شماره 31 بهار و تابستان 92 No.31 Spring & Summer

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "شماره 31 بهار و تابستان 92 No.31 Spring & Summer"

Transcript

1 زمان دريافت مقاله: 1390/9/20 زمان پذيرش نهايي: 1391/6/30 رتبه بندی حوزه های مختلف ریسک زیست محیطی و سالمت انسان در فناوری نانو با استفاده از روش Topsis و AHP در محیط فازی محمد جوانمردی- دانشجوي دكتري رشته مهندسي صنايع دانشگاه مالك اشتر تهران ايران. پردیس علیزاده- دانشجوی مدیریت صنعتي دانشگاه آزاد اسالمي نجف آباد اصفهان ايران. عبدالعزیز راد درویش- مشاور رئیس سازمان شهرداری ها و دهیاری های كشور تهران ايران. سمانه كشایي- كارشناسي ارشد مدیریت صنعتي دانشگاه یزد يزد ايران. چکیده فناوری نانو را منشا تحوالت فناورانه و انقالب صنعتی آینده می دانند و بسیاری از کشورها اقدام به توانمندسازی خود در رویارویی با این فناوری نموده اند. این فناوری در مراحل اولیه رشد خود است و انجام پیش بینی های دقیق در خصوص روند توسعه و ابعاد آن امکان پذیر نیست. سیاست گذاری گسترش فناوری های نوین بویژه علوم مرتبط با نانو مستلزم بررسی ابعاد و جوانب مختلف عملکردی اقدامات پژوهشی می باشد. یکی از منابع عملکردی تولید علم قلمرو آثار زیست محیطی آنهاست.باتوجهبه اهمیت اینموضوع ارزیابیخطرات زیستمحیطی در همان مرحله ی اولیه ی تولید علم و تولید ایده می تواند تاثیرات چشم گیری بر پیشگیریازگسترشآسیبزیستمحیطیوتاثیراتپیشبرندهایبرتوسعهپایدار علم داشتهباشد. در اینتحقیقسعیشده استکه ابتداحوزههایتحقیقاتیعلم نانو از حیث خطرپذیری زیست محیطی با نظر خبرگان و تکنیکAHP اولویت بندی شود. سپس طبقات مختلف ریسک با توجه به اوزان بدست آمده برای هر یک از حوزه های تحقیقاتی و میزان ریسکی که در هر طبقه از ریسک ایجاد می کنند و با استفاده از روشTOPSIS فازی رتبه بندی می گردند. با توجه به اینکه این پژوهش نتیجه انجام یک پایان نامه کارشناسی ارشد می باشد لذا طریقه ی استخراج عوامل با استفاده از ادبیات تحقیق در پژوهش به تفصیل آورده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که بیشترین خطرات در حوزه ی فناوری نانو در مراحل اولیه تولید ایده مربوط به خطر سرطانزایی مواد می باشد. پس از آن مواد حساسیت زایپوستیوخطرناکبرای محیطهای آبزیسالمتانسانو محیط زیست را تهدید می کند و کمترین تاثیر مربوط به مواد جهش زای ژنتیکی است. محاسباتانجامشدهجهتافزایشدقتدرمحیطفازیبه روشمحاسباتفازی و محاسبات غیر فازی انجام شده است که نتایج بدست آمده در رتبه بندی بسیار بهیکدیگرنزديكمیباشند. واژگانكليدي:تاپسیس نانوتکنولوژی ریسکزیستمحیطی تجزیهتحلیل سلسلهمراتبی محیطفازی. A Hybrid Approach Using Fuzzy AHP to Determine the Relative Weights of Risk Creation Ingredient and Fuzzy Topsis to Rank the Risk Various Precinct of Nanotechnology Science Nanotechnology is the origin of technological developments and considers the next industrial revolution, and many countries in attempting to meet their empowerment have the technology. This technology is in early stages of their growth and does detailed predictions about the development process and its dimensions is not possible. Policy development of new technology, especially nano-related science, involves various aspects and dimensions of performance measures are research. Functional source of knowledge production, the environmental effects of their territory. Considering the importance of this issue, assessment of environmental risks in the initial stage of production of knowledge and ideas can produce beneficial effects on preventing the spread of environmental damage and the impact of a promoter of sustainable development is knowledge. The study has tried the effect of each of the environmental risk factors using fuzzy AHP are given. Then, according to the weights obtained for each factor using fuzzy TOPSIS risk levels created in the desired areas are ranked. Considering that the study results do a master s thesis is so way using factors extracted from literature research study are presented in detail. The results showed that nano-particles and nano-fibers, the greatest impact on various areas of risk and Fullerenes are having the least risk to the environment can result. Also according to the results that can be downloaded from the influence of factors causing cancer and in contact with sensitive skin and are the least effect on these factors are genetic. Performed calculations to increase accuracy in fuzzy environment using nonfuzzy computing and fuzzy computing has been done results in the ranking are very close to each other. Keyword: TOPSIS, nanotechnology, Environment existence risk, Analytic Hierarchy Process, Fuzzy environment.

2 1 -مقدمه در قرن حاضر انقالب صنعتي جدیدي در جريان است که در مدتی کوتاه کاربردهای بسیار گسترده ای در صنایع الکترونیک پزشکی دارویی کاالهای مصرفی و غيره پیدا کرده است. فناوری نانو علم دستکاری مواد در مقیاس بحرانی نانو متر است. این کار بیشتر از یک رویکرد مهندسی پیروی می کند تا یک رویکرد علمی اگر چه پایه و اساس آن را علوم بیولوژی فیزیک شیمی و علم مواد تشکیل داده و امیدوار است که این علوم را به صورت چشمگیری تغییر دهد. اریک دلکسر نانو تکنولوژی را ماشین خلق و آفرینش می نامند چرا که این تکنولوژی با دستکاری اتم ها و مولکول ها در مقیاس زیر 100 نانومتر به ساختارهایی با ویژگی های اتمی فیزیکی و شیمیایی خاص و متفاوت از مواد دست می یابد. شاید جرقه های ورود به این 1 دانش در سخنرانی سال 1959 ریچارد فیمن فیزیکدان موسسه تکنولوژی کالیفرنیا نهفته باشد که با جمله ی معروف فضا های زیادی در یک نقطه وجود دارد 2 مفهوم نانو تکنولوژی را پیشنهاد کرد.)Glenn,2006( اما خواص بسیار جدید ناشی از دستکاری اتم ها در این مقیاس سواالت متعددی را از قبیل ساخت مصرف و سالمت و محیط زیست به ذهن ایجاد می کند. اگر مواد نانویی مهندسی شده خواص فیزیکی متفاوتی از جسم مانند خود در مقیاس عادی دارند آیا ممکن است خطرات جدید تری برای انسان و محیط زیست آن در مراحل ساخت استفاده و دفع آن داشته باشند با وجود گذشت بیش از ده سال از ورود اولین محصوالت نانویی به بازار و استفاده رو به افزایش این تکنولوژی در پزشکی دارو سازی صنایع الکترونیک و غيره اطالعات بسیار کمی در مورد جوانب خطرآفرین آن برای سالمت ایمنی صنعتی و محیط زیست در دست است ( Fair-.)brother, 2007 شاید زمانیکه این محصوالت برای ورود به بازار تولید می شدند کمتر کسی متوجه خطرات بالقوه ی آن برای سالمت انسان و محیط زیست بود حال آنکه مطالعاتی که روی واکنش های بیولوژیکی برخی از مواد نانو انجام شد نشان داد که عموم ذرات نانو با شکستن الیه ها و شکل انواع اکسیژن های واکنش پذیر بر روی ارگانیسم های زنده تاثیر می گذارند ( Fair- )brother, 2007 همچنین می تواند از طریق تنفس بلع و پوست به بدن انسان وارد شده و وارد خون شود. با این حال اگر چه تحقیقاتی سم شناسی نانو مواد هنوز دوران طفولیت خود را طی می کنند و هیچ رویه ی استانداردی برای پارامترهای سنجش در آزمایشات وجود ندارد )2007 )Friedrichs, ولی شواهد آزمایشاتی فراوانی در این باره نگرانی های گسترده-ای را بر انگیخته است. به طوریکه در سال های اخیر دولت ها از موسسات دولتی و غیر دولتی صنعتی و غیر صنعتی خواسته اند تا موضوع سالمت و ایمنی زیست محیطی نانو را بررسی و خطر آفرینی آن را به حداقل برسانند. دپارتمان محیط زیست کانادا و دیگر کشورها تحقیقاتی اولیه را برای پاسخ به این سوال انجام داده اند که چه خصوصیات و ویژگی هایی اگر در یک نانو ذره وجود داشته باشد ممکن است برای سالمت انسان محیط زیست و گیرنده های زیست محیطی ایجاد خطر نماید. این گونه تحقیقات در حال حاضر و همین طور از دیدگاه جامعه در اولویت تحقیقات ریسک زیست محیطی نانو قرار دارد. )2007.)Fairbrother, با توجه به اهمیت این موضوع و گسترش تمایل محققین علوم مختلف در ایران به پژوهش و تولید ایده در حوزه ی فناوری نانو تحقیق حاضر به بررسی وضعیت و پیش بینی ریسک اقدامات پژوهشی در این 1. R. Feynman 2. There s Plenty of Room at the Bottom 336

3 337 حوزه پرداخته است تا شاید گام نخستی باشد در ادامه ی مطالعات مربوط ریسک و شناخت جوانب خطرزایی مواد نانو که عالوه بر پیشگیری از گسترش آسیب های سالمت انسان و محیط زیست تاثیرات پیشبرنده ای بر توسعه ی پایدار این تکنولوژی جدید خواهد داشت. تصمیم گیری چند معیاره یکی از حوزه های تحقیق در عملیات و علوم مدیریت بوده که در طول دهه اخیر با توجه به نیازمندی های کاربردی گوناگون به سرعت توسعه یافته است. با کمک کامپیوترها تکنیک های تصمیم گیری در تمام حوزه های فرآیند تصمیم گیری بسیار قابل قبول گردیده اند. به طور خاص در چند سال اخیر استفاده از کامپیوتر بسیار افزایش یافته است بنابراین کاربرد روش های تصمیم گیری چند معیاره برای استفاده کنندگان با توجه به پیچیدگیهای ریاضی در اجرا بسیار آسان گردیده است. تصمیم گیری رویه ای برای پیدا کردن بهترین گزینه از میان مجموعه ای از گزینه های موجود است. زمانی که در مسایل تصمیم گیری چندین معیار در نظر گرفته شود مسایل تصمیم گیری چند معیاره )MCDM( نامیده می شود) 2003.)wang et al با وجود كاربرد بسيار گسترده و موفق AHP در بسياري مسايل تصميم گيري هميشه يك انتقاد بر آن وارد است و آن ناتواني روش در مديريت عدم قطعيت ناشي از انتساب اعداد صحيح به درك تصميم گيران است.)deng,1999( راهكار طبيعي مقابله با قضاوت ها يا تصميم هاي غيرقطعي استفاده از مجموعه هاي فازي يا اعداد فازي در بيان نسبت هاي مقايسه است. در اين پژوهش چارچوب ارايه شده براي تحليل و ارزيابي ریسک تحقیقات نانو شامل چندين مرحله است که در بخشی از آن جهت تعیین وزن معیارها از روش AHP فازی استفاده شده است. تکنیک TOPSIS یکی از تکنیک های معروف برای MCDM کالسیک است که اولین بار توسط Hwang و همکارش معرفی گردید. منطق اصولی TOPSIS تعریف جواب ایده آل و ضد ایده آل می باشد. جواب ایده آل جوابی است که معیارهای سود را ماکزیمم و معیارهای هزینه را مینیمم می کند. به طور خالصه جواب ایده آل شامل تمام بهترین مقادیر معیارهای در دسترس می باشد در حالی که جواب ضد ایده آل ترکیبی از بدترین مقادیر معیارهای در دسترس می باشد. بنابراین گزینه بهینه گزینه ای است که کوتاهترین فاصله از جواب ایده آل و بیشترین فاصله را از جواب ضد ایده آل داشته باشد. نظر به اینکه TOPSIS روشی معروف برای مسائل MCDM کالسیک می باشد خیلی از محققان از آن برای حل مسائل FM- CDM استفاده می کنند عده ای از محققان نرخ ها و اوزان فازی را به مقادیر قطعی فازی زدایی نموده اند )2002.)Yen et al در حالی که فازی زدایی باعث از دست دادن مقداری از اطالعات می گردد. دیگران چون Chen,Liang,Raj, Kumar فرض نموده اند که می بایست Raj et( در محیط فازی تعمیم یابد TOPSIS.)al 1999,Chen et al 1992 بايوكوزكان در سال 2007 با استفاده از AHP و TOPSIS فازی به تعیین استراتژی و زیر معیارهای انتخاب بهترین شریک برای سازمان و تعیین بهترین شاخص ها و انتخاب بهترین گزینه پرداختند. در سال 2008 مساله برنامه ریزی غیر خطی با مقیاس های چند هدفه با استفاده از ساختار بلوک زاویه ای برای تعیین اولویت سفارش دهی مورد استفاده قرار دادند. در سال Wnge et al 2007 از Topsis فازی برای کمک به آکادمی نیروی هوایی تایوان در تعیین بهترین روش آموزش نیروی هوایی در محیط فازی استفاده کردند.»لي«در سال 2007 برای توسعه نرخ سازگاری از یک روش برای تصمیم گیری چند

4 شاخصه در محیط فازی که یکی از بهترین بخش های تصمیم گیری است استفاده نمود. Aman Topsis در سال 2007 با استفاده از et al سلسه مراتبی فازی مدلی را برای ارزیابی چند معیاره صنعت رباتیک پیشنهاد نمودند. مارتین و همکاران در سال 2007 یک رویکرد Topsis فازی را برای ارزیابی پویایی کیفیت خدمات سه هتل در ایسلند ارائه نمودند. ونگ و همکاران در سال 2006 روش TOPSISفازی براساس سطح و رو ش های حل برنامه ریزی خطی ارائه کردند. چن و ديگران در سال 2006 رویکرد Topsis فازی را جهت انتخاب تامین کننده در زنجیره تامین مورد استفاده قرارداده است. با توجه به مطالب ارائه شده در این پژوهش ابتدا با استفاده از ماتریس مقایسات زوجی عوامل ایجاد کننده ریسک را در علم نانو وزن دهی نموده و میزان تاثیر هر یک را معین می نماییم. سپس با استفاده از روش TOPSIS حوزه های ریسک مختلف را در علم نانو رتبه بندی می نماییم. با توجه به ویژگی هایی که بیان شد جهت افزایش دقت نتایج محاسبات در محیط فازی انجام شده است. الزم به توضیح است که عوامل ایجاد کننده ریسک و همچنین حوزه های مختلف با مطالعه ادبیات تحقیق و روش داده کاوی شناسایی شده اند که جزئیات آن در ادامه آورده شده است. 2- روش تحقیق انتخاب روش تحقيق بستگي به اهداف و ماهيت موضوع پژوهش و امكانات اجرايي آن دارد. بنابراين هنگامي مي توان درمورد روش تحقيق تصميم گرفت كه ماهيت موضوع پژوهش و همچنين اهداف و وسعت آن مشخص باشد. در بسياري از مواقع در پژوهش از روش تحقيق تركيبي استفاده مي گردد.«ميلر»معتقد است كه جهت گيري هاي طرح تحقيق را در سه زمينه مي توان تفكيك كرد كه عبارت اند از: بنيادي كاربردي و ارزشيابي. ماهيت موضوع در تحقيق اين است كه محقق در پي بررسي پيامدهاي تدابير رفع مسائل اجتماعي يا پيامدهاي اقدامات رايج است و هدف تحقيق نيز فراهم آوردن بررسي اجتماعي دقيقي از پيامد برنامه اي است كه براي مسئله اي اجتماعي اعمال شده است )ميلر 1380(. اين پژوهش از نظر هدف كاربردي و از نظر نوع پژوهش اکتشافی- توصيفي است. در این راستا اطالعات و دادههای مورد نیاز از روش کتابخانهای استخراج گردید. الزم به توضیح است که این پژوهش بخشی از نتایج پایان نامه کارشناسی ارشد می باشد که روش شناسایی حوزه های ریسک و عوامل ایجاد ریسک به روش داده کاوی در آن انجام شده است )کشایی 1390(. سپس به منظور تحلیل بهتر عوامل از دو پرسشنامه استفاده شد. پرسشنامه اول شامل مقایسات زوجی عناصر پایه علم نانو و پرسشنامه دوم شامل تاثیر عناصر پایه بر ریسک می باشد. این پرسشنامه ها توسط خبرگان و پژوهشگران علم نانو که حداقل با دو حوزه عناصر پایه مورد بررسی در این پژوهش آشنایی داشتند تهیه گردیده است. 3- مدل مفهومی تحقیق بر اساس مطالعات انجام شده و ارائه شده در این مقاله مدل مفهومی مقدماتی تحقیق در شکل شماره 1 طراحی شده است که بر اساس آن ابتدا طبقه بندی ریسک مواد خطرناک در حوزه ی زیست محیطی و سالمت انسان بر اساس قوانین بین المللی شناسایی و استخراج می گردند. سپس با استفاده از میزان گرایش محققین نانو به حوزه های مختلف عناصر پایه در علم نانو که حوزه های تحقیقاتی علم نانو نامیده می شوند طبقات ریسک مورد اولویت بندی قرار می گیرند. بدین منظور ابتدا با استفاده از ماتریس مقایسات 338

