9ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΙΟΛΟΓΙΑΣ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΙΟΛΟΓΙΑΣ Μαιάνδρου 22, ΤΚ Αθήνα 9ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Νοεμβρίου 2008 Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ) Αμφιθέατρο Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ιερά Οδός 75, Βοτανικός, , Αθήνα

2 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Πρόεδρος Π. Η. Κυριακοπούλου, Γεωπόνος Αντιπρόεδρος Π. Μαρκουλάτος, Βιοχημικός Γραμματέας Ε. Ξυλούρη-Φραγκιαδάκη, Κτηνίατρος Ταμίας Π. Καραμπογιά-Καραφυλλίδη, Ιατρός Μέλη Χ. Βαρβέρη, Γεωπόνος Α. Παπά, Ιατρός Ε. Βαγιάκου, Ιατρός Κ. Θέμελη-Διγαλάκη, Ιατρός ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Πρόεδρος Π. Η. Κυριακοπούλου, Γεωπόνος Αντιπρόεδρος Π. Μαρκουλάτος, Βιοχημικός Γ. Γραμματέας Ε. Ξυλούρη-Φραγκιαδάκη, Κτηνίατρος Ταμίας Π Καραμπογιά-Καραφυλλίδη, Ιατρός Μέλη Χ. Βαρβέρη, Γεωπόνος Α. Παπά, Ιατρός Κ. Θέμελη-Διγαλάκη, Ιατρός 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 2 από 93

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η Ελληνική Εταιρεία Ιολογίας και Η Οργανωτική Επιτροπή του 9 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Ιολογίας εκφράζουν τις ειλικρινείς ευχαριστίες τους: Στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γενική Διεύθυνση Φυτικής Παραγωγής Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής για την οικονομική υποστήριξη του Συνεδρίου και Στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών για τη δωρεάν παραχώρηση του Αμφιθεάτρου της Κεντρικής του Βιβλιοθήκης, φιλοξενία της ιστοσελίδας της ( ) και πολλών άλλων διευκολύνσεων για την πραγματοποίηση του Συνεδρίου. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 3 από 93

4 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΜΠΤΗ 20 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ :00-16:00 Εγγραφή συνέδρων 16:00-19:30 Πρώτη συνεδρίαση Αφιέρωμα στη Γρίπη Προεδρείο: Β. Κυριαζοπούλου-Δαλαΐνα - Ε. Ξυλούρη - Φραγκιαδάκη 16:00-16:20 H Γρίπη των πτηνών. Ι. Γεωργοπούλου 16:20-16:40 Η επιτήρηση της γρίπης των πτηνών στην Ελλάδα - Νεώτερα δεδομένα. Γ. Γεωργιάδης 16:40-17:00 Εκτίμηση του ρόλου των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην επικοινωνία του κινδύνου σε περιόδους διατροφικών κρίσεων: H περίπτωση της γρίπης των πτηνών. Χρ. Αναγνωστόπουλος, Λ. Χριστοφιλόπουλος, Δ. Δαμιανός, Γ. Ξανθός 17:00-17:20 Μοριακές μέθοδοι στη μελέτη της γρίπης των πτηνών. Η. Πλακοκέφαλος 17:20-18:00 Διάλειμμα 18:00-18:30 Ερευνητικές κατευθύνσεις στη δημιουργία εμβολίων για την γρίπη των πτηνών. Ι. Μπόσσης 18:30-19:00 Molecular epidemiology of AI in Africa and the Middle East. G. Cattoli. 19:00-19:30 Η γρίπη τον 21ο αιώνα στη Β. Ελλάδα. Β. Κυριαζοπούλου-Δαλαΐνα 19:30-20:00 Τελετή ενάρξεως 20:30 Δεξίωση υποδοχής συνέδρων και τιμητική εκδήλωση για μέλη 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 4 από 93

5 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 21 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ :00-10:30 Δεύτερη συνεδρίαση Ελεύθερες ανακοινώσεις Προεδρείο: Α. Τσότσος - Π. Μαρκουλάτος 09:00-09:15 Ανασυνδυασμένα στελέχη πολιοϊών. Ε. Παξιμάδη, Ι. Καρακασιλιώτης, Ε. Μπολανάκη, Α. Κρικέλης, Δ. Παπαβέντσης, Γ. Παπαγεωργίου, Π. Μαρκουλάτος 09:15-09:30 Συσχέτιση μεταξύ ανασυνδυασμένων και δευτεροταγών RNA δομών στις 2C και 3D γενωμικές περιοχές εμβολιακών στελεχών πολιοϊών. Ε. Δεδεψίδης, Ε. Παξιμάδη, Ζ. Κυριακοπούλου, Β. Πλιάκα, Π. Μαρκουλάτος 09:30-09:45 Μελέτη ολοκλήρου του γονιδιώματος στελεχών ΕCHO ιών που απομονώθηκαν από περιβαλλοντικά δείγματα στη Λάρισα κατά τη χρονική περίοδο Ζ. Κυριακοπούλου, E. Δεδεψίδης, Β. Πλιάκα, Π. Μαστοράκος, Ν. Σταμάτη, Σ. Λεβειδιώτου- Στεφάνου, Π. Μαρκουλάτος 09:45-10:00 Εντοπισμός γενετικών ανασυνδυασμών και μεταλλάξεων και σύνδεση τους με την αντιγραφική λειτουργία εμβολιακών στελεχών πολιοϊών. Γ. Παπαδή, Β. Πλιάκα, Ε. Δεδεψίδης, Α. Πραττή, Σ. Λεβειδιώτου-Στεφάνου, Π. Μαρκουλάτος 10:00-10:15 Επιδημιολογικά και εργαστηριακά χαρακτηριστικά λοιμώξεων του ΚΝΣ από εντεροϊούς κατά την περίοδο Λ. Σκούρα, Α. Παπά, A. K. Dumaiidi, Α. Σπηλιοπούλου, Α. Αγγελάτου, Φ. Φραντζίδου 10:15-10:30 Καταρροϊκός πυρετός του προβάτου: Ανίχνευση και ποσοτικός προσδιορισμός του ιού με Real-Time PCR χρησιμοποιώντας εσωτερικό πρότυπο. Ε. Χατζηνάσιου, Μ. Παπαναστασοπούλου, Χ. Δόβας, Η. Μπουζαλάς, Μ. Αρτοποιού, Γ. Κοπτόπουλος, Ο. Παπαδόπουλος 10:30-10:45 Διάλειμμα 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 5 από 93

6 10:45-12:30 Τρίτη συνεδρίαση Διαλέξεις Προεδρείο: Α. Αντωνιάδης - Ο. Παπαδόπουλος 10:45-11:10 Αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας-Κογκό. Α. Παπά 11:10-11:30 Ενημέρωση για το 7 ο Κοινοτικό Πρόγραμμα. Πλαίσιο στη θεματική ενότητα «Τρόφιμα - Γεωργία - Βιοτεχνολογία». Γ. Νυχάς 11:30-12:00 Διάλειμμα 12:00-12:30 Η σημερινή κατάσταση της λύσσας παγκοσμίως. Ο. Μαγγανά Βουγιούκα 12:30-13:30 Τέταρτη συνεδρίαση Στρογγυλή τράπεζα: Ιογενείς γαστρεντερίτιδες Συντονίστρια Π. Καραμπογιά Καραφυλλίδη Νόρο - Άστρο ιοί Ε. Βαγιάκου Ρότα ιοί Μ. Ορφανίδου 13:30-14:00 GIS και ιώσεις. Α. Κοντός 14:00-15:00 Γενική Συνέλευση μελών Ε.Ε.Ι. & αρχαιρεσίες 15:00-16:00 Μεσημβρινή διακοπή - Ελαφρύ γεύμα 16:00-17:45 Πέμπτη συνεδρίαση Ελεύθερες ανακοινώσεις Προεδρείο: Ν. Κατής - Δ. Πετροπούλου 16:00-16:15 Εργαστηριακή διερεύνηση νοροϊών και ροταϊών σε διαρροϊκά δείγματα κοπράνων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας. Α. Βόντας, Η. Πλακοκέφαλος, Ε. Γραμουστιάνου, Σ. Πουρνάρας, Χ. Χατζηχριστoδούλου, Α. Μηνάς, Β. Κρικέλης 16:15-16:30 Πρώτη περίπτωση αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας-Κονγκό στην Ελλάδα. Α. Παπά, Β. Δάλλα, Ε. Παπαδημητρίου, Γ. Καρτάλης, Α. Αντωνιάδης 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 6 από 93

