Ο διοικητικός ρόλος των Πρoϊσταμένων Νηπιαγωγείου: τα κενά στη νομοθεσία και στις επιμορφωτικές δράσεις

Transcript

1 Ο διοικητικός ρόλος των Πρoϊσταμένων Νηπιαγωγείου: τα κενά στη νομοθεσία και στις επιμορφωτικές δράσεις Θεοχαρίδη Αριάδνη, Νηπιαγωγός, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου Χριστόπουλος Κωνσταντίνος, Προϊστάμενος εκπαιδευτικών θεμάτων Διεύθυνσης Π.Ε. Νομού Αχαΐας, μεταπτυχιακός φοιτητής Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου Περίληψη Η διοίκηση μιας εκπαιδευτικής μονάδας συμβάλλει στην αποτελεσματικότητά της, τόσο στην παροχή μέσων που αφορούν την εκπαιδευτική διαδικασία, όσο και στην υλοποίηση των παιδαγωγικών στόχων. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο τομέας της Διοίκησης της Εκπαίδευσης υστερεί, είτε από έλλειψη επαρκούς επιμόρφωσης, είτε από ασαφή κριτήρια στην επιλογή των εκπαιδευτικών που στελεχώνουν σχολικές μονάδες. Οι Προϊστάμενοι Νηπιαγωγείων ειδικά αντιμετωπίζουν άνιση μεταχείριση, μιας και ο διοικητικός ρόλος και τα καθήκοντά τους μέχρι σήμερα παρουσιάζονται ελάχιστα στη σχετική νομοθεσία, όπως επίσης φαίνεται να απουσιάζουν και επιμορφωτικές δράσεις που να τους αφορούν από τους αρμόδιους φορείς. Summary The administration of an educational unit contributes to its effectiveness, both in providing instruments for the educational process and the implementation of educational objectives. Studies have shown that the area of administration of education is lagging behind, either from lack of adequate training or vague criteria in the selection of teachers employed in schools. The Heads of Kindergartens specific face unequal treatment and an administrative role and tasks so far shown little in the legislation also appears to be absent and training courses to them from their bodies. 61

2 Εισαγωγή Όλες οι εκπαιδευτικές μονάδες, δηλαδή οι οργανισμοί που παρέχουν διάφορες μορφές εκπαίδευσης, διοικούνται. Η διοίκηση ενός εκπαιδευτικού οργανισμού είναι «μια διαρκώς εξελισσόμενη και συνεχής διαδικασία συντονισμού διαφορετικών ανθρώπων (διευθυντών, προϊσταμένων, μαθητών, εκπαιδευτικών, βοηθητικού προσωπικού), δραστηριοτήτων, υπαρχόντων πόρων και μέσων για την αποτελεσματική παροχή εκπαίδευσης» (Κουτούζης, 2008 α, σελ.34). Με την ψήφιση του νέου Νόμου 3848/2010 «Περί αναβάθμισης του ρόλου του εκπαιδευτικού, καθιέρωση κανόνων αξιολόγησης και αξιοκρατίας στην εκπαίδευση και λοιπές διατάξεις» ορίζονται ως βασικά κριτήρια για την επιλογή στελεχών στα Νηπιαγωγεία η ύπαρξη σπουδών ή επιμορφώσεων στην Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης και η διοικητική εμπειρία. Παράλληλα όμως παρατηρείται ότι δεν υπάρχει ακόμα σαφής ορισμός των καθηκόντων των Προϊσταμένων αυτών. Μέχρι την ψήφιση του παραπάνω νόμου ίσχυε ως μόνο κριτήριο τα χρόνια υπηρεσίας για την επιλογή Προϊσταμένων Νηπιαγωγείων, με βάση το Νόμο 1566/85. Δηλαδή ο ανώτερος σε βαθμό εκπαιδευτικός καταλάμβανε την θέση Προϊσταμένου στα Νηπιαγωγεία. Επιπρόσθετα υπήρχε έλλειψη αναφοράς στα ακριβή διοικητικά καθήκοντα των Προϊσταμένων Νηπιαγωγείων. Στην παρούσα εργασία θα γίνει μια προσπάθεια προσέγγισης της έννοιας της διοίκησης στις εκπαιδευτικές μονάδες με έμφαση στα Νηπιαγωγεία αλλά και να παρουσιαστούν οι ελλείψεις σε επιμορφωτικές δράσεις που αφορούν τους Προϊσταμένους Νηπιαγωγείων, όπως έχουν καταγραφεί σε έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί. Αρχικά θα προσπαθήσουμε να αποσαφηνιστούν οι έννοιες «Νηπιαγωγείο» και «Διοίκηση στην Εκπαίδευση» καθώς και η έννοια της «διοικητικής επάρκειας» μέσα από τη σχετική βιβλιογραφία, μιας και είναι καθοριστικής σημασίας για την δημιουργία ικανών στελεχών. