Προνεοπλασματικές αλλοιώσεις και κίνδυνος εμφάνισης γαστρικών κακοηθειών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Προνεοπλασματικές αλλοιώσεις και κίνδυνος εμφάνισης γαστρικών κακοηθειών"

Transcript

1 ÐÑÁÊÔÉÊÁ 16ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2011 Προνεοπλασματικές αλλοιώσεις και κίνδυνος εμφάνισης γαστρικών κακοηθειών Περικλής Αποστολόπουλος Ο καρκίνος του στομάχου αποτελεί τον τέταρτο κατά σειρά συχνότητας καρκίνο και τη δεύτερη αιτία θανάτου από νεοπλασματική νόσο παγκοσμίως. Υψηλότερη επίπτωση εμφανίζει στην Ανατολική Ασία, Ανατολική Ευρώπη και Νότια Αμερική, ενώ στη Δυτική Ευρώπη η συχνότητα εμφάνισής του είναι χαμηλή. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η επίπτωση της νόσου στην Ιαπωνία φθάνει τις 44 περιπτώσεις/ άτομα/ έτος, ενώ στη Δυτική Ευρώπη η επίπτωση του καρκίνου του στομάχου υπολογίζεται περί τις 7 περιπτώσεις/ άτομα/έτος. 1 Η επίπτωση της νόσου τις τελευταίες δεκαετίες φαίνεται σταδιακά να μειώνεται και αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στις δυτικές χώρες. Παρ όλα αυτά, παγκοσμίως ο απόλυτος αριθμός νέων περιστατικών ανά έτος αυξάνει συνεχώς, λόγω: α. της γήρανσης του πληθυσμού και β. της πολύ μεγάλης αύξησης του πληθυσμού στις αναπτυσσόμενες χώρες, χώρες με αυξημένη επίπτωση γαστρικού καρκίνου (π.χ. Κίνα). Επιπλέον στις δυτικές χώρες, η επίπτωση επηρεάζεται από τη συνεχώς αυξανόμενη μετανάστευση πληθυσμού υψηλής επίπτωσης γαστρικού καρκίνου. Είναι δεδομένο ότι η διάγνωση του καρκίνου του στομάχου συνήθως τίθεται σε προχωρημένο στάδιο της νόσου και συνεπώς η πρόγνωση είναι κατά κανόνα φτωχή. Άρα κύριο μέλημα στη μάχη ενάντια στο γαστρικό καρκίνο θα έπρεπε να είναι ο έγκαιρος Γαστρεντερολόγος, Επιμελητής Α, Γαστρεντερολογική Κλινική ΝΙΜΤΣ 53

2 Διάγνωση και αντιμετώπιση των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων Πίνακας 1. Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του στομάχου. Προνεοπλασματικές καταστάσεις Γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες Χρόνια ατροφική γαστρίτιδα Χρόνια λοίμωξη με Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού Εντερική μετάπλαση Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου στομάχου Δυσπλασία Ομάδα αίματος Α Γαστρικό αδένωμα Οικογενής πολυποδίαση (FAP) Έλκος στομάχου Κληρονομικός μη-πολυποδιασικός καρκίνος παχέος εντέρου (HNPCC) Ιστορικό γαστρεκτομής Σύνδρομο Peutz-Jeghers Νόσος Menetrier Χαμηλή κατανάλωση ασπιρίνης Κακοήθης αναιμία Χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών Οισοφάγος Barrett Αυξημένη κατανάλωση άλατος και καπνιστών τροφών Κάπνισμα Αλκοόλ Παχυσαρκία εντοπισμός προνεοπλασματικών αλλοιώσεων που οδηγούν στην εμφάνιση κακοήθειας, με σκοπό την έγκαιρη θεραπευτική παρέμβαση και αναστολή της εξέλιξης προς κακοήθεια ή την πρώιμη διάγνωση και την εφαρμογή της κατάλληλης ενδοσκοπικής ή χειρουργικής παρέμβασης που θα μπορούσε να οδηγήσει στην πλήρη ίαση. Καθώς όμως τα συμπτώματα του ασθενούς δεν μπορούν να προβλέψουν την παρουσία προνεοπλασματικής αλλοίωσης ή πρώιμου γαστρικού καρκίνου, ο εντοπισμός των ασθενών που θα ωφεληθούν από την έγκαιρη παρέμβαση, θα έπρεπε να στηρίζεται σε προγράμματα προληπτικού ελέγχου του γενικού πληθυσμού. Σε χώρες με υψηλή επίπτωση γαστρικού καρκίνου, όπως η Ιαπωνία, προγράμματα μαζικού προληπτικού ελέγχου έχουν εφαρμοσθεί και πολλές μελέτες έχουν δείξει σημαντική μείωση της θνητότητας από τον καρκίνο του στομάχου. Όμως σε χώρες με χαμηλή επίπτωση γαστρικού καρκίνου, όπως η δυτική Ευρώπη, τέτοιου είδους προγράμματα δεν ενδείκνυνται (ή τουλάχιστον η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας δεν τα δικαιολογεί) και έτσι απαιτείται μια πιο στοχευμένη προσέγγιση, προσέγγιση που προϋποθέτει την ταυτοποίηση ατόμων υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη γαστρικού καρκίνου. Τις τελευταίες δεκαετίες μια σειρά παθολογικών καταστάσεων και γενετικώνπεριβαλλοντικών παραγόντων, έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης γαστρικού καρκίνου και χαρακτηρίζονται ως προνεοπλασματικές αλλοιώσεις (Πίνακας 1). Ανάμεσά τους η χρόνια λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H. pylori) και οι επιπτώσεις της (ατροφική γαστρίτιδα, εντερική μετάπλαση, δυσπλασία) κατέχουν 54

3 Προνεοπλασματικές αλλοιώσεις και κίνδυνος εμφάνισης γαστρικών κακοηθειών δεσπόζουσα θέση, αφού αποτελούν τις πιο συχνές παθολογικές καταστάσεις που προδιαθέτουν στην εμφάνιση γαστρικής κακοήθειας. Στη σύντομη αυτή ανασκόπηση θα παρουσιαστούν κυρίως οι τρέχουσες απόψεις για τη συχνότητα των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων του γαστρικού βλεννογόνου που σχετίζονται με τη χρόνια H. pylori λοίμωξη και θα επισημανθούν οι παράγοντες κινδύνου για την περαιτέρω εξέλιξη αυτών των αλλοιώσεων προς κακοήθεια. Δευτερευόντως θα αναφερθούν περιληπτικά τα βιβλιογραφικά δεδομένα που αφορούν τις προνεοπλασματικές αλλοιώσεις που δεν σχετίζονται με τη χρόνια H. pylori λοίμωξη. Γαστρικός καρκίνος και H. pylori λοίμωξη Ο γαστρικός καρκίνος αποτελεί ετερογενή νόσο με ιδιαίτερα πολύπλοκους και πολυπαραγοντικούς παθογενετικούς μηχανισμούς. Ο καρκίνος του εγγύς στομάχου έχει πιθανότατα μικτή αιτιολογία, σχετιζόμενη τόσο με την αιτιολογία του καρκίνου του κατώτερου οισοφάγου όσο και με την αιτιολογία του καρκίνου του περιφερικού τμήματος του στομάχου. 2 Από την άλλη μεριά, ο καρκίνος του περιφερικού τμήματος του στομάχου στη συντριπτική του πλειοψηφία είναι αδενοκαρκίνωμα και διακρίνουμε δύο τύπους: το εντερικού τύπου και το διαχύτου τύπου (αδιαφοροποίητο) αδενοκαρκίνωμα. Ο εντερικού τύπου αποτελεί το συνηθέστερο τύπο και απαντάται στο 60-75% των περιπτώσεων. 3 Και οι δύο τύποι καρκίνου συνδέονται στενά με τη χρόνια H. pylori λοίμωξη. Ο αποικισμός του γαστρικού βλεννογόνου με το βακτηρίδιο αυξάνει τουλάχιστον κατά 6 φορές τον κίνδυνο εμφάνισης γαστρικού καρκίνου. 4 Έτσι, τo 1994, το International Agency for Research on Cancer κατέταξε το Helicobacter pylori (H. pylori) ως τάξης Ι (βέβαιο) καρκινογόνο, καθώς η H. pylori λοίμωξη αναγνωρίστηκε ως σημαντικός παράγοντας που «πυροδοτεί» τη βιολογική διαδικασία που τελικά θα οδηγήσει στην εμφάνιση γαστρικού καρκίνου. 5 Για την ανάπτυξη γαστρικού καρκίνου η παρουσία H. pylori αποτελεί «conditio sine qua non» (απαραίτητη προϋπόθεση), καθώς στο 90% των ασθενών με γαστρικό καρκίνο τεκμηριώνεται τρέχουσα ή προηγηθείσα H. pylori λοίμωξη. Η H. pylori λοίμωξη οδηγεί στην εμφάνιση χρόνιας ενεργού γαστρίτιδας, η οποία ουσιαστικά παραμένει δια βίου. Σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών, η χρόνια λοίμωξη θα οδηγήσει σε απώλεια γαστρικών αδένων και συνεπώς σε μείωση της εκκριτικής λειτουργίας του γαστρικού βλεννογόνου, κατάσταση η οποία ορίζεται ως ατροφική γαστρίτιδα. Στη συνέχεια η ατροφική γαστρίτιδα μπορεί να εξελιχθεί σε εντερική μετάπλαση και δυσπλασία. Στην εντερική μετάπλαση τα κυλινδρικά επιθηλιακά γαστρικά κύτταρα αντικαθίστανται από κύτταρα με μορφολογία παρόμοια εκείνων του εντέρου, ενώ η δυσπλασία μορφολογικά χαρακτηρίζεται από μεταβολές του μεγέθους, του σχήματος και του προσανατολισμού των επιθηλιακών κυττάρων, καθώς και από διόγκωση και ατυπία των πυρήνων τους. 55

