ΓΕΩΛΟΓΙΚΕ ΚΑΙ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕ ΠΑΡΑΣΗΡΗΕΙ ΣΗ ΝΗΟ ΠΑΡΟ ΜΕ ΣΗ ΧΡΗΙΜΟΠΟΙΗΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΦΩΣΟΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ GIS

Transcript

1 ΔΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΓΔΩΛΟΓΙΑ ΔΙΓΙΚΔΤΗ: ΓΔΩΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΕΩΛΟΓΙΚΕ ΚΑΙ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕ ΠΑΡΑΣΗΡΗΕΙ ΣΗ ΝΗΟ ΠΑΡΟ ΜΕ ΣΗ ΧΡΗΙΜΟΠΟΙΗΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΦΩΣΟΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ GIS Τπό: Νίκης Η. Δσελπίδοσ Τπεύθσνος Καθηγητής: ΒΙΚΣΩΡ ΑΜΠΩ Αναπληρωτής Καθηγητής Γεωλογικού Σμήματος Παν/μιοσ Αθηνών ΑΘΗΝΑ 1996

2 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ζει. ΠΡΟΛΟΓΟ 3 ΚΟΠΟ ΣΖ ΜΔΛΔΣΖ 5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Α: ΜΔΑ ΠΟΤ ΥΡΖΗΜΟΠΟΗΖΘΖΚΑΝ 6 1. ΓΕΧΓΡΑΦΙΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΧΝ - GIS 6 α. ΙΣΟΡΙΑ ΣΧΝ GIS 7 β. ΥΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΚΑΙ ΓΤΝΑΣΟΣΗΣΔ 8 γ. ΠΛΔΟΝΔΚΣΗΜΑΣΑ ΔΝΑΝΣΙ ΠΑΡΑΓΟΙΑΚΧΝ ΜΔΘΟΓΧΝ 11 δ. ΚΑΣΗΓΟΡΙΔ ΓΔΧΓΡΑΦΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ 13 ε. ΓΔΧΓΡΑΦΙΚΑ ΓΔΓΟΜΔΝΑ 14 ζη. ΔΙΓΗ ΓΔΧΓΡΑΦΙΚΧΝ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ 15 δ. ΔΙΓΗ ΑΠΔΙΚΟΝΙΗ ΣΧΝ ΓΔΧΓΡΑΦΙΚΧΝΤΣΗΜΑΣΧΝ 16 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΧΝ -- Γηαλπζκαηηθά κνληέια Φεθηδωηά κνληέια ύγθξηζε Γηαλπζκαηηθώλ θαη Φεθηδωηώλ κνληέιωλ 26 ε. ΔΠΙΛΟΓΗ ΣΟΤ ΚΑΣΑΛΛΗΛΟΤ GIS 28 ζ. ΒΑΙΚΔ ΛΟΓΙΚΔ ΑΡΥΔ ΛΔΙΣΟΤΡΓΙΑ ΣΧΝ GIS 31 η. ΣΑ GIS ΚΑΙ Η ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΟΤ ΣΙ ΓΔΧΔΠΙΣΗΜΔ 34 ηα. ΣΗΛΔΠΙΚΟΠΗΗ ΚΑΙ GIS 37 ηβ. ΑΠΑΙΣΟΤΜΔΝΟ ΔΞΟΠΛΙΜΟ ΔΟΡΤΦΟΡΙΚΟ ΑΝΙΥΝΕΤΣΗ ΣΙΓΜΑΣΟ- GPS 42 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Β: ΜΔΘΟΓΟΗ ΜΔΛΔΣΖ 48 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ: ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ ΣΖ ΝΖΟΤ ΠΑΡΟΤ 54 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ: ΓΔΧΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΤΡΤΣΔΡΖ ΠΔΡΗΟΥΖ 58 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Δ: ΓΔΧΛΟΓΗΑ ΣΖ ΝΖΟΤ ΠΑΡΟΤ 6 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Σ: ΣΔΚΣΟΝΗΚΖ ΣΖ ΝΖΟΤ ΠΑΡΟΤ 7 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Ε: ΓΔΧΜΟΡΦΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΝΖΟΤ ΠΑΡΟΤ ΓΔΝΗΚΔ ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΚΔ ΠΑΡΑΣΖΡΖΔΗ 73 α. ΑΠΟΣΟΜΔ ΑΛΛΑΓΔ ΣΗ ΣΟΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΛΙΗ 76 β. ΔΠΙΦΑΝΔΙΔ ΙΟΠΔΓΧΗ 76 γ. ΠΔΓΙΑΓΔ 77 δ. ΤΠΟΛΔΙΜΜΑΣΙΚΔ ΜΟΡΦΔ ΓΙΑΒΡΧΗ 79 ε. ΚΟΙΛΑΓΔ 79 ζη. ΦΑΡΑΓΓΙΑ 8 δ. ΗΜΔΙΑ ΚΑΜΦΗ ΚΑΣΑ ΜΗΚΟ ΣΧΝ ΚΛΑΓΧΝ ΣΟΤ 81 ΤΓΡΟΓΡΑΦΙΚΟΤ ΓΙΚΣΤΟΤ (KNICK POINTS) ε. ΚΧΝΟΙ ΚΟΡΗΜΑΣΧΝ 81 ζ. ΚΑΡΣΙΚΔ ΜΟΡΦΔ ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΚΔ ΚΛΗΔΗ 86 α. ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ 86 β. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 1 1

3 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο 3. ΤΓΡΟΓΡΑΦΗΚΟ ΓΗΚΣΤΟ 11 α. ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ 11 β. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΑ ΑΚΣΧΝ 124 Η. ΠΑΡΑΚΣΗΔ ΓΔΩΜΟΡΦΔ 124 α. ΘΗΝΔ 124 β. ΣΟΜΠΟΛΟ (TOMBOLO) 125 γ. ΖΜΗΔΛΖΝΟΔΗΓΔΗ ΑΜΜΩΓΔΗ ΥΖΜΑΣΗΜΟΗ (BEACH 126 CUSPS) δ. ΤΓΚΔΝΣΡΗΚΔ ΑΜΜΩΓΔΗ ΠΑΡΑΚΣΗΔ ΕΩΝΔ (BERMS) 127 ε. ΑΜΜΟΡΤΣΗΓΔ 128 ζη. ΤΠΟΘΑΛΑΗΔ ΡΑΥΔΗ (ΑΝΑΥΩΜΑΣΑ) 129 δ. ΑΚΣΟΛΗΘΟΗ (BEACH ROCKS) 129 II. ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΚΖ ΣΑΞΗΝΟΜΖΖ ΑΚΣΩΝ 13 ΗΗΗ. ΓΔΝΔΣΗΚΖ ΣΑΞΗΝΟΜΖΖ ΑΚΣΩΝ ΚΑΣΑ F.P. Shepard 133 α. ΟΡΗΜΟΗ 133 β. ΑΝΑΛΤΖ ΚΑΗ ΣΑΞΗΝΟΜΖΖ ΣΩΝ ΑΚΣΩΝ ΣΖ ΠΑΡΟΤ 136 ΚΑΣΑ F.P. Shepard IV. ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΚΛΗΔΩΝ ΚΑΣΑ ΜΖΚΟ ΣΖ ΠΑΡΑΚΣΗΑ ΕΩΝΖ 152 α. ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ 152 V. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 161 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Ζ: ΑΝΘΡΧΠΟΓΔΝΔΗ ΔΠΔΜΒΑΔΗ ΣΖ ΝΖΟ ΠΑΡΟ 163 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Θ:ΣΡΗΓΗΑΣΑΣΔ ΑΠΔΗΚΟΝΗΔΗ ΣΖ ΝΖΟΤ ΠΑΡΟΤ 167 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η:ΓΔΝΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 171 ΠΔΡΗΛΖΦΖ 175 SUMMARY 177 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 179 2

4 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο ΠΡΟΛΟΓΟ Ζ παξνχζα κειέηε έγηλε ζηα πιαίζηα δηπισκαηηθήο εξγαζίαο ζην Μεηαπηπρηαθφ Γεσγξαθία θαη Πεξηβάιινλ, ηνπ Γεσινγηθνχ Σκήκαηνο ηνπ Παλ/κίνπ Αζελψλ. Μνπ αλαηέζεθε απφ ηνλ Αλαπιεξσηή Καζεγεηή ηνπ Γεσινγηθνχ Σκήκαηνο ηνπ Παλ/κίνπ Αζελψλ, θ. Β. ακπψ ηνλ νπνίν θαη επραξηζηψ, γηα ηηο επηζηεκνληθέο επηζεκάλζεηο θαη παξαηεξήζεηο, ηε βηβιηνγξαθηθή ππνζηήξημε, θαζψο θαη ηε βνήζεηά ηνπ ζε νηηδήπνηε ρξεηάζηεθα ζηελ πνξεία ηεο κειέηεο απηήο. Σέινο, πνιχηηκεο ππήξμαλ ε εκπεηξία θαη νη γλψζεηο ηνπ ζε φια ηα ζηάδηα ηεο εξγαζίαο απηήο. Δπηπιένλ, ζα ήζεια λα εθθξάζσ ηηο επραξηζηίεο κνπ ζε φινπο φζνπο βνήζεζαλ ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο εξγαζίαο απηήο θαη ζπγθεθξηκέλα: - ηνλ θ. Θ. Γθνπξλέιιν, Δπίθνπξν Καζεγεηή ηνπ Γεσινγηθνχ Σκήκαηνο ηνπ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη κέινο ηεο ηξηκεινχο κνπ επηηξνπήο, γηα ηελ ππνζηήξημή ηνπ ζε νηηδήπνηε ρξεηάζηεθα, ζην ρψξν ησλ GIS θαη ηεο Γεσινγίαο. - ηνλ θ. Γ. Βατφπνπιν, Δπίθνπξν Καζεγεηή ηνπ Γεσινγηθνχ Σκήκαηνο ηνπ Παλ/κίνπ Αζελψλ θαη κέινο ηεο ηξηκεινχο κνπ επηηξνπήο, γηα ηελ πξφζπκε ζπκπαξάζηαζή ηνπ, ζε νηηδήπνηε ρξεηάζηεθα. - ηνλ θ.. Λενληάξε, Καζεγεηή θαη Γηεπζπληή ηνπ ηνκέα Φπζηθήο Γεσγξαθίαο ηνπ Γεσινγηθνχ Σκήκαηνο ηνπ Παλ/κίνπ Αζελψλ, γηα ηηο επηζηεκνληθέο επηζεκάλζεηο πνπ επραξίζησο κνπ παξείρε. - ηνλ θ. Γ. Λεηβαδίηε, Αλαπιεξσηή Καζεγεηή ηνπ Γεσινγηθνχ Σκήκαηνο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, γηα ηελ πξφζπκε παξνρή βηβιηνγξαθηθνχ πιηθνχ. - ηελ θ. Δ. Βεξπθίνπ-Παπαζππξηδάθνπ, Δπίθνπξε Καζεγήηξηα ηνπ Γεσινγηθνχ Σκήκαηνο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, γηα ηελ βνήζεηά ηεο ζηελ εχξεζε βηβιηνγξαθηθνχ πιηθνχ. 3

5 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο - ηελ θ. Κ. Παπαδνπνχινπ, Δπίθνπξε Καζεγήηξηα ηνπ Γεσινγηθνχ Σκήκαηνο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, γηα ηηο επηζεκάλζεηο ηεο ζην θεθάιαην ησλ θαξζηηθψλ κνξθψλ. - Σνλ θ. Α. Βαζηιφπνπιν, Τπνςήθην Γηδάθηνξα ηνπ Γεσινγηθνχ Σκήκαηνο ηνπ Παλ/κίνπ Αζελψλ, ν νπνίνο απφ ην 1993, πξφζπκα πξνζέθεξε ηελ εκπεηξία ηνπ, ζηε γλψζε ησλ G.I.S., αιιά θαη ζηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ηνπο ζην ρψξν ησλ Γεσεπηζηεκψλ. - Σέινο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ νηθνγελεηαθφ κνπ πεξίγπξν γηα ηε βνήζεηα θαη ζπκπαξάζηαζε πνπ κνπ παξείρε, φρη κφλν θαηά ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο εξγαζίαο απηήο, αιιά ζε φιε ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ. Δπειπίδνπ Νίθε-Νηθνιέηηα Γεσιφγνο Αζήλα