5 339 و زوجی و روش هایی که در بخش مربوطه تبیین شده است وزن هر طبقه را تعیین شده و در پایان با استفاده از تکنیک TOPSIS به رتبه بندی طبقات ریسک زیست محیطی و سالمت انسان پرداخته شده است. Fuzzy AHP تشكيل ماتريس مقايسات زوجي تعيين وزن حوزه هاي تحقيقاتي علم نانو با استفاده از AHP تاييد و تعيين وزن نهايي حوزه هاي مختلف ارزيابي سطح ريسك هر يك از طبقات ريسك رتبه بندي طبقات ريسك از حيث ايجاد خطر Fuzzy TOPSIS و محاسبات فازي 4- مروری بر روش TOPSIS و AHP و محاسبات فازی قبل از اینکه روش های وزن دهی و رتبه بندی مورد بررسی قرار گیرد باید توضیحی در مورد اعداد فازی مورد استفاده ارائه شود. در این مقاله از عبارت های کالمی به جای اعداد قطعی برای تعیین وزن شاخص ها و همچنین رتبه بندی گزینه ها استفاده شده است. جدول یک عبارت های کالمی را جهت توصیف اهمیت معیارها نسبت به یکدیگر ارائه می کند. در جدول شماره 2 متغیرهای زبانی جهت بیان اولویت حوزه های ریسک نسبت به یکدیگر ارائه گردیده است. در این پژوهش برای پیشگیری از ابهام ناشی از عدم قطعیت در تصمیم گیری در همه مراحل جدول 1. عبارت هاي كلامي جهت مقايسه هاي زوجي براي بيان درجه اهميت ماخذ: عدد فازي متغير زباني شکل 1. تابع عضویت مثلثي براي مقادير زباني ماخذ: Gumus,2009 جدول 1. عبارت های کالمی جهت مقایسه های زوجی برای بیان درجه اهمیت ماخذ: Gumus,2009 مقياس عدد فازي (1 1 1) (1 2 3) (2 3 4) (3 4 5) (4 5 6) (5 6 7) (6 7 8) (7 8 9) (8 9 10) برابر برتري خيلي كم كمي برتر برتر خوب نسبتا خوب خيلي خوب عالي برتري مطلق

6 از اعداد فازی مثلثی ارائه شده در جدول شماره 1 برای نشان دادن نتیجه مقایسات زوجی در AHP استفاده می شود. یک عدد فازی مثلثی که با) Ã=l,m,u ( نشان داده می شودکه دارای تابع عضویت زیر می باشد. در این پژوهش تابع عضویت انتخاب شده برای اعداد فازی در شکل شماره 1 نشان داده شده است. در اعداد فازی مثلثی دو شاخص بکار می رود: شاخص سطح اطمینان و شاخص خوش بینی. شاخص سطح اطمینان )α( نشان دهنده میزان اطمینان تصمیم گیرنده در اولویت بندی و قضاوتش می باشد. با تعریف )α( عدد فازی مثلثی مطابق شکل شماره 2 تعریف می شود :)Özdemir et al 2008( )1( )2( جدول 2. متغیرهای کالمی مرتبط با اولویت ریسک در هر یک از حوزه های تحقیقاتی ماخذ: sun,2010 اعداد مثلثی فازی مطابق با متغیرهای کالمی )0 1 3( )1 3 5( )3 5 7( )5 7 9( )7 9 10( متغیرهای کالمی خیلی ضعیف ضعیف متوسط زیاد خیلی زیاد تصمیم گیری ها بر دو دسته می باشند که دسته اول تصمیم گیری بر اساس چند معیار و دسته دوم تصمیم گیری بر اساس چند هدف متفاوت می باشد. MCDM معموالبرای انتخاب بهترین گزینه ارائه شده استفاده می شود که ممکن است معیارهای آنها با یکدیگر در تعارض باشد. MODM که تصمیم گیری چند هدفه می باشد می تواند به طور همزمان بر چند هدف که متناقض هستند تمرکز کرده و با روشهای برنامه ریزی ریاضی بهترین راه حل را ارائه دهد )زنجیرانی 1385(. MODM به برتری نسبی اهداف و ارتباط بین اهداف و شاخص ها توجه می کند.( Yung 2007 (MADM برای انتقال بهترین گزینه از بین گزینه های پیشنهاد شده با توجه به شاخص های ارزیابی هر گزینه به کار می رود. اين روش به دلیل داشتن معیارهای ذهنی یک رویکرد توصیفی است. هدف آن تعیین بهترین گزینه در حالیکه بتواند بیشترین رضایتمندی را ایجاد کند )2007.)Yung et al روش های ترکیبی و روشهای فاصله ای و روشهای برتری نسبی از جمله روش های رایج MCDM می باشد )2000.)Romero»بلتون و ديگران«یک دسته بندی گسترده در سه گروه برای MCDM ارائه دادند: _ دسته اول: مدل سنجش ارزش در معیارها براساس تئوری کاربرد چند شاخصه و فرآیند تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی AHP به کار می رود _ دسته دوم: مدل رتبه دسته بندی غیر رتبه ای می باشد که در این روش با استفاده از مقایسات غیر رتبه ای گزینه های غیر موثر حذف می شود _ دسته سوم: مدل تکنیک انتخاب براساس ایده آل ترین گزینه Topsis می باشد. یکی از برجسته ترین روش های MCDM روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی )AHP( می باشد که این روش ابتدا ارتباط بین وزن شاخص ها را محاسبه و ارزش کلی هر گزینه بر اساس وزن بدست آمده را محاسبه می کند 2001( ) Saaty و 1980(.)Saaty در مقایسه با سایر روش های MCDM AHP به شکل گسترده تری برای تصمیم گیری چند معیاره به 340

7 341 کار می رود و معموال نتایج بهتری را ارائه می کند AHP علی رغم کاربرد وسیع (. Saaty, )1988 از این روش در شرایط عدم اطمینان و غیردقیق انتقادهایی شده است.)Cheng,1999( روش های دیگر MCDM Topsis می باشد که براساس کمترین فاصله هر گزینه از ایده آل مثبت و بیشترین فاصله از ایده آل منفی بهترین گزینه را انتخاب می کند اطالعات بیشتری در مورد جزئیات روش yoon, et( ارائه شده است yoon در مقاله Topsis.)al 1981 روش های AHP Topsis فقط قادرند در شرایط اطمینان و با اطالعات دقیق نتایج مطلوبی را ارائه کنند اما گاهی اطالعات دقیق دردست نیست در این حالت بهترین روش برای تصمیم گیری روش مقایسه ای از تصمیم گیری فازی می باشد )زنجیرانی و همکاران(. AHP یکی از قویترین روش های تصمیم گیری برای تعیین اولویت معیارها است. در پژوهشی که در سال 2010 توسط Chvan Lee و همکاران انجام شد از روش Topsis برای رتبه بندی یک استراتژی مناسب با ارزیابی استفاده شده است. در این مقاله از ANP جهت محاسبه وزنهای ورودی استفاده شده است. (2010 Lee, (Chvan AHP فازی یکی از قویترین روش های تصمیم گیری است برای تعیین اولویت معیارها: Isiklar(.)et al 2006 مطالعات عددی بسیار زیادی که در آن از روش AHP فازی برای حل مسائل مختلف مدیریتی استفاده شده است وجود دارد و Chv et al 2008 روش فرآیند تجزیه و تحلیل فازی و کاربرد از ماتریس قضاوتی جهت سنجش درک افراد استفاده کردند. Pan در سال 2008 برای انتخاب ساختار پل مناسب از روش AHP فازی استفاده نمود. Can- bolat در سال 2008 با استفاده از AHP فازی یک سیستم دسته بندی موجودی ارائه نمود و همچنین در سال 2008 چن و ديگران با به کارگیری متغیرهای زبانی فازی ثبات و قضاوت دو جانبه در ماتریس AHP فازی مورد ارزیابی قرار دادند. Fei و همکارانش در سال 2008 برای انتخاب یک سیستم مدیریتی محیط زیست موفق از دسته بندی معیارها استفاده نمودند. Sharma et al در سال 2008 با استفاده از روش AHP برای بهینه سازی شبکه توزیع استفاده ننمودند. Costa et al در سال 2008 کاربرد برداری ویژه در روش AHP مورد بررسی قراردادند. فیروز آبادی و همکاران در سال 2008 از روش AHP برای انتخاب خرید سهام مناسب از دیدگاه سهامداران استفاده نمودند. Kuo و همکاران در سال 2007 با استفاده از روش Topsis راه حلی را برای انتخاب محل استقرار مناسب در محیط فازی ارائه نموده است. Gumus در سال 2009 با استفاده از روش AHP و Tosis فازی در شرکت مناسب را برای حمل و نقل پسماندهای خطرناک به کار برد. یکی از روش های MADM است که m گزینه را با n بعد در یک فضای هندسی مقایسه می کند ابعاد این فضا را تعداد معیارها تشکیل می دهد و گزینه ها به شکل نقطه در این فضا ظاهر می شود )2010.)Sun, این روش براساس نزدیک بودن روش انتخاب شده بر ایده آل مثبت و دور بودن آن از ایده آل منفی بهترین گزینه را انتخاب می کند ),2007 Wang chang.)yoon et al 1981 اغلب برای تصمیم گیرندگان ارائه یک مقدار دقیق برای شاخص های سنجش مشکل بوده و باعث بروز خطا می شود. دراین حالت شایسته است که از اعداد فازی برای سنجش استفاده شود. روش Topsis نیز براساس اعداد فازی مورد استفاده قرار گرفته است ( 2007 Kuo et al و.)yang et al 2007 روش Topsis فازی برای حل مسائل تصمیم گیری گروهی و چند شاخصه بسیار مناسب است. )2010.)Sun در استفاده از روش Topsis از روابط ریاضی نیز استفاده شده است که از مقاالت Nebol et al و Kuo et al Wang )2007( chang اقتباس گردیده است. در سالهای اخیر از Topsis فازی برای رتبه بندی در زمینه های مختلف استفاده شده است. )2008( Lin chang از Topsis فازی برای انتخاب سفارش و مقدار قیمت گذاری توسط تامین کننده برای وقتی سفارش بیشتر

8 از ظرفیت تولید است استفاده نمودند. همچنین چن و همكاران در سال 2008 روش تاپسيس فازي را در راستای ارزیابی فاصله ای برای آنالیز تصمیم گیری مورد استفاده قرار دادند. برای تخمین درجه موفقیت می توان از شاخص خوش بینی µ استفاده نمود که برای تصمیم گیرنده مشخص می گردد. مقدار بیشتر شاخص µ نشان دهنده درجه باالتری از خوش بینی می باشد. شاخص خوش بینی همانطور که در فرمول پایین نشان داده شده است یک ترکیب محدب خطی می باشد :)Lee,1999( )3( به این ترتیب ماتریس زیر از مقایسات زوجی بدست می آید. )4( پس از تکمیل مقایسات زوجی بردار وزن شاخص ها با استفاده از فرمول زیر محاسبه می گردد که maxλ بزرگترین مقدار ویژه ماتریس است: )5( پس از ساختن کلیه ماتریس های مقایسات زوجی بین معیارها و زیر معیار ها برای هریک از ماتریس ها باید نرخ سازگاری) CR ( با استفاده از فرمول زیر محاسبه گردد. )6( شاخص سازگاری )CI( میزان انحراف از سازگاری را نشان می دهد که به طریق زیر بدست می آید: )7( در فرمول باال n اندازه ماتریس مقایسات زوجی و RI شاخص سازگاری تصادفی یا همان شاخص میانگین وزن های تولید شده به صورت تصادفی است که می توان آنها را از جدول مربوطه استخراج نمود )1980.)Saaty, اگر )CR( بدست آمده کمتر از 1. باشد مقایسه های انجام شده قابل قبول است در غیر اینصورت باید مقایسات بار دیگر با اطالعات بیشتر و دقیق تر و توسط افرادی که تجربه بیشتری دارند صورت گیرد. پس از اینکه با استفاده از روش فوق وزن معیارها محاسبه شد یک ماتریس تشکیل می گردد که شامل m سطر و n ستون می باشد. هر ستون نشان دهنده یک شاخص سنجش و هر سطر نماینده یک حوزه از ریسک است. این ماتریس مقایساتی که با استفاده از متغیرهای کالمی جدول شماره 2 تکمیل می گردد به شکل زیر نمایش داده می شود. )8( سپس در مرحله بعد ماتریس بدست آمده نرماالیز می شود. روش های نرماالیز کردن متفاوت است که دو نمونه آن بیان می گردد. در روش اول داده ها را به شکل تقسیم هر داده بر جذر مجموع مجذور داده ها نرماالیز نموده که فرمول آن )9( در ادامه ارائه شده است: در روش دوم می توان داده های هر ستون را بر 342