4 Διάγνωση και αντιμετώπιση των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων Η υπόθεση της εξελικτικής διαδικασίας με την οποία η χρόνια ενεργός H. pylori γαστρίτιδα, διαμέσου διαφόρων προ-νεοπλασματικών σταδίων (π.χ. ατροφική γαστρίτιδα, εντερική μετάπλαση, δυσπλασία), οδηγεί στην εμφάνιση γαστρικού καρκίνου, προτάθηκε αρχικά από τον Correa και συν. 6 και αργότερα υιοθετήθηκε από πολλούς ερευνητές. 7 Επιδημιολογικές προοπτικές μελέτες έδειξαν ότι η εξέλιξη των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων προς κακοήθεια απαιτεί αρκετό χρονικό διάστημα και η παρατήρηση αυτή αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία στηρίζονται οι προσπάθειες πρόληψης του γαστρικού καρκίνου, μέσω της έγκαιρης παρέμβασης (π.χ. εκρίζωση H. pylori λοίμωξης, πρώιμη διάγνωση και θεραπεία πρώιμου γαστρικού καρκίνου). Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα επιδημιολογικών μελετών θα μπορούσαμε γενικά να υποστηρίξουμε ότι από τους 100 H. pylori θετικούς ασθενείς, οι 50 θα αναπτύξουν ατροφική γαστρίτιδα, από αυτούς οι 40 θα παρουσιάσουν εντερική μετάπλαση, δυσπλασία θα βρεθεί σε 8 ασθενείς και 1-2 ασθενείς τελικά θα αναπτύξουν γαστρικό καρκίνο. 8 Τα στάδια εξέλιξης προς κακοήθεια φαίνεται ότι είναι διαδοχικά και ο κίνδυνος εξέλιξης του ενός σταδίου στο επόμενο εξαρτάται από τη βαρύτητα του προηγούμενου σταδίου. Έτσι, ατροφική γαστρίτιδα εμφανίζεται κυρίως σε ασθενείς με βαριά και διάχυτη χρόνια ενεργό γαστρίτιδα και εντερική μετάπλαση εμφανίζεται συνηθέστερα σε ασθενείς με πιο βαριά και διάχυτη ατροφική γαστρίτιδα. Παράγοντες εξέλιξης της H. pylori λοίμωξης προς κακοήθεια Επιδημιολογικοί παράμετροι Είναι γνωστό ότι σε μια δεδομένη γεωγραφική περιοχή και σε μια δεδομένη πληθυσμιακή ομάδα, η επίπτωση των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων συνδέεται άμεσα με τον επιπολασμό της H. pylori λοίμωξης. Βέβαια στην παραπάνω παρατήρηση δεν λείπουν και οι εξαιρέσεις. Έτσι υπάρχουν μελέτες που αναφέρουν χαμηλά ποσοστά προνεοπλασματικών αλλοιώσεων και γαστρικού καρκίνου σε περιοχές και πληθυσμούς με υψηλά ποσοστά H. pylori λοίμωξης. 9 Συνδυάζοντας λοιπόν τα επιδημιολογικά αυτά δεδομένα θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι εκτός της παρουσίας της χρόνιας H. pylori λοίμωξης, στη χρόνια εξελικτική διαδικασία προς κακοήθεια, σπουδαίο ρόλο παίζουν επίσης και άλλοι παράγοντες όπως διαιτητικοί παράγοντες, παράγοντες του ξενιστή και πιθανόν διαφορές μεταξύ στελεχών του βακτηριδίου. Στις δυτικές χώρες ο επιπολασμός της H. pylori λοίμωξης κυμαίνεται μεταξύ 30-40%. Ατροφική γαστρίτιδα παρουσιάζουν το 25-30% και εντερική μετάπλαση περίπου το 45% των ατόμων με χρόνια H. pylori λοίμωξη. Από την άλλη πλευρά ατροφική γαστρίτιδα και εντερική μετάπλαση εμφανίζεται στο 5-10% των ατόμων που δεν έχουν τη λοίμωξη. Στην Ασία ο επιπολασμός της H. pylori λοίμωξης ανέρχεται στο 60%. Ατροφική γαστρίτιδα και εντερική μετάπλαση εμφανίζει μεγάλο ποσοστό εξ αυτών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό σε άτομα που δεν έχουν τη λοίμωξη φθάνει 56

5 Προνεοπλασματικές αλλοιώσεις και κίνδυνος εμφάνισης γαστρικών κακοηθειών το 10%. Το ποσοστό ανεύρεσης δυσπλασίας σε ασθενείς με χρόνια H. pylori λοίμωξη κυμαίνεται από 0,5-4% σε περιοχές χαμηλής επίπτωσης γαστρικού καρκίνου, όπως η δυτική Ευρώπη και φθάνει το 9-20% σε περιοχές υψηλού κινδύνου γαστρικού καρκίνου, όπως περιοχές της Ασίας. 10 Ο γαστρικός καρκίνος είναι συχνότερος στους άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες, αν και οι προνεοπλασματικές αλλοιώσεις απαντούν με την ίδια συχνότητα στα δύο φύλα. Η επίπτωση προνεοπλασματικών αλλοιώσεων αυξάνει με την ηλικία, ως αποτέλεσμα της προοδευτικής βλάβης του γαστρικού βλεννογόνου από την παραμένουσα λοίμωξη. Επιπλέον, επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι με τη συνεχή βελτίωση των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών ιδίως στην παιδική ηλικία, το ποσοστό της λοίμωξης από γενιά σε γενιά βαίνει συνεχώς μειούμενο. Συνεπώς όσο νεότερο είναι ένα άτομο τόσο μικρότερο αναμένεται το ποσοστό H. pylori λοίμωξης και κατ επέκταση τόσο μικρότερο αναμένεται το ποσοστό ανεύρεσης προνεοπλασματικών αλλοιώσεων. Υπολογίζεται ότι στις επόμενες δεκαετίες η επίπτωση γαστρικού αδενοκαρκινώματος θα μειωθεί κατά 20-25%, χωρίς καμιά παρέμβαση, απλώς και μόνο ως αποτέλεσμα της μείωσης του επιπολασμού της χρόνιας H. pylori λοίμωξης. 11 Ο ρόλος της χρόνιας H. pylori γαστρίτιδας Ο κίνδυνος εξέλιξης της χρόνιας H. pylori γαστρίτιδας προς προνεοπλασματικές βλάβες και γαστρικό καρκίνο εξαρτάται από τη διάρκεια, την κατανομή και τη βαρύτητα της χρονίας ενεργού H. pylori γαστρίτιδας. Μελέτη σε ιαπωνικής καταγωγής Αμερικανούς υποστήριξε την άποψη ότι όσο νωρίτερα στη ζωή ένα άτομο μολύνεται με το βακτηρίδιο, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος εμφάνισης προνεοπλασματικών αλλοιώσεων και ακολούθως εξέλιξης προς γαστρικό καρκίνο. 12 Ιαπωνική μελέτη έδειξε ότι γαστρικός καρκίνος εμφανίστηκε σε 36 από τους 1246 H. pylori θετικούς ασθενείς που συμμετείχαν και σε κανένα από τους 280 H. pylori αρνητικούς. Αναλυτικότερα, η παρουσία βαριάς ατροφικής γαστρίτιδας και εκτεταμένης εντερικής μετάπλασης, καθώς και γαστρίτιδας που είναι εντονότερη στο σώμα του στομάχου αποτέλεσαν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης εντερικού τύπου αδενοκαρκινώματος. 13 Επιπλέον, ασθενείς με γαστρικά έλκη, στους οποίους συνήθως συνυπάρχει ατροφική γαστρίτιδα και γαστρίτιδα κυρίως του σώματος, έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης γαστρικού καρκίνου σε σύγκριση με ασθενείς με δωδεκαδακτυλικά έλκη, στους οποίους συνήθως βρίσκουμε μικρότερου βαθμού ατροφία και η γαστρίτιδα αφορά κυρίως την περιοχή του άντρου. 14 Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι οι παρατηρούμενες διαφορές στην κλινική έκφραση της H. pylori λοίμωξης οφείλονται σε διαφορές στην έκκριση του οξέος από ασθενή σε ασθενή. Ασθενείς με αυξημένη έκκριση οξέος έχουν γαστρίτιδα κυρίως του άντρου, ενώ ασθενείς με μειωμένη έκκριση οξέος εμφανίζουν διάχυτη φλεγμονή που προκαλεί πανγαστρίτιδα. Η γαστρίτιδα που προκαλείται από τη λοίμωξη είναι 57

6 Διάγνωση και αντιμετώπιση των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων πιο έντονη στις μεταβατικές ζώνες του γαστρικού βλεννογόνου και ειδικότερα εκεί που ο γαστρικός βλεννογόνος μεταπίπτει από τύπου άντρου σε τύπου σώματος. Οι επιπτώσεις της χρόνιας γαστρίτιδας, δηλαδή η ατροφία και η εντερική μετάπλαση επίσης εμφανίζονται σε πιο βαριά μορφή στην ίδια περιοχή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα όρια της μεταβατικής ζώνης να μετακινούνται όλο και κεντρικότερα και σταδιακά να «οπισθοχωρεί» και να μειώνεται η έκταση του φυσιολογικού γαστρικού βλεννογόνου του σώματος. Έτσι ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης φλεγμονής, η μεταβατική ζώνη μετακινείται προς τα πάνω, αυτό προκαλεί περαιτέρω μείωση της έκκρισης οξέος και τελικά πανγαστρίτιδα και ατροφία. 15 Μακροχρόνιες μελέτες παρακολούθησης ασθενών έδειξαν ότι η εξέλιξη της γαστρίτιδας του άντρου, σε γαστρίτιδα κυρίως του σώματος και ακολούθως σε πανγαστρίτιδα με ατροφία, μπορεί επίσης να παρατηρηθεί (και πιθανόν η εμφάνισή της να επιταχύνεται), σε ασθενείς με χρόνια H. pylori λοίμωξη που λαμβάνουν μακροχρόνια ισχυρή αντιεκκριτική αγωγή. 16 Η λοιμογόνος δράση του H. pylori Το είδος του στελέχους του H. pylori που προκαλεί τη χρόνια λοίμωξη καθορίζει σε σημαντικό βαθμό και την εξέλιξη της χρόνιας H. pylori λοίμωξης. Η παρουσία στελέχους που φέρει το παθογενετικό νησίδιο cag (cag-pai) συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης πεπτικού έλκους, προνεοπλασματικών αλλοιώσεων και τελικώς γαστρικού καρκίνου. Το cag-pai αποτελεί μια ομάδα 30 περίπου γονιδίων (μεταξύ των οποίων και το cag γονίδιο), που εμφανίζουν διαφορετική αναλογία βάσεων από το υπόλοιπο χρωμόσωμα του βακτηριδίου. Το παθογενετικό νησίδιο είναι στην ουσία μια ομάδα επίκτητων γονιδίων, τα οποία προέρχονται από άλλους οργανισμούς, ενσωματώνονται στην πορεία της εξέλιξης των βακτηριδίων και τα καθιστούν πιο παθογόνα. Στις Ασιατικές χώρες σχεδόν το σύνολο των H. pylori λοιμώξεων οφείλονται σε caga θετικά στελέχη. Επιπλέον, vac-a και bab-a θετικά στελέχη H. pylori συνδέονται επίσης με αυξημένο κίνδυνο γαστρικού καρκίνου. Τέλος, ο συνδυασμός διαφόρων λοιμογόνων γονιδίων (caga+/vaca+, vaca s1/m1) αυξάνει ακόμη περισσότερο τη λοιμογόνο δράση του βακτηριδίου και κατ επέκταση τον κίνδυνο εμφάνισης βαριάς χρόνιας γαστρίτιδας, ατροφικής γαστρίτιδας και γαστρικού αδενοκαρκινώματος. 17 Ο παράγοντας ξενιστής Η γενετική προδιάθεση αποτελεί το βασικό «υπόστρωμα» πάνω στο οποίο αναπτύσσεται ο γαστρικός καρκίνος. Ο γενετικός πολυμορφισμός γονιδίων που εμπλέκονται στη διαδικασία της φλεγμονής, όπως τα γονίδια που κωδικοποιούν τις κυταρροκίνες IL-1, IL-10, IL-8 και TNF-a, έχει αναφερθεί ότι επηρεάζουν τη βαρύτητα της χρόνιας H. pylori φλεγμονής και συνεπώς επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης δυσπλασίας και γαστρικού καρκίνου. 58