7 16:30-16:45 Περίπτωση μηνιγγοεγκεφαλίτιδας οφειλόμενη σε φλεβο-ιό. Β. Αναγνώστου, Μ. Σδούγκα, Ε. Βόλακλη, Α. Βιολάκη, Α. Παπά 16:45-17:00 Κατανομή της παθολογικής prion πρωτεΐνης στον εγκέφαλο αιγών και επιπτώσεις στην εργαστηριακή διάγνωση. Η. Μπουζαλάς, Χ Δόβας, Σ. Κρήτας, Μ. Παπαναστασοπούλου, Δ. Παπακωστάκη, Ε. Χατζηνάσιου, Γ. Κοπτόπουλος. 17:00-17:15 Ανίχνευση ερπητοϊών σε ασθενείς με Bell s Palsy. Λ. Σκούρα, Κ. Dumaiidi, Ι. Κωνσταντινίδης, Ε. Τσακιροπούλου, Φ. Φραντζίδου 17:15-17:30 Επιπολασμός αντισωμάτων έναντι του ιού της ηπατίτιδας C σε ασθενείς μονάδας μεσογειακής αναιμίας της Κεντρικής Ελλάδας ( ). Συσχέτιση με ιαιμία. Μ. Χατζητάκη, Κ. Κοντογιάννη, Ε. Γραμουστιάνου, Ε. Διαμαντή, Π. Φωτίου, Θ. Μενούνου, Χ. Χαλκιάς 17:30-17:45 Τροποποίηση των μεμβρανών ινοβλαστών με αντισώματα: Ένα καινοτόμο βιοαισθητηριακό σύστημα για την ανίχνευση ιών. Γ. Μοσχοπούλου, Κ. Βίτσα, Φ. Μπεμ, Ν. Βασιλάκος, Α. Περδικάρης, Π. Μπλούχος, Κ. Γιαλούρης, Δ. Φροσινιώτης, Ι. Ανθόπουλος, Ο. Μαγγανά, Κ. Νομικού, V. Rodeva, D. Kostova, S Grozeva, Α. Μιχαϊλίδης, A. Simonian, Σ. Κίντζιος 17:45-18:15 Διάλειμμα 18:15-18:45 Έκτη συνεδρίαση Διάλεξη Προεδρείο: Φ. Μπεμ - Χ. Βαρβέρη 18:15-18:45 Non-circulative transmission of viruses by insect vectors: A model study in plant viruses. St. Blanc 18:45-20:30 Έβδομη συνεδρίαση Στρογγυλή Τράπεζα: Γνωστοί ιοί σε άγνωστους ρόλους Συντονίστρια Β. Κυριαζοπούλου-Δαλαΐνα Ιοί πρωταγωνιστές Δ. Χατζηδημητρίου Γενετικό υπόβαθρο Α. Μελίδου Ανοσολογική συμμετοχή Μ. Εξηντάρη 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 7 από 93

8 ΣΑΒΒΑΤΟ 22 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ :00-10:30 Όγδοη συνεδρίαση Ελεύθερες ανακοινώσεις Προεδρείο: Π. Η. Κυριακοπούλου - Ε. Κουσκούνη 09:00-09:15 Μελέτη ιογενών γαστρεντερίτιδων σε νοσηλευόμενα παιδιά. Β. Μάμαλη, Ε. Καπράλου, Κ. Τζιούβας, Π. Μαντζουράτου, E. Φίτσιου, Δ. Δαμανάκη, Κ. Θέμελη-Διγαλάκη 09:15-09:30 Η γονιδιακή οργάνωση και η φυλογενετική ανάλυση ενός νέου ιού της αμπέλου στηρίζουν την σύσταση ενός νέου γένους στην οικογένεια Closteroviridae Β. Μαλιόγκα, Χ. Δόβας, Λ. Λώτος, Κ. Ευθυμίου, Ν. Κατής 09:30-09:45 Ανθεκτικότητα διαγονιδιακών φυτών καπνού που φέρουν το 57Κ τμήμα της αντιγραφάσης του ιού του κροταλίσματος του καπνού (Tobacco rattle virus, TRV) έναντι μετάδοσης του ιού μηχανικά ή με νηματώδεις φορείς. Ν. Βασιλάκος, Φ. Μπεμ, Α. Τζίμα, H. Barker, B. Reavy, Ε. Καραναστάση, D. Robinson 09:45-10:00 Αντίστροφη μεταγραφή ισόθερμης ενίσχυσης με τη μεσολάβηση θηλιάς (reverse transcription loop-mediated isothermal amplification, RT-LAMP), μια νέα μέθοδος για την ανίχνευση του ιοειδούς του λανθάνοντος μωσαϊκού της ροδακινιάς (Peach latent mosaic viroid, PLMVD). Η. Μπουμπουράκας, S. Fucuta, Π. Η. Κυριακοπούλου 10:00-10:15 Πρώτη αναφορά διεθνώς του ιοειδούς του εξανθηματικού έλκους της απιδιάς (Pear blister canker viroid, PBCVd) στη μηλιά και την αγριομηλιά. Μ. Καπώνη, M. Luigi, F. Faggioli, M. Barba, Κ. Ισραηλίδης, Π. H. Κυριακοπούλου 10:15-10:30 Μελέτη παθογένειας και μοριακός χαρακτηρισμός του ιού του κίτρινου καρουλιάσματος των φύλλων της τομάτας (Tomato yellow leaf curl virus). Ο. Μελιτά, Α. Τζίμα, Ε. Παπλωματάς 10:45-12:00 Ένατη συνεδρίαση Διαλέξεις Προεδρείο: Φ. Φραντζίδου Π. Καραμπογιά 10:45-11:00 Πολυώμα ιοί Κ. Θέμελη - Διγαλάκη 11:00-11:30 Διάλειμμα 11:30-12:00 Coronaviruses of companion animals C. Buonavoglia 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 8 από 93

9 12:00-14:00 Δέκατη συνεδρίαση Ελεύθερες ανακοινώσεις Προεδρείο: Γ. Κοπτόπουλος - Β. Κρικέλης 12:00-12:15 Εφαρμογή της real-time PCR και ορολογικών μεθόδων στην έγκαιρη και ασφαλή διάγνωση της CMV λοίμωξης σε μεταμοσχευμένους με συμπαγή όργανα ασθενείς. Μ. Παπέ, Κ. Μανδραβέλη, Σ. Διονυσοπούλου, Δ. Παπαδοπούλου, Ε. Καζάκος, Φ. Φραντζίδου 12:15-12:30 Ταυτοποίηση στελεχών HPV υψηλής επικινδυνότητας προσδιορισμός της μορφής του γονιδιώματος των στελεχών HPV- 16 και μελέτη της ρυθμιστικής περιοχής LCR. Δ. Τσακογιάννης, Π. Γκορτσίλας, Μ. Ευδοκίμου, Α. Πραττή, E. Πανοτοπούλου, Π. Μαρκουλάτος 12:30-12:45 Ανάπτυξη νέας μεθόδου προσδιορισμού της γενετικής σύστασης ενός ποιμνίου προβάτων ως προς την αντοχή στη scrapie χρησιμοποιώντας την αλυσιδωτή αντίδραση της λιγάσης με ανίχνευση σε πραγματικό χρόνο συμβάντων. Α. Ψηφίδη, Χ. Δόβας, Ζ. Μπασδαγιάννη, Γ. Μπάνος 12:45-13:00 Απομόνωση, ταυτοποίηση και γενετική ανάλυση ιών γρίπης των ιπποειδών στην Ελλάδα. Μ. Μπουντούρη, Η. Πλακοκέφαλος, Β. Ντάφης, Ε. Φραγκιαδάκη, Ε. Ξυλούρη - Φραγκιαδάκη 13:00-13:15 Ανθεκτικότητα στα αντιιϊκά φάρμακα στελεχών ιών γρίπης Α (Η3Ν2) απομονωθέντα στη Β. Ελλάδα κατά το A. Μελίδου, Γ. Γκιούλα, Μ. Εξηντάρη, Δ. Χατζηδημητρίου, Ε. Δίζα, Β. Δαλαΐνα 13:15-13:30 Διερεύνηση της σχέσης μεταξύ ιοειδών και μηχανισμού RNAi. Α. Μπούτλα, Ε. Νταντάμη, Μ. Τσαγρή, Κ. Καλαντίδης 13:30-13:45 Ανίχνευση και τυποποίηση του ιού του θηλώματος του ανθρώπου (ΗPV) σε αλλοιώσεις τραχηλικής ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας (CIN) με την τεχνική της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (PCR). Ι. Μαμμάς, Δ. Βαγγέλη, Σ. Σηφάκης, Δ. Α. Σπαντίδος 13:45-14:00 Αξιολόγηση ορολογικής διάγνωσης της λοίμωξης από HCV. Ν. Σιαφάκας, Κ. Τσιβεριώτης, Ι. Μελετιάδης, Λ. Ζέρβα 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 9 από 93

