Μαθηματικά και Γλώσσα
|
|
- Ἰώβ Αλεβιζόπουλος
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1
2 Μαθηματικά και Γλώσσα Κων. Α. Δρόσος Αναπληρωτής Καθηγητής Μαθηματικών Πανεπιστημίου Πατρών Στόχος αυτής της ομιλίας μου είναι να εκθέσω τη οασική άποψη, ότι δηλαδή τα μαθηματικά, κάτω από μια κατάλληλη θέαση, μπορούν να θεωρηθούν ως επιστήμη, όπως όλες οι εμπειρικές επιστήμες, και ότι τελικά η εμπειρία μπορεί να αλλάζει και τη φύση των μαθηματικών αντικειμένων αλλά και τη γλώσσα και τους λογικούς κανόνες με τους οποίους αναφερόμαστε στα αντικείμενα αυτά. Πρώτα-πρώτα θα ήθελα να σας ζητήσω συγγνώμη, γιατί η σημερινή ομιλία μου είνα ι μάλλον ένας aυτοσχεδιασμός της τελευταίας στιγμής. Το θέμα, οεοαίως, με έχει απασχολήσει σ' όλη μου σχεδόν την επιστημονική δραστηριότητα, και το γεγονός αυτό ελπίζω να είναι καθοριστικός παράγων για μια επιτυχή «ανάδυση» των ο ασικών διαστάσεων του θέματος. Αρχίζοντας από τον τίτλο της ομιλίας μου, είναι φανερό ότι το θέμα μου σχετίζεται, αν κιόλας δεν ταυτίζεται, με τη φιλοσοφία των μαθηματικών. Είναι, οεοαίως, προφανές ότι στον λίγο διαθέσιμο χρόνο δεν είναι δυνατόν να περιμένει κανείς μια έστω και στοιχειώδη κάλυψη του θέματος. Οστόχος μου λοιπόν είναι μάλλον περιορισμένος και είναι να δώσω μια κάπως προσωπική άποψη, που οεοαίως είναι άποψη
3 288 Κ. Α. ΔΡΟΣΟΣ ΜΑΘΗΜΑτΙΚΆ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ 289 και άλλων ατόμων που εργάζονται στην ίδια επιστημονική περιοχή, ότι δηλαδή τα μαθηματικά μπορούν να θεωρηθούν ως επιστήμη, όπως όλες οι εμπειρικές επιστήμ ες, και ότι τελικά η εμπειρία μπορεί να αλλάζει και τη φύση των μαθηματικών αντικειμένων αλλά και τη γλώσσα και τους λογικούς κανόνες με τους οποίους αναφερόμαστε στα αντικείμενα αυτά. Χαρακτηριστικό είναι και το ακόλουθο απόσπασμα 2 : «Τ ον Φεορουάριο του 1990, στην ετήσια συνάντηση της American Association for the Advancement of Science, στην Νέα Ορλεάνη, συνήλθε μια σύνοδος με τον τίτλο "New Directions in the Philosophy of Mathematics" στο πρόγραμμα της οποίας υπήρχε το ακόλουθο χωρίο: 'Ή φιλοσοφία των μαθηματικών αρχίζει να δείχνει μια νέα ζωή, μετά από δεκαετίες στασιμότητας. Τα τρία κλασικά προγράμματα -Φορμαλισμός, Λογικισμός, και Ιντου "ίσιονισμός- που η εισαγωγή τους χρονολογείται στις αρχές του αιώνα ή και πιο πριν, έχουν προ πολλού φθάσει σε αδιέξοδο κατά την αναζήτησή τους για ακλόνητα μαθηματικά θεμέλια. Αυτή η εμπε ι ρία είναι μία από τις κύριες αιτίες για την αναζήτηση νέων κατευθύνσεων. Η δεύτερη αιτία είναι η τρέχουσα ολοκλήρωση, της πληροφορικής στην καθαρή μαθηματική έρευνα, που είναι ασυμοίοαστη με τις παραδοσιακές αντιλήψεις περί μαθηματικής αλήθειας και οεοαιότητας. Συνακόλουθα αναπτύσσεται μια αναζήτηση για μια φιλοσοφία των μαθηματικών που θα αποδέχεται το 'σφάλ μα ' στα μαθηματικά, που θα θεμελιώνονται πάνω σε μια ρεαλιστική ε ικόνα των μαθηματικών, και που θα περιλαμοάνει όχι μόνον την καθαρή μαθηματική έρευνα, αλλά και τη διαδασκαλία και τις εφαρ μογές των μαθηματικών"». Πολύς κόσμος, μεταξύ των οποίων και επαγγελματίες μα θηματικοί, έχουν εκθειάσει τη «οεοαιό τητα» την «ακρίοε ια» και την «αυστηρότητα» των μαθηματικών. Έτσι, λοιπόν, οι περισσότεροι όταν λένε μαθηματικά εννοούν αποκλειστικά τα δίτιμα μαθηματικά, όπου οι προτάσεις παίρνουν μόνον δύο τιμές αλήθειας, εννοούν μαθηματι- κά που δεν επιδέχο νται καμιά αμφ ι οολία, δεν ε μπεριέχουν ασάφειες και λάθη κ.λπ. Αυτή η απόλυτη αντίληψη για τα μαθηματικά υπάρχει, και είναι αυτή που εκφράζεται, ως πλατωνικά-καντοριανά μαθηματικά. Με την ομιλία μου αυτή, θα ήθελα να δείξω ότι υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές θεωρήσεις, που οδηγούν στα μη καντοριανά μαθηματικά και στις πλειότιμες λογικές, και να εναντιωθώ στο μονοπώλιο της κλασικής αντίληψης. Έστω λοιπόν το ακόλουθο σχήμα: Πραγματικός Ειδετική Απόλυτα Καντοριανά Μαθηματικά και δίτιμη λογική Αναγωγή Κόσμος (Καντοριανός Πλατωνισμός) Όταν λέμε πραγματικό κόσμο υποθέτουμε συνήθως τον μακροσκοπικό φαινόμενο κόσμο και όχι π.χ. μικροσκοπικά ή μεγασκοπικά επίπεδα (π.χ. κοαντικό επίπεδο κ.λπ.). Αυτά τα επίπεδα προκύπτουν στα μαθηματικά ως μη συμοατικές πραγματικότητες της ειδετικής αναγωγής του φαινόμενου μακροσκοπικού κόσμου. Μέσα από την πλατων ική ειδετική αναγωγή ο μακροσκοπικός αυτός κόσμος ανάγεται σε «ουσίες», «έννο ιες», κ.λπ. και στα μαθηματικά μπορούμε να ταυτίσουμε την αναγωγή αυτή με τη συνολοθεωρία των Zermelo-Fraenkel μαζί με το Αξίωμα της Επιλογής (ZFC). Η μαθηματική αυτή πραγματικότητα, παρ' όλους τους περιορισμούς που προέρχονται από το θεώρημα μη-πληρότητας του Godel, καθώς και από τα θεωρήματα των Lowenheim- Skolem, είναι πράγματι δίτιμη, δεν μεταοάλλεται, είναι οέοα ια και αδιάσειστη, μπορεί δε κανείς να υποστηρίξει ότι έχε ι και μια μεγάλη αυτονομία από τον πραγματικό κόσμο από τον οποίο προήλθε. Αυτά αποτελούν
4 290 Κ. Α. ΔΡΟΣΟΣ ΜΑΘΗΜΑτΙΚΆ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ 291 τα λεγόμενα «κλασσικά μαθηματικά» και είναι επόμενο η μαθηματική γλώσσα που περιγράφει τις ιδέες-έννοιες να είναι δίτιμη, χωρίς ενδιάμεσες τιμές, χωρίς ασάφειες και αοεοαιότητες. Μετά από αυτή τη σύντομη παρουσίαση του εννοιολογικού υπόοαθρου των κλασσικών μαθηματικών, τίθεται το οασικό ερώτημα: εμπειρισμός ή aπριορισμός Ο aπριορισμός ταιριάζει καλύτερα στα κλασσικά απόλυτα μαθηματικά: τον Καντοριανό Πλατωνισμό. Οι «μαθηματικές ιδέες» και η δίτιμη λογική έχουν αποκτήσει μια σχετική αλλά μεγάλη αυτονομία από τη μακροσκοπική πραγματικότητα από την οποία προήλθαν. Δεν αναμένεται λοιπόν η μελλοντική μας εμπειρία να αλλάξει αυτή την πλασματική πραγματικότητα (virtual reality) του νου, ούτε την τυπική γλώσσα και δίτιμη λογική με την οποία αυτά εκφράζονται. Σ' αυτόν τον Καντοριανό Πλατωνισμό είναι φυσικό να σκεφθεί κανείς ότι, περιοριζόμενοι μόνον σε μια τυπική μαθηματική γλώσσα μέσα στην οποία έχουν aντανακλαστεί οι μαθηματικές ιδέες, θα ήταν δυνατό να εκφράσουμε όλα τα μαθηματικά με έναν συντακτικό τρόπο. Ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι και ο Λογικισμός, που εισήχθη από τον Russell και τον Whitehead και συνεχίστηκε από τον Κύκλο της Βιέννης και το οποίο ήθελε να εκφράσει όλα τα μαθηματικά με τη χρήση μιας τυπικής μαθηματικής γλώσσας. Ο δε οασικός του ισχυρισμός είναι ότι τα μαθηματικά είναι ένας κλάδος της Λογικής. Το πρόγραμμα αυτό είχε μια επιτυχία γύρω στο 80%. Ο λογικισμός επιζητεί να σπρώξει τα θεμέλια των μαθηματικών όσο οαθύτερα γίνεται, δηλαδή στη μαθηματική γλώσσα και την τυπική λογική. Από τις εργασίες όμως του Lawvere, είναι γνωστό ότι το οασικό διαλεκτικό σχήμα για τα μαθηματικά είναι, Γεωμετρία Η Λογική. Η προσπάθεια αναγωγής της Γεωμετρίας στη Λογική με ταυτόχρονη κατάργηση του πιο πάνω διαλεκτικού σχήματος ήταν από την αρχή καταδικασμένη. Ωστόσο, τα κέρδη σε γνώσεις της aνθρωπότητας από αυτήν την άσκηση ήταν μεγάλα. Μια δεύτερη γνωστή σχολή είναι ο φορμαλισμός ή τυποκρατία, ο οποίος ισχυρίζεται ότι τα μαθηματικά ασχολούνται με τυπικά συμοολικά συστήματα, που οασίζονται στις τυπικές μαθηματικές γλώσσες, και αρνούνται κάθε σημασία και ερμηνεία στα σύμοολα αυτά. Δέχεται το συντακτικό επίπεδο και απορρίπτει το σημασιολογικό επίπεδο. Για τον φορμαλισμό η μαθηματική οντολογία απουσιάζει τελείως από τον προοληματισμό του, και έτσι τα σύμοολα δεν έχουν καμιά σημασία ή ερμηνεία! Έτσι λοιπόν, όταν οι φιλόσοφοι αρχίζουν τις δύσκολες ερωτήσεις στους μαθηματικούς, αυτοί οχυρώνονται πίσω από τον φορμαλισμό, λέγοντας ότι «εμείς ασχολούμαστε με κάποια σύμοολα χωρίς καμιά σημασία, τα σύμοολα αυτά έχουν κάποιους κανόνες (αξιώματα) και δεν κάνουμε τίποτε άλλο από το να παράγουμε κάποια έγκυρα συμπεράσματα». 3 Ο φορμαλισμός ήταν η κυρίαρχη μαθηματική φιλοσοφία στη οιομηχανική περίοδο, για το λόγο ότι ο μαθηματικόςφορμαλιστής είναι περισσότερο παραγωγικός, και όπως είναι γνωστό το οασικό αίτημα της οιομηχανικής εποχής ήταν η παραγωγικότητα και η απόδοση του <φublish or paish». Στη συνέχεια έχουμε μια άλλη σχολή, τον ενορατισμό ή διαισθητισμό που πολλές φορές λέγεται και ιντουϊσιονισμός (intusionism), λόγω κάποιας εννοιολογικής φόρτισης των όρων ενορατισμός και διαισθητισμός. Η οασική του θέση είναι ότι τα μαθηματικά πρέπει να κατασκευάζονται μόνον με πεπερασμένες κατασκευαστικές μεθόδους που οασίζονται πάνω στη διαισθητικά δοσμένη ακολουθία των φυσικών αριθμών. Δεν πιστεύει στην αρχή «της του τρίτου αποκλείσεως» και από την άποψη της φυσιολογίας του εγκεφάλου, δίνει την
5 292 Κ. Α. ΔΡΟΣΟΣ ΜΑΘΗΜΑτΙΚΆ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ 293 εντύπωση ότι η λογική του είναι η λογική του «αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου. Δεν αποδέχεται αποδείξεις με «εις aτοπο απαγωγή» και τελικa ένα μεγaλο μέρος από τα μαθηματικa φαίνεται να χaνεται. Είναι αλήθεια ότι ο κύκλος. της Βιέννης προσπaθησε να γεφυρώσει την εμπειρία με το απόλυτο μαθηματικό σύμπαν, πρaγμα αδύνατο αν το απόλυτο μαθηματικό σύμπαν δεν μετασχηματιστεί πρώτα σε ένα μη συμοατικό μαθηματικό σύμπαν. Ένας aλλος μεγaλος φιλόσοφος που σχετίζεται με τέτοιου είδους γεφυρώματα είναι ο Ε. Husserl, ο οποίος ενέπνευσε και τους διαισθητικούς, και τους ρεαλιστές (Πλατωνικούς και μη)ί- 8 αλλα και τις τελευταίες εξελίξεις στα μαθηματικa, που ορίσκονται προς την κατεύθυνση των μη καντοριανών μη συμοατικών μαθηματικών, που αποτελούν την καρδιa για μια τοπική ανaπτυξη των μαθηματικών σε αντιπαρaθεση με τα απόλυτα καντοριανa. Οι σύγχρονες τaσεις στη φιλοσοφία των μαθηματικών, 2 περιστρέφονται γύρω από έναν μη καντοριανό ρεαλισμό που στην ουσία συμπίπτει με την παρατήρηση του απόλυτου κα ντοριανού σύμπαντος από ένα τοπικό συνηθισμένο παρατηρητή ( aνθρωπο, ρομπότ, όργανο μέτρησης, παραμορφωτικούς φακούς κ.λπ.). Έτσι τα μαθηματικa εκλαμοaνονται και συγκροτούνται ως ένα είδος Θεωρητικής Φυσικής ή Βιολογίας κ. λπ. Η θέαση του απόλυτου μαθηματικού σύμπαντος από έναν τοπικό παρατηρητή, στην ουσία, αντιστοιχεί σε ένα ουσιαστικό μετασχηματισμό του απόλυτου σύμπαντος σε ένα μη καντοριανό σύμπαν που οασίζεται πaνω σε «aόριστα» και «ασαφή» αντικείμενα, η δε λογική που επικρατεί είναι «πλειότιμη>>, «aσαφής» κ.λπ. Αυτή η μη καντοριανή πραγματικότητα,9 είναι πολύ κοντa με μια όψη της φυσικής πραγματικότητας η δε λογική και γλώσσα πολύ κοντά σε μια όψη της φυσικής γλώσσας εμπλουτισμένης με κάποια μαθηματικά σύμοολα. Έτσι, η ασaφεια και η αοριστία τις οποίες θέλησαν να εξοοελίσουν από τα μαθηματικa, επιστρέφουν πaλι σ' αυ- τa και τα μετουσιώνουν με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι κατaλληλα για εφαρμογές, στην πληροφορική (Ρομποτική, Τεχνητή νοημοσύνη, Ασαφείς Ελεγκτές κ.λπ.) και, γενικa, αυτa τα μαθηματικa είναι τα μαθηματικa της μεταοιομηχανικής εποχής. 4 1 Βεοαίως, τα κλασικa μαθηματικa, όπως είναι, δεν είναι κατaλληλα για τέτοιου είδους εφαρμογές, ήταν όμως, όπως είναι γνωστό, κατaλληλα για εφαρμογές της οιομηχανικής εποχής. Κaθε μετασχηματισμένο μη καντοριανό σύμπαν μπορεί να θεωρηθεί σαν μια «τοπική θέαση ή όψη» της πραγματικότητας. Με οaση αυτή την θέαση, μπορούμε πλέον να θεωρήσουμε τα μαθηματικa ως επιστήμη (παρατήρηση, πείραμα και πιθανή αλλαγή θέασης του μη καντοριανού σύμπαντος). Η ύπαρξη πολλών «όψεων» και το χaσιμο της μοναδικότητας του Καντοριανού Σύμπαντος θεωρήθηκε από πολλούς σαν μειονέκτημα. Απεναντίας, πιστεύω ότι αυτό είναι ένα πλεονέκτημα, αφού πaνω σε αυτή την δυνατότητα ύπαρξης aπείρων διαφορετικών συμπaντων στηρίζεται η aποψη ότι τα μαθηματικa μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως επιστήμη. Κaθε «παρατηρητής», κaθε «όργανο μέτρησης», κaθε τρόπος θέασης της καντοριανής πραγματικότητας, οδηγεί κάι σε ένα μη καντοριανό σύμπαν. Τα μαθηματικa αυτa είναι χρήσιμα όχι μόνον στην πλη ροφορική αλλa και στις επιστήμες που συνήθως αποκαλούνται ευέλικτες ή «μαλακές» (soft) όπως, π.χ., η Ψυχολογία, η Κοινωνιολογία, η Παιδαγωγική κ.λπ. Τα μη καντοριανa, μη συμοατικa μαθηματικa στηρίζονται, οασικa, στα θεωρήματα της μοντελο-θεωρίας που είναι γνωστa ως Θεωρήματα των Lowenheim-Skolem. Από την aλλη μεριa οι αποδείξεις ανεξαρτησίας του Cohen και μη πληρότητας του GOdel δείχνουν ότι πρaγματι υπaρχουν ανεξaρτητα αξιώματα. Αυτό σημαίνει ότι υπaρχουν πραγματικότητες, «θεaσει ς» στις οποίες aλλοτε είναι αληθινa και aλλοτε