9 343 ماکزیمم آن ستون تقسیم نمود بر این اساس پس از نرماالیز کردن داده ها بین عدد صفر و یک قرار دادن که عدد یک همان داده ماکزیمم می باشد.پس از نرماالیز کردن داده ها ماتریس نرماالیز وزین شده تشکیل می شود که برای ایجاد آن باید داده های ماتریس بدست آمده را در بردار وزن محاسبه شده در روش AHP ضرب نماییم. روش محاسبه آن با فرض اینکه W بردار وزن باشد به شکل شماره 10 است: )9( )10( بر اساس ماتریس بدست آمده اکنون می توان گزینه های ایده آل مثبت و منفی را تعریف نمود: )11( )12( همانطور که در توابع باال نشان داده شده است ایده آل ها را می توان با استفاده از ماکزیمم عدد یک شاخص و مینیمم عدد یک شاخص محاسبه نمود. البته در بعضی مقاالت ایده آل مثبت را ماتریس وزن و ایده آل منفی را عدد صفر در نظر می گیرند. پس از محاسبه ایده آل ها به محاسبه فاصله امتیاز هر آلترناتیو از ایده آل خودش پرداخته و مجموع فاصله ها طبق فرمول زیر محاسبه می گردد. )14( )15( )13( و در پایان با استفاده از مقادیر بدست آمده ضریبccj را برای هر گزینه مشخص می نماییم و بر اساس این ضرایب آنها را رتبه بندی می کنیم. )16( همانطور که بیان شد گزینه ای که ccj بزرگتری داشته باشد مطلوب تر است. 5- تعریف متغیرهای تحقیق - طبقه بندی ریسک مواد خطرناک تحقیقات سالمت ایمنی و محیط زیست در حوزه ی فناوری نانو بحث بسیار جدیدی است و تا کنون تالش های اندکی در زمینه ی ارزیابی ریسک نانو مواد از مرحله ی تولید ایده تا دفع نهایی نانو ماده و خطرات بالقوه ی بر روی انسان و محیط زیست انجام گرفته است. تمامی محققین به این امر اذعان دارند که هنوز تحقیق جامعی که خطرات بالقوه نانو ماده خاص را در تمامی طول عمر آن بررسی نماید انجام نگرفته است. در این پژوهش به منظور ارزیابی ریسک تحقیقات نانو در مرحله ی تولید ایده تصمیم گرفته شد تا از ارزیابی میزان کاربرد مواد شیمیایی خطرناک 3 در این گونه تحقیقات استفاده شود. بدین منظور در حوزه ی مواد و ترکیبات خطرناک 4 برای سالمت انسان و محیط زیست قوانین و دستورالعمل هایی که در سراسر دنیا به طبقه بندی نوع و شدت خطر مواد شیمیایی پرداخته بودند شناسایی گردید. سرانجام پس از بررسی هدف و محدوده ای که در هر قانون به آن پرداخته شده بود لیست مشورتی 3- Hazardous chemicals 4- Hazardous substances and mixtures

10 سازمان محیط زیست دانمارک به منظور هدفی که پژوهش حاضر دنبال می کرد مناسب تشخیص داده شد. بنابراین مواد و طبقه بندی هر یک با توجه به قانون یاد شده استخراج گردید. پس از آن لیست مواد و ترکیبات این قانون از نظر در دسترس بودن و موجود بودن در ایران بررسی و پس از آن در سنجش ریسک سالمت و زیست محیطی اقدامات پژوهشی در ایران مورد استفاده قرار گرفت. لیست مشورتی طبقه بندی مواد خطرناک این لیست که توسط سازمان حفاظت از محیط زیست دانمارک در سال 2004 منتشر گردید مواد خطرناک را از نظر نوع خطری که ایجاد می کنند به 7 دسته تقسیم بندی نموده است: 5 1- بروز تغییرات و جهش ژنتیکی 6 2- سرطانزایی 7 3- اختالل در تولید مثل 8 4- سمیت حاد از طریق بلع 9 5- ایجاد حساسیت در تماس با پوست تحریکات پوستی خطرناک برای محیط های آبزی. - حوزه های تحقیقاتی علم نانو در تحقیقی که توسط لی و سونگ )2007( در کره جنوبی انجام گرفت محققین با استفاده از نظر خبرگان در این کشور علم نانو را به 56 شاخه در 3 14 دسته بندی کلی نانو مواد 12 نانو ابزار 13 و بیو نانو تقسیم بندی نمودند. قاضی نوری و همکاران )2009( در پژوهشی که به بررسی سیاست گذاری ملی فناوری در کشور ایران پرداختند زمینه های فناوری نانو را در 13 دسته اصلی مبتنی بر عناصر پایه طبقه بندی کردند. این زمینه ها شامل نانو کپسول ها 15 نانو سیم ها 16 نانو مواد متخلخل 17 نانو الیاف 18 نانو بلورها 19 نانو کامپوزیت ها 20 نانو ذرات 21 نانو الکترونیک و سیستم های اپتیک 22 سیستم های نانو الکترومکانیک 23 فولرین ها 24 نانو سیاالت 25 نانو لوله ها 26 و نانو ساختار ارگانیک 27 می باشد. اسالم و میازاکی )2010( با بررسی مقاالت نانو تکنولوژی دسته بندی چهارگانه ی بیو نانو تکنولوژی 28 نانو الکترونیک 29 نانو مواد 30 و ساخت نانومواد و ابزارها 31 را از این علم ارائه دادند. کميته استانداردسازي فناوري نانوي ايران ISIRI/( )TC229 در سال 1386 روشي را با عنوان»درخت- های علم نانو«براي تقسيم بندي انواع نانومواد و نانوساختارها به کميته بين المللي استانداردسازي فناوري نانو )ISO/TC229( ارائه نمود. 32 کشور عضو اين کميته در چندين مرحله اين پيشنهاد را بررسي و نهايتا جهت انتشار مورد پذيرش قرار دادند )ستاد توسعه نانوی ایران 1389(. درختهاي علم از سه درخت جدا از هم تشکيل ميشود که هرکدام از آنها زمينه مجزايي از علم نانو را بررسي نموده و تقسيم بندي مي کند. این سه درخت عبارتند از درخت عناصر پایه درخت روش های ساخت و مدلسازی و درخت روش های تعیین مشخصات. در این پژوهش از طبقه بندی درخت عناصر پایه ی نانو به عنوان Mutagenicity 6- Carcinogenicity 7- Reproductive toxicity 8 - Acute oral toxicity 9- Sensitization by skin contact 10-Skin irritation 11- Danger to aquatic environment 12- nano-materials 13- nano-devices 14- nano-bio 15- Nano capsules 16- Nano wires 17- Nano porous materials 18- Nano fibers 19-Nano crystals 20- Nano composites 21- Nano particles 22- Nano electronic and optical systems 23- Nano electro mechanic systems 24- Fullerenes 25- Nano fluids 26- Nano tubes 27- Nano organic structure 28- Bio nanotechnology 29- Nan electronics 30- Nano materials 31- Nano manufacturing and Tools

11 345 اساس طبقه بندی حوزه های تحقیقاتی علم نانو استفاده شده است. عناصر پایه نانو در حقيقت همان عناصر نانومقياسي هستند كه خواص آنها در حالت نانومقياس با خواصشان در مقياس بزرگتر متفاوت است.در این بخش به طور مختصر به تعریف این حوزه های تحقیقاتی پرداخته شده است. 1. مواد نانو بلوری: مواد نانوبلوري توده اي از بلورهايي ساخته شده اند كه شامل چند صد تا چند هزار اتم بوده و در كنار يكديگر قرارگرفته اند. ساختار نانو بلورها بدليل فشردگي اتم ها در كنار يكديگر كمترين انرژي آزاد سطحي را دارد. وقتي اندازة بلور در ماده به سمت نانومقياس مي رود نسبت اتم هاي موجود بر روي مرز دانه ها به تعداد اتم هاي كل افزايش مي يابد. رفتار اتم هاي مرزي كامال متفاوت از اتم هاي داخل ذره مي باشد و رفتار كل ماده تحت تأثير قرار مي دهد. اين پديده در فلزات باعث افزايش استحكام سختي مقاومت الكتريكي ظرفيت حرارتي ويژه بهبود انبساط حرارتي خواص مغناطيسي و كاهش رسانايي حرارتي و در سراميك ها باعث افزايش چكش خواري بهبود خواص مكانيكي و حرارتي مي گردد. 2. نانوذرات: يك نانوذره ذره اي است كه ابعاد آن در حدود 1 تا 100 نانومتر باشد. نانوذرات عالوه بر نوع فلزي عايق ها و نيمه هادي ها نانو ذرات تركيبي نظير ساختارهاي هسته اليه 2 را نيز شامل مي شود. نانو ذرات در اندازه هاي پايين نانو خوشه به حساب مي آيند. همچنين نانوكره ها نانوميله ها و نانوفنجان ها تنها اشكالي از نانو ذرات در نظر گرفته مي شوند. نانوبلورها و نقاط كوانتومي نيمه هادي زيرمجموعه نانوذرات هستند. چنين نانوذراتي در زمينه هاي مختلف الكترونيكي و الكتريكي و بيودارويي به عنوان حامل دارو و عوامل تصويربرداري كاربرد دارند. 3. مواد نانوحفره اي: مواد نانوحفره اي ساختارهاي متخلخلي هستند كه اندازه حفرات آنها كمتر از 100 نانومتر مي باشد. اين تركيبات در منابع طبيعي و سيستم هاي بيولوژيكي به فراواني يافت مي شوند. اندازه و نظم حفره هاي كنترل كننده خواص مواد نانوحفره اي است. در سال هاي اخير سعي شده است تا باكنترل و دقت باال مواد نانو حفره اي با اندازه حفرات مشخص توليد شود. مواد نانوحفره اي به دو دسته عمده مواد نانو حفره اي توده اي و غشاهاي نانوحفره اي تقسيم مي شوند. 4. نانوساختارهاي آلي منظم: نانوساختارهاي آلي منظم آرايش هاي مولكولي منظمي را در بر مي گيرند كه در ساختارهاي نانو تكرار پذير هستند. 5. نانو الياف: الياف نسبتا كوتاهي هستند كه دو بعد آن ها در مقياس نانومتر بوده و نسبت وجهي آنها بزرگتر است. انواع نانوالياف را مي توان از روش هاي الكتروريسندگي و قوس الكتريكي بدست آورد. 6. نانوكپسول ها: نانوكپسول به هر نانوذره اي گفته مي شود كه داراي يك پوسته و يك فضاي خالي جهت قرار دادن مواد مورد نظر در داخل آن باشد. 7. نانو لوله ها: نانو لوله ها به نانوساختارهايي اطالق مي شود كه قطر آن ها تا حدود 100 نانومتر باشد. صرف نظر از استحكام كششي باال نانو لوله ها خواص الكتريكي مختلفي از خود نشان مي دهندكه به ساختار آن ها وابسته است. لفظ نانو لوله در حالت عادي در مورد نانو لوله كربني به كار مي رود كه در چند سال اخير از سوي محققين مورد توجه فراواني قرار گرفته اند. البته اشكال ديگري از نانولوله ها همچون نانولوله هاي نيتريد بور و نانولوله هاي خودآراي آلي نيز ساخته شده اند. 8. نانوسيم ها )سيم هاي كوانتومي(: نانوسيم يك نانوساختار دو بعدي است و بدليل اينكه در اين ابعاد اثرات كوانتومي مهم هستند اين سيم ها سيم هاي كوانتومي نيز ناميده مي شوند نانوسيم ها براي ساخت مدارات الكتريكي در اندازه هاي كوچك استفاده مي شوند. 9. فولرين ها: فولرين ها اغلب به ساختارهاي كروي كه از جنس كربن هستند اطالق مي شود ولي امروزه از عناصر ديگر نظير نيتروژن نيز در ساختار آن ها

12 استفاده شده است. 10. ساختارهاي معدني متنوع: نانوساختارهاي معدني از اكسيدهاي فلزي مختلف نظير اكسيد روي و با استفاده از روش تصعيد حرارتي فاز جامد-بخار تحت شرايط ويژه به وجود مي آيند هر يك از اين ساختارها خواص منحصر به فردي از خود بروز مي دهند و همين پديده باعث شده است كه تحقيقات وسيعي در اين زمينه صورت گيرد. 11. سایر حوزه ها: شامل نانوقطعات الكترونيكي و نوري نانو قطعات الکترومکانیکی و نانو قطعات سیاالتی. 6- رتبه بندی با استفاده از روش AHP و TOPSIS فازی در این پژوهش به منظور جمع آوری اطالعات جامعه که خروجی های علمی محققین ایرانی در حوزه فناوری نانو در محدوده سال های را شامل می شود از سایت اطالعاتی Scopus به عنوان جامع ترین سایت اطالعاتی در دسترس استفاده شده است به طوریکه داده های نمایه شده در این سایت اعم از اطالعات مربوط به مقاالت ISI علمی پژوهشی و کنفرانسی ایرانی با شرایط زیر جستجو و استخراج گردید. الف( در قسمت عنوان چکیده و یا کلمات کلیدی آن کلمه ای شامل Nano وجود داشته باشد. ب( در قسمت آدرس مقاالت ایران درج شده باشد. د( در محدوده ی سال های به چاپ رسیده باشند. پایگاه اطالعاتی Scopus بزرگترین پایگاه داده ی ثبت چکیده و مقاالت علمی با حدود 41 میلیون رکورد است که از نوامبر سال 2004 با هدف کمک به محققین در دستیابی به ادبیات تحقیق به طور سریع آسان و جامع و در زمینه های علوم پایه مهندسی پزشکی علوم اجتماعی هنر و مطالعات ادبی و تاریخی تاسیس شده است. پس از جستجوی مقاالت با خصوصیات ذکر شده در این پایگاه اطالعاتی تعداد 5680 مقاله اعم از مقاالت ISI علمی پژوهشی و کنفرانسی ثبت شد که حجم جامعه ی تحقیق حاضر را تشکیل می دهد. اطالعات مربوط به جامعه تحقیق شامل عنوان چکیده کلمات کلیدی نویسنده و کلمات کلیدی مجله در یک فایل نرم افزاری اکسل قرار داده شد و به منظور سهولت کار تمامی این اطالعات به صورت یک رشته در یک سلول کنار هم ادغام گردید تا قابلیت جستجو در اطالعات جامعه تحقیق را آسانتر نماید. در ستون های بعدی لغات کلیدی مربوط به تعیین حوزه های تحقیقاتی مقاالت قرار داده شد. این کلمات کلیدی که از مقاله مغربی )1386( استخراج شده است در جدول شماره 3 نشان داده شده است. معادله ی )1( هر یک از کلمات کلیدی را در فیلد چکیده عنوان و کلمات کلیدی هر مقاله جستجو و در صورت وجود عدد 1 و در غیر این صورت عدد 0 را درج می نماید. این امر حوزه ی تحقیقاتی هر مقاله را به طور کامل نشان می دهد. ذکر این نکته ضروری است که ممکن است یک مقاله به بیش از یک حوزه تحقیقاتی مربوط باشد. به عنوان مثال هم در حوزه نانو ذارت باشد و هم در حوزه ی نانو فولرین ها. پس از مرتب سازی مقاالت در هر کدام از حوزه های تحقیقاتی یازده گانه علم نانو به طریق مشابه از لیست مواد خطرناک منتشره توسط سازمان حفاظت از محیط زیست دانمارک به عنوان لغات کلیدی استفاده شد. معادله )1( مشخص می کرد که آیا از این مواد خطرناک که حدود 470 ماده به همراه خطراتی که ایجاد می کنند می باشد در سنتز نانو مواد در مقاالت استفاده شده است یا خیر. تعداد مواد خطرناکی که در هر مقاله در پروسه تهیه نانو مواد استفاده شده بود به عنوان ریسک پژوهشی آن مقاله در نظر گرفته شده است. ابتدا به منظور رتبه بندی حوزه های تحقیقاتی علم نانو از نظر میزان ریسک پذیری بالقوه و با استفاده از روش AHP پرسشنامه ای با ابعاد یازده در یازده تهیه و در اختیار محققین نانو که حداقل با دو حوزه تحقیقاتی 346