10 Αναρτημένες ανακοινώσεις Επιτροπή: Κ. Διγαλάκη - E. Ξυλούρη - Φραγκιαδάκη 1. Τι ξέρουν οι αυριανοί γιατροί για την ηπατίτιδα Β; Γ. Γκιούλα, Μ. Εξηντάρη, Δ. Χατζηδημητρίου, Β. Κυριαζοπούλου-Δαλαΐνα 2. Συμμετοχή του ανθρώπινου μεταπνευμοϊού (HMPV) σε γριπώδη σύνδρομα κατά τη τριετία στη Β. Ελλάδα. Γ. Γκιούλα, Δ. Χατζηδημητρίου, Α. Μελίδου, Μ. Εξηντάρη, Β. Κυριαζοπούλου- Δαλαΐνα 3. Οροεπιδημιολογική μελέτη της ερυθράς σε δείγμα υγιούς πληθυσμού του νομού Αττικής κατά τη διάρκεια 18 ετών ( ). Π. Καραμπογιά- Καραφυλλίδη, Ε. Μαρινοπούλου, Μ. Ορφανίδου, Ε. Βαγιάκου, Α. Κεφαλάκης, Μ. Καρανίκα, Χ. Κατριβέσης, Ε. Μαλάμου-Λαδά 4. Ορολογική μελέτη της ερυθράς σε εγκύους κατά την διετία Α. Λαζαρίδου, Ε. Σωτηροπούλου, Θ. Κόρου, Δ. Γιαννέλη, Χ. Πουλοπούλου, Κ. Θέμελη-Διγαλάκη 5. Η συμβολή της real-time PCR για τη διάγνωση ενεργού λοιμώξεως από ΗCMV. Π. Καραμπογιά-Καραφυλλίδη, Ε. Λάμπρου, Μ. Ορφανίδου, Ε. Βαγιάκου, Α. Κεφαλάκης, Ε. Μαλάμου-Λαδά 6. Άτυπα» εξανθήματα σε νοσηλευόμενα παιδιά. Ο. Φιλίππου, Θ. Πανομήτρου, Κ. Θέμελη-Διγαλάκη, Ε. Ορκοπούλου, Χ. Κούτσια- Καρούζου, Σ. Παπαδάκου-Λαγογιάννη 7. Ο ρόλος των ερπητοϊών στην παθογένεση της πολλαπλής σκλήρυνσης (MS) και άλλων νευρολογικών νοσημάτων. Παπέ Μ., Κ. Μανδραβέλη, Σ. Διονυσοπούλου, Δ. Παπαδοπούλου, Μ. Πασχαλίδου, Μ. Κρομμύδα, Φ. Φραντζίδου 8. Ανίχνευση κοροναϊού του σκύλου, σε σκύλους σε ελληνικό κυνοκομείο κατά το Β. Ντάφης, Η. Πλακοκέφαλος, Σ. Δανίκα, Ε. Ξυλούρη - Φραγκιαδάκη, Θ. Κανέλλος, V. Mari, N. Decaro, C. Buonavoglia 9. Γενετική ανίχνευση χανταϊών σε τρωκτικά της Αλβανίας. Α. Παπά, E. Rogozi, S. Bino, Ε. Παπαδημητρίου, E. Velo, Α. Αντωνιάδης 10. Μοριακός χαρακτηρισμός του παρβοϊού τύπου 2 του σκύλου στην Ελλάδα. Β. Ντάφης, Η. Πλακοκέφαλος, Ε. Ξυλούρη - Φραγκιαδάκη, Ι. Καλλή, Κ. Αδαμαμά-Μωραϊτου, Τ. Ράλλης, Θ. Κανέλλος, C. Desario, C. Buonavoglia 11. Εμφάνιση μυξωματώσεως σε ελληνικές εκτροφές κουνελιών το Ε. Φραγκιαδάκη, Ε. Ξυλούρη - Φραγκιαδάκη, Β. Ντάφης, Ο. Σαμπατάκου, Η. Πλακοκέφαλος, Ε. Παρασκευάκου 12. Ιδιότητες πρόσδεσης της Virp2 (viroid binding protein 2), μιας αμινοτρανσφεράσης του βουτυρικού οξέος, στο RNA του ιοειδούς των ατρακτοειδών κονδύλων της πατάτας. E. A. Martinez de Alba, R. Saegesser, M. Τσαγρή, Μ. Tabler 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 10 από 93

11 13. Παραλλαγές του ιοειδούς της εσχαρώσεως του φλοιού του μήλου (Apple scar skin viroid, ASSVd) στην Ελλάδα. Μ. Καπώνη, M. Luigi, F. Faggioli, M. Barba, Κ. Ισραηλίδης, Π. H. Κυριακοπούλου 14. Τρωκτικά (Apodemus flavicollis) ως παράγοντες κίνδυνου για αιμορραγικό πυρετό με νεφρικό σύνδρομο και λεπτοσπείρωση στην Αλβανία E. Rogozi, Α. Παπά, E. Velo, Ε. Παπαδημητρίου, S. Bino 15. Ανίχνευση και τυποποίηση του ιού ΗPV σε καλοήθεις δερματικές αλλοιώσεις παιδιών με την τεχνική της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (PCR). I. Μαμμάς, Γ. Σουρβίνος, Κ. Μιχαήλ, Ν. Γιαμαρέλου, Δ. Α. Σπαντίδος 16. Μελέτη της κυτταρικής σηματοδότησης των μιτογονο-ενεργοποιουμένων κινασών ΕRK S (MAPK S -ERK S ) που οφείλεται σε ανασυνδυασμένα γυμνά νουκλεοκαψίδια του ιού της ηπατίτιδας C. Κ. Κατσαρού, Ε. Σέρτη, Π. Τσίτουρα, Ο. Γεωργοπούλου 17. Μοριακή εξέλιξη των ιών της γρίπης Α (Η3Ν2) του ανθρώπου στη νότιο Ελλάδα κατά τη περίοδο Η. Πλακοκέφαλος, Α. Βόντας, Α. Κρικέλης, Π. Μαρκουλάτος, Β. Κρικέλης 18. Μελέτη της αντιγονικής εξέλιξης ανασυνδυασμένων στελεχών πολιοϊών και προσδιορισμός του επιπέδου ανοσίας στον πληθυσμό έναντι των στελεχών αυτών B. Πλιάκα, Π. Κιούσση, Ζ. Κυριακοπούλου, Μ. Μεγάλου, Η. Πλακοκέφαλος, Π. Μαρκουλάτος 19. Ο ιός της ηπατίτιδας Β ως αιτιολογικός παράγοντας στις αγγειΐτιδες. Δ. Καλικάτζαρος, Μ. Στάγκας, Β. Μαργαρίτη, Σ. Μαυρέα, Ε. Αναστασάκου 20. Συσχέτιση του κυτταρομεγαλοϊού (CMV) με τις καρδιοπάθειεςαρτηριοπάθειες. Δ. Καλικάτζαρος, Μ. Στάγκας, Β. Μαργαρίτη, Σ. Μαυρέα, Ι. Καλικάτζαρος, Ε. Αναστασάκου 14:30 Τελετή λήξεως συνεδρίου 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 11 από 93