7 Προνεοπλασματικές αλλοιώσεις και κίνδυνος εμφάνισης γαστρικών κακοηθειών Επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν ότι, ενώ ο σχετικός κίνδυνος εμφάνισης γαστρικού καρκίνου σε συγγενείς ασθενών με εντερικού τύπου αδενοκαρκίνωμα είναι μικρός, σε συγγενείς ασθενών με διαχύτου τύπου αδενοκαρκίνωμα ο σχετικός κίνδυνος είναι σημαντικά μεγαλύτερος. Ενδιαφέρον επίσης είναι ότι οι προνεοπλασματικές βλάβες εμφανίζονται συχνότερα σε συγγενείς ασθενών με γαστρικό καρκίνο και αυτό ίσως να είναι ανεξάρτητο από την παρουσία ή μη H. pylori λοίμωξης. 18 Περιβαλλοντικοί παράγοντες Το κάπνισμα συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης προνεοπλασματικών αλλοιώσεων και γαστρικού καρκίνου. Στους καπνιστές, ο κίνδυνος ανάπτυξης εντερικής μετάπλασης τετραπλασιάζεται και ο κίνδυνος μετάπτωσης της εντερικής μετάπλασης σε δυσπλασία διπλασιάζεται, συγκριτικά με τους μη καπνιστές. Δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι και χαμηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες επισπεύδουν την ατροφία του βλεννογόνου. Επιπλέον, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, φαίνεται να αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου γρήγορης εξέλιξης προς κακοήθεια. 19 Αλληλεπιδράσεις Είναι γνωστό ότι η χρόνια H. pylori λοίμωξη εξελίσσεται σε ατροφική γαστρίτιδα και εντερική μετάπλαση μόνο στους μισούς από τους ασθενείς που έχουν μολυνθεί. Φαίνεται λοιπόν ότι η εξελικτική διαδικασία προς την εμφάνιση προνεοπλασματικών αλλοιώσεων και γαστρικού καρκίνου προϋποθέτει την αλληλεπίδραση περισσότερων του ενός από τους παράγοντες κινδύνου που αναφέραμε. Η σημασία της αλληλεπίδρασης φαίνεται καθαρά σε μελέτη που έδειξε ότι ο κίνδυνος εμφάνισης γαστρικού καρκίνου, από μια αναλογία πιθανοτήτων (odds ratio, OR) 1,8 σε ασθενείς με ΙL-1β-511T πολυμορφισμό του γονιδίου IL-1β, αυξάνει σε OR 25 σε ασθενείς caga+/ IL-1β-511Τ και φθάνει σε OR 87 σε ασθενείς vaca s1+/il-1β-511τ. 20 Η μελέτη αυτή σε συνδυασμό και με άλλες παρόμοιες μελέτες υποστηρίζουν την υπόθεση ότι σε ορισμένα άτομα η H. pylori λοίμωξη αποτελεί τον παράγοντα ενεργοποίησης μιας σειράς αλληλεπιδράσεων που οδηγούν στην πρώιμη εμφάνιση ατροφικής γαστρίτιδας και εντερικής μετάπλασης. Οι αφιλόξενες αυτές συνθήκες για την περαιτέρω επιβίωση του βακτηριδίου εντός της γαστρικής κοιλότητας, οδηγούν στη μείωση της πυκνότητας και τελικά στην απώλεια του βακτηριδίου. Στη συνέχεια, η εξέλιξη των προνεοπλασματικών καταστάσεων προς κακοήθεια εξαρτάται λιγότερο πλέον από την παρουσία της H. pylori λοίμωξης και επηρεάζεται περισσότερο από το γενετικό υπόστρωμα του ξενιστή και την ενδεχόμενη αλληλεπίδρασή του με επιβαρυντικούς ή προστατευτικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες. 59

8 Διάγνωση και αντιμετώπιση των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων Συμπερασματικά το Helicobacter pylori χαρακτηρίζεται ως τάξης Ι καρκινογόνο και αναγνωρίζεται ως σημαντικός παράγοντας που πυροδοτεί τη βιολογική διαδικασία, η οποία μέσω δεδομένων προνεοπλασματικών σταδίων, θα οδηγήσει τελικά στην εμφάνιση γαστρικού καρκίνου. Βέβαια, η εξελικτική αυτή διαδικασία προς κακοήθεια αφορά τη συντριπτική μειοψηφία των ασθενών με χρόνια H. pylori λοίμωξη, αφού υπολογίζεται ότι από τους 100 ασθενείς με χρόνια H. pylori λοίμωξη, μόνο1-2 ασθενείς θα εμφανίσουν τελικά γαστρικό καρκίνο δια βίου. Φαίνεται λοιπόν ότι εκτός από την έκταση και τη βαρύτητα της λοίμωξης και τις ιστολογικές αλλοιώσεις που αυτή προκαλεί και άλλοι παράγοντες (όπως το στέλεχος του H. pylori και η λοιμογόνος δράση του, ο γενετικός πολυμορφισμός του ξενιστή και περιβαλλοντικοί παράγοντες) αλληλεπιδρούν και καθορίζουν την τελική έκβαση της χρόνιας λοίμωξης. Το εάν οι παραπάνω παράμετροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην πράξη σε προγράμματα προληπτικού ελέγχου, σε χώρες με χαμηλή επίπτωση γαστρικού καρκίνου, με σκοπό τον εντοπισμό ατόμων ή ομάδων υψηλού κινδύνου και την περαιτέρω μείωση του γαστρικού καρκίνου αποτελεί το ζητούμενο. Το βέβαιο είναι ότι η H. pylori λοίμωξη με τη βελτίωση των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών βαίνει συνεχώς μειούμενη. Είναι συνεπώς βέβαιο ότι τις επόμενες δεκαετίες, τουλάχιστον στο δυτικό κόσμο, θα παρατηρηθεί σημαντική μείωση της επίπτωσης του γαστρικού αδενοκαρκινώματος, και αυτό χωρίς καμιά περαιτέρω παρέμβαση. Άλλες προνεοπλασματικές αλλοιώσεις της γαστρικής κοιλότητας Γαστρικοί πολύποδες Οι γαστρικοί πολύποδες είναι συνήθως ασυμπτωματικοί και σε ποσοστό >90% ανευρίσκονται τυχαία. Μεγαλύτεροι πολύποδες μπορούν να παρουσιαστούν κλινικά με αιμορραγία και αναιμία και σπανιότερα με κοιλιακό άλγος και πυλωρική στένωση. Αν και μερικοί γαστρικοί πολύποδες έχουν τυπική ενδοσκοπική εικόνα, η παρουσία δυσπλασίας δεν μπορεί να αποκλειστεί παρά μόνο με τη λήψη ιστολογικού δείγματος. Μερικοί γαστρικοί πολύποδες μπορεί να εμφανιστούν στα πλαίσια γενετικών συνδρόμων και μπορεί να είναι ενδεικτικοί αυξημένου κινδύνου εντερικής ή και εξωεντερικής κακοήθειας. Συνηθέστεροι ιστολογικοί τύποι γαστρικών πολυπόδων είναι οι κυστικοί πολύποδες του θόλου, οι υπερπλαστικοί πολύποδες και οι αδενωματώδεις πολύποδες. 21 Κυστικοί πολύποδες του θόλου (fundic gland polyps, FGPs): Οι FGPs απαντούν είτε ως σποραδικοί πολύποδες, είτε στα πλαίσια συνδρόμου οικογενούς πολυποδίασης (FAP). Οι σποραδικοί FGPs, είναι συχνοί και συνήθως απαντώνται στο σώμα και το θόλο του στομάχου. Δυσπλασία ανευρίσκεται σε <1% των σποραδικών FGPs 22 και η παρουσία τους δεν συνδέεται με ατροφική γαστρίτιδα ή/και H. pylori λοίμωξη. Οι FGPs στα πλαίσια συνδρόμου οικογενούς πολυποδίασης είναι συχνοί και προέρχονται 60