13 جدول 3. عبارات جستجو به منظور دسته بندی مقاالت در حوزه های مختلف نانو 347 ردیف عنوان مواد نانو بلوری نانوذرات مواد نانوحفره اي نانوساختارهاي آلي نانوالياف نانوكپسول ها نانو لوله ها نانوسيم ها فولرين ها ساختارهاي معدني سایر کلمه کلیدی Nanocrystal* or nano-crystal* Nanoparticle* or nano-particle* Nanoporous* or nano-porous* آشنایی کامل داشتند قرار گرفت. سطر و ستون این پرسشنامه را حوزه های یازده گانه علم نانو تشکیل داده و این حوزه های از نظر میزان خطرپذیری بالقوه برای سالمت انسان و محیط زیست مورد مقایسه قرار می گیرند. اعداد مقایسات به صورت فازی و با استفاده از اعداد جدول شماره 1 پر می گردد. در پایان همه ماتریس ها تبدیل به یک ماتریس معادل می شود. به طوریکه از همه اعداد میانگین هندسی گرفته و ماتریس حاصل جهت ادامه محاسبات مورد استفاده قرار می گیرد. در قسمت بعد میانگین هندسی اعداد هر سطر را به شکل فازی محاسبه نموده و با استفاده از روش غیر فازی کردن ساده یا روش BNP وزن هر حوزه تحقیقاتی محاسبه می شود. این محاسبات در جدول شماره 4 آورده شده است. )BNP= [(U1-L1) + (M1-L1)] /3 +L1 (Sun et al,2010 جدول 4. مقادیر وزن محاسبه شده در روش AHP همانطور که در جدول باال نشان داده شده است متغیر نانوذرات دارای بیشترین اهمیت از حیث ریسک پذیری زیست محیطی و سالمت انسان می باشد. self assembled monolayer* or self-assembled monolayer* or dendrimer* Nanofiber* or nanofibre* or nano-fiber* or nano-fibre* Nanocapsul* or nano-capsul* Nanotube* or Nano-tube* Nanowire* or nano-wire* Buckybal* or C60 or fullerene* Nanorod* or nano-rod* - الزم به توضیح است که جهت اطمینان بیشتر از نتایج ماتریس مقایسات سازگاری این ماتریس مورد بررسی قرار گرفت. در این روش با استفاده از روش بردار ویژه که توسط آقای ساعتی ارائه شده است )اصغرپور 1385(. ماتریس انتقال داده ها تشکیل گردید که هشتمین ماتریس انتقال از ویژگی های مورد نظر برخوردار بود. سپس با استفاده از آن ماتریس به دست آمده مقادیر عنصر ماکزیمم ویژه و شاخص ثبات )CI( و نرخ ثبات )CR( و شاخص تصادفی نیز از جدول آقای ساعتی بدست آمد. بردار وزن های بدست آمده به روش بردار ویژه و مقادیر محاسبه شده در جدول های شماره 5 و 6 نمایش داده شده است. با توجه به اینکه مقدار بدست آمده نرخ ثبات )CR( کمتر از 0.1 می باشد لذا می توان چنین بیان نمود که ماتریس مقایسات از سازگاری مناسب برخوردار می باشد )اصغرپور 1385 ( همانطور که در جدول باال نشان داده شده است وزن های بدست آمده به روش بردار ویژه نیز حوزه های تحقیقاتی را مانند وزن های بدست آمده به روش های قبلی رتبه بندی می نماید ولی این اوزان از دقت بیشتری برخوردار است. پس از آن با استفاده از وزن های بدست آمده به روش

14 جدول 4. مقادیر وزن محاسبه شده در روش AHP حوزه های تحقیقاتی (w) وزن هر حوزه وزن عددی BNP ranking علم نانو نانو لوله ها نانو بلوری نانو کپسول ها نانو الیاف نانو ذرات نانو سیم ها نانو ساختارهای آلی نانو حفره ای ها سایر حوزه ها فولرین ها نانو ساختارهای معدنی جدول 5. شاخص های محاسبه سازگاری الندای ماکسیمم CI RI 1.51 CR جدول 6. وزن های محاسبه شده به روش بردار ویژه در تکنیک PHA حوزه های تحقیقاتی وزن هر حوزه نانو ذرات نانو الیاف نانو ساختارهای آلی نانو کپسول ها نانو ساختارهای معدنی سایر حوزه ها نانو بلوری نانو سیم ها نانو لوله ها نانو حفره ای ها فولرین ها AHP برای هر حوزه تحقیقاتی در علم نانو که میزان خطرپذیری بالقوه این حوزه ها را مشخص می کند سعی می شود هفت طبقه ریسک مواد خطرناک از نظر ایجاد و بروز رتبه بندی گردند. این کار با استفاده از روش Topsis فازی انجام می گیرد که در آن هفت طبقه ریسک بر اساس میزان ریسک پژوهشی ایجاد شده در محدوده ی سال های توسط خروجی های علمی محققین ایرانی رتبه بندی می شوند. بدین منظور ماتریسی تشکیل داده شد که ستون اول آن را طبقات ریسک و سطر اول آن را حوزه های تحقیقاتی یازده گانه نانو تشکیل می داد. سپس اطالعات مربوط به میزان ریسک حوزه های تحقیقاتی در طبقات مختلف ریسک متغیرهای کالمی جدول شماره 2 به صورت فازی امتیاز دهی شد. در مرحله بعد با استفاده از روش نرمال سازی ساعتی داده های بدست آمده نرمالیزه می گردد. سپس با استفاده از بردار وزن بدست آمده ماتریس نرماالیز وزین شده تشکیل داده می شود. این ماتریس در جدول شماره 7 ارائه شده است. در ادامه بردارهای ایده آل مثبت و ایده آل منفی 348

15 349 سرطانزایی سمیت حاد از طریق بلع تحریکات پوستی ایجاد حساسیت در تماس با پوست اختالل در تولید مثل بروز تغییرات ژنتیکی خطرناک برای محیط های آبزی نانو لوله ها نانو بلوری نانو کپسول ها نانو الیاف نانو ذرات نانو سیم ها نانو ساختارهای آلی نانو حفره ای ها سایر حوزه ها فولرین ها نانو ساختارهای معدنی جدول 7. ماتریس تصمیم گیری فازی نرمالیز وزین شده ماخذ: يافته هاي پژوهش.

16 تعریف می شود. در این پژوهش بردار وزن را به عنوان بردار ایده آل مثبت و بردار صفر را به عنوان ایده آل منفی در نظر می گیریم. زیرا هنگام نرماالیز کردن داده ها بردار ضرایب در یک مقدار کمتر از یک ضرب شده و قطعا مقدار کوچکتری پیدا می کند. در قسمت بعد ماتریس فاصله تا ایده آل مثبت و منفی را تشکیل داده و با استفاده از آن آلترناتیوها را رتبه بندی می شود. الزم به توضیح است که جهت محاسبه فاصله تا ایده آل یک بار از روش محاسبه فاصله برای داده های غیر فازی و بار دیگر با استفاده از روش محاسبه فاصله فازی )amiri,2010 Yavus,2009( استفاده گردید. در حالت محاسبه به روش غیرفازی داده های مربوط به هر شاخص را به روش فاصله فازی از مقدار ایده آل کم نموده و در پایان ده عدد به دست آمده که غیر فازی شده اند را با یکدیگر جمع می شود. در حالت محاسبات فازی هر پارامتر مربوط به عدد فازی را از ایده آل کم نموده و به این ترتیب در نهایت ده عدد فازی برای ایده آل مثبت و ده عدد ايجاد حساسيت در تماس با پوست تحريكات پوستي فازی برای ایده آل منفی بدست می آید. سپس با استفاده از روش جمع فازی این اعداد را با یکدیگر جمع نموده و در نهایت عدد حاصل غیر فازی می گردد. نتایج این محاسبات نشان داد که مقدار فاصله نسبی تا ایده آل در دو روش برای آلترناتیوها مقادیر متفاوتی را ارائه نمود. اما رتبه بندی آنها در هر دو روش محاسبات فازی و غیر فازی به جز حوزه دو و سه برای بقیه حوزه های ریسک مقادیر یکسانی را نشان می دهد. نتایج نهایی حاصل از محاسبات غیر فازی و فازی دربخش بعد در جدول های شماره 8 و 9 آورده شده است. در جدول شماره 9 مقدارفاصله از ایده آل به روش فاصله فازی محاسبه شده است در حالی که در جدول شماره 8 ایده آل ها با استفاده از روش عددی فازی معمولی و گسسته محاسبه شده است. همانطور که مشاهده می شود فقط در تعیین رتبه حوزه دوم و سوم تفاوت وجود دارد. علت این امر آنست که در روش محاسبات فازی محاسبات دقیق تر شده و ممکن جدول 8. جدول رتبه بندي طبقات ريسك به روش محاسبات غير فازي جدول 8. جدول رتبه بندی طبقات ریسک به روش محاسبات غیر فازی سميت حاد از طريق بلع خطرناك براي محيط هاي ا بزي سرطانزايي بروز تغييرات ژنتيكي اختلال در توليد مثل CCj مقدار رتبه 350 ايجاد حساسيت در تماس با پوست تحريكا ت پوستي جدول 9. جدول رتبه بندي طبقات ريسك به روش محاسبات فازي جدول 9. جدول رتبه بندی طبقات ریسک به روش محاسبات فازی سميت حاد از طريق بلع خطرناك براي محيط هاي ا بزي سرطانزا يي بروز تغييرات ژنتيكي اختلال در توليد مثل CCj - مقدار رتبه

17 351 است برخی تفاوت های کوچک در روش غیر فازی مورد توجه قرار نگیرد و چون ضریب بدست آمده برای این دو متغیر بسیار به یکدیگر نزدیک است لذا باعث بروز تفاوت در رتبه بندی گردیده است. ولی برای حوزه های دیگر مقادیر رتبه بندی یکسان شده است و این نشان می دهد که اگر مقادیر غیرفازی شود می توان باز هم به نتایج آن استناد نمود. نتیجه گیری و جمعبندي وجود بازارهای بزرگ بالقوه برای حوزه های مختلف فناوری نانو سبب تمابل جهانی نسبت به سرمایه گذاری های فراوان در زمینه این فناوری شده است. سازمان های بزرگ دولتی شرکت های مخاطره پذیر شرکت های بزرگ و دولت ها به عنوان منابع اصلی تامین مالی برای رشد این فناوری محسوب می شوند. در ضمن به دلیل اینکه فناوری نانو یک فناوری نابالغ است و مراحل اولیه رشد خود را سپری می کند رفتار و عملکرد آن به طور دقیق قابل پیش بینی نیست. ولی با توجه به رشد سریع و تاثیر آن بر رفاه امنیت محیط زیست و حتی عملکرد نمی توان نسبت به تاثیر آن بر جامعه بی توجه بود. در این پژوهش ابتدا سعی شده است که میزان تاثیر هر یک از انواع مواد خطرناک بر سطح ریسک زیست محیطی معین گردد. بر این اساس با استفاده از روش مقایسات زوجی یازده عامل استخراج شده را مورد تحلیل قرار داده و وزن هر یک از آنها محاسبه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که نانو ذرات بیشترین میزان ریسک زیست محیطی را ایجاد می کنند و پس از آن نانو الیاف و نانو ساختارهای آلی به ترتیب بیشترین تاثیر را بر ریسک زیست محیطی و سالمت انسان دارند. پس از آن با استفاده از روش رتبه بندی TOPSIS فازی حوزه های مختلف ریسک ایجاد شده توسط حوزه های تحقیقاتی که ریسک بالقوه پژوهشی ایجاد می کنند رتبه بندی گردید. نتایج حاصل از این روش نیز نشان می دهد که عامل سرطانزایی بیشترین احتمال بروز را میان هفت حوزه ریسک ناشی از مواد نانو دارا می باشد. پس از آن نیز ایجاد حساسیت برای پوست و ایجاد خطر برای آبزیان به ترتیب بیشترین احتمال بروز را دارا می باشند. بر اساس مطالب ارائه شده پژوهشگران و متخصصین جهت کاهش خطرات نلشی از مواد نانو باید به حوزه های سرطانزایی و ایجاد حساسیت پوستی و محیط زیست آبزیان توجه بیشتری بنمایند. بر این اساس جهت کاهش ریسک این حوزه ها باید بر مواد و عواملی که از وزن بیشتری همچون نانو ذرات نانو الیاف و نانو ساختارهای آلی برخوردار هستند بیشتر تمرکز نمایند. کنترل اثرات ناشی از این مواد می تواند تاثیر چشمگیری بر کاهش ریسک زیست محیطی و سالمت انسان داشته باشد. منابع و ماخذ [1] Agustı,Vicente & Ballester, Cloquell & Andres, Victor & Monterde, Rafael & Cristina, Maria & Siurana, Santamarina (2006). «Indicators validation for the improvement of environmental and social impact quantitative assessment», Journal of Environmental Impact Assessment Review 26, [2] AIRMIC, ALARM, IRM Organizations (2002). «A Risk Management Standard» [3] Bell, Trudy E. (2007). «Understanding risk assessment of nanotechnology», Newsroom of National Nanotechnology Initiative (NNI), National Nanotechnology Office, Arlington, United States of America [4] Benedicta, Amoah & Ertel Jürgen (2008). «29 Environmental Impact of Nano Technology on Human Health», Springer-Verlag [5] Clift, Roland (2005). «Nanotechnol

18 ogy: An example of risk management and regulation in an emerging technology», Report of special session of joint meeting: potential implication of manufacturing nanomaterials for human health and environment safety, UK [6] Editorial, «Nanotechnology and the environment: risks and rewards», Jornal social impact 73, [12] Henri, Jean-Francois & Journeault, Marc (2008). «Environmental performance indicators: An empirical study of Canadian manufacturing firms»,journal of Environmental Management 87, [13] ICF International (Dec. 2006). of Marine Pollution bulletin 50 (2005), «Characterizing the Environmental, [7] Eleonora, P. & Canziani, Roberto & Marches, Renzo & Butelli, Poala (2008). «Environmental performance, indicators Health, and Safety Implications of Nanotechnology: Where Should the Federal Government Go From Here?», Fairfax, United States of America and measurement uncertainty in EMS [14] International Risk Governance context: a case study»,journal of Cleaner Production 16, Council (IRGC) (2007). «Nanotechnology Risk Governance», PolicyBrief, Geneva [8] Environmental Defense & Dupont (2007). «NANO Risk Framework», [15] Jenkins B.D. (1998). «risk analysis, Washington DC, United States of America [9] Fairbrother, Anne & Fairbrother, Jennifer R. (2007). «Are environmenta lregulations keeping up with innovation? A case study of the nanotechnology industry», Journal of Ecotoxicology and Environmental Safety 72, [10] Friedrichs, Steffi & Schulte, Jurgen (2007). «Environmental, health and safety aspects of nanotechnology implications for the R&D in (small) companies», Journal of science and technology of advanced materials 8,12-18 [11] Glenn, Jerome C. (2006). «Nanotechnology: Future military environmental Health Consideations», Journal of science and technological forecasting and Risk assessment, Risk management», [16] Jones, Roger (2001). «An Environmental Risk Assessment/Management Framework for Climate Change Impact Assessment», Journal of Natural Hazards 23, [17] Laureut, A. & Oslen, S.I. & Hauschild, M.Z. (2010). «Carbon footprint as environmental performance indicator for the manufacturing industry», CIRP Annals - Manufacturing Technology,465 [18] Longveld, J.W.A & Verhagen, A. & Neeteson, J.J. & Vankeulen, H. & Conijn, J.G. & Schils, R.L.M. & Oenema, J. (2006). «Evaluating farm performance using agri-environmental indicators: Re- 352

