άλσ ησλ 1000 m 2 ζα κειεηάηαη ε ηερληθή, νηθνινγηθή θαη νηθνλνκηθή εθαξκνζηκφηεηα ελαιιαθηηθψλ ζπζηεκάησλ φπσο ε ζπλδπαζκέλε παξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ. Οηελ Γιιάδα, ηα θφζηε επέλδπζεο ζε κνλάδεο ζπκπαξαγσγήο εθηηκψληαη ζε επξψ/kwe γηα ζπζηήκαηα κε θαχζηκν πδξνγνλάλζξαθεο, ελψ αλ πξφθεηηαη γηα ζπκπαξαγσγή κε βηνκάδα ζε επξψ/kwe Γμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο Απνηειεί αλακθίβνια ηελ εμππλφηεξε επηινγή γηα κηα επηρείξεζε αλεμάξηεηα απφ ην κέγεζφο ηεο. Γίηε αλαθεξφκαζηε ζε κία βηνκεραλία είηε ζε κηα κηθξή πξνζσπηθή επηρείξεζε, ηα πεξηζψξηα γηα νξζνινγηθφηεξε ρξήζε ηεο ελέξγεηαο θαη εμνηθνλφκεζε είλαη κεγάια, αθνχ ε ειιεληθή νηθνλνκία παξνπζηάδεη πνιχ πςειή ελεξγεηαθή έληαζε. Οε φηη αθνξά ηε βηνκεραλία, ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο κπνξεί λα επηηεπρζεί είηε κε ηε κνξθή επεκβάζεσλ ζε ζπγθεθξηκέλεο βηνκεραληθέο δηεξγαζίεο, είηε ππφ κνξθή γεληθψλ παξεκβάζεσλ θνηλψλ γηα φινπο ηνπο θιάδνπο ηεο βηνκεραλίαο (π.ρ. παξεκβάζεηο ζην ιεβεηνζηάζην, ηε δηαλνκή αηκνχ, ηνπο θνχξλνπο, ηελ παξαγσγή θαη δηαλνκή δεζηνχ λεξνχ, ηε ρξήζε ειεθηξηζκνχ, ηε βηνκεραληθή ςχμε, ην θσηηζκφ, ηε ζέξκαλζε θαη ηνλ θιηκαηηζκφ, ην θέιπθνο ησλ θηηξίσλ θαη ηα κεηαθνξηθά κέζα ηεο επηρείξεζεο θαηά πεξίπησζε). Οε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο, ε νξζνινγηθή ελεξγεηαθή δηαρείξηζε πξνυπνζέηεη έλα αθξηβέο πξφγξακκα ελεξγεηαθνχ ειέγρνπ. Γθηφο απφ ηηο ηαθηέο ελεξγεηαθέο επηζεσξήζεηο, 33

41 απαηηείηαη ε δεκηνπξγία ελφο αξρείνπ ελεξγεηαθψλ θαηαλαιψζεσλ θαη ε ζπλερήο ελεκέξσζή ηνπ, ε ζχληαμε ηαθηψλ ελεξγεηαθψλ εθζέζεσλ πξνο ηε δηνίθεζε, ε ξχζκηζε θαη ζπληήξεζε ησλ κεραλεκάησλ θαη εγθαηαζηάζεσλ κε βάζε ηηο πξνδηαγξαθέο θαη ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη ζέζεη ε επηρείξεζε, θαη θπζηθά ε ελεκέξσζε, εθπαίδεπζε θαη ζπκκεηνρή ηνπ πξνζσπηθνχ. Ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ζε έλα θηίξην κπνξεί λα επηηεπρζεί κε: - ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζεξκηθψλ - ςπθηηθψλ θνξηίσλ ηνπ θηηξίνπ, - ηελ εθκεηάιιεπζε παζεηηθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ ζέξκαλζεο θαη ηερληθψλ ή θαη ζπζηεκάησλ θπζηθνχπβξηδηθνχ δξνζηζκνχ θαη θιηκαηηζκνχ - ςχμεο, - ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ θπζηθνχ θσηηζκνχ, θαη - ηε ζσζηή επηινγή, εγθαηάζηαζε, ιεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε ησλ ζπκβαηηθψλ ζπζηεκάησλ. Ε κεγαιχηεξε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο πξνθχπηεη απφ ην ζσζηφ θαη νξζνινγηθφ ζρεδηαζκφ ζε φηη αθνξά ηε ρσξνζέηεζε θαη ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηνπ θηηξίνπ, ην κέγεζνο, ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ θαη ηε ζέζε ησλ αλνηγκάησλ, θαζψο θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ θειχθνπο (ζεξκνκφλσζε, αλεκνπξνζηαζία θαη ειηνπξνζηαζία). ηαλ ην άκεζν θέξδνο (λφηηα αλνίγκαηα) είλαη κεγάιεο επηθάλεηαο θαη δελ ζπλνδεχεηαη απφ επαξθή λπρηεξηλή κφλσζε, κπνξεί λα έρνπκε αξλεηηθά απνηειέζκαηα θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ρεηκψλα ιφγσ κεγάισλ ζεξκηθψλ απσιεηψλ ηε λχρηα. Μ θπζηθφο δξνζηζκφο κε δηακπεξή αεξηζκφ θαη άιιεο ηερληθέο ελδείθλπηαη γηα φιεο ηηο θιηκαηηθέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, ζπκβάιινληαο ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο γηα ςχμε (έσο θαη 100% γηα θηίξηα ζηηο βφξεηεο θιηκαηηθέο πεξηνρέο). Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ εθαξκνγή ηερληθψλ θπζηθνχ δξνζηζκνχ απνηειεί ε ειηνπξνζηαζία ηνπ θηηξίνπ, ελψ ν λπρηεξηλφο αεξηζκφο πξνηείλεηαη ηφζν ζε θηίξηα θαηνηθίαο φζν θαη γηα ρξήζεηο θηηξίσλ ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα. Νέξαλ ησλ παζεηηθψλ ζπζηεκάησλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, πνιιά κπνξνχλ λα γίλνπλ θαη ζηνλ εμνπιηζκφ ηνπ θηηξίνπ (παιαηνχ ή λένπ) πξνθεηκέλνπ λα κεησζνχλ νη αλάγθεο ηνπ ζε ελέξγεηα θαη λα βειηησζεί ε πεξηβαιινληηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ. Αλαθέξνπκε επηγξακκαηηθά: 34

42 Παθηηθή ζπληήξεζε ηνπ ιέβεηα Αληηθαηάζηαζε ιέβεηα πεηξειαίνπ κε ιέβεηα θπζηθνχ αεξίνπ ή βηνκάδαο Οσζηή κφλσζε Δηπιά παινζηάζηα (θπξίσο ζηηο βφξεηεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο) ή παινζηάζηα ρακειήο εθπεκςηκφηεηαο (low-e) Γμσηεξηθή ζθίαζε Αμηνπνίεζε ηνπ θπζηθνχ δξνζηζκνχ θαη ηνπ λπρηεξηλνχ αεξηζκνχ ηνπ θηηξίνπ Πνπνζέηεζε ζπζηήκαηνο ελεξγεηαθνχ ειέγρνπ ησλ θηηξίσλ BMS. Πν ζχζηεκα BMS είλαη έλα ζχζηεκα απηνκάηνπ έιεγρνπ πνπ ξπζκίδεη ηε ζέξκαλζε, ηνλ δξνζηζκφ, ηνλ αεξηζκφ θαζψο θαη ηνλ θσηηζκφ ελφο θηηξίνπ, ψζηε λα επηηπγράλεηαη πάληνηε ε ειάρηζηε ελεξγεηαθή θαηαλάισζε θαη ηαπηφρξνλα ηα βέιηηζηα επίπεδα ζεξκηθήο θαη νπηηθήο άλεζεο. Πνπνζέηεζε ζεξκνζηαηηθψλ δηαθνπηψλ γηα ξχζκηζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θάζε δσκαηίνπ αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ξήζε θσηηζηηθψλ κέζσλ ρακειήο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο -Γπηινγή ειεθηξηθψλ - ειεθηξνληθψλ ζπζθεπψλ ρακειήο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο - ξήζε ειηαθψλ ζπζηεκάησλ γηα δεζηφ λεξφ ρξήζεο (ειηαθνί ζεξκνζίθσλεο), ζέξκαλζε θαη θιηκαηηζκφ ή θαη ειεθηξνπαξαγσγή (κε θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα). Πα ελεξγεηαθά ζέκαηα θαη, θπξίσο, ε ζρέζε ηεο παξαγσγήο θαη ρξήζεο ελέξγεηαο κε ην πεξηβάιινλ, απνηεινχλ πιένλ αληηθείκελν ζπδεηήζεσλ θαη πξνβιεκαηηζκψλ, φρη κφλν γηα ην ρψξν ησλ επηζηεκφλσλ θαη ησλ πνιηηηθψλ, αιιά, θαη απηφ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ, θαη γηα ην ρψξν ησλ επηρεηξήζεσλ θαη θαη' επέθηαζε γηα φιε ηελ θνηλσλία. Πν ηνπίν αιιάδεη άξδελ. Κέα δεδνκέλα αλαηξέπνπλ ζπλήζεηεο θαη πξαθηηθέο δεθαεηηψλ, ην πνιηηηθφ θαη ζεζκηθφ πιαίζην αλαδνκείηαη εθ λένπ ιακβάλνληαο ππ' φςηλ ηνπ ηηο πεξηβαιινληηθέο θαη θνηλσληθέο «εμσηεξηθφηεηεο» πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ παξαγσγή ηεο ελέξγεηαο, ελψ λέεο, θαζαξέο θαη πνιιά ππνζρφκελεο ηερλνινγίεο θάλνπλ δπλακηθά ηελ εκθάληζή ηνπο, κε ην θηιφδνμν ζηφρν λα εθηνπίζνπλ ηα παξαδνζηαθά ξππνγφλα 35

43 θαχζηκα θαη λα καο νδεγήζνπλ ζηελ «επνρή ηνπ ήιηνπ» θαη ζηελ «νηθνλνκία ηνπ πδξνγφλνπ». Οε πεξηφδνπο κεγάισλ θαη ξηδηθψλ αιιαγψλ, πνιινί είλαη απηνί πνπ αληηδξνχλ ακπλφκελνη θαη ζσξαθηζκέλνη απέλαληη ζην λέν θαη άγλσζην. Ιηα ηέηνηα αληίδξαζε ζα ήηαλ φκσο ιαζεκέλε, θπξίσο γηα ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θφζκν, ν νπνίνο ζην θχκα απηφ ησλ αιιαγψλ, ζα πξέπεη λα αλαδεηήζεη λέεο πξννπηηθέο, λέεο πξνθιήζεηο, αιιά θαη λέεο επθαηξίεο γηα επελδχζεηο ζε θαηλνηφκεο ηερλνινγίεο, πξντφληα θαη εθαξκνγέο. Οε ηειηθή αλάιπζε, ε ελεξγεηαθή δηάζηαζε ηεο νηθνλνκίαο απνηειεί κία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο ζπληζηψζεο πνπ ζα θξίλνπλ αλ ν πιαλήηεο καο ζα αθνινπζήζεη ηνπο δξφκνπο ηεο αεηθνξίαο ηα επφκελα ρξφληα ή ζα ππνζηεί ηηο ζπλέπεηεο ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ θαη ηεο αγθχισζεο ζηηο ζπλήζεηεο ηνπ παξειζφληνο. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) 36

44 Ηεθάιαην 2 ν 2. Μη ΑΝΓ θαη νη εθαξκνγή ηνπο ζηνλ ηνπξηζηηθό ηνκέα 2.1. Ε ζπκκεηνρή ησλ Αλαλεώζηκσλ Νεγώλ Γλέξγεηαο ζηα Γιιεληθά Λελνδνρεία. Ε ζπκκεηνρή ησλ Αλαλεψζηκσλ Νεγψλ Γλέξγεηαο ζηα Γιιεληθά Λελνδνρεία, ζχκθσλα κε ηελ ΗΑΝΓ είλαη κφιηο 2%, ελψ ζηηο αληίζηνηρεο κνλάδεο ησλ κεζνγεηαθψλ ρσξψλ θηάλεη ην 7%. Πν 3-4% ησλ μελνδφρσλ είλαη πιεξνθνξεκέλνη γηα ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, ελψ παξαηεξείηαη φηη, ζηα πνιπηειή μελνδνρεία ε ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο είλαη ζε πνιχ πςειφηεξν πνζνζηφ ζε ζρέζε κε ηα μελνδνρεία ησλ ρακειφηεξσλ θαηεγνξηψλ. Απηφ κπνξεί λα απνδνζεί ζην γεγνλφο φηη ηα μελνδνρεία απηά δηαζέηνπλ θαηάιιεια εθπαηδεπκέλν επηζηεκνληθφ πξνζσπηθφ θαη κεραληθνχο. Αθφκα θαη ην θπζηθφ αέξην δελ έρεη δηεηζδχζεη ζηα μελνδνρεία ηεο Γιιάδαο, ελψ ζηηο ππφινηπεο κεζνγεηαθέο ρψξεο ην πνζνζηφ είλαη ηεο ηάμεο ηνπ 6%. Αμηνζεκείσην είλαη φηη ελψ ππάξρεη επξεία πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ηα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα πνπ αγγίδεη ζρεδφλ ην 100%, ε ρξήζε ηνπο θζάλεη κφλν 40%. Πν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα, φπνπ ε πιεξνθφξεζε είλαη πεξίπνπ 20%, αιιά ε ρξήζε ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ δελ μεπεξλά ην 2%, ελψ γηα ηα βηνθιηκαηηθά ζπζηήκαηα ν βαζκφο πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηελ ηερλνινγία απηή είλαη 10%, αιιά κφλν ην 2% ησλ εξσηεζέλησλ ρξεζηκνπνηνχλ ηα ζπζηήκαηα απηά. Ε θαζπζηέξεζε νθείιεηαη ζηελ έιιεηςε ππνδνκψλ ζηα δίθηπα κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηδηαίηεξα ζε πεξηνρέο φπσο ε Ηξήηε θαη ε Γχβνηα φπνπ ππάξρεη πςειφ δπλακηθφ αηνιηθήο ελέξγεηαο. Ε αδεηνδνηηθέο δηαδηθαζίεο είλαη ρξνλνβφξεο θαη απνηεινχλ ηξνρνπέδε γηα ηνλ επελδπηή. Μη ηνπηθέο αληηδξάζεηο ζπλήζσο είλαη έληνλεο ιφγσ έιιεηςεο πιεξνθφξεζεο αιιά θαη ιφγσ έιιεηςεο ελφο νξγαλσκέλνπ ζρεδίνπ ρσξνηαμηθνχ θαη πεξηβαιινληηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ. 37

45 Ε Γθαξκνγή ησλ ΑΝΓ ζηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο. Πα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο ζηελ Γιιάδα, θαζηζηνχλ επηηαθηηθή ηελ αλάγθε ιήςεο κέηξσλ γηα ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ζε μελνδνρεία. Μη ζρεηηθέο επεκβάζεηο κπνξνχλ λα εληαρζνχλ ζηα πιαίζηα ηεο γεληθφηεξεο αλαθαίληζεο ελφο μελνδνρείνπ, ε νπνία είλαη αλαγθαία αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξνχληαη πςειήο πνηφηεηαο ππεξεζίεο, φπσο επηβάιιεη ν αληαγσληζκφο ζην ρψξν απηφ. Αθφκα κπνξνχλ λα ιεθζνχλ ππφςε θαηά ηνλ αξρηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ θηηξίνπ κηαο μελνδνρεηαθήο κνλάδαο. Ε εθαξκνγή ησλ ΑΝΓ ζηηο ήδε ππάξρνπζεο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κε ηελ πινπνίεζε πρότσπων θαη θαηλνηνκηθψλ εγθαηαζηάζεσλ Αλαλεψζηκσλ Νεγψλ Γλέξγεηαο. Ε επέλδπζε ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο ζα επηθέξεη γξήγνξε απφζβεζε κε ηελ άκεζε εμνηθνλφκεζεο ηεο ελέξγεηαο, κέζσ ελεξγεηαθήο δηαρείξηζεο ηνπ κεραλνζηαζίνπ, θαη ησλ δσκαηίσλ. Ε ππνθαηάζηαζε ηεο ζπκβαηηθήο ελέξγεηαο θαη ε αλάπηπμε ελφο ζπζηήκαηνο ελνπνίεζεο, απηνκαηηζκνχ θαη εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο ζηελ ςχμε/ζέξκαλζε, ζηνλ εμαεξηζκφο, ζηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα γηα θνπδίλεο, πιπληήξηα θαη ζηελ δηαρείξηζε ηεο κεγίζηεο δήηεζεο ηζρχνο, ζα κεηψζεη πνιχ ην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο ηεο επηρείξεζεο Πν ζύζηεκα ελεξγεηαθήο δηαρείξηζεο ησλ μελνδνρείσλ. Έλα ζχζηεκα ελεξγεηαθήο δηαρείξηζεο μελνδνρείσλ, γηα ηελ επίηεπμε κεγάιεο θιίκαθαο εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κε κηα ζχγρξνλε ζηξαηεγηθή δηαρείξηζεο ειέγρνπ δσκαηίνπ εμαξηψκελε απφ ηηο θξαηήζεηο ησλ πειαηψλ. Μ πειάηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα ξπζκίζεη ηε ζεξκνθξαζία κέζα ζε θάπνηα φξηα, π.ρ βαζκνχο Ηειζίνπ. ηαλ ην δσκάηην δελ είλαη λνηθηαζκέλν, ε ζεξκνθξαζία κπνξεί λα είλαη 1-2 βαζκνχο ρακειφηεξα ην ρεηκψλα ή πςειφηεξα ην θαινθαίξη. Γηα έλα κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα θαηά ηε 38

46 δηάξθεηα ηεο λχρηαο, ε ζεξκνθξαζία κπνξεί λα κεηψλεηαη ην ρεηκψλα θαη λα απμάλεηαη ην θαινθαίξη 1-2 βαζκνχο Ηειζίνπ. Οεκεηψλεηαη φηη γηα θάζε βαζκφ Ηειζίνπ, επηηπγράλεηαη 6-10% εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο. Μη θξαηήζεηο ησλ πειαηψλ άιισζηε ζα θαζνδεγνχλ ηελ ζηξαηεγηθή δηαρείξηζεο ελέξγεηαο ησλ δσκαηίσλ. Ιηα άιιε ζηξαηεγηθή είλαη απηή ηνπ πεξηνξηζκνχ ηεο κεγίζηεο δήηεζεο θνξηίνπ ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε ηελ νινθιεξσκέλε δηαρείξηζεο ηνπ κεραλνζηαζίνπ ησλ μελνδνρείσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ θεληξηθψλ θιηκαηηζηηθψλ κνλάδσλ. Πνλίδεηαη φηη ν ζπλδπαζκφο ηεο ζηξαηεγηθήο αηρκήο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ζηξαηεγηθή ησλ δσκαηίσλ κπνξεί λα επηηχρεη εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, 20-25% ζηνλ θιηκαηηζκφ. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Ε ρξήζε Α.Ν.Γ. ζηα μελνδνρεία. Ε ρξήζε ΑΝΓ κπνξεί λα γίλεη κε ηελ βνήζεηα ηεο ειηαθήο, ηεο αηνιηθήο, ηεο πδξνειεθηξηθήο θαη ηεο γεσζεξκηθήο,. Ε ειηαθή αθηηλνβνιία ρξεζηκνπνηείηαη ηφζν γηα ηελ ζέξκαλζε ησλ θηηξίσλ κε άκεζν ή έκκεζν ηξφπν θαη κε ηε ρξήζε ελεξγεηηθψλ ή θαη παζεηηθψλ ζπζηεκάησλ. Ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κπνξεί λα γίλεη κε ηε ρξεζηκνπνίεζε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ηα νπνία κεηαηξέπνπλ απεπζείαο ηελ ειηαθή ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή θαη κε ηα ειηαθά ζεξκηθά ζπζηήκαηα ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα γηα λα ζεξκάλνπλ πγξφ ην νπνίν παξάγεη αηκφ θαη ηξνθνδνηεί κηα ηνπξκπίλα θαη κηα γελλήηξηα. Ε αηνιηθή ελέξγεηα παξέρεη δπλακηθφ γηα κεγάιεο θιίκαθαο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε ηε ρξήζε αλεκνγελλεηξηψλ. Ε θαηαζθεπή πνιιψλ αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ Γιιάδα, βνεζά ηελ ρξεζηκνπνίεζε απηήο ηεο κνξθήο ελέξγεηαο. Οηα πδξνειεθηξηθά έξγα ε ελέξγεηα απνδίδεηαη απφ ηελ πηψζε ηνπ λεξνχ ε νπνία κεηαηξέπεηαη ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα κε ηελ βνήζεηα κηαο ηνπξκπίλαο. 39

47 Πα γεσζεξκηθά ζπζηήκαηα εθκεηαιιεχνληαη ηε ζηαζεξή ζεξκνθξαζία ηεο γεο γηα λα αληιήζνπλ ελέξγεηα απφ απηή θαη λα ζεξκάλνπλ ή γηα λα απνβάιινπλ ζεξκφηεηα ζε απηή θαη λα ςχμνπλ ην θηίξην. Μη ζσιήλεο απηνί απιψλνληαη ζε ραληάθηα φπνπ ππάξρεη δηαζέζηκε ειεχζεξε έθηαζε νηθνπέδνπ ή ζε πνιιαπιέο θάζεηεο γεσηξήζεηο φπνπ ππάξρεη πεξηνξηζκέλε ή βξαρψδεο έθηαζε. Ε γεσζεξκηθή αληιία ρξεζηκνπνηεί ηε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνχ θαη κε ηε βνήζεηα δηθηχνπ ηελ κεηαθέξεη ζην ρψξν. Πν δίθηπν ζσιελψζεσλ κέζα ζην νπνίν ππάξρεη λεξφ θαη νλνκάδεηαη γεσζεξκηθφο ελαιιάθηεο θιεηζηνχ θπθιψκαηνο. Αληί γηα ην δίθηπν ζσιελψζεσλ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηπρφλ ππφγεηα χδαηα, κηα κηθξή ιίκλε ή αθφκα θαη ε ζάιαζζα. Γηα κεγάιεο εγθαηαζηάζεηο -φπσο κία μελνδνρεηαθή εγθαηάζηαζε- ε απαξαίηεηε παξνρή ελφο πδξνθφξνπ νξίδνληα είλαη αξθεηά κεγάιε, κε απνηέιεζκα αξθεηά κεγάινο αξηζκφο πδξνθνξηψλ λα είλαη αλεπαξθήο. Απνδεηθλχεηαη φκσο φηη, απηή ε παξάκεηξνο δελ απνηειεί θξηηήξην θξαγκνχ θαη απνζηψπεζεο ελφο αλνηθηνχ θπθιψκαηφο φηαλ ε εγθαηάζηαζε απηή βξίζθεηαη θνληά ζηε ζάιαζζα θαη φηαλ ηα γεσινγηθά θαη πδξνγεσινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηνρήο επηηξέπνπλ ηελ αλάιεςε ηνπ ππφγεηνπ πθάικπξνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα. Οηελ πεξίπησζε απηή, ν γεσζεξκηθφο ελαιιάθηεο νλνκάδεηαη αλνηθηνχ θπθιψκαηνο. Απφ ην δίθηπν ηνπ γεσζεξκηθνχ ελαιιάθηε - ζε ζηαζεξή ζεξκνθξαζία- θηάλεη ζηελ αληιία ζεξκφηεηαο ην λεξφ θαη ρξεζηκνπνηείηαη είηε γηα λα απμήζεη ηε ζεξκνθξαζία ηνπ θηηξίνπ είηε γηα λα ηε κεηψζεη. Έλα αθφκα δίθηπν ζσιελψζεσλ (ελδνδαπέδην, επηηνίρην, ή κέζσ ζεξκαληηθψλ ζσκάησλ), πνπ "ηξέρεη" κέζα ζην δίθηπν, απνδίδεη ή παξαιακβάλεη ζεξκφηεηα. Πα νηθνλνκηθά νθέιε πξνέξρνληαη ηφζν απφ ηε ζέξκαλζε φζν θαη απφ ηε ςχμε. Τζηφζν, ηα κεγαιχηεξα νηθνλνκηθά νθέιε πξνέξρνληαη απφ ηε ζέξκαλζε ηνπ θηηξίνπ. Πα θέξδε απφ ηε ιεηηνπξγία ηεο γεσζεξκηθή εγθαηάζηαζε εθηηκψληαη κεηαμχ 55-67% ζηε ζέξκαλζε, ελψ φζνλ αθνξά ηε πεξίπησζε ηεο ςχμεο απφ 20-35%. Πέινο, κία γεσζεξκηθή εγθαηάζηαζε απνηειεί κία αθξηβφηεξε επέλδπζε αιιά 40