6 294 Κ. Α. ΔΡΟΣΟΣ ΜΑΘΗΜΑτΙΚΆ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ 295 ψευδή. Δηλαδή, η αλήθεια τους εξαρτάται από τον τρόπο παρατήρησης της καντοριανής πραγματικότητας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των όσων λέγονται πιο πάνω είναι τα μη καντοριανά μαθηματικά της οθόνης του υπολογιστή. Με τη χρήση του θαυμαστού προγράμματος-λογισμικού που λέγεται Mathematica, τα απόλυτα καντοριανά μαθηματικά μετασχηματίζονται και οπτικοποιούνται ή εξεικονίζονται σε γεωμετρικά αντικείμενα της οθόνης του υπολογιστή. Αλλά αυτή η οθόνη χαρακτηρίζεται από: (i) Πεπερασμένο αριθμό φωτοστοιχείων (pixels) και επομένως τα μαθηματικά της οθόνης από την απόλυτη σκοπιά είναι διακριτά. (ii) Αδυναμία διάκρισης μεταξύ διαδοχικών φωτοστοιχείων, στην οποία οφείλεται και το φαινόμενο της συνέχειας και του συνεχούς. Δηλαδή, το διακριτό από την απόλυτη σκοπιά, εκλαμοάνεται, λόγω της αδυναμίας διάκρισης του παρατηρητή, σαν συνεχές. Έτσι, το καντοριανό άπειρο εκφράζεται στην οθόνη του υπολογιστή ως: πεπερασμένο + ασάφεια. Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι το οασικό θέμα των μη καντοριανών μη συμοατικών μαθηματικών είναι ακριοώς ανάλογο, με τη σύνδεση και τον μετασχηματισμό της απόλυτης καντοριανής πλασματικής πραγματικότητας του νου σε αυτήν της μη καντοριανής μη συμοατικής εικονικής πραγματικότητας της οθόνης του υπολογιστή. Τέλος, υπάρχει και μια άλλη προσέγγιση στα ίδια θέματα, μέσα από τη Θεωρία Κατηγοριών και Τόπων. Μια «κατηγορία» αποτελείται από μια κλάση αντικειμένων καθώς και από τις αλληλεπιδράσεις αυτών των αντικειμένων, που εδώ ονομάζονται μορφισμοί ή οέλη. Ένας τόπος είναι ένα μαθηματικό περιοάλλον που θυμίζει την κατηγορία των συνόλων. Στους τόπους, λοιπόν, η λογική και η γλώσσα αναδύεται μέσα από το μαθηματικό αυτό περιοάλλον σαν ένα είδος ειδικών οελών ή λογικών διαδικασιών. Για τον λόγο αυτό, οι κατηγορικοί του Russell: ισχυρίζονται ακριοώς το αντίθετο από τον ισχυρισμό Η λογική και η γλώσσα στα μαθηματικά έπεται και δεν προηγείται των μαθηματικών, η δε λογική και η γεωμετρία αποτελούν, σύμφωνα με τις αναλύσεις του W. Lawvere, 6 το οασικό διαλεκτικό σχήμα των μαθηματικών. Το κυρίαρχο σκέλος στη οιομηχανική εποχή ήταν αυτό της λογικής, ενώ στη μεταοιομηχανική εποχή φαίνεται να είναι η γεωμετρία, αφού τα ρομπότ, η τεχνητή νοημοσύνη και η πλασματική ή εικονική πραγματικότητα, μαζί με τις πλειότιμες λογικές, εξαρτώνται κατά ένα δασικό τρόπο από τη γεωμετρία. Πηγαίνοντας ένα οήμα πιο πέρα, ο Lawvere ισχυρίζεται ότι η θεωρία των κατηγοριών, και ιδιαίτερα οι συζυγείς ή προσαρτημένοι συναρτητές, αποτελούν τη μαθηματική έκφραση της διαλεκτικής. Υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα μαθηματικών εννοιών που προκύπτουν ως σύνθεση (ισοδυναμία κατηγοριών) κάποιου διαλεκτικού σχήματος. 5 Συνεπώς δεν θα ήταν δυνατόν να υπάρχει διαλεκτική στα μαθηματικά, αν δεν υπάρχει η σύγκρουση του μηδέν και του ένα, του άσπρου και του μαύρου, που ως σύνθεση θα δώσουν το 1/2, το γκρίζο, και τελικά την πλειότιμη λογική και τις μη καντοριανές πραγματικότητες. Οι εξελίξεις αυτές δυστυχώς δεν είναι ευρέως γνωστές ούτε μεταξύ των επαγγελματιών μαθηματικίσν και νομίζω ότι θα χρειαστεί κάποιο είδος διαφωτισμού, για να πειστούν οι ενδιαφερόμενοι ότι αυτά είναι τα μαθηματικά που είναι κατάλ ληλα για τη μεταοιομηχανική κοινωνία. Η αδυναμία κατανόησης οφείλεται κυρίως σε μια Βαοέλ που έχει αναπτυχθεί στα μαθηματικά και που κυρίως οφείλεται στην εκφραστική δυσκολία και έλλειψη πλαστικότητας της καθιερωμένης μαθηματικής γλώσσας. Είναι φανερό ότι η αναζήτηση μιας «συνθετικής γλώσσας» για τα μαθηματικά θα είναι το κύριο
7 296 Κ. Α. ΔΡΟΣΟΣ ΜΑΘΗΜΑτΙΚΆ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ 297 μέλημα των μαθηματικών του μέλλοντος. Κάθε προσπάθεια κατανόησης, «κά θε κοίταγμα στο διπλανό χωράφι» μπορεί να χρειάζεται και δέκα χρόνια. Εξάλλου, δεν υπάρχει καμιά προσπάθεια στα Τμήματα Μαθηματικών, κοντά στα μαθήματα εξειδίκευσης, να διδάσκονται, μαθήματα που διευκολύνουν τη σύνθεση και ευρύνουν την αντίληψη. Τέτοια μαθήματα είναι: Η Θεωρία Συνόλων, η Μαθηματική Λογική, η Καθολική Άλγεορα και η Θεωρία Κατηγοριών και Τόπων. Συνοψίζοντας, πρέπει να πούμε ότι οι παραδοσιακές σχολές φιλοσο(ρίας των μαθηματικών έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδο και τείνουν να εγκαταλειφθούν. Οι σύγχρονες τάσεις της φιλοσοφίας των μαθηματικών για ασφαλή και αδιάσειστα μαθηματικά θεμέλια οδηγεί, σε τελευταία ανάλυση, στην εισαγωγή της ασάφειας, της αοριστίας και των πλειοτίμων λογικών για νά μελετήσουμε με ευφυή τρόπο τον σαφή και αδιάσειστο κόσμο που μας περιοάλλει. Αυτό στην ουσία σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ασφαλή μηδέν-ένα μαθηματικά θεμέλια, αλλά οποιαδήποτε ασφάλεια κερδίζεται από τη σωστή διαχείριση της ασάφειας και της αοριστίας. Δεν θα πρέπει να ξεχνούμε, εξάλλου, ότι η ασφάλεια και η στερεότητα του μακρόκοσμου οασίζεται στην ασαφοποίηση ενός τεράστιου ποσού πληροφορίας και στοιχείων του μικροσκοπικού επιπέδου. Μια οασική διαφορά μεταξύ των καντοριανών και μη μαθηματικών είναι ότι η καντοριανή σαφήνεια, ακρίοεια και αυστηρότητα οασίζεται κατά έναν ουσιαστικό τρόπο στη χρήση του ενεστωτικού απείρου, ενώ η ύπαρξη ασάφειας στη μη καντοριανή παραλλαγή των μαθηματικών, οφείλεται κυρίως στη χρήση του δυναμικού απείρου. Το ενεστωτικό άπειρο παγώνει με σαφήνεια τα πάντα, ενώ το δυναμικό άπειρο δίνει ξανά το πραγματικό πρόσωπο στο μαθηματικό περιοάλλον, και εκφράζει στην ουσία το ακατανόητο, το ασαφές και το αόριστο. Στα μη καντοριανά μαθηματικά υπάρχει επίπεδο πραγ - ί. ματικότητας, ορίζοντας παρατήρησης κ.λπ., που δεν υπάρχουν τουλάχιστον με άμεσο τρόπο, στα καντοριανά μαθηματικά. Από τα παραπάνω έγινε νομίζω φανερό ότι τα μη καντοριανά μη συμοατικά μαθηματικά μπορούν να θεωρηθούν ως επιστήμη, όπου η εμπειρία μπορεί να μεταοάλλει και τη λογική και τα μαθηματικά αντικείμενα. Εξάλλου, αυτά τα μαθηματικά είναι τα μαθηματικά της μεταοιομηχανικής κοινωνίας.