19 353 cent experiences for nitrogen management in The Netherlands», Journal of Environmental Management 82, [19] Lozanoa, Macarena & Valles, Jose (2007). «An analysis of the implementation of an environmental management system in a local public administration», Journal of Environmental Management 82, [20] Miyazaki, Kumiko & Islam Nazul (2007). «Nanotechnology systems of innovation An analysis of industry and academia research activities», Journal of Technovation 27, [21] National Nanotechnology Initiative [28] The Presidental/Congressional Commission on risk assessment and risk man- (NNI) (2006). «Environmental, Health and Safety Research Needs For Engineered Nanoscale Materials», National ronmental Health Risk agement (1997). «Framework For Envi- Management», Science & Technology Council, United States Of America [29] Thorp, K.R. & Batchelor, W.D. & [22] North, D.W. (1995). «Limitation, Paz, J.O. & Steward, B.L. & Caragea,P.C. definition, principle and methods of risk (2006). «Methodology to link production analysis», int. Epiz 14(4), and environmental risks of precision nitrogen management strategies in [23] Rem O., roco M.C. (2006). «Nano- corn», technology and the need for risk governance», Journal of Nanoparticle research 8, [24] Romosa, tomas B. & Alvesa,Ines & Subtila, Rui & de Melo, bjoao J. (2007). «Environmental performance policy indicators for the public sector: The case of the defence sector», Journal of Environmental Management 82, [25] Salerno, Mario & Landoni, Paolo & Verganti, Roberto (2008), «Designing foresight studies for Nanoscience and Nanotechnology (NST) future developments», Journal of Technological Forecasting & Social Change 75, [26] Santo, Miranda & Coelho,Gilda & Santos, Maria & Filho, Lelio (2006). «Text mining as a valuable tool in foresight exercises: A study on nanotechnology», Journal of technological forcasting and social impact 73, [27] Shea, Christine M. (2005). «Future management research directions in nanotechnology: A case study», journal of Engineering and Technology Management JET-M 22, Final Report, Vol. 1 journal of Agricultural Systems 89, [30] Vivan, W.Y. Tan & TAM, C.M. & Zeng, S.X. & Chan, K. K. (2006). «Environmental performance measurement indicators in construction», International journal of building and Environment 41, [31] Wiek, Arnim & Gasser, Lukas & Sierrist Michael (2009). «Systemic scenarios of nanotechnology: Sustainable governance of emerging technologies»,journal

20 of futures 41, [32] Wiek, Arnim & Lang, Daniel J. & Siegrist, Michael (2008). «Qualitative system analysis as a means for sustainable governance of emerging technologies: the case of nanotechnology», Journal of Cleaner production 6, [33] Wold Geoffrey H. & Sheriver Robert F. (1997). «Risk Analysis Technique», Disaster Recovery Journa [34] Youtie, Jan & Shapira, Philip & Porter, Alan L. (2005). «Nanotechnology publications and citations by leading countries and blocs», Journal of nanopart 10, [35] Abo-Sinna, M. A., & Amer, A. H. (2005). Extensions of TOPSIS for multi- [42] Chia-Chi Sun,2010, A performance objective large-scale nonlinear programming problems. Applied Mathematics and Computation, 162(1), [36] Alev Taskin Gumus,2009, Evaluation of hazardous waste transportation [43] Fatemeh Torfi a, Reza Zanjirani Far- firms by using a two step fuzzy-ahp and ahani,(2010), Fuzzy AHP to determine TOPSIS methodology, Expert Systems with Applications 36 (2009) [37] Bian W, Yu M. Location analysis of reverse logistics operations for an international electrical manufacturer in Asia Pacific region using the analytic hierarchy process. International Journal of Services Operations and Informatics2006;1(1/2): [38] Chang, C.-W., Wu, C.-R., & Chen, H.-C. (2008). Using expert technology to select unstable slicing machine to control wafer slicing quality via fuzzy AHP. Expert Systems with Applications, 34(3), [39] Chang, D. Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95(3), [40] Chen C-T, Lin C-T, Huang S-F. A fuzzy approach for supplier evaluation and selection in supply chain management. International Journal of Production Economics2006;102: [41] Cheng, C. H. (1997). Evaluating naval tactical missile systems by fuzzy AHP based on the grade value of membership function. European Journal of Operational Research, 96(2), evaluation model by integrating fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methods, Expert Systems with Applications 37 (2010) the relative weights of evaluation criteria and Fuzzy TOPSIS to rank the alternatives, Applied Soft Computing 10 (2010) [44] Lee, A. H. I., Chen, W.-C., & Chang, C.-J. (2008). A fuzzy AHP and BSC approach for evaluating performance of IT department in the manufacturing industry in Taiwan. Expert Systems with Applications, 34(1), [45] Shih H-S, Shyur H-J, Lee ES. An extension of TOPSIS for group decision making. Mathematical and Computer 354

محاسبه ی برآیند بردارها به روش تحلیلی

محاسبه ی برآیند بردارها به روش تحلیلی محاسبه ی برآیند بردارها به روش تحلیلی برای محاسبه ی برآیند بردارها به روش تحلیلی باید توانایی تجزیه ی یک بردار در دو راستا ( محور x ها و محور y ها ) را داشته باشیم. به بردارهای تجزیه شده در راستای محور

Διαβάστε περισσότερα

روش محاسبه ی توان منابع جریان و منابع ولتاژ

روش محاسبه ی توان منابع جریان و منابع ولتاژ روش محاسبه ی توان منابع جریان و منابع ولتاژ ابتدا شرح کامل محاسبه ی توان منابع جریان: برای محاسبه ی توان منابع جریان نخست باید ولتاژ این عناصر را بدست آوریم و سپس با استفاده از رابطه ی p = v. i توان این

Διαβάστε περισσότερα

تصاویر استریوگرافی.

تصاویر استریوگرافی. هب انم خدا تصاویر استریوگرافی تصویر استریوگرافی یک روش ترسیمی است که به وسیله آن ارتباط زاویه ای بین جهات و صفحات بلوری یک کریستال را در یک فضای دو بعدی )صفحه کاغذ( تعیین میکنند. کاربردها بررسی ناهمسانگردی

Διαβάστε περισσότερα

مفاهیم ولتاژ افت ولتاژ و اختالف پتانسیل

مفاهیم ولتاژ افت ولتاژ و اختالف پتانسیل مفاهیم ولتاژ افت ولتاژ و اختالف پتانسیل شما باید بعد از مطالعه ی این جزوه با مفاهیم ولتاژ افت ولتاژ و اختالف پتانسیل کامال آشنا شوید. VA R VB به نظر شما افت ولتاژ مقاومت R چیست جواب: به مقدار عددی V A

Διαβάστε περισσότερα

مثال( مساله الپالس در ناحیه داده شده را حل کنید. u(x,0)=f(x) f(x) حل: به کمک جداسازی متغیرها: ثابت = k. u(x,y)=x(x)y(y) X"Y=-XY" X" X" kx = 0

مثال( مساله الپالس در ناحیه داده شده را حل کنید. u(x,0)=f(x) f(x) حل: به کمک جداسازی متغیرها: ثابت = k. u(x,y)=x(x)y(y) XY=-XY X X kx = 0 مثال( مساله الپالس در ناحیه داده شده را حل کنید. (,)=() > > < π () حل: به کمک جداسازی متغیرها: + = (,)=X()Y() X"Y=-XY" X" = Y" ثابت = k X Y X" kx = { Y" + ky = X() =, X(π) = X" kx = { X() = X(π) = معادله

Διαβάστε περισσότερα

آزمایش 1: پاسخ فرکانسی تقویتکننده امیتر مشترك

آزمایش 1: پاسخ فرکانسی تقویتکننده امیتر مشترك آزمایش : پاسخ فرکانسی تقویتکننده امیتر مشترك -- مقدمه هدف از این آزمایش بدست آوردن فرکانس قطع بالاي تقویتکننده امیتر مشترك بررسی عوامل تاثیرگذار و محدودکننده این پارامتر است. شکل - : مفهوم پهناي باند تقویت

Διαβάστε περισσότερα

آزمون مقایسه میانگین های دو جامعه )نمونه های بزرگ(

آزمون مقایسه میانگین های دو جامعه )نمونه های بزرگ( آزمون مقایسه میانگین های دو جامعه )نمونه های بزرگ( فرض کنید جمعیت یک دارای میانگین و انحراف معیار اندازه µ و انحراف معیار σ باشد و جمعیت 2 دارای میانگین µ2 σ2 باشند نمونه های تصادفی مستقل از این دو جامعه

Διαβάστε περισσότερα

چکیده مقدمه کلید واژه ها:

چکیده مقدمه کلید واژه ها: چکیده طی دهه های گذشته سازمان های بسیاری در اقسا نقاط جهان سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی ERP را اتخاذ کرده اند. در باره ی منافع حسابداری اتخاذ سیستم های سازمانی تحقیقات کمی در مقیاس جهانی انجام شده است.

Διαβάστε περισσότερα

تخمین با معیار مربع خطا: حالت صفر: X: مکان هواپیما بدون مشاهده X را تخمین بزنیم. بهترین تخمین مقداری است که متوسط مربع خطا مینیمم باشد:

تخمین با معیار مربع خطا: حالت صفر: X: مکان هواپیما بدون مشاهده X را تخمین بزنیم. بهترین تخمین مقداری است که متوسط مربع خطا مینیمم باشد: تخمین با معیار مربع خطا: هدف: با مشاهده X Y را حدس بزنیم. :y X: مکان هواپیما مثال: مشاهده نقطه ( مجموعه نقاط کنارهم ) روی رادار - فرض کنیم می دانیم توزیع احتمال X به چه صورت است. حالت صفر: بدون مشاهده

Διαβάστε περισσότερα

جلسه ی ۱۰: الگوریتم مرتب سازی سریع

جلسه ی ۱۰: الگوریتم مرتب سازی سریع دانشکده ی علوم ریاضی داده ساختارها و الگوریتم ها ۸ مهر ۹ جلسه ی ۱۰: الگوریتم مرتب سازی سریع مدر س: دکتر شهرام خزاي ی نگارنده: محمد امین ادر یسی و سینا منصور لکورج ۱ شرح الگور یتم الگوریتم مرتب سازی سریع

Διαβάστε περισσότερα

آزمایش 8: تقویت کننده عملیاتی 2

آزمایش 8: تقویت کننده عملیاتی 2 آزمایش 8: تقویت کننده عملیاتی 2 1-8 -مقدمه 1 تقویت کننده عملیاتی (OpAmp) داراي دو یا چند طبقه تقویت کننده تفاضلی است که خروجی- هاي هر طبقه به وروديهاي طبقه دیگر متصل شده است. در انتهاي این تقویت کننده

Διαβάστε περισσότερα

مدار معادل تونن و نورتن

مدار معادل تونن و نورتن مدار معادل تونن و نورتن در تمامی دستگاه های صوتی و تصویری اگرچه قطعات الکتریکی زیادی استفاده می شود ( مانند مقاومت سلف خازن دیود ترانزیستور IC ترانس و دهها قطعه ی دیگر...( اما هدف از طراحی چنین مداراتی

Διαβάστε περισσότερα

قاعده زنجیره ای برای مشتقات جزي ی (حالت اول) :

قاعده زنجیره ای برای مشتقات جزي ی (حالت اول) : ۱ گرادیان تابع (y :f(x, اگر f یک تابع دومتغیره باشد ا نگاه گرادیان f برداری است که به صورت زیر تعریف می شود f(x, y) = D ۱ f(x, y), D ۲ f(x, y) اگر رویه S نمایش تابع (y Z = f(x, باشد ا نگاه f در هر نقطه

Διαβάστε περισσότερα

تحلیل مدار به روش جریان حلقه

تحلیل مدار به روش جریان حلقه تحلیل مدار به روش جریان حلقه برای حل مدار به روش جریان حلقه باید مراحل زیر را طی کنیم: مرحله ی 1: مدار را تا حد امکان ساده می کنیم)مراقب باشید شاخه هایی را که ترکیب می کنید مورد سوال مسئله نباشد که در

Διαβάστε περισσότερα

همبستگی و رگرسیون در این مبحث هدف بررسی وجود یک رابطه بین دو یا چند متغیر می باشد لذا هدف اصلی این است که آیا بین

همبستگی و رگرسیون در این مبحث هدف بررسی وجود یک رابطه بین دو یا چند متغیر می باشد لذا هدف اصلی این است که آیا بین همبستگی و رگرسیون در این مبحث هدف بررسی وجود یک رابطه بین دو یا چند متغیر می باشد لذا هدف اصلی این است که آیا بین دو صفت متغیر x و y رابطه و همبستگی وجود دارد یا خیر و آیا می توان یک مدل ریاضی و یک رابطه

Διαβάστε περισσότερα

جلسه 3 ابتدا نکته اي در مورد عمل توابع بر روي ماتریس ها گفته می شود و در ادامه ي این جلسه اصول مکانیک کوانتمی بیان. d 1. i=0. i=0. λ 2 i v i v i.

جلسه 3 ابتدا نکته اي در مورد عمل توابع بر روي ماتریس ها گفته می شود و در ادامه ي این جلسه اصول مکانیک کوانتمی بیان. d 1. i=0. i=0. λ 2 i v i v i. محاسبات کوانتمی (671) ترم بهار 1390-1391 مدرس: سلمان ابوالفتح بیگی نویسنده: محمد جواد داوري جلسه 3 می شود. ابتدا نکته اي در مورد عمل توابع بر روي ماتریس ها گفته می شود و در ادامه ي این جلسه اصول مکانیک

Διαβάστε περισσότερα

ﯽﺳﻮﻃ ﺮﯿﺼﻧ ﻪﺟاﻮﺧ ﯽﺘﻌﻨﺻ هﺎﮕﺸﻧاد

ﯽﺳﻮﻃ ﺮﯿﺼﻧ ﻪﺟاﻮﺧ ﯽﺘﻌﻨﺻ هﺎﮕﺸﻧاد دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی دانشکده برق - گروه کنترل آزمایشگاه کنترل سیستمهای خطی گزارش کار نمونه تابستان 383 به نام خدا گزارش کار آزمایش اول عنوان آزمایش: آشنایی با نحوه پیاده سازی الکترونیکی فرایندها

Διαβάστε περισσότερα

شاخصهای پراکندگی دامنهی تغییرات:

شاخصهای پراکندگی دامنهی تغییرات: شاخصهای پراکندگی شاخصهای پراکندگی بیانگر میزان پراکندگی دادههای آماری میباشند. مهمترین شاخصهای پراکندگی عبارتند از: دامنهی تغییرات واریانس انحراف معیار و ضریب تغییرات. دامنهی تغییرات: اختالف بزرگترین و

Διαβάστε περισσότερα

فصل چهارم : مولتی ویبراتورهای ترانزیستوری مقدمه: فیدبک مثبت

فصل چهارم : مولتی ویبراتورهای ترانزیستوری مقدمه: فیدبک مثبت فصل چهارم : مولتی ویبراتورهای ترانزیستوری مقدمه: فیدبک مثبت در تقویت کننده ها از فیدبک منفی استفاده می نمودیم تا بهره خیلی باال نرفته و سیستم پایدار بماند ولی در فیدبک مثبت هدف فقط باال بردن بهره است در

Διαβάστε περισσότερα

Spacecraft thermal control handbook. Space mission analysis and design. Cubesat, Thermal control system

Spacecraft thermal control handbook. Space mission analysis and design. Cubesat, Thermal control system سیستم زیر حرارتی ماهواره سرفصل های مهم 1- منابع مطالعاتی 2- مقدمه ای بر انتقال حرارت و مکانیزم های آن 3- موازنه انرژی 4 -سیستم های کنترل دما در فضا 5- مدل سازی عددی حرارتی ماهواره 6- تست های مورد نیاز

Διαβάστε περισσότερα

تئوری جامع ماشین بخش سوم جهت سادگی بحث یک ماشین سنکرون دو قطبی از نوع قطب برجسته مطالعه میشود.