9 Προνεοπλασματικές αλλοιώσεις και κίνδυνος εμφάνισης γαστρικών κακοηθειών από μετάλλαξη του γονιδίου APC. Στα πλαίσια του συνδρόμου FAP είναι συνήθως πολλαπλοί και σχεδόν καλύπτουν «σαν στρώμα» το σώμα του στομάχου. Επιθηλιακή δυσπλασία απαντά στο 15-41% των FGPs που συνδέονται με σύνδρομο FAP. Η διάκριση μεταξύ σποραδικών FGPs και FGPs στα πλαίσια FAP δεν είναι πάντοτε εύκολη και η ανεύρεση δυσπλασίας θα πρέπει πάντοτε να εγείρει την υποψία FAP. Υπερπλαστικοί πολύποδες: Αρκετά συχνοί γαστρικοί πολύποδες, που μπορεί να είναι μισχωτοί ή επίπεδοι, και συνήθως έχουν διαμέτρου <2 cm. Ανευρίσκονται είτε ως μονήρεις πολύποδες συνήθως στο άντρο του στομάχου, είτε ως πολλαπλοί πολύποδες σε όλη την επιφάνεια του στομάχου. Πολλαπλοί υπερπλαστικοί πολύποδες επίσης ανευρίσκονται στη νόσο Menetrier. Η εμφάνισή τους συνδέεται στενά με την παρουσία χρόνιας H. pylori γαστρίτιδας, κακοήθους αναιμίας και συχνά ανευρίσκονται κοντά σε χειρουργικές αναστομώσεις. Αναφέρεται ότι σε ποσοστό έως και 80% οι υπερπλαστικοί πολύποδες υποστρέφουν πλήρως μετά την εκρίζωση της H. pylori λοίμωξης. Οι υπερπλαστικοί σπάνια εξαλλάσσονται. Η ανάπτυξη αληθούς δυσπλασίας εντός του υπερπλαστικού πολύποδα αμφισβητείται. Τα αναφερόμενα ποσοστά κυμαίνονται ευρύτατα (1,9-19%), ενώ και τα ποσοστά εμφάνισης αδενοκαρκινώματος κυμαίνονται από 0,6-21%. Είναι όμως καλά τεκμηριωμένο ότι η παρουσία τους συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο παρουσίας σύγχρονου καρκίνου σε άλλη θέση του γαστρικού βλεννογόνου. Για το λόγο αυτό φαίνεται επιβεβλημένη η προσεκτική επισκόπηση της γαστρικής κοιλότητας και η βιοψία κάθε βλεννογονικής ανωμαλίας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο κίνδυνος αδενοκαρκινώματος στον πέριξ του πολύποδα βλεννογόνο είναι μεγαλύτερος από ότι στον ίδιο τον πολύποδα. Αδενοματώδεις πολύποδες: Πρόκειται για αληθή νεοπλάσματα και ιστολογικά διακρίνονται σε σωληνώδη, λαχνωτά και σωληνολαχνωτά αδενώματα. Απαντώνται σε ποσοστό 3-26% μεταξύ των γαστρικών πολυπόδων. Συνήθως είναι μονήρεις και ανευρίσκονται οπουδήποτε στη γαστρική κοιλότητα, συνηθέστερα όμως στο άντρο. Στο ιστολογικό υπόστρωμα που αναπτύσσονται συνήθως προϋπάρχει ατροφική γαστρίτιδα και εντερική μετάπλαση, αλλά αποδεδειγμένη σχέση μεταξύ αδενοματωδών πολυπόδων και H. pylori λοίμωξης δεν υφίσταται. Η κακοήθης εξαλλαγή είναι συχνότερη σε πολύποδες >2cm και απαντά στο 28-40% των λαχνωτών και στο 5% των σωληνωδών αδενωμάτων. Επιπλέον υπάρχει στενή σχέση μεταξύ παρουσίας γαστρικών αδενωμάτων και ανάπτυξης σύγχρονου ή μετάγχρονου γαστρικού αδενοκαρκινώματος. Οικογενής πολυποδίαση Στα πλαίσια του συνδρόμου της οικογενούς πολυποδίασης γαστρικοί πολύποδες ανευρίσκονται στο % των ασθενών και μάλιστα στους ασθενείς αυτούς συνηθίζεται ο όρος οικογενής γαστρική πολυποδίαση (familial gastric polyposis). Οι γαστρικοί πολύποδες εμφανίζονται είτε συγχρόνως με τους πολύποδες του παχέος 61

10 Διάγνωση και αντιμετώπιση των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων εντέρου, είτε στην πορεία της νόσου. Συνήθως πρόκειται για καλοήθεις κυστικούς πολύποδες του θόλου, ενώ αδενωματώδεις πολύποδες εμφανίζονται στο 5% και συνήθως βρίσκονται στο άντρο του στομάχου. Η βιοψία των πολυπόδων είναι απαραίτητη προκειμένου να καθορισθεί ο ιστολογικός τους τύπος. Η συχνότητα εμφάνισης γαστρικού καρκίνου σε ασθενείς με FAP, στο δυτικό κόσμο φαίνεται ότι είναι χαμηλή (0,6% σε μια αμερικάνικη σειρά), σε αντίθεση με μελέτες από την Ιαπωνία που δείχνουν σχετικά υψηλότερη επίπτωση. Κακοήθης αναιμία Η κακοήθης αναιμία, επακόλουθο της αυτοάνοσης χρόνιας γαστρίτιδος, θεωρείται ένας ακόμη παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη γαστρικού καρκίνου. Εν τούτοις, η επίπτωση γαστρικού καρκίνου είναι ελαφρώς υψηλότερη (2-3 φορές) σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Μάλιστα μελέτη στις ΗΠΑ απέτυχε να δείξει υψηλότερη επίπτωση γαστρικού καρκίνου σε ασθενείς με κακοήθη αναιμία σε σύγκριση με τον αντίστοιχο γενικό πληθυσμό. Ο κίνδυνος φαίνεται να είναι μεγαλύτερος κατά το πρώτο έτος από τη διάγνωση της νόσου. Προηγηθείσα γαστρεκτομή Αναδρομικές μελέτες σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε γαστρεκτομή για καλοήθη νόσο, έχουν δείξει 1,5 έως 3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του γαστρικού κολοβώματος σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Εν τούτοις, άλλες μελέτες απέτυχαν να δείξουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου σε ασθενείς μετά-γαστρεκτομή. O σχετικός κίνδυνος εμφανίζεται μεγαλύτερος σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε γαστρεκτομή και Billroth II αναστόμωση. Μελέτες ενδοσκοπικής παρακολούθησης ασθενών μετά γαστρεκτομή έχουν ανιχνεύσει γαστρικό καρκίνο στο 4-6% των ασθενών. Ο κίνδυνος φαίνεται ότι αυξάνει χρόνια μετά την αρχική επέμβαση. Κληρονομικός μη πολυποδιασικός καρκίνος παχέος εντέρου (HNPCC) Σε ασθενείς με HNPCC, ο κίνδυνος εμφάνισης γαστρικού καρκίνου δεν είναι καλά τεκμηριωμένος. Έχει αναφερθεί ότι ο γαστρικός καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή θέση εμφάνισης εξωεντερικού καρκίνου, μετά τον καρκίνο του ενδομητρίου. Σε μελέτη από την Κορέα η επίπτωση γαστρικού καρκίνου ήταν διπλάσια σε ασθενείς με HNPCC σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Ειδικότερα, στις ηλικίες των 30 και 40 ετών ο σχετικός κίνδυνος βρέθηκε 11 και 5 φορές, αντίστοιχα, πιο αυξημένος σε σύγκριση με αναλόγων ηλικιών γενικό πληθυσμό. Αντιθέτως, αντίστοιχη μελέτη από τη Φιλανδία δεν έδειξε μεγαλύτερη συχνότητα γαστρικού καρκίνου σε ασθενείς με HNPCC. 23 Αρκετοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι ο κίνδυνος είναι αυξημένος σε 62

11 Προνεοπλασματικές αλλοιώσεις και κίνδυνος εμφάνισης γαστρικών κακοηθειών πρώτου βαθμού συγγενείς ασθενών με γνωστό ιστορικό γαστρικού καρκίνου και σε ασθενείς από περιοχές με αυξημένη επίπτωση της νόσου. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Ferlay J, Bray F, Pisani P, et al. GLOBOCAN 2002: cancer Incidence, Mortality and Prevalence Worldwide. IARC Cancer Base No5 version 2.0, IARCPress, Lyon Derakhshan MH, Malekzadeh R, Watabe H, et al. Combination of gastric atrophy, reflux symptoms and histological subtype indicates two distinct aetiologies of gastric cardia cancer. Gut 2008;57: Henson DE, Dittus C, Younes M, et al. Differential trends in the intestinal and diffuse types of gastric carcinoma in the United States, : increase in the signet ring cell type. Arch Pathol Lab Med 2004;128: Helicobacter and Cancer Collaborative Group. Gastric cancer and Helicobacter pylori: a combined analysis of 12 case control studies nested within prospective cohorts. Gut 2001;49: Schistosomes, liver flukes and helicobacter pylori. IARC Working Group on the Evaluation of carcinogenic Risks to Humans. Lyon IARC Monogr Eval Carcinog Risks Hum 1994;61: Correa P. Human gastric carcinogenesis: a multistep and multifactorial process-first American Cancer Society Award Lecture on Cancer Epidemiology and Prevention. Cancer Res 1992;52: Ohata H, kitauchi S, Yoshimura N, et al. Progression of chronic atrophic gastritis associated with Helicobacter pylori infection increases risk of gastric cancer. Int J cancer 2004;109: Kuipers EJ. Review article: exploring the link between Helicobacter pylori and gastric cancer. Aliment Pharmacol Ther 1999;13(Suppl 1): Miwa H, Go MF, Sato N. H pylori and gastric cancer: the Asian enigma. Am J Gastroenterol 2002;97: Naylor GM, Gotoda T, Dixon M, et al. Why does Japan have a high incidence of gastric cancer? Comparison of gastritis between UK and Japanese patients. Gut 2006;55: de Vries AC, Meijer GA, Looman CW, et al. Epidemiological trends of premalignant gastric lesions: a long-term nationwide study in the Netherlands. Gut 2007;56: Blaser MJ, Chyou PH, Nomura A. Age at establishment of Helicobacter pylori infection and gastric carcinoma, gastric ulcer, and duodenal ulcer risk. Cancer Res 1995;55: Uemura N, Okamoto S, Yamamoto S, et al. Helicobacter pylori infection and the development of gastric cancer. N Engl J Med 2001;345: Hansson LE, Nyren O, Hsing AW, et al. The risk of stomach cancer in patients with gastric or duodenal ulcer disease. N Engl J Med 1996;335: Van Zanten SJ, Dixon MF, Lee A. The gastric transitional zones: neglected links between gastroduodenal pathology and helicobacter ecology. Gastroenterology 1999;116: Lundell L, Havu N, Miettinen P, et al. Changes of gastric mucosal architecture during longterm omeprazole therapy: results of a randomized clinical trial. Aliment Pharmacol Ther 2006;23:

12 Διάγνωση και αντιμετώπιση των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων 17. Maeda S, Mentis AF. Pathogenesis of Helicobacter pylori infection. Helicobacter 2007;12(Suppl 1): Yatsuya H, Toyoshima H, Tamakoshi A, et al. Individual and joint impact of family history and Helicobacter pylori infection on the risk of stomach cancer: a nested case-control study. Br J Cancer 2004;91: Leung WK, Lin SR, Ching JY, et al. Factors predicting progression of gastric intestinal metaplasia: results of a randomized trial on Helicobacter pylori eradication. Gut 2004;53: Wu MS, Chen CJ, Lin JT. Host-environment interactions: the impact on progression from gastric inflammation to carcinogenesis and on development of new approaches to prevent and treat gastric cancer. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2005;14: Goddard AF, Badreldin R, Pritchard DM, et al. The management of gastric polyps. Gut 2010;59: Jalving M, Koornstra JJ, Gotz JM, et al. High-grade dysplasia in sporadic fundic gland polyps: a case report and review of the literature. Eur J Gastroenterol Hepatol 2003;15: American Society for Gastrointestinal Endoscopy: the role of endoscopy in the surveillance of premalignant conditions of the upper GI tract. Gastrointest Endosc 2006;63:

12 η Διημερίδα ΕΠΕΓΕ. Περικλής Αποστολόπουλος Επιμελητής Α Γαστρ/κή Κλινική ΝΙΜΤΣ

12 η Διημερίδα ΕΠΕΓΕ. Περικλής Αποστολόπουλος Επιμελητής Α Γαστρ/κή Κλινική ΝΙΜΤΣ 12 η Διημερίδα ΕΠΕΓΕ Περικλής Αποστολόπουλος Επιμελητής Α Γαστρ/κή Κλινική ΝΙΜΤΣ Απλή γαστρίτιδα Ατροφική γαστρίτιδα Εντερική μεταπλασία Δυσπλασία Αδενοκαρκίνωμα Correa P. Cancer Res 1992; 52: 6735-40

Διαβάστε περισσότερα

ΒΡΑΧΕΙΑ ΟΜΙΛΙΑ. Ομάδες στόχοι παρακολούθησης προκαρκινωματωδών βλαβών του στομάχου. Ποιες και πότε

ΒΡΑΧΕΙΑ ΟΜΙΛΙΑ. Ομάδες στόχοι παρακολούθησης προκαρκινωματωδών βλαβών του στομάχου. Ποιες και πότε ΒΡΑΧΕΙΑ ΟΜΙΛΙΑ Ομάδες στόχοι παρακολούθησης προκαρκινωματωδών βλαβών του στομάχου. Ποιες και πότε Ομάδες στόχοι παρακολούθησης προκαρκινωματωδών βλαβών του στομάχου. Ποιες και πότε Π. Αποστολόπουλος Επιμελητής

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Καρκίνος Παγκρέατος: πρόγνωση Κακή πρόγνωση Συνολική πενταετής επιβίωση 6%.

