Έκθεση του Απολιθωµένου άσους Λέσβου στο Messel της Γερµανίας

Transcript

1 ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ ΕΤΟΣ 13 ο ΤΕΥΧΟΣ 29 Έκθεση του Απολιθωµένου άσους Λέσβου στο Messel της Γερµανίας

2 Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου, µε έδρα το Σίγρι της Λέσβου, αποτελεί κοινωφελές νοµικό πρόσωπο εποπτευόµενο από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευµάτων, Πολιτισµού και Αθλητισµού. Στους κύριους σκοπούς του Μουσείου περιλαµβάνονται η µελέτη, η έρευνα, η ανάδειξη, η έκθεση, η συντήρηση, η φύλαξη και κάθε πρόσφορη αξιοποίηση του Απολιθωµένου άσους της Λέσβου, το οποίο αποτελεί διατηρητέο µνηµείο της φύσης. Ώρες λειτουργίας i Θερινή περίοδος 1 Ιουλίου έως 30 Σεπτεµβρίου: Kαθηµερινά: 09:00 έως 20:00 Χειµερινή περίοδος 1 Οκτωβρίου έως 30 Ιουνίου: Τρίτη - Κυριακή: 09:00 έως 17:00 Ταχυδροµική ιεύθυνση: Σίγρι Λέσβου, T.K Τηλ. - Fax: lesvospf@otenet.gr Κέντρο Πληροφόρησης Μυτιλήνης: 8ης Νοεµβρίου 17, Τ.Κ , Μυτιλήνη. Τηλ. - Fax: Ώρες λειτουργίας: 08:00 έως 16:00 Λέσβος - Απολιθωµένο άσος Ευρωπαϊκός Προορισµός Αριστείας ΣΕΚΟ ΪΑ Έτος 13 ο Τεύχος 29 Έκδοση: ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ Σωµατείο: ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ Υπεύθυνος έκδοσης: Ν. Ζούρος Σύνταξη - Συνεργάτες: Κ. Μπεντάνα Η. Βαλιάκος Κ. Βασιλειάδου. Μπάτσιος Β. Πλουσάκη Α. Γεωργίου Μ. Γκόγκος Φωτογραφίες: Φωτογραφικό αρχείο Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου Επιµέλεια έκδοσης: Α. Γεωργίου Φωτογραφία εµπροσθόφυλλου: Επισκέπτες του Κέντρου Ενηµέρωσης στο Messel της Γερµανίας θαυµάζουν "συστάδα" απολιθωµένων κορµών δέντρων από το Απολιθωµένο άσος Λέσβου Φωτογραφία οπισθόφυλλου: Τµήµατα απολιθωµένων κορµών Σεκόιας, Αίθουσα Απολιθωµένου άσους, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου ISSN

3 Έκθεση του Απολιθωµένου άσους στη Γερµανία Εγκαίνια της έκθεσης του Απολιθωµένου άσους Λέσβου στο Messel της Γερµανίας «Ένας ιδιαίτερος επισκέπτης στην Απολιθωµατοφόρα Περιοχή του Μέσσελ Πολύχρωµοι γίγαντες από το Απολιθωµένο άσος της Λέσβου» Με µεγάλη επιτυχία πραγµατοποιήθηκαν την Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2012 τα εγκαίνια της µεγάλης έκθεσης του Απολιθωµένου άσους Λέσβου «Ένας ιδιαίτερος επισκέπτης στην Απολιθω- µατοφόρα Περιοχή του Μέσσελ Πολύχρωµοι γίγαντες από το Απολιθωµένο άσος της Λέσβου» στο Μουσείο Κέντρο Ενηµέρωσης του Messel Pit της Γερµανίας. Η έκθεση πραγµατοποιείται µε τη συνεργασία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου και του Μουσείου Κέντρου Ενηµέρωσης Zeit und Messel Welten. Η περιοχή Messel Pit αποτελεί τη σηµαντικότερη απολιθωµατοφόρo θέση της Γερµανίας και Μνηµείο Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO από το Η έκθεση οργανώνεται µε αφορµή την ένταξη ολόκληρης της Λέσβου στο παγκόσµιο ίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO και θα διαρκέσει µέχρι το Μάρτιο του Στην εκδήλωση των εγκαινίων παραβρέθηκαν ο ήµαρχος του Μέσσελ Andreas Larem, εκπρόσωπος του Γερµανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος, οι εκπρόσωποι του Γεωπάρκου Bergstrasse-Odenwald κα Claudia Eckhardt και ρ. Jutta Weber, ο ιευθυντής της Παλαιοβοτανικής Συλλογής του Μουσείου Senckenberg της Φρανκφούρτης ρ. Volker Wilde, εκπρόσωπος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Darmstadt, ο ιευθυντής και οµάδα ερευνητών του Μουσείου Ορυκτολογίας του Πανεπιστηµίου της Βόννης, καθηγητές και µεταπτυχιακοί φοιτητές του Πανεπιστηµίου της Βόννης και πλήθος κόσµου, οι οποίοι εκφράστηκαν µε τα θερµότερα λόγια για την παρουσίαση της έκθεσης και τα µοναδικά εκθέµατα που για πρώτη φορά παρουσιάζονται στο Γερµανικό κοινό. Στην έναρξη της εκδήλωσης, η διευθύντρια του Μουσείου Κέντρου Ενηµέρωσης Zeit und Messel Welten ρ. Marie Luise Frey, αναφέρθηκε στην εξαιρετικά επιτυχηµένη συνεργασία των δύο φορέων µέσα από το Παγκόσµιο ίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO και το ίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων και τόνισε τη σηµασία παρουσίασης της έκθεσης του Απολιθωµένου άσους για την αναπαράσταση της γεωλογικής ιστορίας της Ευρώπης. Στη συνέχεια, ο Αναπλ. Καθ. Νίκος Ζούρος, ιευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου ευχαρίστησε για τη φιλοξενία της έκθεσης του Απολιθωµένου άσους σε µια ιδιαίτερης σηµασίας περιοχή όπως το Messel, και αναφέρθηκε στη συνεργασία των δύο Μουσείων και των δύο Γεωπάρκων στα πλαίσια του Παγκόσµιου ικτύου Γεωπάρκων και στις από κοινού δράσεις ανάδειξης 3