تئوری جامع ماشین بخش سوم جهت سادگی بحث یک ماشین سنکرون دو قطبی از نوع قطب برجسته مطالعه میشود. مفاهیم اصلی جهت آنالیز ماشین های الکتریکی سه فاز محاسبه اندوکتانس سیمپیچیها و معادالت ولتاژ ماشین الف ) ماشین سنکرون جهت سادگی بحث یک ماشین سنکرون دو قطبی از نوع قطب برجسته مطالعه میشود. در حال حاضر از

Διαβάστε περισσότερα

1) { } 6) {, } {{, }} 2) {{ }} 7 ) { } 3) { } { } 8) { } 4) {{, }} 9) { } { }

1) { } 6) {, } {{, }} 2) {{ }} 7 ) { } 3) { } { } 8) { } 4) {{, }} 9) { } { } هرگاه دسته اي از اشیاء حروف و اعداد و... که کاملا"مشخص هستند با هم در نظر گرفته شوند یک مجموعه را به وجود می آورند. عناصر تشکیل دهنده ي یک مجموعه باید دو شرط اساسی را داشته باشند. نام گذاري مجموعه : الف

Διαβάστε περισσότερα

Beta Coefficient نویسنده : محمد حق وردی

Beta Coefficient نویسنده : محمد حق وردی مفهوم ضریب سهام بتای Beta Coefficient نویسنده : محمد حق وردی مقدمه : شاید بارها در مقاالت یا گروهای های اجتماعی مربوط به بازار سرمایه نام ضریب بتا رو دیده باشیم یا جایی شنیده باشیم اما برایمان مبهم باشد

Διαβάστε περισσότερα

مسائل. 2 = (20)2 (1.96) 2 (5) 2 = 61.5 بنابراین اندازه ی نمونه الزم باید حداقل 62=n باشد.

مسائل. 2 = (20)2 (1.96) 2 (5) 2 = 61.5 بنابراین اندازه ی نمونه الزم باید حداقل 62=n باشد. ) مسائل مدیریت کارخانه پوشاک تصمیم دارد مطالعه ای به منظور تعیین میانگین پیشرفت کارگران کارخانه انجام دهد. اگر او در این مطالعه دقت برآورد را 5 نمره در نظر بگیرد و فرض کند مقدار انحراف معیار پیشرفت کاری

Διαβάστε περισσότερα

Angle Resolved Photoemission Spectroscopy (ARPES)

Angle Resolved Photoemission Spectroscopy (ARPES) Angle Resolved Photoemission Spectroscopy (ARPES) روش ARPES روشی است تجربی که برای تعیین ساختار الکترونی مواد به کار می رود. این روش بر پایه اثر فوتوالکتریک است که توسط هرتز کشف شد: الکترونها می توانند

Διαβάστε περισσότερα

ﻞﻜﺷ V لﺎﺼﺗا ﺎﻳ زﺎﺑ ﺚﻠﺜﻣ لﺎﺼﺗا هﺎﮕﺸﻧاد نﺎﺷﺎﻛ / دﻮﺷ

ﻞﻜﺷ V لﺎﺼﺗا ﺎﻳ زﺎﺑ ﺚﻠﺜﻣ لﺎﺼﺗا هﺎﮕﺸﻧاد نﺎﺷﺎﻛ / دﻮﺷ 1 مبحث بيست و چهارم: اتصال مثلث باز (- اتصال اسكات آرايش هاي خاص ترانسفورماتورهاي سه فاز دانشگاه كاشان / دانشكده مهندسي/ گروه مهندسي برق / درس ماشين هاي الكتريكي / 3 اتصال مثلث باز يا اتصال شكل فرض كنيد

Διαβάστε περισσότερα

1 ﺶﻳﺎﻣزآ ﻢﻫا نﻮﻧﺎﻗ ﻲﺳرﺮﺑ

1 ﺶﻳﺎﻣزآ ﻢﻫا نﻮﻧﺎﻗ ﻲﺳرﺮﺑ آزمايش 1 بررسي قانون اهم بررسي تجربي قانون اهم و مطالعه پارامترهاي مو ثر در مقاومت الكتريكي يك سيم فلزي تي وري آزمايش هر و دارند جسم فيزيكي داراي مقاومت الكتريكي است. اجسام فلزي پلاستيك تكه يك بدن انسان

Διαβάστε περισσότερα

بسم اهلل الرحمن الرحیم آزمایشگاه فیزیک )2( shimiomd

بسم اهلل الرحمن الرحیم آزمایشگاه فیزیک )2( shimiomd بسم اهلل الرحمن الرحیم آزمایشگاه فیزیک )( shimiomd خواندن مقاومت ها. بررسی قانون اهم برای مدارهای متوالی. 3. بررسی قانون اهم برای مدارهای موازی بدست آوردن مقاومت مجهول توسط پل وتسون 4. بدست آوردن مقاومت

Διαβάστε περισσότερα

تلفات خط انتقال ابررسی یک شبکة قدرت با 2 به شبکة شکل زیر توجه کنید. ژنراتور فرضیات شبکه: میباشد. تلفات خط انتقال با مربع توان انتقالی متناسب

تلفات خط انتقال ابررسی یک شبکة قدرت با 2 به شبکة شکل زیر توجه کنید. ژنراتور فرضیات شبکه: میباشد. تلفات خط انتقال با مربع توان انتقالی متناسب تلفات خط انتقال ابررسی یک شبکة قدرت با 2 به شبکة شکل زیر توجه کنید. ژنراتور فرضیات شبکه: این شبکه دارای دو واحد کامال یکسان آنها 400 MW میباشد. است تلفات خط انتقال با مربع توان انتقالی متناسب و حداکثر

Διαβάστε περισσότερα

فصل پنجم زبان های فارغ از متن

فصل پنجم زبان های فارغ از متن فصل پنجم زبان های فارغ از متن خانواده زبان های فارغ از متن: ( free )context تعریف: گرامر G=(V,T,,P) کلیه قوانین آن به فرم زیر باشد : یک گرامر فارغ از متن گفته می شود در صورتی که A x A Є V, x Є (V U T)*

Διαβάστε περισσότερα

جلسه ی ۴: تحلیل مجانبی الگوریتم ها

جلسه ی ۴: تحلیل مجانبی الگوریتم ها دانشکده ی علوم ریاضی ساختمان داده ها ۲ مهر ۱۳۹۲ جلسه ی ۴: تحلیل مجانبی الگوریتم ها مدر س: دکتر شهرام خزاي ی نگارنده: شراره عز ت نژاد ا رمیتا ثابتی اشرف ۱ مقدمه الگوریتم ابزاری است که از ا ن برای حل مسا

Διαβάστε περισσότερα

سايت ويژه رياضيات درسنامه ها و جزوه هاي دروس رياضيات

سايت ويژه رياضيات   درسنامه ها و جزوه هاي دروس رياضيات سايت ويژه رياضيات درسنامه ها و جزوه هاي دروس رياضيات دانلود نمونه سوالات امتحانات رياضي نمونه سوالات و پاسخنامه كنكور دانلود نرم افزارهاي رياضيات و... کانال سایت ریاضی سرا در تلگرام: https://telegram.me/riazisara

Διαβάστε περισσότερα

فصل دهم: همبستگی و رگرسیون

فصل دهم: همبستگی و رگرسیون فصل دهم: همبستگی و رگرسیون مطالب این فصل: )r ( کوواریانس ضریب همبستگی رگرسیون ضریب تعیین یا ضریب تشخیص خطای معیار برآور ( )S XY انواع ضرایب همبستگی برای بررسی رابطه بین متغیرهای کمی و کیفی 8 در بسیاری

Διαβάστε περισσότερα

http://econometrics.blog.ir/ متغيرهای وابسته نماد متغيرهای وابسته مدت زمان وصول حساب های دريافتني rcp چرخه تبدیل وجه نقد ccc متغیرهای کنترلی نماد متغيرهای کنترلي رشد فروش اندازه شرکت عملکرد شرکت GROW SIZE

Διαβάστε περισσότερα

جلسه 9 1 مدل جعبه-سیاه یا جستاري. 2 الگوریتم جستجوي Grover 1.2 مسا له 2.2 مقدمات محاسبات کوانتمی (22671) ترم بهار

جلسه 9 1 مدل جعبه-سیاه یا جستاري. 2 الگوریتم جستجوي Grover 1.2 مسا له 2.2 مقدمات محاسبات کوانتمی (22671) ترم بهار محاسبات کوانتمی (22671) ترم بهار 1390-1391 مدرس: سلمان ابوالفتح بیگی نویسنده: هیربد کمالی نیا جلسه 9 1 مدل جعبه-سیاه یا جستاري مدل هایی که در جلسه ي پیش براي استفاده از توابع در الگوریتم هاي کوانتمی بیان

Διαβάστε περισσότερα

آشنایی با پدیده ماره (moiré)

آشنایی با پدیده ماره (moiré) فلا) ب) آشنایی با پدیده ماره (moiré) توری جذبی- هرگاه روی ورقه شفافی چون طلق تعداد زیادی نوارهای خطی کدر هم پهنا به موازات یکدیگر و به فاصله های مساوی از هم رسم کنیم یک توری خطی جذبی به وجود می آید شکل

Διαβάστε περισσότερα

فعالیت = ) ( )10 6 ( 8 = )-4( 3 * )-5( 3 = ) ( ) ( )-36( = m n m+ m n. m m m. m n mn

فعالیت = ) ( )10 6 ( 8 = )-4( 3 * )-5( 3 = ) ( ) ( )-36( = m n m+ m n. m m m. m n mn درس»ریشه ام و توان گویا«تاکنون با مفهوم توان های صحیح اعداد و چگونگی کاربرد آنها در ریشه گیری دوم و سوم اعداد آشنا شده اید. فعالیت زیر به شما کمک می کند تا ضمن مرور آنچه تاکنون در خصوص اعداد توان دار و

Διαβάστε περισσότερα

ویرایشسال 95 شیمیمعدنی تقارن رضافالحتی

ویرایشسال 95 شیمیمعدنی تقارن رضافالحتی ویرایشسال 95 شیمیمعدنی تقارن رضافالحتی از ابتدای مبحث تقارن تا ابتدای مبحث جداول کاراکتر مربوط به کنکور ارشد می باشد افرادی که این قسمت ها را تسلط دارند می توانند از ابتدای مبحث جداول کاراکتر به مطالعه

Διαβάστε περισσότερα

جلسه 14 را نیز تعریف کرد. عملگري که به دنبال آن هستیم باید ماتریس چگالی مربوط به یک توزیع را به ماتریس چگالی مربوط به توزیع حاشیه اي آن ببرد.

جلسه 14 را نیز تعریف کرد. عملگري که به دنبال آن هستیم باید ماتریس چگالی مربوط به یک توزیع را به ماتریس چگالی مربوط به توزیع حاشیه اي آن ببرد. تي وري اطلاعات کوانتمی ترم پاییز 39-39 مدرس: ابوالفتح بیگی و امین زاده گوهري نویسنده: کامران کیخسروي جلسه فرض کنید حالت سیستم ترکیبی AB را داشته باشیم. حالت سیستم B به تنهایی چیست در ابتداي درس که حالات

Διαβάστε περισσότερα

مکانيک جامدات ارائه و تحليل روش مناسب جهت افزایش استحکام اتصاالت چسبي در حالت حجم چسب یکسان

مکانيک جامدات ارائه و تحليل روش مناسب جهت افزایش استحکام اتصاالت چسبي در حالت حجم چسب یکسان پائیز 2931/ سال ششم/ شماره ویژه دوم فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي مکانيک جامدات فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي مکانيک جامدات www.jsme.ir ارائه و تحليل روش مناسب جهت افزایش استحکام اتصاالت چسبي در حالت حجم چسب

Διαβάστε περισσότερα

دانشکده ی علوم ریاضی جلسه ی ۵: چند مثال

دانشکده ی علوم ریاضی جلسه ی ۵: چند مثال دانشکده ی علوم ریاضی احتمال و کاربردا ن ۴ اسفند ۹۲ جلسه ی : چند مثال مدر س: دکتر شهرام خزاي ی نگارنده: مهدی پاک طینت (تصحیح: قره داغی گیوه چی تفاق در این جلسه به بررسی و حل چند مثال از مطالب جلسات گذشته

Διαβάστε περισσότερα

جلسه ی ۳: نزدیک ترین زوج نقاط

جلسه ی ۳: نزدیک ترین زوج نقاط دانشکده ی علوم ریاضی ا نالیز الگوریتم ها ۴ بهمن ۱۳۹۱ جلسه ی ۳: نزدیک ترین زوج نقاط مدر س: دکتر شهرام خزاي ی نگارنده: امیر سیوانی اصل ۱ پیدا کردن نزدیک ترین زوج نقطه فرض می کنیم n نقطه داریم و می خواهیم

Διαβάστε περισσότερα

آموزش SPSS مقدماتی و پیشرفته مدیریت آمار و فناوری اطالعات -

آموزش SPSS مقدماتی و پیشرفته مدیریت آمار و فناوری اطالعات - آموزش SPSS مقدماتی و پیشرفته تهیه و تنظیم: فرزانه صانعی مدیریت آمار و فناوری اطالعات - مهرماه 96 بخش سوم: مراحل تحلیل آماری تحلیل داده ها به روش پارامتری بررسی نرمال بودن توزیع داده ها قضیه حد مرکزی جدول

Διαβάστε περισσότερα

راهنمای کاربری موتور بنزینی )سیکل اتو(

راهنمای کاربری موتور بنزینی )سیکل اتو( راهنمای کاربری موتور بنزینی )سیکل اتو( هدف آزمایش : شناخت و بررسی عملکرد موتور بنزینی تئوری آزمایش: موتورهای احتراق داخلی امروزه به طور وسیع برای ایجاد قدرت بکار می روند. ژنراتورهای کوچک پمپ های مخلوط

Διαβάστε περισσότερα

در اين آزمايش ابتدا راهاندازي موتور القايي روتور سيمپيچي شده سه فاز با مقاومتهاي روتور مختلف صورت گرفته و س سپ مشخصه گشتاور سرعت آن رسم ميشود.