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιοπαθογένεια και εξέλιξη βλαβών

Αιτιοπαθογένεια και εξέλιξη βλαβών ÐÑÁÊÔÉÊÁ 13ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2008 Αιτιοπαθογένεια και εξέλιξη βλαβών Χαράλαμπος Τζάθας Αν και τα τελευταία χρόνια το περιφερικό γαστρικό αδενοκαρκίνωμα παρουσιάζει

Διαβάστε περισσότερα

Όλγα Γιουλεμέ Επίκουρη Καθηγήτρια Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ

Όλγα Γιουλεμέ Επίκουρη Καθηγήτρια Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ Όλγα Γιουλεμέ Επίκουρη Καθηγήτρια Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ παραμένει σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας αφορά 20-50% του πληθυσμού βιομηχανικών 80% αναπτυσσόμενων χωρών αποτελεί κύριο αιτιολογικό παράγοντα

Διαβάστε περισσότερα

Ενδοσκοπική παρακολούθηση προκαρκινικών αλλοιώσεων στομάχου

Ενδοσκοπική παρακολούθηση προκαρκινικών αλλοιώσεων στομάχου Ενδοσκοπική παρακολούθηση προκαρκινικών αλλοιώσεων στομάχου Xρήστος Καρακόιδας Επιμελητής Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΝΝΑ Ενδοσκοπική Ημερίδα ΕΓΕ, 20 Απριλίου 2013 ΟΥΔΕΜΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ESGE ASGE

Διαβάστε περισσότερα

Η πρόληψη του οικογενούς γαστρικού καρκίνου ο ρόλος της γαστρεκτομής. Xρήστος Καρακόιδας Επιμελητής Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΝΝΑ

Η πρόληψη του οικογενούς γαστρικού καρκίνου ο ρόλος της γαστρεκτομής. Xρήστος Καρακόιδας Επιμελητής Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΝΝΑ Η πρόληψη του οικογενούς γαστρικού καρκίνου ο ρόλος της γαστρεκτομής Xρήστος Καρακόιδας Επιμελητής Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΝΝΑ 12 η Διημερίδα ΕΠ.Ε.Γ.Ε., 20 Σεπτεμβρίου 2014 ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΟΥΔΕΜΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Προκαρκινικές καταστάσεις στομάχου Ο ρόλος της ενδοσκόπησης

Προκαρκινικές καταστάσεις στομάχου Ο ρόλος της ενδοσκόπησης Προκαρκινικές Ο ρόλος της ενδοσκόπησης Γεώργιος Κ Αναγνωστόπουλος Γαστρεντερολόγος 11η Εκπαιδευτική συνάντηση Εξελίξεις στην Γαστρεντερολογία και Ηπατολογία Ποιές είναι οι προκαρκινικές καταστάσεις στο

Διαβάστε περισσότερα

Ι. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ 1. Η πρόληψη του Καρκίνου του Στομάχου

Ι. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ 1. Η πρόληψη του Καρκίνου του Στομάχου Ι. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ 55 Ι. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ 1. Η πρόληψη του Καρκίνου του Στομάχου Χ. Τζάθας, Δ/ντής Γαστρεντερολογικής Κλινικής Αν και τα τελευταία χρόνια το περιφερικό γαστρικό αδενοκαρκίνωμα παρουσιάζει σταθερά

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση της μεγεθυντικής ενδοσκόπησης στη διάγνωση και θεραπεία του γαστρικού καρκίνου

Η θέση της μεγεθυντικής ενδοσκόπησης στη διάγνωση και θεραπεία του γαστρικού καρκίνου ÐÑÁÊÔÉÊÁ 12ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2007 Η θέση της μεγεθυντικής ενδοσκόπησης στη διάγνωση και θεραπεία του γαστρικού καρκίνου Περικλής Αποστολόπουλος Ο καρκίνος

Διαβάστε περισσότερα

Δ. Μαγγανάς Νοσοκομείο Ευαγγελισμός

Δ. Μαγγανάς Νοσοκομείο Ευαγγελισμός Δ. Μαγγανάς Νοσοκομείο Ευαγγελισμός Ιδιαιτερότητες του καρκίνου που αναπτύσσεται σε ασθενείς με Ε.Κ. Μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου από το γενικό πληθυσμό (2-5Χ) Συχνότητα ανάπτυξης 1% ανά έτος

Διαβάστε περισσότερα

Ορθολογική προσέγγιση του ασθενούς με ατροφική γαστρίτιδα και εντερική μεταπλασία

Ορθολογική προσέγγιση του ασθενούς με ατροφική γαστρίτιδα και εντερική μεταπλασία Ορθολογική προσέγγιση του ασθενούς με ατροφική γαστρίτιδα και εντερική μεταπλασία 13 η Πανελλήνια Εκπαιδευτική Συνάντηση ΕΛΙΓΑΣΤ Εξελίξεις στην Γαστρεντερολογία και Ηπατολογία 23-25 Φεβρουαρίου 2018, Αθήνα

Διαβάστε περισσότερα

Προληπτική Γαστροσκόπηση: Σε ποιον και πότε; ΧΡΗΣΤΙΔΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ Γαστρ/κό Τμήμα ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός - Οφθαλμιατρείο Αθηνών - Πολυκλινική»

Προληπτική Γαστροσκόπηση: Σε ποιον και πότε; ΧΡΗΣΤΙΔΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ Γαστρ/κό Τμήμα ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός - Οφθαλμιατρείο Αθηνών - Πολυκλινική» Προληπτική Γαστροσκόπηση: Σε ποιον και πότε; ΧΡΗΣΤΙΔΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ Γαστρ/κό Τμήμα ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός - Οφθαλμιατρείο Αθηνών - Πολυκλινική» Προληπτικός έλεγχος (screening) Στοχεύει «υγιή» πληθυσμό (ασυμπτωματικοί)

Διαβάστε περισσότερα

Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και εξωγαστρικός καρκίνος

Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και εξωγαστρικός καρκίνος ÐÑÁÊÔÉÊÁ 13ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2008 Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και εξωγαστρικός καρκίνος Απόστολος Νταϊλιάνας Η συσχέτιση του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση των βλαβών

Αντιμετώπιση των βλαβών Προνεοπλασματικες ÐÑÁÊÔÉÊÁ αλλοιωσεις/καταστασεις 13ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ και πολυποδες ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ στομαχου ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2008 Αντιμετώπιση των βλαβών Ευστάθιος Παπαβασιλείου Με τον όρο

Διαβάστε περισσότερα

Εκρίζωση Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και πρόληψη γαστρικού καρκίνου

Εκρίζωση Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και πρόληψη γαστρικού καρκίνου ÐÑÁÊÔÉÊÁ 17ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2012 Εκρίζωση Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και πρόληψη γαστρικού καρκίνου Αγγελική Χρηστίδου Ο καρκίνος του στομάχου είναι ο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΑΘΗΝΑ 2008 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Η σημασία του προληπτικού ελέγχου για τον ΚΠΕ. Όλγα Ι Γιουλεμέ Επίκουρη Καθηγήτρια Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ Β Προπ. Παθολογική Κλινική ΓΠΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ

Η σημασία του προληπτικού ελέγχου για τον ΚΠΕ. Όλγα Ι Γιουλεμέ Επίκουρη Καθηγήτρια Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ Β Προπ. Παθολογική Κλινική ΓΠΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Η σημασία του προληπτικού ελέγχου για τον ΚΠΕ Όλγα Ι Γιουλεμέ Επίκουρη Καθηγήτρια Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ Β Προπ. Παθολογική Κλινική ΓΠΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ καρκίνος παχέος εντέρου (ΚΠΕ) Ευρώπη: 2 η αιτία θανάτου

Διαβάστε περισσότερα

Προκαρκινωματώδεις γαστρικές αλλοιώσεις

Προκαρκινωματώδεις γαστρικές αλλοιώσεις ÐÑÁÊÔÉÊÁ 13ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2008 Προκαρκινωματώδεις γαστρικές αλλοιώσεις Καλλιόπη Πετράκη Η γαστρική ογκογένεση θεωρείται πολυπαραγοντιακή, πολυσταδιακή

Διαβάστε περισσότερα

Φώτιος Ν. Κοθώνας Γαστρεντερολόγος

Φώτιος Ν. Κοθώνας Γαστρεντερολόγος Φώτιος Ν. Κοθώνας Γαστρεντερολόγος Αιτιολογία πεπτικού έλκους Σχάση του βλεννογόνου που επεκτείνεται έως τη βλεννογόνια μυική στιβάδα Δύο κύριες αιτίες: -Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού -ΜΣΑΦ και ασπιρίνη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ. Διάγνωση και αντιμετώπιση των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ. Διάγνωση και αντιμετώπιση των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Διάγνωση και αντιμετώπιση των προνεοπλασματικών αλλοιώσεων ÐÑÁÊÔÉÊÁ 16ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2011 Ενδοσκόπηση προνεοπλασματικών αλλοιώσεων Ευανθία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΑΘΗΝΑ 2015 ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ Τι είναι και πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου;

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΟAΝΑΤΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΑΘΗΝΑ 15 Δεκεμβρίου 2004 Mαρία Δαιμονάκου- Βατοπούλου Αναπληρώτρια Διευθύντρια Σισμανόγλειο ΓΠΝΑ Kαρκινογέννεση

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ορθού αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό καρκίνο σε γυναίκες και άνδρες και αντιπροσωπεύει το 13% όλων των καρκίνων. Στην

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΓΑΣΤΡΙΚΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ H. PYLORI. Δ. Καμπέρογλου Πανεπιστημιακή Γαστρεντερολογική Κλινική ΓΝΑ Λαϊκό

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΓΑΣΤΡΙΚΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ H. PYLORI. Δ. Καμπέρογλου Πανεπιστημιακή Γαστρεντερολογική Κλινική ΓΝΑ Λαϊκό ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΓΑΣΤΡΙΚΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ H. PYLORI Δ. Καμπέρογλου Πανεπιστημιακή Γαστρεντερολογική Κλινική ΓΝΑ Λαϊκό Επιδημιολογία Γαστρικού Καρκίνου 5 ος σε συχνότητα καρκίνος (1975: 1 ος ). 3 ος σε

Διαβάστε περισσότερα

Συσχέτιση Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και γαστρικού καρκίνου. Η εκρίζωση του Ελικοβακτηριδίου βοηθά στην πρόληψη του γαστρικού καρκίνου;

Συσχέτιση Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και γαστρικού καρκίνου. Η εκρίζωση του Ελικοβακτηριδίου βοηθά στην πρόληψη του γαστρικού καρκίνου; ÐÑÁÊÔÉÊÁ 12ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2007 Συσχέτιση Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και γαστρικού καρκίνου. Η εκρίζωση του Ελικοβακτηριδίου βοηθά στην πρόληψη του γαστρικού

Διαβάστε περισσότερα

Ανώτερο Πεπτικό. Ιστολογική διάγνωση ατροφικής γαστρίτιδας και εντερικής μεταπλασίας.