4 Έκθεση του Απολιθωµένου άσους στη Γερµανία και αξιοποίησης των µνηµείων γεωλογικής κληρονοµιάς που έχουν αναγνωρισθεί από την UNESCO. Αναφέρθηκε επίσης στην τρέχουσα συνεργασία και στις δράσεις που θα πραγµατοποιηθούν κατά τη διάρκεια της έκθεσης, µε σκοπό τη γνωριµία του κοινού της Γερµανίας µε το Απολιθωµένο άσος και τη Λέσβο. Ο κ. Ηλίας Βαλιάκος, Υπεύθυνος του Τµήµατος Ερευνών του Μουσείου, παρουσίασε το χρονικό των ερευνητικών εργασιών στο Απολιθωµένο άσος, τα ευρή- µατα και τον τρόπο δηµιουργίας του Απολιθωµένου άσους. Μιλώντας στα γερµανικά, εξήγησε στους επισκέπτες της έκθεσης την αξία των σπάνιων ευρη- µάτων που παρουσιάζονται στην έκθεση και τις δυνατότητες επίσκεψης στη Λέσβο προκειµένου να γνωρίσουν από κοντά το Απολιθωµένο άσος και τα ηφαιστειακά οικοδοµήµατα του νησιού, τις θέσεις οικολογικής αξίας αλλά και τα πολιτιστικά µνηµεία της Λέσβου. Ακολούθησε περιήγηση και ξενάγηση των επισήµων προσκεκληµένων και των επισκεπτών της έκθεσης από τον Αναπλ. Καθ. Νίκο Ζούρο και τον κ. Ηλ. Βαλιάκο στον εκθεσιακό χώρο, όπου είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να θαυµάσουν τα εντυπωσιακά φυτικά απολιθώµατα από το Απολιθωµένο άσος Λέσβου. Η έκθεση αποτελεί ένα κάλεσµα από τη Λέσβο προς τους Γερµανούς φίλους και καλοκαιρινούς επισκέπτες της χώρας µας να επισκεφθούν τη Λέσβο, αξιοποιώντας τις αεροπορικές συνδέσεις από τη Φραγκφούρτη προς τη Λέσβο µέσω Αθήνας ή Θεσσαλονίκης της Αegean Air, που είναι χορηγός της έκθεσης, προκειµένου να γνωρίσουν ένα ιδιαίτερο τόπο µε τεράστιο φυσικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον που κρύβει άγνωστους θησαυρούς που αξίζει τον κόπο να ανακαλύψουν. Από τα εγκαίνια της έκθεσης: (από αριστερά) ιευθύντρια Μουσείου - Κέντρου Ενηµέρωσης Zeit und Messel Welten M.-L. Frey, Υπεύθυνος Τµήµατος Ερευνών του Μουσείου Η. Βαλιάκος, εκπρόσωποι του Γεωπάρκου Bergstrasse - Odenwald C. Eckhardt και J. Weber, ιευθυντής του Μουσείου Ν. Ζούρος 4