6 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο ΚΟΠΟ ΣΖ ΜΔΛΔΣΖ Ο ζθνπφο ηεο εξγαζίαο απηήο είλαη ε κειέηε ησλ Γεσινγηθψλ θαη Γεσκνξθνινγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο λήζνπ Πάξνπ. Ζ κειέηε απηή έγηλε θαηαξρήλ βηβιηνγξαθηθά, ζηε ζπλέρεηα κε θσηνεξκελεία ησλ αεξνθσηνγξαθηψλ ηεο πεξηνρήο θαη ηέινο κε εξγαζία ππαίζξνπ. Ζ δεκηνπξγία ραξηψλ θαη ε ζηαηηζηηθή κειέηε, δχν εξγαζίεο πνπ βνήζεζαλ πνιχ ζηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ, επηηεχρζεθαλ κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ησλ Γεσγξαθηθψλ πζηεκάησλ Πιεξνθνξηψλ (GIS) θαη ζπγθεθξηκέλα κε ην πξφγξακκα MapInfo. Γηα ηελ αθξίβεηα ηεο δεκηνπξγίαο ησλ ραξηψλ θαη ηεο κεηαηξνπήο ησλ αλαινγηθψλ πιεξνθνξηψλ ππαίζξνπ ζε ςεθηαθά δεδνκέλα, ηθαλά λα ηα ρεηξηζηεί έλα GIS ρξεζηκνπνηήζεθε ην GPS (Global Positioning System) Magellan 2.. Ζ εξγαζία απηή, είρε σο απνηέιεζκα ηε κειέηε ηεο γεσκνξθνινγίαο ηνπ λεζηνχ, ζε ζρέζε κε ηα γεσινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ, ηελ θαηαλνκή ησλ κέζσλ θιίζεσλ, ηε κειέηε ηνπ πδξνγξαθηθνχ δηθηχνπ, ηεο παξάθηηαο δψλεο, θαζψο θαη ηε κειέηε θαη ηαμηλφκεζε ησλ αθηψλ ηεο πεξηνρήο. 5

7 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο ΚΔΦΑΛΑΗΟ Α ΜΔΑ ΠΟΤ ΥΡΖΗΜΟΠΟΗΖΘΖΚΑΝ 1. ΓΕΧΓΡΑΦΙΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΧΝ Σα Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ (Geographical Information Systems - GIS) είλαη ινγηζκηθά πνπ αμηνπνηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο ησλ ππνινγηζηψλ γηα απνζήθεπζε, αλάιπζε θαη απφδνζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζπλδένληαη άκεζα ή έκκεζα κε ηε γεσγξαθηθή θαηαλνκή. Σα Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ ζα πξέπεη λα ζεσξεζνχλ θάηη παξαπάλσ απφ κέζα θσδηθνπνίεζεο, απνζήθεπζεο θαη αλάθηεζεο δεδνκέλσλ ζρεηηθά κε ηηο ηδηφηεηεο ηεο γήηλεο επηθάλεηαο. Tα δεδνκέλα ελφο GIS, είηε είλαη θσδηθνπνηεκέλα ζηελ επηθάλεηα ελφο ραξηηνχ είηε είλαη αφξαηα ζεκεία ζηελ επηθάλεηα κηαο καγλεηηθήο ηαηλίαο, πξέπεη λα ζεσξείηαη φηη παξνπζηάδνπλ έλα κνληέιν ηνπ αιεζηλνχ θφζκνπ. Δπεηδή ζε απηά ηα δεδνκέλα ν ρξήζηεο έρεη πξφζβαζε, κεηαηξέπεη θαη δηαρεηξίδεηαη ηαπηφρξνλα, ηα GIS κπνξνχλ λα ρξεζηκεχζνπλ ζαλ έλα δνθηκαζηηθφ κνληέιν γηα ηελ κειέηε πεξηβαιινληηθψλ δηαδηθαζηψλ, ηελ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ησλ ηάζεσλ, ή αθφκα θαη γηα ηελ κειέηε ησλ πηζαλψλ ζπλεπεηψλ ελφο ζρεδηαζκνχ. Υξεζηκνπνηψληαο ηα GIS είλαη δπλαηή ε εμεξεχλεζε κίαο ζεηξάο πηζαλψλ ζελαξίσλ θαη ε θαηαλφεζε ησλ επηπηψζεσλ πηζαλψλ ελεξγεηψλ, πξηλ απηέο πξαγκαηνπνηεζνχλ θαη πξηλ γίλνπλ αλεπαλφξζσηα ιάζε ζην ίδην ην πεξηβάιινλ. 6

8 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο α. ΗΣΟΡΗΑ ΣΧΝ GIS Ζ αλάγθε ηνπ αλζξψπνπ γηα ζπζηεκαηηθή ηαμηλφκεζε ησλ ηδηαίηεξσλ ζηνηρείσλ ηεο γήηλεο επηθάλεηαο ζρεηηθά κε ηε ρσξηθή θαηαλνκή, θαζψο θαη ε δήηεζε ραξηψλ εμεηδηθεπκέλσλ ζεκάησλ πνπ αθνξνχζαλ ηε γήηλε επηθάλεηα, ήηαλ ε αηηία πνπ νδήγεζε ζηελ θαηαζθεπή ησλ πξψησλ ραξηψλ. Οη ράξηεο απηνί απεηέιεζαλ ηελ πξψηε κνξθή GIS. Ζ αλάπηπμε κεζφδσλ ιήςεο θαη αλάιπζεο αεξνθσηνγξαθηψλ θαη εηθφλσλ ηειεαλίρλεπζεο είραλ σο απνηέιεζκα ηε ραξηνγξάθεζε κε κεγαιχηεξε αθξίβεηα απφ φ,ηη ηα πξνεγνχκελα ρξφληα. Οη ίδηεο κέζνδνη ήηαλ απηέο πνπ έδσζαλ ζηνπο επηζηήκνλεο ηεξάζηηεο δπλαηφηεηεο φρη απιψο γηα έξεπλα, αιιά θαη γηα κεγάιε αθξίβεηα ησλ απνηειεζκάησλ πνπ πξνέθππηαλ απφ απηή. Ζ πξψηε πξνζπάζεηα γηα ζπζηεκαηηθή ρξεζηκνπνίεζε ησλ ραξηνγξαθηθψλ δεδνκέλσλ έγηλε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δεθαεηηψλ ηνπ 6 θαη ηνπ 7. Ηδηαίηεξα νη ζρεδηαζηέο θαη νη αξρηηέθηνλεο ζηηο Ζ.Π.Α. ζπλεηδεηνπνίεζαλ φηη ηα δεδνκέλα πνπ πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθέο πξσηνγελείο έξεπλεο, κπνξνχλ λα ζπλδπαζηνχλ θαη λα ελνπνηεζνχλ επηθαιχπηνληαο δηαθαλή αληίγξαθα ραξηψλ ζε κία θσηεηλή ηξάπεδα. Ο πην γλσζηφο ππνζηεξηθηήο ηεο απιήο απηήο ηερληθήο ήηαλ ν ακεξηθαλφο αξρηηέθηνλαο Ian McHarg. Ζ πξψηε νξγαλσκέλε πξνζπάζεηα ρξεζηκνπνίεζεο ησλ ραξηνγξαθηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή έγηλε ην 1963 απφ ηνλ Howard T. Fisher. Σν πξφγξακκα ηνπ Fisher νλνκάζηεθε SYMAP (Synagraphic MAPping system) θαη δεκηνπξγνχζε απινχο ράξηεο ηππψλνληαο ζηαηηζηηθέο ηηκέο πάλσ ζε έλαλ θάλαβν, ελψ ηα απνηειέζκαηα πξνβάιινληαλ κε πνιινχο ηξφπνπο ρξεζηκνπνηψληαο δηαδνρηθέο γξακκηθέο εθηππψζεηο γηα ηελ παξαγσγή θαηάιιεισλ απνρξψζεσλ ηνπ γθξη. Σν πξφγξακκα SYMAP αθνινχζεζε κία ζεηξά άιισλ πξνγξακκάησλ ραξηνγξάθεζεο φπσο ην GRID θαη ην IMGRID πνπ είραλ ηε δπλαηφηεηα λα ρξσκαηίδνπλ θαη λα ζθηαγξαθνχλ επηθάλεηεο κε απνηέιεζκα λα επηηπγράλεηαη κε ηε ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ φ,ηη ν McHarg κε ηηο δηαθαλείο επηθαιχςεηο. Απφ ηφηε κία ζεηξά εμειίμεσλ φρη κφλν ζηα πξνγξάκκαηα απηά αιιά θαη ζηελ ηερλνινγία ησλ ππνινγηζηψλ σο κεραλήκαηα, είραλ σο απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία ησλ λέσλ ζπζηεκάησλ πνπ 7

9 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο ρεηξίδνληαη, αλαιχνπλ θαη παξνπζηάδνπλ πιεξνθνξίεο απφ ην γεσγξαθηθφ ρψξνθαη γηα απηφ νλνκάζηεθαλ Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ (GIS), ή πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ Γεο (LIS), (Βατφπνπινο, Γ., 1997), κε ηε ζεκεξηλή κνξθή ηνπο θαη ηε δπλαηφηεηα ηεο ρξεζηκνπνίεζήο ηνπο απφ έλα θνηλφ πνπ ζπλερψο απμάλεηαη. β. ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΚΑΗ ΓΤΝΑΣΟΣΖΣΔ Σα ζπζηήκαηα GIS νθείινπλ λα είλαη ηθαλά λα ζπζρεηίδνπλ αληηθείκελα κε έλα πιαίζην, λα αληαπεμέξρνληαη ζε κε γξαθηθέο ηδηφηεηεο (δηαρείξηζε αξηζκεηηθψλ κνληέισλ) θαη λα κπνξνχλ λα πεξηγξάθνπλ ηνπνινγηθέο ζρέζεηο. H κεηαηξνπή θαη ε ηξνπνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ είλαη έλα βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ Software πνπ απαηηείηαη γηα ηελ άλεηε εξγαζία ζε έλα Γεσγξαθηθφ χζηεκα Πιεξνθνξηψλ. Σν GIS ζα πξέπεη λα έρεη θάπνηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά έηζη ψζηε λα είλαη εθηθηή ε αθαίξεζε ηπρφλ ζθαικάησλ, ε ελεκέξσζε ηνπ αξρείνπ γηα ηελ πξνζζήθε λέσλ δεδνκέλσλ, ν ζπζρεηηζκφο δεδνκέλσλ κε άιιεο νκάδεο γηα ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ λέαο κνξθήο θαη ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ ππαξρφλησλ δεδνκέλσλ ζε άιιεο εξγαζίεο δηαθνξεηηθέο απφ ηελ αξρηθή. εκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ Γεσγξαθηθψλ πζηεκάησλ Πιεξνθνξηψλ είλαη ε επξεία ρξεζηκνπνίεζε ησλ επηπέδσλ πιεξνθνξίαο (layers). Ζ εηζαγσγή δεδνκέλσλ γίλεηαη κε ηε ρξήζε ησλ layers ηα νπνία κπνξεί λα παξνκνηαζηνχλ κε δηαθαλείο ζειίδεο, νη νπνίεο πεξηέρνπλ κία θαζνξηζκέλε απφ ην ρξήζηε νκάδα πιεξνθνξηψλ. ε έλα layer είλαη δπλαηφλ λα απεηθνληζηνχλ φια ηα είδε ησλ ζηνηρείσλ, ζεκεία, γξακκέο, επηθάλεηεο θαη εηθφλεο. Γηα ηελ ηνπνζέηεζε ελφο ζηνηρείνπ ζην layer, δειψλεηαη ζε δεθαδηθή κνξθή ην γεσγξαθηθφ κήθνο θαη πιάηνο, ην είδνο ηνπ ζπκβνιηζκνχ πνπ επηζπκνχκε θαη νη πιεξνθνξίεο (νλφκαηα, γξάκκαηα, αξηζκνί, θ.ά.) πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ θαηαρψξεζε. Με ηνλ ηξφπν απηφλ, είλαη δπλαηή ε παξνπζίαζε φπνησλ νκάδσλ πιεξνθνξηψλ απαηηνχληαη γηα ηε κειέηε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη, ρσξίο λα γίλεηαη ζχγρπζε ησλ πιεξνθνξηψλ. Καηά θαλφλα ηα layers ηνπνζεηνχληαη κε θαζνξηζκέλε ζεηξά, έηζη ψζηε ηα πην θνξησκέλα 8