48 ηελ νηθνλνκηθφηεξε απφ φιεο ζηελ ιεηηνπξγία ηεο. Ε ρξνληθή δηάξθεηα απφζβεζεο ηεο αξρηθήο επέλδπζεο εμαξηάηαη απφ ηηο ζπλνιηθέο ψξεο ρξήζεηο θαη ην κέγεζνο ηεο εγθαηάζηαζεο. Ε εθαξκνγή ησλ ΑΝΓ ζηα μελνδνρεία επηβάιεη ηελ ρξεζηκνπνίεζε ρξεκαηννηθνλνκηθψλ κνληέισλ γηα ηε βέιηηζηε ρξήζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, κέζσ ηνπ δηαιφγνπ παξαγσγνχ ελέξγεηαο θαη μελνδφρνπ. Ηάηη ηέηνην ζα επηθέξεη θεξδνθφξεο ζπκθσλίεο θαη ζα επηηξέπεη ηνλ ζπλερή έιεγρν ηεο ζχγθξηζεο ηεο ελεξγεηαθήο παξαγσγήο κε ηελ νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα απηήο. Μη ΑΝΓ είλαη αλεμάληιεηεο πεγέο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε απνηέιεζκα λα νδεγνχλ ζε απεμάξηεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ απφ ηηο εηζαγφκελεο θαη αληηνηθνλνκηθέο πεγέο ελέξγεηαο φπσο είλαη ην πεηξέιαην. Παπηφρξνλα κε ηελ ρξήζε ησλ ΑΝΓ ζπλεηζθέξεη ε ηνπξηζηηθή βηνκεραλία ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ζπκβάιινληαο ζηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο θαη ηεο ηνπηθήο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Γπίζεο ζπκβάιεη ζηελ κείσζε εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ζπλεηζθέξνληαο δπλακηθά ζηνλ ζηφρν πνπ έρεη ζέζε ε Γ.Γ. ζηελ Γιιάδα, γηα κείσζε ησλ εθπνκπψλ. Αθφκα απμάλεηαη ε αληαγσληζηηθφηεηα, κεηά ηελ πιήξε απειεπζέξσζε αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε απνηέιεζκα λα απμάλεηαη ην εηζφδεκα ησλ αλαπηπζζνκέλσλ πεξηθεξεηψλ απφ ηελ εηζξνή θεθαιαίσλ επελδπηψλ θαη ηεο επηδφηεζεο απφ Γ.Γ., δεκηνπξγψληαο ζεηηθφ θιίκα, κε επεξγεηηθά απνηειέζκαηα γηα ηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν ηεο Γιιάδαο Λελνδνρεηαθόο βηνθιηκαηηθόο ζρεδηαζκόο. Έλα βηνθιηκαηηθφ θηίξην μελνδνρείνπ κπνξεί λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ θαηά 70%-80%, εάλ ζρεδηαζηεί, πξνζαλαηνιηζηεί ζσζηά θαη θαηαζθεπαζηεί ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο θαη ηεο νηθνινγηθήο δφκεζεο. Μ ζρεδηαζκφ ηνπ μελνδνρείνπ πξέπεη λα γίλεηαη κε γλψκνλα ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηνπ θηηξίνπ ζε ζρέζε κε ηνλ ήιην (ρεηκσληάηηθν θαη θαινθαηξηλφ) αιιά θαη κε ηνπο επηθξαηνχληεο αλέκνπο. Μη βαζηθέο αξρέο ηνπ 41

49 ζρεδηαζκνχ είλαη ην θηίξην λα ιεηηνπξγεί σο θπζηθφο ζπιιέθηεο ην ρεηκψλα, λα απνζεθεχεη θαη λα παγηδεχεη ζεξκφηεηα, θαη λα ιεηηνπξγεί σο απνζήθε ςχμεο ην θαινθαίξη. Ε ρσξνζέηεζε ηνπ θηηξίνπ ζην νηθφπεδν θαη θπξίσο ν πξνζαλαηνιηζκφο ηνπ πξέπεη λα είλαη λφηηνο, γηα λα εμαζθαιίδεη επαξθή ειηαζκφ ηηο ψξεο πνπ ππάξρεη ειηνθάλεηα. Πν ζρήκα ηνπ θηηξίνπ επεξεάδεη ηηο αλάγθεο ζε ζέξκαλζε, ςχμε. Έλα επίκεθεο θηίξην θαηά ηνλ άμνλα αλαηνιή-δχζε πξνζθέξεη κεγαιχηεξε ειηαθή ζεξκφηεηα ην ρεηκψλα, ελψ ην θαινθαίξη νη δπζκελείο πξνζαλαηνιηζκνί αλαηνιήο θαη δχζεο έρνπλ πεξηνξηζκέλε επηθάλεηα. Πα κεγάια αλνίγκαηα πξνο ην λφην, κε κνλφ ή δηπιφ παινζηάζην, ιεηηνπξγνχλ σο ειηαθή ζπιιέθηεο, ελψ κέηξηα αλνίγκαηα ζηελ αλαηνιηθή θαη δπηηθή πιεπξά θαη ζρεηηθά κηθξά ζηε βφξεηα πιεπξά ηνπ θηηξίνπ κε δηπιφ ηδάκη, κηθξαίλνπλ ηηο ζεξκηθέο απψιεηεο απφ ηα παινζηάζηα, νη νπνίεο είλαη πνιιαπιάζηεο ζε ζχγθξηζε κε ηηο θαιά ζεξκνλσκέλεο ηνηρνπνηίεο. Ε δηάζξσζε ησλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ πξέπεη λα είλαη πξνο ην λφην πξνζαλαηνιηζκέλνη νη θνηλνί ρψξνη ηνπ μελνδνρείνπ, ζηελ βνξηλή πιεπξά νη ρψξνη κε ηηο πξφζθαηξεο δξαζηεξηφηεηεο, νη ζθάιεο, νη απνζήθεο ην γθαξάδ, ηα WC θηι., ελψ ηα δσκάηηα θηινμελίαο ηνπ μελνδνρείνπ πξέπεη λα είλαη πξνζαλαηνιηζκέλα πξνο ηελ αλαηνιή θαη πξνο ηνλ λφην. Έλαο θιεηζηφο ρψξνο πνπ ζεξκαίλεηαη αθηηλνβνιεί ζεξκφηεηα ζην ςπρξφηεξν πεξηβάιινλ πνπ είλαη γχξσ ηνπ. Παπηφρξνλα ε ζεξκφηεηα δηαθεχγεη απφ ηηο αηέιεηεο ηνπ πεξηβιήκαηνο. Μη απψιεηεο απηέο πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη κε ηνπο δηάθνξνπο ηξφπνπο κφλσζεο, ρσξίο φκσο λα εκπνδίδεηαη ε δηείζδπζε ηνπ αέξα θαη ν απαξαίηεηνο αεξηζκφο θαη ε ζσζηή εμπγίαλζε ησλ ρψξσλ. Ε ζσζηή ζεξκνκφλσζε ζε ζπλδπαζκφ κε έλα ηθαλνπνηεηηθφ ζχζηεκα θιηκαηηζκνχ, εμαζθαιίδεη ηελ άλεηε δηακνλή κέζα ζην μελνδνρείν. Γμαζθαιίδεη επίζεο νηθνλνκία ζηελ αξρηθή δαπάλε εγθαηάζηαζεο θαη ζηηο δαπάλεο ιεηηνπξγίαο ηεο ζέξκαλζεο, κεηψλνληαο ηηο αληαιιαγέο ζεξκνθξαζία κε ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ή κε ρψξνπο πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθέο 42

50 ζεξκνθξαζίεο. Γμνηθνλνκεί ρξήκαηα απφ ηα έμνδα ζπληήξεζεο θαη απμάλεη ην ρξφλν δσήο ηνπ μελνδνρείνπ, ζπκβάιινληαο ζηελ πξνζηαζία ηνπο απφ θζνξέο θαη βιάβεο. H Γιιάδα δπζηπρψο θαηέρεη ηελ πξσηηά κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο Γπξψπεο ζηε ζπλνιηθή ελεξγεηαθή έληαζε (ελεξγεηαθή έληαζε = πνζφηεηα ελέξγεηαο πνπ θαηαλαιψλεηαη/ παξαγσγή κίαο αμίαο πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ), θαη εηδηθά ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα ππάξρεη κηα αλνδηθή πνξεία πνπ πξέπεη λα αλαθνπεί. Μη ππεχζπλνη θνξείο πξέπεη λα πξνσζήζνπλ θαη λα απεγθισβίζνπλ ηηο ΑΝΓ απφ ηα γξαθεηνθξαηηθά ζπζηήκαηα, επεκβαίλνληαο δξαζηηθά θαη ιχλνληαο ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ εθαξκνγή θαη ιεηηνπξγία ησλ ΑΝΓ. Ε ζπκβνιή ηεο Ξπζκηζηηθή Αξρή Γλέξγεηαο (Ξ.Α.Γ) είλαη λα απειεπζέξσζε ηελ αγνξά ελέξγεηαο κε πξνηάζεηο θαη λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο επέιηθηεο. Αθφκα ε ζχληαμε θαη ε θαηαγξαθή ζπγθεθξηκέλσλ πξνδηαγξαθψλ ζχλδεζεο, ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο ησλ ΑΝΓ, ζα βνεζήζεη ζηελ επθνιφηεξε πξνζαξκνγή ζηηο αλαλεψζηκεο πεγέο. Γπίζεο ε ζηήξημε θαηά ηελ πνξεία πινπνίεζεο ησλ έξγσλ ΑΝΓ, αιιά θαη απζηεξή παξέκβαζε ηνπ θνξέα, ζε πεξίπησζε δηαπίζησζεο θαζπζηεξήζεσλ θαη παξαιείςεσλ ζα ζπλδξάκεη νπζηαζηηθά. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Πν θέληξν αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο (Η.Α.Ν.Γ.), πξέπεη λα εθαξκφζεη έλα νινθιεξσκέλν ζηξαηεγηθφ ζρέδην. Κα ζπληνλίζεη ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο κε ηνπο επελδπηέο, θαιιηεξγψληαο θιίκα εκπηζηνζχλεο. Κα πξνσζήζεη επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα θαη λα δψζεη νηθνλνκηθά θίλεηξα κέζσ επελδπηηθψλ πξνγξακκάησλ ζηηο επηρεηξήζεηο ψζηε λα βνεζήζεη ηελ ειιεληθή ελεξγεηαθή αγνξά λα πξνζαξκνζηεί ζηα δεδνκέλα ηεο παγθφζκηαο αγνξάο. Οεκαληηθφ ξφιν θαινχληαη λα παίμνπλ νη Ννιπηερληθέο ζρνιέο, δηνξγαλψλνληαο εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα θαη Γζληθά θαη Δηεζλή ζπλέδξηα, κε ζθνπφ ηελ θαηαγξαθή θαη ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ εθαξκνγήο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ ΑΝΓ κέζσ δηεπηζηεκνληθψλ πξνζεγγίζεσλ. Ιεγάιε ζπκβνιή πξέπεη λα έρνπλ νη κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο, ζηελ πξνψζεζε ησλ ΑΝΓ, κε ηηο δπλακηθέο παξεκβάζεηο ηνπο. Ε δξαζηεξηφηεηά ηνπο ηνπηθά θαη εζληθά πξέπεη λα 43

51 ζπκβάιεη ζηελ κεγαιχηεξε επαηζζεηνπνίεζε ηνπ θαηαλαισηηθνχ θαη επηρεηξεκαηηθνχ θνηλνχ Θεηηθέο επηπηώζεηο ζηνλ ηνπξηζκό Ε Γιιάδα απφ πνιχ παιηά ππήξμε ηφπνο πεξηεγεηψλ εμαηηίαο ηνπ κεγάινπ πνιηηηζηηθνχ, ηζηνξηθνχ θαη θπζηθνχ πινχηνπ ηεο. Ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο μεθίλεζε ηε δεθαεηία ηνπ 50, γηα λα εμειηρζεί ζε κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο πεγέο εζφδσλ, ηφζν ζε εζληθφ επίπεδν, φζν θαη ηνπηθφ, αθνχ πνιιέο πεξηνρέο ηεο έρνπλ σο θχξηα πεγή εζφδσλ ηνλ ηνπξηζκφ. Ε ρψξα, παξφιε ηελ ηεξάζηηα ηνπξηζηηθή θίλεζε θαη ην κεγάιν νηθνλνκηθφ φθεινο απφ απηή, δελ έρεη πεηχρεη ηελ επηζπκεηή άλνδν ηνπ επηπέδνπ ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ θαη γεληθά ην επίπεδν ησλ ππνδνκψλ δελ είλαη ην άξηζην. Ννιιέο απφ ηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ ηηο δεθαεηίεο ηνπ 60 θαη 70 δελ έρνπλ εθζπγρξνληζηεί. Πα ηειεπηαία ρξφληα εκθαλίδεηαη κηα θφπσζε ησλ ηνπξηζηψλ απφ ηελ θιαζζηθή κνξθή ηνπξηζκνχ. Ηαη αξρήλ ν επηζθέπηεο γίλεηαη πην απαηηεηηθφο σο πξνο ην επίπεδν ησλ ππεξεζηψλ. Γλδέρεηαη, ινηπφλ, νη πεξηνρέο πξνζθνιιεκέλεο ζην ηνπξηζηηθφ κνληέιν «Θάιαζζα Ήιηνο Ακκνπδηά», ρσξίο πςειά επίπεδα ππνδνκψλ θαη παξερφκελσλ ππεξεζηψλ λα παξνπζηάζνπλ πηψζε ηεο δήηεζεο. Μη απαηηήζεηο φκσο ησλ ηνπξηζηψλ γηα λέεο κνξθέο αλαςπρήο κε πεξηζζφηεξεο θαη πην απζεληηθέο εκπεηξίεο, καθξηά απφ εκπνξεπκαηνπνηεκέλεο πεξηνρέο, κε έλα πην εθιεπηπζκέλν ηξφπν, ζπλεπηθνπξνχλ γηα ηελ απμαλφκελε επαηζζεηνπνίεζε ζε ζέκαηα πεξηβάιινληνο, ελψ παξάιιεια παξνπζηάδεηαη κεηάβαζε απφ ην κνληέιν παζεηηθνχ ηνπξηζκνχ ζε έλα πην ελεξγεηηθφ. Μη ζρέζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ κε ηελ ηνπηθή νηθνλνκία είλαη πνιχ ζεκαληηθή παξάκεηξνο. Μ ηνπξηζκφο ιεηηνπξγεί ζε πνιιέο πεξηνρέο σο ε θχξηα πεγή εηζνδήκαηνο θαη ελίζρπζεο ηεο νηθνλνκίαο κέζα απφ ην δίθηπν αιιειεπηδξάζεσλ κε άιινπο νηθνλνκηθνχο θιάδνπο (π.ρ. θιάδνο θαηαζθεπψλ, κεηαθνξψλ). 44

52 Οεκαληηθή αιιειεμάξηεζε ππάξρεη κεηαμχ πνιηηηζηηθψλ θαη θνηλσληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ηφπνπ πξννξηζκνχ ησλ επηζθεπηψλ. Νεξηνρέο κε έληνλα πνιηηηζηηθά ζηνηρεία απνηεινχλ πφινπο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Ναξάιιεια, νη επηζθέπηεο θέξνπλ καδί ηνπο ηε δηθή ηνπο θνπιηνχξα θαη ηδενινγία, γεγνλφο πνπ κπνξεί λα επεξεάζεη ηα ηνπηθά πνιηηηζκηθά ζηνηρεία. Μ ηνπξηζκφο έρεη θαη ηηο επηπηψζεηο ηνπ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ πνπ παξνπζηάδνληαη κεηά απφ θάπνην ρξνληθφ δηάζηεκα. Γπηθέξεη αιιαγέο θαη ππνβάζκηζε ζε ρεξζαία θαη πδάηηλα νηθνζπζηήκαηα, εμαληιεί ηνπο θπζηθνχο πφξνπο θιπ. Μη παξάθηηεο πεξηνρέο, απνηεινχλ βαζηθνχο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο θαη θχξην κνριφ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζε πνιιέο κεζνγεηαθέο ρψξεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο Γιιάδαο. Οε απηέο ηηο πεξηνρέο ππάξρνπλ πνιιέο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ πεξηβαιινληηθψλ, θνηλσληθψλ, πνιηηηζκηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ παξακέηξσλ, φπνπ κηα αιιαγή ζε θάπνην ζεκείν είλαη ηθαλή λα πξνθαιέζεη αιπζηδσηέο αληηδξάζεηο θαη λα δηαηαξάμεη ηελ ηζνξξνπία ηνπ ζπζηήκαηνο. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Μη επηπηψζεηο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζηηο λεζησηηθέο πεξηνρέο ραξαθηεξίδνληαη απφ κεγάιε έληαζε ιφγσ ηνπ κηθξνχ ηνπο κεγέζνπο. Ε απνκφλσζή ηνπο απφ ηνλ επεηξσηηθφ ρψξν, είρε σο απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία νηθνζπζηεκάησλ κε ηδηαηηεξφηεηεο, κεγάιε πνηθηιφηεηα θαη ελδεκηζκνχο. Έηζη, ην θπζηθφ πεξηβάιινλ ησλ λεζηψλ παξνπζηάδεη απμεκέλε επαηζζεζία ζηηο δηαηαξαρέο. Οηα λεζηά, ηα πξνβιήκαηα ζρεδηαζκνχ θαη δηαρείξηζεο ησλ πφξσλ είλαη πην έληνλα απ φηη ζηε ρέξζν. Πν κηθξφ κέγεζνο θαη ε απνκφλσζε απνηεινχλ πεξηνξηζηηθφ παξάγνληα ζηε δηαδηθαζία αλάπηπμεο. Έηζη, ζε πνιιά λεζηά ηα ηειεπηαία ρξφληα παξνπζηάδνληαη έληνλα πξνβιήκαηα ιεηςπδξίαο, έιιεηςεο ρψξνπ δηάζεζεο ζηεξεψλ απνβιήησλ θιπ. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Μη νξεηλέο πεξηνρέο είλαη απνκνλσκέλεο θαη ν ηνπξηζκφο απνηειεί κέζν νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη εμφδνπ απφ ηελ απνκφλσζε. Μη δξαζηεξηφηεηεο ζε 45

53 απηέο ηηο πεξηνρέο κπνξεί λα είλαη επνρηαθέο (ρεηκεξηλφο ηνπξηζκφο), θαζφιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο ή αθφκα κε ηε κνξθή εθδξνκψλ θαη επηζθέςεσλ (ηνπξηζκφο ηνπ ζαββαηνθχξηαθνπ). Ε απφξξηςε πγξψλ απνβιήησλ ησλ παξάθηησλ θνηλνηήησλ θαη ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ ζηε ζάιαζζα (πνιιέο θνξέο ρσξίο ηελ πξνεγνχκελε επεμεξγαζία ηνπο απφ ζπζηήκαηα θαζαξηζκνχ) επεξεάδεη ηελ πνηφηεηα ηνπ ζαιαζζηλνχ λεξνχ, κε απνηέιεζκα ηελ ππνβάζκηζε ηνπ πδάηηλνπ πεξηβάιινληνο. Μ κεγάινο φγθνο αζηηθψλ πγξψλ απνβιήησλ ζηε ζάιαζζα κπνξεί λα πξνθαιέζεη πξνβιήκαηα επηξνθηζκνχ, λα επεξεάζεη ηηο βηνθνηλφηεηεο. Μη ακκνζίλεο είλαη πνιχ επαίζζεηα νηθνζπζηήκαηα θαη εχθνια κπνξνχλ λα απνζηαζεξνπνηεζνχλ. Μη ακκνζίλεο απνζεθεχνπλ άκκν ηελ νπνία «δίλνπλ» ζε ζπλζήθεο θαθνθαηξίαο ζηε ζάιαζζα, ψζηε λα απνθεπρζνχλ θαηλφκελα δηάβξσζεο θαη εηζφδνπ ηεο ζάιαζζαο ζηα ρεξζαία νηθνζπζηήκαηα. Μη ακκνζίλεο έρνπλ πςειή νηθνινγηθή αμία, γηαηί ραξαθηεξίδνληαη απφ ζπγθεθξηκέλν ηχπν αδσληθήο βιάζηεζεο, ηελ ακκφθηιε, ελψ απνηεινχλ βηφηνπν γηα πνιιά είδε νξληζνπαλίδαο θαη κηθξνπαλίδαο. Ε ππεξζπγθέληξσζε θαη ν ζπλσζηηζκφο ησλ ηνπξηζηψλ πνιιέο θνξέο μεπεξλά ηα φξηα αλνρήο ησλ ππνδνκψλ θαη πξνθαινχληαη πξνβιήκαηα ερνξχπαλζεο, ζπγθέληξσζεο κεγάινπ φγθνπ ζηεξεψλ απνβιήησλ θιπ. Γηδηθφηεξα, ην πξφβιεκα ησλ απνξξηκκάησλ είλαη εληνλφηεξν ζηελ ακκνπδηά, φπνπ είλαη ν ρψξνο αλαςπρήο ησλ ηνπξηζηψλ. Ιηα απφ ηηο θπξηφηεξεο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζηα ρεξζαία νηθνζπζηήκαηα πξνέξρεηαη απφ ην πάηεκα ησλ θπηψλ θαη ηε ζπκπίεζε ηνπ εδάθνπο εμαηηίαο ηεο πεδνπνξίαο, ηελ νδήγεζε ηξνρνθφξσλ έμσ απφ ην δξφκν θιπ. Νξνθαινχληαη βιάβεο ζηα ππέξγεηα θαη ππφγεηα ηκήκαηα ησλ θπηψλ, ελψ ην έδαθνο ζπκπηέδεηαη κε απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο πδαηντθαλφηεηαο, ηνπ κεγέζνπο ησλ πφξσλ θιπ. Ννιινί επηζθέπηεο θφβνπλ άλζε θαη θιαδηά, γεγνλφο πνπ εγθπκνλεί θηλδχλνπο γηα πνιιέο θπηνθνηλφηεηεο. Πν πξφβιεκα εληείλεηαη πεξηζζφηεξν εάλ 46