5 Έκθεση του Απολιθωµένου άσους στη Γερµανία Εντυπωσιακή έκθεση του Απολιθωµένου άσους Λέσβου Στην είσοδο του Μουσείου Κέντρου Ενηµέρωσης Zeit und Messel Welten του Messel Pit υποδέχονται τον επισκέπτη 6 µεγάλα µπάνερ, τα οποία περιγράφουν το αντικείµενο της έκθεσης. Αναφέρονται στην ιστορία της δηµιουργίας του Απολιθωµένου άσους, στα ηφαίστεια της Λέσβου, στο θαλάσσιο τµήµα του Απολιθωµένου άσους, στο Θεόφραστο και στην αναφορά του στα απολιθώµατα τον 4ο αιώνα π.χ. και στη γέννηση των επιστηµών στη Λέσβο. Επίσης αναφορά γίνεται στους επισκέψιµους χώρους του Απολιθωµένου άσους, στην αναγνώρισή του ως Γεωπάρκο από την UNESCO, στις διακρίσεις που έχει αποσπάσει ως Ευρωπαϊκός προορισµός Αριστείας και, τέλος, στον τρόπο µε τον οποίο µπορεί κανείς να επισκεφθεί τη Λέσβο. Η έκθεση «Ένας ξεχωριστός επισκέπτης στην απολιθωµατοφόρα περιοχή του Μέσσελ: Πολύχρωµοι γίγαντες από το Απολιθωµένο άσος της Λέσβου» προσφέρει ένα εικονικό ταξίδι στο παρελθόν! Το Messel αποτελεί διεθνούς φήµης απολιθωµατοφόρα περιοχή που ανήκει στα µνηµεία παγκόσµιας κληρονοµιάς της UNESCO. Εκεί έχουν αποκαλυφθεί εντυπωσιακοί σκελετοί ζώων που έζησαν στο υποτροπικό δάσος της περιοχής πριν από 47 εκατοµµύρια χρόνια. Παράλληλα, το Απολιθωµένο άσος της Λέσβου αποτελεί µοναδικό φυσικό µνηµείο προστατευόµενο από την Ελληνική νοµοθεσία και περιλαµβάνει εκατοντάδες απολιθώµατα δέντρων και φυτών που έζησαν σε υποτροπικές συνθήκες πριν από 20 εκατοµµύρια χρόνια. Ο επισκέπτης του Κέντρου Ενηµέρωσης στο Messel έχει τη µοναδική ευκαιρία να θαυµάσει τα ζώα και παράλληλα τα φυτά υποτροπικών συνθηκών κατά το παρελθόν και να τα συγκρίνει µε αυτά στα σηµερινά Ευρωπαϊκά οικοσυστήµατα. Τα εκθέµατα από το Απολιθωµένο άσος είναι ενταγµένα στις µόνιµες εκθέσεις του Μουσείου και λειτουργούν συµπληρωµατικά µε τα γερµανικά ευρήµατα των ζώων από το Messel. Με τον τρόπο αυτό παρουσιάζεται ολοκληρωµένα η εικόνα του υποτροπικού δάσους που αναπτύχθηκε στην κεντρική και νότια Ευρώπη κατά το παρελθόν. Στην πρώτη µεγάλη αίθουσα, που είναι αφιερωµένη στην ηφαιστειακή δραστηριότητα και τα υλικά που σκέπασαν και απολίθωσαν τα ευρήµατα στο Messel, εκτίθενται εντυπωσιακά δείγµατα ηφαιστειακών πετρωµάτων από τη Λέσβο και γεωµορφές κυψελοειδούς αποσάθρωσης ταφόνι. Ακολουθεί η ενότητα αφιερωµένη στην επιστηµονική έρευνα και στα εργαλεία που χρησιµοποιούνται για τον εντοπισµό και την αποτύπωση των απολιθωµατοφόρων θέσεων. Εδώ έχει τοποθετηθεί σε ειδικό βάθρο ένας εντυπωσιακός απολιθωµένος κορµός µε έντονα χρώµατα από τη Λέσβο. Στην τρίτη ενότητα παρουσιάζεται η στρωµατογραφική διαδοχή των γεωλογικών σχηµατισµών στον κρατήρα του Messel, όπως αυτά εµφανίζονται στον πυρήνα µιας µεγάλης γεώτρησης 500 µέτρων. Στον πυρήνα αυτόν εµφανίζονται φύλλα απολιθωµένων φοινικόδεντρων. Στο ίδιο σηµείο έχουν τοποθετηθεί δείγ- µατα απολιθωµένων φοινικόδεντρων από τη Λέσβο. Η επόµενη ενότητα είναι αφιερωµένη στο γεωλογικό χρόνο και στην εξέλιξη της ζωής, όπου υποδέχεται τους επισκέπτες ένα εµβληµατικό έκθεµα απολιθω- µένου κορµού πεύκου από τη Λέσβο µε εντυπωσιακή διατήρηση των αυξητικών δακτυλίων που αναπαριστούν τα γεγονότα και τις κλιµατικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της ζωής του πριν την απολίθωσή του. 5

6 Έκθεση του Απολιθωµένου άσους στη Γερµανία Η κεντρική ενότητα της έκθεσης είναι αφιερωµένη στο υποτροπικό δάσος. Εδώ υποδέχεται τους επισκέπτες το µεγαλύτερο από τα εκθέµατα που ταξίδεψαν στη Γερµανία. Πρόκειται για έναν εντυπωσιακό κορµό Σεκόιας, αντιπροσωπευτικό της βλάστησης στα δάση της Ευρώπης πριν από 20 περίπου εκατοµµύρια χρόνια. Τα πορφυρά χρώµατα δεν αποτελούν το µοναδικό στοιχείο εντυπωσιασµού για τους επισκέπτες, αφού η εντυπωσιακή διατήρηση λεπτοµερειών της εσωτερικής δοµής του ξύλου και της εξωτερικής επιφάνειας του φλοιού υπογραµµίζουν τη µοναδικότητα του ευρήµατος. Ακολουθούν, σε ειδικές βιτρίνες, ενδεικτικά τµήµατα απολιθωµένων κυπαρισσιών, πεύκων, βαλανιδιών και κανελόδεντρων, αντιπροσωπευτικά των κωνοφόρων και καρποφόρων φυτών που εµφανίζονται στο Απολιθωµένο άσος της Λέσβου. Η έκθεση ολοκληρώνεται στην αίθουσα των θησαυρών του Messel, όπου παρουσιάζονται τα πιο σηµαντικά ευρήµατα ολόκληρων σκελετών ζώων από την περιοχή. Στον πυρήνα αυτής της εκθεσιακής ενότητας τοποθετήθηκαν τα εντυπωσιακότερα αποτυπώµατα φύλλων από τα φυτά της Λέσβου, απολιθωµένοι κλαδίσκοι και βελόνες κουνιχάµιας, αποτυπώµατα φύλλων βαλανιδιάς, κλαδίσκοι και αποτυπώµατα φύλλων δαφνίδων και η µεγάλη λειασµένη τοµή του κορµού ενός πλατύφυλλου δέντρου. Στη συνέχεια, οι επισκέπτες οδηγούνται στην αίθουσα προβολών, όπου παρουσιάζονται οι διαδραστικές πολυµεσικές εφαρµογές του Μουσείου: 1. Ένα υποτροπικό δάσος 20 εκατοµµυρίων ετών 2. Από τον Ωκεανό της Τηθύως στο Αιγαίο 3. Από τις ηφαιστειακές εκρήξεις στην αιωνιότητα. Τέλος, ολοκληρώνοντας την περιήγησή τους στην έκθεση, οι επισκέπτες οδηγούνται στο εκθετήριοπωλητήριο του Μουσείου Κέντρου Ενηµέρωσης Zeit und Messel Welten του Messel Pit, στο οποίο εκτίθενται εκδόσεις στη Γερµανική γλώσσα για το Απολιθωµένο άσος και τη φυσική ιστορία της Λέσβου, καθώς και τυποποιηµένα προϊόντα της λεσβιακής γης. 6