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στο θέμα της επιμόρφωσης των Προϊσταμένων Νηπιαγωγείου και θα καταλήξουμε με κάποια συμπεράσματα και προτάσεις. 1. Η Διοίκηση στα Νηπιαγωγεία και ο διοικητικός ρόλος των Προϊσταμένων τους 1.1. Νηπιαγωγεία Σύμφωνα με το Π.Δ. 200/198 τα νηπιαγωγεία αποτελούν αυτόνομες μονάδες, από διοικητική άποψη, έχουν δική τους περιφέρεια από την οποία εγγράφονται τα νήπια που θα φοιτήσουν, δικό τους αρχείο, πρόγραμμα εργασίας, σύλλογο διδασκόντων και δική τους διεύθυνση. Διακρίνονται σε μονοθέσια και διθέσια, ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών. Σε περίπτωση πυκνοκατοικημένων περιοχών, μπορούν να λειτουργήσουν και νηπιαγωγεία με τρία τμήματα (τριθέσια) και άνω. 62

3 1.2. Η Διοίκηση στην Εκπαίδευση Η έννοια της Διοίκησης είναι ευρύτατη και έχουν δοθεί σε αυτήν πολλοί ορισμοί. Ετυμολογικά ο όρος «διοίκηση» προέρχεται από το ρήμα διοικώ που σημαίνει μεριμνώ για την ολοκλήρωση ενός έργου. Ο Σαΐτης (2005) ορίζει την διοίκηση (management) ως «τη μεθοδική προσπάθεια προγραμματισμού οργάνωσης, διεύθυνσης και ελέγχου δραστηριοτήτων για την επιτυχία δεδομένων σκοπών». Όντως, η Εκπαιδευτική Μονάδα ως οργανισμός έχει την ευθύνη του Προγραμματισμού, της Διοίκησης, του Απολογισμού και της Λογοδοσίας, καθώς επίσης τη Διαχείριση των Οικονομικών ( Μαυρογιώργος 2008 α ). Η σχολική διοίκηση μπορεί να οριστεί ως η διαδικασία του να εργάζεται ο διευθυντής με άλλους και μέσα από άλλους, ώστε να επιτύχει τους στόχους που θέτει το σχολείο του όσο το δυνατό αποτελεσματικότερα. Η διοίκηση της εκπαίδευσης του 20ου αιώνα εφαρμόζει θεωρίες και πρακτικές της οργανωτικής επιστήμης, όπως η ιεραρχία της εξουσίας, η ισόρροπη κατανομή εξουσίας και ευθύνης, η συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη λήψη των αποφάσεων (Σαΐτης Χ., 2002: 24). Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η διοικητική λειτουργία στο χώρο της εκπαίδευσης είναι μια βοηθητική λειτουργία με την έννοια ότι αξιοποιώντας τους διαθέσιμους υλικούς και ανθρώπινους πόρους μέσω του προγραμματισμού, της οργάνωσης, της διεύθυνσης και του ελέγχου, εξασφαλίζει την ύπαρξη των παραγωγικών λειτουργιών του σχολείου. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (Ν.1566/1985, άρθρο 11) περί δομής και λειτουργίας της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης η διοίκηση των σχολικών μονάδων ασκείται από τον διευθυντή, τον υποδιευθυντή και το σύλλογο διδασκόντων. Σε ό, τι αφορά το θεσμό του διευθυντή σχολείου, στο άρθρο 11 του Ν. 1566/1985 (ΦΕΚ 167,τ.