12 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 12 από 93

13 A. ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ Ιωάννα Γεωργοπούλου Επίκ. Kαθηγήτρια Παθολογίας Πτηνών Κλινική Παραγωγικών Ζώων, Τομέας Κλινικών Κτηνιατρικής Σχολής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Η γρίπη των πτηνών (avian influenza, AI) αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1878 ως «πανώλη των πτηνών». Ο υπεύθυνος ιός είναι ορθομυξοϊός τύπου Α, έχει παγκόσμια διασπορά και διαφόρου βαθμού προσαρμογή στα είδη ξενιστών. Τα στελέχη του ταξινομούνται σε παθότυπους υψηλής (HPAIVs) και χαμηλής (LPAIVs) λοιμογόνου ικανότητας. Άγρια υδρόβια και παράκτια πτηνά θεωρούνται δεξαμενές των ιών αυτών. Απεκκρίνονται με τα κόπρανα και τις αναπνευστικές εκκρίσεις και μεταδίδονται με άμεση αφή μεταξύ μολυσμένων και ευαίσθητων πτηνών ή έμμεση με τις απεκκρίσεις ή με μολυσμένα υλικά και εξοπλισμό. Κύριο ρόλο στην εκδήλωση νόσου έχει η λοιμογόνος δύναμη του στελέχους, ενώ η σοβαρότητα των συμπτωμάτων εξαρτάται από το είδος του πτηνού, την ηλικία, το φύλο, τυχόν συνυπάρχουσες μολύνσεις, το επίπεδο ανοσίας και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Τα στελέχη HPAIV προκαλούν ήπια κλινικά συμπτώματα στα άγρια πτηνά και τις οικόσιτες πάπιες, ενώ στα ευαίσθητα πτηνά, όπως είναι οι όρνιθες και οι ινδόρνιθες, προκαλούν σοβαρή συστηματική νόσο με 100% θνησιμότητα. Αντιθέτως η μόλυνση με LPAIV στα άγρια πτηνά είναι ασυμπτωματική, ενώ στα ευαίσθητα προκαλεί ήπια αναπνευστική νόσο ή μείωση ωοπαραγωγής. Η πρόληψη μόλυνσης ευαίσθητων πτηνών στηρίζεται παγκόσμια σε αυστηρά συγκεκριμένα μέτρα βιοασφάλειας υποχρεωτικά εφαρμοζόμενα. Η γρίπη των πτηνών είναι διεθνής υπόθεση και το παγκόσμιο ενδιαφέρον εστιάζεται στη σχέση του ιού με τη δημόσια υγεία. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 13 από 93

14 AVIAN INFLUENZA (AI) Ioanna Georgopoulou Assnt. Prof. of Avian Medicine, Clinic of Farm Animals, Dept. of Clinical Studies School of Veterinary Medicine, Aristotle University of Thessaloniki Avian influenza first reported in 1878 as Fowl plague is caused by orthomyxovirus type A. It has worldwide distribution and exhibits varying degrees of adaptation to individual host species. Its strains are classified in pathotypes highly (HPAIVs) and low (LPAIVs) pathogenic. Wild aquatic, some coastal birds are considered the reservoirs of AIVs. The virus is excreted from infected birds with faeces and respiratory excretions and is transmitted by direct contact bird-tobird or indirect contact through infected excretions or contaminated material and equipment. The AIV pathotype has the major impact on the disease manifestation. However, the severity of the symptoms depends on host species, age, sex, concurrent infections, acquired immunity, and environmental factors. The HPAIVs in wild birds and domestic ducks produce few clinical signs, while in the susceptible species such as chickens and turkeys AI produces severe systemic disease with 100% mortality. The LPAIVs in wild birds is asymptomatic, but in susceptible species produce mild respiratory disease or decreased egg production. The prevention for susceptible birds is based on strictly defined biosecurity measures to be enforced. AI is an international concern and the global interest in AIV is associated with the public health. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 14 από 93

15 Η ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΝΕΩΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Γιώργος Γεωργιάδης ΥΑΑ&Τ, ΚΚΙΘ/ΙΛΠΑΝ, Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για τη γρίπη των Πτηνών, 26 ης Οκτωβρίου 80, Θεσσαλονίκη Η παρούσα μελέτη περιλαμβάνει τα κυριότερα στοιχεία του Προγράμματος Επιτήρησης της γρίπης των Πτηνών κατά την τελευταία πενταετία 2003 έως 2007 στην Ελλάδα. Δεδομένα του προγράμματος του 2008, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη, έχουν ενσωματωθεί στην ίδια μελέτη. Επιπλέον, αναφέρονται τα πρώτα αποτελέσματα του Προγράμματος INN-FLU, του οποίου το εργαστηριακό μέρος άρχισε να εφαρμόζεται στη χώρα μας την άνοιξη του Αναλυτικότερα, στο διάστημα ελέγχθηκαν 622 συστηματικές εκτροφές, από τις οποίες, 228 ορνιθίων κρεοπαραγωγής, 175 ορνίθων ωοπαραγωγής, 52 ορνίθων αναπαραγωγής, 100 ινδορνίθων, 34 θηραμάτων, 26 στρουθοκαμήλων και 7 ορτυκιών. Ακόμη, στο πρόγραμμα συμπεριλήφθηκαν 12 οικόσιτες εκτροφές ορνίθων και 158 οικόσιτες εκτροφές παπιών - χηνών. Τέλος, τα άγρια πτηνά που εξετάστηκαν στο ίδιο διάστημα έφθασαν τον αριθμό των Οι συνήθεις εργαστηριακές δοκιμές που ακολουθήθηκαν ήσαν ιολογικές (απομόνωση ιού σε εμβρυοφόρα αυγά όρνιθας / real-time PCR) και ορολογικές (αναστολή αιμοσυγκόλλησης-ηι / ELISA). Αντισώματα έναντι του ιού της γρίπης τύπου Α, τα οποία δεν αντιστοιχούσαν στους υπότυπους Η5 και Η7, ανιχνεύθηκαν σε 5 εκτροφές. Επιπλέον, 33 στελέχη Η5Ν1 και ένα στέλεχος Η6Ν2 απομονώθηκαν από άγρια υδρόβια πτηνά, κυρίως από βουβόκυκνους (Cygnus olor). Στο πλαίσιο του Προγράμματος INN-FLU, έχουν εξεταστεί έως τώρα 15 κύκνοι και 59 άλλα άγρια - κυρίως υδρόβια - πτηνά. Οι ιολογικές εξετάσεις σε όλα τα πτηνά ήσαν αρνητικές. Αντισώματα έναντι του υπότυπου Η5 ανιχνεύθηκαν σε 10 από 15 ορούς κύκνων από το Δέλτα του Έβρου. Η εφαρμογή των προγραμμάτων Επιτήρησης της γρίπης των Πτηνών και INN- FLU αποτελεί μία σημαντική ευκαιρία για την συνεχή καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης και, κατά συνέπεια, δίνει τη δυνατότητα της άμεσης επέμβασης όσον αφορά στη γρίπη των πτηνών, ιδιαίτερα μετά το 2005 και τις συνεχείς εμφανίσεις του ιού στην Ευρώπη. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 15 από 93

16 AVIAN INFLUENZA SURVEILLANCE IN GREECE: CURRENT DATA George Georgiades MRDF, CTVI/IIPD, National Reference Laboratory for Avian Influenza 26th October Street 80, Thessaloniki The present study includes the most important data of the Avian Influenza Surveillance Programme during the last five years, , in Greece. Data in progress from the Programme of 2008 have been incorporated into the same study. Moreover, the first results of the INN-FLU Programme, of which the laboratory part was first applied in our country in spring of 2008, are reported below. Namely, 622 commercial flocks were inspected during the period of , including 228 broiler, 175 layer, 52 chicken breeder, 100 turkey, 34 farmed game bird, 26 ostrich and 7 quail flocks. Furthermore, 12 domestic chicken flocks and 158 domestic ducks-geese flocks were included in the programme. Finally, the wild birds that were examined in the same period reached the number of 4,959. The routine laboratory experiments, which followed, were virological (virus isolation in chicken embryonic eggs/real-time PCR) and serological (haemagglutination inhibition-hi/elisa). In 5 flocks, antibodies against Influenza virus type A, which did not correspond to the subtypes H5 and H7, were detected. Additionally, 33 H5N1 strains and one H6N2 strain were isolated from wild aquatic birds, mainly from mute swans (Cygnus olor). In the frame of the INN-FLU Programme, 15 swans and 59 other wild birds, mainly aquatic, have been examined until now. The virological examinations were negative in all those birds. Antibodies against subtype H5 were detected in 10 of 15 serum samples of swans from the river Evros delta. The application of Avian Influenza Surveillance and INN-FLU programmes consist a significant opportunity for continual recording of the existing situation, and, as a result, they provide the capacity of a direct intervention in relation to Avian Influenza, especially after the year of 2005 and the constant outbreak of this virus in Europe. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 16 από 93