8 298 Κ. Α. ΔΡΟΣΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡ ΑΦΙΑ 1. C.A. Drossos, «Foundations of fuzzy sets, Α nonstandard approach>>, Fuzzy Sets and Systems, vol. 37, pp , R. Herch (ed.), «New directions in the philoshophy of mathematics>>, Synthese vol 88, R. Herch, «Some proposa\s for reviving the philoshophy of mathematics>>, Advances ίn Math, vol. 31, pp , Bart Kosko, Fuzzy Thίnkίng: The New Sι ίenι e of Fuzzy Logίc. Prentice Cliffts, J. Lambek, <<The influence of Heraclitus on modem mathematics>>. In J. Agassi and R.S. Cohen (ed), Scίentifίc Phίlosophy Today, pp , Reidel, F.M. Lawvere, Quantifίas and shaves, in Actes du Congre s Intem. des Math., Nice 1970 pp , Quathier-Villars, Paris, Ρ. Maddy, Realίsm ίn Mathematics, Oxford University Press, Oxford, R. τieszen, Mathematίcal Intuίtion: Ph.enomenology αιιd Mathematiωl ~nowledge, Kluwer, Ρ. Vopenka, <<The philosophica\ foundations of alternative set theory>>, lnt. Genaal Systems, vol. 20, , f ~ - (/.
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804)
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ - ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ 1 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) (Η σύντομη περίληψη που ακολουθεί και η επιλογή των αποσπασμάτων από την πραγματεία του Καντ για την ανθρώπινη γνώση,
Διαβάστε περισσότερατι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και
Διαβάστε περισσότεραO μετασχηματισμός μιας «διαθεματικής» δραστηριότητας σε μαθηματική. Δέσποινα Πόταρη Πανεπιστήμιο Πατρών
O μετασχηματισμός μιας «διαθεματικής» δραστηριότητας σε μαθηματική Δέσποινα Πόταρη Πανεπιστήμιο Πατρών Η έννοια της δραστηριότητας Δραστηριότητα είναι κάθε ανθρώπινη δράση που έχει ένα κίνητρο και ένα
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 5. Το Συμπτωτικό Πολυώνυμο
Κεφάλαιο 5. Το Συμπτωτικό Πολυώνυμο Σύνοψη Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται η ιδέα του συμπτωτικού πολυωνύμου, του πολυωνύμου, δηλαδή, που είναι του μικρότερου δυνατού βαθμού και που, για συγκεκριμένες,
Διαβάστε περισσότεραΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ, ΕΣΠΙ 1
ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ, ΕΣΠΙ 1 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ Η έννοια της συνάρτησης είναι θεμελιώδης στο λογισμό και διαπερνά όλους τους μαθηματικούς κλάδους. Για το φοιτητή είναι σημαντικό να κατανοήσει πλήρως αυτή
Διαβάστε περισσότεραp p 0 1 1 0 p q p q p q 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 p q
Σημειώσεις του Μαθήματος Μ2422 Λογική Κώστας Σκανδάλης ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ 2010 Εισαγωγή Η Λογική ασχολείται με τους νόμους ορθού συλλογισμού και μελετά τους κανόνες βάσει των οποίων
Διαβάστε περισσότεραΠερί της Ταξινόμησης των Ειδών
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής 541 24 Θεσσαλονίκη Καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου Tel.: +30 2310998051, Ιστοσελίδα: http://users.auth.gr/theodoru Περί της Ταξινόμησης
Διαβάστε περισσότεραΗ ασάφεια και τα Ασαφή Σύνολα ρ. Παναγιώτης Λ. Θεοδωρόπουλος Σχολικός Σύµβουλος κλάδου ΠΕ03 www.p-theodoropoulos.gr Εισαγωγή Η έννοια του ασαφούς συνόλου εισήχθη από τον Zadeh το 1965 και δηµιούργησε πραγµατική
Διαβάστε περισσότεραΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ Οι μαθηματικές έννοιες και γενικότερα οι μαθηματικές διαδικασίες είναι αφηρημένες και, αρκετές φορές, ιδιαίτερα πολύπλοκες. Η κατανόηση
Διαβάστε περισσότεραΓράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Εισαγωγή Η χώρα μας απέκτησε Νέα Προγράμματα Σπουδών και Νέα
Διαβάστε περισσότεραΘεωρία Υπολογισμού Άρτιοι ΑΜ. Διδάσκων: Σταύρος Κολλιόπουλος. eclass.di.uoa.gr. Περιγραφή μαθήματος
Περιγραφή μαθήματος Θεωρία Υπολογισμού Άρτιοι ΑΜ Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή στη Θεωρία Υπολογισμού και στη Θεωρία Υπολογιστικής Πολυπλοκότητας (Θεωρία Αλγορίθμων). Διδάσκων: Σταύρος Κολλιόπουλος
Διαβάστε περισσότεραΘεωρία Υπολογισμού Αρτιοι ΑΜ Διδάσκων: Σταύρος Κολλιόπουλος eclass.di.uoa.gr
Θεωρία Υπολογισμού Άρτιοι ΑΜ Διδάσκων: Σταύρος Κολλιόπουλος eclass.di.uoa.gr Περιγραφή μαθήματος Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή στη Θεωρία Υπολογισμού και στη Θεωρία Υπολογιστικής Πολυπλοκότητας
Διαβάστε περισσότεραΜ Α Θ Η Μ Α Τ Α Γ Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ
Μ Α Θ Η Μ Α Τ Α Γ Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ (Α ΜΕΡΟΣ: ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ) Επιμέλεια: Καραγιάννης Ιωάννης, Σχολικός Σύμβουλος Μαθηματικών
Διαβάστε περισσότεραΗ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΝΤΕΤΕΡΜΙΝΙΣΜΟΣ
ΜΑΘΗΜΑ 5: Η ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΝΤΕΤΕΡΜΙΝΙΣΜΟΣ Salviati: Εκεί όπου δεν μας βοηθούν οι αισθήσεις πρέπει να παρέμβει η λογική, γιατί μόνο αυτή θα επιτρέψει να εξηγήσουμε τα φαινόμενα ΓΑΛΙΛΑΪΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ Η
Διαβάστε περισσότεραΗ Γεωμετρία της Αντιστροφής Η βασική θεωρία. Αντιστροφή
Αντιστροφή Υποθέτουμε ότι υπάρχει ένας κανόνας ο οποίος επιτρέπει την μετάβαση από ένα σχήμα σε ένα άλλο, με τέτοιο τρόπο ώστε το δεύτερο σχήμα να είναι τελείως ορισμένο όταν το πρώτο είναι δοσμένο και
Διαβάστε περισσότερααντικειµενικά, λογικά και ανεξάρτητα της ανθρώπινης παρουσίας και των ανθρώπινων ικανοτήτων
Ο χαρακτηρισµός των Μαθηµατικών ως αντικειµενικά, λογικά και ανεξάρτητα της ανθρώπινης παρουσίας και των ανθρώπινων ικανοτήτων έχει αποτελέσει αντικείµενο έντονων αντιπαραθέσεων µεταξύ των ερευνητών. Οι
Διαβάστε περισσότεραΠεριεχόμενα 1 Πρωτοβάθμια Λογική Χρήστος Νομικός ( Τμήμα Μηχανικών Η/Υ Διακριτά και Πληροφορικής Μαθηματικά Πανεπιστήμιο ΙΙ Ιωαννίνων ) / 60