54 πξφθεηηαη γηα ζπάληα θαη ελδεκηθά θπηά. Ε πξαθηηθή απηή νθείιεηαη ζε έιιεηςε ζπλείδεζεο θαη ελεκέξσζεο πάλσ ζε ζέκαηα ιεηηνπξγίαο ησλ νηθνζπζηεκάησλ θαη πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο. Ε δηάλνημε δξφκσλ θαη κνλνπαηηψλ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ απνκφλσζε θαη ηνλ θαηαθεξκαηηζκφ ηεο παλίδαο (ηδηαίηεξα ηεο κηθξνπαλίδαο), ελψ επαίζζεηεο νηθνινγηθά πεξηνρέο γίλνληαη πξνζηηέο ζηνπο επηζθέπηεο, θαηαζηξέθνληαο ήζπρα ηνπία αλαςπρήο θαη ζπάληνπο βηφηνπνπο. Ε επίζθεςε κέζα ζε απηέο ηηο πεξηνρέο ελνριεί θαη επεξεάδεη ηελ άγξηα παλίδα. Έηζη, γηα παξάδεηγκα, ε πξνζέγγηζε ζε ηφπνπο φπνπ θσιηάδνπλ πνπιηά κπνξεί λα πξνμελήζεη πξνβιήκαηα ηελ πεξίνδν ηεο αλαπαξαγσγήο θαη επψαζεο θαη λα απεηιήζεη νιφθιεξνπο πιεζπζκνχο. Μη αιπθέο απνδεηθλχνληαη ζεκαληηθνί πφινη έιμεο ηνπξηζηψλ θαη ζηνλ επξχηεξν ρψξν ηνπο αλαπηχζζνληαη δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο. Μη πεξηνρέο απηέο, φκσο, απνηεινχλ ζεκαληηθνχο βηφηνπνπο γηα πνιιά είδε θπηψλ, πηελψλ θαη άιισλ εηδψλ ηεο παλίδαο. Έηζη, αλ νη δξαζηεξηφηεηεο απηέο δηεμάγνληαη αθαλφληζηα ππάξρεη θίλδπλνο απνζηαζεξνπνίεζεο ηνπ νηθνζπζηήκαηνο. Οεκαληηθά είλαη επίζεο ηα πξνβιήκαηα απφ ηα απνξξίκκαηα θαη ηε δηάζεζε πγξψλ απνβιήησλ απφ δηάθνξεο ηνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο. Οην αλζξσπνγελέο (δνκεκέλν) πεξηβάιινλ παξνπζηάδεηαη ηαπηφρξνλε δξάζε πνιιψλ παξαγφλησλ (πνιηηηζκφο, νηθνλνκία, θνηλσληθνί ζεζκνί, λνκηθφ θαζεζηψο θιπ.). Ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε επεξεάδεη θάζε έλα απφ απηνχο ηνπο παξάγνληεο μερσξηζηά, αιιά θαη ην ζχλνιν ηνπ αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο. Γθεί φκσο πνπ ν ηνπξηζκφο έρεη θαηεγνξεζεί ζθνδξά, είλαη ζηελ αλέγεξζε κεγάισλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ πνπ ζπλνδεχνληαη κε ρξήζε πιηθψλ θαη αξρηηεθηνληθψλ ηερλνηξνπηψλ μέλσλ πξνο ηελ παξαδνζηαθή θπζηνγλσκία. Ζδηαίηεξα, ε απζαίξεηε δφκεζε θαη αλέγεξζε θαηαιπκάησλ απνηειεί έλα απφ ηα βαζηθφηεξα πξνβιήκαηα ζηελ Γιιάδα. Οηα ηζηνξηθά κλεκεία θαη ηνπο αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, εμαηηίαο ηνπ φγθνπ ησλ επηζθεπηψλ πνπ δέρνληαη, εκθαλίδνληαη πξνβιήκαηα ερνξχπαλζεο, 47

55 ζπλσζηηζκνχ θαη ξχπαλζεο απφ απνξξίκκαηα. Γπίζεο, παξνπζηάδνληαη πνιιέο θνξέο θζνξέο θαη θαηαζηξνθέο ζηα κλεκεία απφ ηνπο ηνπξίζηεο. Έρεη παξαηεξεζεί φηη ζε πεξηνρέο (εηδηθφηεξα αγξνηηθέο) πνπ αλαπηχρζεθε ηνπξηζκφο, ηα αγξνηηθά επαγγέικαηα εγθαηαιείπνληαη ή κεηαηξέπνληαη ζε δεχηεξεο αζρνιίεο- θαη κεγάιν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ απαζρνιείηαη ζε θαζαξά ηνπξηζηηθά επαγγέικαηα ή γεληθφηεξα ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηηο κεηαθνξέο. Ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε κπνξεί λα ππνβαζκίζεη ηφζν ην θπζηθφ, φζν θαη ην νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. Έρεη απνδεηρζεί φηη ε αιινίσζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ, πνπ απνηέιεζαλ ζε ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν ην βαζηθφ πφιν έιμεο ηνπξηζηψλ, νδήγεζε ζε κείσζε ησλ επηζθεπηψλ ή ζε αιιαγή ηνπ ηχπνπ επηζθεπηψλ ζε πεξηζζφηεξν αλεπηζχκεηεο κνξθέο. Ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε κηαο πεξηνρήο παξνπζηάδεη δηάθνξα ζηάδηα, ζρεηηδφκελα κε ηελ πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο. Οηα πξψηα ζηάδηα ε πςειή νηθνινγηθή θαη αηζζεηηθή πνηφηεηα κηαο πεξηνρήο πξνζειθχεη πνιινχο επηζθέπηεο θαη ε πεξηνρή αλαπηχζζεηαη. Αθνινπζνχλ θάζεηο εληαηηθνπνίεζεο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο πνπ εμαληινχλ θαη αιινηψλνπλ ζηαδηαθά ηνπο θπζηθνχο πφξνπο, γηα λα θαηαιήμεη ε πεξηνρή ζηελ θφπσζε θαη ηελ παξαθκή, κε ρακειά επίπεδα αλάπηπμεο, πνιιά πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα θαη κηθξφ νηθνλνκηθφ φθεινο. Γάλ έλαο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο θηάζεη ζηελ θάζε ηεο παξαθκήο, ηφηε έρεη θιείζεη ηνλ θχθιν ηνπ σο ηνπξηζηηθφ πξντφλ θαη θπζηθά έρεη ππνβαζκηζηεί ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ην θπζηθφ ηνπ πεξηβάιινλ. Ε αιιειεμάξηεζε ηεο πνηφηεηαο πεξηβάιινληνο θαη ηνπξηζκνχ έρεη αξρίζεη λα ζπλεηδεηνπνηείηαη απφ φζνπο ζπκκεηέρνπλ ζηελ ηνπξηζηηθή δηαδηθαζία. Μη ίδηνη νη ηνπξίζηεο επηδηψθνπλ δηαθνπέο ζε έλα πεξηβάιινλ πνπ δελ είλαη ππνβαζκηζκέλν, ελψ ελδηαθέξνληαη γηα ηελ πνιηηηζηηθή απζεληηθφηεηα ηνπ ηφπνπ πξννξηζκνχ. Απφ ηελ άιιε, νη παξάγνληεο ηεο ηνπηθήο θνηλφηεηαο επηδηψθνπλ ηελ αλάδεημε θαη δηαηήξεζε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πεξηνρήο ηνπο, 48

56 κε ηε ζηήξημε ησλ επαγγεικαηηθψλ ηνπ ρψξνπ, νη νπνίνη κε ηε ζεηξά ηνπο πξνσζνχλ ηα θπζηθά ραξαθηεξηζηηθά γηα ηελ πξνζέιθπζε πειαηψλ. Ε αιιαγή ηεο ζηάζεο ησλ ηνπξηζηψλ, ησλ θαηνίθσλ ηνπ ηφπνπ πξννξηζκνχ θαη ησλ επαγγεικαηηθψλ αληαλαθιά ηε γεληθφηεξε ζηξνθή πξνο ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ ζηάζε σο πξνο ηελ έλλνηα ηεο αλάπηπμεο, ε νπνία ζήκεξα έρεη μεθχγεη απφ ηελ θιαζζηθή «νηθνλνκίζηηθε» αληίιεςε. πσο ήδε ειεγρηεί έρεη παξαηεξεζεί κία θφπσζε ησλ ηνπξηζηψλ απφ ηνλ θιαζζηθφ ηχπν ηνπξηζκνχ κε παξάιιειε ζηξνθή πξνο ηελ απζεληηθή επαθή κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ηνπο θαηνίθνπο ηνπ ηφπνπ πξννξηζκνχ. Ναξάιιεια νη ηνπηθνί παξάγνληεο θαη νη επαγγεικαηίεο ηνπ ηνπξηζκνχ, ζπλεηδεηνπνηνχλ απηή ηε λέα πξαγκαηηθφηεηα θαη πξνσζνχλ λένπο ηχπνπο αλαςπρήο, ζηεξηγκέλεο ζηελ αλάδεημε θαη ηε δηαηήξεζε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο κηαο πεξηνρήο. Οην πιαίζην ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε παξαηεξείηαη ζηξνθή απφ ηηο εληαηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ (καδηθφο ηνπξηζκφο, φπσο αλαθέξεηαη), ζε πην ήπηεο κνξθέο ηνπξηζκνχ. Απηή ε αεηθφξνο αλάπηπμε νλνκάδεηαη βηψζηκνο ηνπξηζκφο, αγξνηνπξηζκφο, νηθναγξνηνπξηζκφο, πξάζηλνο ηνπξηζκφο, πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο ή θαιχηεξα νηθνηνπξηζκφο. Οε γεληθέο γξακκέο ν νηθνηνπξηζκφο βαζίδεηαη ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ, είλαη νηθνλνκηθά απνηειεζκαηηθφο, πξνσζεί ηελ πεξηβαιινληηθή εθπαίδεπζε θαη δηαρεηξίδεηαη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ κε βηψζηκν ηξφπν. Μ νηθνηνπξηζκφο ζπκβάιιεη ζηελ νινθιεξσκέλε πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε κηαο πεξηνρήο παξεκβαίλνληαο θαη δηακνξθψλνληαο ηηο ηάζεηο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ηνπηθψλ θνξέσλ, ησλ επηρεηξεκαηηψλ θαη ησλ επηζθεπηψλ. Έηζη ινηπφλ, ε νξζή νηθνηνπξηζηηθή αλάπηπμε: 1. πξνεηνηκάδεη ηνπο επηζθέπηεο, πξηλ ηελ αλαρψξεζή ηνπο, ψζηε λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ή αθφκα θαη λα απνθχγνπλ ηελ πξφθιεζε αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ ζε επαίζζεηεο πεξηνρέο, κέζσ ηεο ελεκέξσζήο ηνπο ζρεηηθά 49

57 κε ηε ζηάζε ηνπο απέλαληη ζηε ρισξίδα θαη παλίδα ηνπ ηφπνπ πξννξηζκνχ, 2. ειαρηζηνπνηεί ηηο επηπηψζεηο απφ ηελ παξνπζία επηζθεπηψλ, 3. επεκβαίλεη δηνξζσηηθά, εάλ ππάξμεη πξφβιεκα, 4. νη επηζθέςεηο ησλ ηνπξηζηψλ πξαγκαηνπνηνχληαη ζε κηθξέο νκάδεο γηα λα απνθεπρζνχλ πξνβιήκαηα ππεξζπγθέληξσζεο, 5. ελεκεξψλεη, πιεξνθνξεί θαη εθπαηδεχεη ηνπο επηρεηξεκαηίεο θαη ην πξνζσπηθφ (ηνπο επαγγεικαηίεο ηνπ θιάδνπ δειαδή) ζρεηηθά κε ηηο απαξαίηεηεο ελέξγεηεο, πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ κε ζθνπφ ηε δηαηήξεζε πςειήο νηθνινγηθήο πνηφηεηαο, 6. πνιιέο θνξέο απνηειεί κέξνο πξνγξακκάησλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, 7. νη εγθαηαζηάζεηο είλαη απφ πιηθά θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ θαη ε αξρηηεθηνληθή ηνπο ζχκθσλε κε ηελ ηνπηθή ηερλνηξνπία, 8. απνηειεί πεγή ρξεκαηνδφηεζεο πξνγξακκάησλ πξνζηαζίαο ηεο θχζεο, 9. πνιιέο θνξέο νη επηζθέπηεο ζπκκεηέρνπλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Γίλαη δπλαηφ κε ηελ θαηάιιειε δηαρείξηζε ην νηθνηνπξηζηηθφ πξντφλ λα δηαηεξήζεη κηα ζηαζεξή πνξεία κε παγησκέλα ραξαθηεξηζηηθά, πνπ ζα δηαζθαιίδνπλ ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ νηθνλνκηθή βησζηκφηεηα. Ε ζέζε φηη ν νηθνηνπξηζκφο είλαη δξαζηεξηφηεηα θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ, βαζίδεηαη ζην γεγνλφο φηη νη νηθνηνπξίζηεο επηζθέπηνληαη κηα πεξηνρή ζε κηθξέο νκάδεο, νξγαλσκέλα θαη επηπιένλ είλαη άηνκα επαηζζεηνπνηεκέλα σο πξνο ην πεξηβάιινλ. Απφ ηελ άιιε φκσο, έζησ θαη απηή ε πνιχ κηθξή πίεζε πνπ αζθείηαη ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ ελδέρεηαη λα έρεη ζεκαληηθέο αξλεηηθέο επηπηψζεηο. Μ νηθνηνπξηζκφο εάλ ζρεδηαζηεί κε πνιχ πξνζεθηηθφ ηξφπν θαη ππάξμεη έληνλνο παξεκβαηηζκφο κε θαηάιιειε γλψζε απφ ηνπο ηνπηθνχο θνξείο δηαρείξηζεο, κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ αλάδεημε θαη πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. 50

58 Ε νηθνηνπξηζηηθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο κπνξεί λα ζπλδεζεί κε ηελ νξγάλσζε δξαζηεξηνηήησλ αλαςπρήο γηα ηνπο επηζθέπηεο. Πν ζχλνιν ησλ παξεκβάζεσλ πξέπεη λα είλαη θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ, κε ειάρηζηεο έσο θαζφινπ επηπηψζεηο. Ε νξζψο ζρεδηαζκέλε νξγάλσζε ηεο αλαςπρήο ζα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ αχμεζε ησλ εζφδσλ θαη θεξδψλ, πνπ ζα ηξνθνδνηήζεη νηθνλνκηθά ηελ φιε δηαδηθαζία. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Πα νθέιε από ηνλ νηθνηνπξηζκό θαη ηελ πεξηβαιινληηθή εθπαίδεπζε Οηηο πεξηνρέο φπνπ ν νηθνηνπξηζκφο έρεη αλαπηπρζεί ζεκαληηθά, απνηειεί έλα πνιχ ζπνπδαίν νηθνλνκηθφ πφξν γηα ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Ε ελφηεηα ησλ βηνηφπσλ ζηελ επξχηεξε πεξηνρή κειέηεο έρεη λα επηδείμεη πάξα πνιχ αμηφινγα ελδηαθέξνληα, ηφζν γεληθφηεξα νηθνινγηθά (επηκέξνπο βηφηνπνη θαη θπζηθέο-γεσινγηθέο δηαπιάζεηο, ρισξίδα, παλίδα), φζν θαη εηδηθφηεξα ελδηαθέξνληα πνπ αλαθέξνληαη ζε παξαδνζηαθέο αζρνιίεο (γεσξγία, θηελνηξνθία θ.ά.), αιιά θαη ζηηο ηζηνξηθέο θαη πνιηηηζηηθέο ηδηαηηεξφηεηέο ηεο. Νέξαλ ησλ άκεζσλ θαη έκκεζσλ νηθνλνκηθψλ νθειψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ νηθνηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα, ππάξρνπλ εηδηθφηεξα θαη γεληθφηεξα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε δηάζηαζε ηεο πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο. Ιε ηε ζπζηεκαηηθή ιεηηνπξγία ελφο πξνγξάκκαηνο πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο, επέξρεηαη θαη αξρή ζε ηνπηθφ επίπεδν ζεκαληηθή βειηίσζε ηνπ επίπεδνπ γλψζεο θαη επαηζζεηνπνίεζεο ησλ θαηνίθσλ σο πξνο ην πεξηβάιινλ θαη δεκηνπξγνχληαη ζεηηθφηεξεο πξνυπνζέζεηο γηα νξζνινγηθφηεξε δηαρείξηζή ηνπ θαη γηα επηηπρέζηεξε εθκεηάιιεπζή ηνπ κε καθξνπξφζεζκε πξννπηηθή. Ηάηη ηέηνην απνηειεί ηδηαίηεξα ζεηηθή ζπλζήθε γηα ζηαζεξή θαη ηζφξξνπε αλάπηπμε ζε πεξηνρέο πνπ πεξηιακβάλνπλ θπζηθνχο πφξνπο αμηφινγεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηαπηφρξνλα ζεκαληηθήο επαηζζεζίαο. 51

59 Μη ζπάληνη βηφηνπνη, θαζψο θαη είδε θπηψλ θαη δψσλ πνπ δελ είλαη ηφζν θνηλά ζηελ ππφινηπε Γπξψπε, είλαη ηα θχξηα αληηθείκελα ελδηαθέξνληνο γηα ηνλ νηθνηνπξίζηα. Γάλ απηά ππάξρνπλ κε θάπνην αμηφινγν ζπλδπαζκφ ζε θάπνηα πεξηνρή, ζηελ νπνία κπνξεί θάπνηνο ελδηαθεξφκελνο λα ηα δεη, ηφηε ππάξρεη έλα δπλαηφ θίλεηξν γη απηφλ λα αθηεξψζεη ρξφλν θαη ρξήκαηα γηα λα έιζεη, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο απφ πνιχ καθξηά, λα επηζθεθζεί ηελ πεξηνρή. ζν θαιχηεξα δηαηεξνχληαη ηα πεξηβαιινληηθά ζηνηρεία ηεο πεξηνρήο, ηφζν κεγαιχηεξν είλαη ην θίλεηξν γηα θάπνηνλ λα επηζθεθζεί ηε ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή. Αληίζεηα, φζν ππνβαζκίδνληαη απηά ηα ελδηαθέξνληα (δπζκελείο επεκβάζεηο ζηνλ βηφηνπν, εληαηηθή ιαζξνυινηνκία ή ιαζξνζεξία θιπ.), ηφζν κεηψλεηαη ην θίλεηξν γηα θάπνηνλ λα επηζθεθζεί σο νηθνηνπξίζηαο ηελ πεξηνρή. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Ιε βάζε απηφ ην ζθεπηηθφ, ζα πξέπεη λα ηνληζηεί ηδηαίηεξα πσο αλ δελ ππάξρνπλ θαη δελ ιεηηνπξγνχλ εηδηθέο πξνδηαγξαθέο πνπ λα δηαζθαιίδνπλ ηελ αθεξαηφηεηα ησλ αληηθεηκέλσλ ελδηαθέξνληνο απφ ηηο επηζθέςεηο, κπνξεί θαη ε ίδηα ε νηθνηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα λα έρεη νξηζκέλεο δπζκελείο επηπηψζεηο ζηα πξνεγνχκελα πεξηβαιινληηθά ζηνηρεία. Ιπνξεί π.ρ. θάπνηνη αλεμέιεγθηνη επηζθέπηεο λα παξελνριήζνπλ θάπνηα πνπιηά ζην ρψξν ηνπ θσιηάζκαηφο ηνπο ή ζηνλ θχξην ρψξν δηαηξνθήο ηνπο. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Πα ηειεπηαία ρξφληα εληζρχεηαη ε ηάζε γηα επηφηεξεο κνξθέο ηνπξηζκνχ, σο απνηέιεζκα ηεο απμεκέλεο πεξηβαιινληηθήο ζπλεηδεηνπνίεζεο θαη επαηζζεηνπνίεζεο, αθνχ είλαη γλσζηέο νη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη νη πνιηηηζκηθέο αιινηψζεηο πνπ επηθέξεη ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Μ νηθνηνπξηζκφο κπνξεί λα ζπλδπαζηεί κε ην πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ, ηελ αλάδεημε ησλ ηζηνξηθψλ κλεκείσλ θαη αξραηνινγηθψλ ρψξσλ, ηελ νξγάλσζε πξνγξακκάησλ δηαδξνκψλ θαη επηζθέςεσλ ηνπξηζηψλ θαη ζρνιείσλ, ζπληειψληαο θαη θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ζηελ αμηνπνίεζε θαη πξνζηαζία ηεο θπζηθήο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ηνπ ηφπνπ. 52

60 2.3. Βηνθιηκαηηθόο Γλεξγεηαθόο Ορεδηαζκόο Μ ελεξγεηαθφο ζρεδηαζκφο θηηξίσλ ή ν βηνθιηκαηηθφο ζρεδηαζκφο ή ε νξζνινγηθή ρξήζε ηεο ελέξγεηαο, έλλνηεο ζρεδφλ ηαπηφζεκεο, έρνπλ έλα θαη κνλαδηθφ ζηφρν. Κα δηαζθαιίζνπλ απνδεθηέο εζσθιηκαηηθέο ζπλζήθεο κε ηε ζσζηή ζεξκηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ θηηξίνπ ρεηκψλα θαινθαίξη, θαη ζπλεπψο λα πεξηνξίζνπλ ηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο κε φια ηα νθέιε πνπ απηφ ζπλεπάγεηαη νηθνλνκηθά, πεξηβαιινληηθά, κε ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ CO2, πνηφηεηα δσήο θηι. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Μ παξαπάλσ ζηφρνο ζηελ πεξίπησζε ηεο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο επηηπγράλεηαη κε θαζαξά ζρεδηαζηηθνχο ρεηξηζκνχο ή κε δηάθνξεο ηερληθέο ζηελ θαηαζθεπή ηνπ θηηξίνπ, πεξηνξίδνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν ηελ εμάξηεζε απφ ην κεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ γηα ηε ζέξκαλζε ή ςχμε ησλ θηηξίσλ. Γηα λα επηηχρεη θαλείο ηε κείσζε ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν είλαη απηνλφεην φηη ζα πξέπεη απφ ηε κία πιεπξά λα πεξηνξίζεη ηηο ζεξκηθέο απψιεηεο ηνπ θηηξίνπ (απψιεηεο κε αγσγηκφηεηα θαη απψιεηεο αεξηζκνχ) θαη απφ ηελ άιιε πιεπξά λα κεγηζηνπνηήζεη θπξίσο ηα ζεξκηθά ειηαθά θέξδε. Πε ζεξηλή θπζηθά πεξίνδν ζα πξέπεη λα επηδηψθεηαη ν θπζηθφο δξνζηζκφο ηνπ θηηξίνπ κε ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ ζεξκηθψλ θεξδψλ θαη ηε ζεξκηθή απνθφξηηζε ηνπ θηηξίνπ κέζσ ηνπ αεξηζκνχ θαη άιισλ ζρεηηθψλ κέηξσλ. Μη παξαπάλσ δχν νκάδεο ζεξκηθψλ ξνψλ απφ θαη πξνο ην θηίξην (ζεξκηθέο απψιεηεο ζεξκηθά θέξδε) ζπλζέηνπλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη ην ζεξκηθφ ηνπο ηζνδχγην. Οηελ πεξίπησζε πνπ νη ζεξκηθέο πξφζνδνη ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν δελ επαξθνχλ γηα λα θαιχςνπλ ηηο ζεξκηθέο απψιεηεο θαη απηφ ζπκβαίλεη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ζηα κε ζεξκνκνλσκέλα ζπκβαηηθά θπξίσο θηίξηα, πξνζάγεηαη ζηνπο εζσηεξηθνχο ρψξνπο ζεξκφηεηα κέζσ ηεο εγθαηάζηαζεο ζέξκαλζεο, έηζη ψζηε λα θαιπθζεί ε δηαθνξά ζην ηζνδχγην. Οπλεπψο ην δεηνχκελν ζε απηή ηελ πεξίπησζε είλαη λα ζρεδηαζηεί θαη λα θαηαζθεπαζηεί έλα θηίξην ζην νπνίν ε παξαπάλσ δηαθνξά λα είλαη θαηά ην δπλαηφ κηθξφηεξε. 53