Α ) ορίζεται ότι «ο διευθυντής του σχολείου είναι ιδίως υπεύθυνος για την ομαλή λειτουργία του σχολείου, το συντονισμό της σχολικής ζωής, την τήρηση των νόμων, των εγκυκλίων και των υπηρεσιακών εντολών και την εφαρμογή αποφάσεων του συλλόγου διδασκόντων. Μετέχει επίσης, στην αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών και συνεργάζεται με τους σχολικούς συμβούλους..». Με την υπ' αριθμ. Φ /324/105657/Δ1/ Υπουργική απόφαση ορίζονται και αναλυτικά τα καθήκοντα του υποδιευθυντή και του συλλόγου διδασκόντων. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο υποδιευθυντής σχολικής μονάδας είναι υπεύθυνος για την αρχειοθέτηση των εγγράφων και τη διεκπεραίωση της υπηρεσιακής αλληλογραφίας του σχολείου. Επίσης τηρεί το βιβλίο υλικού του σχολείου και φροντίζει για την παραλαβή και καλή λειτουργία των εποπτικών μέσων διδασκαλίας και των ειδών εξοπλισμού του σχολείου και είναι υπεύθυνος για την οργάνωση των μαθητικών εκδηλώσεων και μαθητικών εκλογών. Διαπιστώνουμε από τα παραπάνω ότι στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο γίνεται εκτενής αναφορά των διοικητικών καθηκόντων του διευθυντή, ενώ δεν 63

4 περιγράφονται ειδικά τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες των Προϊσταμένων των Νηπιαγωγείων. Στην πράξη, οι Προϊστάμενοι των Νηπιαγωγείων είναι υπεύθυνοι-πέρα από το διδακτικό τους έργο- για : Την ομαλή λειτουργία του σχολείου Το συντονισμό της σχολικής ζωής Την τήρηση των νόμων, των εγκυκλίων και των υπηρεσιακών εντολών Την τήρηση, θεώρηση και κλείσιμο βιβλίων (Βιβλίο Μητρώου, Πρωτόκολλο Αλληλογραφίας, Βιβλίο Πράξεων διδακτικού προσωπικού, Ημερολόγιο Λειτουργίας κ.λπ.), ( Π.Δ.200/98) Την τήρηση του Ταμείου της Σχολικής επιτροπής της σχολικής μονάδας Τον οικονομικό απολογισμό (έσοδα-έξοδα) της Σχολικής Επιτροπής.(Ν. 1566/85,άρθρο 52). Είναι φανερό ότι τα διοικητικά καθήκοντα των Προϊσταμένων Νηπιαγωγείων είναι σχεδόν τα ίδια με των Διευθυντών και Υποδιευθυντών Δημοτικών σχολείων και μάλιστα με σαφώς λιγότερο ανθρώπινο δυναμικό, άρα αδυναμία καταμερισμού των αρμοδιοτήτων. Αναλύοντας το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο σε συνδυασμό με το προγενέστερο, παρατηρείται ότι απουσιάζει η ακριβής περιγραφή της θέσης εργασίας των Προϊσταμένων Νηπιαγωγείου, και του περιεχομένου δραστηριοτήτων. Ο Σαΐτης (2008) τονίζει ότι η έλλειψη της μεθόδου αυτής, της περιγραφής και προδιαγραφής των θέσεων εργασίας των διευθυντικών στελεχών, περιορίζει τη δυνατότητα προσδιορισμού και αξιολόγησης των θέσεων και των προσόντων που απαιτούνται για την πλήρωσή τους. Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να ισχυριστεί ότι λόγω του μικρότερου αριθμού εκπαιδευτικών σε αυτές τις σχολικές μονάδες, υπάρχουν και περιορισμένες διοικητικές λειτουργίες. Το γεγονός ότι ο συντονισμός του ανθρώπινου δυναμικού είτε απουσιάζει (στην περίπτωση μονοθέσιων νηπιαγωγείων), είτε θεωρητικά είναι πιο «εύκολος» λόγω μικρού αριθμού εκπαιδευτικών, δεν σημαίνει ότι δεν είναι αναγκαίος ο προγραμματισμός και η οργάνωση της σχολικής μονάδας. Επιπλέον ο ρόλος των Προϊσταμένων στους συγκεκριμένους τύπους σχολείων είναι διπλός και πολλές φορές αντιφατικός. Από τη μια πλευρά είναι διορισμένοι προϊστάμενοι που ενεργούν για λογαριασμό των ανωτέρων τους στην κεντρική διοίκηση. Από την άλλη πλευρά διδάσκουν τους μαθητές και φροντίζουν για την υλοποίηση των παιδαγωγικών στόχων. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι στην εκπαιδευτική διοίκηση των Σχολικών μονάδων απαιτείται πλέον πολύπλευρη επιστημονική επιμόρφωση και οπωσδήποτε είναι απαραίτητη η διοικητική επάρκεια των εκπαιδευτικών. 64