Διακριτά Μαθηματικά ΙΙ Χρήστος Νομικός Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2018 Χρήστος Νομικός ( Τμήμα Μηχανικών Η/Υ Διακριτά και Πληροφορικής Μαθηματικά Πανεπιστήμιο ΙΙ Ιωαννίνων
Διαβάστε περισσότεραΗ ζωή και ο Θάνατος στο Υλικό Σύμπαν
Η ζωή και ο Θάνατος στο Υλικό Σύμπαν Δρ Μάνος Δανέζης Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής Τμήμα Φυσικής- Πανεπιστήμιο Αθηνών Η Γεωμετρία Του Σύμπαντος Όταν αναφερόμαστε σε μια γεωμετρία, θεωρούμε ως αυτονόητη
Διαβάστε περισσότεραΈλεγχος υποθέσεων και διαστήματα εμπιστοσύνης
1 Έλεγχος υποθέσεων και διαστήματα εμπιστοσύνης Όπως γνωρίζουμε από προηγούμενα κεφάλαια, στόχος των περισσότερων στατιστικών αναλύσεων, είναι η έγκυρη γενίκευση των συμπερασμάτων, που προέρχονται από
Διαβάστε περισσότεραΠροσδιορισμός ενός επίπεδου απλού αρμονικού κύματος από τις ταλαντώσεις σημείων του
A A N A B P Y T A ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΙΠΕΔΑ ΑΠΛΑ ΑΡΜΟΝΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ 9 5 0 Προσδιορισμός ενός επίπεδου απλού αρμονικού κύματος από τις ταλαντώσεις σημείων του Περιεχόμενα Εισαγωγή και παραδείγματα
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Τομέας Ανθρωπιστικών Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών ΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κώστας Θεολόγου ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ Το
Διαβάστε περισσότεραΑΚΕΡΑΙΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ- ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΥΤΩΝ 1.2 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ
ΑΚΕΡΑΙΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ- ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΥΤΩΝ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ασχολήθηκα 30 χρόνια με τη διδασκαλία των Μαθηματικών του Γυμνασίου, τόσο στην Μέση Εκπαίδευση όσο και σε Φροντιστήρια. Η μέθοδος που χρησιμοποιούσα για τη
Διαβάστε περισσότεραΠεδίο δύναμης και ελατήριο.
Πεδίο δύναμης και ελατήριο. Στην προηγούμενη τοποθέτησή μου, με τίτλο «Τα μαθηματικά και το διάβασμά τους, παρέα με τη φύση.» είχα περιλάβει το παρακάτω απόσπασμα: Ας πάρουμε το παράδειγμα των δύο ελατηρίων,
Διαβάστε περισσότεραΑρχές Φιλοσοφίας Β Λυκείου Τράπεζα Θεμάτων: 2 ο κεφάλαιο «Κατανοώντας τα πράγματα»
Αρχές Φιλοσοφίας Β Λυκείου Τράπεζα Θεμάτων: 2 ο κεφάλαιο «Κατανοώντας τα πράγματα» Α] Ασκήσεις κλειστού τύπου (Σωστό Λάθος) Για τον Πλάτωνα οι καθολικές έννοιες, τα «καθόλου», δεν είναι πράγματα ξεχωριστά
Διαβάστε περισσότεραL A P. w L A f(w) L B (10.1) u := f(w)
Κεφάλαιο 10 NP -πληρότητα Σύνοψη Οι γλώσσες στην κλάση πολυπλοκότητας P μπορούν να αποφασίζονται σε πολωνυμικό χρόνο. Οι επιστήμονες πιστεύουν, αν και δε μπορούν να το αποδείξουν ότι η P είναι ένα γνήσιο
Διαβάστε περισσότεραΗ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1
Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Διαβάστε περισσότεραNotes. Notes. Notes. Notes
Θεωρία Καταναλωτή: Αβεβαιότητα Κώστας Ρουμανιάς Ο.Π.Α. Τμήμα Δ. Ε. Ο. Σ. 9 Οκτωβρίου 0 Κώστας Ρουμανιάς (Δ.Ε.Ο.Σ.) Θεωρία Καταναλωτή: Αβεβαιότητα 9 Οκτωβρίου 0 / 5 Ανάγκη θεωρίας επιλογής υπό αβεβαιότητα
Διαβάστε περισσότεραΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΣΑΦΟΥΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΣΑΦΟΥΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΛΥΚΕΙΟΥ Καραμολέγκος Πρόδρομος, Εφέντη Ιάσων, Καραγκιοζίδης Νίκος, Μαγριώτης Αντώνης, Θεοχάρους Μαριάνθη Ελένη Μαθητές Β Λυκείου, 1 ο ΓΕΛ Ξάνθης prokaramolegos@gmail.com,
Διαβάστε περισσότεραΕφαρμογές της Λογικής στην Πληροφορική
Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Εφαρμογές της Λογικής στην Πληροφορική Ενότητα 3 Πέτρος Στεφανέας, Γεώργιος Κολέτσος Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό
Διαβάστε περισσότεραΠρόταση. Αληθείς Προτάσεις
Βασικές έννοιες της Λογικής 1 Πρόταση Στην καθημερινή μας ομιλία χρησιμοποιούμε εκφράσεις όπως: P1: «Καλή σταδιοδρομία» P2: «Ο Όλυμπος είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας» P3: «Η Θάσος είναι το μεγαλύτερο
Διαβάστε περισσότεραΗ φύση των Μαθηματικών: ο ρόλος και η επιρροή τους
Η φύση των Μαθηματικών: ο ρόλος και η επιρροή τους Οι αντιλήψεις για τη φύση και το ρόλο των μαθηματικών που υπάρχουν στην κοινωνία μας έχουν μια σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη των προγραμμάτων των σχολικών
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΞΗ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΞΗ Περιεχόμενα : Α) Προτάσεις-Σύνθεση προτάσεων Β)Απόδειξη μιας πρότασης Α 1 ) Τι είναι πρόταση Β 1 ) Βασικές έννοιες Α ) Συνεπαγωγή Β ) Βασικές μέθοδοι απόδειξης Α 3 ) Ισοδυναμία
Διαβάστε περισσότεραΠεριεχόμενα. Προλογικό Σημείωμα... 17
11 Προλογικό Σημείωμα... 17 Ενότητα Ι: Δημιουργική Αναζήτηση... 19 Δ01 Ο Ιωνικός Διαφωτισμός και η Ανάδυση της Επιστημονικής Σκέψης...21 Δ1.1 Ο Ιωνικός Διαφωτισμός... 21 Δ1.2 Η Επιστημονική Σκέψη... 22
Διαβάστε περισσότεραΟ πρώτος ηλικιακός κύκλος αφορά μαθητές του νηπιαγωγείου (5-6 χρονών), της Α Δημοτικού (6-7 χρονών) και της Β Δημοτικού (7-8 χρονών).
Μάθημα 5ο Ο πρώτος ηλικιακός κύκλος αφορά μαθητές του νηπιαγωγείου (5-6 χρονών), της Α Δημοτικού (6-7 χρονών) και της Β Δημοτικού (7-8 χρονών). Ο δεύτερος ηλικιακός κύκλος περιλαμβάνει την ηλικιακή περίοδο
Διαβάστε περισσότεραΕπιστημολογική και Διδακτική Προσέγγιση της Έννοιας της «Ύλης»
Επιστημολογική και Διδακτική Προσέγγιση της Έννοιας της «Ύλης» Κωνσταντίνος Δ. Σκορδούλης Παιδαγωγικό Τμήμα ΔΕ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Δυισμός: η κυρίαρχη οντολογία των φιλοσόφων 1.
Διαβάστε περισσότεραΣυνέχεια συνάρτησης σε διάστημα. Η θεωρία και τι προσέχουμε. x, ισχύει: lim f (x) f ( ).