Ανώτερο Πεπτικό. Ιστολογική διάγνωση ατροφικής γαστρίτιδας και εντερικής μεταπλασίας. Ανώτερο Πεπτικό Ιστολογική διάγνωση ατροφικής γαστρίτιδας και εντερικής μεταπλασίας. Σακελλαρίου Στρατηγούλα Παθολογοανατόμος Ακαδημαϊκή Υπότροφος 1 ο Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής Ιατρική Σχολή -ΕΚΠΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες για τη λοίμωξη από Helicobacter pylori στα παιδιά Διαδικασία Στόχοι whom to test Ποια test Ποιοί θεραπεύονται

Κατευθυντήριες οδηγίες για τη λοίμωξη από Helicobacter pylori στα παιδιά Διαδικασία Στόχοι whom to test Ποια test Ποιοί θεραπεύονται Κατευθυντήριες οδηγίες για τη λοίμωξη από Helicobacter pylori στα παιδιά Γεώργιος Χουλιάρας, Παιδογαστρεντερολόγος 1 η Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Evidence-based Guidelines From ESPGHAN and

Διαβάστε περισσότερα

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου και πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ. Υπάρχουν βλαπτικά αποτελέσματα μετά τη μαζική εκρίζωση του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού;

ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ. Υπάρχουν βλαπτικά αποτελέσματα μετά τη μαζική εκρίζωση του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού; ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ Υπάρχουν βλαπτικά αποτελέσματα μετά τη μαζική εκρίζωση του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού; Υπάρχουν βλαπτικά αποτελέσματα μετά τη μαζική εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού; Όχι Ν. Βιάζης

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΦΟΡΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΓΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΨΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ Άνδρας 59 ετών ΑΥ υσλιπιδαιµία Γνωστό λέµφωµα κυττάρων µανδύα ελεύθερος νόσου από το 2010 ιαταραχές κενώσεων

Διαβάστε περισσότερα

Εξωγαστρικές νεοπλασίες

Εξωγαστρικές νεοπλασίες Νεοπλασιες ÐÑÁÊÔÉÊÁ 14ïõ και ÅËËÇÍÉÊÏÕ ΕΛΙΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ΤΟΥ ΠΥΛΩΡΟΥ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2009 Εξωγαστρικές νεοπλασίες Θεόδωρος Ροκκάς Εισαγωγή Το 1983 οι Marshall και Warren

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Σοφία Τούσα, Ειδικευόµενη Γενικής Ιατρικής στο Γενικό Νοσοκοµείο Έδεσσας, MSc, υποψήφια διδάκτωρ

Διαβάστε περισσότερα

Εκρίζωση Η.pylori το Χρήστος Λιάτσος, MD, PhD, FEBGH Γαστρεντερολόγος Αν.Δντης Γαστρεντερολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ

Εκρίζωση Η.pylori το Χρήστος Λιάτσος, MD, PhD, FEBGH Γαστρεντερολόγος Αν.Δντης Γαστρεντερολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ Εκρίζωση Η.pylori το 2017 Χρήστος Λιάτσος, MD, PhD, FEBGH Γαστρεντερολόγος Αν.Δντης Γαστρεντερολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ & ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Η.PYLORI ΛΟΙΜΩΞΗΣ 2017 Νόσος πεπτικού έλκους Δυσπεψία

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα λόγια για τους καρκίνους, τη γενετική τους βάση και διερεύνηση

Λίγα λόγια για τους καρκίνους, τη γενετική τους βάση και διερεύνηση Λίγα λόγια για τους καρκίνους, τη γενετική τους βάση και διερεύνηση Ο καρκίνος είναι μια ιδιαίτερα ετερογενής νόσος, που προκύπτει από συσσώρευση μεταλλάξεων του DNA. Η αιτιολογία του καρκίνου είναι πολυπαραγοντική,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ Αντωνίου Χαρά Διευθύντρια Β Χειρουργικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Χανίων ΣΕ ΤΙ ΘΑ ΑΝΑΦΕΡΘΟΥΜΕ??? Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του μαστού? Ποια αίτια τον προκαλούν?

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΙΦΝΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΚΑΨΟΥΛΑΣ. Νίκος Βιάζης Β Γαστρεντερολογικό Τμήμα Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός»

ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΙΦΝΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΚΑΨΟΥΛΑΣ. Νίκος Βιάζης Β Γαστρεντερολογικό Τμήμα Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός» ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΙΦΝΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΚΑΨΟΥΛΑΣ Νίκος Βιάζης Β Γαστρεντερολογικό Τμήμα Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός» ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Έτος Σημαντικά γεγονότα 1981 G. Iddan,, P. Scapa η ιδέα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ Πως να προλάβετε τον ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ με ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ Χορηγία Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία με ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ «Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΜΕΓΕΘΕΣ ΛΑΧΝΩΤΟ ΑΔΕΝΩΜΑ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟΥ

ΕΥΜΕΓΕΘΕΣ ΛΑΧΝΩΤΟ ΑΔΕΝΩΜΑ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟΥ ΕΥΜΕΓΕΘΕΣ ΛΑΧΝΩΤΟ ΑΔΕΝΩΜΑ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟΥ Ευσταθίου Μ., Μήκα Α., Ντούνης Χ., Σαρδέλη Ι., Γρηγοράκη Δ., Τσακαλάκη Α., Σκούντζος Γ., Κέντον Θ., Καββαδίας Σ. ΤΜΗΜΑ ΑΞΟΝΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Κλασικές ιστοπαθολογικές μέθοδοι εκτίμησης της γαστρικής δυσπλασίας

Κλασικές ιστοπαθολογικές μέθοδοι εκτίμησης της γαστρικής δυσπλασίας ΚλασικΕς ιστοπαθολογικες ÐÑÁÊÔÉÊÁ 12ïõ μεθοδοι ÅËËÇÍÉÊÏÕ εκτιμησησ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ τησ ÃÉÁ γαστρικησ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ δυσπλασιασ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2007 Κλασικές ιστοπαθολογικές μέθοδοι εκτίμησης της γαστρικής

Διαβάστε περισσότερα

Οι σκοποί της Εταιρείας μας είναι επιστημονικοί και κοινωνικοί και αφορούν στην:

Οι σκοποί της Εταιρείας μας είναι επιστημονικοί και κοινωνικοί και αφορούν στην: Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη νεοπλασματική νόσο που προσβάλλει τις γυναίκες, με αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο για την ίδια την ασθενή, αλλά και για το οικογενειακό και φιλικό της περιβάλλον.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ. Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και γαστρικός καρκίνος

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ. Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και γαστρικός καρκίνος ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και γαστρικός καρκίνος Ο ρόλος του πεψινογόνου στην παρακολούθηση των προκαρκινικών καταστάσεων του γαστρικού βλεννογόνου Δημήτριος Χριστοδούλου Επίκουρος

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές του στομάχου.

Διαταραχές του στομάχου. Διαταραχές του στομάχου. Δυσπεψία Η δυσπεψία δεν είναι μια ασθένεια αλλά ένα σύνολο συμπτωμάτων. Πρόκειται για κατάσταση κακής λειτουργίας του πεπτικού συστήματος που δημιουργεί δυσχέρειες κατά την πέψη.

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακοί μηχανισμοί καρκινογένεσης και Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού

Μοριακοί μηχανισμοί καρκινογένεσης και Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού ÐÑÁÊÔÉÊÁ 12ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2007 Μοριακοί μηχανισμοί καρκινογένεσης και Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού Διονύσιος Σγούρας Εισαγωγή Παρόλο που η ανάπτυξη γαστρικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ. Δημήτριος Θεοδώρου Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργικής. Α Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών

ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ. Δημήτριος Θεοδώρου Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργικής. Α Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ Δημήτριος Θεοδώρου Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργικής Μονάδα Χειρουργικής Ανωτέρου Πεπτικού Α Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΟΠΝ και εκρίζωση Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού: Υπέρ

ΓΟΠΝ και εκρίζωση Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού: Υπέρ ÐÑÁÊÔÉÊÁ 11ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ΥΠΕΡ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2006 ΓΟΠΝ και εκρίζωση Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού: Υπέρ Χαράλαμπος Τζάθας Το γεγονός ότι η κατά τα τελευταία χρόνια ελάττωση

Διαβάστε περισσότερα

Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και παθογενετικοί μηχανισμοί

Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και παθογενετικοί μηχανισμοί ÐÑÁÊÔÉÊÁ 15ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2010 Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και παθογενετικοί μηχανισμοί Κωνσταντίνος Θωμόπουλος To Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνες ζωής. Στάση πρόληψης.