5 1.3. Η Διοικητική επάρκεια Ο Σαΐτης (2008) αναφέρει ότι οι διευθυντές, για να είναι διοικητικά επαρκείς και να ανταποκρίνονται με επιτυχία στο έργο τους, χρειάζεται να έχουν ή να αποκτήσουν: Την επαγγελματική ικανότητα (τεχνικές δεξιότητες). Ο διευθυντής πρέπει να είναι ικανός να φέρει σε πέρας το έργο που έχει αναλάβει η ομάδα και ως προς το τεχνικό μέρος και ως προς το συντονισμό των ενεργειών των μελών της. Η ικανότητα αυτή που πρέπει να έχει ένα διοικητικό στέλεχος προκύπτει από την άρτια επιστημονική του κατάρτιση και τη διοικητική πείρα που διαθέτει. Την ικανότητα του συνεργάζεσθαι (ανθρώπινες δεξιότητες). Ο διευθυντής σε κάθε επίπεδο διοίκησης πρέπει να μπορεί να αναπτύσσει σωστές διαπροσωπικές σχέσεις με τους ανωτέρους, τους συναδέλφους, και τους υφισταμένους του, προκειμένου να συνεργάζεται μαζί τους χωρίς ένταση και συγκρούσεις. Να ακούει τις απόψεις τους, να εξετάζει τα πράγματα και από την δική τους οπτική γωνία, να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες τους. Για να το πετύχει αυτό πρέπει να γνωρίζει την ψυχολογία που τα άτομα έχουν ως προσωπικότητες. Την αντιληπτική ικανότητα (κριτικές δεξιότητες). Με βάση την ικανότητα αυτή ένας διευθυντής βλέπει το σύστημα συνολικά και διαπιστώνει τα αδύνατα σημεία του, ώστε να επεμβαίνει βελτιωτικά. Το διοικητικό στέλεχος που κατέχει αυτή την ικανότητα αντιλαμβάνεται την πολυπλοκότητα και αλληλεξάρτηση των μερών της οργάνωσης, αναλύει τις δυσλειτουργίες της, παίρνει αποφάσεις και μεθοδεύει την εξεύρεση λύσεων. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους Γεωργογιάννη, Λάγιο, Κουνέλη (2005), ως διοικητική επάρκεια ορίζεται η κατάρτιση των εκπαιδευτικών στο θεωρητικό, τον επιστημονικό και τον ερευνητικό τομέα της διοίκησης της εκπαίδευσης. Η διοικητική επάρκεια μπορεί να επιτευχθεί, αν στα παιδαγωγικά τμήματα διδάσκονται τα παρακάτω γνωστικά αντικείμενα: Διοίκηση της εκπαίδευσης Οργάνωση και διοίκηση σχολικών μονάδων Οικονομία της εκπαίδευσης, με έμφαση στην οικονομική διαχείριση της σχολικής μονάδας Οργανωτική ψυχολογία, με έμφαση τη σχολική μονάδα και τη σχολική τάξη Νομικό και θεσμικό πλαίσιο της εκπαίδευσης, με έμφαση στη σχολική μονάδα Διαχείριση της σχολικής τάξης και μαθησιακές δυσκολίες Συμβουλευτική, με έμφαση στη διοίκηση και τα προβλήματα της σχολικής μονάδας. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας των παραπάνω, κανένα από τα τμήματα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και τα διδασκαλεία δεν περιλαμβάνουν όλα τα γνωστικά αντικείμενα που απαιτούνται, για να θεωρηθεί ένας εκπαιδευτικός, που αναλαμβάνει το ρόλο του διευθυντή μιας σχολικής μονάδας, διοικητικά επαρκής. Επιπλέον σχεδόν κανένα από τα γνωστικά αντικείμενα που 65