17 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ Χρ. Αναγνωστόπουλος 1, Λ. Χριστοφιλόπουλος 2, Δ. Δαμιανός 1, Γ. Ξανθός 2 1 Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Αγροτική Οικονομίας και Ανάπτυξης 2 Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων, Τμήμα Οικονομίας Τα τελευταία χρόνια ο διατροφικός τομέας, σε παγκόσμιο επίπεδο, στιγματίστηκε από ένα μεγάλο αριθμό διατροφικών κρίσεων όπως ήταν η «γρίπη των πτηνών», ενώ οι καταναλωτές δέχθηκαν έναν έντονο καταιγισμό πληροφοριών από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σχετικά με τους διατροφικούς κινδύνους. Οι πληροφορίες αυτές επηρέασαν την κοινή γνώμη αλλά και την οικονομική και πολιτική δραστηριότητα. Ο τρόπος που προβάλλεται ο κίνδυνος έχει σημαντική επίδραση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του κάθε ατόμου. Αυτοί που προβάλλουν αυτές τις πληροφορίες επηρεάζουν τις αντιλήψεις για τον κίνδυνο και τη συμπεριφορά των ατόμων. Τα δημοσιεύματα συνιστούν μια κατασκευασμένη πραγματικότητα από γεγονότα και πληροφορίες. Στην εργασία αυτή εξετάζεται ο τρόπος που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης διαχειρίσθηκαν τη πιο πρόσφατη διατροφική κρίση που έπληξε την ελληνική οικονομία και κυρίως την Ελληνική πτηνοτροφία, τη «γρίπη των πτηνών». Ειδικότερα εξετάζεται ο τρόπος επικοινωνίας του συγκεκριμένου κινδύνου μέσω ποιότητας και ποσότητας των πληροφοριών που μεταδόθηκαν από τον ελληνικό τύπο κατά την περίοδο και γίνεται σύγκριση αυτών με τις επιπτώσεις του στην Ελληνική πτηνοτροφία και στην καταναλωτική συμπεριφορά. Σχετικά με την ποιότητα των πληροφοριών που μεταδόθηκαν από τον ημερήσιο τύπο προκύπτει ότι οι αρνητικές και θετικές αναφορές στις επιπτώσεις της γρίπης στην υγεία δεν επηρέασαν τον τρόπο κάλυψης του θέματος, Οι παραπάνω αναφορές εκφράζονται έντονα παρουσιάζοντας χρονική ομοιομορφία και αυξάνονται ή μειώνονται ανάλογα με την αύξηση ή μείωση της αρθρογραφίας. Αντίθετα το ύποπτο κρούσμα στις Οινούσσες της Χίου, η εξέλιξη της ασθένειας στην Τουρκία και οι αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης στην οικονομία επηρέασαν τον τρόπο κάλυψης του θέματος από τον τύπο. Η πτώση της κατανάλωσης κατά τις δύο περιόδους έντασης της ειδήσεων ήταν: 80% για το κρέας των πουλερικών και 15% για τα αβγά για την περίοδο του Οκτωβρίου 2005 και 60% για το κρέας των πουλερικών και 40% για τα αβγά για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου Ομοίως και σε επίπεδο επιχειρήσεων παρατηρήθηκε μια διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων τους κατά τις περιόδους που το θέμα της γρίπης των πτηνών απασχόλησε έντονα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 17 από 93

18 RISK COMMUNICATION BY THE MEDIA DURING DIETARY CRISES PERIODS: THE CASE OF BIRD FLU IN GREECE C. Anagnostopoulos 1, L. Xristofilopoulos 2, D. Damianos 1, G. Xanthos 2 1 Agricultural University of Athens, Department of Rural Economics & Development Iera Odos 75, Athens, Greece 2 Mediterranean Agronomic Institutes of Chania, Department of Economics, Crete, Greece During the recent years the global food sector has suffered a number of dietary crises such as the bird flu, whereas consumers were exposed to an excess amount of information concerning dietary risks. As furnished by the mass media, such information greatly affected public opinion as well as economic and political activity. The way risk is projected by the press significantly affects individuals as well as the decision making process in general. Those responsible for making all relevant information available to the public are bound to affect the perception of risk and hence, human behaviour. Published reports about facts and events are likely to portray an artificial situation that does not necessarily reflect the real world. This study examines the way mass media handled the bird flu, the latest of the dietary crises which affected the Greek economy and particularly the poultry sector at the national level. More specifically, the way this risk was communicated is examined on the basis of quality and quantity criteria related to information transmitted by the Greek press during the period between 2003 and The degree of quality and quantity of the broadcasted information affected poultry production and consumption is also assessed. The study concludes that, in respect to the quality of information published in the daily press, negative and positive reports on the consequences of the bird flu on health did not affect the way the issue was covered. Reports exhibited intensity and homogeneity, as the number of the bird-flu-related references demonstrated fluctuations in time. On the contrary, the reported suspected case on the island of Oinousses, the expansion of the disease in Turkey and the negative reports of the bird flu crisis concerning the economy did affect the way the issue was covered by the press. The decline of poultry consumption during the two periods of intensive reporting was of the magnitude of 80% (poultry meat) and 15% (eggs), during October The respective figures for the period between January and March 2006 were 60% and 40%. At the level of enterprise there seems to be a substantial adjustment of activities during the periods the issue received the attention of the mass media. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 18 από 93

19 ΜΟΡΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ Ηλίας Πλακοκέφαλος Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων, ΣΕΥΠ, ΤΕΙ Λάρισας, 41110, Λάρισα Στελέχη γρίπης των πτηνών υψηλής παθογόνου δύναμης (Highly pathogenic avian influenza, HPAI) σχετίζονται με αυξημένους δείκτες νοσηρότητας και θνητότητας στα πουλερικά. Λόγω του ότι τα HPAI μπορούν να μεταλλαχτούν από στελέχη Η5 και Η7 χαμηλής παθογόνου δύναμης, η μοριακή επιτήρηση των ανωτέρω ιών είναι απαραίτητη. Οι μοριακές μέθοδοι εφαρμόζονται πλέον σε πολλά εργαστήρια λόγω της εξαιρετικής ευαισθησίας, του μειωμένου χρόνου και του χαμηλού κόστους που απαιτείται για τη διάγνωση των ιών αυτών σε κλινικά δείγματα. Ο μοριακός έλεγχος των ύποπτων δειγμάτων συνεισφέρει στον έγκαιρο έλεγχο εξάρσεων της νόσου παγκοσμίως. Εφαρμόζονται διάφορα πρωτόκολλα, περιλαμβανομένων της αντίστροφης μεταγραφής-αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (RT-PCR), της RT-PCR πραγματικού χρόνου (real-time RT-PCR) και μεθόδων υβριδισμού, χρησιμοποιώντας διαφορετικά είδη εκκινητών, ανιχνευτών και ενζύμων. Ορισμένες από αυτές τις μεθόδους δεν έχουν ακόμη πιστοποιηθεί και δεν έχουν εφαρμοστεί σε όλα τα είδη ιών και κλινικών δειγμάτων. Η ευαισθησία και η εξειδίκευση των μεθόδων βασίζονται στην απομόνωση του RNA, την επιλογή ενζύμου και την αλληλουχία των εκκινητών και ανιχνευτών. Η πολύ καλή ποιότητα του RNA είναι καθοριστική σε κάθε μοριακό έλεγχο. Ορισμένα είδη δειγμάτων όπως τα προερχόμενα από αμάρα,, επιχρίσματα και ιστοί, η επεξεργασία των οποίων είναι δύσκολη, δίνουν κατ επέκταση κακής ποιότητας RNA. Η ανάπτυξη εσωτερικών μαρτύρων (controls), ρομποτικής διάγνωσης και προτύπων παρέχουν βελτιωμένη λειτουργικότητα των ήδη υπαρχουσών μεθόδων και θα προσφέρουν ακόμη πιο βελτιωμένα διαγνωστικά εργαλεία στο μέλλον. Όπως σε κάθε εργαστηριακή μέθοδο, ο συνεχής ποιοτικός έλεγχος είναι αναγκαίος. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 19 από 93