61 σξνζέηεζε θηηξίνπ - πξνζαλαηνιηζκόο Πν κεγαιχηεξν ίζσο πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδεη ν κειεηεηήο, αθνξά ζηα κεγάια αζηηθά θέληξα, ή γεληθφηεξα ζε ππθλνδνκεκέλεο πεξηνρέο, ζε ζρέζε κε ηε ρσξνζέηεζε ησλ θηηξίσλ ζην νηθφπεδν, ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ θαη ηνλ ζθηαζκφ ηνπο απφ ηα απέλαληη θηίξηα. Ε ράξαμε ησλ κεγάισλ δξφκσλ θπθινθνξίαο θαηά ηνλ άμνλα αλαηνιήο-δχζεο, ή βνξξά-λφηνπ,, πξνδηαγξάθεη θαη ηνλ θχξην πξνζαλαηνιηζκφ ησλ φςεσλ θαη ην θπξηφηεξν πεξηνξίδεη ην πιενλέθηεκα ηνπ λφηηνπ πξνζαλαηνιηζκνχ, ζηελ θαιχηεξε ησλ πεξηπηψζεσλ, ζην 25% ησλ θηηξίσλ. Πν ηειεπηαίν έρεη σο ζπλέπεηα, ηε δπζθνιία εθκεηάιιεπζεο ησλ ζεξκηθψλ ειηαθψλ θεξδψλ ζηελ πιεηνςεθία ησλ θηηξίσλ, ηελ ππεξζέξκαλζε ησλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ, θπξίσο ζηα δπηηθά, αιιά θαη αλαηνιηθά πξνζαλαηνιηζκέλσλ θηηξίσλ ζηελ ζεξηλή πεξίνδν, αιιά βέβαηα θαη ηελ αλαγθαζηηθή απνκφλσζε ησλ βφξεηα πξνζαλαηνιηζκέλσλ θηηξίσλ απφ ηνλ ήιην. Οε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο πνπ δελ δηαζθαιίδεηαη ν λφηηνο πξνζαλαηνιηζκφο κε απνδεθηή κέγηζηε απφθιηζε αλαηνιηθά ή δπηηθά, ν κειεηεηήο ζα κπνξνχζε λα πξνηείλεη ηα παξαθάησ : (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) i. Πελ ρσξνζέηεζε ηνπ θηηξίνπ ζηελ πίζσ βνξηλή πιεπξά ηνπ νηθνπέδνπ, ψζηε λα απμεζεί ε απφζηαζε απφ ηα απέλαληη θηίξηα θαη λα απνθεπρζεί θαηά ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ην ξίζθν ηνπ ζθηαζκνχ, ην νπνίν θαη θαηαξγεί ηα ειηαθά νθέιε. ii. Αλ ην νηθφπεδν είλαη λφηην θαη επηπιένλ ειεγρζεί φηη δελ ππάξρεη πξφβιεκα ζθηαζκνχ απφ δηπιαλά θηίξηα, ηφηε θξίλεηαη ζθφπηκν λα αλαπηπρζεί ην θηίξην θαηά ηνλ άμνλα αλαηνιή-δχζε ψζηε λα κεγηζηνπνηεζεί θαηά ην δπλαηφλ ε λφηηα φςε ηνπ. iii. Ε απνθπγή ησλ δπηηθψλ ή αλαηνιηθψλ θηηξίσλ ζηηο δχν απέλαληη πιεπξέο ηνπ δξφκνπ, κε ηνλ ζρεκαηηζκφ ζθαθηέξαο '' θαη ηελ ηνπνζέηεζε ησλ θηηξίσλ πξνο λφην. 54

62 iv. Ε ζηξνθή ηνπ άμνλα ηνπ θηηξίνπ πξνο λφην, ή θαη κφλν ηεο θχξηαο φςεο ηνπ ή ησλ αλνηγκάησλ ηνπ. Γηθφλα 1 - Οηξνθή ησλ αλνηγκάησλ ηνπ θηηξίνπ, έηζη ψζηε λα απνθηήζνπλ λφηην πξνζαλαηνιηζκφ. Ε απέλαληη επηθάλεηα απφ ην άλνηγκα πξνβιέπεηαη ζπλήζσο αλαθιαζηηθή, γηα λα θαηεπζπλζνχλ νη ειηαθέο αθηίλεο πξνο ηνλ εζσηεξηθφ ρψξν Ινξθή θηηξίνπ Απφ άπνςε ελεξγεηαθή ε κνξθή ηνπ θηηξίνπ παίδεη απνδεδεηγκέλα θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε ζεξκηθή ηνπ ζπκπεξηθνξά, θαζψο πξνδηαγξάθεη κέζσ ηνπ θειχθνπο πνπ ιεηηνπξγεί σο θίιηξν, ηελ αληαιιαγή ζεξκφηεηαο κε ην πεξηβάιινλ. Ιηα απφθαζε ηνπ κειεηεηή γηα ηελ δεκηνπξγία αλνηθηήο ή θιεηζηήο κνξθήο θηηξίνπ, επηζεηηθήο ή ακπληηθήο, κε ηελ έλλνηα ηνπ αλνηθηνχ κε κεγάια αλνίγκαηα θηηξίνπ ή αληίζηνηρα θιεηζηνχ κε κηθξά αλνίγκαηα, ζα ήηαλ ελεξγεηαθά ζθφπηκν λα παξζεί θάησ απφ νξηζκέλα θξηηήξηα, φπσο ν πξνζαλαηνιηζκφο ησλ φςεσλ, νη θιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο, ε ρξήζε ηνπ θηηξίνπ θαη άιια θξηηήξηα ζρεδηαζκνχ, φπσο ζέα, ζφξπβνο, θφζηνο θαηαζθεπήο θ.η.ι. Γλεξγεηαθά θαη νη δχν γεληθέο κνξθέο ζα κπνξνχζαλ λα νδεγήζνπλ ζηα ίδηα απνηειέζκαηα, θάησ θπζηθά απφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο. Οπγθεθξηκέλα, κηα αλνηθηή κνξθή ζα κπνξνχζε λα επηιεγεί κφλν ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ είλαη δηαζθαιηζκέλνο ν λφηνο πξνζαλαηνιηζκφο θαη επηπιένλ δελ παξνπζηάδεηαη ζθίαζε ησλ φςεσλ απφ παξαθείκελα θηίξηα. Οηελ πεξίπησζε απηή, απμάλεη ην 55

63 φθεινο απφ ηελ ζεξκηθή ειηαθή ελέξγεηα, είηε κέζσ ησλ αλνηγκάησλ (άκεζν ειηαθφ θέξδνο), είηε κέζσ ηεο εθαξκνγήο εηδηθψλ ηερληθψλ (παζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα). Οε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο πξνζαλαηνιηζκνχ, ζθφπηκε ζεσξείηαη ε επηινγή θιεηζηήο κνξθήο θηηξίνπ κε κηθξά αλνίγκαηα, ζσζηή ειηνπξνζηαζία θαη απμεκέλε κφλσζε ησλ δνκηθψλ ζηνηρείσλ γηα ηελ πεξηζηνιή ησλ ζεξκηθψλ απσιεηψλ. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Γθηφο απφ ηελ παξαπάλσ επηινγή, ζηελ γεληθφηεξε έλλνηα ηεο κνξθήο ζα κπνξνχζε θαλείο λα εληάμεη θαη ηελ ζχλζεζε ησλ φγθσλ ελφο θηηξίνπ. Γεληθά είλαη γλσζηφ, φηη γηα έλα δεδνκέλν φγθν θηηξίνπ θαη επηθάλεηα ζε θάηνςε, κπνξεί λα πξνηαζνχλ κηα ζεηξά ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ, νη νπνίεο εμαξηψληαη απφ ηνπο κειεηεηέο. Γλεξγεηαθά., ζα κπνξνχζε φκσο λα ηζρπξηζηεί θαλείο κε βεβαηφηεηα, φηη θάζε ζπλζεηηθή ιχζε παξνπζηάδεη θαη δηαθνξεηηθή ζεξκηθή ζπκπεξηθνξά γηα ηνλ απιφ ιφγν φηη δηαθνξνπνηνχληαη νη εμσηεξηθέο επηθάλεηεο κε ζηαζεξή επηθάλεηα ζε θάηνςε θαη ζεξκαηλφκελν φγθν. Έλα πνιχ απιφ παξάδεηγκα ησλ παξαπάλσ θαίλεηαη ζηα ζρήκαηα. Νξφθεηηαη γηα ζχλζεζε δηακεξηζκάησλ ησλ 108 m 2, ζε κνλψξνθεο θαη ηξηψξνθεο δηαηάμεηο. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Ιε βάζε ηα απνηειέζκαηα ηνπ ζρήκαηνο δηαπηζηψλεη θαλείο φηη ελψ ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζε έλα κνλψξνθν δηακέξηζκα κε ππισηή ζθαξθαιψλεη ζηηο 486 KWh/m2 εηεζίσο, ην αληίζηνηρν πνζφ ζε ηξεηο ηξηψξνθεο πνιπθαηνηθίεο ζηε ζεηξά κεηψλεηαη δξαζηηθά ζηηο 238 KWh/m 2 εηεζίσο. Οεκεηψλεηαη φηη ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο ησλ ηχπσλ θηηξίσλ, ζεσξήζεθε φηη ην θέιπθνο είλαη ρσξίο κνλψζεηο θαη βέβαηα φηη επηηπγράλεηαη κηα ζεξκνθξαζία άλεζεο ζηνπο εζσηεξηθνχο ρψξνπο ηεο ηάμεο ησλ 21 ν C Ηαηαζθεπή θηηξίνπ - ζεξκηθή πξνζηαζία ησλ εμσηεξηθώλ δνκηθώλ ζηνηρείσλ ηνπ θειύθνπο Ε ηζρπξνπνίεζε ηεο ζεξκηθήο πξνζηαζίαο ησλ ζπκπαγψλ δνκηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ θειχθνπο πέξαλ ηεο ζπκβαηηθήο, απνηειεί έλα απφ ηα πιένλ 56

64 ζεκαληηθά κέηξα γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζεξκηθψλ απσιεηψλ ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν θαη ηε δηαηήξεζε ησλ πηζαλψλ ζεξκηθψλ ειηαθψλ θεξδψλ γηα κεγάιν δηάζηεκα ζηνπο εζσηεξηθνχο ρψξνπο. Γεληθά, σο θαλφλαο ζα κπνξνχζε λα αλαθεξζεί φηη, φζν πην ειεχζεξε είλαη ε αξρηηεθηνληθή κνξθή ηνπ θηηξίνπ απφ άπνςε ζρήκαηνο ή ζχλζεζεο φγθσλ, ηφζν πην ηζρπξέο ζα έπξεπε λα είλαη θαη νη κνλψζεηο ηνπ πεξηβιήκαηφο ηνπ, έηζη ψζηε λα αληηζηαζκηζηνχλ θαη νη απμεκέλεο ζεξκηθέο απψιεηεο ζπγθξηηηθά κε άιια θηίξηα ζπκπαγνχο κνξθήο, θαη λα επηηεπρζεί έλα άλεην εζψθιηκα κε πεξηνξηζκέλεο θαηαλαιψζεηο. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Οε φηη αθνξά ζηα αλνίγκαηα, ζπληζηάηαη ε ειαρηζηνπνίεζή ηνπο ζηηο αλαηνιηθέο θαη δπηηθέο φςεηο γηα ηελ απνθπγή ππεξζεξκάλζεσλ ηε ζεξηλή πεξίνδν, φπσο επίζεο θαη ζηε βνξηλή γηα ηνλ έιεγρν ησλ ζεξκηθψλ απσιεηψλ. Οηηο ηειεπηαίεο πεξηπηψζεηο, νη δηαζηάζεηο ησλ αλνηγκάησλ ζα πξέπεη λα θαιχπηνπλ ηηο απαηηήζεηο ησλ ρψξσλ ζε θπζηθφ θσηηζκφ θαη αεξηζκφ. Οεκεηψλεηαη ηδηαίηεξα φηη ηα βνξηλά αλνίγκαηα βνεζνχλ ζε κία θαιή πνηφηεηα θσηηζκνχ ησλ ρψξσλ, δηφηη δέρνληαη δηάρπην θσο θαη φρη άκεζν, θαη ζπληζηψληαη γηα ρψξνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ηε ζεξηλή πεξίνδν (μελνδνρεία, παξαζεξηζηηθέο θαηνηθίεο), ελψ κία ππεξδηαζηαζηνιφγεζή ηνπο ζε θηίξηα θαη ρψξνπο πνπ ιεηηνπξγνχλ θαη ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν ζα είρε σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηνπ ζεξκηθνχ ηνπο θνξηίνπ. Οηηο λφηηεο φςεηο κία θάιπςε ηεο επηθάλεηαο κε 60% αλνίγκαηα απνηειεί κία ελεξγεηαθά απνηειεζκαηηθή πξφηαζε γηα ηε ζέξκαλζε ησλ ρψξσλ κε θπζηθφ ηξφπν απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία. Οε θάζε πεξίπησζε φκσο ε ρξήζε ζεξκνκνλσηηθψλ παινπηλάθσλ κε κηθξφ ζπληειεζηή ζεξκνπεξαηφηεηαο ''θ'', ή αθφκε θαιχηεξα ε ρξήζε παινπηλάθσλ πξνεγκέλεο ηερλνινγίαο (ρακειήο εθπνκπήο "Low E") ζεσξείηαη έλα απφ ηα πιένλ απνδνηηθά κέηξα. Βαζηθφ θξηηήξην γηα ηελ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ πνηνηηθά αλνίγκαηνο απνηειεί, εθηφο απφ ην ζπληειεζηή ζεξκνπεξαηφηεηαο ''θ'', θαη ν ζπληειεζηήο κεηάδνζεο ηεο ζεξκηθήο ειηαθήο ελέξγεηαο "g". Άζηνρε επηινγή ηεο πνηφηεηαο ησλ παινπηλάθσλ, ζε ζρέζε κε ηνλ 57

65 πξνζαλαηνιηζκφ θαη ηηο απαηηήζεηο ησλ ρψξσλ, ελδέρεηαη λα νδεγήζεη ζε αξλεηηθά απνηειέζκαηα (κπινθάξηζκα εηζφδνπ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζηνπο εζσηεξηθνχο ρψξνπο ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν, αχμεζε απσιεηψλ, κείσζε θπζηθνχ θσηηζκνχ, νπηηθήο άλεζεο, θηι.). Γίλαη πξνθαλέο φηη φζν πην κηθξφο είλαη ν ζπληειεζηήο ζεξκνπεξαηφηεηαο ''θ'' θαη φζν πην κεγάινο ν ζπληειεζηήο δηείζδπζεο ηεο ζπλνιηθήο ζεξκηθήο ελέξγεηαο "g", ηφζν πην απνηειεζκαηηθφ απνδεηθλχεηαη ην άλνηγκα ζε λφηην πξνζαλαηνιηζκφ. Οε αλαηνιηθά θαη δπηηθά αλνίγκαηα ζα ελδηέθεξε θπζηθά κηθξή ηηκή θαη ηνπ ζπληειεζηή ''θ'' αιιά θαη ηνπ "g".(βαξβαξγομο, 1998) O βαζκφο επίδξαζεο ηεο ζπλνιηθήο κφλσζεο ηνπ θειχθνπο ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο δηαθξίλεηαη πνιχ απιά ζην παξάδεηγκα ηνπ ζρήκαηνο 4. Νξφθεηηαη γηα 8 θηίξηα θαηνηθηψλ ζε θιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο Θεζζαινλίθεο. Ε πξψηε ζηήιε ζε θάζε θηίξην αλαθέξεηαη ζε ζεξκηθά απξνζηάηεπην θέιπθνο, ελψ ε δεχηεξε ζην ίδην θηίξην κε ηε δηαθνξά φηη ην θέιπθφο ηνπ είλαη ζεξκνκνλσκέλν ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ ηζρχνληα θαλνληζκνχ ζεξκνκφλσζεο. Πα απνηειέζκαηα απνδεηθλχνπλ ζαθψο ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ κέηξνπ, θαζψο παξαηεξείηαη ζε θάζε πεξίπησζε κία πεξηζηνιή ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο πιένλ ηνπ 60%. Νεξαηηέξσ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο ζπκπεξηθνξάο ησλ θηηξίσλ ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεί αλ εθαξκφδνληαλ πην ηζρπξέο κνλψζεηο ζηα εμσηεξηθά δνκηθά ζηνηρεία, ή αλ επηπιένλ γηλφηαλ πξνζπάζεηα εθκεηάιιεπζεο ησλ ζεξκηθψλ ειηαθψλ θεξδψλ κε εθαξκνγή παζεηηθψλ ηερληθψλ Αεξηζκόο θηηξίσλ Οε ζπκβαηηθά θηίξηα, αιιά αθφκε πεξηζζφηεξν ζε βηνθιηκαηηθά ζρεδηαζκέλα θηίξηα, φιεο νη εθαξκνδφκελεο ζηξαηεγηθέο γηα ηε κείσζε ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο θαη ηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο αέξα ηνπ εζσηεξηθνχ 58

66 πεξηβάιινληνο, κπνξεί λα αλαηξεζνχλ ζηελ πεξίπησζε απμεκέλσλ ζεξκηθψλ απσιεηψλ, ιφγσ εθηεηακέλνπ αεξηζκνχ (ventilation) ή δηαθπγψλ αέξα απφ ηνπο αξκνχο ησλ αλνηγκάησλ (infiltration). Έηζη ζα πξέπεη λα δεκηνπξγεζεί έλα αεξνζηεγαλφ πεξίβιεκα θαη γεληθφηεξα λα πεξηνξηζηεί θαη λα ειεγρζεί ν αεξηζκφο ησλ ρψξσλ, αλάινγα κε ηε ρξήζε ησλ θηηξίσλ, ρσξίο λα γίλεηαη ππέξβαζε ησλ νξίσλ ελαιιαγψλ αέξα αλά ψξα, φπσο απηέο θαζνξίδνληαη απφ δηάθνξνπο δηεζλείο θαλνληζκνχο πνπ παίξλνπλ ππφςε ηνπο ηελ πγεία θαη ηελ επεμία. Αλεμέιεγθηνο ή εθηεηακέλνο ρσξίο ιφγν αεξηζκφο ιφγσ άζηνρεο ελεξγεηαθήο ζπκπεξηθνξάο ησλ ελνίθσλ, επηδξά αξλεηηθά ζην ζεξκηθφ ηζνδχγην ηνπ θηηξίνπ ζε βαζκφ πνπ κπνξεί λα ππεξβεί αθφκε θαη ην 100% ηεο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο. Πα απνηειέζκαηα δηαθφξσλ εξεπλψλ έρνπλ δείμεη ζαθψο φηη ην πνζνζηφ απηφ ελδέρεηαη λα επηδεηλσζεί αλ ζπλδπαζηεί θαη κε απμεκέλεο εζσηεξηθέο ζεξκνθξαζίεο ρψξσλ πέξαλ ησλ απνδεθηψλ γηα ιφγνπο ζεξκηθήο άλεζεο ή αθφκε αλ ζπλδπαζηεί κε ρακειφ βαζκφ απφδνζεο ηεο εγθαηάζηαζεο ζέξκαλζεο σο απνηέιεζκα ειιηπνχο ζπληήξεζήο ηεο. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Ιέηξα πνπ αθνξνύλ ζηε ζεξηλή πεξίνδν Γηα ηελ απνθπγή ησλ ππεξζεξκάλζεσλ ηελ πεξίνδν ηνπ θαινθαηξηνχ, απφ ηα πιένλ απνηειεζκαηηθά κέηξα πνπ ζα κπνξνχζε λα πξνβιέςεη θαλείο ή θαη λα εληζρχζεη θαηά ην δπλαηφ πεξηζζφηεξν, αθνξνχλ(βαξβαξγομο, 1998): 1. ζηε βειηίσζε ησλ κηθξνθιηκαηηθψλ ζπλζεθψλ κε ηελ θαηάιιειε θχηεπζε γηα ζθίαζε θαη εμαηκηζηηθφ δξνζηζκφ, ζηελ επηινγή επηζηξψζεσλ κε πιηθά κεγάιεο αλαθιαζηηθφηεηαο, θαζψο θαη ζηελ πξφβιεςε πδάηηλσλ επηθαλεηψλ γηα ελίζρπζε θαη πάιη ηνπ εμαηκηζηηθνχ δξνζηζκνχ. 2. ζηελ επηινγή ησλ θαηάιιεισλ ειηνπξνζηαηεπηηθψλ δηαηάμεσλ αλάινγα κε ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ φςεσλ (νξηδφληηεο δηαηάμεηο ζην λφην, θαηαθφξπθεο ζηελ αλαηνιή θαη δχζε κε ζσζηή θιίζε ζε ζρέζε κε ηελ πνξεία ησλ ειηαθψλ αθηηλψλ), έηζη ψζηε λα απνκαθξπλζεί ε ειηαθή 59

67 αθηηλνβνιία απφ ην πεξίβιεκα ηνπ θηηξίνπ. Γηα ηνλ ίδην ζθνπφ ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ εηδηθνί θξχζηαιινη ζηα παξάζπξα θαη ηηο πφξηεο, νη νπνίνη θαη κεηψλνπλ θπξίσο ηε δηαπεξαηφηεηα ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο κέζσ ησλ επαίζζεησλ δηαθαλψλ ζηνηρείσλ (αλαθιαζηηθνί, απνξξνθεηηθνί, ή ρακειήο εθπνκπήο παινπίλαθεο). 3. ζηελ επηδίσμε δηακπεξνχο αεξηζκνχ ησλ ρψξσλ θαη θπξίσο ζηελ πξφβιεςε ή ελίζρπζε ηνπ λπρηεξηλνχ αεξηζκνχ ηνπο γηα ηελ απνθφξηηζε ησλ δνκηθψλ ζηνηρείσλ απφ ηε ζεξκφηεηα πνπ ζπζζσξεχεηαη θαηά ηηο ψξεο αηρκήο. Ζδίσο γηα κεζνγεηαθά θιίκαηα, φπνπ παξαηεξνχληαη κεγάιεο ζεξκνθξαζηαθέο δηαθνξέο κεηαμχ εκέξαο θαη λχρηαο, ην ηειεπηαίν ζεσξείηαη αλαγθαίν γηα ην θπζηθφ δξνζηζκφ ησλ θηηξίσλ. Αλ ην κέηξν απηφ δε κπνξεί λα ηθαλνπνηεζεί απφ ηα ππάξρνληα αλνίγκαηα ζηηο φςεηο ηνπ θηηξίνπ, ηφηε ή ε ρξήζε αλνηγκάησλ ζηελ νξνθή ηνπ θηηξίνπ ή ε θαηαζθεπή ειηαθήο θακηλάδαο γηα ηελ επηηάρπλζε απαγσγήο ηνπ ζεξκνχ αέξα απφ ην θηίξην, ή αλεκφππξγνπ γηα ηελ εμαλαγθαζκέλε θίλεζε ηνπ αέξα, ζα απνηεινχζαλ κεξηθέο απφ ηηο δνθηκαζκέλεο ζηελ πξάμε απνηειεζκαηηθέο ηερληθέο. 4. ζηε ρξήζε πιηθψλ κε κεγάιε ζεξκνρσξεηηθφηεηα. Πν κέηξν απηφ ζπλεπάγεηαη ηε ρξνληθή θαζπζηέξεζε κεηάδνζεο ηεο ζεξκφηεηαο ζηνπο εζσηεξηθνχο ρψξνπο ζε ψξεο πνπ κπνξεί λα ππνινγηζηνχλ, έηζη ψζηε λα ζπκπίπηνπλ κε ηε κείσζε ησλ εμσηεξηθψλ ζεξκνθξαζηψλ ηηο βξαδηλέο ψξεο. Αλ ην παξαπάλσ ζπλδπαζηεί θαη κε ην λπρηεξηλφ αεξηζκφ ησλ ρψξσλ, ηφηε πξάγκαηη επηηπγράλεηαη θαη ν δξνζηζκφο ησλ ρψξσλ κε θπζηθφ ηξφπν. 5. ζηελ θαηαζθεπή αλνηρηφρξσκσλ επηρξηζκάησλ γηα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ απνξξνθάηαη θαη ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο αλαθιψκελεο. 6. ζηελ ελίζρπζε ηνπ θπζηθνχ θσηηζκνχ ησλ ρψξσλ, ψζηε λα πεξηνξηζηεί ε ρξήζε ηνπ ηερλεηνχ θσηηζκνχ θαη ζπλεπψο λα πεξηνξηζηνχλ ηα 60