10 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο κε γξαθηθά δεδνκέλα λα κελ θαιχπηνπλ ηα ππφινηπα (Δηθ. Α.1.1.). Ωο θαηψηεξν επίπεδν νξίδνπκε απηφ πνπ απνηειείηαη απφ επηθάλεηεο (αλ ππάξρεη θαη δεχηεξν φκνην, ηφηε ζέηνπκε σο θαηψηεξν απηφ κε ηηο κεγαιχηεξεο επηθάλεηεο), αθνινπζνχλ ηα επίπεδα κε ηα γξακκηθά δεδνκέλα (ζπγθνηλσληαθφ δίθηπν, πνηάκηα, ξήγκαηα, θ.ά.) θαη σο αλψηεξν επίπεδν ηνπνζεηείηαη απηφ κε ηα ζεκεηαθά ζηνηρεία (πφιεηο, επίθεληξα ζεηζκψλ, ζεκεία δεηγκαηνιεςηψλ, θ.ά.). Πξέπεη λα ζεκεησζεί επίζεο, φηη αθφκα θαη ηα ζεκεηαθά δεδνκέλα φηαλ έρνπλ κεγάιε ππθλφηεηα, κπνξεί λα ζρεκαηίζνπλ έλα επίπεδν (θπξίσο φηαλ γίλεη ζκίθξπλζε ηνπ ράξηε, νπφηε πιεζηάδεη ην έλα ζεκείν ζην άιιν) θαη λα θαιχςνπλ ηηο ππνθείκελεο πιεξνθνξίεο. Γηα ηελ απνθπγή απηνχ, ρξεζηκνπνηείηαη ε ιεηηνπξγία zoom range, φπνπ θαζνξίδνληαη ηα φξηα κεγέζπλζεο θαη ζκίθξπλζεο ζηα νπνία επηζπκεί ν ρξήζηεο λα είλαη νξαηφ ην θάζε επίπεδν πιεξνθνξίαο. Ζ δπλαηφηεηα κεγέζπλζεο θαη ζκίθξπλζεο (zoom in θαη zoom out αληίζηνηρα) επηηξέπεη ηε κεηαβνιή ηεο απεηθφληζεο θαηά βνχιεζε, βιέπνληαο αληίζηνηρα κηθξφηεξε ή κεγαιχηεξε πεξηνρή ζηελ νζφλε ηνπ ππνινγηζηή. Ζ δπλαηφηεηα απηή δε βνεζά κφλν ηελ θαιχηεξε παξνπζίαζε θαη επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ, αιιά είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ αθξίβεηα ησλ ςεθηνπνηεκέλσλ δεδνκέλσλ. Έηζη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ςεθηνπνίεζεο απφ κία ςεθηαθή εηθφλα, ρξεζηκνπνηψληαο ηε ιεηηνπξγία απηή, είλαη δπλαηή ε εκθάληζε ιεπηνκεξεηψλ πνπ δελ είλαη δπλαηφ λα θαλνχλ ζε κηθξφηεξε θιίκαθα. Φπζηθά ςεθηνπνηψληαο ζε κεγάιε θιίκαθα (zoom in) κεηψλνληαη ζεκαληηθά ηα πηζαλά ζθάικαηα αθξίβεηαο. Δμάιινπ, ηξνπνπνηψληαο ην zoom επεξεάδνληαη φια ηα layer, δηαηεξψληαο έηζη ηε ζρέζε ησλ πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ησλ επηπέδσλ. Έρνπκε ηέινο ηε δπλαηφηεηα λα ηξνπνπνηήζνπκε ηα ραξαθηεξηζηηθά νιφθιεξνπ ηνπ layer, ή κεκνλσκέλσλ ζηνηρείσλ απηνχ. Σέινο έλα ινγηζκηθφ GIS ζα πξέπεη λα είλαη θαηάιιειν γηα ηελ εθαξκνγή πνηθίισλ κεζφδσλ επεμεξγαζίαο ζηα θαηαρσξεκέλα δεδνκέλα, έηζη ψζηε λα δχλαηαη λα απαληά ζε πνιχπινθεο θαη ζπλδπαζηηθέο εξσηήζεηο πνπ ζα ηίζεληαη απφ ην ρξήζηε, ε θχζε ησλ νπνίσλ δελ είλαη πάληα γλσζηή εθ ησλ πξνηέξσλ. Οη βαζηθφηεξεο εξσηήζεηο είλαη νη αθφινπζεο: 9

11 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο α) Δξσηήζεηο πνπ αλαθέξνληαη ζε ηνπνζεζίεο, απνζηάζεηο θαη πνζφηεηεο. Δδψ πεξηιακβάλεηαη θάζε εξψηεζε πνπ αθνξά ζηε ζέζε ελφο αληηθεηκέλνπ, πξνζδηνξηδφκελε κε πνηθηιία ηξφπσλ φπσο κε γεσγξαθηθέο ζπληεηαγκέλεο, κε ην φλνκα ηεο πεξηνρήο ζηελ νπνία βξίζθεηαη θηι, ζηελ Δηθ. Α.1.1 Στεκαηηθή απεηθόληζε ηες ιογηθής ηφλ layers (δηαθαλώλ επηπέδφλ πιεροθορίας). Παραηερούκε όηη ηα επίπεδα κε ηης πηο απιές δοκές πιεροθορίας, ηοποζεηούληαη επάλφ ζηα πηο ζύλζεηα επίπεδα. Έηζη ζηε βάζε βρίζθεηαη ηο raster επίπεδο θαη επάλφ από όια βρίζθεηαη ηο επίπεδο κε ηα ζεκεία. επηινγή ζεκείνπ ην νπνίν ην πξφγξακκα ζα πξνζδηνξίδεη, θαζψο θαη ζηε κέηξεζε απνζηάζεσλ κεηαμχ ζεκείσλ πνπ νξίδνληαη απφ ην ρξήζηε κε ηηο 1

12 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο κνλάδεο πνπ έρνπλ επηιεγεί. Δπίζεο, ζε απηή ηελ νκάδα εξσηήζεσλ θαηαηάζζνληαη θαη απηέο πνπ αθνξνχλ ζην κέγεζνο κηαο πεξηνρήο, ή αθφκε θαη κηαο γξακκήο, ζηελ εκθάληζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο κνξθήο απφ ην ζεκείν Α ζην Β, θαζψο θαη ηα αληηθείκελα πνπ βξίζθνληαη πιεζίνλ ζεκείσλ κε ζπγθεθξηκέλνπο ζπλδπαζκνχο ραξαθηεξηζηηθψλ γλσξηζκάησλ. β) Δξσηήζεηο πνπ πξνζδηνξίδνπλ θαηαζηάζεηο ειεγρφκελεο απφ νξηζκέλεο κεηαβιεηέο. Έηζη γηα παξάδεηγκα, ζα πξέπεη έλα GIS έρνληαο βέβαηα ηα θαηάιιεια δεδνκέλα, λα κπνξεί λα δψζεη πιεξνθνξίεο γηα ηηο αιιαγέο πνπ έρνπλ πξνθχςεη κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ζε κία θαηάζηαζε, πεξηνρή θηι. Σέινο ζε απηή ηελ θαηεγνξία εξσηήζεσλ ππάγνληαη θαη απηέο πνπ έρνπλ ηε κνξθή "ηί ζα ζπκβεί αλ..", φπσο θαη ηί ζα ζπκβεί ζηηο γχξσ πεξηνρέο ζε αθηίλα 5 Km αλ αλέιζεη ε ζηάζκε ηνπ πνηακνχ θαηά x κέηξα. γ. ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΔΝΑΝΣΗ ΠΑΡΑΓΟΗΑΚΧΝ ΜΔΘΟΓΧΝ ε ζρέζε κε ηηο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο ζπιινγήο, θαηαρψξεζεο, νξγάλσζεο θαη επεμεξγαζίαο, ηα GIS παξνπζηάδνπλ ηα αθφινπζα πιενλεθηήκαηα: Δίλαη γξεγνξφηεξε ε δεκηνπξγία ησλ ραξηψλ. Δίλαη θζελφηεξε ε δεκηνπξγία θαη αλαπαξαγσγή ησλ ραξηψλ ζε πεξηνξηζκέλα αληίγξαθα. Δίλαη επηηξεπηφο ν πεηξακαηηζκφο ζε γξαθηθέο παξνπζηάζεηο ησλ ίδησλ δεδνκέλσλ. Δίλαη δπλαηφο ν ζπλδπαζκφο δηαθνξεηηθψλ επηπέδσλ πιεξνθνξίαο. Πεξηνξίδεηαη ε ρξήζε ηνπ ηππσκέλνπ ράξηε θαη ησλ αλαινγηθψλ δεδνκέλσλ σο αξρεία, δηαηεξψληαο κεγάιε πνζφηεηα δεδνκέλσλ ζε ςεθηαθή κνξθή έηνηκα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θάζε ζηηγκή. 11

13 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο Γηεπθνιχλνληαη νη αλαιχζεηο ησλ δεδνκέλσλ πνπ απαηηνχλ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ ζηαηηζηηθψλ αλαιχζεσλ θαη ηεο ραξηνγξάθεζεο. Παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο ραξηψλ πνπ είλαη δχζθνιν αλ φρη αδχλαην λα δεκηνπξγεζνχλ κε ην ρέξη, φπσο είλαη νη ηξηζδηάζηαηνη ή νη ζηεξενζθνπηθνί ράξηεο. Αλά πάζα ζηηγκή είλαη δπλαηή ε επηδηφξζσζε ή ε πξνζζήθε δεδνκέλσλ. Δμππεξεηνχλ ηηο εηδηθέο αλάγθεο ησλ δηαθφξσλ ρξεζηψλ πνπ έρνπλ πνιιέο θνξέο εληειψο δηαθνξεηηθέο απαηηήζεηο γηα ην είδνο θαη ηελ αθξίβεηα ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ρξεηάδνληαη. Μεηψλνπλ ζεκαληηθά ηελ πνζφηεηα ησλ πνιιαπιά απνζεθεπκέλσλ ζηνηρείσλ. Έηζη, νη θαηαγξαθέο πνπ πεξηέρνπλ έλα κεγάιν αξηζκφ φκνησλ ζηνηρείσλ, κπνξνχλ λα ελσζνχλ θαη λα απνηειέζνπλ έλα κφλν αξρείν, έηζη ψζηε θάζε πιεξνθνξία λα απνζεθεχεηαη κία κφλν θνξά. Απνθιείνπλ ηελ χπαξμε αζπκθσληψλ πνπ πξνθχπηνπλ φηαλ ε ίδηα πιεξνθνξία θαηαρσξείηαη κε δηαθνξεηηθέο ηηκέο ζε δηαθνξεηηθέο ππεξεζίεο. Καηαηάζζνπλ ηα δεδνκέλα κε ηηο ίδηεο πξνδηαγξαθέο ζπγθέληξσζεο θαη απνζήθεπζεο. Παξέρνπλ ζηνηρεία κεγάιεο αθξίβεηαο ιφγσ ηνπ ςεθηαθνχ ηξφπνπ απνζήθεπζήο ηνπο. Δπηηξέπνπλ ηε ζπλερή πιεξνθφξεζε θαη εξκελεία ησλ ζηνηρείσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζπλερή ελεκέξσζε, αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ θαη επθνιφηεξε δηαλνκή ζηνπο ρξήζηεο. Παξέρνπλ αζθάιεηα θαη πξνζηαζία ησλ ζηνηρείσλ απφ δηάθνξεο θπζηθέο θαηαζηξνθέο θαζψο θαη εχθνιε αλαπαξαγσγή ηνπο. 12