6 προσφέρονται δεν επικεντρώνεται στη σχολική μονάδα, οπότε δίνεται η εντύπωση ότι τα γνωστικά αντικείμενα αναφέρονται σε ανώτερο επιστημονικό επίπεδο και όχι στη διοικητική εφαρμογή. (Γεωργογιάννης, Λάγιος, Κουνέλη, 2005) Στα παραπάνω έρχεται να συμφωνήσει και η ανάλυση των περιεχομένων των ισχυόντων εγχειρίδιων της εκπαιδευτικής διοίκησης για τα προπτυχιακά προγράμματα που έχει πραγματοποιήσει η Ρέππα (2007). Τα συγκεκριμένα εγχειρίδια περιλαμβάνουν διάφορες θεωρίες που έχουν διατυπωθεί ως προς την εκπαιδευτική διοίκηση και τη λειτουργία του σχολείου ως κοινωνικού συστήματος, υστερούν όμως σε ζητήματα που σχετίζονται με τη διαχείριση και τη διοίκηση μιας σχολικής μονάδας στην πράξη. 2.Το θέμα της επιμόρφωσης διευθυντικών στελεχών στο χώρο της Προσχολικής Εκπαίδευσης Σύμφωνα με την βιβλιογραφία και τα πορίσματα προγενέστερων ερευνών οι Προϊστάμενοι Νηπιαγωγείων δεν έχουν την ευκαιρία να προετοιμαστούν κατάλληλα για το νέο τους έργο και ούτε έχουν την δυνατότητα παρακολούθησης επιμορφωτικών δράσεων κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Τα προγράμματα που ασχολούνται με την εκπαιδευτική διοίκηση συνήθως υστερούν στη σύνδεση θεωρίας με πράξη. Σε έρευνα που έκανε ο Χ. Σαΐτης (1997) διατύπωσε μεταξύ άλλων ότι οι Διευθυντές δεν έχουν πλήρη ενημέρωση σε ζητήματα και θέματα οργάνωσης και διοίκησης και ασχολούνται περισσότερο με την εποπτεία του Νηπιαγωγείου, το διδακτικό έργο τους, την αλληλογραφία και όχι με την επικοινωνία με τους γονείς, άλλους συναδέλφους, με διαφόρους φορείς, με θέματα υγείας, με δημόσιες σχέσεις με τη σχολική επιτροπή. Σε έρευνα της Φ. Αζναουρίδου (2006) διαπιστώθηκε ότι οι Διευθυντές της Προσχολικής Εκπαίδευσης δεν είναι επαρκώς καταρτισμένοι επιστημονικά σχετικά με το διοικητικό τους έργο, ώστε να εφαρμόζονται οι αρχές της Διοίκησης, προκειμένου να συγκροτούνται ομάδες εργασίας με σκοπό την υλοποίηση διδακτικών στόχων που θέτονται στη φάση του σχεδιασμού - προγραμματισμού. Οι περισσότεροι Προϊστάμενοι Νηπιαγωγείων βασίζονται στις εμπειρικές τους γνώσεις για το διοικητικό τους έργο, το οποίο δεν τους βοηθά να λειτουργούν αποτελεσματικά κάποιες φορές. Η νέα νομοθεσία για τα κριτήρια επιλογής των προϊσταμένων νηπιαγωγείων θέτει ως βασικό κριτήριο την ύπαρξη σπουδών ή επιμορφώσεων στην οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης.(ν.3848/2010, άρθρο15).τονίζεται έτσι η σπουδαιότητα της ύπαρξης διοικητικής επάρκειας αυτών που καταλαμβάνουν αυτές τις θέσεις. Χρειάζεται, λοιπόν, να καταγραφούν οι επιμορφωτικές ανάγκες των στελεχών αυτών, προκειμένου να αποδοθεί η 66

7 πρέπουσα σημασία στον πολυδιάστατο ρόλο τους και να υπάρξουν σχετικές επιμορφωτικές δράσεις από τους αρμόδιους φορείς. Τα τελευταία χρόνια βέβαια παρατηρείται μία προσπάθεια σε επίπεδο οργάνωσης σπουδών να εισαχθούν κάποια μαθήματα τόσο σε προπτυχιακό επίπεδο, όσο και στα προγράμματα μετεκπαίδευσης εκπαιδευτικών (Διδασκαλείο), καθώς και σε διάφορα μεταπτυχιακά προγράμματα. Πρέπει όμως να τονιστεί εδώ η ιδιαιτερότητα της επιλογής Προϊσταμένων Νηπιαγωγείων. Δεν προκηρύσσονται θέσεις, όπως γίνεται στην περίπτωση των Διευθυντών Δημοτικών σχολείων, ούτε ορίζεται συγκεκριμένη θητεία γι αυτούς, οπότε κρίνεται αναγκαίο να υπάρξουν και υποστηρικτικές επιμορφωτικές δράσεις στους ήδη υπάρχοντες Προϊσταμένους προκειμένου να μπορέσουν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στο διοικητικό τους έργο. 3. Συμπεράσματα-Προτάσεις Από την ανάλυση που