68 εζσηεξηθά ζεξκηθά θνξηία. Οηελ ίδηα θαηεχζπλζε ζπκβάιιεη θαη ε ρξήζε ειεθηξηθψλ θαη θσηηζηηθψλ ζηνηρείσλ πςειήο απφδνζεο. Οε πνηνλ ηνκέα ζα απνθαζίζεη ν κειεηεηήο λα δψζεη κεγαιχηεξν βάξνο, ζε κέηξα γηα ηε ρεηκεξηλή ή θαινθαηξηλή πεξίνδν, εμαξηάηαη πξνθαλψο απφ ηα θιηκαηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηνρήο θαη θπζηθά απφ ηε ρξήζε ηνπ θηηξίνπ (μελνδνρείν ή θαηνηθία ζεξηλψλ δηαθνπψλ, κφληκε θαηνηθία, θηίξην γξαθείσλ θηι.). Γεληθά φκσο ζα κπνξνχζε λα ηζρπξηζηεί θαλείο φηη έλα βηνθιηκαηηθφ θηίξην νθείιεη λα ζπκπεξηθέξεηαη νξζά θαη ηηο δχν πεξηφδνπο. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Βέβαηα κεγάιε παξάιεηςε ζα ήηαλ αλ δελ αλαθεξφηαλ θαλείο θαη ζηα κέηξα πνπ ζα έπξεπε λα παξζνχλ γηα ηε βειηίσζε ηνπ θπζηθνχ θσηηζκνχ ησλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ θαη ζπλεπψο γηα ηελ πεξηζηνιή ησλ θαηαλαιψζεσλ θαη ζηνλ ηνκέα ηνπ ηερλεηνχ θσηηζκνχ. Γεληθά, επηζεκαίλεηαη φηη ζε έλαλ νινθιεξσκέλν βηνθιηκαηηθφ ζρεδηαζκφ θαλείο ζα έπξεπε λα αζρνιεζεί ζνβαξά θαη κε ηα ηξία ζέκαηα, δειαδή ηελ παζεηηθή ζέξκαλζε, ην θπζηθφ δξνζηζκφ θαη θσηηζκφ ησλ θηηξίσλ, έηζη ψζηε θαη ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο λα πεξηνξηζηεί θαη ε πνηφηεηα δσήο ζηνπο εζσηεξηθνχο ρψξνπο λα βειηησζεί κέζα απφ έλα πεξηβάιινλ πνπ ζα ζεξκαίλεηαη, ζα ςχρεηαη θαη ζα θσηίδεηαη κε θπζηθφ θαηά ην δπλαηφ ηξφπν. Ηαη γηα ηνπο ηξεηο βαζηθνχο ηνκείο πνπ εμεηάδνληαη ζηα πιαίζηα ηεο βηνθιηκαηηθήο αληηκεηψπηζεο ησλ θηηξίσλ, ν κειεηεηήο ζα φθεηιε λα ειέγμεη ηηο πξνηάζεηο ηνπ θαη ππνινγηζηηθά, έηζη ψζηε λα απνθεπρζνχλ ιάζε ή παξαιείςεηο πνπ ζα απνκάθξπλαλ ην θηίξην απφ ην βαζηθφ ηνπ ζηφρν, δειαδή ηεο έληαμήο ηνπ ζηελ θαηεγνξία ησλ θηηξίσλ «ρακειήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο». Πν ππνινγηζηηθφ απηφ ζηάδην, κέζσ αμηφπηζησλ πξνζνκνησηηθψλ κεζφδσλ, ζεσξείηαη απαξαίηεην ήδε απφ ην ζηάδην ηνπ ζρεδηαζκνχ, δηφηη νπνηεζδήπνηε βειηησηηθέο παξεκβάζεηο κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ απνδεηθλχνληαη θαη νηθνλνκηθά αζχκθνξεο θαη δεκηνπξγνχλ φριεζε ζηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηνπ θηηξίνπ. 61

69 i. Ναζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ ζεξκηθώλ ειηαθώλ θεξδώλ Ιε ηελ πξνυπφζεζε φηη έρνπλ δηαζθαιηζηεί φια ηα κέηξα γηα ηελ πεξηζηνιή ησλ ζεξκηθψλ απσιεηψλ ζηα θηίξηα πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ θαη θπξίσο ν λφηηνο πξνζαλαηνιηζκφο θαη νη ηζρπξέο κνλψζεηο ζην θέιπθνο ηνπ θηηξίνπ, ν κειεηεηήο ζα κπνξνχζε λα πξνρσξήζεη θαη λα πξνηείλεη ηελ θαηαζθεπή εηδηθψλ ζπζηεκάησλ γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ ειηαθψλ θεξδψλ. Πα ζπζηήκαηα πνπ εχθνια, κε ζπκβαηηθά πιηθά θαη ρσξίο πςειφ θφζηνο, κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζηελ πξάμε είλαη ηα πιένλ γλσζηά, φπσο(βαξβαξγομο, 1998): 1. ην άκεζν ειηαθφ θέξδνο απφ λφηηα πξνζαλαηνιηζκέλα αλνίγκαηα 2. ην πξνζαξηεκέλν ζεξκνθήπην 3. ν ηνίρνο κάδαο ή ζεξκηθήο απνζήθεπζεο 4. ν αεξηδφκελνο ηνίρνο Trombe 5. ην ειηαθφ αίζξην 6. ην ζεξκνζηθσληθφ παλέιν Οπλζεηφηεξα ζπζηήκαηα, φπσο νη αεξνζπιιέθηεο θαη απαηηνχλ δίθηπν ζσιελψζεσλ εηδηθά κειεηεκέλσλ θαη δηαζηαζηνινγεκέλσλ, πνπ ελζσκαηψλνληαη ζηα δάπεδα ή ηηο νξνθέο γηα ηε κεηαθνξά ηεο ζπιιερζείζεο ζεξκφηεηαο ζε απνκαθξπζκέλνπο ρψξνπο, νη νξνθέο ζεξκηθήο απνζήθεπζεο ή αθφκε ν ζπλδπαζκφο ζπζηεκάησλ (παζεηηθά ζπζηήκαηα, θσηνβνιηατθά θαη δεζηνχ λεξνχ ρξήζεο) θ.ά., απνηεινχλ αλακθηζβήηεηα δνθηκαζκέλεο θαη απνηειεζκαηηθέο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο, ε εθαξκνγή ησλ νπνίσλ απαηηεί εηδηθέο γλψζεηο, ζσζηή εθηίκεζε ησλ απαηηνχκελσλ θνξηίσλ θαη βέβαηα πξνζεγκέλε θαηαζθεπή. ii. Θεξκνρσξεηηθόηεηα δνκηθώλ ζηνηρείσλ Γηα ηελ απνζήθεπζε ηεο ζεξκηθήο ελέξγεηαο πνπ ζπιιέγεηαη απφ ηα παζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, ζα πξέπεη λα επηιεγνχλ δνκηθά ζηνηρεία κε κεγάιε 62

70 ζεξκνρσξεηηθφηεηα. Πν κέηξν απηφ παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν θπξίσο ζε βηνθιηκαηηθά θηίξηα θαη ρψξνπο ζπλερνχο ρξήζεο, θαζψο θαη ζε πεξηνρέο κε πςειέο ζεξκνθξαζίεο ηε ζεξηλή πεξίνδν. Ε απνζεθεπκέλε ζεξκφηεηα κεηαδίδεηαη ζηνλ εζσηεξηθφ ρψξν κε ρξνληθή θαζπζηέξεζε, ε νπνία κπνξεί λα ππνινγηζηεί έηζη ψζηε λα ζπκπέζεη κε ηηο βξαδηλέο ψξεο, θαηά ηηο νπνίεο παξνπζηάδνληαη θαη νη κεγαιχηεξεο αλάγθεο ζε ζέξκαλζε ησλ ρψξσλ. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Οε πνιιά παξαδείγκαηα βηνθιηκαηηθψλ θηηξίσλ, ηα παζεηηθά ζπζηήκαηα ζπλδπάδνληαη ζπλήζσο κε εηδηθά ζρεδηαζκέλεο απνζήθεο ζεξκφηεηαο, ην ξφιν ησλ νπνίσλ παίδνπλ, εθηφο απφ ηα ίδηα ηα δνκηθά ζηνηρεία ηνπ θειχθνπο (δάπεδα θαη ηνηρνπνηίεο), εηδηθά δηακνξθσκέλνη ρψξνη γεκάηνη κε πιηθά πνπ έρνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα απνζεθεχνπλ κεγάια πνζά ζεξκφηεηαο (ιίζνη, δνρεία λεξνχ θ.ά.), ηα νπνία θαη απνδίδνπλ ζην ρψξν ηε ζεξκφηεηα είηε εμαλαγθαζκέλα (κε ρξήζε αλεκηζηήξσλ), φπνηε απηφ θξηζεί αλαγθαίν, είηε κε θπζηθφ ηξφπν. Ε χπαξμε, ην είδνο θαη ε έθηαζε ηεο ζεξκηθήο απνζήθεο εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηα αλακελφκελα ζεξκηθά νθέιε, απφ ηα παζεηηθά ζπζηήκαηα, απφ ηε ρξήζε ησλ ρψξσλ ή ηνπ θηηξίνπ γεληθφηεξα (ζπλερφκελε ή δηαθνπηφκελε ιεηηνπξγία) θαη βέβαηα απφ ηελ έληαζε ησλ θαηξηθψλ θαηλνκέλσλ ηε ζεξηλή πεξίνδν (αθηηλνβνιία, ζεξκνθξαζίεο). Πειεηψλνληαο κπνξνχκε λα πνχκε φηη γηα λα γεληθεπηεί ε βηνθιηκαηηθή αξρηηεθηνληθή πξνυπνζέηεη νξηζκέλεο ζπλζήθεο, φξνπο αλαγθαίνπο : ε νηθηζηηθή ππθλφηεηα, ε επηζπκία ηεο άλεζεο κε ηελ απηνκαηνπνίεζε, ε ζηεξενηππία ηεο αξρηηεθηνληθήο έθθξαζεο, ε επηθξάηεζε ησλ ηερλνινγηθψλ επηλνήζεσλ, ε πνιηηηθή ζηνλ ηνκέα ησλ θαηαζθεπψλ, απνηεινχλ παξάγνληεο πνπ δελ ελζαξξχλνπλ ηελ ηδέα ηνπ βηνθιηκαηηζκνχ, κηα πξαθηηθή δηαθνξεηηθή γηα ηνλ αξρηηεθηνληθφ ζρεδηαζκφ. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Αθφκε, ε βηνκεραλία δελ πξηκνδνηεί ηα θηελά ζε ελέξγεηα πιηθά, νχηε βέβαηα εθείλα πνπ ειάρηζηα βηνκεραλνπνηνχληαη. Ε αξρηηεθηνληθή παξακέλεη εμαξηεκέλε απφ ηε ινγηθή ηνπ θέξδνπο, απφ ηερληθέο θαη πιηθά πνπ παξάγεη ε 63

71 δνκηθή βηνκεραλία, πξάγκα πνπ ζπρλά θέξλεη ζε αληίζεζε ην άκεζν εκπνξηθφ θφζηνο/θέξδνο κε ην καθξνπξφζεζκν νηθνινγηθφ θφζηνο/φθεινο. Ναξφια απηά ε βηνθιηκαηηθή αξρηηεθηνληθή ππάξρεη. Έρεη πξνζδηνξίζεη ηηο αξρέο ηεο θαη έρεη ζέζεη ηηο γλψζεηο κηαο πνιενδνκίαο ζεκειησκέλεο ζε έλα άιιν κνληέιν ζρέζεσλ κε ην νηθνζχζηεκα. Νξνυπφζεζε ηθαλή θαη αλαγθαία απνηειεί ε θνηλσληθή απνδνρή ηνπ βηνθιηκαηηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ε ελεξγφο ζπκκεηνρή ησλ θαηνίθσλ ησλ πφιεσλ ζηε δηακφξθσζε ηνπ ρηηζκέλνπ πεξηβάιινληνο, κέζα απφ κηα δηαδηθαζία πιεξνθφξεζεο θαη ζπλεηδεηνπνίεζεο ηνπ ζχλζεηνπ πξνβιήκαηνο «εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο», ζε κηα πξννπηηθή ζπλεηήο δηαρείξηζεο ησλ θπζηθψλ πεγψλ θαη ηζνξξνπίαο κε ηα νηθνζπζηήκαηα. Νξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε έρνπλ θαηαζθεπαζηεί πνιιά θηίξηα κε βηνθιηκαηηθή αξρηηεθηνληθή ζήκεξα φπσο κέξνο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ ζην Εξάθιεην Ηξήηεο, εξγαζηήξηα ζηα ΠΓΖ Ναηξψλ, ζηαζκνί ηνπ Αηηηθφ Ιεηξφ θαη πνιιέο θαηνηθίεο. iii. Νξνηάζεηο γηα ηελ εθαξκνγή ησλ ΑΝΓ κε ζθνπό ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Πν RDF (δεκάηηα πεπηεζκέλνπ ραξηηνχ, πιαζηηθνχ θ.ιπ.) παξάγεηαη ζήκεξα ζε κεγάιεο πνζφηεηεο ζηα Άλσ Θηφζηα. Ιέρξη ηψξα ν Γληαίνο Οχλδεζκνο Δήκσλ θαη Ηνηλνηήησλ Αηηηθήο (ΓΟΔΗΚΑ) δελ έρεη βξεη νπζηαζηηθά άιινλ ηξφπν δηάζεζήο ηνπ. Ε ΑΓΓΠ αλαδεηεί ηξφπνπο λα κεηψζεη ην ελεξγεηαθφ θφζηνο, ηφζν ην άκεζν (αγνξά θαπζίκνπ) φζν θαη εθείλν πνπ ζρεηίδεηαη κε ηα δηθαηψκαηα ξχπσλ πνπ πξνβιέπνληαη απφ ην πξσηφθνιιν ηνπ Ηηφην. Φηινδνμεί λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα. Ρπάξρεη φκσο ν θίλδπλνο λα εκθαληζζνχλ λένη ξχπνη, θαη κάιηζηα πνιχ πην επηθίλδπλνη. «Ε θαχζε ηνπ RDF ζα πξνζζέζεη ζην ήδε πνιχ αλζπγηεηλφ κείγκα ξχπσλ ηεο πεξηνρήο δηνμίλεο θαη θνπξάληα, νπζίεο πνπ έρνπλ άκεζεο, αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ πγεία ησλ θαηνίθσλ, πξνθαιψληαο θαξθίλνπο θαη λεπξνινγηθά πξνβιήκαηα», ηνλίδεη ζηελ «Η» ν ηαηξφο - πλεπκνλνιφγνο θ. Βαζίιεο Κηφβνινο. 64

72 Αξλεηηθή ηνπνζέηεζε γηα ηελ θαχζε RDF ζηελ ΑΓΓΠ έιαβε θαη ν Ζαηξηθφο Οχιινγνο Γπβνίαο. Ιήπσο φκσο ππεξβάιινπλ; Ιήπσο απιά ππάξρεη ν θφβνο απέλαληη ζην άγλσζην θαη ε γλσζηή ινγηθή «φρη ηα ζθνππίδηα ζηε δηθή κνπ απιή;». Δπζηπρψο, ηα πξάγκαηα είλαη πην ζχλζεηα. Νξφθεηηαη γηα ηελ πξψηε απφπεηξα λα θαεί RDF ζηελ Γιιάδα, εκπεηξία ηνπηθή δελ ππάξρεη θαη ζπρλά νη επηζηεκνληθέο ηνπνζεηήζεηο (θαη ζε δηεζλέο επίπεδν) είλαη αιιεινζπγθξνπφκελεο. Νέξα απφ ηελ επηζηεκνληθή αβεβαηφηεηα θαη ην ηδηαίηεξν θάζε θνξά ησλ ζπλζεθψλ, ππάξρεη δπζηπρψο θαη ε παξέκβαζε ησλ κεγάισλ ζπκθεξφλησλ, πνπ δελ αθήλνπλ αλεπεξέαζηε ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα. Δελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη απφ ηελ θαχζε απνβιήησλ παξάγνληαη δηνμίλεο θαη θνπξάληα, νπζίεο πνιχ επηθίλδπλεο, γηα ηηο νπνίεο δελ πξνβιέπεηαη θαλέλα φξην αζθαιείαο. Βαζηθφο ελνρνπνηεηηθφο παξάγνληαο είλαη ε παξνπζία ρισξίνπ. Οε αξθεηέο ρψξεο ηεο Γπξψπεο θαίγεηαη RDF ζε ηζηκεληνβηνκεραλίεο. Αιιά ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο ιακβάλνληαη κέηξα, ζηεξηγκέλα ζηελ αλνηθηή ελεκέξσζε ησλ θαηνίθσλ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ (απφ ηελ αξρή) θαη ζηνλ δηαξθή δεκφζην έιεγρν. Ηαη νη δχν απηέο πξνυπνζέζεηο παξαβηάδνληαη ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε. Ηαη' αξρήλ, ε αξκφδηα δηεχζπλζε ηνπ ΡΝΓΤΔΓ ελέθξηλε ζην άςε ζβήζε ηε δνθηκαζηηθή θαχζε ηξηψλ ηφλσλ RDF ηελ ψξα (ζηελ θαλνληθή πεξίνδν ζα γίλνπλ 10 ηφλνη ηελ ψξα), ζεκεηψλνληαο «φηη δελ ζα επηβαξχλεη ην πεξηβάιινλ κε επηπιένλ ξχπνπο»! Γηα φια απηά ε ηνπηθή θνηλσλία νχηε είρε ελεκεξσζεί νχηε δεηήζεθε ε γλψκε ηεο. Πα πξάγκαηα πξνρσξνχζαλ ελ θξππηφ. Ιάιηζηα, ην κλεκφλην ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ΑΓΓΠ θαη ΓΟΔΗΚΑ θαιχπηεηαη απφ ξήηξα εκπηζηεπηηθφηεηαο. Ηάπνηνη ζα ξσηήζνπλ: «Ηαη ηη ζα θάλνπκε ην RDF;» Αιιά πξηλ απφ απηφ ππάξρεη ην εξψηεκα: Γηαηί παξάγνπκε ηφζν RDF; Πη είλαη φκσο ην RDF; Πν παξαγφκελν απφ ηελ εηδηθή κνλάδα απνξξηκκάησλ (ΓΙΑΗ) ζηα Θηφζηα 65

73 απνηειείηαη θαηά 37% (ηνπ βάξνπο) απφ έληππν πιηθφ, 23% απφ πιαζηηθά ζπζθεπαζίαο, 18% απφ ραξηί ζπζθεπαζίαο, 11% απφ χθαζκα, 7% ινηπά ραξηηά, 2% ινηπά πιαζηηθά, νξγαληθά 1,3% θαη μχιν 0,4%. Πν κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ζχλζεζεο ηνπ RDF ζα έπξεπε λα είλαη αληηθείκελν αλαθχθισζεο θαη λέαο ρξήζεο θαη φρη θαχζεο. «Γίλαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ην αληίζεην ηεο αλαθχθισζεο, φζν θαη αλ εκθαλίδεηαη σο αλάθηεζε», ζρνιηάδεη ν δηεπζπληήο ηεο Greenpeace ζηελ Γιιάδα, θ. Κίθνο αξαιακπίδεο. (ΒΑΟΖΘΑΗΜΟ, 2007) Οήκεξα ε ΓΙΑΗ βγάδεη πεξίπνπ ηφλνπο RDF ηνλ ρξφλν, ην 25-40% ηεο πνζφηεηαο απνξξηκκάησλ πνπ επεμεξγάδεηαη. Ννχ πεγαίλεη ην RDF; Ηαη πάιη ζηνλ... ΡΠΑ, απηή ηε θνξά φκσο ζπζθεπαζκέλν θαη ζαλ πιηθφ ζηαζεξνπνίεζεο. Ηαηαβιήζεθαλ κάιηζηα απνδεκηψζεηο απφ ηελ Γιιεληθή Γηαηξεία Αλαθχθισζεο, αθνχ δήζελ αλαθηήζεθαλ... Δειαδή, ρξεζηκνπνηήζακε έλα παλάθξηβν εξγνζηάζην γηα λα ζάςνπκε, κε άιινλ ηξφπν, ην RDF ζηα ζθνππίδηα. Νξνέρεη ε αλαθχθισζε Ηαηεγνξεκαηηθά αληίζεηε κε απηή ηελ πξαθηηθή είλαη ε Μηθνινγηθή Γηαηξεία Αλαθχθισζεο (ΜΓΑ). Ιεηαζέηνληαο ην πξφβιεκα ζε κηα κνλάδα πνπ θάλεη δηαινγή ησλ ζθνππηδηψλ, πνπ καδεχνληαη φια καδί ζηηο καχξεο ζαθνχιεο, ρσξίο δηαινγή απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο πνιίηεο, δηαησλίδνπκε ην πξφβιεκα κε άιιε κνξθή. Πη ζα γίλεη κε ην RDF πνπ ζα απνκείλεη; Το ελαιιαθηηθφ θαχζηκν κπνξεί ελδερνκέλσο λα απμήζεη ηηο εθπεκπφκελεο δηνμίλεο, αθνχ ην RDF κπνξεί λα πεξηέρεη πιαζηηθφ PVC ή άιιεο νπζίεο πνπ πεξηέρνπλ ριψξην (π.ρ. ρξψκαηα θ.ά.). σξίο λα απνθιείεη ε δηάζεζή ηνπ ζε ηζηκεληάδηθν, πξέπεη «πξηλ απφ νπνηαδήπνηε ηειηθή δηάζεζε ηνπ RDF ζε ηζηκεληάδηθν, πξέπεη λα πξνεγεζεί δεκφζηνο δηάινγνο θαη ε ζπγθεθξηκέλε βηνκεραλία λα απνδείμεη φηη δηαζέηεη θαηάιιεια ζπζηήκαηα αληηξχπαλζεο, ψζηε λα ειαρηζηνπνηνχληαη νη αέξηεο εθπνκπέο ηνπ (θαη ηδηαίηεξα ν πδξάξγπξνο θαη νη δηνμίλεο). 66

74 Ηεθάιαην 3 ν 3. Νιενλεθηήκαηα θαη Ιεηνλεθηήκαηα 3.1. Αλάπηπμε θαη πιενλεθηήκαηα ησλ ΑΝΓ Πα θχξηα πιενλεθηήκαηα ησλ ΑΝΓ είλαη ηα εμήο(βαξβαξγομο, 1998): 1. Γίλαη πξαθηηθά αλεμάληιεηεο πεγέο ελέξγεηαο θαη ζπκβάιινπλ ζηε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ ηνπο εμαληιήζηκνπο ζπκβαηηθνχο ελεξγεηαθνχο πφξνπο. 2. Γίλαη εγρψξηεο πεγέο ελέξγεηαο θαη ζπλεηζθέξνπλ ζηελ ελίζρπζε ηεο ελεξγεηαθήο αλεμαξηεζίαο θαη ηεο αζθάιεηαο ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ ζε εζληθφ επίπεδν. 3. Γίλαη γεσγξαθηθά δηεζπαξκέλεο θαη νδεγνχλ ζηελ απνθέληξσζε ηνπ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο, δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα λα θαιχπηνληαη νη ελεξγεηαθέο αλάγθεο ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, αλαθνπθίδνληαο ηα ζπζηήκαηα ππνδνκήο θαη κεηψλνληαο ηηο απψιεηεο κεηαθνξάο ελέξγεηαο. 4. Δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα επηινγήο ηεο θαηάιιειεο κνξθήο ελέξγεηαο πνπ είλαη πξνζαξκνζκέλε ζηηο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε (π.ρ. ειηαθή ελέξγεηα γηα ζεξκφηεηα ρακειψλ ζεξκνθξαζηψλ έσο αηνιηθή ελέξγεηα γηα ειεθηξνπαξαγσγή), επηηπγράλνληαο νξζνινγηθφηεξε ρξεζηκνπνίεζε ησλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ. 5. Έρνπλ ζπλήζσο ρακειφ ιεηηνπξγηθφ θφζηνο, ην νπνίν επηπιένλ δελ επεξεάδεηαη απφ ηηο δηαθπκάλζεηο ηεο δηεζλνχο νηθνλνκίαο θαη εηδηθφηεξα ησλ ηηκψλ ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. 6. Μη εγθαηαζηάζεηο εθκεηάιιεπζεο ησλ ΑΝ Γ δηαηίζεληαη ζε κηθξά κεγέζε θαη έρνπλ κηθξή δηάξθεηα θαηαζθεπήο, επηηξέπνληαο έηζη ηε γξήγνξε αληαπφθξηζε ηεο πξνζθνξάο πξνο ηε δήηεζε ελέξγεηαο, κε επαλαιακβαλφκελα ζπζηήκαηα ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο. 7. Μη επελδχζεηο ησλ ΑΝΓ είλαη εληάζεσο εξγαζίαο, δεκηνπξγψληαο πνιιέο ζέζεηο εξγαζίαο ηδηαίηεξα ζε ηνπηθφ επίπεδν. 67