14 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο Παξέρνπλ αζθάιεηα ζε φ,ηη αθνξά ζηελ ηξνπνπνίεζε δεδνκέλσλ απφ κε εμνπζηνδνηεκέλα άηνκα. δ. ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ Οη εθαξκνγέο ησλ GIS είλαη πάξα πνιιέο θαη θαζνξίδνληαη θάζε θνξά απφ ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε. Κνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ φισλ ησλ πεξηπηψζεσλ είλαη ε επξχηαηε ρξήζε ησλ ζεσξεηηθψλ θαη πξαθηηθψλ εθαξκνγψλ ηεο επηζηήκεο ηεο Γεσγξαθίαο. Ζ Γεσγξαθία ζρεηίδεηαη ζε έλα πνιχ κεγάιν πνζνζηφ, 9% πεξίπνπ, κε ηηο απνθάζεηο πνπ ιακβάλνληαη ζε ηνπηθφ αιιά θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Έηζη, νη ζπλεζέζηεξεο απιέο-βαζηθέο εξσηήζεηο πνπ ηίζνληαη είλαη ηεο κνξθήο: Πνπ βξίζθεηαη; Πψο ζρεηίδεηαη κε ηα γχξσ ηνπ; Πνηά είλαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ; Σί βξίζθεηαη γχξσ απφ απηφ ην αληηθείκελν; Σί είλαη; Οη ιεηηνπξγίεο πνπ κπνξεί λα εθηειεζζνχλ απφ έλα ζχζηεκα GIS είλαη πνιιέο θαη πξνζδηνξίδνπλ ην θαηά πφζν έρεη ζρεδηαζηεί ζσζηά ην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα. Οη ζεκαληηθφηεξεο γεσγξαθηθέο αλαιχζεηο πνπ πξέπεη λα έρεη έλα πεηπρεκέλν GIS είλαη: Γηεξεύλεζε: Δίλαη ε δπλαηφηεηα εχξεζεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ελφο ή πεξηζζνηέξσλ θαζνξηζκέλσλ αληηθεηκέλσλ πνπ ππαθνχνπλ ζε έλα ζχλνιν πξνυπνζέζεσλ θαη θαλφλσλ πνπ ππαγνξεχεη ν ρξήζηεο. Μεηαηξνπέο θιηκάθωλ: Πξφθεηηαη γηα ηελ ηθαλφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο λα κεηαηξέπεη γξήγνξα θαη κε αθξίβεηα ηελ θιίκαθα ησλ ραξηνγξαθηθψλ απνηειεζκάησλ ηνπ, έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα κειεηεζνχλ ηα κάθξν θαη κίθξν ραξαθηεξηζηηθά κηαο πεξηνρήο ρσξίο λα είλαη απαξαίηεηε ε εηζαγσγή λέσλ δεδνκέλσλ. 13

15 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο Μεηαηξνπέο ηεο αλαιπηηθήο ηθαλόηεηαο: Πξφθεηηαη γηα ηε δπλαηφηεηα ζπλνπηηθήο παξνπζίαζεο θάπνησλ αλαιπηηθψλ κνξθψλ θαη ην αληίζηξνθν (εθφζνλ βέβαηα ππάξρνπλ ηα δεδνκέλα). Έλα παξάδεηγκα είλαη ε γελίθεπζε ελφο ζεηζκνινγηθνχ ράξηε έηζη ψζηε αληί λα παξνπζηάδεη ζεηζκνχο κηθξνχ, κέζνπ θαη κεγάινπ βάζνπο λα παξνπζηάδεη γεληθψο ηνπο ζεηζκνχο. Μέηξεζε εκβαδώλ: Δίλαη ε δπλαηφηεηα κέηξεζεο ησλ εκβαδψλ δηάθνξσλ πεξηνρψλ κε πνηθίια ραξαθηεξηζηηθά. Μειέηε απιώλ αλαιύζεωλ θπξίαξρεο ηάζεο: Δδψ αλαθέξνληαη εξσηήζεηο θαζψο θαη ζηαηηζηηθέο εθηηκήζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ πνξεία εμέιημεο κηαο πεξηνρήο. ύλζεηε απεηθόληζε: Πξφθεηηαη γηα ηε ρξεζηκνπνίεζε ελφο ή πεξηζζνηέξσλ επηπέδσλ πιεξνθνξίαο έηζη ψζηε λα είλαη δπλαηή ε δεκηνπξγία ελφο ζχλζεηνπ ράξηε. Πξνζνκνίωζε θαη κνληεινπνίεζε: Αθνξά ζηελ αλάπηπμε κνληέισλ ηα νπνία πεξηγξάθνπλ ηηο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο πνπ δηέπνπλ έλα ζχζηεκα, άιινηε κε καζεκαηηθφ θαη άιινηε κε πεξηγξαθηθφ ηξφπν. Ζ εξγαζία απηή απνζθνπεί ζηελ πξνζνκνίσζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο, έηζη ψζηε λα γίλεη εθηθηή ε παξαθνινχζεζε ηεο εμέιημεο ηνπ ζπζηήκαηνο ζπλαξηήζεη ηνπ ρξφλνπ. Οη παξαπάλσ δπλαηφηεηεο επεμεξγαζίαο θαη αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ κέζσ ησλ ζπζηεκάησλ GIS, κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ πνιχηηκν εξγαιείν έξεπλαο θαη αλάπηπμεο, ζε ηδησηηθνχο θαη δεκφζηνπο θνξείο. ε. ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΑ ΓΔΓΟΜΔΝΑ Όια ηα δεδνκέλα πνπ εηζάγνληαη ζε έλα Γεσγξαθηθφ χζηεκα είλαη είηε αληηθείκελα, θαηλφκελα θαη κεγέζε, είηε ζρέζεηο κεηαμχ απηψλ. Γηα ηελ θαιχηεξε νξγάλσζή ηνπο δεκηνπξγείηαη έλα κνληέιν "Αληηθεηκέλνπ - ρέζεο". Ζ ζρέζε απηή είλαη ν ζχλδεζκνο κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ αληηθεηκέλσλ. Τπάξρνπλ νη εμήο θαηεγνξίεο ζρέζεσλ: ρέζε 1:1 ρεζε έλα πξνο πνιιά 1:θ ρέζε πνιιά πξνο πνιιά θ:ι 14

16 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο π.ρ. λνκφο : φλνκα δειαδή θάζε λνκφο έρεη έλα θαη κφλν φλνκα θαη ζε θάζε λνκφ αληηζηνηρεί έλα κφλν φλνκα. π.ρ. θάζε πεξηνρή έρεη πνιιά πνηάκηα, αιιά θάζε πνηάκη αλήθεη ζε κία θαη κφλν πεξηνρή. π.ρ. γεσινγηθή ελφηεηα: πεηξψκαηα. Κάζε γεσινγηθή ελφηεηα πεξηέρεη πνιιά είδε πεηξσκάησλ θαη ηα δηάθνξα είδε πεηξσκάησλ ππάξρνπλ ζε παξαπάλσ απφ κία ελφηεηεο. ζη. ΔΗΓΖ ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΧΝ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ ε έλα GIS θαηαρσξνχληαη πνιιά είδε δεδνκέλσλ γηα λα παξαζηήζνπλ ηα αληηθείκελα, θαηλφκελα ή κεγέζε. Σα δεδνκέλα απηά κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε δχν θχξηεο θαηεγνξίεο: Σα τωρικά δεδνκέλα φπσο γηα παξάδεηγκα ζέζε, κνξθή, ζρέζεηο θηι θαη, Σα ποιοηικά ή θεμαηικά ή περιγραθικά δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ ηηκέο θαη ραξαθηεξηζηηθά. Σα δεδνκέλα απηά ρσξίδνληαη ζηηο αθφινπζεο θαηεγνξίεο: Ονομαζηική Σακηική (ordinal) Καηά Αναλογική (nominal) διαζηήμαηα (ratio) (interval) Δίλαη πνηνηηθή κε Δίλαη νλνκαζηηθή Δίλαη κία ηαθηηθή Δίλαη κία θιίκαθα αξηζκεηηθή, κε θιίκαθα αιιά κε ζεηξά. θιίκαθα αιιά κε κε έλα απφιπην γξακκηθή θιίκαθα. Σα Απηφ ζεκαίλεη φηη ηα αξηζκνχο. Σα κεδεληθφ ζεκείν ραξαθηεξηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά έλαξμεο. Έλα δηαρσξίδνληαη κε βάζε θαηεγνξηνπνηνχληαη θαηεγνξηνπνηνχληαη παξάδεηγκα είλαη ηα νπζηαζηηθά ζχκθσλα κε θάπνηα ζχκθσλα κε ηελ ην "Τςφκεηξν" ην πξαγκαηηθά ηαθηηθή δηάηαμε. Έλα απφθιηζή ηνπο απφ έλα νπνίν κεηξηέηαη ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. παξάδεηγκα είλαη ε απζαίξεην κέγεζνο ζε κέηξα θαη ε 15

17 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο Γηα παξάδεηγκα ε ηδηφηεηα "Μέγεζνο" κέηξεζεο. Έλα κέηξεζε αξρίδεη ηδηφηεηα "Υξήζε γεο" πνπ κπνξεί λα πάξεη παξάδεηγκα είλαη ην απφ ηελ κπνξεί λα πάξεη ηηο ηηο ηηκέο κηθξή, κεζαία, "Δκβαδφ" ην νπνίν επηθάλεηα ηεο ηηκέο αζηηθή, αγξνηηθή, κεγάιε, θηι. παίξλεη ηηκέο πνπ ζάιαζζαο. δαζηθή θηι. κεηξηνχληαη ζε ηεηξαγσληθά κέηξα. Αλάινγα κε ηε θχζε ηνπο ηα δεδνκέλα απηά δηαθξίλνληαη ζε δηαθξηηά (φπσο ν πιεζπζκφο, ε ρξήζε γεο θ.ά.) θαη ζπλερή (φπσο ην πςφκεηξν, ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε θ.ά.). Αλάινγα κε ηηο δηαζηάζεηο ηνπο ζην ρψξν ηα δεδνκέλα δηαθξίλνληαη ζε ζεκεηαθά (φπσο επίθεληξα ζεηζκψλ, πφιεηο εθαίζηεηα θηι.), γξακκηθά (φπσο δξφκνη, πδξνγξαθηθφ δίθηπν, ξήγκαηα θηι.), επηθαλεηαθά (φπσο πδξνγξαθηθέο ιεθάλεο, γεσινγηθέο ελφηεηεο θηι.) θαη νγθνκεηξηθά (φπσο ράξηεο θιίζεσλ εδαθψλ). Σα πην επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελα είλαη ηα ηξία πξψηα είδε. ε απηφ ην ζεκείν ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ην είδνο ηνπ αληηθεηκέλνπ εμαξηάηαη θαη απφ ηελ θιίκαθα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. Έηζη ελψ ζε κία θιίκαθα 1:5. ε λήζνο ίθλνο κπνξεί λα πεξηιακβάλεη ζεκεηαθά, γξακκηθά θαη επηθαλεηαθά δεδνκέλα, ζε θιίκαθα 1:1.. φιε ε λήζνο ίθλνο απνηειεί έλα ζεκεηαθφ αληηθείκελν. Σα δεδνκέλα εμάιινπ αληηπξνζσπεχνληαη απφ ηηο δηαζηάζεηο ηνπο κέζα ζην ρψξν. Έηζη έλα ζεκείν ζεσξείηαη φηη έρεη κεδεληθέο δηαζηάζεηο. Ζ επζεία πνπ ελψλεη δχν ζεκεία έρεη κία κφλν δηάζηαζε, ην κήθνο. Μία επηθάλεηα πνπ απνηειείηαη απφ έλα ζχλνιν γξακκψλ έρεη δχν δηαζηάζεηο, ην κήθνο θαη ηελ έθηαζε θαη ηέινο έλα νγθνκεηξηθφ κέγεζνο (κία επηθάλεηα πνπ πεξηιακβάλεη εθηάζεηο κε θαηαθφξπθεο ζπληεηαγκέλεο) έρεη ηξεηο δηαζηάζεηο. δ. ΔΗΓΖ ΑΠΔΗΚΟΝΗΖ ΣΧΝ ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΧΝ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΧΝ Γχν είλαη ηα βαζηθά κνληέια απεηθφληζεο ζηα Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ θαη ε δηάθξηζή ηνπο γίλεηαη αλάινγα κε ηε κνξθή επεμεξγαζίαο ησλ δεδνκέλσλ. Απηά είλαη ηα Γηαλπζκαηηθά, νλνκαδφκελα δηεζλψο σο Vector 16