در اين آزمايش ابتدا راهاندازي موتور القايي روتور سيمپيچي شده سه فاز با مقاومتهاي روتور مختلف صورت گرفته و س سپ مشخصه گشتاور سرعت آن رسم ميشود. ك ي آزمايش 7 : راهاندازي و مشخصه خروجي موتور القايي روتور سيمپيچيشده آزمايش 7: راهاندازي و مشخصه خروجي موتور القايي با روتور سيمپيچي شده 1-7 هدف آزمايش در اين آزمايش ابتدا راهاندازي موتور القايي روتور

Διαβάστε περισσότερα

شبکه های عصبی در کنترل

شبکه های عصبی در کنترل شبکه های عصبی در کنترل دانشگاه نجف آباد درس: کنترل هوشمند در فضای سایبرنتیک مدرس: حمید محمودیان مدل ریاضی نرون مدل ریاضی یک نرون ساده به صورت روبرو است P: مقدار کمیت ورودی b: مقدار بایاس )عرض از مبدا تابع

Διαβάστε περισσότερα

تمرین اول درس کامپایلر

تمرین اول درس کامپایلر 1 تمرین اول درس 1. در زبان مربوط به عبارت منظم زیر چند رشته یکتا وجود دارد (0+1+ϵ)(0+1+ϵ)(0+1+ϵ)(0+1+ϵ) جواب 11 رشته کنند abbbaacc را در نظر بگیرید. کدامیک از عبارتهای منظم زیر توکنهای ab bb a acc را ایجاد

Διαβάστε περισσότερα

جلسه ی ۵: حل روابط بازگشتی

جلسه ی ۵: حل روابط بازگشتی دانشکده ی علوم ریاضی ساختمان داده ها ۶ مهر ۲ جلسه ی ۵: حل روابط بازگشتی مدر س: دکتر شهرام خزاي ی نگارنده: ا رمیتا ثابتی اشرف و علی رضا علی ا بادیان ۱ مقدمه پیدا کردن کران مجانبی توابع معمولا با پیچیدگی

Διαβάστε περισσότερα

جلسه 2 1 فضاي برداري محاسبات کوانتمی (22671) ترم بهار

جلسه 2 1 فضاي برداري محاسبات کوانتمی (22671) ترم بهار محاسبات کوانتمی (22671) ترم بهار 1390-1391 مدرس: سلمان ابوالفتح بیگی نویسنده: نادر قاسمی جلسه 2 در این درسنامه به مروري کلی از جبر خطی می پردازیم که هدف اصلی آن آشنایی با نماد گذاري دیراك 1 و مباحثی از

Διαβάστε περισσότερα

جلسه ی ۲۴: ماشین تورینگ

جلسه ی ۲۴: ماشین تورینگ دانشکده ی علوم ریاضی نظریه ی زبان ها و اتوماتا ۲۶ ا ذرماه ۱۳۹۱ جلسه ی ۲۴: ماشین تورینگ مدر س: دکتر شهرام خزاي ی نگارندگان: حمید ملک و امین خسر وشاهی ۱ ماشین تور ینگ تعریف ۱ (تعریف غیررسمی ماشین تورینگ)

Διαβάστε περισσότερα

تمرینات درس ریاض عموم ٢. r(t) = (a cos t, b sin t), ٠ t ٢π. cos ٢ t sin tdt = ka۴. x = ١ ka ۴. m ٣ = ٢a. κds باشد. حاصل x٢

تمرینات درس ریاض عموم ٢. r(t) = (a cos t, b sin t), ٠ t ٢π. cos ٢ t sin tdt = ka۴. x = ١ ka ۴. m ٣ = ٢a. κds باشد. حاصل x٢ دانش اه صنعت شریف دانش ده ی علوم ریاض تمرینات درس ریاض عموم سری دهم. ١ سیم نازک داریم که روی دایره ی a + y x و در ربع اول نقطه ی,a را به نقطه ی a, وصل م کند. اگر چ ال سیم در نقطه ی y,x برابر kxy باشد جرم

Διαβάστε περισσότερα

سلسله مزاتب سبان مقدمه فصل : زبان های فارغ از متن زبان های منظم

سلسله مزاتب سبان مقدمه فصل : زبان های فارغ از متن زبان های منظم 1 ماشیه ای توریىگ مقدمه فصل : سلسله مزاتب سبان a n b n c n? ww? زبان های فارغ از متن n b n a ww زبان های منظم a * a*b* 2 زبان ها پذیرفته می شوند بوسیله ی : ماشین های تورینگ a n b n c n ww زبان های فارغ

Διαβάστε περισσότερα

جلسه 12 به صورت دنباله اي از,0 1 نمایش داده شده اند در حین محاسبه ممکن است با خطا مواجه شده و یکی از بیت هاي آن. p 1

جلسه 12 به صورت دنباله اي از,0 1 نمایش داده شده اند در حین محاسبه ممکن است با خطا مواجه شده و یکی از بیت هاي آن. p 1 محاسبات کوانتمی (67) ترم بهار 390-39 مدرس: سلمان ابوالفتح بیگی نویسنده: سلمان ابوالفتح بیگی جلسه ذخیره پردازش و انتقال اطلاعات در دنیاي واقعی همواره در حضور خطا انجام می شود. مثلا اطلاعات کلاسیکی که به

Διαβάστε περισσότερα

Answers to Problem Set 5

Answers to Problem Set 5 Answers to Problem Set 5 Principle of Economics Graduate School of Management and Economics, Sharif University of Technology Fall 94 5. Suppose a competitive firm has the following cost function c(y) =

Διαβάστε περισσότερα

یدنب هشوخ یاه متیروگلا

یدنب هشوخ یاه متیروگلا تحلیل خوشه ای مقدمه در این قسمت ابتدا چند تعریف بیان می کنیم و در ادامه به جزئیات این تعاریف و کاربردهای تحلیل خوشه ای در علوم مختلف می پردازیم و نیز با مشکالتی که در تحلیل خوشه ای مواجه هستیم اشاره ای

Διαβάστε περισσότερα

6- روش های گرادیان مبنا< سر فصل مطالب

6- روش های گرادیان مبنا< سر فصل مطالب 1 بنام خدا بهینه سازی شبیه سازی Simulation Optimization Lecture 6 روش های بهینه سازی شبیه سازی گرادیان مبنا Gradient-based Simulation Optimization methods 6- روش های گرادیان مبنا< سر فصل مطالب 2 شماره

Διαβάστε περισσότερα

پروژه یازدهم: ماشین هاي بردار پشتیبان

پروژه یازدهم: ماشین هاي بردار پشتیبان پروژه یازدهم: ماشین هاي بردار پشتیبان 1 عموما براي مسایلی که در آنها دو دسته وجود دارد استفاده میشوند اما ماشین هاي بردار پشتیبان روشهاي متفاوتی براي ترکیب چند SVM و ایجاد یک الگوریتم دستهبندي چند کلاس

Διαβάστε περισσότερα

فصل 5 :اصل گسترش و اعداد فازی

فصل 5 :اصل گسترش و اعداد فازی فصل 5 :اصل گسترش و اعداد فازی : 1-5 اصل گسترش در ریاضیات معمولی یکی از مهمترین ابزارها تابع می باشد.تابع یک نوع رابطه خاص می باشد رابطه ای که در نمایش زوج مرتبی عنصر اول تکراری نداشته باشد.معموال تابع

Διαβάστε περισσότερα

جلسه 15 1 اثر و اثر جزي ی نظریه ي اطلاعات کوانتومی 1 ترم پاي یز جدایی پذیر باشد یعنی:

جلسه 15 1 اثر و اثر جزي ی نظریه ي اطلاعات کوانتومی 1 ترم پاي یز جدایی پذیر باشد یعنی: نظریه ي اطلاعات کوانتومی 1 ترم پاي یز 1391-1391 مدرس: دکتر ابوالفتح بیگی ودکتر امین زاده گوهري نویسنده: محمدرضا صنم زاده جلسه 15 فرض کنیم ماتریس چگالی سیستم ترکیبی شامل زیر سیستم هايB و A را داشته باشیم.

Διαβάστε περισσότερα

هو الحق دانشکده ي مهندسی کامپیوتر جلسه هفتم

هو الحق دانشکده ي مهندسی کامپیوتر جلسه هفتم هو الحق دانشکده ي مهندسی کامپیوتر کدگذاري شبکه Coding) (Network شنبه 2 اسفند 1393 جلسه هفتم استاد: مهدي جعفري نگارنده: سید محمدرضا تاجزاد تعریف 1 بهینه سازي محدب : هدف پیدا کردن مقدار بهینه یک تابع ) min

Διαβάστε περισσότερα

به نام خدا. Sparse Coding ستاره فرامرزپور

به نام خدا. Sparse Coding ستاره فرامرزپور به نام خدا Sparse Coding ستاره فرامرزپور 120728399 1 فهرست مطالب مقدمه... 0 برخی کاربردها... 0 4... تنک: کدگذاری مبانی تجزیه معادله تنک:... 5 6...:α Sparse پیدا ه یا الگوریتم کردن ضریب یادگیری ه یا روش

Διαβάστε περισσότερα

دبیرستان غیر دولتی موحد

دبیرستان غیر دولتی موحد دبیرستان غیر دلتی محد هندسه تحلیلی فصل دم معادله های خط صفحه ابتدا باید بدانیم که از یک نقطه به مازات یک بردار تنها یک خط می گذرد. با تجه به این مطلب برای نشتن معادله یک خط احتیاج به داشتن یک نقطه از خط

Διαβάστε περισσότερα

فهرست مطالب جزوه ی فصل اول مدارهای الکتریکی مفاهیم ولتاژ افت ولتاژ و اختالف پتانسیل تحلیل مدار به روش جریان حلقه... 22

فهرست مطالب جزوه ی فصل اول مدارهای الکتریکی مفاهیم ولتاژ افت ولتاژ و اختالف پتانسیل تحلیل مدار به روش جریان حلقه... 22 فهرست مطالب جزوه ی فصل اول مدارهای الکتریکی آنچه باید پیش از شروع کتاب مدار بدانید تا مدار را آسان بیاموزید.............................. 2 مفاهیم ولتاژ افت ولتاژ و اختالف پتانسیل................................................

Διαβάστε περισσότερα

بخش غیرآهنی. هدف: ارتقاي خواص ابرکشسانی آلياژ Ni Ti مقدمه

بخش غیرآهنی. هدف: ارتقاي خواص ابرکشسانی آلياژ Ni Ti مقدمه بخش غیرآهنی هدف: ارتقاي خواص ابرکشسانی آلياژ Ni Ti مقدمه رفتار شبه کشسان )Pseudoelasticity( که به طور معمول ابرکشسان )superelasticity( ناميده می شود رفتار برگشت پذیر کشسان ماده در برابر تنش اعمالی است

Διαβάστε περισσότερα

فهرست جزوه ی فصل دوم مدارهای الکتریکی ( بردارها(

فهرست جزوه ی فصل دوم مدارهای الکتریکی ( بردارها( فهرست جزوه ی فصل دوم مدارهای الکتریکی ( بردارها( رفتار عناصر L, R وC در مدارات جریان متناوب......................................... بردار و کمیت برداری.............................................................

Διαβάστε περισσότερα

قیمت گذاری محصول در یک زنجیره تامین دوسطحی با استفاده از

قیمت گذاری محصول در یک زنجیره تامین دوسطحی با استفاده از فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی سال چهاردهم شماره 34 زمستان 59 صفحات 59-1 قیمت گذاری محصول در یک زنجیره تامین دوسطحی با استفاده از مفهوم تئوری بازیها در محیط فازی شهودی آمنه خدیور عادل آذر فاطمه

Διαβάστε περισσότερα

جلسه 2 جهت تعریف یک فضاي برداري نیازمند یک میدان 2 هستیم. یک میدان مجموعه اي از اعداد یا اسکالر ها به همراه اعمال

جلسه 2 جهت تعریف یک فضاي برداري نیازمند یک میدان 2 هستیم. یک میدان مجموعه اي از اعداد یا اسکالر ها به همراه اعمال نظریه اطلاعات کوانتمی 1 ترم پاییز 1391-1392 مدرسین: ابوالفتح بیگی و امین زاده گوهري جلسه 2 فراگیري نظریه ي اطلاعات کوانتمی نیازمند داشتن پیش زمینه در جبرخطی می باشد این نظریه ترکیب زیبایی از جبرخطی و نظریه

Διαβάστε περισσότερα

هندسه تحلیلی بردارها در فضای R

هندسه تحلیلی بردارها در فضای R هندسه تحلیلی بردارها در فضای R فصل اول-بردارها دستگاه مختصات سه بعدی از سه محور ozوoyوox عمود بر هم تشکیل شده که در نقطه ای به نام o یکدیگر را قطع می کنند. قرارداد: دستگاه مختصات سه بعدی راستگرد می باشد

Διαβάστε περισσότερα

عنوان: رمزگذاري جستجوپذیر متقارن پویا

عنوان: رمزگذاري جستجوپذیر متقارن پویا دانشگاه صنعتی شریف دانشکده مهندسی برق گزارش درس ریاضیات رمزنگاري عنوان: رمزگذاري جستجوپذیر متقارن پویا استاد درس: مهندس نگارنده: ز 94 دي ماه 1394 1 5 نماد گذاري و تعریف مسي له 1 6 رمزگذاري جستجوپذیر متقارن

Διαβάστε περισσότερα

بررسی خرابی در سازه ها با استفاده از نمودارهاي تابع پاسخ فرکانس مجتبی خمسه

بررسی خرابی در سازه ها با استفاده از نمودارهاي تابع پاسخ فرکانس مجتبی خمسه بررسی خرابی در سازه ها با استفاده از نمودارهاي تابع پاسخ فرکانس پیمان ترکزاده مجتبی خمسه یونس گودرزي - استادیار بخش مهندسی عمران دانشگاه شهید باهنر کرمان - دانشجوي کارشناسی ارشد سازه دانشگاه تحصیلات تکمیلی

Διαβάστε περισσότερα

هدف از این آزمایش آشنایی با رفتار فرکانسی مدارهاي مرتبه اول نحوه تأثیر مقادیر عناصر در این رفتار مشاهده پاسخ دامنه

هدف از این آزمایش آشنایی با رفتار فرکانسی مدارهاي مرتبه اول نحوه تأثیر مقادیر عناصر در این رفتار مشاهده پاسخ دامنه آزما ی ش شش م: پا س خ فرکا نس ی مدا رات مرتبه اول هدف از این آزمایش آشنایی با رفتار فرکانسی مدارهاي مرتبه اول نحوه تأثیر مقادیر عناصر در این رفتار مشاهده پاسخ دامنه و پاسخ فاز بررسی رفتار فیلتري آنها بدست

Διαβάστε περισσότερα

محاسبات کوانتمی 1 علم ساخت و استفاده از کامپیوتري است که بر پایه ي اصول مکانیک کوانتم قرار گرفته است.

محاسبات کوانتمی 1 علم ساخت و استفاده از کامپیوتري است که بر پایه ي اصول مکانیک کوانتم قرار گرفته است. محاسبات کوانتمی (22671) ترم بهار 1390-1391 مدرس: سلمان ابوالفتح بیگی نویسنده: سلمان ابوالفتح بیگی جلسه 1 محاسبات کوانتمی 1 علم ساخت و استفاده از کامپیوتري است که بر پایه ي اصول مکانیک کوانتم قرار گرفته

Διαβάστε περισσότερα

طراحی و تجزیه و تحلیل کنترل کننده منطق فازي براي کنترل فرکانس بار در سیستم هاي قدرت

طراحی و تجزیه و تحلیل کنترل کننده منطق فازي براي کنترل فرکانس بار در سیستم هاي قدرت طراحی و تجزیه و تحلیل کنترل کننده منطق فازي براي کنترل فرکانس بار در سیستم هاي قدرت 2 1 مهرداد احمدي کمرپشتی هدي کاظمی موسسه آموزش عالی روزبهان ساري گروه برق ساري ایران Mehrdad.ahmadi.k@gmail.com hoda.kazemi.aski@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

جلسه 16 نظریه اطلاعات کوانتمی 1 ترم پاییز

جلسه 16 نظریه اطلاعات کوانتمی 1 ترم پاییز نظریه اطلاعات کوانتمی ترم پاییز 39-39 مدرسین: ابوالفتح بیگی و امین زاده گوهري نویسنده: محم دحسن آرام جلسه 6 تا اینجا با دو دیدگاه مختلف و دو عامل اصلی براي تعریف و استفاده از ماتریس چگالی جهت معرفی حالت

Διαβάστε περισσότερα

تئوری رفتار مصرف کننده : می گیریم. فرض اول: فرض دوم: فرض سوم: فرض چهارم: برای بیان تئوری رفتار مصرف کننده ابتدا چهار فرض زیر را در نظر

تئوری رفتار مصرف کننده : می گیریم. فرض اول: فرض دوم: فرض سوم: فرض چهارم: برای بیان تئوری رفتار مصرف کننده ابتدا چهار فرض زیر را در نظر تئوری رفتار مصرف کننده : می گیریم برای بیان تئوری رفتار مصرف کننده ابتدا چهار فرض زیر را در نظر فرض اول: مصرف کننده یک مصرف کننده منطقی است یعنی دارای رفتار عقالیی می باشد به عبارت دیگر از مصرف کاالها

Διαβάστε περισσότερα

مقدمه -1-4 تحليلولتاژگرهمدارهاييبامنابعجريان 4-4- تحليلجريانمشبامنابعولتاژنابسته

مقدمه -1-4 تحليلولتاژگرهمدارهاييبامنابعجريان 4-4- تحليلجريانمشبامنابعولتاژنابسته مقدمه -1-4 تحليلولتاژگرهمدارهاييبامنابعجريان -2-4 بامنابعجريانوولتاژ تحليلولتاژگرهمدارهايي 3-4- تحليلولتاژگرهبامنابعوابسته 4-4- تحليلجريانمشبامنابعولتاژنابسته 5-4- ژاتلو و 6-4 -تحليلجريانمشبامنابعجريان

Διαβάστε περισσότερα

نﺎﯿﺋاﺪﺧ ﺎﺿر ﺪﯿﺳ سﺪﻨﻬﻣ

نﺎﯿﺋاﺪﺧ ﺎﺿر ﺪﯿﺳ سﺪﻨﻬﻣ تهیه کننده : مهندس سید رضا خداي یان کارشناس ارشد و معاون واحد برنامه ریزی وکنترل پروژه شرکت سرمایه گذاری مسکن شش سیگما( (Six Sigma عرصه کنونی کسب و کار تصویری جدید از سازمان اراي ه می کند با این نگرش جدید

Διαβάστε περισσότερα

فصل چهارم تعیین موقعیت و امتدادهای مبنا

فصل چهارم تعیین موقعیت و امتدادهای مبنا فصل چهارم تعیین موقعیت و امتدادهای مبنا هدف های رفتاری پس از آموزش و مطالعه این فصل از فراگیرنده انتظار می رود بتواند: 1 راهکار کلی مربوط به ترسیم یک امتداد در یک سیستم مختصات دو بعدی و اندازه گیری ژیزمان

Διαβάστε περισσότερα

نکنید... بخوانید خالء علمی خود را پر کنید و دانش خودتان را ارائه دهید.