7 Εκπαιδευτικές ράσεις στη Γερµανία Τριήµερο εκπαιδευτικών δράσεων για το Απολιθωµένο άσος Λέσβου στο Messel Στα πλαίσια της µεγάλης περιοδικής έκθεσης διοργανώνονται πλήθος δραστηριοτήτων και εκπαιδευτικών δράσεων µε στόχο να ενηµερωθούν οι επισκέπτες για το Απολιθωµένο άσος Λέσβου. Έτσι, κατά το τριήµερο 7-9 εκεµβρίου, οργανώθηκαν οι πρώτες ειδικές εκδηλώσεις µε θέµα το Απολιθωµένο άσος της Λέσβου, τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες. Ειδικότερα, σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν εκπαιδευτικές δραστηριότητες στα ελληνικά, µε τη βοήθεια της διαδραστικής ηλεκτρονικής εφαρµογής «Απολιθωµένο άσος Λέσβου», για οικογένειες Ελλήνων της ευρύτερης περιοχής της Φρανκφούρτης που επισκέφτηκαν το Κέντρο Επισκεπτών τα πρωινά του σαββατοκύριακου, ενώ δραστηριότητες στα αγγλικά και στα γερµανικά οργανώθηκαν για τους επισκέπτες που βρέθηκαν στο Κέντρο τα απογεύµατα του τριήµερου. Επιπλέον, οι µικροί επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να σκάψουν µέσα στην ηφαιστειακή στάχτη της Λέσβου και να βρουν εντυπωσιακά απολιθώ- µατα που στη συνέχεια µπόρεσαν να αναγνωρίσουν µε τη βοήθεια της παλαιοντολόγου του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου, ρ. Κατερίνας Βασιλειάδου, που βρέθηκε στο Μέσσελ ειδικά για τις εκδηλώσεις του τριηµέρου. Οι επισκέπτες, κατά το τριήµερο, είχαν τη µοναδική ευκαιρία να µάθουν για τη δηµιουργία του 7

8 Εκπαιδευτικές ράσεις στη Γερµανία Απολιθωµένου άσους Λέσβου πριν από 20 εκατοµµύρια χρόνια, τα είδη των φυτών που έχουν απολιθωθεί, την ηφαιστειακή δραστηριότητα που σχετίζεται µε τη διατήρηση του γεωµνηµείου και που συνεχίζεται µέχρι και σήµερα στην Ελλάδα, τους υπαίθριους χώρους και το Μουσείου Φυσικής Ιστορίας που µπορούν να επισκεφτούν στη Λέσβο. Επιπλέον, σχεδιάστηκε και διανέµεται σε όσα παιδιά επισκέπτονται το Κέντρο φυλλάδιο µε ερωτήσεις και δραστηριότητες που µπορούν να πάρουν µαζί τους ώστε να θυµούνται την εµπειρία τους στην έκθεση, ενώ σχεδιάστηκε από τους «οικοδεσπότες» της έκθεσης στη Γερµανία ένα έντυπο κουίζ γνώσεων µε θέµατα σχετικά µε το Απολιθωµένο άσος της Λέσβου, µε ειδικά δώρα για όσους απαντάνε σωστά όλες τις ερωτήσεις! 8