18 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο θαη ηα Δηθνλνθπηηαξηθά, γλσζηά σο Raster. ηα πξψηα, ε αξρή ιεηηνπξγίαο ηνπο είλαη ε γξακκή θαη ηα γεσγξαθηθά δεδνκέλα αληηπξνζσπεχνληαη απφ ζεκεία, γξακκέο θαη επηθάλεηεο πάλσ ζε έλα ή πεξηζζφηεξα επίπεδα. ηνλ Raster ηχπν Γεσγξαθηθψλ πζηεκάησλ, ε αξρή ιεηηνπξγίαο είλαη ε δηαίξεζε ηνπ επηπέδνπ ζε κεγάιν αξηζκφ θπηηάξσλ (pixel) κε απνηέιεζκα, ηα γεσγξαθηθά δεδνκέλα λα παξνπζηάδνληαη κε θπςειίδεο. Δίλαη δπλαηφο βέβαηα θαη ν ζπλδπαζκφο θαη ησλ δχν κνληέισλ απεηθφληζεο θαζψο θαη ε κεηαηξνπή ηνπ ελφο ζην άιιν, κε ηε βνήζεηα θαηάιιεισλ πξνγξακκάησλ, ηα απνηειέζκαηα ησλ νπνίσλ δελ είλαη ηδηαίηεξα ηθαλνπνηεηηθά. -- Διανσζμαηικά μονηέλα 1. ημεία: Σν ζεκείν είλαη ε απινχζηεξε κέζνδνο απεηθφληζεο αληηθεηκέλσλ θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ αληηθεηκέλσλ πνπ δελ έρνπλ θακία δηάζηαζε ζην ρψξν (ζηε ζπγθεθξηκέλε βέβαηα θιίκαθα). Ζ ζέζε ηνπο ζην ρψξν πξνζδηνξίδεηαη κε ηε ρξήζε είηε απφιπησλ είηε ζρεηηθψλ ζπληεηαγκέλσλ (δειαδή ζε ζρέζε κε θάπνην ηνπηθφ ζχζηεκα αλαθνξάο). 2. Γραμμές: Ζ ρξήζε γξακκψλ ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο κηαο θαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν είλαη δπλαηή ε απεηθφληζε πνιιψλ κνξθψλ φπσο ξήγκαηα, δξφκνη, πνηάκηα, γξακκέο θίλεζεο ηεκαρψλ ή αθφκε θαη ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ, δίθηπα πνηθίισλ κνξθψλ θηι. πλήζσο νη γξακκέο (ζχλδεζκνη) πνπ εηζάγνληαη ζε έλα γεσγξαθηθφ ζχζηεκα ελψλνληαη κεηαμχ ηνπο θαη ηα ζεκεία ηνκήο ιέγνληαη θφκβνη (nodes). Γηα δίθηπα φπνπ ππάξρνπλ πνιιέο ζπλδέζεηο φπσο ζπκβαίλεη ζηα πνηάκηα ζπζηήκαηα, φπνπ γηα παξάδεηγκα φπνπ κεξηθνί πνηακνί 1εο ηάμεο ελψλνληαη γηα λα δψζνπλ 2αο, πνηακνί 2αο ηάμεο ελψλνληαη κεηαμχ ηνπο γηα λα δψζνπλ 3εο θαη ε δηαδηθαζία απηή ζπλερίδεηαη, ππάξρνπλ δχν θχξηεο δπλαηφηεηεο γηα ηε κνξθή ηεο θσδηθνπνίεζεο. Ζ επηινγή εμαξηάηαη απφ ην αλ ελδηαθέξνπλ πεξηζζφηεξν νη θφκβνη ή νη ζχλδεζκνη. Δάλ ελδηαθέξνπλ θπξίσο νη θφκβνη, ηφηε κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί έλα αξρείν ζην νπνίν λα θαηαγξάθεηαη ε αξίζκεζε ησλ θφκβσλ, νη ζπληεηαγκέλεο ηνπο (ρ,ς) θαη νη αξηζκνί ησλ ζπλδέζκσλ κε ηνπο νπνίνπο θαζέλαο ζρεηίδεηαη. Μία ηέηνηα κνξθή κνληέινπ θαίλεηαη ζηα αθφινπζα ζρήκαηα. Όηαλ δίλεηαη έκθαζε ζηνπο ζπλδέζκνπο-γξακκέο, θάηη πνπ 17

19 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο ζπκβαίλεη ζε πεξηπηψζεηο πνπ ελδηαθέξεη θαη ε θαηεχζπλζή ηνπο, ηφηε θαηαγξάθεηαη ν αξηζκφο ηεο γξακκήο, ηνπ αξρηθνχ θαη ηνπ ηειηθνχ ηεο ζεκείνπ. Σα δίθηπα ζηα νπνία δχν θφκβνη ελψλνληαη κε κία επζεία γξακκή, κπνξεί λα βξεζνχλ ζηε βηβιηνγξαθία θαη σο "Πιήξσο πλδεδεκέλα δίθηπα". Τπάξρεη βέβαηα θαη ε πεξίπησζε ηνπ ζπλδπαζκνχ ησλ δχν παξαπάλσ πεξηπηψζεσλ έηζη ψζηε ην γεσγξαθηθφ κνληέιν λα απνηειείηαη απφ δχν αξρεία: έλα αξρείν ζπλδέζκσλ θαη έλα αξρείν θφκβσλ. 18

20 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο 1' ' 3 4' 4 Αριθμός κόμβοσ Χ Υ Σσνδεδεμένες Γραμμές 1' ,1,5 3' ,3,4 4' , Αξηζκφο Γξακκήο εκείν Αξρήο πληεηαγκέλεο (Υ,Τ) εκείν Σέινπο πληεηαγκέλεο (Υ,Τ) , , , , , , , ,275 19

21 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο 3. Επιθάνειες: Τπάξρνπλ πνιινί ηξφπνη απεηθφληζεο επηθαλεηψλ: ην κνληέιν Spaghetti, ην κνληέιν θσδηθψλ αιπζίδσλ (Chain code), ην ηνπνινγηθφ κνληέιν (Topological), ην κνληέιν Dime θαη ην κνληέιν Polyvrt. Mονηέλο Spaghetti Πξφθεηηαη γηα ηνλ απινχζηεξν ηξφπν απεηθφληζεο κηαο επηθάλεηαο γηα απηφ θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο πην απιέο κνξθέο απηνκαηνπνηεκέλεο ραξηνγξάθεζεο. χκθσλα κε ην κνληέιν απηφ γηα θάζε πνιχγσλν ηεο πεξηνρήο ελδηαθέξνληνο δεκηνπξγείηαη έλα αξρείν φπνπ θαηαρσξνχληαη κε ηε ζεηξά νη ζπληεηαγκέλεο θάζε ζεκείνπ πνπ έρεη πεξαζηεί γηα λα θαζνξίζεη ηελ πνιπγσληθή επηθάλεηα. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ην δηδηάζηαην κνληέιν ελφο ράξηε κεηαηξέπεηαη ζε κνλνδηάζηαην. Σν βαζηθφ κεηνλέθηεκα απηνχ ηνπ κνληέινπ είλαη ε θαηαγξαθή παξαπάλσ απφ κία θνξέο ησλ ζπληεηαγκέλσλ ησλ ζεκείσλ πνπ αλήθνπλ ζε γξακκέο νη νπνίεο κε ηε ζεηξά ηνπο αλήθνπλ ζε γεηηνληθά πνιχγσλα. 1 5 Υαξαθηεξηζηηθφ Αξηζκφο Θέζε εκείν 1 Υ,Τ Γξακκή 5 Υ 1 Τ 1, Υ 2 Τ 2,, Υ λ Τ λ Δπηθάλεηα 1 Υ 1 Τ 1, Υ 2 Τ 2,, Υ 1 Τ 1 Mονηέλο κωδικών αλσζίδων (Chain code) ε απηφ ην κνληέιν θαηαγξάθεηαη ε ζέζε ελφο αξρηθνχ ζεκείνπ θαη θαηφπηλ νη ζέζεηο ησλ επφκελσλ ζεκείσλ θαηαγξάθνληαη ζε ζρέζε κε ηελ απφζηαζή ηνπο απφ ην αξρηθφ. Με ηνλ ηξφπν απηφλ θσδηθνπνηνχληαη ηα γξακκηθά ζηνηρεία κε ηε ρξεζηκνπνίεζε κφλν ησλ ζπληεηαγκέλσλ ηνπ αξρηθνχ ζεκείνπ ηεο γξακκήο. Σν κνληέιν απηφ ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο γηα ηελ απεηθφληζε νδηθνχ δηθηχνπ, δηθηχνπ απνξξνήο θ.ά. Δμάιινπ ην βαζηθφ πιενλέθηεκά ηνπ είλαη ε επθνιία 2

22 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο κεηαηξνπήο ησλ ήδε εηζαγκέλσλ δεδνκέλσλ ηνπ, ζηε κνξθή πνπ απαηηνχλ ηα άιια κνληέια Tοπολογικό μονηέλο (Topological) Απνηειεί ην ζπλεζέζηεξν ηξφπν νξγάλσζεο ησλ γεσγξαθηθψλ ζηνηρείσλ θαη δηαηεξεί ηηο ρσξηθέο ζρέζεηο αλάκεζα ζηα δηαθνξεηηθά αληηθείκελα θαη θαηλφκελα πνπ θαηαρσξνχληαη ζην ζχζηεκα. Ζ νξγάλσζε γίλεηαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ησλ θφκβσλ θαη πεξηιακβάλνληαη νη ζπληεηαγκέλεο ηνπο. Καηαζθεπάδεηαη έλα αξρείν πνιπγψλσλ, φπνπ κε κνλάδα ηε γξακκή θαηαρσξείηαη ε αξρή θαη ην ηέινο ηεο, θαζψο θαη ηα πνιχγσλα πνπ βξίζθνληαη εθαηέξσζελ απηήο. 21

23 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο ύλδεζκνο Γεμηό Αξηζηεξό Κόκβνο Κόκβνο Κόκβνο πληεηαγκέλεο Πνιύγωλν Πνιύγωλν Νν 1 Νν2 Κόκβνπ Υ 1,Τ Υ 2,Τ Υ 3,Τ Υ 4,Τ Υ 5,Τ 5 22

24 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο Mονηέλο GBF/Dime (Geographic Base File/Dual Independent Map Απνηειεί ην γλσζηφηεξν κνληέιν ηνπνινγηθήο ρξήζεο. Ζ βαζηθή κνλάδα ηνπ είλαη ην ηκήκα κηαο επηθάλεηαο πνπ πεξηιακβάλεηαη αλάκεζα ζε δχν ηνκέο ηεο. Σν ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ είλαη ε ρξήζε ηφζν ησλ δηεπζχλζεσλ ησλ γξακκψλ, φζν θαη ησλ ζπληεηαγκέλσλ ηνπ, ελψ γηα ηελ εχξεζε ελφο ηκήκαηνο γξακκήο, ην πξφγξακκα ςάρλεη ζεηξηαθά ζε φιν ην αξρείν. Σν κνληέιν απηφ ρξεζηκνπνηήζεθε ηε δεθαεηία ηνπ '7 ζηηο ΖΠΑ γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ αζηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηηο δηάθνξεο αλεπηπγκέλεο πεξηνρέο. Mονηέλο Polyvrt (POLYgon converter) Σν κνληέιν απηφ έρεη νξγαλσκέλα ηα ζηνηρεία ηνπ κε ηεξαξρηθή δνκή. Ζ βαζηθή γξακκηθή κνλάδα είλαη κία αιπζίδα δειαδή κία ζεηξά απφ επζχγξακκα ηκήκαηα πνπ αξρίδνπλ θαη ηειεηψλνπλ ζε έλαλ θφκβν. Σν κνληέιν απηφ ρξεζηκνπνηήζεθε αξγφηεξα απφ ην πξνεγνχκελν αιιά θαη απηφ κέζα ζηε δεθαεηία ηνπ '7 απφ ην Harvard Laboratory for Computer Graphics θαη είλαη θαιχηεξν ζην ζέκα ηεο αλάθηεζεο ησλ ζηνηρείσλ ηνπ κνληέινπ. -- Φηθιδωηά μονηέλα (Raster-Grid) Ζ δεκηνπξγία ελφο ςεθηδσηνχ κνληέινπ ιακβάλεη ρψξα κε ηε δηαίξεζε ηεο πεξηνρήο ελδηαθέξνληνο ζε κία ζεηξά ρσξηθψλ ελνηήησλ. Κάζε κία απφ ηηο ελφηεηεο, έρεη ην ζχλνιν ησλ ηδηνηήησλ ηνπ αληηθεηκέλνπ πνπ θαζνξίδεη. Ζ γεληθή αξρή ησλ κνληέισλ απηψλ είλαη ε δπλαηφηεηα απεξηφξηζηεο επέθηαζήο ηνπο ζην ρψξν θαη ην αληίζηξνθν, δειαδή ε δπλαηφηεηα ηεο ζπλερνχο ππνδηαίξεζεο ηνπ ίδηνπ ζρήκαηνο ζε κηθξφηεξεο ελφηεηεο πνπ έρνπλ ηηο ίδηεο ηδηφηεηεο κε ην αξρηθφ ζρήκα. Τπάξρνπλ ηα ςεθηδσηά κνληέια θαλνληθήο θαη κή θαλνληθήο κνξθήο. Σν κνληέιν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν απφ φια, είλαη ην ηεηξάγσλν ιφγσ ηεο δπλαηφηεηάο ηνπ λα ππνδηαηξείηαη ζε απεξηφξηζην αξηζκφ ππνπεξηνρψλ πνπ έρνπλ ην ίδην ζρήκα, ηδηφηεηεο θαη ιεηηνπξγία. Σν κνληέιν απηφ νλνκάδεηαη θαη κνληέιν Σεηαξηεκνξίσλ. Σα πιενλεθηήκαηα ελφο ηέηνηνπ κνληέινπ είλαη πνηθίια. Απφ πιεπξάο Πιεξνθνξηθήο βνεζά ην γεγνλφο φηη έρεη ηε κνξθή δέληξνπ, έηζη ψζηε θάζε 23