Εικόνες ζωής. Στάση πρόληψης. Εικόνες ζωής. Στάση πρόληψης. Αν είστε 55-70 ετών ελάτε και εσείς για ΔΩΡΕΑΝ προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο παχέος εντέρου, από 1-31 Μαρτίου σε Αθήνα-Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Ηράκλειο. Πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Προνεοπλασματικές καταστάσεις στομάχου. στομάχου και η επιτήρησή τους

Προνεοπλασματικές καταστάσεις στομάχου. στομάχου και η επιτήρησή τους ÐÑÁÊÔÉÊÁ 17ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2012 Προνεοπλασματικές καταστάσεις στομάχου και η επιτήρησή τους Κωνσταντίνος Ζωγράφος 1, Σωτήριος Δ. Γεωργόπουλος 2 Ο γαστρικός

Διαβάστε περισσότερα

«Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014

«Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014 «Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014 Κοιλιοκάκη Ι Η κοιλιοκάκη είναι ανοσολογική πάθηση, που προκαλεί κυρίως βλάβες στο λεπτό έντερο αλλά και

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη κληρονομικού καρκίνου παχέος εντέρου. Μιχάλης Οικονόμου Γαστρεντερολόγος

Πρόληψη κληρονομικού καρκίνου παχέος εντέρου. Μιχάλης Οικονόμου Γαστρεντερολόγος Πρόληψη κληρονομικού καρκίνου παχέος εντέρου Μιχάλης Οικονόμου Γαστρεντερολόγος Καρκίνος Παχέος Εντέρου (ΚΠΕ) ΚΠΕ είναι ο 3 ος συχνότερος καρκίνος ΚΠΕ είναι η 2 η αιτία θανάτου από καρκίνο Μείωση αριθμών

Διαβάστε περισσότερα

Κλινικές επιλογές σε μεταλλάξεις των BRCA 1/2 γονιδίων. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Χειρουργός Μαστού

Κλινικές επιλογές σε μεταλλάξεις των BRCA 1/2 γονιδίων. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Χειρουργός Μαστού Κλινικές επιλογές σε μεταλλάξεις των BRCA 1/2 γονιδίων Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Χειρουργός Μαστού Η ανίχνευση BRCA μετάλλαξης δεν αποτελεί διάγνωση νόσου αλλά γενετική πληροφορία και εκτίμηση κινδύνου Ενδείξεις

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας. Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας. Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010 Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών 23-10-2010 Το πεδίο αλλάζει Αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης παγκοσμίως Καλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

Επιδημιολογία καρκίνου του πνεύμονα Ενότητα 1: Ογκολογία Πνεύμονα. Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής

Επιδημιολογία καρκίνου του πνεύμονα Ενότητα 1: Ογκολογία Πνεύμονα. Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Επιδημιολογία καρκίνου του πνεύμονα Ενότητα 1: Ογκολογία Πνεύμονα Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Επιδημιολογικά στοιχεία καρκίνου του πνεύμονα Ο καρκίνος

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτριος Ψιλόπουλος Γαστρεντερολόγος Επιστημ. Συνεργάτης Πανεπιστημίου Αθηνών

Δημήτριος Ψιλόπουλος Γαστρεντερολόγος Επιστημ. Συνεργάτης Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτριος Ψιλόπουλος Γαστρεντερολόγος Επιστημ. Συνεργάτης Πανεπιστημίου Αθηνών AGA Medical Position Statement on the Diagnosis and Management of Colorectal Neoplasia in Inflammatory Bowel Disease Gastroenterology

Διαβάστε περισσότερα

Ορολογικές μέθοδοι: Νεότερες εφαρμογές

Ορολογικές μέθοδοι: Νεότερες εφαρμογές ÐÑÁÊÔÉÊÁ ΟΡΟΛΟΓΙΚΕς 11ïõ ΜΕΘΟΔΟΙ: ÅËËÇÍÉÊÏÕ ΝΕοΤΕΡΕς ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2006 Ορολογικές μέθοδοι: Νεότερες εφαρμογές Δημήτριος Πολύμερος Ορολογικές μέθοδοι διάγνωσης

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη του οισοφαγικού καρκίνου εκ πλακωδών κυττάρων. Χρήστος Ζαβός Γαστρεντερολόγος

Πρόληψη του οισοφαγικού καρκίνου εκ πλακωδών κυττάρων. Χρήστος Ζαβός Γαστρεντερολόγος Πρόληψη του οισοφαγικού καρκίνου εκ πλακωδών κυττάρων Χρήστος Ζαβός Γαστρεντερολόγος Σύγκρουση συμφερόντων με χορηγούς εταιρείες: Καμία Επιδημιολογία Ο οισοφαγικός καρκίνος εκ πλακωδών κυττάρων (SCC) εμφανίζει

Διαβάστε περισσότερα

Δ. ΠΕΚΤΑΣΙΔΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ-ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Δ. ΠΕΚΤΑΣΙΔΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ-ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Δ. ΠΕΚΤΑΣΙΔΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ-ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ > 90% των κακοήθων νεοπλασμάτων του στομάχου είναι αδενοκαρκινώματα 2012: Παγκοσμίως

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΥΠΟ ΑΝΟΣΟΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Ο ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΥΠΟ ΑΝΟΣΟΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Νευρολογική Κλινική Γενικού Νοσοκομείου «Πολυκλινική», Αθήνα. Εισαγωγή Οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται κατά την τελευταία εικοσαετία για την πολλαπλή σκλήρυνση προκαλούν μακροχρόνιες μεταβολές στη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ και ΚΑΡΚΙΝΟΣ: συνύπαρξη ή αιτιολογική σχέση;

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ και ΚΑΡΚΙΝΟΣ: συνύπαρξη ή αιτιολογική σχέση; ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ και ΚΑΡΚΙΝΟΣ: συνύπαρξη ή αιτιολογική σχέση; Δ. Καραγιάννη, Β. Κουρκούμπας, Δ. Μπαλτζής, Γ. Κοτρώνης, Ε. Κιντιράκη, Χ.Τρακατέλλη, Α. Παυλίδου, Μ. Σιών Γ Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, ΓΠΝΘ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνοί και αποτελούν το συχνότερο ενδοκρινολογικό πρόβλημα σε πολλές χώρες. Οι πιθανότητες ότι κάποιος θα ανακαλύψει έναν τουλάχιστον όζο θυρεοειδούς είναι 1 στις 10 ενώ σε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΑ ΙΦΝΕ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΑ ΙΦΝΕ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΑ ΙΦΝΕ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Νίκος Βιάζης Γαστρεντερολόγος Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός» ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ιστολογική ύφεση Επούλωση

Διαβάστε περισσότερα

ΓΑΣΤΡΟ-ΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Η ΜΙΖΕΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ

ΓΑΣΤΡΟ-ΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Η ΜΙΖΕΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ ΓΑΣΤΡΟ-ΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Η ΜΙΖΕΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ ΓΑΣΤΡΟ-ΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Αίτιο Χαλάρωση σφιγκτήρα κατώτερου οισοφάγου Συχνή παλινδρόμηση (μετακίνηση προς τα πάνω) υγρών του

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της δίαιτας στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της NAFLD.

Ο ρόλος της δίαιτας στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της NAFLD. Μη Aλκοολική Λιπώδης Νόσος του Ήπατος. Μία ολιστική προσέγγιση. Ο ρόλος της δίαιτας στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της NAFLD. Χάρης Δημοσθενόπουλος MMedSc.PhDc Κλινικός Διαιτολόγος-Βιολόγος Προϊστάμενος

Διαβάστε περισσότερα

Σιπροφλοξασίνη στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδος

Σιπροφλοξασίνη στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδος ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ 1. Σιπροφλοξασίνη στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδος Γ. Μάντζαρης, Ε. Αρχαύλης, Π. Χριστοφορίδης, Π. Αμπεριάδης, Ν. Φλωράκης, Κ. Πετράκη, Γ. Hellenic Journal of Gastroenterology,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΞΕΝΟΥ ΟΜΙΛΗΤΗ. How did H. Pylori co-evolve with humans? Insights in the pathogenesis of gastric

ΔΙΑΛΕΞΗ ΞΕΝΟΥ ΟΜΙΛΗΤΗ. How did H. Pylori co-evolve with humans? Insights in the pathogenesis of gastric ΔΙΑΛΕΞΗ ΞΕΝΟΥ ΟΜΙΛΗΤΗ How did H. Pylori co-evolve with humans? Insights in the pathogenesis of gastric How did H. Pylori co-evolve with humans? Insights in the pathogenesis of gastric G. Leontiadis Associate

Διαβάστε περισσότερα

Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους.

Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους. Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους. Οι πολύποδες της χοληδόχου κύστης είναι ένα σύνηθες εύρημα στις διαγνωστικές εξετάσεις στην πλειονότητα των ασθενών. Οι πολύποδες στην

Διαβάστε περισσότερα

1. Ορισµός Νόσου. 4. Συµπτωµατολογία / Κλινική εικόνα / Ευρήµατα (εργαστηριακά κ.α.)

1. Ορισµός Νόσου. 4. Συµπτωµατολογία / Κλινική εικόνα / Ευρήµατα (εργαστηριακά κ.α.) 1. Ορισµός Νόσου 2. Παθογένεια: η µελέτη της δηµιουργίας µιας παθολογικής κατάστασης, µια παθολογική κατάσταση σε συνάρτηση µε το αίτιο που την προκαλεί 3. Επιδηµιολογία: είναι η επιστηµονική µελέτη των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ+ΚΑΡΚΙΝΟΥ+ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ+ΚΑΡΚΙΝΟΥ+ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΔΓ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ+ΚΑΡΚΙΝΟΥ+ΠΝΕΥΜΟΝΑ + ΠΑΠΑΊΏΑΝΝΟΥ+ΑΝΤΩΝΙΟΣ τ.+ειδικευόμενος+πνευμονολογικήςdογκολογικής Κλινικής++ Α.Ν.Θ.++ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Ειδικευόμενος++Πνευμονολογικής+Κλινικής+Α.Π.Θ. Γ.Ν.Θ.+++Γ.+ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Διαβάστε περισσότερα

HIV & Ca τραχήλου μήτρας. Άτομα μολυσμένα με HIV έχουν αυξημένη ροπή για την ανάπτυξη καρκίνου.