9 Ευρωπαϊκές Ηµέρες Πολιτιστικής Κληρονοµιάς Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας γιορτάζει τις Ευρωπαϊκές Ηµέρες Πολιτιστικής Κληρονοµιάς 2012 Για δέκατη όγδοη συνεχή χρονιά, εκατοντάδες πολιτιστικοί φορείς, µουσεία και αρχαιολογικοί χώροι σε όλη την Ελλάδα γιόρτασαν, κατά το τριή- µερο Σεπτεµβρίου, τις Ευρωπαϊκές Ηµέρες Πολιτιστικής Κληρονοµιάς, µια πρωτοβουλία που στην Ελλάδα συντονίζει το Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευµάτων, Πολιτισµού & Αθλητισµού. Ως θέµα του φετινού εορτασµού επιλέχθηκε το πολύ επίκαιρο «Κρίσεις: Συνέχειες και ασυνέχειες στην Ιστορία». Ανάµεσά στους φορείς που συµµετείχαν στον εορτασµό ήταν και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου. Στο πλαίσιο του φετινού εορτασµού, το Μουσείο σχεδίασε εκδηλώσεις µε θέµα «Από τις ηφαιστειακές εκρήξεις στο Απολιθω- µένο άσος Λέσβου». Μέσα από τις εκδηλώσεις, οι συµµετέχοντες είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν το εντυπωσιακό φαινόµενο της ηφαιστειότητας στον ελληνικό χώρο, τη σηµασία του για τη γεωλογική ιστορία και εξέλιξη του Αιγαίου κατά τα τελευταία 20 εκατοµµύρια χρόνια καθώς και τη συµβολή της ηφαιστειότητας στη δηµιουργία του Απολιθωµένου άσους. Στα πλαίσια του φετινού εορτασµού το Μουσείο πραγµατοποίησε τις ακόλουθες εκδηλώσεις: Εκπαιδευτικό πρόγραµµα για µαθητές Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης µε θέµα «Ηφαιστειότητα Ηφαίστεια και Ηφαιστειακά πετρώµατα» Παρουσίαση µε θέµα «Από τις ηφαιστειακές εκρήξεις στην αιωνιότητα Η διαδικασία της απολίθωσης» Περιήγηση στην εκθεσιακή ενότητα «Ηφαιστειότητα Ηφαίστεια και Ηφαιστειακά πετρώµατα» Περιήγηση στην εκθεσιακή ενότητα «Φυτά του Απολιθωµένου άσους» Οι ΕΗΠΚ θεσπίστηκαν επίσηµα ως Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα από το Συµβούλιο της Ευρώπης το 1991 και υποστηρίζονται από την Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα άρχισε να συµµετέχει στο πρόγραµµα το Κάθε συµµετέχουσα χώρα έχει το δικό της συντονιστικό φορέα που αποφασίζει το θέµα του εορτασµού της, µε γνώµονα την προβολή τόσο της τοπικής όσο και της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονοµιάς. Το σκεπτικό του προγράµµατος συνοψίζεται στο σύνθηµα "Ευρώπη, µια κοινή κληρονοµιά", δηλαδή στην αναζήτηση της συλλογικής µας µνήµης ως Ευρωπαίοι πολίτες µέσα από την προβολή των ιδιαιτεροτήτων κάθε λαού. Ο σκοπός του εορτασµού υλοποιείται µε τη συνειδητοποίηση της κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας σε πολιτιστικό, κοινωνικό, πολιτικό και οικονοµικό επίπεδο, τον επαναπροσδιορισµό της σχέσης µας µε το παρελθόν, τη γνωριµία και την εξοικείωση µε το Άλλο, καθώς και την ευαισθητοποίηση του κοινού για την προστασία της κληρονοµιάς µέσα από συνεργασία δηµόσιων και ιδιωτικών φορέων και οργανώσεων εθελοντών. 9

10 Περιβάλλον & Πολιτισµός Περιβάλλον & Πολιτισµός 2012 «Παντέχνου πυρός σέλας - Λαµπερές ιστορίες φωτιάς» Εκδηλώσεις για µαθητές αλλά και το ευρύ κοινό οργάνωσε από 11 έως 14 Οκτωβρίου 2012 το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου, συµµετέχοντας για ακόµη µια χρονιά στην πανελλαδική δράση Περιβάλλον και Πολιτισµός που διοργάνωσε η Γενική Γραµµατεία Πολιτισµού του Υπουργείου Παιδείας & Θρησκευµάτων, Πολιτισµού & Αθλητισµού. Το θέµα της δράσης για το 2012 ήταν «Παντέχνου πυρός σέλας - Λαµπερές ιστορίες φωτιάς». Τις εκδηλώσεις, οι οποίες υλοποιήθηκαν σε 147 αρχαιολογικούς χώρους, µουσεία και µνηµεία όλης της χώρας, συντόνισε το Τµήµα Εκπαιδευτικών Προγραµµάτων και Επικοινωνίας της ιεύθυνσης Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραµ- µάτων του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. Στα πλαίσια της δράσης, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου οργάνωσε και υλοποίησε ποικίλες δράσεις που είχαν ως στόχο τη γνωριµία του κοινού, και ειδικά των µαθητών, µε τη δύναµη της φωτιάς, η οποία µε τη µορφή της λάβας, πριν από περίπου 20 εκατοµµύρια χρόνια, συνέβαλε στη δηµιουργία του Απολιθωµένου άσους Λέσβου αλλά και των εντυπωσιακών ηφαιστειακών δοµών που συναντώνται στη Λέσβο. Αναλυτικά το πρόγραµµα των εκδηλώσεων του Μουσείου περιελάµβανε: ιάλεξη µε θέµα «Ηφαίστεια και ηφαιστειακοί γεώτοποι της Λέσβου», Περιήγηση στην εκθεσιακή ενότητα «Ηφαίστεια και ηφαιστειακά πετρώµατα» Περιήγηση στο Πάρκο Απολιθωµένου άσους Σιγρίου. Ειδικά, για τους µαθητές Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης, υλοποιήθηκε την Πέµπτη 11 και την Παρασκευή 12 Οκτωβρίου το εκπαιδευτικό πρόγραµµα «Φωτιά & Ηφαίστεια: η δηµιουργία του Απολιθωµένου άσους Λέσβου». 10