75 8. Ιπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ππξήλα γηα ηελ αλαδσνγφλεζε νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά ππνβαζκηζκέλσλ πεξηνρψλ θαη πφιν γηα ηελ ηνπηθή αλάπηπμε, κε ηελ πξνψζεζε επελδχζεσλ πνπ ζηεξίδνληαη ζηε ζπκβνιή ησλ ΑΝΓ (π,ρ. ζεξκνθεπηαθέο θαιιηέξγεηεο κε γεσζεξκηθή ελέξγεηα). 9. Γίλαη θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ θαη ηνλ άλζξσπν θαη ε αμηνπνίεζή ηνπο είλαη γεληθά απνδεθηή απφ ην θνηλφ Ιεηνλεθηήκαηα ησλ ΑΝΓ Γθηφο απφ ηα παξαπάλσ πιενλεθηήκαηα νη ΑΝΓ παξνπζηάδνπλ θαη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά πνπ δπζρεξαίλνπλ ηελ αμηνπνίεζε θαη ηαρεία αλάπηπμή ηνπο(βαξβαξγομο, 1998): 1. Πν δηεζπαξκέλν δπλακηθφ ηνπο είλαη δχζθνιν λα ζπγθεληξσζεί ζε κεγάια κεγέζε ηζρχνο, λα κεηαθεξζεί θαη λα απνζεθεπζεί. 2. Έρνπλ ρακειή ππθλφηεηα ηζρχνο θαη ελέξγεηαο θαη ζπλεπψο γηα κεγάιεο ηζρχεηο απαηηνχληαη ζπρλά εθηεηακέλεο εγθαηαζηάζεηο. 3. Ναξνπζηάδνπλ ζπρλά δηαθπκάλζεηο ζηε δηαζεζηκφηεηά ηνπο πνπ κπνξεί λα είλαη κεγάιεο δηάξθεηαο απαηηψληαο ηελ εθεδξεία άιισλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ ή γεληθά δαπαλεξέο κεζφδνπο απνζήθεπζεο. 4. Ε ρακειή δηαζεζηκφηεηά ηνπο ζπλήζσο νδεγεί ζε ρακειφ ζπληειεζηή ρξεζηκνπνίεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ εθκεηάιιεπζήο ηνπο, 5. Πν θφζηνο επέλδπζεο αλά κνλάδα εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο ζε ζχγθξηζε κε ηηο ζεκεξηλέο ηηκέο ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ είλαη αθφκε πςειφ. 68

76 Ηεθάιαην 4 ν 4. Γηζθνξά ησλ ΑΝΓ ζηελ νηθνλνκία θαη ε θαηάζηαζε ζηελ Γιιάδα 4.1. Ε θαηάζηαζε ζηελ Γπξώπε Ιέρξη ην ηέινο ηνπ 20νχ αηψλα, ηα επξσπατθά θαη ηα άιια βηνκεραληθά θξάηε απνιάκβαλαλ θζελφ θαη άθζνλν ελεξγεηαθφ εθνδηαζκφ. Μη εχθνια δηαζέζηκνη ελεξγεηαθνί πφξνη, ε αλππαξμία πεξηνξηζκψλ γηα ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO2) θαη νη πηέζεηο ησλ δπλάκεσλ ηεο αγνξάο θαηέζηεζαλ ηα βηνκεραληθά θξάηε εμαξηεκέλα απφ ηα νξπθηά θαχζηκα θαη ππνβάζκηζαλ ην ελδηαθέξνλ γηα θαηλνηνκία θαη επελδχζεηο ζε λέεο ελεξγεηαθέο ηερλνινγίεο. Ιφιηο πξφζθαηα αλαγλσξίζηεθε ε αλάγθε πξνψζεζεο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, δεδνκέλνπ φηη ε εθκεηάιιεπζή ηνπο ζπκβάιιεη ζηνλ κεηξηαζκφ ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο κέζσ ηεο κείσζεο ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ, ζηε βηψζηκε αλάπηπμε, ζηελ αζθάιεηα ηνπ εθνδηαζκνχ θαη ζηελ αλάπηπμε κηαο βηνκεραλίαο βαζηδφκελεο ζηε γλψζε ε νπνία δεκηνπξγεί ζέζεηο απαζρφιεζεο, νηθνλνκηθή κεγέζπλζε, αληαγσληζηηθφηεηα θαη πεξηθεξεηαθή θαη αγξνηηθή αλάπηπμε. Πν 1997, ε Γπξσπατθή Έλσζε έζεζε ηνλ ζηφρν λα αλέιζεη ζε 12% ην κεξίδην πνπ θαηαιακβάλνπλ νη αλαλεψζηκεο πεγέο ζηελ αθαζάξηζηε εζσηεξηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο κέρξη ην 2010, δειαδή λα δηπιαζηάζεη ην κεξίδην ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζε ζχγθξηζε κε ην Έθηνηε, ην κεξίδην ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο έρεη απμεζεί θαηά 55% ζε απφιπηα ελεξγεηαθά κεγέζε. Ναξά ηελ πξφνδν απηή, απφ ηηο πξφζθαηεο πξνγλψζεηο πξνθχπηεη φηη δελ ζα επηηεπρζεί ν ζηφρνο ηνπ 12%. Γπηπιένλ ε πξφνδνο είλαη απνηέιεζκα ησλ πξνζπαζεηψλ κεξηθψλ κφλνλ θξαηψλ κειψλ. Νξνο ην παξφλ ππάξρνπλ δχν νδεγίεο ζηνλ ηνκέα ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο. Ε νδεγία 2001/77 γηα ηελ πξναγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαζνξίδεη ζην 21% ην ελδεηθηηθφ κεξίδην ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη 69

77 απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηε ζπλνιηθή θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηεο Ηνηλφηεηαο έσο ην Θέηεη ελδεηθηηθνχο εζληθνχο ζηφρνπο γηα θάζε θξάηνο κέινο, ελζαξξχλεη ηε ρξήζε εζληθψλ θαζεζηψησλ ζηήξημεο, ηελ εμάιεηςε ησλ δηνηθεηηθψλ θξαγκψλ θαη ηελ νινθιήξσζε ηνπ δηαζπλδεδεκέλνπ δηθηχνπ, θαη επηβάιιεη ηελ ππνρξέσζε ρνξήγεζεο ζηνπο παξαγσγνχο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο εγγχεζεο πξνέιεπζεο, θαηφπηλ ζρεηηθνχ αηηήκαηνο. Ιε βάζε ηηο πθηζηάκελεο πνιηηηθέο θαη ηηο πξνζπάζεηεο πνπ θαηαβάιινληαη αλακέλεηαη φηη ζα επηηεπρζεί κεξίδην χςνπο 19% έσο ην 2010, αληί ηνπ επηδησθφκελνπ ζηφρνπ ηνπ 21%. Ε νδεγία 2003/30 γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ρξήζεο βηνθαπζίκσλ ή άιισλ αλαλεψζηκσλ θαπζίκσλ γηα ηηο κεηαθνξέο ζέηεη σο ζηφρν λα απνηεινχλ ηα βηνθαχζηκα πνζνζηφ 5,75% ηεο ζπλνιηθήο πνζφηεηαο βελδίλεο θαη πεηξειαίνπ ληίδει γηα ζθνπνχο κεηαθνξψλ πνπ δηαηίζεηαη ζηελ αγνξά, έσο ηηο 31 Δεθεκβξίνπ 2010, αιιά είλαη απίζαλν λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο γηα ην 2010, νπφηε ην πξνζδνθψκελν κεξίδην αλακέλεηαη λα είλαη πεξίπνπ 4,2%. Γπνκέλσο, ε ΓΓ θαίλεηαη απίζαλo λα θζάζεη ζε κηα ζπκβνιή απφ ηηο αλαλεσκέλεο πεγέο ελέξγεηαο πνπ λα ππεξβαίλεη ην 10% κέρξη ην Ρπάξρνπλ δηάθνξνη ιφγνη γηα απηφ, θαη ηδηαίηεξα: ην γεγνλφο φηη ην εμσηεξηθφ θφζηνο δελ ζπκπεξηιακβάλεηαη ζπζηεκαηηθά ζηηο ηηκέο ηεο αγνξάο πξνζδίδεη νηθνλνκηθά αδηθαηνιφγεην πιενλέθηεκα ζηα νξπθηά θαχζηκα ζε ζχγθξηζε πξνο ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ε απνπζία δεζκεπηηθψλ λνκηθά ζηφρσλ γηα ηηο αλαλεψζηκεο ελέξγεηεο ζην επίπεδν ΓΓ ην ζρεηηθά αδχλαην ξπζκηζηηθφ πιαίζην ηεο ΓΓ γηα ηε ρξήζε ησλ αλαλεψζηκσλ ελεξγεηψλ ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ θαη ε πιήξεο απνπζία ελφο λνκηθνχ πιαηζίνπ ζηνλ ηνκέα ηεο ζέξκαλζεο θαη ςχμεο. κσο νη ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ αεξίνπ απμήζεθαλ δξακαηηθά απφ ηελ αξρή ηνπ Γπηπιένλ, ζχκθσλα κε ηελ Δηαθπβεξλεηηθή Γπηηξνπή γηα ηελ Αιιαγή ηνπ Ηιίκαηνο (IPCC), νη εθπνκπέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ έρνπλ ήδε αλεβάζεη ηε ζεξκνθξαζία θαηά 0,6 βαζκνχο παγθνζκίσο. Γάλ δελ ιεθζνχλ κέηξα, ζα ζεκεησζεί αχμεζε θαηά 1,4 έσο 5,8 βαζκνχο έσο ηα ηέιε ηνπ αηψλα. ιεο νη 70

78 πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ - ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ΓΓ - ζα αληηκεησπίζνπλ ζνβαξέο ζπλέπεηεο, ηφζν γηα ηηο νηθνλνκίεο ηνπο φζν θαη γηα ηα νηθνζπζηήκαηά ηνπο. Μη Γπξσπαίνη πνιίηεο επεξεάδνληαη απφ ηηο πςειφηεξεο ηηκέο, ηηο απεηιέο ζηελ αζθάιεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ θαη ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο ηεο Γπξψπεο. Πα επξσπατθά θξάηε πξέπεη λα αληηκεησπίζνπλ ζεκαληηθά δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ ελέξγεηα φπσο κηα απμαλφκελε εμάξηεζε ζηηο εηζαγσγέο ελέξγεηαο, ηηο πςειέο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ πνπ έρνπλ επηπηψζεηο ζηηο ηηκέο πνιιψλ θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ, ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο, ηηο δαζηθέο ππξθαγηέο, ηνπο θαηαθιπζκνχο θαη ηελ εξήκσζε πνιιψλ πεξηνρψλ. Οηα πιαίζηα κηαο λέαο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο, ν ηνκέαο ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο δηαθξίλεηαη γηα ηε δπλαηφηεηά ηνπ λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ θαη ηε ξχπαλζε, λα εθκεηαιιεπηεί ηηο ηνπηθέο θαη απνθεληξσκέλεο πεγέο ελέξγεηαο, θαη λα παξαθηλήζεη ηηο βηνκεραλίεο πςειήο ηερλνινγίαο. Μη λέεο θαη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο (ειηαθή, αηνιηθή, πδξνειεθηξηθή, γεσζεξκηθή, ελέξγεηα απφ βηνκάδα) δεκηνπξγνχλ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα, πξνζηηζέκελε αμία θαη απαζρφιεζε ζηελ Γπξψπε, βειηηψλνπλ ηελ πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ην επίπεδν δσήο θαη είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο γηα ηηο ιηγφηεξν αλαπηπγκέλεο πεξηνρέο ηεο Έλσζεο, νη νπνίεο δηαζέηνπλ πνιινχο αλαλεψζηκνπο ελεξγεηαθνχο πφξνπο. Μ άξηεο Ννξείαο γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Νεγέο Γλέξγεηαο ηεο Γπηηξνπήο θαηέδεημε φηη ν ζηφρνο ηνπ 20% γηα ην ζπλνιηθφ κεξίδην αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ν ζηφρνο ηνπ 10% γηα ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηηο κεηαθνξέο είλαη θαηάιιεινη θαη εθηθηνί ζηφρνη, θαη φηη ην πιαίζην ην νπνίν πεξηιακβάλεη ππνρξεσηηθνχο ζηφρνπο αλακέλεηαη λα πξνζθέξεη ζηελ επηρεηξεκαηηθή θνηλφηεηα ηε καθξνπξφζεζκε ζηαζεξφηεηα πνπ ρξεηάδεηαη ψζηε λα ιακβάλεη νξζνινγηθέο επελδπηηθέο απνθάζεηο ζηνλ ηνκέα ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Πν Γπξσπατθφ Οπκβνχιην ησλ Βξπμειιψλ ηνπ Ιαξηίνπ 2007 επηθχξσζε απηνχο ηνπο ζηφρνπο. 71

79 Βαζηδφκελε ζε απηή ηελ πνιηηηθή δέζκεπζε, ε Γπηηξνπή ππέβαιε, ηνλ Ζαλνπάξην 2008, κηα πξφηαζε νδεγίαο ζρεηηθά κε ηελ πξνψζεζε ηεο ρξήζεο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο. Ε νδεγία απνζθνπεί ζηε ζέζπηζε ελφο ζπλνιηθνχ δεζκεπηηθνχ ζηφρνπ 20% σο κεξηδίνπ ζπκκεηνρήο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο θαη ελφο δεζκεπηηθνχ ειάρηζηνπ ζηφρνπ 10% γηα ηα βηνθαχζηκα ζηηο κεηαθνξέο, νη νπνίνη πξέπεη λα επηηεπρζνχλ απφ θάζε θξάηνο κέινο, θαζψο θαη δεζκεπηηθψλ εζληθψλ ζηφρσλ έσο ην 2020, νη νπνίνη ζα επζπγξακκίδνληαη κε ην ζπλνιηθφ ζηφρν ηνπ 20% γηα ηελ ΓΓ. Ηάζε θξάηνο κέινο νθείιεη λα κεξηκλά ψζηε ην κεξίδην ηεο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο ην 2020 λα αληηζηνηρεί ηνπιάρηζηνλ ζηνλ ζπλνιηθφ ζηφρν ηνπ φζνλ αθνξά ην κεξίδην ηεο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο, φπσο πξνβιέπεηαη ζηνλ πίλαθα Ζ πνπ αλαπαξάγεηαη παξαθάησ. Ε πξφηαζε νδεγίαο ζεζπίδεη έλα θνηλφ πιαίζην γηα ηελ πξνψζεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Θεζπίδεη θαλφλεο ζρεηηθά κε ηηο εγγπήζεηο πξνέιεπζεο, ηηο δηνηθεηηθέο δηαδηθαζίεο θαη ηηο ζπλδέζεηο κε ην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο φζνλ αθνξά ηελ ελέξγεηα απφ αλαλεψζηκεο πεγέο. Ηαζηεξψλεη θξηηήξηα βησζηκφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο γηα ηα βηνθαχζηκα θαη ηα άιια βηνξεπζηά. Γλψ κφλν ν ζηφρνο ηνπ 2020 είλαη δεζκεπηηθφο λνκηθά, ε Γπηηξνπή έρεη δειψζεη φηη ζα κπνξνχζε λα αθνινπζήζεη πξνεγνχκελε λνκηθή δξάζε ζε πεξίπησζε φπνπ ε πξφνδνο ελφο θξάηνπο κέινπο ζα είλαη ηφζν πεξηνξηζκέλε ψζηε ζα είλαη ζαθέο φηη ν ηειηθφο ζηφρνο δελ ζα κπνξεί λα επηηεπρζεί. Μη νδεγίεο 2001/77 θαη ην 2003/30 ζα ηξνπνπνηεζνχλ ζχκθσλα κε ηε λέα νδεγία, απφ ηελ 1ε Απξηιίνπ 2010, θαη ζα θαηαξγεζνχλ απφ ηελ 1ε Ζαλνπαξίνπ

80 Νίλαθαο 1 - Ιεξίδηα ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ην 2005 Ηξάηνο κέινο Ιεξίδην ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ην 2005 Οηφρνο γηα ην 2020 Απζηξία 23.3% 34% Βέιγην 2.2% 13% Βνπιγαξία 9.4% 16% Ηχπξνο 2.9% 13% Πζερηθή Δεκνθξαηία 6.1% 13% Δαλία 17% 30% Γζζνλία 18% 25% Φηλιαλδία 28.5% 38% Γαιιία 10.3% 23% Γεξκαλία 5.8% 18% Γιιάδα 6.9% 18% Μπγγαξία 4.3% 13% Ζξιαλδία 3.1% 16% Ζηαιία 5.2% 17% Θεηνλία 34.9% 42% Θηζνπαλία 15% 23% Θνπμεκβνχξγν 0.9% 11% Ιάιηα 0% 10% Ηάησ ψξεο 2.4% 14% Ννισλία 7.2% 15% Ννξηνγαιία 20.5% 31% Ξνπκαλία 17.8% 24% Οινβαθηθή Δεκνθξαηία 6.7% 14% Οινβελία 16% 25% Ζζπαλία 8.7% 20% Ονπεδία 39.8% 49% Ελσκέλν Βαζίιεην 1.3% 15% ΝΕΓΕ: ΗΑΝΓ ΓΠΕΟΖΑ ΓΗΘΓΟΕ 2006 Μη ρψξεο ηεο ΓΓ ζα είλαη ειεχζεξεο λα απνθαζίζνπλ ην «πξνηηκεκέλν κίγκα» αλαλεψζηκσλ ελεξγεηψλ ηνπο πξνθεηκέλνπ λα ιεθζνχλ ππφςε νη δηαθνξεηηθέο δπλαηφηεηέο ηνπο, αιιά πξέπεη λα παξνπζηάζνπλ ηα εζληθά ζρέδηα δξάζεο (NAP) πεξηγξάθνληαο ηηο ζηξαηεγηθέο ηνπο ζηελ Γπηηξνπή κέρξη ηηο 31 Ιαξηίνπ Ε πξφηαζε ηεο Γπηηξνπήο επηηξέπεη ην εηθνληθφ εκπφξην ζε αλαλεψζηκεο ελέξγεηεο πνπ πεξηιακβάλνπλ ηηο εγγπήζεηο πξνέιεπζεο. Οην πιαίζην ηνπ ζπζηήκαηνο, ηα θξάηε κέιε κπνξνχλ λα επελδχζνπλ ζηελ παξαγσγή αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο ζε έλα άιιν θξάηνο κέινο ζε αληάιιαγκα εγγπήζεσλ πξνέιεπζεο, ην νπνίν κπνξεί λα πξνζκεηξεζεί ζην ζηφρν αλαλεψζηκσλ ελεξγεηψλ. Αιιά ε Γπηηξνπή έρεη ζπλδέζεη ηνλ φξν φηη έλα θξάηνο κέινο πξέπεη λα έρεη θζάζεη ήδε ζηνλ πξνζσξηλφ ζηφρν ηνπ πξίλ ηνπ δνζεί ε άδεηα λα δερζεί επελδχζεηο θαη λα κεηαθέξεη εγγπήζεηο πξνέιεπζεο ζε έλα άιιν θξάηνο κέινο. 73

81 Μη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο αθνξνχλ ηξεηο ηνκείο: ειεθηξηθή ελέξγεηα, ζέξκαλζε θαη ςχμε, κεηαθνξέο. Ε ζπλνιηθή πξνζέγγηζε πξνβιέπεη φηη ηα θξάηε κέιε έρνπλ ηε δηαθξηηηθή επρέξεηα λα ζπλδπάζνπλ ηνπο ελ ιφγσ ηνκείο γηα ηελ επίηεπμε ηνπ εζληθνχ ηνπο ζηφρνπ. Τζηφζν, πξνηείλεηαη θάζε θξάηνο κέινο λα επηηχρεη ηνπιάρηζηνλ κεξίδην 10% ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο (πξσηίζησο βηνθαχζηκα) ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ έσο ην Απηφ γίλεηαη γηα ηνπο αθφινπζνπο ιφγνπο: (1) ν ηνκέαο ησλ κεηαθνξψλ είλαη απηφο πνπ παξνπζηάδεη ηελ ηαρχηεξε αχμεζε εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ ζε ζχγθξηζε κε φινπο ηνπο άιινπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο (2) ηα βηνθαχζηκα απνηεινχλ απάληεζε ζην πξφβιεκα ηεο εμάξηεζεο απφ ην πεηξέιαην ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ, πνπ ζπληζηά έλα απφ ηα ζνβαξφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ε ΓΓ φζνλ αθνξά ηελ έιιεηςε αζθάιεηαο ηνπ ελεξγεηαθνχ ηεο εθνδηαζκνχ (3) ε παξαγσγή βηνθαπζίκσλ είλαη απηή ηε ζηηγκή αθξηβφηεξε απφ ηελ παξαγσγή άιισλ κνξθψλ ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο, πξάγκα πνπ ίζσο ζεκαίλεη φηη δχζθνια ζα κπνξνχζαλ λα αλαπηπρζνχλ ρσξίο εηδηθή απαίηεζε. Γηδηθά γηα ηα βηνθαχζηκα θαη ηα άιια βηνξεπζηά, ε νδεγία ζεζπίδεη έλα ζχζηεκα γηα ηελ εγγχεζε ηεο πεξηβαιινληηθήο αεηθνξίαο ηεο πνιηηηθήο, δηαζθαιίδνληαο κεηαμχ άιισλ φηη ηα βηνθαχζηκα πνπ ζπλππνινγίδνληαη γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ επηηπγράλνπλ έλα ειάρηζην επίπεδν κείσζεο ησλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ. Πα βηνθαχζηκα είλαη ην κφλν θαηάιιειν δηαζέζηκν ππνθαηάζηαην ηεο βελδίλεο θαη diesel ζηηο κεηαθνξέο. Θακβάλνληαο ππφςε ηελ αβέβαηε αζθάιεηα αλεθνδηαζκνχ γηα ην πεηξέιαην (θαη επνκέλσο γηα ηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ), ε ΓΓ εμέδσζε, ην 2003, ηελ νδεγία 2003/30, κε ζηφρν ηελ ψζεζε ηεο παξαγσγήο θαη ηεο θαηαλάισζεο βηνθαπζίκσλ ζηελ ΓΓ. Απφ ηελ άπνςε ηεο γεσξγίαο, ε κεηαξξχζκηζε ηεο θνηλήο γεσξγηθήο πνιηηηθήο (ΗΓΝ) εηζήγαγε κηα πξφζζεηε ελίζρπζε γηα ηηο ελεξγεηαθέο παξαγσγέο, αιιά νη ζηαηηζηηθέο γηα ηε δαζνλνκία δείρλνπλ φηη πεξίπνπ 35% ηεο εηήζηαο αχμεζεο ησλ δαζψλ ηεο ΓΓ παξακέλεη 74