20 MOLECULAR METHODS IN THE STUDY OF AVIAN INFLUENZA VIRUSES Elias Plakokefalos Department of Medical Laboratories, SEYP, TEI Larissa, 41110, Larissa Recent outbreaks of avian influenza (AI) have highlighted the necessity to improve existing tests and to develop new methods, in order to detect the spread of the disease or new outbreaks more quickly. Highly pathogenic avian influenza (HPAI) in poultry causes high morbidity and mortality. Due to the fact that HPAI viruses can mutate from H5 and H7 low pathogenic avian influenza viruses, it is necessary to monitor and control even the low pathogenic form of the virus. Molecular diagnostic tests are commonly used to diagnose avian influenza virus because they are sensitive and can be performed rapidly, with high output, and at a moderate cost. There has been widespread application of techniques based on the amplification of specific nucleic acid sequences by reverse transcriptionpolymerase chain reaction (RT-PCR), real-time RT-PCR, and nucleic acid sequence-based amplification, ligase chain reaction and nucleic acid sequencebased amplification (NASBA), using different variations of primers, probes and enzymes. One of the most promising technologies is real-time PCR, which enables amplification of nucleic acids and detection of the amplified products through specific probes during the same time. The sensitivity and specificity for all the molecular tests are governed by three critical control points, including RNA extraction, enzymes used for amplification, and the sequence of primers and probes. The RNA extraction step is of particular concern, since high-quality RNA is needed for any of the molecular tests. Some sample types, including cloacal and fecal swabs are difficult to process, resulting in poor RNA quality. Currently, microarray technology is developing rapidly and has been applied to diagnosis of influenza A virus but generally lacks the necessary sensitivity for direct application to clinical specimens. In addition, these new technologies have been increasingly applied to rapid and reliable subtyping of AI viruses. The development of internal controls, robotics, and bead reagents are providing improved performance of existing tests, and new technologies will likely provide better tools for the future. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 20 από 93

21 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΜΒΟΛΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ Ιωάννης Μπόσσης Κτηνιατρική Σχολή των Πολιτειακών Πανεπιστημίων του Maryland και της Virginia, ΗΠΑ Παραδοσιακά, η αντιμετώπιση επιδημιών από υψηλής παθογένειας στελέχη του ιού της γρίπης των πτηνών (Highly Pathogenic Avian Influenza, HP AI) γίνεται με μαζικές θανατώσεις μολυσμένων πουλιών. Όταν όμως οι ιοί είναι ευρέως διαδεδομένοι, σε πολλά οικόσιτα και άγρια είδη πτηνών θα πρέπει να εφαρμοστούν προγράμματα εκτεταμένης καραντίνας και μαζικών εμβολιασμών. Προς το παρόν, μόνο 2 είδη εμβολίων έχουν εγκριθεί και χρησιμοποιούνται σε πολλές χώρες. Τα εμβόλια αποτελούνται από αδρανοποιημένους ΑΙ ιούς ή από ανασυνδιασμένους αδενοϊούς που φέρουν το γονίδιο της Αιμοσυγκολλητίνης (Heamagglutinin, HΑ). Τα εμβόλια αυτά προκαλούν ισχυρή χυμική αλλά ανεπαρκή κυτταρική ανοσία. Επιπλέον, τα εμβόλια αυτά είναι αποτελεσματικά μόνο για το συγκεκριμένο στέλεχος και ακόμα μικρές αντιγονικές αποκλίσεις δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν. Οι καινούργιες ερευνητικές κατευθύνσεις στην δημιουργία εμβολίων κατά της ΑΙ εστιάζονται στην πρωτεΐνη Μ2, η οποία δεν μεταβάλλεται στα διάφορα στελέχη και βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού. Το εργαστήριο μας ασχολείται με τη δημιουργία δύο μοριακά ανασυνδυασμένων ιών που φέρουν μια μορφή της πρωτεΐνης Μ2. Τα εμβόλια αυτά δεν απαιτούν παρεντερική χορήγηση, μπορούν να παραχθούν με χαμηλό κόστος και έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν ισχυρή χυμική και κυτταρική ανοσία. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση ζωντανού μικρής μολυσματικότητας ανασυνδυασμένου ιού Newcastle Disease Virus (NDV), μπορεί να προσφέρει ανοσοπροστασία και κατά του ίδιου τον ιού της NDV προσφέροντας την ευκαιρία για παράλληλα διπλό εμβολιασμό στα πτηνά NDV και ΑΙ. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 21 από 93

22 VACCINE DEVELOPMENT FOR AVIAN INFLUENZA Ioannis Bossis Virginia - Maryland Regional College of Veterinary Medicine. College Park MD 20742, USA Control of Highly Pathogenic Avian Influenza (AI) outbreaks have traditionally been resolved by the mass slaughtering of infected birds. When the viruses are widely spread in multiple domestic and wild avian species, stamping out alone is unlikely to be successful and must be complemented with extensive vaccinations. Vaccine types include inactivated AI virus, live attenuated virus, vectored virus, and subunit protein. Currently, only inactivated whole AI virus vaccines and a fowl pox-vectored vaccine with an H5 HA gene insert are approved, prepared commercially, and used in various countries around the world. These vaccines induce strong humoral responses but typically don t elicit adequate mucosal and cellular immune responses. Furthermore, these vaccines can only provide immunity against the original isolate and are largely ineffective after minor antigenic drifts. Vaccine approaches based on the conserved influenza matrix protein M2 are currently under investigation. Our laboratory is developing a recombinant avian adeno-associated virus as a robust and long-term antigen delivery system for the M2 ectodomain (M2e). In addition, we have modified the envelope of a live-attenuated Newcastle Disease Virus vaccine that allows high density incorporation of the M2e, and could provide a strategy for a double vaccine against NDV and AI. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 22 από 93

23 ΜΟΡΙΑΚΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΤΥΠΟΥ H5N1 ΤΟΥ ΙΟΥ ΤΗΣ ΓΡΙΠΠΗΣ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΜΕΤΑΞΥ 2006 ΚΑΙ 2008 Giovanni Cattoli OIE/FAO and National Reference Laboratory for Newcastle disease and avian influenza, Istituto Zooprofilattico Sperimentale delle Venezie, Viale dell Università 10, 35020, Legnaro, Padua, Italy Από την εμφάνισή του στις εκτροφές πουλερικών, στις αρχές του 2006, στη Νιγηρία, ο υπότυπος του ιού Η5Ν1 έχει εξαπλωθεί γρήγορα σε πολλά κράτη της Αφρικής, συγκεκριμένα σε Νιγηρία, Νίγηρα, Σουδάν, Αίγυπτο, Μπουργκίνα Φάσο, Τζιμπουτί, Ακτή Ελεφαντοστού, Γκάνα, Τόγκο, Καμερούν, Μπενίν. Το 2007, ο ιός έχει επίσης κυκλοφορήσει εκτεταμένα στην περιοχή του Περσικού Κόλπου, τόσο σε εκτροφές πουλερικών όσο και γερακιών ως θηράματα. Σήμερα, υπάρχουν περιορισμένα επιζωοτιολογικά δεδομένα σχετικά με τα κρούσματα σε πολλά από τα προσβεβλημένα κράτη και η κατανόηση της εξάπλωσης της νόσου είναι ακόμη ατελής, αλλά φαίνεται να είναι περίπλοκη και να συνδέεται με μετακινήσεις σμηνών πουλερικών και αγρίων πτηνών. Σε αυτή τη μελέτη χρησιμοποιήθηκαν μοριακά εργαλεία και επιζωοτιολογικά δεδομένα στην ανάλυση των αλληλουχιών των τύπων του ιού Η5Ν1 που απομονώθηκαν μεταξύ 2006 και 2008 στα προσβεβλημένα κράτη αυτής της περιοχής και ταυτοποιήθηκε η ταυτόχρονη κυκλοφορία πολλαπλών γονοτύπων με παράξενες μοριακές μεταβολές. Ο αριθμός των αλληλουχιών και των επιζωοτιολογικών δεδομένων που συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν σε αυτή τη μελέτη παρέχουν ένα μοναδικό και περιεκτικό σύνολο δεδομένων σχετικά με την επιδημιολογία του υπότυπου Η5Ν1 του ιού σε όλη την περιοχή, από την εμφάνισή του το 2006 ως τις αρχές του Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δηλώνουν ότι τα εξελισσόμενα προγράμματα ελέγχου πρέπει να συνεχίζονται και να επεκτείνονται. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 23 από 93

24 MOLECULAR EPIDEMIOLOGY OF AVIAN INFLUENZA H5N1 IN AFRICA AND MIDDLE EAST BETWEEN 2006 AND 2008 Giovanni Cattoli OIE/FAO and National Reference Laboratory for Newcastle disease and avian influenza, Istituto Zooprofilattico Sperimentale delle Venezie, Viale dell Università 10, 35020, Legnaro, Padua, Italy Since its emergence in poultry farms in early 2006 in Nigeria, H5N1 virus has rapidly spread in many African countries, namely Nigeria, Niger, Sudan, Egypt, Burkina Faso, Djibouti, Ivory Coast, Ghana, Togo, Cameroon and Benin. In 2007, the virus extensively circulated in the Gulf area, both in the poultry and falconry sectors. Currently there is limited epidemiological information concerning the outbreaks in many of the affected countries and understanding of the spread of the disease is still incomplete, but it appears to be complex and linked to movements of poultry commodities and wild birds. In this study, molecular tools and epidemiological data have been used in the analysis of DNA sequences of H5N1 viruses isolated between 2006 until early 2008 in the affected countries of the above regions. Based on sequence analysis the co-circulation of multiple genotypes with novel molecular changes was identified. The number of sequences and epidemiological data collected and analyzed in this study provide a unique and comprehensive set of information concerning the H5N1 epidemic in the whole region from its appearance in 2006 until early The results of this study indicate that ongoing monitoring programmes should be continued and extended. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 24 από 93