11 ιεθνής Ηµέρα για τη Μείωση των Καταστροφών 13 Οκτωβρίου 2012 ιεθνής Ηµέρα για τη Μείωση των Καταστροφών Η ιεθνής Ηµέρα για τη Μείωση των Καταστροφών έχει καθιερωθεί παγκοσµίως και γιορτάζεται ετήσια στις 13 Οκτωβρίου, µετά από πρωτοβουλία της Γραµµατείας ιεθνούς Στρατηγικής για τη Μείωση των Καταστροφών του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών (ISDR). Κάθε χρόνο, την ηµέρα εκείνη, οργανώνονται δραστηριότητες και εκδηλώσεις σε όλο τον κόσµο, µε στόχο την παγκόσµια κατανόηση των καταστροφών, συµπεριλαµβανοµένων των φυσικών καταστροφών (σεισµών, πληµµυρών, καταιγίδων, κατολισθήσεων, πυρκαγιών, ηφαιστειακών εκρήξεων, τσουνά- µι), καθώς και την ευαισθητοποίηση για µηχανισµούς ετοιµότητας προκειµένου να ελαχιστοποιηθούν οι καταστροφικές συνέπειές τους. Μεγάλη ποικιλία καινοτόµων εκδηλώσεων διοργανώνονται για παιδιά, νέους και το ευρύ κοινό, σχολεία και δίκτυα νεολαίας, δασκάλους, καθηγητές και εκπαιδευτικούς, εθνικούς οργανισµούς, επιστηµονικούς φορείς, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης, ήµους, Περιφέρειες Κοινότητες, επιχειρήσεις και ιδιωτικούς φορείς. Φέτος, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου, µε αφορµή τον εορτασµό της ιεθνούς Ηµέρας για τη Μείωση των Καταστροφών, διοργάνωσε 15µερο εκδηλώσεων εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης γύρω από το σεισµικό κίνδυνο. Οι εκδηλώσεις, που τελούσαν υπό την αιγίδα της Γενικής Γραµµατείας Αιγαίου & Νησιώτικης Πολιτικής, απευθύνονταν σε σχολεία, εκπαιδευτικούς και το ευρύτερο κοινό, και αξιοποίησαν τα αποτελέσµατα του Ευρωπαϊκού Προγράµµατος RACCE (Raising earthquake Awareness and Coping Children s Emotions). Στο πρόγραµµα RACCE εκτός του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου, συµµετέχουν από την Ελλάδα το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, ως επικεφαλής εταίρος, και ο Οργανισµός Αντισεισµικού Σχεδιασµού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), ενώ από την Ιταλία συµµετέχουν το Κέντρο Έρευνας και Επικοινωνίας Montesca και το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας Παρατηρητηρίου Βεζούβιου, από τη Βουλγαρία το Κέντρο Περιβαλλοντικών Πρωτοβουλιών και από τη Γαλλία το Γεωπάρκο Réserve Naturelle Geologique de Haute Provence. 11

12 ιεθνής Ηµέρα για τη Μείωση των Καταστροφών Πρόγραµµα εκδηλώσεων στα πλαίσια του εορτασµού της ιεθνούς Ηµέρας για τη Μείωση των Καταστροφών 2012 Στόχος των φετινών εκδηλώσεων του Μουσείου, µε τίτλο «Γνωρίζω τους σεισµούς Μαθαίνω να προστατεύοµαι», που διήρκησαν από τις 12 µέχρι και τις 26 Οκτωβρίου, ήταν η ενηµέρωση των πολιτών και ειδικότερα των νέων σε θέµατα που αφορούν στο σεισµικό κίνδυνο και η ευαισθητοποίησή τους για την πρόληψη και προστασία από τους σεισµούς, µε απώτερο στόχο τη µείωση του σεισµικού κινδύνου. Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων, µεγάλος αριθµός µαθητών, εκπαιδευτικών και επισκεπτών είχαν την ευκαιρία να συµµετάσχουν σε: Παρουσιάσεις και διαλέξεις µε θέµα «ΣΕΙΣΜΟΙ - Η Γη σε κίνηση: Ο µεγάλος σεισµός της Ιαπωνίας», Περιηγήσεις και ενηµερώσεις στην περιοδική έκθεση που οργανώθηκε στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράµµατος RACCE και συζητήσεις για τα µέτρα πρόληψης και προστασίας από τους σεισµούς, Επιδείξεις της λειτουργίας του σεισµολογικού σταθµού Σιγρίου και ενηµερώσεις για το διαδραστικό χάρτη ενεργής σεισµικότητας της Ελλάδας, Εκπαιδευτικές δραστηριότητες που περιελάµβαναν προσοµοίωση του σεισµού της Ιαπωνίας και άλλων µεγάλων καταστροφικών σεισµών από όλο τον κόσµο στη σεισµική τράπεζα του Μουσείου και εφαρµογή των µέτρων προστασίας Προβολές ντοκιµαντέρ µε θέµα «Μάρτιος 2011: Ο σεισµός και το τσουνάµι στην Ιαπωνία». 12