25 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο αλψηεξν επίπεδν λα έρεη ηέζζεξα ππνεπίπεδα θαη θάζε ππνεπίπεδν κε ηε ζεηξά ηνπ έρεη ηέζζεξα ππν-ππν επίπεδα θ.ν.θ. Μία ηέηνηα δνκή ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο ζηελ νξγάλσζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ αξρείσλ. Απφ πιεπξάο ραξηνγξάθεζεο πεξηνρψλ, ην κνληέιν απηφ έρεη θιίκαθα βαζηζκέλε ζε δπλάκεηο ηνπ δχν, νπφηε είλαη ζπκβαηή κε ην ζχζηεκα ησλ θαξηεζηαλψλ ζπληεηαγκέλσλ. Σέινο, έλα ηέηνην κνληέιν είλαη πνιχ ιεηηνπξγηθφ απφ ζέκα απεηθφληζεο. ην ςεθηδσηφ κνληέιν είλαη δπλαηφ λα γίλεη ε απεηθφληζε κε ηνπο θσδηθνχο αιπζίδσλ, κεθψλ θαη θσδηθνχο ηεηξαγψλσλ. Κωδικοί αλσζίδων (Chain codes) Θεσξείηαη έλα ζεκείν έλαξμεο φπσο γηα παξάδεηγκα ε ςεθίδα κε ζπληεηαγκέλεο ζεηξά:1 θαη ζηήιε 1 θαζψο θαη νη ηέζζεξηο θαηεπζχλζεηο (αλαηνιηθά =, βφξεηα = 1, δπηηθά = 2 θαη λφηηα = 3). Ζ πεξηγξαθή ησλ νξίσλ ηεο πεξηνρήο πνπ αθνινπζεί, θαζνξίδνληαο ηα φξηα ζχκθσλα κε ηε θνξά ησλ δεηθηψλ ηνπ ξνινγηνχ είλαη:, 1, 2, 3, 2, 1,, 3,, 1, 3, 3 2, 2, 3 3, 2, 1, 5, 3 2, 2 2, 3, 2 3, 3, 2 3, 1, 2 2, 1, 2 2, 1, 2 2, 1, 2 2, 1 3 Σν κνληέιν απηφ πιενλεθηεί ζηελ απιφηεηα θαη ην ζπκβαηηθφ ηξφπν νξγάλσζεο, ραξαθηεξηζηηθά πνπ δηεπθνιχλνπλ ιεηηνπξγίεο φπσο ε κέηξεζε εκβαδψλ θαη πεξηκέηξσλ. Σν κεηνλέθηεκα ηνπ κνληέινπ απηνχ είλαη ε 24

26 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο δπζθνιία ζηελ εθηέιεζε ππεξζέζεσλ. Κωδικοί μηκών (Run-length codes) ε απηφλ ηνλ ηχπν ιεηηνπξγίαο, γηα θάζε ζεηξά δεκηνπξγνχληαη δηαζηήκαηα ςεθίδσλ ηεο κνξθήο "απφ-έσο". Ζ δηαδηθαζία απηή έρεη σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ηνπ απαηηνχκελνπ ρψξνπ απνζήθεπζεο ησλ δεδνκέλσλ θαη είλαη φκσο ρξνλνβφξα ιφγσ ηεο ζπκπίεζεο ησλ ζηνηρείσλ. Γηα ην πξνεγνχκελν ζρήκα ηζρχεη ε θαηαρψξεζε πνπ αθνινπζεί κε απνηέιεζκα νη 69 ςεθίδεο ηνπ ζρήκαηνο λα αληηθαηαζηαζνχλ κε 22 αξηζκνχο θαη έηζη λα κεησζεί ζεκαληηθά ν απαηηνχκελνο ρψξνο απνζήθεπζεο. Σν κεηνλέθηεκα, φπσο είπακε, έγθεηηαη ζην γεγνλφο ηεο ζπκπίεζεο απηήο ησλ δεδνκέλσλ νπφηε απαηηείηαη ζηε ζπλέρεηα ρξφλνο γηα ηελ "απνζπκπίεζε" θαη δηαρείξηζή ηνπο. εηξά 9 2,3 6,6 8,1 εηξά 1 1,1 εηξά 11 1,9 εηξά 12 1,9 εηξά 13 3,9 12,16 εηξά 14 5,16 εηξά 15 7,14 25

27 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο εηξά 16 9,11 Κωδικοί ηεηραγώνων (Block codes) ε απηφ ην κνληέιν παξνπζηάδεηαη ε πεξηνρή κε ηε κνξθή ηεηξαγψλσλ άληζσλ κεγεζψλ. Έηζη, ην αθφινπζν ζρήκα, απνηειείηαη απφ 17 ςεθίδεο, 9 ηεηξάγσλα ησλ ηεζζάξσλ ςεθίδσλ θαη 1 ηεηξάγσλν ησλ 16 ςεθίδσλ. Με ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο κεζφδνπ απηήο, ε απνζήθεπζε πεξηιακβάλεη 57 αξηζκνχο (27*2=54 γηα ηηο δχν ζπληεηαγκέλεο ηεο θάζε κνλάδαο θαη 3 αξηζκνί γηα ηα κεγέζε ησλ ηεηξαγψλσλ). Κάζε έλαο απφ ηνπο πξναλαθεξζέληεο ηχπνπο έρεη ηα πιενλεθηήκαηά ηνπ θαη ηα κεηνλεθηήκαηά ηνπ. Έηζη, ε ρξεζηκνπνίεζε ελφο εθ ησλ δχν κνληέισλ θαζνξίδεηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν απφ ηελ εθαξκνγή πνπ πξφθεηηαη λα εθηειεζηεί. -- ύγθρηζε Γηαλσζκαηηθώλ θαη Φεθηδωηώλ κοληέιωλ ΔΙΑΝΤΜΑΣΙΚΑ ΜΟΝΣΕΛΑ Πλεονεκηήμαηα Μειονεκηήμαηα 26

28 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο Με ηε ρξήζε ησλ δηθηχσλ (θάλαβνο), χλζεηεο δνκέο ιφγσ ηεο γίλεηαη πιήξεο πεξηγξαθή ηεο δηαθνξεηηθήο ηνπνγξαθηθήο κνξθήο ηνπνγξαθίαο. θάζε κνλάδαο. Πεξηεθηηθέο δνκέο δεδνκέλσλ. χλζεηεο δνκέο δεδνκέλσλ. Καιή παξνπζίαζε δεδνκέλσλ. Αδπλακία επεμεξγαζίαο επηθαιππηφκελσλ ραξηψλ. Δληαία δνκή δεδνκέλσλ. Γπζθνιία ζηηο πξνζνκνηψζεηο. Μεγάιε αθξίβεηα θαηά ηε γξαθηθή Γαπαλεξή ε απεηθφληζε θαη απεηθφληζε. ζρεδίαζε ηδηαίηεξα γηα πςειήο πνηφηεηαο έγρξσκνπο ράξηεο. Γπλαηφηεηεο ελεκέξσζεο ησλ Απαηηείηαη δαπαλεξφ ινγηζκηθφ θαη γξαθηθψλ θαη πνηνηηθψλ hardware. ραξαθηεξηζηηθψλ. Δπθνιία πιεπξηθήο ζχλδεζεο Γπζθνιία ζπλδπαζκνχ δηαθνξεηηθνχ δηαθνξεηηθψλ πεξηγξαθηθψλ δηθηχσλ είδνπο επηπέδσλ (ιφγσ πιεξνθνξηψλ (κε ηε ρξήζε ησλ αιιειεπηθάιπςεο). nodes). ΦΗΦΙΔΧΣΑ ΜΟΝΣΕΛΑ Πλεονεκηήμαηα Απιέο δνκέο δεδνκέλσλ. Δπθνιία απεηθφληζεο (ιφγσ νκνηφηεηαο ηεο θάζε κνλάδαο δεδνκέλσλ ζην ρψξν). Δχθνιε ππέξζεζε θαη ζπλδπαζκφο ησλ δεδνκέλσλ ηνπ ράξηε κε δεδνκέλα πνπ ζπιιέγνληαη απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο θαζψο ηειεπηζθνπηθά δεδνκέλα. Μειονεκηήμαηα Μεγάινη φγθνη γξαθηθψλ δεδνκέλσλ, πνπ ζπλεπάγεηαη κεγάιεο απαηηήζεηο κλήκεο. Μεησκέλε αλαπαξάζηαζε δνκψλ εμαηηίαο ηεο ρξήζεο κεγάισλ θπςειψλ, κε ζθνπφ ηε κείσζε ηεο πνζφηεηαο ησλ γξαθηθψλ δεδνκέλσλ. 27

29 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο Δχθνιεο ρσξηθέο κεηξήζεηο θαη αλαιχζεηο δεδνκέλσλ. Αθξηβήο πξνζνκνίσζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο ιφγσ ηζνδπλακίαο ησλ ςεθηνπνηεκέλσλ κε ηα θπζηθά ζηνηρεία. Οη ζεκαηηθνί ράξηεο είλαη απαξαίηεην λα ηχρνπλ επηκεινχο επεμεξγαζίαο γηα λα είλαη εππαξνπζίαζηνη. Γπζθνιία έσο αδπλακία ζχλδεζεο πιεξνθνξηψλ πνπ βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθά αληηθείκελα. Υξνλνβφξα δηαδηθαζία κεηαζρεκαηηζκνχ ζπληεηαγκέλσλ ιφγσ κεγάινπ φγθνπ πιεξνθνξηψλ. ε. ΔΠΗΛΟΓΖ ΣΟΤ ΚΑΣΑΛΛΖΛΟΤ GIS Ζ χπαξμε δχν κνληέιισλ απεηθφληζεο ησλ δεδνκέλσλ ζηα GIS (ηνπ Raster θαη ηνπ Vector) θαη ε αλαπνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ησλ πξνγξακκάησλ κεηαηξνπήο, πεξηπιέθεη ηε δηαδηθαζία ηεο επηινγήο. Έηζη παξά ηελ ηερλνινγηθή πξφνδν ε απάληεζε ζην εξψηεκα γηα ηελ εγθαηάζηαζε Vector ή Raster γεσγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο εμαξηάηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν απφ ην είδνο ηεο εξγαζίαο πνπ πξφθεηηαη λα επηηεπρζεί. Οξηζκέλεο εξγαζίεο επηηπγράλνληαη επθνιφηεξα κε θάπνηνλ απφ ηνπο δχν ηχπνπο. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη κεξηθέο εθαξκνγέο θαη ην πξνηεηλφκελν είδνο Γεσγξαθηθνχ πζηήκαηνο πνπ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζεί πξνθεηκέλνπ λα ιεθζνχλ θαιχηεξα απνηειέζκαηα: O ηχπνο Vector, ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πνπ αθνξνχλ ζηα κνξθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά. Ο Vector ηχπνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ αλάιπζε θαη κειέηε δηθηχσλ, φπσο είλαη ην ηειεπηθνηλσληαθφ θαη ην ζπγθνηλσληαθφ. ε πεξηπηψζεηο πνπ ην πεδίν ελδηαθέξνληνο εζηηάδεηαη ζε ζρέδηα θαη γξακκέο πνιχ πςειήο επθξίλεηαο, είλαη πξνηηκφηεξε ε επηινγή Vector ηχπνπ δνκήο δεδνκέλσλ θαη αλαπαξαγσγήο εηθφλαο. Ζ κέζνδνο Raster βξίζθεη επξεία εθαξκνγή ζηελ θαηαζθεπή γξήγνξσλ θαη θζελψλ ραξηψλ, ζπζρεηηζκφ ραξηψλ, θαζψο θαη ζε πεξηπηψζεηο ρσξηθήο αλάιπζεο. 28