25 ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΟΥ ΠΥΡΕΤΟΥ ΚΡΙΜΑΙΑΣ- ΚΟΓΚΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ A. Παπά 1, Β. Δάλλα 2, Ε. Παπαδημητρίου 1, Γ. Καρτάλης 2, Α. Αντωνιάδης 1 1 Α Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης - WHO Collaborating Centre for Research and Reference on Arboviruses and Hemorrhagic Fever Viruses 2 1η Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Ο αιμορραγικός πυρετός της Κριμαίας-Κογκό (ΑΠΚΚ) είναι μία ιογενής νόσος με θνητότητα έως 30%. Ο ιός μεταδίδεται στον άνθρωπο κυρίως με νήγμα κρότωνα, αλλά και με επαφή με ιστούς ή εκκρίματα ασθενών ή μολυσμένων ζώων. Ενδημεί στην Ασία, την Αφρική, τη Ρωσία και τα Βαλκάνια. Εδώ παρουσιάζεται η πρώτη περίπτωση ΑΠΚΚ στην Ελλάδα. Τον Ιούνιο του 2008 γυναίκα 46 ετών προσήλθε στο Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης με εμπύρετο, ρίγος, κεφαλαλγία και τάση προς έμετο, αναφέροντας νήγμα κρότωνα προ 4ημέρου. Ο βιοχημικός έλεγχος έδειξε λευκοπενία, τρανσαμινασαιμία και ήπια θρομβοπενία με μετρίως αυξημένους χρόνους πήξεως. Μετά από 2 ημέρες παρουσίασε ραγδαία επιδείνωση με αιμορραγικά συμπτώματα (μητρορραγία, πετεχειώδες εξάνθημα, αιματώματα στα σημεία παρακεντήσεων) και μεταφέρθηκε στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας όπου διασωληνώθηκε. Η ασθενής μετά από δύο ημέρες απεβίωσε με πολυοργανική ανεπάρκεια. Από δείγμα ορού αίματος της ασθενούς εκχυλίστηκε RNA και εφαρμόστηκε RT-nested PCR και ποσοτική RT-PCR με εκκινητές ειδικούς για ΑΠΚΚ. Επιπρόσθετα, εφαρμόστηκε η μέθοδος έμμεσου ανοσοφθορισμού για ανίχνευση αντισωμάτων ειδικών έναντι του ιού ΑΠΚΚ. Η RT-nested PCR έδωσε ταινία στο αναμενόμενο μέγεθος (240 bp), και η ποσοτική PCR έδειξε υψηλό ιϊκό φορτίο APKK, ενώ δεν ανιχνεύτηκαν αντισώματα έναντι του ιού. Ο ΑΠΚΚ έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του στην Ελλάδα. Είναι γνωστό ότι σε γειτονικές χώρες όπως η Αλβανία και η Βουλγαρία η νόσος είναι ενδημική, ενώ στην Ανατολική Τουρκία η νόσος εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2002 και έκτοτε μεγάλος αριθμός κρουσμάτων παρατηρείται κάθε χρόνο. Για την Ελλάδα δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί εάν αυτή η περίπτωση θα είναι τυχαία και μοναδική ή θα αποτελέσει την αρχή μίας ενδημικής κατάστασης. Το βέβαιο είναι ότι τα άτομα που βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές πρέπει να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να αποφεύγονται τα νήγματα κροτώνων, ενώ σε περίπτωση νήγματος να απευθύνονται το ταχύτερο σε ιατρικά κέντρα για την ορθή απομάκρυνση του κρότωνα και παρακολούθηση. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 25 από 93

26 FIRST HUMAN CASE OF CRIMEAN-CONGO HAEMORRHAGIC FEVER IN GREECE A. Papa 1, V. Dalla 2, E. Papadimitriou 1, G. N. Kartalis 2, A. Antoniadis 1 1 First Department of Microbiology, Medical School, Aristotle University of Thessaloniki - WHO Collaborating Centre for Research and Reference on Arboviruses and Hemorrhagic Fever Viruses. 2 First Department of Internal Medicine, Medical School, Democritus University of Thrace Crimean-Congo Haemorrhagic Fever (CCHF) is a viral disease with a fatality rate up to 30%. The virus is transmitted to humans mainly by tick bites, but also through contact with tissues or excreta of patients or infected livestock. The disease is endemic in Asia, Africa, Russia and in the Balkans. Here we present the first CCHF case in Greece. In June 2008, a 46-year old woman was admitted to the General University Hospital of Alexandroupolis, with fever, chills, headache and nausea. She reported being bitten by a tick 4 days previously. Biochemical testing revealed leucopenia, elevated transaminases, mild thrombocytopenia and prolonged coagulation time. After two days her condition deteriorated rapidly, showing hemorrhagic manifestations (metrorrhagia, petechiae, hematomas at the sites of injection). She was admitted to Intensive Care Unit, where she was intubated. She died after 2 days with multiorgan insufficiency. RNA was extracted from patient s serum sample and an RT-nested PCR and quantitative RT-PCR were applied using primers specific for CCHF virus. In addition, indirect immunofluorescence assay was applied for detection of specific antibodies against CCHF virus. A band of the expected size (240 bp) was obtained by RT-nested PCR, while quantitative RT-PCR revealed high CCHF viral load. Antibodies were not detected. The conclusion is that CCHF emerged in Greece. The disease is known to be endemic in Albania and Bulgaria, while in Turkey it emerged in 2002 and since then many cases have been reported. It cannot be predicted whether this CCHF case will be the only one, or whether it will be the beginning of endemicity in Greece. For this reason, persons living in rural areas have to take protective measures to avoid ticks, and, in case of a bite, to refer as soon as possible to a doctor for tick removal and follow-up. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 26 από 93

27 Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΛΥΣΣΑΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ Όλγα Μαγγανά-Βουγιούκα Τμήμα Ιολογίας, Ινστιτούτο Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων (ΙΛΟΙΠΑΝ) Κέντρο Κτηνιατρικών Ιδρυμάτων Αθηνών (ΚΚΙΑ), Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΑΑ&Τ) Νεαπόλεως 25, Αγία Παρασκευή Η λύσσα είναι μία από τις παλιότερα γνωστές νόσους με θανατηφόρο απόληξη. Παρόλο που η παθογένεια του ιού της λύσσας δίνει την δυνατότητα προληπτικής αντιμετώπισης συνεχίζουμε να θρηνούμε παγκόσμια, ανθρώπινα θύματα ετησίως. Το 50% αυτών των θυμάτων είναι παιδιά κάτω των 15 ετών. Η Ένωση για τον έλεγχο της Λύσσας που δημιουργήθηκε το 2006 από συγγενείς θυμάτων, καθιέρωσε την παγκόσμια ημέρα της Λύσσας κάθε Σεπτέμβριο, με σκοπό να βοηθήσει στην ενημέρωση του κόσμου και την πρόληψη του νοσήματος. Η πλειονότητα των ανθρώπινων θυμάτων οφείλεται σε δαγκώματα από σκύλους και συμβαίνει στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Τα ανθρώπινα περιστατικά των τελευταίων χρόνων στην Δυτική και Κεντρική Ευρώπη οφείλονται σε άγνοια, κακή ενημέρωση και απροσεξία στα πλαίσια της φιλοζωίας. Τα περιστατικά θετικών για λύσσα εντομοφάγων νυχτερίδων και η δυνατότητα μετάδοσης του ιού σε ζώα και ανθρώπους μέσω αυτών, όλο και αυξάνονται. Το περιστατικό επιβίωσης ανθρώπου μετά από την εμφάνιση κλινικών συμπτωμάτων στο Ουισκόνιν των Ηνωμένων Πολιτειών δεν έχει μέχρι τώρα επαναληφθεί. Τα σύγχρονα εμβόλια και τα σχήματα αντιμετώπισης του νοσήματος στους ανθρώπους που συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός υγείας, προ της εμφάνισης κλινικών συμπτωμάτων, καθώς και ο προληπτικός εμβολιασμός ατόμων τα οποία ενδεχόμενα θα έλθουν σε επαφή με τον ιό, είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα. Κύριοι τρόποι αντιμετώπισης της μετάδοσης του νοσήματος και ιδιαίτερα αποτελεσματικοί είναι, ο παρεντερικός εμβολιασμός των δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς, ο από του στόματος εμβολιασμός των αλεπούδων και των αδέσποτων σκύλων καθώς και ο έλεγχος των μετακινήσεων των ζώων. Η χώρα μας είναι ελεύθερη λύσσας από το Περιστοιχίζεται όμως από χώρες όπου η Λύσσα ενδημεί και διαθέτει πληθώρα λιμανιών προσπελάσιμων σε ιδιωτικά σκάφη. Χωρίς να ξεχνάμε την δυνατότητα εισόδου του ιού με τις νυχτερίδες, θα πρέπει να φροντίζουμε για τη συνεχή ενημέρωση του κοινού και τη θωράκιση της χώρας μας από Κτηνιατρικής και Ιατρικής πλευράς. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 27 από 93