نکنید... بخوانید خالء علمی خود را پر کنید و دانش خودتان را ارائه دهید. گزارش کار آزمایشگاه صنعتی... مکانیک سیاالت ( رینولدز افت فشار ) دانشجویان : فردین احمدی محمد جاللی سعید شادخواطر شاهین غالمی گروه یکشنبه ساعت 2::0 الی رینولدز هدف : بررسی نوع حرکت سیال تئوری : یکی از انواع

Διαβάστε περισσότερα

Top Down Parsing LL(1) Narges S. Bathaeian

Top Down Parsing LL(1) Narges S. Bathaeian طراحی کامپایلر Top Down Parsing LL1) تعریف top down parsing Parse tree را از ریشه به سمت برگها می سازد. دو نوع LL1), LLk) Recursive descent مثال G = {S},{, ) }, P, S) S S S ) S ε ))$ مثال S S ) S ε ))$

Διαβάστε περισσότερα

کنترل تطبیقی غیر مستقیم مبتنی بر تخصیص قطب با مرتبه کسری

کنترل تطبیقی غیر مستقیم مبتنی بر تخصیص قطب با مرتبه کسری چکیده : کنترل تطبیقی غیر مستقیم مبتنی بر تخصیص قطب با مرتبه کسری روش طراحی قوانین کنترل چندجمله ای با استفاده از جایابی قطب راه کار مناسبی برای بسیاری از کاربردهای صنعتی می باشد. این دسته از کنترل کننده

Διαβάστε περισσότερα

جلسه 22 1 نامساویهایی در مورد اثر ماتریس ها تي وري اطلاعات کوانتومی ترم پاییز

جلسه 22 1 نامساویهایی در مورد اثر ماتریس ها تي وري اطلاعات کوانتومی ترم پاییز تي وري اطلاعات کوانتومی ترم پاییز 1391-1392 مدرس: ابوالفتح بیگی و امین زاده گوهري نویسنده: محمد مهدي مجاهدیان جلسه 22 تا اینجا خواص مربوط به آنتروپی را بیان کردیم. جهت اثبات این خواص نیاز به ابزارهایی

Διαβάστε περισσότερα

جلسه دوم سوم چهارم: مقدمه اي بر نظریه میدان

جلسه دوم سوم چهارم: مقدمه اي بر نظریه میدان هو الحق دانشکده ي مهندسی کامپیوتر کدگذاري شبکه Coding) (Network سه شنبه 21 اسفند 1393 جلسه دوم سوم چهارم: مقدمه اي بر نظریه میدان استاد: مهدي جعفري نگارنده: علیرضا حیدري خزاي ی در این نوشته مقدمه اي بر

Διαβάστε περισσότερα

نویسنده: محمدرضا تیموری محمد نصری مدرس: دکتر پرورش خالصۀ موضوع درس سیستم های مینیمم فاز: به نام خدا

نویسنده: محمدرضا تیموری محمد نصری مدرس: دکتر پرورش خالصۀ موضوع درس سیستم های مینیمم فاز: به نام خدا به نام خدا پردازش سیگنالهای دیجیتال نیمسال اول ۹۵-۹۶ هفته یازدهم ۹۵/۰8/2۹ مدرس: دکتر پرورش نویسنده: محمدرضا تیموری محمد نصری خالصۀ موضوع درس یا سیستم های مینیمم فاز تجزیه ی تابع سیستم به یک سیستم مینیمم

Διαβάστε περισσότερα

جریان نامی...

جریان نامی... مقاومت نقطه نوترال (NGR) مشخصات فنی فهرست مطالب 5 5... معرفی کلی... مشخصات... 1-2- ولتاژ سیستم... 2-2- ولتاژ نامی... -2- جریان نامی... -2- مقدار مقاومت -5-2 زمان... -2- جریان پیوسته... 7-2- ضریب دماي مقاومت...

Διαβάστε περισσότερα

ﻴﻓ ﯽﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ و ﯽهﺎﮕﺸﻳﺎﻣزﺁ تاﺰﻴﻬﺠﺗ ﻩﺪﻨﻨﮐ

ﻴﻓ ﯽﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ و ﯽهﺎﮕﺸﻳﺎﻣزﺁ تاﺰﻴﻬﺠﺗ ﻩﺪﻨﻨﮐ دستوركارآزمايش ميز نيرو هدف آزمايش: تعيين برآيند نيروها و بررسي تعادل نيروها در حالت هاي مختلف وسايل آزمايش: ميز مدرج وستون مربوطه, 4 عدد كفه وزنه آلومينيومي بزرگ و قلاب با نخ 35 سانتي, 4 عدد قرقره و پايه

Διαβάστε περισσότερα

دانشکده علوم ریاضی دانشگاه گیلان آزمون پایان ترم درس: هندسه منیفلد 1 باشد. دهید.f (gx) = (gof 1 )f X شده باشند سوالات بخش میان ترم

دانشکده علوم ریاضی دانشگاه گیلان آزمون پایان ترم درس: هندسه منیفلد 1 باشد. دهید.f (gx) = (gof 1 )f X شده باشند سوالات بخش میان ترم آزمون پایان ترم درس: هندسه منیفلد 1 زمان آزمون 120 دقیقه نیمسال: اول 95-94 رشته تحصیلی : ریاضی محض 1. نشان دهید X یک میدان برداري روي M است اگر و فقط اگر براي هر تابع مشتقپذیر f روي X(F ) M نیز مشتقپذیر

Διαβάστε περισσότερα

هدف از این آزمایش آشنایی با برخی قضایاي ساده و در عین حال مهم مدار از قبیل قانون اهم جمع آثار مدار تونن و نورتن

هدف از این آزمایش آشنایی با برخی قضایاي ساده و در عین حال مهم مدار از قبیل قانون اهم جمع آثار مدار تونن و نورتن آزما ی ش سوم: ربرسی اقنون ا ه م و قوانین ولتاژ و جریان اهی کیرشهف قوانین میسقت ولتاژ و میسقت جریان ربرسی مدا ر تونن و نورتن قضیه ااقتنل حدا کثر توان و ربرسی مدا ر پ ل و تس ون هدف از این آزمایش آشنایی با

Διαβάστε περισσότερα

واژههای کلیدی: ناپارآمتریک شبکه عصبی. غالمرضا زمردیان 2- استادیار و عضو هیات علمی گروه مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران مرکز

واژههای کلیدی: ناپارآمتریک شبکه عصبی. غالمرضا زمردیان 2- استادیار و عضو هیات علمی گروه مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران مرکز مجله مهندسي مالي و مديريت اوراق بهادار شماره بيست و چهارم / پائيز 4731 مقایسه توان تبیین مدل های ناپارآمتریک و مدل های شبکه عصبی در سنجش میزان ارزش درمعرض خطر پرتفوی شرکت های سرمایه گذاری جهت تعیین پرتفوی

Διαβάστε περισσότερα

به نام خدا. الف( توضیح دهید چرا از این تکنیک استفاده میشود چرا تحلیل را روی کل سیگنال x[n] انجام نمیدهیم

به نام خدا. الف( توضیح دهید چرا از این تکنیک استفاده میشود چرا تحلیل را روی کل سیگنال x[n] انجام نمیدهیم پردازش گفتار به نام خدا نیمسال اول 59-59 دکتر صامتی تمرین سری سوم پیشبینی خطی و کدینگ شکلموج دانشکده مهندسی کامپیوتر زمان تحویل: 32 آبان 4259 تمرینهای تئوری: سوال 1. می دانیم که قبل از انجام تحلیل پیشبینی

Διαβάστε περισσότερα

تعیین محل قرار گیری رله ها در شبکه های سلولی چندگانه تقسیم کد

تعیین محل قرار گیری رله ها در شبکه های سلولی چندگانه تقسیم کد تعیین محل قرار گیری رله ها در شبکه های سلولی چندگانه تقسیم کد مبتنی بر روش دسترسی زلیخا سپهوند دانشکده مهندسى برق واحد نجف آباد دانشگاه آزاد اسلامى نجف آباد ایر ان zolekhasepahvand@yahoo.com روح االله

Διαβάστε περισσότερα

و شبیه سازی فرآیندهای تصادفی با رویکردی کاربردی در ریاضیات مالی

و شبیه سازی فرآیندهای تصادفی با رویکردی کاربردی در ریاضیات مالی کنفرانس ریاضیات مالی و کاربردها و بهمن ماه 3 دانشگاه سمنان سمنان حرکت براونی و شبیه سازی فرآیندهای تصادفی با رویکردی کاربردی در ریاضیات مالی * علی حسین استادزاد مکاتبه کننده: aoaza@yahoo.com سارا مهرآلیان.mehralan@yahoo.com(

Διαβάστε περισσότερα

جلسه ی ۱۸: درهم سازی سرتاسری - درخت جست و جوی دودویی

جلسه ی ۱۸: درهم سازی سرتاسری - درخت جست و جوی دودویی دانشکده ی علوم ریاضی ساختمان داده ۱۰ ا ذر ۹۲ جلسه ی ۱۸: درهم سازی سرتاسری - درخت جست و جوی دودویی مدر س: دکتر شهرام خزاي ی نگارنده: معین زمانی و ا رمیتا اردشیری ۱ یادا وری همان طور که درجلسات پیش مطرح

Διαβάστε περισσότερα

معادلهی مشخصه(کمکی) آن است. در اینجا سه وضعیت متفاوت برای ریشههای معادله مشخصه رخ میدهد:

معادلهی مشخصه(کمکی) آن است. در اینجا سه وضعیت متفاوت برای ریشههای معادله مشخصه رخ میدهد: شکل کلی معادلات همگن خطی مرتبه دوم با ضرایب ثابت = ٠ cy ay + by + و معادله درجه دوم = ٠ c + br + ar را معادلهی مشخصه(کمکی) آن است. در اینجا سه وضعیت متفاوت برای ریشههای معادله مشخصه رخ میدهد: c ١ e r١x

Διαβάστε περισσότερα

1- مقدمه ای بر شبیه سازی< سر فصل مطالب

1- مقدمه ای بر شبیه سازی< سر فصل مطالب 1 بنام خدا بهینه سازی شبیه سازی Simulation Optimization Lecture 1 مروری بر شبیه سازی A review on Simulation 1- مقدمه ای بر شبیه سازی< سر فصل مطالب 2 شماره عنوان فصل 1-1 تعاریف 2-1 مثال هایی از شبیه سازی

Διαβάστε περισσότερα

رسوب سختی آلیاژهای آلومینیوم: تاريخچه : فرآیند رسوب سختی )پیرسختی( در سال 6091 بوسیله آلمانی کشف گردید.

رسوب سختی آلیاژهای آلومینیوم: تاريخچه : فرآیند رسوب سختی )پیرسختی( در سال 6091 بوسیله آلمانی کشف گردید. رسوب سختی آلیاژهای آلومینیوم تاريخچه فرآیند رسوب سختی )پیرسختی( در سال 6091 بوسیله Dr.A.Wilm آلمانی کشف گردید. دکتر Wilm یک آلیاژ 4 درصد مس و 9/5 درصد منیزیم را حرارت داده و پس از آن به سرعت سرد نمود و

Διαβάστε περισσότερα

هد ف های هفته ششم: 1- اجسام متحرک و ساکن را از هم تشخیص دهد. 2- اندازه مسافت و جا به جایی اجسام متحرک را محاسبه و آن ها را مقایسه کند 3- تندی متوسط

هد ف های هفته ششم: 1- اجسام متحرک و ساکن را از هم تشخیص دهد. 2- اندازه مسافت و جا به جایی اجسام متحرک را محاسبه و آن ها را مقایسه کند 3- تندی متوسط هد ف های هفته ششم: 1- اجسام متحرک و ساکن را از هم تشخیص دهد. - اندازه مسافت و جا به جایی اجسام متحرک را محاسبه و آن ها را مقایسه کند 3- تندی متوسط اجسام متحرک را محاسبه کند. 4- تندی متوسط و لحظه ای را

Διαβάστε περισσότερα

ارزیابی بهره وری متقاطع DEA بر پایه بهبود پارتو

ارزیابی بهره وری متقاطع DEA بر پایه بهبود پارتو چکیده ارزیابی بهره وری متقاطع DEA بر پایه بهبود پارتو جی.وو جونفی.چو جیاس ن سان کینگ یوآن ژو ارزیابی بهره وری متقاطع به عنوان یک ابزار گسترده برای تحلیل پوششی داده ها (DEA) دارای کاربرد گسترده ای در ارزیابی

Διαβάστε περισσότερα

نظریه زبان ها و ماشین ها

نظریه زبان ها و ماشین ها نظریه زبان ها و ماشین ها Theory of Languages & Automatas سید سجاد ائم ی زمستان 94 به نام خدا پیش گفتار جزوه پیش رو جهت استفاده دانشجویان عزیز در درس نظریه زبانها و ماشینها تهیه شده است. در این جزوه با

Διαβάστε περισσότερα

Combined Test غربالگری پیش از تولد جهت شناسایی ناهنجاری های شایع مادرزادی سواالت و جوابهای مربوط به خانمهایی که میخواهند این آزمایش را انجام دهند.

Combined Test غربالگری پیش از تولد جهت شناسایی ناهنجاری های شایع مادرزادی سواالت و جوابهای مربوط به خانمهایی که میخواهند این آزمایش را انجام دهند. Combined Test غربالگری پیش از تولد جهت شناسایی ناهنجاری های شایع مادرزادی سواالت و جوابهای مربوط به خانمهایی که میخواهند این آزمایش را انجام دهند. غربالگری پیش از تولد جهت شناسایی ناهنجاری های شایع مادرزادی:

Διαβάστε περισσότερα