30 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο Ο αιγφξηζκνο Raster ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ πεξίπησζε πξνζνκνίσζεο θαηλνκέλσλ θαη δεκηνπξγίαο κνληέισλ, θαη ηδηαίηεξα φηαλ απηά εκπεξηέρνπλ επηθάλεηεο. Ο ζπλδπαζκφο Raster θαη Vector (Δηθ. Α.1.2.) είλαη ηθαλφο λα δψζεη εκθαλίζεηο θαη εθηππψζεηο κε γξακκέο κεγάιεο επθξίλεηαο, κε επίζεο αξθεηά θαιήο πνηφηεηαο δηαγξάκκηζε θαη ρξσκαηηζκφ εκβαδψλ. ηελ πεξίπησζε απηή, ηα δεδνκέλα ησλ γξακκψλ δίλνληαη ζε Vector κνξθή, ελψ ε ζθηαγξάθεζε ζε Raster κνξθή. Πξέπεη επίζεο λα ιάβνπκε ππφςε καο, φηη νη νζφλεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ιεηηνπξγνχλ είηε ζε Vector, είηε ζε Raster επίπεδν, αλεμαξηήηα απφ ηε κνξθή κε ηελ νπνία είλαη δνζκέλα ηα δεδνκέλα. 29

31 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο Δηθ. Α.1.2: Σσλδσαζκός Raster θαη Vector επηπέδφλ πιεροθορίας. Οη γρακκές (θόθθηλες=ότζες, κπιε=θιάδοη ποηακώλ), αποηειούλ ηο Vector επίπεδο. Η δορσθορηθή εηθόλα θάηφ από ηης γρακκές, αποηειεί ηο Raster επίπεδο. 3

32 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο ζ. ΒΑΗΚΔ ΛΟΓΗΚΔ ΑΡΥΔ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΧΝ GIS Καηά ηε ιεηηνπξγία ελφο GIS νη δηαδηθαζίεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα κε ηε ζεηξά είλαη νη εμήο: πιινγή δεδνκέλσλ, Κσδηθνπνίεζε θαη εηζαγσγή δεδνκέλσλ, Απνζήθεπζε θαη δηαρείξηζε δεδνκέλσλ, Αλάθηεζε δεδνκέλσλ, Δπεμεξγαζία θαη αλάιπζε δεδνκέλσλ θαη, Απεηθφληζε δεδνκέλσλ. Ζ ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζα εηζαρζνχλ ζην ζχζηεκα είλαη δπλαηφλ λα επηηεπρζεί κε δηάθνξνπο ηξφπνπο αλάινγα κε ηε θχζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ηελ απαηηνχκελε αμηνπηζηία. Οη κέζνδνη ζπιινγήο δεδνκέλσλ, είλαη πνιπάξηζκνη θαη πνιχ ζπρλά ηδηαίηεξα δαπαλεξνί. Ζ επηινγή ηνπ ηξφπνπ ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ ζηεξίδεηαη ζην είδνο ηεο κειέηεο, ζηελ εηδίθεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ ρεηξίδεηαη ην GIS, ζηηο νηθνλνκηθέο δπλαηφηεηεο ηνπ θνξέα πνπ ζηεξίδεη ηελ έξεπλα θαη ζην βαζκφ ελεκέξσζεο ησλ δεδνκέλσλ απφ ηελ πεγή ζπιινγήο ηνπο. Ζ θσδηθνπνίεζε θαη εηζαγσγή ησλ δεδνκέλσλ αξρίδεη απφ ηε ζηηγκή πνπ ηα ζηνηρεία ζα ζπιιερζνχλ θαη επηηπγράλεηαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ζπγθεθξηκέλσλ δηεξγαζηψλ πνπ εμαξηψληαη απφ ηε θχζε ησλ ζηνηρείσλ. Οη δηαδηθαζίεο απηέο κπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ ηξνπνπνηήζεηο ηεο κνξθήο ησλ δεδνκέλσλ (είηε φηαλ έρνπλ δηαθνξεηηθή δνκή, είηε φηαλ είλαη θαηαγξακκέλα ζε δηαθνξεηηθά είδε απνζήθεπζεο), εληνπηζκφ θαη δηφξζσζε ιαζψλ φπνπ ρξεηάδεηαη, θαζψο θαη δεκηνπξγία ζεκείσλ, γξακκψλ θαη πνιπγψλσλ. Έλαο απφ ηνπο πην εχθνινπο θαη πξνζηηνχο, ζηνλ θάζε αλαιπηή, ηξφπνπο είλαη ε απεπζείαο εηζαγσγή ησλ δεδνκέλσλ ζην GIS απφ ηνπο θιαζηθνχο ράξηεο, δίλνληαο έκθαζε ζην είδνο ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζα πεξαζηνχλ ζηνλ ππνινγηζηή. Ζ δηαδηθαζία απηή, γλσζηή σο ςεθηνπνίεζε, είλαη εθηθηή κε δχν ηξφπνπο: κε ηνλ ςεθηνπνηεηή (digitizer), ή ην ζαξσηή εηθφλαο (scanner). Καη νη δχν ηξφπνη δίλνπλ αθξηβή απνηειέζκαηα αξθεί λα γίλεη ζσζηά ν πξνζαλαηνιηζκφο ηνπ ράξηε ζηηο γήτλεο ζπληεηαγκέλεο (image 31

33 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο registration), πνπ είλαη ε πξψηε εξγαζία πνπ ιακβάλεη ρψξα πξηλ μεθηλήζεη ε ςεθηνπνίεζε ησλ ζηνηρείσλ. ηελ πξψηε πεξίπησζε ρξεζηκνπνηείηαη ην ζηαπξφλεκα γηα ηελ παξαθνινχζεζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ ράξηε (ζεκεία, γξακκέο, φξηα επηθαλεηψλ) θαη κε ην πάηεκα ελφο πιήθηξνπ, γίλεηαη ε εηζαγσγή ησλ ζεκείσλ ηνπ ράξηε πνπ ζεκαδεχεη ην ζηαπξφλεκα. ηε δεχηεξε πεξίπησζε, γίλεηαη εηζαγσγή ηνπ ράξηε κε ηε κνξθή εηθφλαο (raster image), νιφθιεξνπ ή ηκήκαηνο απηνχ θαη εηζάγνληαη ηα ζηνηρεία ηνπ ράξηε κε ηε ρξήζε ηνπ mouse, κε ηελ ίδηα κεζνδνινγία πνπ αθνινπζείηαη θαη ζηνλ ςεθηνπνηεηή. Μία δεχηεξε κέζνδνο, είλαη ε εηζαγσγή ησλ δεδνκέλσλ ζην GIS θαηεπζείαλ απφ ηε γεσινγηθή παξαθνινχζεζε ζην χπαηζξν, είηε κε ηε κνξθή ζεκεηψζεσλ πνπ ζα πεξαζηνχλ αξγφηεξα ζηνλ ππνινγηζηή, είηε κε ηε ρξήζε θνξεηψλ ππνινγηζηψλ (LapTop). Ζ ηξίηε κέζνδνο, είλαη ε απηνκαηνπνηεκέλε κνξθή ηεο δεχηεξεο θαη βαζίδεηαη ζηε ζπλερή επηθνηλσλία ηνπ GIS κε ηα φξγαλα παξαηήξεζεο ππαίζξνπ. Σα φξγαλα απηά ηνπνζεηνχληαη ζε κία ζέζε κε απζηεξά θαζνξηζκέλεο γεσγξαθηθέο ζπληεηαγκέλεο θαη δίλνπλ κία ζεηξά δεδνκέλσλ, παξαθνινπζψληαο ηε κεηαβνιή θαηλνκέλσλ (βξνρφπησζε, ζεξκνθξαζία, ζεηζκηθή δξαζηεξηφηεηα, θ.ά.), ζπλαξηήζεη ηνπ ρξφλνπ. Έηζη, ιακβάλνληαο δεδνκέλα κεγάιεο αθξίβεηαο θαη ζπζηεκαηηθφηεηαο θαη ηα νπνία κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα πξνβιέςεηο θαηαζηάζεσλ, ή γηα πξνεηδνπνίεζε επεξρφκελσλ θηλδχλσλ. Ζ ρξεζηκνπνίεζε, ηφζν ησλ δνξπθνξηθψλ εηθφλσλ, φζν θαη ησλ αεξνθσηνγξαθηψλ, γίλεηαη κε εηζαγσγή ηνπο σο Raster δεδνκέλα ζηα GIS θαη ε ςεθηνπνίεζε επηηπγράλεηαη κε ηε βνήζεηα ηνπ mouse. Δίλαη επίζεο δπλαηή ε απεπζείαο ςεθηνπνίεζε ησλ εηθφλσλ απηψλ κε ηε ρξήζε ηνπ ςεθηνπνηεηή, αλ θαη ν πξψηνο ηξφπνο δίλεη ηε δπλαηφηεηα πξνεπεμεξγαζίαο ηεο εηθφλαο κε ηε βνήζεηα ησλ πξνγξακκάησλ ςεθηαθήο επεμεξγαζίαο εηθφλαο. Δπίζεο κε ηνλ πξψην ηξφπν κπνξεί λα επηηεπρζεί κεγαιχηεξε αθξίβεηα ιφγσ ησλ δπλαηνηήησλ κεγέζπλζεο ηεο εηθφλαο ζηελ νζφλε ηνπ Ζ/Τ πξηλ θαη θαηά ηελ ςεθηνπνίεζε, κε απνηέιεζκα ηε κεγαιχηεξε αθξίβεηα ησλ εηζαγνκέλσλ δεδνκέλσλ. Πάλησο παξά ην ζεκαληηθά κεγάιν θφζηνο πνπ ζπλεπάγεηαη ε ρξήζε ησλ κέζσλ ηειεπηζθφπεζεο, απνηεινχλ ην βαζηθφηεξν θαη πιένλ ρξεζηκνπνηνχκελν ηξφπν εηζαγσγήο δεδνκέλσλ ζηα GIS. Δίλαη ζεκαληηθφ ε απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ ζηα επίπεδα πιεξνθνξίαο λα γίλεηαη ζσζηά, έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα δηαρεηξηζηνχλ 32

34 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο απξφζθνπηα ζην κέιινλ. Έηζη, ζπλήζσο είλαη πξνηηκφηεξε ε απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ θαηά νκάδεο φκνησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζε δηαθνξεηηθά επίπεδα πιεξνθνξίαο. Με ηνλ ηξφπν απηφλ είλαη απνδνηηθφηεξα φζνλ αθνξά ζηελ πεξαηηέξσ δηαρείξηζή ηνπο είηε απηή αθνξά ζηελ αλάθηεζή ηνπο ζε κνξθή ραξηψλ είηε σο ζηαηηζηηθά δεδνκέλα. Ζ απνζήθεπζε θαη δηαρείξηζε ησλ δεδνκέλσλ επηηπγράλεηαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζε εηδηθψλ πξνγξακκάησλ Γηαρείξηζεο Βάζεσλ Γεδνκέλσλ πνπ πξνζθέξνπλ, αλάκεζα ζηα άιια, ζηνπο ρξήζηεο απνηειεζκαηηθή απνζήθεπζε, αλάθηεζε θαη ελεκέξσζε ησλ δεδνκέλσλ ηνπο, θαζψο θαη ηελ απνθπγή πνιιαπιψλ θαηαγξαθψλ ησλ ίδησλ ζηνηρείσλ. Σα layers ζπλεξγάδνληαη θαη κε ηζρπξέο βάζεηο δεδνκέλσλ (Data Base), γηα ηελ παξνπζίαζε ζην ρξήζηε πξφζζεησλ πιεξνθνξηψλ γηα ην θάζε ζηνηρείν ηνπο. Ο ρξήζηεο νξίδεη πνηά πεδία απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ πξέπεη λα εκθαλίδνληαη φηαλ δεηνχληαη πιεξνθνξίεο γηα ζηνηρεία ελφο layer. Ζ βάζε δεδνκέλσλ, αθνινπζεί ζπλήζσο ηε δνκή θαη ηα πξφηππα θάπνηαο απφ ηηο γλσζηέο βάζεηο ηνπ εκπνξίνπ, ελψ κπνξεί λα δερζεί δεδνκέλα θαη απφ αξρεία βάζεσλ άιιεο κνξθήο κε θαηάιιειε κεηαηξνπή. Ζ εκθάληζε πιεξνθνξηψλ γηα έλα ζηνηρείν ηεο νζφλεο, γίλεηαη κε ηελ επηινγή ηνπ ζεκείνπ απηνχ κε ην mouse. Δάλ επηιεγνχλ πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο ζεκεία, ην GIS κπνξεί λα επεμεξγαζηεί ηα αληίζηνηρα ζηνηρεία ηεο βάζεο δεδνκέλσλ θαη λα εμάγεη δεπηεξνγελή πεδία πιεξνθνξηψλ απφ ην ζπλδπαζκφ ή ηε ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία απηψλ. Έλα GIS κπνξεί λα δηαρεηξίδεηαη πεξηζζφηεξεο ηεο κίαο βάζεηο δεδνκέλσλ, αιιά ε δπζθνιία θαη ν ρξφλνο επεμεξγαζίαο θαη ζπζρεηηζκνχ απηψλ, απμάλεη αλαινγηθά κε ην πιήζνο ηνπο. Σέινο κία ηξίηε κνξθή δεδνκέλσλ πνπ κπνξνχλ ηα GIS λα δηαρεηξίδνληαη είλαη απ' επζείαο ςεθηαθέο εηθφλεο, ζηε γλσζηή Raster κνξθή. Με ηνλ ηξφπν απηφλ, δελ είλαη δπλαηφο ν δηαρσξηζκφο ή ε αλαδήηεζε ζηνηρείσλ, αιιά αθ ελφο γίλνληαη νη ράξηεο πην εππαξνπζίαζηνη θαη επηηξέπνπλ ηε ζπγθξηηηθή παξαθνινχζεζε, αθ' εηέξνπ είλαη δπλαηή ε ςεθηνπνίεζε ζηνηρείσλ πνπ ιείπνπλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κειέηεο, ρσξίο λα είλαη απαξαίηεηε ε εθ ησλ πξνηέξσλ ςεθηνπνίεζε φισλ ησλ ζηνηρείσλ ησλ Raster εηθφλσλ. Καηά ηελ αλάθηεζε ησλ δεδνκέλσλ ζα πξέπεη λα κπνξεί ν ρξήζηεο λα δηαβάζεη ηα δεδνκέλα θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο είηε μερσξηζηά, είηε θαηά νκάδεο, είηε κε άιινπο ζπλδπαζκνχο. 33