Κεφάλαιο 4 Συνέχεια συνάρτησης σε διάστημα 411 Ερώτηση θεωρίας 1 Η θεωρία και τι προσέχουμε Πότε μια συνάρτηση f θα λέμε ότι είναι συνεχής σε ένα ανοικτό διάστημα (, ) αβ; Απάντηση Μια συνάρτηση f θα λέμε
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι (ΨΥΧ-122) Διάλεξη 1 Εισαγωγή
(ΨΥΧ-122) Λεωνίδας Α. Ζαμπετάκης Β.Sc., M.Env.Eng., M.Ind.Eng., D.Eng. Εmail: statisticsuoc@gmail.com Διαλέξεις αναρτημένες στο: ftp://ftp.soc.uoc.gr/psycho/zampetakis/ Διάλεξη 1 Εισαγωγή ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
Διαβάστε περισσότεραΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.
2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται
Διαβάστε περισσότεραΣημειώσεις Ανάλυσης Ι. Θεωρούμε γνωστούς τους φυσικούς αριθμούς
Σημειώσεις Ανάλυσης Ι 1. Οι ρητοί αριθμοί Θεωρούμε γνωστούς τους φυσικούς αριθμούς 1, 2, 3, και τις πράξεις (πρόσθεση - πολλαπλασιασμό)μεταξύ αυτών. Οι φυσικοί αριθμοί είναι επίσης διατεταγμένοι με κάποια
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. ΜΕΡΟΣ Α : Άλγεβρα. Κεφάλαιο 2 ο (Προτείνεται να διατεθούν 12 διδακτικές ώρες) Ειδικότερα:
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΜΕΡΟΣ Α : Άλγεβρα Κεφάλαιο ο (Προτείνεται να διατεθούν διδακτικές ώρες) Ειδικότερα:. -. (Προτείνεται να διατεθούν 5 διδακτικές ώρες).3 (Προτείνεται να διατεθούν
Διαβάστε περισσότεραΦίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή,
Φίλη μαθήτρια φίλε μαθητή Η εργασία αυτή έγινε με σκοπό να συμβάλει στην κατανόηση στην εμπέδωση και στην εμβάθυνση των μαθηματικών εννοιών που αναπτύσσονται στην Άλγεβρα της Β Λυκείου. Η ύλη είναι γραμμένη
Διαβάστε περισσότεραΑπό το Γυμνάσιο στο Λύκειο... 7. 3. Δειγματικός χώρος Ενδεχόμενα... 42 Εύρεση δειγματικού χώρου... 46
ΠEΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Από το Γυμνάσιο στο Λύκειο................................................ 7 1. Το Λεξιλόγιο της Λογικής.............................................. 11. Σύνολα..............................................................
Διαβάστε περισσότεραΣημειώσεις Λογικής I. Εαρινό Εξάμηνο Καθηγητής: Λ. Κυρούσης
Σημειώσεις Λογικής I Εαρινό Εξάμηνο 2011-2012 Καθηγητής: Λ. Κυρούσης 2 Τελευταία ενημέρωση 28/3/2012, στις 01:37. Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή 5 2 Προτασιακή Λογική 7 2.1 Αναδρομικοί Ορισμοί - Επαγωγικές Αποδείξεις...................
Διαβάστε περισσότεραΔιδακτική Προγραμματισμού. Χαρίκλεια Τσαλαπάτα 20/2/2012
Διδακτική Προγραμματισμού Χαρίκλεια Τσαλαπάτα 20/2/2012 Διδακτική προγραμματισμού Παλαιότερα, η διδασκαλία του προγραμματισμού ταυτιζόταν με τη διδακτική της πληροφορικής Πλέον Η διδακτική της πληροφορικής
Διαβάστε περισσότεραΑπό το σχολικό εγχειρίδιο: Αρχές οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων και υπηρεσιών, Γ Γενικού Λυκείου, 2012
Από το σχολικό εγχειρίδιο: Αρχές οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων και υπηρεσιών, Γ Γενικού Λυκείου, 2012 Εισαγωγή στη Συστημική Προσέγγιση Η συστημική προσέγγιση είναι ο τρόπος σκέψης ή η οπτική γωνία
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΠΕΡΙΦ. ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕ ΕΔΡΑ
Διαβάστε περισσότεραΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΜΑΘΗΜΑ 1: Η ΚΛΑΣΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Τίποτε δεν θεωρώ μεγαλύτερο αίνιγμα από το χρόνο και το χώρο Εντούτοις, τίποτε δεν με απασχολεί λιγότερο από αυτά επειδή ποτέ δεν τα σκέφτομαι Charles
Διαβάστε περισσότεραΥπολογίσιμες Συναρτήσεις
Υπολογίσιμες Συναρτήσεις Σ Π Υ Ρ Ι Δ Ω Ν Τ Ζ Ι Μ Α Σ Δ Τ Ο Μ Ε Α Σ Τ Μ Η Μ Α Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Ω Ν Σ Χ Ο Λ Η Θ Ε Τ Ι Κ Ω Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ω Ν Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Ι Ω Α Ν Ν Ι Ν Ω Ν Υπολογίσιμες Συναρτήσεις
Διαβάστε περισσότεραK15 Ψηφιακή Λογική Σχεδίαση 4+5: Άλγεβρα Boole
K15 Ψηφιακή Λογική Σχεδίαση 4+5: Άλγεβρα Boole Γιάννης Λιαπέρδος TEI Πελοποννήσου Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ Ορισμός της δίτιμης άλγεβρας Boole Περιεχόμενα 1 Ορισμός της
Διαβάστε περισσότεραΤεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή
Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή raniah@hua.gr 1 Ασάφεια (Fuzziness) Ποσοτικοποίηση της ποιοτικής πληροφορίας Οφείλεται κυρίως
Διαβάστε περισσότεραΠαρασκευή-Ανδριάννα Μαρούτσου Πρότυπο Γυμνάσιο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης Επιβλέπων καθηγητής: Νικόλαος Μεταξάς, Δρ. Μαθηματικών Θεματική Ενότητα:
Παρασκευή-Ανδριάννα Μαρούτσου Πρότυπο Γυμνάσιο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης Επιβλέπων καθηγητής: Νικόλαος Μεταξάς, Δρ. Μαθηματικών Θεματική Ενότητα: Μαθηματικά Ο σκοπός της έρευνας είναι η αναζήτηση για
Διαβάστε περισσότεραΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΣΥΜΠΑΝΤΑ. Συντελεστής: Γιάννης Τσικαλάκης. Θέμα ομάδας: Θεωρία χορδών και παράλληλα σύμπαντα. Σχολικό έτος:
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΣΥΜΠΑΝΤΑ Συντελεστής: Γιάννης Τσικαλάκης Θέμα ομάδας: Θεωρία χορδών και παράλληλα σύμπαντα Σχολικό έτος: 2015-2016 Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Δρίλλια Γεωργία Αθανασία 2.ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη: σελ. 3
Διαβάστε περισσότεραΗ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1
Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.
Διαβάστε περισσότεραΔιακριτά Μαθηματικά ΙΙ Χρήστος Νομικός Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2018 Χρήστος Νομικός ( Τμήμα Μηχανικών Η/Υ Διακριτά
Διακριτά Μαθηματικά ΙΙ Χρήστος Νομικός Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2018 Χρήστος Νομικός ( Τμήμα Μηχανικών Η/Υ Διακριτά και Πληροφορικής Μαθηματικά Πανεπιστήμιο ΙΙ Ιωαννίνων
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΛΥΣΗ 1 ΕΝΑΤΟ ΜΑΘΗΜΑ, Μ. Παπαδημητράκης.