13 ίκτυο Νησιωτικών Πανεπιστηµίων RETI Οι Πρυτάνεις των Νησιωτικών Πανεπιστηµίων στο Γεωπάρκο Λέσβου Ενδιαφέρουσα εµπειρία αποτέλεσε η περιήγηση των Πρυτάνεων και εκπροσώπων των µελών του ικτύου Νησιωτικών Πανεπιστηµίων στο Γεωπάρκο Λέσβου, που πραγµατοποιήθηκε στα πλαίσια του 2 ου ιεθνούς Συνέδριου «Νησιά και Βιωσι- µότητα: Ταυτότητες, Ανάπτυξη, ιαχείριση και Σχεδιασµός», που διοργανώθηκε στη Λέσβο από το Πανεπιστήµιο Αιγαίου, στις Οκτωβρίου. Η γνωριµία µε τα µνηµεία και τις θέσεις γεωλογικού, οικολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος του Γεωπάρκου Λέσβου αποτέλεσε κεντρικό στοιχείο του συνεδρίου, που στόχευε στην ανάδειξη των τοπικών πόρων και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των νησιών ως µοχλών ανάπτυξης. Καθώς τα νησιά είναι προικισµένα µε µοναδικές φυσικές και πολιτιστικές ιδιαιτερότητες µπορούν, υπό προϋποθέσεις, να χρησιµοποιηθούν ως κινητήριες δυνάµεις της ανάπτυξης, καθώς και για τη βελτίωση της ελκυστικότητας µιας χώρας. Η παρουσίαση των θέσεων ενδιαφέροντος του Γεωπάρκου Λέσβου έγινε από τον Αν. Καθηγητή Ν. Ζούρο. Στην περιήγηση συµµετείχαν εκπρόσωποι από τα Πανεπιστήµια Κορσικής, Cagliari Σαρδηνίας, Las Palmas de Gran Canaria, Sasari Σαρδηνίας, Μάλτας, La Laguna στα Κανάρια Νησιά. Από το Πανεπιστήµιο Αιγαίου συµµετείχαν οι Αντιπρυτάνεις Ν. Σουλακέλλης και Ι. Κάλλας. Συµµετείχε επίσης ο Γενικός Γραµµατέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Γιάννης Σπιλάνης. Η ποικιλία των τοπίων και το πλέγµα των θέσεων ενδιαφέροντος, όπως έγινε φανερό κατά τη διάρκεια της περιήγησης, καθιστούν τη Λέσβο έναν ελκυστικό προορισµό µε τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης ποικίλων θεµατικών µορφών τουρισµού υψηλής ποιότητας. Η περιήγηση περιλάµβανε τα ακόλουθα στοιχεία: γεωλογικούς σχηµατισµούς στη Μυτιλήνη και το λεσβιακό ελαιώνα, τη δηµιουργία του κόλπου Γέρας, το µεγάλο γεωλογικό ρήγµα Λάρσου, τους υγρότοπους της περιοχής Ντίπι και το Ρωµαϊκό υδραγωγείο, τα πετρώµατα του ωκεάνιου πυθµένα της Τηθύως και το πευκοδάσος της Κεντρικής Λέσβου, τον κόλπο Καλλονής, τους υγρότοπους και την ορνιθοπανίδα, το Ιερό των Μέσων και την Αρχαία Πύρρα, την ακτή του Αριστοτέλη και του Θεόφραστου, τα ηφαίστεια στην κεντρική Λέσβο, ηφαιστειακούς σχηµατισµούς και γεωµορφές, τη µονή Λειµώνος, τον ηφαιστειακό κρατήρα της Βατούσας και το Φαράγγι του Βούλγαρη, τους ηφαιστειακούς δόµους του Ορδυµνού, τις βυζαντινές Φρυκτωρίες και τη µονή Υψηλού, το Απολιθωµένο άσος. Ακολούθησε παρουσίαση στους συµµετέχοντες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους και επιστηµονική ενηµέρωση στους εκθεσιακούς χώρους και την περιοδική έκθεση «Ναυτική παράδοση στο Αιγαίο», καθώς και στο Πάρκο Σιγρίου. 13

14 Το Γεωπάρκο Λέσβου σε σειρά ντοκι µαντέρ ΓΕΩΣΦΑΙΡΑ Σηµαντική προβολή της Λέσβου από την κρατική Πορτογαλική Τηλεόραση RTP Στα τέλη του Σεπτεµβρίου ξεκίνησε να προβάλλεται στην Πορτογαλία η σειρά ντοκιµαντέρ που γυρίστηκε από την Κρατική Πορτογαλική Τηλεόραση RTP 2 µε τίτλο ΓΕΩΣΦΑΙΡΑ, στα οποία παρουσιάζεται, µεταξύ των σηµαντικότερων γεωπάρκων του κόσµου, και η Λέσβος. Η σειρά ντοκιµαντέρ περιλαµβάνει 9 ηµίωρα επεισόδια και προβάλλεται κάθε ευτέρα βράδυ. Ήδη το κοινό της Πορτογαλίας έχει αγκαλιάσει τη νέα αυτή παραγωγή µε ενθουσιασµό. Παρά το γεγονός ότι η σειρά γυρίστηκε πολύ πριν ανακηρυχθεί ολόκληρη η Λέσβος Γεωπάρκο από την UNESCO, της Ευρώπης εντούτοις η σειρά περι- Σειρά ντοκιµαντέρ: Η γεωλογική ιστορία στα Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα 16 λαµβάνει γεωλογικά µνηµεία από ολόκληρο το νησί τα οποία παρουσιάζει ο Αν. Καθηγητής Νικόλαος Ζούρος, ιευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου. Πρόκειται για σηµαντική προβολή της Λέσβου, καθώς η σειρά παρουσιάζει υψηλή τηλεθέαση στην Πορτογαλία, ενώ παράλληλα έχει ήδη προταθεί η παρουσίασή της σε διεθνή τηλεοπτικά κανάλια. Το πρώτο επεισόδιο της σειράς έχει ως θέµα τα ηφαίστεια και την ηφαιστειακή δραστηριότητα ( e=relmfu). Στο ντοκιµαντέρ παρουσιάζεται η ηφαιστειακή δραστηριότητα του χώρου του Αιγαίου µέσα από τα ηφαίστεια και τα ηφαιστειακά µνηµεία της Λέσβου. Η παρουσίαση επικεντρώνεται στους ηφαιστειακούς σχηµατισµούς της περιοχής της Ερεσού και ειδικότερα στους εντυπωσιακούς ηφαιστειακούς δόµους που αποτελούν σηµαντικά γεωλογικά µνη- µεία που µαρτυρούν την ένταση και το είδος της ηφαιστειακής δραστηριότητας στο χώρο του Βορειοανατολικού Αιγαίου πριν από 20 εκατοµµύρια χρόνια. Το δεύτερο ντοκιµαντέρ της σειράς έχει ως θέµα την τεκτονική παραµόρφωση του φλοιού της γης και την εκδήλωση των σεισµών ( mbedded&v=j9xvltfygdu). Ένα µεγάλο µέρος του ντοκιµαντέρ αφιερώθηκε στη Λέσβο, λόγω της ιδιαίτερης σηµασίας που είχαν οι ισχυροί σεισµοί στη γεωλογική αλλά και την ιστορική εξέλιξη του νησιού. Παρουσιάσθηκαν οι εντυπωσιακές επιφάνειες που δηµιούργησε η µετακίνηση του φλοιού της γης κατά µήκος των µεγάλων ρηγµάτων που συνδέονται µε τον ισχυρό σεισµό του 1867 στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής και της Νάπης. Τα ρήγµατα αυτά, που διασχίζουν τη Λέσβο και την κόβουν στα δύο, αποτελούν παρακλάδι του µεγάλου ρήγµατος της Ανατολίας που διασχίζει τη βόρεια Τουρκία. Στη συνέχεια, παρουσιάσθηκε η Αρχαία Πύρρα που καταστράφηκε από τον ισχυρό σεισµό του 230 π.χ. και βρίσκεται σήµερα βυθισµένη κάτω από τα νερά του κόλπου της