82 αρξεζηκνπνίεην. Γηα λα αληηκεησπίζεη απηφ ην πξφβιεκα, ε Γπηηξνπή πξνηείλεη έλα ζρέδην δξάζεο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ην μχιν. Πα απφβιεηα είλαη επίζεο κηα ππναπαζρνινχκελε πεγή ελέξγεηαο. Γη απηφλ ηνλ ιφγν ε Γπηηξνπή πξνβιέπεη κηα ζεκαηηθή ζηξαηεγηθή γηα ηελ αλαθχθισζε ησλ απνβιήησλ, θαη εηνηκάδεη κηα πξφηαζε ζρεηηθά κε ηελ αλαζεψξεζε ηεο λνκνζεζίαο πιαηζίνπ ησλ απνβιήησλ. Απφ ηελ άπνςε ηεο εμηζνξξφπεζεο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ θαη ησλ πεξηβαιινληηθψλ πεξηνξηζκψλ, ε πξνζέγγηζε ηεο Γπηηξνπήο είλαη φηη κφλν ηα βηνινγηθά θαχζηκα ε θαιιηέξγεηα ησλ νπνίσλ ζπκκνξθψλεηαη κε ηνπο ειάρηζηνπο φξνπο βησζηκφηεηαο κεηξνχλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο νδεγίαο. Ε ΓΓ ζα ππνζηεξίδεη ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο πνπ επηζπκνχλ λα παξάγνπλ βηνινγηθά θαχζηκα θαη λα αλαπηχμνπλ ηηο εγρψξηεο αγνξέο ηνπο. Πα εζσηεξηθά παξαρζέληα θαη εηζαγφκελα βηνινγηθά θαχζηκα ζα κπνξνχζαλ λα ζπκβάινπλ ζε 14% ηεο αγνξάο ηεο ΓΓ γηα ηα θαχζηκα κεηαθνξψλ. Ε αχμεζε ζα πξνεξρφηαλ ηφζν απφ ηε βηναηζαλφιε (πνπ ζηε Ονπεδία έρεη επηηχρεη ήδε έλα κεξίδην 4% ηεο αγνξάο βελδίλεο θαη απφ ην biodiesel, ην νπνίν ζηε Γεξκαλία, παγθφζκην εγέηε, έρεη επηηχρεη ήδε έλα κεξίδην 6% ηεο αγνξάο diesel. Πα εζσηεξηθά παξαγφκελα δεκεηξηαθά θαη ε ηξνπηθή δαραξνθάιακνο ζα ήηαλ ηα θχξηα ζηνηρεία ηεο πεηξνρεκηθήο βηνκεραλίαο αηζαλφιεο, πνπ ζα ζπκπιεξψλνληαη αξγφηεξα απφ ηελ θπηηαξηληθή αηζαλφιε απφ ην άρπξν θαη ηα απφβιεηα. Ε αζθάιεηα ηνπ εθνδηαζκνχ, ε βησζηκφηεηα θαη ε αληαγσληζηηθφηεηα ηεο ελέξγεηαο ηεο Γπξψπεο εμαξηάηαη θαηά πνιχ απφ ηελ αλάπηπμε ησλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ. Μη ηερλνινγίεο πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ κέρξη ην 2020 είλαη ήδε δηαζέζηκεο ή βξίζθνληαη ζηα ηειηθά ζηάδηα αλάπηπμεο. Μ ηδησηηθφο ηνκέαο είλαη ζηελ πξψηε γξακκή απηψλ ησλ πξνζπαζεηψλ. κσο, νη ηερλνινγίεο ρακειψλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα παξακέλνπλ ελ γέλεη αθξηβέο θαη αληηκεησπίδνπλ εκπφδηα δηείζδπζεο ζηελ αγνξά. Γη' απηφ, θαηά ηελ Γπηηξνπή, απαηηείηαη δηηηή πξνζέγγηζε: αθελφο, ελίζρπζε ηεο θαηλνηνκίαο γηα ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο θαη ηελ αχμεζε ηεο απφδνζεο θαη, αθεηέξνπ, δξαζηηθά κέηξα 75

83 ελίζρπζεο γηα ηε δεκηνπξγία επηρεηξεκαηηθψλ επθαηξηψλ, ηελ ηφλσζε ηεο αλάπηπμεο ηεο αγνξάο θαη ηελ αληηκεηψπηζε ησλ κε ηερλνινγηθψλ θξαγκψλ πνπ απνζαξξχλνπλ ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ εμάπισζε απνηειεζκαηηθψλ ηερλνινγηψλ ρακειψλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηελ αγνξά. Πν έβδνκν πξφγξακκαπιαίζην ηεο ΓΓ γηα ηελ έξεπλα επηδηψθεη, κεηαμχ άιισλ, ηελ αλάπηπμε λέσλ θαη βηψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Γπηπιένλ, ε Γπηηξνπή ππνζηεξίδεη έλα «επξσπατθφ ζηξαηεγηθφ ζρέδην ηερλνινγίαο» γηα λα δεκηνπξγήζεη κηα λέα επξσπατθή πνιηηηθή γηα ηηο ελεξγεηαθέο ηερλνινγίεο. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Γπηπιένλ, ην πξφγξακκα «Γπθπήο ελέξγεηα γηα ηελ Γπξψπε» (ALTENER ΖΖΖ), πνπ είλαη κέξνο ηνπ πξνγξάκκαηνο πιαηζίνπ αληαγσληζηηθφηεηαο θαη θαηλνηνκίαο, εληζρχεη ηηο πξνζπάζεηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ζηνλ ηνκέα ηεο βηψζηκεο ελέξγεηαο. Ρπνζηεξίδεη ηηο βειηηψζεηο ζηε ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα, ηελ πηνζέηεζε λέσλ θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ηε κεγαιχηεξε δηείζδπζε ζηελ αγνξά γηα απηέο ηηο πεγέο ελέξγεηαο, ηε δηαθνξνπνίεζε ηεο ελέξγεηαο θαη ησλ θαπζίκσλ, ηελ αχμεζε ηνπ κεξηδίνπ ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο θαη ηε κείσζε ηεο ηειηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Ζδηαίηεξε πξνζνρή δίλεηαη ζε απηφ ην πιαίζην ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ. Πν Ναγθφζκην Πακείν Γλεξγεηαθήο Απφδνζεο θαη Αλαλεψζηκσλ Νεγψλ Γλέξγεηαο (GEEREF) πνπ πξνηείλεηαη απφ ηελ Γπξσπατθή Γπηηξνπή κπνξεί λα θηλεηνπνηήζεη ηηο ηδησηηθέο επελδχζεηο ζηα πξνγξάκκαηα ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο θαη αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο. Οε παγθφζκην επίπεδν, ε ΓΓ πξέπεη λα εθκεηαιιεπηεί ηε ζέζε ηεο σο ε δεχηεξε κεγαιχηεξε αγνξά ελέξγεηαο θαη σο παγθφζκηνο εγέηεο φζνλ αθνξά ηε δήηεζε, ηε δηαρείξηζε θαη ηελ πξνψζεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Ε ΓΓ πξέπεη λα εληείλεη ηηο ζρέζεηο ηεο κε ηνπο ελεξγεηαθνχο εηαίξνπο ηεο, κε ζθνπφ ηελ πξνψζεζε θαη ηε δηαθνξνπνίεζε ησλ πεγψλ θαη ησλ δηαδξνκψλ, ηελ ελίζρπζε ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο θαη ηεο ζπλεξγαζίαο κε εζηίαζε ζηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ, ηελ αχμεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο. 76

84 4.2. Ε θαηάζηαζε ζηελ Γιιάδα H αλάπηπμε ησλ ΑΝΓ, απνηειεί πξνηεξαηφηεηα ηεο Γπξσπατθήο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο θαζψο ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ CO2 θαη ηελ αζθάιεηα εθνδηαζκνχ. Οχκθσλα κε ηελ πνιηηηθή ηεο Γπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, έρεη ζπκθσλεζεί απφ ην Γπξσπατθφ Οπκβνχιην Ρπνπξγψλ ην 1998, νη εθπνκπέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ ηεο Γιιάδαο γηα ην δηάζηεκα λα απμεζνχλ ην κέγηζην θαηά 25%, ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ Μ ζπλνιηθφο ζηφρνο γηα ηελ Γπξσπατθή Έλσζε είλαη κείσζε θαηά 8% γηα ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν. Το εθ ηνχηνπ, ην θχξην ζεκείν ηεο πνιηηηθήο ηεο ρψξαο γηα ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ είλαη ε δηαθνξνπνίεζε ηνπ ζεκεξηλνχ ελεξγεηαθνχ κείγκαηνο κε ηελ εηζαγσγή θαπζίκσλ ρακειφηεξσλ εθπνκπψλ (θπζηθφ αέξην) θαη ε κεγαιχηεξε δηείζδπζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο. Γηδηθά γηα ηνλ ηνκέα ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο, πξνβιέπνληαη ε βειηίσζε ηεο απφδνζεο ησλ ππαξρφλησλ ιηγληηηθψλ ζηαζκψλ θαη ε δηείζδπζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ θαη ησλ ΑΝΓ. Οην ηνκέα ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο πξνβιέπνληαη παξεκβάζεηο ζηνπο ηνκείο ησλ θηηξίσλ (θαλνληζκνί, ρξήζε παζεηηθψλ θαη ελεξγεηηθψλ ζπζηεκάησλ, πηζηνπνίεζε ζπζθεπψλ θαη εηζαγσγή θπζηθνχ αεξίνπ θαη κηθξήο ζπκπαξαγσγήο), ηεο βηνκεραλίαο (ρξήζε θπζηθνχ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηελ Γιιάδα είλαη κηθξφηεξεο απφ ηε κέζε ηηκή ηεο ΓΓ, νη εθπνκπέο αλά κνλάδα αθαζάξηζηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο είλαη απφ ηηο πςειφηεξεο ζηελ ΓΓ. 1 Μ ιφγνο είλαη ε θπξίαξρε ζέζε ηνπ ιηγλίηε θαη ηνπ πεηξειαίνπ ζην ελεξγεηαθφ κείγκα ηεο ρψξαο. Μη κηζέο πεξίπνπ απφ ηηο εθπνκπέο CO2 ζηελ Γιιάδα, πξνέξρνληαη απφ ηελ θαχζε ηνπ ιηγλίηε γηα παξαγσγή ειεθηξηαεξίνπ θαη

85 ζπκπαξαγσγήο) θαη ησλ κεηαθνξψλ (βειηίσζε ησλ ππνδνκψλ γηα ηηο δεκφζηεο κεηαθνξέο θαη ρξήζε βηνθαπζίκσλ). Έλαο άιινο ζεκαληηθφο ζηφρνο ηεο Γιιεληθήο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ηα ηειεπηαία ρξφληα είλαη ε πξνψζεζε κέηξσλ θαη πξνγξακκάησλ ΓΛΓ θαη ΜΓ. Ιε ηελ πηνζέηεζε ησλ Γπξσπατθψλ Μδεγηψλ ηέζεθε ην λνκηθφ πιαίζην γηα ηελ έθδνζε ππνπξγηθψλ απνθάζεσλ γηα ηελ ελεξγεηαθή ζήκαλζε ζηελ Γιιάδα. Ε κεγάιε πξφθιεζε γηα ηηο ΑΝΓ ζηελ Γιιάδα ζήκεξα είλαη ε εθπιήξσζε ηνπ ζηφρνπ ηεο Ηνηλνηηθήο Μδεγίαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ ΑΝΓ. Οχκθσλα κε απηήλ, ε Γιιάδα θαιείηαη λα απμήζεη ην πνζνζηφ ησλ ΑΝΓ ζηελ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζην επίπεδν ηνπ 20,1% κέρξη ην 2010 (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ζπκκεηνρήο ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ). Μ ζηφρνο απηφο, αλ θαη πςειφο, δελ είλαη αλέθηθηνο. Γμάιινπ, έρεη πηνζεηεζεί πιήζνο κέηξσλ γηα ηηο κεηαθνξέο, κε ηε ζέζπηζε ηνπ Κ.3423/05 γηα ηα βηνθαχζηκα, ηελ αλαλέσζε ησλ παιαηψλ ηδησηηθήο ρξήζεσο απηνθηλήησλ, θαη ηε βειηίσζε ησλ πξνδηαγξαθψλ ησλ νδηθψλ δηθηχσλ θαη ησλ κέζσλ καδηθήο κεηαθνξάο Ε ζπλεηζθνξά ησλ ΑΝΓ ζην Γλεξγεηαθό Ζζνδύγην - Ε θαηάζηαζε ησλ ΑΝΓ ζηελ Γιιάδα Ε ζπλεηζθνξά ησλ ΑΝΓ ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην είλαη ηεο ηάμεο ηνπ 5%, ζε επίπεδν ζπλνιηθήο δηάζεζεο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο ζηε ρψξα θαη ηεο ηάμεο ηνπ 13-14%, ζε επίπεδν εγρψξηαο παξαγσγήο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο. Ε ειεθηξνπαξαγσγή απφ ΑΝΓ ζηελ Γιιάδα απμάλεηαη ζεκαληηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη είλαη ηεο ηάμεο ηνπ 2-2,5% ηεο αθαζάξηζηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Αθνξά θπξίσο ζε αηνιηθά θαη κηθξά πδξνειεθηξηθά θαη ζε έλα κηθξφ βαζκφ ηε βηνκάδα. Θακβάλνληαο ππφςε ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά (εμαηξψληαο ηελ παξαγσγή απφ άληιεζε), ε ειεθηξνπαξαγσγή απφ ΑΝΓ είλαη ζηα επίπεδα ηνπ 78

86 10%. Ε παξαγσγή ζεξκηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΝΓ πξνέξρεηαη θπξίσο απφ ελεξγεηηθά ειηαθά, ζεξκηθέο ρξήζεηο ηεο βηνκάδαο θαη γεσζεξκηθέο αληιίεο ζεξκφηεηαο. Ε κεγάιε αλάπηπμε ηεο βηνκεραλίαο ειηαθψλ ζπιιεθηψλ θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο έρεη νδεγήζεη ηελ Γιιάδα ζηε δεχηεξε ζέζε ζε εγθαηεζηεκέλε επηθάλεηα ζπιιεθηψλ ζε επξσπατθφ επίπεδν. Τζηφζν, ε θχξηα παξαγσγή ζεξκφηεηαο απφ βηνκάδα πξνέξρεηαη είηε απφ θαχζε βηνκάδαο ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα, είηε απφ ππνιείκκαηα βηνκάδαο ζε βηνκεραληθέο κνλάδεο θαηεξγαζίαο μχινπ, ηξνθίκσλ, βάκβαθνο, θ.ιπ., φπνπ θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα ίδηεο αλάγθεο. Θα κπνξνχζε θαλείο λα πεη φηη ε Γιιεληθή αγνξά ζεξκφηεηαο απφ ΑΝΓ είλαη ζε ζηάδην εθθίλεζεο. Ε ρξήζε ησλ βηνθαπζίκσλ ζηελ Γιιάδα είλαη επίζεο ζε θάζε εθθίλεζεο θαη γηα ην 2006 είρε εγθξηζεί ε θαηαλνκή ηεο δηάζεζεο θαη παξαγσγήο βηνληίδει ζε 14 επηρεηξήζεηο ζηελ Γιιεληθή αγνξά, ζπλνιηθήο εηήζηαο θαηαλεκεκέλεο πνζφηεηαο ηεο ηάμεο ησλ ρηιηφιηηξσλ. (ΒΑΞΒΑΞΓΟΜΟ, 1998) Ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΝΓ ήηαλ MW ζην ηέινο ηνπ 2005 φηαλ ε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ηνπ Γιιεληθνχ Οπζηήκαηνο Ειεθηξνπαξαγσγήο ήηαλ πεξίπνπ MW. πσο θαίλεηαη ζηνλ Νίλαθα 2 2 θαη ζην Δηάγξακκα 1, ε ζπλέπεηα ησλ κέηξσλ νηθνλνκηθήο ππνζηήξημεο θαη ζηελ νπζία ηνπ Β' θαη Γ' ΗΝΟ θαη ησλ Αλαπηπμηαθψλ Κφκσλ είλαη ε ζηαζεξά απμαλφκελε εμέιημε πνπ είραλ ηα Αηνιηθά, ηα Ιηθξά Ρδξνειεθηξηθά θαη ην Βηναέξην. Γηδηθφηεξα, ηα 28 MW ησλ Αηνιηθψλ Νάξθσλ ην 1997, έθζαζαλ ζε 491 MW ηδησηηθψλ επελδχζεσλ κε άδεηα ιεηηνπξγίαο ζην ηέινο ηνπ

87 Νίλαθαο 2 - Ζζρχο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΝΓ θαη επηθάλεηα ειηαθψλ ζπιιεθηψλ Ζζρχο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΝΓ θαη επηθάλεηα ειηαθψλ ζπιιεθηψλ Περλνινγία ΑΝΓ Οχλνιν Ρδξνειεθηξηθή Γλέξγεηα εθ ησλ νπνίσλ αληιεηηθά ζπζηήκαηα Ρ/Ε -1 MW* Ρ/Ε 1-10 MW* Ρ/Ε 10+MW* Γεσζεξκία Φσηνβνιηατθά ,4 Αηνιηθή Γλέξγεηα Βηναέξην Γπηθάλεηα Ειηαθψλ Οπιιεθηψλ (1000m2) ΝΕΓΕ: ΗΑΝΓ ΓΠΕΟΖΑ ΓΗΘΓΟΕ 2006 Πα Ιηθξά Ρδξνειεθηξηθά έθζαζαλ ηα 89 MW ζην ηέινο ηνπ 2005 απφ ηα 43 MW ην Πέινο νη εγθαηαζηάζεηο ειεθηξνπαξαγσγήο θαη ζπκπαξαγσγήο ΝΕΓΕ: ΗΑΝΓ ΓΠΕΟΖΑ ΓΗΘΓΟΕ 2006 Δηάγξακκα 1 Γμέιημε εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο ΑΝΓ ρσξίο κεγάια πδξνειεθηξηθά 80

88 απφ βηναέξην (θπξίσο ζηα Θηφζηα θαη ηελ Σπηάιιεηα) έρνπλ ειεθηξηθή ηζρχ 25 MW. Ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ησλ ΑΝΓ αλακέλεηαη φηη ζα μεπεξάζεη ηα 2 GW ην 2010 ράξε ζηηο επλντθέο ξπζκίζεηο ηνπ λένπ λφκνπ 3468/06. Ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΝΓ ην 2005 έθζαζε ηηο 6,99 TWh πεξίπνπ θαη πξνήιζε θαηά 78,3% απφ πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο (5610 GWh), θαηά 19,8% απφ αηνιηθά πάξθα (1266 GWh), 122 GWh (1,9%) παξήρζεζαλ απφ βηναέξην, ελψ ππήξρε θαη κία πνιχ κηθξή, αιιά ζηαζεξά απμαλφκελε παξαγσγή απφ θσηνβνιηατθνχο ζηαζκνχο. Ε αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηελ ίδηα ρξνληά ήηαλ 64 TWh. Ε εμέιημε ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΝΓ θαίλεηαη ζην Δηάγξακκα 3. 3 Γηα ην 2005 ε ζπλνιηθή πξσηνγελήο παξαγσγή ζεξκφηεηαο ήηαλ TJ πξνεξρφκελε θαηά 86% απφ βηνκάδα ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα θαηά 10% απφ ειηαθή ελέξγεηα θαη θαηά 3 % απφ βηναέξην. Ε παξαγσγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απφ ΑΝΓ ην 2005 ήηαλ 1,7 Mtoe, ελψ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 ήηαλ 1,12 Mtoe. Γμ' απηψλ 702 ktoe νθείινληαη Νίλαθαο 3 - Ναξαγσγή Ειεθηξηθήο Γλέξγεηαο (GWh) Ναξαγσγή Ειεθηξηθήο Γλέξγεηαο (GWh) Περλνινγία ΑΝΓ Οχλνιν Ρδξνειεθηξηθή Γλέξγεηα εθ ησλ νπνίσλ αληιεηηθά ζπζηήκαηα Ρ/Ε -1 MW* Ρ/Ε 1-10 MW* Ρ/Ε 10+MW* Αηνιηθή Γλέξγεηα Βηναέξην Φσηνβνιηατθά 0,1 0,0 0,1 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1 0,1 0,2 0,2 0,2 0,5 0,6 1,4 1,5 *δελ ζπκπεξηιακβάλεηαη ε παξαγσγή ησλ αληιεηηθψλ ΝΕΓΕ: ΗΑΝΓ ΓΠΕΟΖΑ ΓΗΘΓΟΕ 2006 ζηελ ρξήζε κε εκπνξηθήο βηνκάδαο ζηα λνηθνθπξηά 255 ktoe ζηελ ρξήζε βηνκάδαο ζηε βηνκεραλία γηα ίδηεο αλάγθεο (ζπλνιηθφ πνζνζηφ ηεο βηνκάδαο 58%), 483 ktoe (27 %) απφ ηελ παξαγσγή ησλ πδξνειεθηξηθψλ, 109 ktoe (7%) απφ ηελ

89 παξαγσγή ησλ αηνιηθψλ, 110 ktoe (7%) απφ ηελ παξαγσγή ησλ ζεξκηθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ θαη 33 ktoe (2%) απφ ην βηναέξην, θπξίσο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ε εμέιημε ηεο παξαγσγήο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απφ ΑΝΓ θαίλεηαη ζην Δηάγξακκα 2. ΝΕΓΕ: ΗΑΝΓ ΓΠΕΟΖΑ ΓΗΘΓΟΕ 2006 Δηάγξακκα 2 - Ναξαγσγή Ειεθηξηθήο Γλέξγεηαο απφ ΑΝΓ ρσξίο κεγάια πδξνειεθηξηθά 82

90 Νίλαθαο 4 - Νξσηνγελήο Ναξαγσγή απφ ΑΝΓ (ktoe) Νξσηνγελήο Ναξαγσγή απφ ΑΝΓ (ktoe) Έηνο Ρδξνειεθηξηθή Γλέξγεηα εθ ησλ νπνίσλ αληιεηηθά ζπζηήκαηα Ρ/Ε -1 MW* Ρ/Ε 1-10 MW* Ρ/Ε 10+MW* Βηνκάδα ζηνλ Μηθηαθφ ηνκέα ζηε Βηνκεραλία θηι Αηνιηθή Γλέξγεηα Φσηνβνιηατθά Ειηαθή Γλέξγεηα Βηναέξην Γεσζεξκία Οχλνιν Οχλνιν ρσξίο αλιεηηθά Οχλνιν ρσξίο κεγάια Ρ/Ε αληιεηηθά, θαη Βηνκάδα ζηνλ Μηθηαθφ ηνκέα *δελ ζπκπεξηιακβάλεηαη ε παξαγσγή ησλ αληιεηηθψλ ΝΕΓΕ: ΗΑΝΓ ΓΠΕΟΖΑ ΓΗΘΓΟΕ

91 Ε ζπλεηζθνξά ησλ ΑΝΓ ζηελ αθαζάξηζηε εγρψξηα θαηαλάισζε ελέξγεηαο είλαη ζηαζεξή θαη θπκαίλεηαη γχξσ απφ έλα πνζνζηφ ηεο ηάμεσο ηνπ 5-5,5%. Νίλαθαο 5 - Οπκκεηνρή ησλ ΑΝΓ ζηνλ Γλεξγεηαθφ Ζζνδχγην Οπκκεηνρή ησλ ΑΝΓ ζηνλ Γλεξγεηαθφ Ζζνδχγην Έηνο Νξσηνγελήο παξαγσγή απφ ΑΝΓ (ktoe) Ναξαγσγή απφ ΑΝΓ ρσξίο κεγάια Ρ/Ε, αληιεηηθά, θαη βηνκάδα ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα (ktoe) Αθαζάξηζηε Γγρψξηα Ηαηαλάισζε (ktoe) Οπκκεηνρή ησλ ΑΝΓ ζηελ αθαζάξηζηε εγρψξηα 5,1% 5,5% 5,2% 5,3% 5,2% 5,6% 5,7% 5,4% 5,1% 5,4% 5,2% 4,8% 5,0% 5,3% 5,2% 5,4% θαηαλάισζε (ktoe) Οχλνιν ΑΝΓ εθηφο κεγάισλ Ρ/Ε, αληιεηηθψλ θαη 1,2% 1,2% 1,2% 1,3% 1,2% 1,2% 1,3% 1,3% 1,2% 1,3% 1,4% 1,6% 1,6% 1,52% 1,57% 1,72% Βηνκάδαο ζηνλ Μηθηαθφ ηνκέα ΝΕΓΕ: ΗΑΝΓ ΓΠΕΟΖΑ ΓΗΘΓΟΕ 2006 Μ ιφγνο είλαη φηη ε παξαγσγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απφ ΑΝΓ νθείιεηαη θαηά 70% ζηε κε εκπνξηθή βηνκάδα θαη ζηα κεγάια πδξνειεθηξηθά, πνπ παξακέλνπλ ζε ζηαζεξά πνζνζηά θαη πνπ δελ επεξεάδνληαη απφ ηα ρξεκαηνδνηηθά εξγαιεία πνιηηηθήο. ΝΕΓΕ: ΗΑΝΓ ΓΠΕΟΖΑ ΓΗΘΓΟΕ 2006 Δηάγξακκα 3 - Νξσηνγελήο παξαγσγή απφ ΑΝΓ κε ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κεγάισλ Ρ/Ε ηεο βηνκάδαο ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα

92 πσο θαίλεηαη ζην δηάγξακκα, ε ζπλνιηθή ζπλεηζθνξά ησλ ΑΝΓ, αλ αθαηξέζεη θαλείο ηε βηνκάδα ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα θαη ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά, παξνπζηάδεη κηα ζηαζεξά αλνδηθή πνξεία ιφγσ ησλ κέηξσλ νηθνλνκηθήο ππνζηήξημεο. Δεδνκέλεο πάλησο ηεο αχμεζεο ηεο δήηεζεο ελέξγεηαο θαη ηεο ζπλεπαγφκελεο αχμεζεο ηεο αθαζάξηζηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο, ην πνζνζηφ απηφ δελ θαίλεηαη λα κεηαβάιιεηαη. Νίλαθαο 6 - Οπκκεηνρή ησλ ΑΝΓ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή (GWh) Οπκκεηνρή ησλ ΑΝΓ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή (GWh) Έηνο Οχλνιν ΑΝΓ Οχλνιν ρσξίο αληιεηηθά Αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Οπκκεηνρή ΑΝΓ ζηελ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε 5,6% 8,7% 6,3% 6,6% 7,0% 9,0% 10,0% 9,0% 8,2% 10,0% 8,5% 6,3% 7,4% 10,7% 10,4% 11,0% ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Οπκκεηνρή ΑΝΓ εμαηξνπκέλσλ ησλ αληιεηηθψλ Ρ/Ε ζηελ ζηελ 5,0% 8,5% 5,8% 5,9% 6,4% 8,4% 10,0% 8,6% 7,9% 9,5% 7,7% 5,2% 6,2% 9,7% 9,5% 10,0% αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Οπκκεηνρή ΑΝΓ εμαηξνπκέλσλ ησλ αληιεηηθψλ θαη ησλ κεγάισλ Ρ/Ε ζηελ 0,2% 0,2% 0,1% 0,3% 0,3% 0,3% 0,4% 0,4% 0,4% 0,7% 1,1% 1,7% 1,6% 2,3% 2,5% 2,7% ζηελ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ΝΕΓΕ: ΗΑΝΓ ΓΠΕΟΖΑ ΓΗΘΓΟΕ 2006 Πα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ παξνπζηάδνπλ επίζεο έληνλε δηαθχκαλζε ηνπ πνζνζηνχ ζπκκεηνρήο ησλ ΑΝΓ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή 5-10%. Ναξά ην γεγνλφο φηη νη αξηζκνί απηνί επεξεάδνληαη πνιχ απφ ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ απφ ηε ΔΓΕ ην πνζνζηφ ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ ΑΝΓ θαίλεηαη λα ζηαζεξνπνηείηαη ζην 10%. [85]

93 4.3. Ε εθαξκνγή ησλ ΑΝΓ ζηνλ ηνπξηζκό θαη ζηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο Ε ρξήζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ησλ πδάηηλσλ πφξσλ κε ηελ εθαξκνγή λέσλ ηερλνινγηψλ, αιιά θαη ν ίδηνο ν ζρεδηαζκφο ησλ θηηξίσλ πνπ θηινμελνχλ ηελ ηνπξηζηηθή βηνκεραλία εθκεηαιιεπφκελνο ηεο ΑΝΓ, νδεγνχλ ζηελ κείσζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο, βειηηψλνπλ ηελ εκπνξηθή εηθφλα ηεο ηνπξηζηηθήο επηρείξεζεο, ζπλεηζθέξνπλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη γίλνληαη παξάδεηγκα γηα ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Ε πεηξειατθή θξίζε θαη ε αχμεζε ηεο ηηκήο ησλ πξψησλ πιψλ επεξέαζαλ κε ηελ ζεηξά ηνπο θαηεχζπλαλ ηνπ θξαηηθνχο νξγαληζκνχο θαη ηηο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο ζην λα αλαθαιχςνπλ ηερλνινγίεο θηιηθφηεξεο πξνο ην πεξηβάιινλ κε άκεζεο θαη φιν θαη πην ζπκθέξνπζεο δπλαηφηεηεο πξαθηηθήο εθαξκνγήο. Μη Αλαλεψζηκεο Νεγέο Γλέξγεηαο απνηεινχλ κηα απφ ηηο αλαγθαίεο απαληήζεηο ζην κεγάιν πεξηβαιινληηθφ πξφβιεκα ηεο αιιαγήο ησλ θιηκαηηθψλ ζπλζεθψλ θαη ηεο ππεξζέξκαλζεο ηνπ πιαλήηε. (ΓΛΜΖΗΜΚΜΙΕΟΕ ΓΚΓΞΓΓΖΑΟ ΟΠΑ ΛΓΚΜΔΜΓΖΑ. ΠΜΙΜΟ Β`, ΓΡΞΤΝΑΥΗΕ ΓΝΖΠΞΜΝΕ) Μ μελνδνρεηαθφο ηνκέαο παξνπζηάδεη πνιχ πςειά επίπεδα θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Μη ελεξγεηαθέο απαηηήζεηο ελφο μελνδνρείνπ εκθαλίδνπλ επνρηαθή δηαθχκαλζε κε κέγηζηε δήηεζε θαηά ηηο πεξηφδνπο αηρκήο, φηαλ δειαδή ην θφζηνο ηεο ελέξγεηαο είλαη πνιχ πςειφ. Οε πνιιέο πεξηπηψζεηο κάιηζηα, ιφγσ ηεο ζέζεο ηνπο (ζπλήζσο καθξηά απφ αζηηθά θέληξα), ηα μελνδνρεία αληηκεησπίδνπλ ζπρλά θαη ην πξφβιεκα ηεο κεησκέλεο δηαζεζηκφηεηαο ελέξγεηαο, κε απνηέιεζκα λα έρνπλ πςειφ ιεηηνπξγηθφ θφζηνο. Ζδηαίηεξα ζηα λεζηά φπνπ ην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα είλαη πιήξσο απνκνλσκέλν απφ ην αληίζηνηρν ζχζηεκα ηεο επεηξσηηθήο Γιιάδαο θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ εμαξηάηαη απφιπηα απφ ηηο εηζαγσγέο ηνπ πεηξειαίνπ, ην θαηλφκελν ηνπ πςεινχ θφζηνπο ιφγσ ηεο απμεκέλεο δήηεζεο γηα ελέξγεηα, εληείλεηαη. Πν γεγνλφο είλαη αληηθαηηθφ αλ ιάβεη θαλείο ππφςε φηη ηα Γιιεληθά [86]

94 λεζηά θαηέρνπλ πςεινχο δείθηεο ειηνθάλεηαο θαη αηνιηθνχ δπλακηθνχ ζε ζρέζε κε ηελ ππφινηπε Γπξψπε. [87]

95 Ηεθάιαην 5 ν 5. ΙΓΘΜΔΜΘΜΓΖΑ ΓΞΓΡΚΑΟ Οθνπφο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη λα εμεηαζηεί ην ζέκα ηεο επέθηαζεο ησλ Αλαλεψζηκσλ Νεγψλ Γλέξγεηαο θαη ηελ εθαξκνγή ηνπο ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα. Γηδηθφηεξα, νη θχξηνη ζηφρνη ηεο έξεπλαο είλαη λα δηεξεπλεζεί ην δήηεκα θαηα πφζν νη μελνδνρηαθέο κνλάδεο ζηελ Γιιάδα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο Αλαλεψζηκεο Νεγέο Γλέξγεηαο γηα λα θαιχςνπλ ηηο ελεξγεηαθέο ηνπο αλάγθεο. Γπηπξφζζεηα πξέπεη λα εμεηαζηνχλ θαη νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο νη ειιεληθέο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο απνζηαζηνπνηνχληαη απφ ηηο Αλαλεψζηκεο Νεγέο Γλέξγεηαο Πέινο ε αλάπηπμε γεληθψλ ζπκπεξαζκάησλ γηα ην κέιινλ πνπ αθνξνχλ ηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο αιιά θαη ηνπο Έιιελεο θαηαλαισηέο θαη ηε ζηάζε ηνπο απέλαληη ζηηο Αλαλεψζηκεο Νεγέο Γλέξγεηαο απνηειεί έλαλ απφ ηνπο θχξηνπο ζηφρνπο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο. Ε έξεπλα καο πξαγκαηνπνηήζεθε ην δηάζηεκα έσο κέζσ δηαδηθηχνπ ζε μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ζε φιε ηελ Αζήλα. Γηα ηελ ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ αθνινπζήζεθε ε κέζνδνο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Οηελ έξεπλα έιαβαλ κέξνο ππεχζπλνη, ηδηνθηήηεο θαη manager ησλ μελνδνρείσλ άλδξεο θαη γπλαίθεο. [88]

96 Ηεθάιαην 6 ν 6. ΓΙΝΓΞΖΗΕ ΓΞΓΡΚΑ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΗ Α ΣΗΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ; 11% ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ 56% 11% 22% ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ - ΜΑΝΑΤΖΕ ΥΡΕΥΘΥΝΟΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΥ ΆΛΛΟ ΓΞΑΦΕΙΑ 1 Ναξαηεξψληαο ην δηάγξακκα βιέπνπκε φηη ην 11% ησλ απαληήζεσλ δφζεθαλ απφ ηνπο ηδηνθηήηεο ησλ επηρεηξήζεσλ, ην 22% απφ ηνπο δηεπζπληέο απηψλ, θαη έλα 11% απφ ηνπο ππεχζπλνπο ησλ μελνδνρείσλ. Μη ππφινηπεο απαληήζεηο δφζεθαλ απφ αλζξψπνπο ηεο επηρείξεζεο πνπ δηαηεξνχλ θάπνην άιιν πφζην ζε απηήλ, αξθεηά ππεχζπλν φκσο θαη ελεξγφ ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε εγθπξφηεηα ησλ απαληήζεσλ. ΠΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ Α; 33% 22% 0% 45% ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΩΤΕΗ ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕΣΗ ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΗ ΓΞΑΦΕΙΑ 2 Απφ ην παξαπάλσ δηάγξακκα κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε φηη νη εξσηεζέληεο αλεμαξηήησο ζέζεο θαη πφζηνπ δηαζέηνπλ πςειφ επίπεδν εθπαίδεπζεο. Αμεηνζεκείσην είλαη φηη νχηε έλαο απφ απηνχο δελ είλαη ηεο βαζηθήο εθπαίδεπζεο, ελψ έλα πνζνζηφ πνιχ κεγάιν ηεο ηάμεο ηνπ 45% έρεη αλψηαηε εθπαίδεπζε. [89]

97 ΠΟΑ ΕΙΝΑΙ ΣΑ ΕΣΗ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ ΣΗ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ; 0% 22% 11% 11% % ΚΑΙ ΑΝΩ ΓΞΑΦΕΙΑ 3 Απφ ην παξαπάλσ δηάγξακκα βγάδνπκε ην ζπκπέξαζκα φηη ζρεδφλ φιεο νη επηρεηξήζεηο έρνπλ αξθεηά ρξφληα ζηνλ ρψξν, θαη ηελ απαξαίηεηε εκπεηξία αθνχ έλα πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπο 78% δηαηεξεί ηελ επηρείξεζε ηνπ γηα πάλσ απφ 5 κε 10 ρξφληα. Ιφιηο ην 22% είλαη ζρεηηθά θαηλνχξην ζηνλ ρψξν δηαηεξψληαο ηελ επηρεηξήζε ηνπ εδψ θαη 5 ρξφληα ην πνιχ. ΣΙ ΚΑΣΗΓΟΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ; 11% 11% 33% 45% ΡΑΝΩ ΑΡΠ ΚΑΤΩ ΑΡΠ 3 ΓΞΑΦΕΙΑ 4 Απφ ηηο παξαπάλσ απαληήζεηο ζπκπεξαίλνπκε φηη νη επηρεηξήζεηο ζηηο νπνίεο απεπζπλζήθακε θαιχπηνπλ φιν ην θάζκα ησλ επηπέδσλ κεγέζνπο & πνηφηεηαο παξνρψλ. Οηνηρείν ζεσξνχκε ζεκαληηθφ γηα ηελ αμηνπηζηία ηεο έξεπλαο καο, γηαηί ζίγνπξα άιιεο ελεξγεηαθέο αλάγθεο έρεη έλα μελνδνρείν 3 αζηέξσλ θαη άιιεο έλα 5 αζηέξσλ. [90]

98 ΠΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΛΗΡΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΤ Α; 33% 0% 11% 22% 34% 150 ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΑΝΩ ΑΤΟΜΑ ΑΤΟΜΑ ΑΤΟΜΑ 50 ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΚΑΤΩ ΓΞΑΦΕΙΑ 5 κνηα κε ην παξαπάλσ γξάθεκα (4) παξαηεξνχκε θαη εδψ φηη ην δείγκα ησλ μελνδνρεηαθψλ επηρεηξήζεσλ ζην νπνίν απεπζπλζήθακε παξνπζηάδεη κηα πνηθηιία ζην επίπεδν πιεξφηεηαο, θαιχπησληαο κηα γθάκα μελνδνρείσλ απφ θάησ ησλ 50 εψο θαη άλσ 150 αηφκσλ. ΣΙ ΜΟΡΦΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΧΡΗΙΜΟΠΟΕΙΣΑΙ; 11% 0% 0% 89% ΗΛΕΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΙΟ ΥΔΟΗΛΕΚΤΙΚΗ ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΞΑΦΕΙΑ 6 Πν 89% (!) ρξεζηκνπνηεί απνθιεηζηηθά ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη ην 11% θπζηθφ αέξην. Ηακία απφ ηηο επηρεηξήζεηο δελ θάλεη ρξήζε θακίαο άιιεο κνξθήο ελέξγεηαο, θάλνληαο καο άκεζα αληηιεπηφ ην πφζν πζηεξνχλ νη ειιεληθέο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο ζε απηφλ ηνλ ηνκέα. [91]

99 ΑΝ ΧΡΗΙΜΟΠΟΙΕΙΣΑΙ ΗΛΕΚΣΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΟ ΚΟΣΟ ΓΙΑ ΣΗΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Α ΕΙΝΑΙ; 25% 75% ΡΟΛΦ ΥΨΗΛΟ ΥΨΥΛΟ ΜΕΤΙΟ ΧΑΜΗΛΟ ΓΞΑΦΕΙΑ 7 Οε ζπλέρεηα ηνπ πξνεγνχκελνπ γξαθήκαηνο έξρεηαη ην παξαπάλσ ζην νπνίν βιέπνπκε φηη ην 75% ζεσξεί φηη ην θφζηνο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο είλαη πνιχ πςειφ, θαη ην 25% πςειφ. Ναξφια απηά φκσο δελ θαίλεηαη λα απνηειεί ηθαλφ ιφγν γηα ζηξέςεη ηηο επηρεηξήζεηο απηέο ζε θάπνηεο άιιεο κνξθέο ελέξγεηαο ίζσο πην νηθνλνκηθέο. 13% 11% ΓΙΑ ΠΟΙΕ ΑΠΟ ΣΙ ΠΑΡΑΚΑΣΩ ΑΠΕ ΕΙΣΕ ΕΝΗΜΕΡΟΙ; (ΕΠΙΛΕΞΣΕ ΟΕ ΓΝΩΡΙΖΕΣΕ) 3% 11% 8% 0% 16% 19% 19% ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΙΟ ΥΔΟΗΛΕΚΤΙΚΗ ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΕΩΘΕΜΙΚΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΗ ΗΛΙΟΘΕΜΙΚΗ ΒΙΟΜΑΖΑ ΕΝΕΓΕΙΑ ΑΡΠ ΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ ΚΥΨΕΛΕΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΓΞΑΦΕΙΑ 8 Απφ ηηο απαληήζεηο πνπ ιάβακε ζηελ παξαπάλσ εξψηεζε ζρεκαηίζηεθε ην γξάθεκα πνπ βιέπνπκε. Πν ζπκπέξαζκα πνπ βγαίλεη απφ απηφ είλαη φηη ζρεδφλ φιεο νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη γλσζηέο ζηνπο επηρεηξεκαηίεο μελνδφρνπο κε εμαίξεζε ηηο θπςέιεο θαπζίκνπ θαη ηελ βηνκάδα. [92]

100 ΕΙΣΕ ΕΝΗΜΕΡΟΙ ΓΙΑ ΣΟ ΧΑΜΗΛΟ ΚΟΣΟ ΠΟΤ Α ΠΡΟΦΕΡΟΤΝ ΟΙ ΑΠΕ; 44% 56% ΝΑΙ ΠΧΙ ΓΞΑΦΕΙΑ 9 Αξλεηηθή εληχπσζε καο δεκηνπξγεί ην γεγνλφο φηη έλα πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 44% δειψεη φηη δελ είλαη ελήκεξν γηα ην ρακειφ θφζηνο ησλ Α.Ν.Γ. ΓΝΩΡΙΖΕΣΕ ΟΣΙ ΟΙ ΑΠΕ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΙΚΕ ΠΡΟ ΣΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ; 0% 100% ΝΑΙ ΠΧΙ ΓΞΑΦΕΙΑ 10 Απφ ηελ άιιε πιεπξά φκσο βιέπνπκε φηη φινη νη εξσηεζέληεο γλσξίδνπλ φηη νη ΑΝΓ είλαη θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ. [93]

101 ΘΕΩΡΕΙΣΕ ΟΣΙ Η ΧΡΗΗ ΑΠΕ Ε ΜΙΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΡΟΔΙΔΕΙ ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ; 11% 89% ΝΑΙ ΠΧΙ ΓΞΑΦΕΙΑ 11 Απφ ην παξαπάλσ γξάθεκα παξαηεξνχκε φηη ην 89% ζεσξεί φηη ε ρξήζε ΑΝΓ ζε κηα μελνδνρεηαθή κνλάδα πξνζδίδεη κηα πην θνηλσληθή εηθφλα θαη κφιηο ην 11% δηαθσλεί πξνζζέηνληαο ίζσο αθφκα έλαλ ιφγν γηα ηνλ νπνίν ζα πξέπεη λα ζηξαθνχλ πξνο απηέο νη μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο. ΠΙΣΕΤΕΣΕ ΟΣΙ ΟΙ ΠΕΛΑΣΕ Α ΘΑ ΕΔΙΝΑΝ ΗΜΑΙΑ ΑΝ ΑΚΟΛΟΤΘΕΙΣΑΙ ΜΙΑ ΚΟΙΩΝΙΚΟΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΣΗΝ ΔΙΟΙΚΗΗ ΣΟΤ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΤ Α; 44% 56% ΝΑΙ ΠΧΙ ΓΞΑΦΕΙΑ 12 Οε άκεζε ζπλάξηεζε κε ην παξαπάλσ γξάθεκα είλαη θαη ην ζπγθεθξηκέλν (12) ην νπνίν έξρεηαη λα απαληήζεη ζηελ ππφζεζε πνπ θάλακε πξνεγνπκέλσο. Πν 56% απαληάεη πσο νη πειάηεο ηνπο ζα έδηλαλ ζεκαζία ζε έλα θνηλσληθφ-πεξηβαιινληηθφ πξνθίι κηαο μελνδνρεηαθήο επηρείξεζεο. [94]

102 ΚΑΙ ΑΝ ΝΑΙ Ε ΣΙ ΒΑΘΜΟ; 0% 14% 29% 57% ΜΕΓΑΛΟ ΜΕΤΙΟ ΜΙΚΟ ΡΟΛΦ ΜΙΚΟ ΓΞΑΦΕΙΑ 13 Οε ζπλέρεηα ηεο πξνεγνχκελεο εξψηεζεο βιέπνπκε ζην γξάθεκα 13 ηνλ βαζκφ πνπ πηζηεχνπλ νη επηρεηξεκαηίεο φηη δίλνπλ ζεκαζία νη πειάηεο ηνπο ζε έλα θνηλσληθφ πεξηβαιινληηθφ πξνθίι. Πν 57% ζεσξεί φηη ηνπο επεξεάδεη ζε κέηξην βαζκφ ην 29% ζε πνιχ κηθξφ θαη ην 14% ζε κηθξφ. Η ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΖΩΣΙΚΗ ΗΜΑΙΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΩΣΗ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ ΣΟΤ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΤ ΙΟΖΤΓΙΟΤ ΣΟΤ ΠΛΑΝΗΣΗ ΜΑ. ΕΕΙ Ω ΜΟΝΑΔΑ ΕΦΑΡΜΟΖΕΣΑΙ ΣΟ ΜΕΣΡΟ ΑΤΣΟ; 22% 78% ΝΑΙ ΠΧΙ ΓΞΑΦΕΙΑ 14 Πν 78% ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ ξσηήζακε δελ εθαξκφδεη θάπνηα κέηξα γηα ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο. Ιφιηο ην 22% έρεη δξαζηεξηνπνηεζεί ζε απηφλ ηνλ ηνκέα πνζνζηφ πξαγκαηηθά ρακειφ. [95]

103 ΚΑΙ ΑΝ ΝΑΙ Ε ΣΙ ΒΑΘΜΟ; 0% 25% 75% ΡΟΛΦ ΕΡΑΚΗ ΜΗ ΕΡΑΚΗ ΓΞΑΦΕΙΑ 15 Ηαη ελψ φπσο πξναλαθέξακε ζηα ζρφιηα ηνπ γξαθήκαηνο (14) φηη κφιηο ην 22% παίξλεη θάπνηα κέηξα εμνηθφλνκεζεο ελέξγεηαο, ην 75% απηνχ ηνπ πνζνζηνχ ηα ζεσξεί σο κε επαξθή θαη κφιηο ην 25% επαξθή ΘΕΩΡΕΙΣΕ ΠΩ Η ΠΡΟΩΘΗΗ ΣΩΝ ΑΠΕ Ω ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣΕΡΕ ΚΑΙ ΦΙΛΙΚΟΣΕΡΕ ΠΡΟ ΣΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΟΡΦΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΩΣΩ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΣΑΙ ΑΠΟ ΟΔΗΓΙΕ ΣΗ Ε.Ε.; 0% 100% ΝΑΙ ΠΧΙ ΓΞΑΦΕΙΑ 16 ινη νη εξσηψκελνη ζπκθψλεζαλ ζην φηη ε πξνψζεζε ησλ Α.Ν.Γ. πξέπεη λα γίλεηε ππφ ηηο νδεγίεο ηεο Γπξσπατθήο Έλσζεο. [96]

104 ΘΕΩΡΕΙΣΕ ΟΣΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕ ΜΟΝΑΔΕ ΣΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ ΘΑ ΑΝΑΓΚΑΣΟΤΝ ΝΑ ΑΚΟΛΟΤΘΗΟΤΝ ΣΙ ΟΔΗΓΙΕ ΑΤΣΕ; 22% 78% ΝΑΙ ΠΧΙ ΓΞΑΦΕΙΑ 17 Πν 78% εθηηκά φηη νη ειιεληθέο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ζα αλαγθαζηνχλ λα αθνινπζνχζνπλ ηεο νδεγίεο θαη φηη ε ζηξνθή ζηηο Α.Ν.Γ. απνηειεί κνλφδξνκν. [97]