HIV & Ca τραχήλου μήτρας. Άτομα μολυσμένα με HIV έχουν αυξημένη ροπή για την ανάπτυξη καρκίνου. HIV & Ca τραχήλου μήτρας Άτομα μολυσμένα με HIV έχουν αυξημένη ροπή για την ανάπτυξη καρκίνου. ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Πολλαπλοί παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της κακοήθειας σε ασθενείς με AIDS. Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ ÅËËÇÍÙÍ ÅÑÅÕÍÇÔÙÍ

ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ ÅËËÇÍÙÍ ÅÑÅÕÍÇÔÙÍ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ ÅËËÇÍÙÍ ÅÑÅÕÍÇÔÙÍ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ Helicobacter pylori ΑΝΤΑΓΩΝΙΖΕΤΑΙ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΣΤΟ ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ Ε. Πυλέρης, Ν. Παντελάρος, Ν. Ανυφαντής, Μ. Χουτζούμη, 3 Χ. Πηλιχός,

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Η αναγνώριση της σηµασίας της θρόµβωσης στα οξέα καρδιαγγειακά συµβάµατα, οδήγησε σε πολλές µεγάλες µελέτες, µε στόχο την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των νεότερων ενδοσκοπικών τεχνικών στη διάγνωση και επιτήρηση των προνεοπλασματικών βλαβών του στομάχου

Ο ρόλος των νεότερων ενδοσκοπικών τεχνικών στη διάγνωση και επιτήρηση των προνεοπλασματικών βλαβών του στομάχου ΒΡΑΧΕΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ ΝΕΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ÐÑÁÊÔÉÊÁ 17ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2012 Ο ρόλος των νεότερων ενδοσκοπικών τεχνικών στη διάγνωση και επιτήρηση των προνεοπλασματικών

Διαβάστε περισσότερα

Ριζική προστατεκτομή

Ριζική προστατεκτομή Ριζική προστατεκτομή Ηρακλής Χ. Μητσογιάννης Επίκ. Καθηγητής Ουρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Σισμανόγλειο Γ.Ν.Α. Σύγκρουση συμφερόντων Ερευνητής, Ομιλητής, Σύμβουλος (κατά την τελευταία 5ετία) για τις

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ. Παρουσίαση ενδιαφερόντων περιστατικών

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ. Παρουσίαση ενδιαφερόντων περιστατικών ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Παρουσίαση ενδιαφερόντων περιστατικών ÐÑÁÊÔÉÊÁ 16ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2011 Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και μη ελκωτική δυσπεψία Δημήτρης Τζιλβές

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικές αφαίρεσης μεγάλων πολυπόδων παχέος εντέρου

Τεχνικές αφαίρεσης μεγάλων πολυπόδων παχέος εντέρου Τεχνικές αφαίρεσης μεγάλων πολυπόδων παχέος εντέρου Μπασιούκας Στέφανος Γαστρεντερολόγος Επεμβατικός Ενδοσκόπος Β Ενδοσκοπικό Τμήμα, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών www.facebook/com/group of International Therapeutic

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΙΑΤΡΗΣΗΣ ΓΑΣΤΡΟΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΙΚΟΥ ΕΛΚΟΥΣ ΣΕ ΥΨΗΛΟΥ ΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΥΠΕΡΗΛΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ.

ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΙΑΤΡΗΣΗΣ ΓΑΣΤΡΟΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΙΚΟΥ ΕΛΚΟΥΣ ΣΕ ΥΨΗΛΟΥ ΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΥΠΕΡΗΛΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ. Νικολέτα Στόγια, Μάριος Φερφέλης, Γ.Ν. Αθηνών, "ΕΛΠΙΣ", Β Χειρουργική Κλινική Εισαγωγή Παρά την σημαντικότατη μείωση της γαστρικής χειρουργικής την τελευταία 20ετία, λόγω της ευρείας χρήσης των νεότερων

Διαβάστε περισσότερα

Section A: ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Section A: ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΟΡΘΟΥ ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Section A: ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ A1. Εθνικότητα Ελληνική Άλλη Εθνικότητα Άλλη Εθνικότητα A2. Τωρινό Επάγγελμα A3. Έτη στο τωρινό

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτικές λύσεις θεραπείας δεύτερης γραμμής

Εναλλακτικές λύσεις θεραπείας δεύτερης γραμμής ÐÑÁÊÔÉÊÁ 16ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2011 Εναλλακτικές λύσεις θεραπείας δεύτερης γραμμής Κωνσταντίνος Θωμόπουλος Κατά τη διάρκεια των τελευταίων είκοσι ετών μια ευρεία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ ÅËËÇÍÙÍ ÅÑÅÕÍÇÔÙÍ

ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ ÅËËÇÍÙÍ ÅÑÅÕÍÇÔÙÍ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ ÅËËÇÍÙÍ ÅÑÅÕÍÇÔÙÍ ΥΨΗΛΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΠΙΤΥΧΟΥΣ ΕΚΡΙΖΩΣΗΣ ΤΟΥ H. PYLORI ΜΕ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟΥ ΣΤΗ ΛΕΒΟΦΛΟΞΑΣΙΝΗ ΩΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Π. Καραβίτης, 1 Κ. Πετράκη,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ Απλά

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ

ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ Η νόσος του Parkinson είναι μια προοδευτικά εξελισσόμενη, εκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος, είναι

Διαβάστε περισσότερα

Καρδίτιδα. Δημήτριος Καμπέρογλου. Εισαγωγή Επιδημιολογία

Καρδίτιδα. Δημήτριος Καμπέρογλου. Εισαγωγή Επιδημιολογία ÐÑÁÊÔÉÊÁ 13ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2008 Καρδίτιδα Δημήτριος Καμπέρογλου Εισαγωγή Επιδημιολογία Πλήθος μελετών ασχολούνται με τα θέματα της οισοφαγο-γαστρικής συμβολής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΣΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

ΜΑΣΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΑΣΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ Τι είναι η μαστολογία? Μαστολογία είναι ο κλάδος της ιατρικής πού ασχολείται με τον μαστικό αδένα (μαστός) και τις παθήσεις αυτού. Τι είναι ο μαστός? Ο Μαστός αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ Ανωορρηκτικοί κύκλοι Εξωγενή οιστρογόνα Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Παχυσαρκία Όγκοι ωοθηκών Εφηβία Παραγωγική ηλικία Κλιμακτήριο εμμηνόπαυση ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Στην τρέχουσα παρουσίαση δεν υφίσταται σύγκρουση συμφερόντων

Στην τρέχουσα παρουσίαση δεν υφίσταται σύγκρουση συμφερόντων Δοκιμασίες κοπράνων Γιώργος Χουλιάρας, Παιδογαστρεντερολόγος, Πανεπιστημιακός Υπότροφος, Υπεύθυνος Ενδοσκοπήσεων & Ιατρείου Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Nοσημάτων του Εντέρου Μονάδα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής

Διαβάστε περισσότερα

STATE-OF-THE-ART ΔΙΑΛΕΞΗ

STATE-OF-THE-ART ΔΙΑΛΕΞΗ STATE-OF-THE-ART ΔΙΑΛΕΞΗ ÐÑÁÊÔÉÊÁ 15ïõ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ ÃÉÁ ÔÏ ÅËÉÊÏÂÁÊÔÇÑÉÄÉÏ ÔÏÕ ÐÕËÙÑÏÕ ÁèÞíá, 2010 Λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού στα παιδιά Ελευθερία Ρώμα-Γιαννίκου Η λοίμωξη από H. pylori

Διαβάστε περισσότερα

Διλήμματα στον προστατικό καρκίνο. Γεράσιμος Αλιβιζάτος Διευθυντής Γ Ουρολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ

Διλήμματα στον προστατικό καρκίνο. Γεράσιμος Αλιβιζάτος Διευθυντής Γ Ουρολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ Διλήμματα στον προστατικό καρκίνο Γεράσιμος Αλιβιζάτος Διευθυντής Γ Ουρολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ Επιδημιολογικά στοιχεία Ο προστατικός καρκίνος είναι ο συχνότερος, από διαγνωστικής πλευράς καρκίνος,

Διαβάστε περισσότερα

Μελάνωμα: Πληθυσμιακός έλεγχος και δευτερογενής πρόληψη

Μελάνωμα: Πληθυσμιακός έλεγχος και δευτερογενής πρόληψη Α' ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΦΡΟΔΙΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ "Ανδρέας Συγγρός" Μελάνωμα: Πληθυσμιακός έλεγχος και δευτερογενής πρόληψη ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Μονάδα Σπίλων και Μελανώματος

Διαβάστε περισσότερα

Η λειτουργία του ΕΑΝ στην Πάτρα: σχόλια και εμπειρίες κλινικών ογκολόγων

Η λειτουργία του ΕΑΝ στην Πάτρα: σχόλια και εμπειρίες κλινικών ογκολόγων Η λειτουργία του ΕΑΝ στην Πάτρα: σχόλια και εμπειρίες κλινικών ογκολόγων Θωμάς Μακατσώρης Επίκ. Καθ. Παθολογίας-Ογκολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών 5-11-2017 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας:

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

23 ο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΛΙΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΠΥΛΩΡΟΥ & ΛΟΙΠΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΠΕΠΤΙΚΟΥ

23 ο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΛΙΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΠΥΛΩΡΟΥ & ΛΟΙΠΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΛΙΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΠΥΛΩΡΟΥ & ΛΟΙΠΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΠΕΠΤΙΚΟΥ 23 ο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΛΙΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΠΥΛΩΡΟΥ & ΛΟΙΠΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΠΕΠΤΙΚΟΥ Παρασκευή 30 & Σάββατο 31 Μαρτίου 2018

Διαβάστε περισσότερα

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας»

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Εργαστήριο Κυτταρογενετικής ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» «β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Ζαχάκη Σοφία - Ουρανία Βιολόγος, MSc, PhD β μεσογειακή αναιμία Η θαλασσαιμία ή νόσος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΜΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΡΚΙΝΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΙΦΝΕ ΓΡΙΒΑΣ Κ. ΗΛΙΑΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΜΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΡΚΙΝΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΙΦΝΕ ΓΡΙΒΑΣ Κ. ΗΛΙΑΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΜΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΡΚΙΝΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΙΦΝΕ ΓΡΙΒΑΣ Κ. ΗΛΙΑΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΙΦΝΕ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΟΙ ΜΙΣΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σαρόγλου Μαρία MD, PhD, Επιµελήτρια Β Πνευµονολόγος - Φυµατιολόγος Γενικό Νοσοκοµείο Δράµας

Σαρόγλου Μαρία MD, PhD, Επιµελήτρια Β Πνευµονολόγος - Φυµατιολόγος Γενικό Νοσοκοµείο Δράµας Σαρόγλου Μαρία MD, PhD, Επιµελήτρια Β Πνευµονολόγος - Φυµατιολόγος Γενικό Νοσοκοµείο Δράµας .. η επιστήµη που µελετάει την κατανοµή και την εξέλιξη διαφόρων νοσηµάτων στον ανθρώπινο πληθυσµό. αλλά και

Διαβάστε περισσότερα

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Π.Ε ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες (ΜΣΑΦ κ.ά) Ισχαιμική Μετακτινική

Διαβάστε περισσότερα

ΓΑΣΤΡΙΚΟΙ ΠΟΛΥΠΟΔΕΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ

ΓΑΣΤΡΙΚΟΙ ΠΟΛΥΠΟΔΕΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ 12 η Εκπαιδευτική Συνάντηση Εξελίξεις στη Γαστρεντερολογία & Ηπατολογία ΓΑΣΤΡΙΚΟΙ ΠΟΛΥΠΟΔΕΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ Νικόλαος Κυριάκος Επιμελητής Γαστρ/κου Τμήματος 401 ΓΣΝΑ Διδάκτωρ Ιατρικής

Διαβάστε περισσότερα