15 Το Γεωπάρκο Λέσβου σε σειρά ντοκι µαντέρ Καλλονής. Τέλος, παρουσιάσθηκαν µε εντυπωσιακά πλάνα οι θερµές πηγές του Πολιχνίτου, στις οποίες αναβλύζουν, µέσω µεγάλων ρηγµάτων, ζεστά νερά µε θερµοκρασία βαθµούς Κελσίου, που καθιστά τις πηγές από τις θερµότερες της Ευρώπης. Σε άλλα ντοκιµαντέρ της σειράς που δεν έχουν ακόµη προβληθεί παρουσιάζεται η προστατευόµενη περιοχή του Απολιθωµένου άσους Λέσβου, τόσο τα χερσαία επισκέψιµα Πάρκα και το Μουσείο, όσο και η παράκτια ζώνη της δυτικής Λέσβου, ενώ γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στους γιγαντιαίους απολιθωµένους κορµούς, τη µοναδικότητα του Απολιθωµένου άσους, τον τρόπο δηµιουργίας του και τις πληροφορίες που µας δίνει για τη ζωή του παρελθόντος. Η σειρά ντοκιµαντέρ ΓΕΩΣΦΑΙΡΑ γυρίστηκε στη Λέσβο το 2011 από δηµοσιογράφους της Κρατικής Πορτογαλικής Τηλεόρασης, µε επιστηµονικό υπεύθυνο των ντοκιµαντέρ για την Πορτογαλία τον Artur Sα, Καθηγητή στο Πανεπιστήµιο Trαs-os-Montes e Alto Douro της Πορτογαλίας και µέλος του Κέντρου Γεωεπιστηµών του Πανεπιστηµίου Coimbra. Επιστη- µονικός σύµβουλος για τη Λέσβο στην παραγωγή αυτή ήταν ο Αναπλ. Καθηγητής του Πανεπιστηµίου Αιγαίου Ν. Ζούρος, ιευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου. Στα πλαίσια της ίδιας σειράς πραγµατοποιήθηκαν αφιερώµατα σε 6 Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα, µέλη του Ευρωπαϊκού ικτύου Γεωπάρκων και του Παγκόσµιου ικτύου Γεωπάρκων της UNESCO, ενώ η Λέσβος είναι η µοναδική περιοχή της Ελλάδα που επιλέχθηκε για να παρουσιαστεί στα ντοκιµαντέρ. 17

16 Εκδροµές στο Μουσείο Η Λέσχη Φίλων Μοτοσυκλέτας Αγίας Παρασκευής Λέσβου στο Μουσείο Μ ε τις καλύτερες εντυπώσεις ολοκλήρωσαν την επίσκεψή τους στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου την Κυριακή 26 Αυγούστου 2012 µέλη της Λέσχης Φίλων Μοτοσυκλέτας Αγίας Παρασκευής Λέσβου. Το µέλη του Συλλόγου ενηµερώθηκαν αρχικά για τη δηµιουργία του Απολιθωµένου άσους, την ποικιλία των φυτικών απολιθωµάτων και τη µοναδικότητά του, την ηφαιστειακή δραστηριότητα στο Βόρειο Αιγαίο, το Μουσείο και τις δραστηριότητές του αλλά και τα αποτελέσµατα των ερευνητικών του εργασιών στην προστατευόµενη περιοχή του Απολιθωµένου άσους. Ακολούθησε περιήγησή τους στους µόνιµους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου και ενηµέρωσή τους για τα µοναδικά απολιθώµατα του Απολιθωµένου άσους και τη σηµασία τους στην κατανόηση της γεωλογικής εξέλιξης του Αιγαίου. Στη συνέχεια περιηγήθηκαν στο Πάρκο Σιγρίου όπου παρατήρησαν τα εντυπωσιακά ριζικά συστήµατα απολιθωµένων δέντρων 20 εκατοµµυρίων ετών. Μετά την ολοκλήρωση της επίσκεψής τους τα µέλη της Λέσχης Φίλων Μοτοσυκλέτας Αγίας Παρασκευής Λέσβου δήλωσαν εντυπωσιασµένοι από την γνωριµία τους µε το Απολιθωµένο άσος και την επίσκεψή τους στο Μουσείο. 18

17

18 Τµήµατα απολιθωµένων κορµών Σεκόιας, Αίθουσα Απολιθωµένου άσους, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου άσους Λέσβου