28 RABIES SITUATION WORLDWIDE Olga Mangana -Vougiouka Virology Department, Institute of Infectious and Parasitic diseases, Centre of Athens Veterinary Institutes, Ministry of Rural Development and Food, 25 Neapoleos St., Agia Paraskevi Rabies is one of the oldest and deadliest diseases. Although it is a preventable disease, it continues to kill to people each year, half of whom are children under 15 years old. The Alliance for Rabies Control organizesa World Rabies Day every year during the month of September so as to raise awareness and understanding of rabies prevention. The majority of human victims are bitten by dogs in Asia and Africa. The recent human cases in Western and Central Europe are due to ignorance, bad awareness and inattention in zoophilic sense. The positive cases of insectivore bats and the possibility of rabies transmission in humans and animals increase constantly. The survival of a human after the onset of clinical symptoms (the case of Wisconsin, USA) has not reoccurred. New technology vaccines and protocols recommended by WHO for pre and post exposure cases are very promising. The main and effective ways of preventing rabies transmission are parental vaccination of pets, oral vaccination of fox and stray dogs and pet travel control. Greece has been rabies-free since 1987, but our neighboring countries have rabies cases. Greece has also a lot of harbors accessible to private boats. Beside the possibility of bat rabies cases, Greece has to take care of public awareness and to be alert to veterinary and public health. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 28 από 93

29 ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΜΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝΤΩΝ ΙΩΝ ΜΕ ΕΝΤΟΜΑ ΦΟΡΕΙΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΩΣ ΜΟΝΤΕΛΟ ΦΥΤΟΪΟΥΣ Stéphane Blanc UMR BGPI, INRA-CIRAD, TA A54/K, Campus International de Baillarguet Montpellier cedex 05, France Σχεδόν όλοι οι ιοί των φυτών χρησιμοποιούν εξειδικευμένους φορείς για τη μετάδοσή τους στη φύση, συνηθέστεροι από τους οποίους είναι τα έντομα και κυρίως οι αφίδες. Η κυριότερη στρατηγική αλληλεπίδρασης ιού-φορέα αφορά στη μετάδοση των μη κυκλοφορούντων ιών, κατά την οποία ο ιός παραλαμβάνεται μέσω του φορέα από ένα μολυσμένο φυτό, απορροφάται στην επιφάνεια του εξωσκελετού του εσωτερικού μέρους του ρύγχους του φορέα και στη συνέχεια απελευθερώνεται και μολύνει ένα νέο φυτό ξενιστή. Ενώ συχνά έχουν προσδιοριστεί οι ιϊκοί παράγοντες που συμμετέχουν στο φαινόμενο αυτό, τα σημεία πρόσδεσής τους στο έντομο φορέα παραμένουν άγνωστα 1. Παρομοίως, δεν έχει διερευνηθεί καθόλου η άμεση συμμετοχή παραγόντων του φυτού στη μετάδοση των ιών με φορείς Τελευταία, έγινε προσδιορισμός της πρωτεΐνης που δρά ως υποδοχέας του ιού του μωσαϊκού της ανθοκράμβης (Cauliflower mosaic virus, CaMV) στα στυλέτα των αφίδων-φορέων του ιού. Αναπτύχθηκε νέο in vitro σύστημα που επέτρεψε την ταχεία απεικόνιση της αλληλεπίδρασης μεταξύ αποκομμένων στυλέτων του φορέα και της πρωτεΐνης πρόσδεσης του ιού. Τα μόρια υποδοχείς είναι αποκλειστικά συγκεντρωμένα σε μια πολύ μικρή περιοχή στην άκρη του στιλέτου που φέρει τον κοινό τροφικό-σιελοφόρο αγωγό των στυλέτων των αφίδων. Τελευταία, σάρωση υψηλής ανάλυσης και ηλεκτρονική μικροσκοπία διέλευσης επέτρεψαν την άμεση απεικόνιση της τρισδιάστατης δομής που παρουσιάζουν οι υποδοχείς αυτοί. Η δομή αυτή στα στυλέτα των αφίδων δεν έχει μέχρι τώρα μελετηθεί και ο ρόλος της στη φυσιολογία των αφίδων πρέπει επίσης να διευκρινιστεί. 2. Τα κύτταρα των ξενιστών, όσον αφορά στη μετάδοση των ιών, συνήθως νοούνται σαν απλά δοχεία όπου ο ιός αντιγράφεται και πολλαπλασιάζεται και από τα οποία αυτός προσλαμβάνεται μέσω ενός φορέα τρεφόμενου με το περιεχόμενό τους. Θα παρουσιαστούν διάφορα δεδομένα που αλλάζουν την απλουστευμένη αυτή άποψη χρησιμοποιώντας σαν παράδειγμα τον CaMV. Πράγματι, τα αποτελέσματά μας αποδεικνύουν ότι ο ιός προετοιμάζει τη συνάντησή του με το φορέα μέσω εξειδικευμένων και περίπλοκων αλληλεπιδράσεων με το φυτικό κύτταρο. Οι αλληλεπιδράσεις αυτές δεν μπορούν να γίνουν κατανοητές μέσω της διερεύνησης της διαδικασίας μόλυνσης του φυτού, καθώς φαίνεται να σχετίζονται αποκλειστικά με τη μετέπειτα διάδοση του ιού από φυτό σε φυτό. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 29 από 93

30 NON-CIRCULATIVE TRANSMISSION OF VIRUSES BY INSECT VECTORS: A MODEL STUDY IN PLANT VIRUSES Stéphane Blanc UMR BGPI, INRA-CIRAD, TA A54/K, Campus International de Baillarguet Montpellier cedex 05, France Nearly all plant viruses use specific vectors to spread between hosts, the most common vectors being insects, especially aphids. The predominant strategy for virus-vector interaction is non-circulative transmission, in which the virus is taken up by a vector in an infected plant, adsorbed somewhere on the cuticle lining of the inner part of the feeding apparatus, and subsequently released and inoculated into a new host plant. While the viral components involved in this phenomenon are often well established, the counterpart binding sites in the insect vector remain vastly elusive 1. Similarly, the direct involvement of plant factors in the vectortransmission of viruses has rarely been investigated We have recently demonstrated the existence of a protein receptor for Cauliflower mosaic virus (CaMV), in the stylets of aphid vectors. A novel in vitro system allowed rapid visualization of the interaction between dissected stylets and the CaMV ligand protein. Receptor molecules are concentrated exclusively in a tiny area at the distal tip of the maxillary stylets, in the common food/salivary duct. Recently, high resolution scanning and transmission electron microscopy have allowed the direct visualisation of the anatomical structure containing these receptor molecules. This anatomical structure in aphid stylets has been previously overlooked and its physiological role remains to be elucidated. 2-Regarding transmission, host cells are usually conceptualised as simple bags where the virus replicates and accumulates, and where it is eventually taken up by a vector feeding on cell contents. Several lines of evidence radically changing this simplistic view will be presented on the example of CaMV. Indeed, our results demonstrate that the virus is carefully preparing its encounter with the vector, through the development of specific and astonishingly complex interactions with the plant cell. Such interactions cannot be understood through the investigation of the within plant infection process, as they appear to be entirely devoted to ulterior plant-to-plant transmission. 9 ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας, Σελίδα 30 από 93