ΑΝΑΛΥΣΗ 1 ΕΝΑΤΟ ΜΑΘΗΜΑ, 5-10-13 Μ. Παπαδημητράκης. 1 Τώρα θα μιλήσουμε για την έννοια της περιοχής, η οποία έχει κεντρικό ρόλο στη μελέτη της έννοιας του ορίου (ακολουθίας και συνάρτησης). Αν > 0, ονομάζουμε
Διαβάστε περισσότερα5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία
5. Λόγος, γλώσσα και ομιλία Στόχοι της γλωσσολογίας Σύμφωνα με τον Saussure, βασικός στόχος της γλωσσολογίας είναι να περιγράψει τις γλωσσικές δομές κάθε γλώσσας με στόχο να διατυπώσει θεωρητικές αρχές
Διαβάστε περισσότεραΕφαρμογές της Λογικής στην Πληροφορική
Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Εφαρμογές της Λογικής στην Πληροφορική Ενότητα 2 Πέτρος Στεφανέας, Γεώργιος Κολέτσος Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό
Διαβάστε περισσότεραΙΑ ΟΧΙΚΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ
Tel.: +30 2310998051, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής 541 24 Θεσσαλονίκη Καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου Ιστοσελίδα: http://users.auth.gr/theodoru ΙΑ ΟΧΙΚΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ
Διαβάστε περισσότεραΑΠΟΔΕΙΞΗ ΕΔΡΑΙΩΜΕΝΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΚΒΑΝΤΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥΗΤΑΣ ΟΤΙ Η ΦΥΣΗ ΔΕ ΣΥΓΚΡΟΤΕΙΤΑΙ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΥΛΗ
ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΕΔΡΑΙΩΜΕΝΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΚΒΑΝΤΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥΗΤΑΣ ΟΤΙ Η ΦΥΣΗ ΔΕ ΣΥΓΚΡΟΤΕΙΤΑΙ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΥΛΗ 1.Η Φυσική ως η επιστήμη που μελετά τις ιδιότητες της ύλης Για τη Φυσική η ύλη είναι μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα.
Διαβάστε περισσότεραΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παιδική ηλικία είναι ένα ζήτημα για το οποίο η κοινωνιολογία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα βρίσκεται υπό εξέλιξη ένα πρόγραμμα
Διαβάστε περισσότεραΦ(s(n)) = s (Φ(n)). (i) Φ(1) = a.
1. Τα θεμελιώδη αριθμητικά συστήματα Με τον όρο θεμελιώδη αριθμητικά συστήματα εννοούμε τα σύνολα N των φυσικών αριθμών, Z των ακεραίων, Q των ρητών και R των πραγματικών. Από αυτά, το σύνολο N είναι πρωτογενές
Διαβάστε περισσότεραΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΜΕΛΙΩΣΕΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ Ένταξη των Τ.Π.Ε. στην διδασκαλία και τη µάθηση I) ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΜΕΛΙΩΣΕΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ Παύλος Γ. Σπυράκης (google: Paul Spirakis) Ερευνητικό Ακαδηµαϊκό
Διαβάστε περισσότεραΠεριληπτικά, τα βήματα που ακολουθούμε γενικά είναι τα εξής:
Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε, για να μη στεναχωριόμαστε, είναι πως τόσο στις εξισώσεις, όσο και στις ανισώσεις 1ου βαθμού, που θέλουμε να λύσουμε, ακολουθούμε ακριβώς τα ίδια βήματα! Εκεί που πρεπει να
Διαβάστε περισσότεραΗΥ Λογική. Διδάσκων: Δημήτρης Πλεξουσάκης Καθηγητής
ΗΥ 180 - Λογική Διδάσκων: Καθηγητής E-mail: dp@csd.uoc.gr Ώρες διδασκαλίας: Δευτέρα, Τετάρτη 4-6 μμ, Αμφ. Β Ώρες φροντιστηρίου: Πέμπτη 4-6 μμ, Αμφ. Β Ώρες γραφείου: Δευτέρα, Τετάρτη 2-4 μμ, Κ.307 Web site:
Διαβάστε περισσότεραΕυθύγραμμες Κινήσεις
Οι παρακάτω σημειώσεις διανέμονται υπό την άδεια: Creaive Commons Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές. 1 Θέση και Σύστημα αναφοράς Στην καθημερινή μας ζωή για να περιγράψουμε
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στη φιλοσοφία
Εισαγωγή στη φιλοσοφία Ενότητα 2 η : Μεταφυσική ή Οντολογία Ι: Θεός Ρένια Γασπαράτου Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης & της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Περιεχόμενα
Διαβάστε περισσότεραΥποθετικές προτάσεις και λογική αλήθεια
Υποθετικές προτάσεις και λογική αλήθεια Δρ. Παναγιώτης Λ. Θεοδωρόπουλος Σχολικός Σύμβουλος κλάδου ΠΕ03 www.p-theodoropoulos.gr Περίληψη Στην εργασία αυτή επιχειρείται μια ερμηνεία της λογικής αλήθειας
Διαβάστε περισσότεραΧωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση
Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 6: Γεωμετρικά σχήματα και μεγέθη δύο και τριών διαστάσεων Δημήτρης Χασάπης Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 3 Η Σημασιολογία των Γλωσσών Προγραμματισμού
Κεφάλαιο 3 Η Σημασιολογία των Γλωσσών Προγραμματισμού Προπτυχιακό μάθημα Αρχές Γλωσσών Προγραμματισμού Π. Ροντογιάννης 1 Εισαγωγή Γνώση γλώσσας από τη σκοπιά Του συντακτικού (syntax) Περιγραφή με γραμματικές
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΟΡΙΖΟΥΣΕΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ :. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σε κάθε τετραγωνικό πίνακα ) τάξης n θα αντιστοιχίσουμε έναν πραγματικό ( ij αριθμό, τον οποίο θα ονομάσουμε ορίζουσα του πίνακα. Η ορίζουσα θα συμβολίζεται det ή Α ή n n
Διαβάστε περισσότεραΣΥΣΤΗΜΑΤΑ. 6.1 ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (Επαναλήψεις-Συμπληρώσεις)
6 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 6.1 ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (Επαναλήψεις-Συμπληρώσεις) Η εξίσωση αx βy γ Στο Γυμνάσιο διαπιστώσαμε με την βοήθεια παραδειγμάτων ότι η εξίσωση αx βy γ, με α 0 ή β 0, που λέγεται γραμμική εξίσωση,
Διαβάστε περισσότεραΔιδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο
Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο Χρυσή Κ. Καραπαναγιώτη Τμήμα Χημείας Αντικείμενο και Αναγκαιότητα Μετασχηματισμός της φυσικοεπιστημονικής γνώσης στη σχολική της εκδοχή.
Διαβάστε περισσότερα5.1.1 Η θεωρία και τι προσέχουμε
Κεφάλαιο 5 Συνέχεια συνάρτησης σε διάστημα Συνέπειες του Θεωρήματος Bolzano 5.. Η θεωρία και τι προσέχουμε Τα κύρια χαρακτηριστικά μιας συνεχούς συνάρτησης f ορισμένης σε ένα διάστημα Δ, είναι: i. Η γραφική
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ. Λογική. Δημήτρης Πλεξουσάκης
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Λογική Δημήτρης Πλεξουσάκης 2ο μέρος σημειώσεων: Συστήματα Αποδείξεων για τον ΠΛ, Μορφολογική Παραγωγή, Κατασκευή Μοντέλων Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Άδειες Χρήσης
Διαβάστε περισσότεραΗ ΙΣΧΥΣ ΕΝΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ. (Power of a Test) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21 Η ΙΣΧΥΣ ΕΝΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ (Power of a Test) Όπως είδαμε προηγουμένως, στον Στατιστικό Έλεγχο Υποθέσεων, ορίζουμε δύο είδη πιθανών λαθών (κινδύνων) που μπορεί να συμβούν όταν παίρνουμε αποφάσεις
Διαβάστε περισσότεραΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΝΤΕΤΕΡΜΙΝΙΣΜΟΣ
ΜΑΘΗΜΑ 5: ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΝΤΕΤΕΡΜΙΝΙΣΜΟΣ Salviati: Εκεί που δεν μας βοηθούν οι αισθήσεις πρέπει να παρέμβει η λογική, γιατί μόνο αυτή θα επιτρέψει να εξηγήσουμε τα φαινόμενα ΓΑΛΙΛΑΪΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ Η μαθηματική
Διαβάστε περισσότεραπεριλαμβάνει αντιδιαισθητικές έννοιες
2. Πηγή δυσκολιών για την ατομική θεωρία Η ατομική θεωρία περιλαμβάνει αντιδιαισθητικές έννοιες Η καθημερινή αισθητηριακή εμπειρία υπαγορεύει ότι : τα στερεά και τα υγρά είναι συνεχή - π.χ. το έδαφος είναι
Διαβάστε περισσότεραΜέρος Β /Στατιστική. Μέρος Β. Στατιστική. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Μαθηματικών&Στατιστικής/Γ. Παπαδόπουλος (www.aua.