προηγήθηκε, γίνεται σαφές ότι ο θεσμός του Προϊσταμένου Νηπιαγωγείου πάσχει, αφού η μέχρι σήμερα έμφαση στην αρχή της αρχαιότητας εμπόδισε ικανούς εκπαιδευτικούς για την εκδήλωση ενδιαφέροντος με σκοπό την ανάληψη καθηκόντων Προϊσταμένου. Επιπρόσθετα, η έλλειψη προγραμματισμού ανάπτυξης στελεχών στην εκπαίδευση οδηγεί στην κατάληψη θέσεων από άτομα που δεν διαθέτουν τις απαραίτητες διοικητικές γνώσεις και ικανότητες. Εντοπίζοντας το πρόβλημα αυτό θεωρούμε ότι η εκπαίδευση και επιμόρφωση ηγετικών στελεχών στην εκπαίδευση, θεωρητική και πρακτική και με έμφαση στην διοίκηση του Νηπιαγωγείου, είναι αναγκαία. Θα πρέπει να υπάρξουν ξεχωριστά προγράμματα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης για κάθε επίπεδο διοίκησης της εκπαίδευσης. Επιπλέον στους ήδη υπηρετούντες Προϊσταμένους Νηπιαγωγείου θα πρέπει να παρέχονται ειδικές συμπληρωματικές γνώσεις, για να ανταποκριθούν καλύτερα στα καθήκοντά τους. Βιβλιογραφία Αζναουρίδου, Φ. (2006). Η Συμβολή του Διευθυντή στην ανάπτυξη Εκπαιδευτικού Οργανισμού Προσχολικής Εκπαίδευσης. Αδημοσίευτη μεταπτυχιακή διατριβή, ΕΑΠ. Αθανασούλα-Ρέππα, Α.(2005).Η διοικητική επιστήμη στα προγράμματα σπουδών των «καθηγητικών»σχολών και των παιδαγωγικών τμημάτων. Ανακτήθηκε 16 Νοεμβρίου 2010 από: posals/athanasoula_reppa_anastasia.pdf Γεωργογιάννης, Π.,Λάγιος, Β., Κουνέλη, Β.(2005).Διοικητική επάρκεια και ετοιμότητα των διευθυντών σχολικών μονάδων. Άρθρο που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο για τη Διοίκηση Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης του Π.Τ.Δ.Ε. Πατρών, 2-4 Δεκεμβρίου

8 Ανακτήθηκε 18 Νοεμβρίου 2010, από: ios.php Κουτούζης, Γ.(2008) Η Εκπαιδευτική μονάδα ως οργανισμός. Στο: Αθανασούλα-Ρέππα Α., Δακοπούλου, Μ., Κουτούζης, Γ., Μαυρογιώργος & Δ.Χαλκιώτης, Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων: Εκπαιδευτική Διοίκηση και Πολιτική.Τόμος Α (σελ.27-49). Πάτρα: ΕΑΠ Μαυρογιώργος,Γ.(2008 α ).Η Εκπαιδευτική Μονάδα ως Φορέας Διαμόρφωσης και Άσκησης Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Στο: Αθανασούλα-Ρέππα Α., Δακοπούλου, Μ., Κουτούζης, Γ., Μαυρογιώργος & Δ.Χαλκιώτης, Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων: Εκπαιδευτική Διοίκηση και Πολιτική.Τόμος Α (σελ ). Πάτρα:ΕΑΠ Σαΐτης, Χ., (2000), Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης. Αθήνα: Θεωρία και Πράξη Σαΐτης, Χ.(2002) Ο διευθυντής στο σύγχρονο σχολείο. Αθήνα: Αυτοέκδοση Σαΐτης,Χ.(2005).Οργάνωση και λειτουργία των Σχολικών Μονάδων. Αθήνα: Αυτοέκδοση Σαΐτης, Χ.(2008)Ο διευθυντής στο δημόσιο σχολείο. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.. Νόμοι-Υπουργικές Αποφάσεις Νόμος 1566/1985(ΦΕΚ 167,τ. Ά) «Δομή και λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Άλλες Διατάξεις». Υπουργική απόφασηφ.353.1/324/105657/δ1/ , (ΦΕΚ 1340/ , τ.β ), «Καθορισμός ειδικότερων καθηκόντων, αρμοδιοτήτων των Προϊσταμένων των περιφερειακών υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, των Διευθυντών και Υποδιευθυντών των Σχολικών Μονάδων και ΣΕΚ και των Συλλόγων Διδασκόντων». Νόμος 3848/2010(ΦΕΚ 71,τ. Ά) «Αναβάθμιση του ρόλου του εκπαιδευτικού - καθιέρωση κανόνων αξιολόγησης και αξιοκρατίας στην εκπαίδευση και λοιπές διατάξεις». 68