Μέρος Β /Στατιστική Μέρος Β Στατιστική Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Μαθηματικών&Στατιστικής/Γ. Παπαδόπουλος (www.aua.gr/gpapadopoulos) Από τις Πιθανότητες στη Στατιστική Στα προηγούμενα, στο
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 4. Κοινωνική μέτρηση 4-1
Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 4 Κοινωνική μέτρηση 4-1 Σύνοψη κεφαλαίου Μετρώντας οτιδήποτε υπάρχει Εννοιολόγηση Ορισμοί σε περιγραφικές και ερμηνευτικές μελέτες Επιλογές λειτουργικοποίησης
Διαβάστε περισσότεραGEORGE BERKELEY ( )
42 GEORGE BERKELEY (1685-1753) «Ο βασικός σκοπός του Berkeley δεν ήταν να αμφισβητήσει την ύπαρξη των εξωτερικών αντικειμένων, αλλά να υποστηρίξει την άποψη ότι τα πνεύματα ήταν τα μόνα ανεξάρτητα όντα,
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΛΥΣΗ 1 ΠΕΜΠΤΟ ΜΑΘΗΜΑ, Μ. Παπαδημητράκης.
ΑΝΑΛΥΣΗ 1 ΠΕΜΠΤΟ ΜΑΘΗΜΑ, 17-10-13 Μ. Παπαδημητράκης. 1 Την προηγούμενη φορά αναφέραμε (και αποδείξαμε στην περίπτωση n = 2) το θεώρημα που λέει ότι, αν n N, n 2, τότε για κάθε y 0 υπάρχει μοναδική μηαρνητική
Διαβάστε περισσότεραΣτοιχεία Προτασιακής Λογικής
Στοιχεία Προτασιακής Λογικής ιδάσκοντες: Φ. Αφράτη,. Φωτάκης,. Σούλιου Επιμέλεια διαφανειών:. Φωτάκης Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Μαθηματικές Προτάσεις
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ριζικό του Jacobson
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ριζικό του Jacobso Στο κεφάλαιο αυτό μελετάμε δακτυλίους του Art χρησιμοποιώντας το ριζικό του Jacobso. Ως εφαρμογή αποδεικνύουμε ότι κάθε δακτύλιος του Art είναι και της Noether. 4.1. Δακτύλιοι
Διαβάστε περισσότεραΛίγα για το Πριν, το Τώρα και το Μετά.
1 Λίγα για το Πριν, το Τώρα και το Μετά. Ψάχνοντας από το εσωτερικό κάποιων εφημερίδων μέχρι σε πιο εξειδικευμένα περιοδικά και βιβλία σίγουρα θα έχουμε διαβάσει ή θα έχουμε τέλος πάντων πληροφορηθεί,
Διαβάστε περισσότεραΣύγκριση του ισχύοντος και του νέου ωρολογίου προγράμματος του Λυκείου
Σύγκριση του ισχύοντος και του νέου ωρολογίου προγράμματος του Λυκείου ΙΣΧΥΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΩΡΕΣ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ 2011 1. Θρησκευτικά 2 Θρησκευτικά: 2 ώρες 2. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα & Γραμματεία
Διαβάστε περισσότεραHY118-Διακριτά Μαθηματικά. Προτασιακός Λογισμός. Προηγούμενη φορά. Βάσεις της Μαθηματικής Λογικής. 02 Προτασιακός Λογισμός
HY118-Διακριτά Μαθηματικά Πέμπτη, 08/02/2018 Το υλικό των Αντώνης διαφανειών Α. Αργυρός έχει βασιστεί σε διαφάνειες του e-mail: Kees argyros@csd.uoc.gr van Deemter, από το University of Aberdeen Προηγούμενη
Διαβάστε περισσότεραΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΠΡΙΑΜΗ ΒΑΓΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 9. Έλεγχοι υποθέσεων
Κεφάλαιο 9 Έλεγχοι υποθέσεων 9.1 Εισαγωγή Όταν παίρνουμε ένα ή περισσότερα τυχαία δείγμα από κανονικούς πληθυσμούς έχουμε τη δυνατότητα να υπολογίζουμε στατιστικά, όπως μέσους όρους, δειγματικές διασπορές
Διαβάστε περισσότεραHY118-Διακριτά Μαθηματικά
HY118-Διακριτά Μαθηματικά Παρασκευή, 02/03/2018 Αντώνης Α. Αργυρός e-mail: argyros@csd.uoc.gr Το υλικό των διαφανειών έχει βασιστεί σε διαφάνειες του Kees van Deemter, από το University of Aberdeen 02-Mar-18
Διαβάστε περισσότεραΙστοσελίδα: Γραφείο: ΣΘΕ, 4 ος όροφος, γραφείο 3 Ώρες: καθημερινά Βιβλίο: Ομότιτλο, εκδόσεις
Ιστοσελίδα: http://www.astro.auth.gr/~varvogli/ Γραφείο: ΣΘΕ, 4 ος όροφος, γραφείο 3 Ώρες: 10.00-12.00 καθημερινά Βιβλίο: Ομότιτλο, εκδόσεις Πλανητάριο, 200 σελίδες Ημερολόγιο μαθήματος Μέθοδος διδασκαλίας:
Διαβάστε περισσότεραΟ θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ. Απόστολος Δοξιάδης
Ο θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ Απόστολος Δοξιάδης Περίληψη του βιβλίου Τι είναι τα Μαθηματικά; Ποια είναι η σχέση της «εικασίας» και του «θεωρήματος»; Ποιοι είναι οι πρώτοι αριθμοί; Christian
Διαβάστε περισσότεραΠαράδοξα στη Φιλοσοφία της Λογικής και των Μαθηματικών
Παράδοξα στη Φιλοσοφία της Λογικής και των Μαθηματικών Αριστείδης Αραγεώργης Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1. «Παράδοξο» και «λύση» παραδόξου
Διαβάστε περισσότερα4.2 Δραστηριότητα: Ολικά και τοπικά ακρότατα
4.2 Δραστηριότητα: Ολικά και τοπικά ακρότατα Θέμα της δραστηριότητας Η δραστηριότητα αυτή αφορά στην εισαγωγή των εννοιών του ολικού και του τοπικού ακροτάτου. Στόχοι της δραστηριότητας Μέσω αυτής της
Διαβάστε περισσότεραHY118-Διακριτά Μαθηματικά
HY118-Διακριτά Μαθηματικά Πέμπτη, 08/02/2018 Το υλικό των Αντώνης διαφανειών Α. Αργυρός έχει βασιστεί σε διαφάνειες του e-mail: Kees argyros@csd.uoc.gr van Deemter, από το University of Aberdeen 08-Feb-18
Διαβάστε περισσότεραΠροβλήματα, αλγόριθμοι, ψευδοκώδικας
Προβλήματα, αλγόριθμοι, ψευδοκώδικας October 11, 2011 Στο μάθημα Αλγοριθμική και Δομές Δεδομένων θα ασχοληθούμε με ένα μέρος της διαδικασίας επίλυσης υπολογιστικών προβλημάτων. Συγκεκριμένα θα δούμε τι
Διαβάστε περισσότεραΑλγόριθμοι για αυτόματα
Κεφάλαιο 8 Αλγόριθμοι για αυτόματα Κύρια βιβλιογραφική αναφορά για αυτό το Κεφάλαιο είναι η Hopcroft, Motwani, and Ullman 2007. 8.1 Πότε ένα DFA αναγνωρίζει κενή ή άπειρη γλώσσα Δοθέντος ενός DFA M καλούμαστε
Διαβάστε περισσότεραΗ ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
Η ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Γενικευμένη Γεωμετρία, που θα αναπτύξουμε στα παρακάτω κεφάλαια, είναι μία «Νέα Γεωμετρία», η οποία προέκυψε από την ανάγκη να γενικεύσει ορισμένα σημεία της Ευκλείδειας
Διαβάστε περισσότεραΜαθηματική Λογική και Απόδειξη
Μαθηματική Λογική και Απόδειξη Σύντομο ιστορικό σημείωμα: Η πρώτη απόδειξη στην ιστορία των μαθηματικών, αποδίδεται στο Θαλή το Μιλήσιο (~600 π.χ.). Ο Θαλής απέδειξε, ότι η διάμετρος διαιρεί τον κύκλο
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101)
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ (Φ101) 3η ενότητα: Θεμελιώδη ερωτήματα & κλάδοι της φιλοσοφίας Γιώργος Ζωγραφίδης Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής Άδειες Χρήσης Το παρόν
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ. Λογική. Ενότητα 1: Εισαγωγή. Δημήτρης Πλεξουσάκης Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Λογική Ενότητα 1: Εισαγωγή Δημήτρης Πλεξουσάκης Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται στην άδεια χρήσης Creative Commons
Διαβάστε περισσότερα