35 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο Ζ επεμεξγαζία θαη αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ πεξηιακβάλεη έλα επξχ θάζκα εξγαζηψλ, κεξηθέο απφ ηηο νπνίεο είλαη νη αλαηαμηλνκήζεηο θαη νκαδνπνηήζεηο πνηνηηθψλ ζηνηρείσλ, γεσκεηξηθέο επεμεξγαζίεο π.ρ. κεηαηξνπέο θιίκαθαο, ζηεξενγξαθηθήο πξνβνιήο, νη κεηξήζεηο απνζηάζεσλ θηι. Σέινο, ε απεηθφληζε ησλ δεδνκέλσλ επηηπγράλεηαη κε έλα επξχ θάζκα ηξφπσλ, ν απινχζηεξνο ησλ νπνίσλ είλαη κέζσ ηεο νζφλεο. Άιια κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξνπζίαζε ησλ δεδνκέλσλ είλαη νη εθηππσηέο, νη plotters, νη βηληενπξνβνιείο θηι. η. ΣΑ GIS ΚΑΗ Ζ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΣΗ ΓΔΧΔΠΗΣΖΜΔ Ηδηαίηεξα ζην ρψξν ησλ Γεσεπηζηεκψλ, ηα GIS βξίζθνπλ ηελ θαιχηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπο. Σα ςεθηνπνηεκέλα δεδνκέλα είλαη ζηνηρεία πνπ έρνπλ κεηαηξαπεί ζε κνξθή ηθαλή λα ηελ επεμεξγαζηεί θαη λα ηελ αλαιχζεη ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο. Σα γεσινγηθά δεδνκέλα πνπ είλαη δπλαηφλ λα δηαρεηξηζηνχλ απφ ηα GIS, είλαη δχν εηδψλ. Σα ζηαηηθά δεδνκέλα, ηα νπνία πεξηιακβάλνπλ ζεκεία, γξακκέο θαη επηθάλεηεο θαη ηα δπλακηθά πνπ πεξηγξάθνπλ θαηαζηάζεηο θαη θαηλφκελα κεηαβαιιφκελα, ζπλαξηήζεη ηνπ ρξφλνπ. Ωο γεσινγηθά ζεκεηαθά ζηνηρεία, θαηαηάζζνληαη νη πεγέο, νη θαηαβφζξεο, ηα εθαίζηεηα, ηα ζεκεία αλαθνξάο δεδνκέλσλ ζρεηηθψλ κε γξακκέο, επηθάλεηεο θηι. Σα γξακκηθά ζηνηρεία πνπ εηζάγνληαη ζηα GIS, είλαη ηα ξήγκαηα, νη επσζήζεηο, νη εθηππεχζεηο, ηα πνηάκηα, νη άμνλεο πηπρψζεσλ θαη νξνζεηξψλ, ηα θαξάγγηα θηι. Οη επηθάλεηεο πνπ είλαη δπλαηφλ λα ςεθηνπνηεζνχλ αθνξνχλ ζρεκαηηζκνχο πεηξσκάησλ, γεσινγηθέο ελφηεηεο, δηνηθεηηθέο πεξηνρέο θαη εθηάζεηο κε φκνηα ραξαθηεξηζηηθά, φπσο γηα παξάδεηγκα ην ζχλνιν ησλ εθηάζεσλ πνπ πδξεχνληαη απφ έλα ζπγθεθξηκέλν πνηακφ. ηα δπλακηθά δεδνκέλα, θαηαηάζζνληαη θαηλφκελα φπσο ε κεηαβνιή ζηε ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαη ησλ πνηακψλ, ε παιίξξνηα, ν ζρεκαηηζκφο θαη ε ηήμε ησλ πάγσλ, ε κεηαβνιή ησλ νξίσλ ηεο βιάζηεζεο, ε λέθσζε, νη ηπθψλεο θαη νη θπθιψλεο. Σα θαηλφκελα απηά, είλαη δπλαηφλ λα 34

36 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο θαηαγξάθνληαη θαη λα ςεθηνπνηνχληαη απηφκαηα, θξαηψληαο έηζη ηνλ ππνινγηζηή ελήκεξν, νπφηε ν ρξήζηεο δελ είλαη απαξαίηεην λα αζρνιείηαη κε ηελ εγθπξφηεηα ησλ δεδνκέλσλ. Ζ απηφκαηε ελεκέξσζε είλαη απαξαίηεηε ζε πεξηπηψζεηο, φπνπ ηα δεδνκέλα αιιάδνπλ πνιχ γξήγνξα ζπλαξηήζεη ηνπ ρξφλνπ, θαζηζηψληαο ηε ρεηξσλαθηηθή ελεκέξσζε αδχλαηε ή νηθνλνκηθά αζχκθνξε. Σα γεσινγηθά δεδνκέλα, πνπ εηζάγνληαη ζε έλα Γεσγξαθηθφ χζηεκα Πιεξνθνξηψλ, εμαξηψληαη απφ ηε κνξθή ηεο κειέηεο θαη απφ ηα εξσηήκαηα ζηα νπνία θαιείηαη λα δψζεη ιχζε ν επηζηήκνλαο. Ζ αμηνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ κπνξεί λα γίλεη κε ηξεηο κνξθέο επεμεξγαζίαο. Ζ πξψηε κνξθή αθνξά ζηελ απιή θαηαρψξεζε ησλ δεδνκέλσλ ζε πιεξνθνξηαθά επίπεδα. Σα επίπεδα απηά θαζηζηνχλ δπλαηή ηελ επηιεθηηθή παξνπζίαζε ησλ δεδνκέλσλ απηψλ. Δπίζεο, κε ηε ρξεζηκνπνίεζή ηνπο απνθεχγεηαη ε ππεξθφξησζε ηνπ ράξηε κε δεδνκέλα, πνπ ζα είρε σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο επθξίλεηάο ηνπ. Ζ δεχηεξε κνξθή πεξηέρεη επηπιένλ θαη αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ, ε νπνία κπνξεί λα είλαη γξαθηθήο, πνζνηηθήο ή θαη ζηαηηζηηθήο θχζεσο. Καηά ηε γξαθηθή αλάιπζε ηα δεδνκέλα θαηεγνξηνπνηνχληαη θαη παξνπζηάδνληαη βάζεη ηεο γεσγξαθηθήο ηνπο θαηαλνκήο. Έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε εκθάληζε ζην ράξηε φισλ ησλ νηθηζκψλ πνπ βξίζθνληαη ζε κία αθηίλα δηαθνζίσλ ρηιηνκέηξσλ γχξσ απφ έλα ελεξγφ εθαίζηεην θαη ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ πνπ ηνπο ζπλδέεη. ηελ πνζνηηθή αλάιπζε, ηα δεδνκέλα αμηνινγνχληαη βάζεη θάπνηνπ, αξηζκεηηθνχ ζπλήζσο, κεγέζνπο ηνπο. Σν κέγεζνο απηφ είλαη δπλαηφλ λα είλαη απζηγελέο, δεπηεξνγελέο ή ηξηηνγελέο. Απζηγελέο ή αιιηψο πξσηνγελέο, είλαη φηαλ πξνέξρεηαη απ'επζείαο απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ ηνπ πξνγξάκκαηνο, ρσξίο λα έρεη ππνζηεί καζεκαηηθή επεμεξγαζία. Γεπηεξνγελέο είλαη φηαλ πξνέξρεηαη απφ ην ζπλδπαζκφ δχν ή πεξηζζνηέξσλ απζηγελψλ κεγεζψλ, ελψ ηξηηνγελέο φηαλ πξνθχπηεη απφ δχν ή πεξηζζφηεξα δεπηεξνγελή κεγέζε. Έλα απιφ παξάδεηγκα απνηειεί ν ππνινγηζκφο ηεο πιεζπζκηαθήο ππθλφηεηαο ησλ νηθηζκψλ ελφο λνκνχ, θαηά ηνλ νπνίν ην GIS πξέπεη λα δηαηξέζεη γηα θάζε νηθηζκφ, δχν πξσηνγελή κεγέζε: ηνλ πιεζπζκφ κε ηελ έθηαζε. Ζ ζηαηηζηηθή κνξθή αλάιπζεο αθνξά ζηε ζχγθξηζε φκνησλ πξσηνγελψλ θαη κε δεδνκέλσλ θαη ζηελ παξνπζίαζε απηψλ ζην ράξηε, εθφζνλ ηθαλνπνηνχλ ηε ζπλζήθε πνπ έρεη ζέζεη ν ρξήζηεο. Παξάδεηγκα 35

37 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο απηήο ηεο πεξίπησζεο, κπνξεί λα απνηειέζεη ε εκθάληζε ζην ράξηε φισλ ησλ νηθηζκψλ, ησλ νπνίσλ ε πιεζπζκηαθή ππθλφηεηα είλαη κεγαιχηεξε απφ ηε κέζε πιεζπζκηαθή ππθλφηεηα νιφθιεξνπ ηνπ λνκνχ ζηνλ νπνίν ππάγνληαη. Ζ ηξίηε θαη ζπλζεηφηεξε κνξθή, ζπλίζηαηαη ζην ζπλδπαζκφ ησλ αλσηέξσ δχν ηξφπσλ επεμεξγαζίαο θαη απφ απαληήζεηο ζχλζεησλ εξσηεκάησλ. Έλα πνιχπινθν εξψηεκα, πνπ είλαη δπλαηφλ λα ηεζεί ζε έλα Γεσγξαθηθφ χζηεκα Πιεξνθνξηψλ, είλαη ε αλαδήηεζε ησλ θαηάιιεισλ ζέζεσλ κίαο επξχηεξεο πεξηνρήο, γηα ηελ θαηαζθεπή ελφο έξγνπ, δίλνληαο ζην ζχζηεκα ηα απαξαίηεηα θξηηήξηα. 36

38 Γεφιογηθές & Γεφκορθοιογηθές Παραηερήζεης ζηε λήζο Πάρο ηα. ΣΖΛΔΠΗΚΟΠΖΖ ΚΑΗ GIS Σειεπηζθφπεζε είλαη ε επηζηήκε πνπ αζρνιείηαη κε ηηο κεζφδνο ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο πιεξνθνξηψλ πνπ αλαθέξνληαη ζε αληηθείκελα πνπ βξίζθνληαη ζε απφζηαζε απφ ηα κέζα κέηξεζεο. Βαζηθφο ζηφρνο ηεο είλαη ε απφθηεζε πιεξνθνξηψλ θαη ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηε βέιηηζηε δηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ ηεο Γεο θαη ηελ πξζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. Ζ επηζηήκε απηή, εμαηηίαο ηνπ ηξφπνπ ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζηνηρείσλ, παξέρεη αμηνπηζηία θαζψο θαη εληαία αληίιεςε γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηα θαηλφκελα πνπ δηαρεηξίδεηαη. Οη απμαλφκελεο απαηηήζεηο ηεο επνρήο καο γηα αθξίβεηα δεδνκέλσλ, νδεγεί νινέλα θαη πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ ζηε ζηαδηαθή αληηθαηάζηαζε ησλ ζπκβαηηθψλ κεζφδσλ παξαθνινχζεζεο ηνπ πεξηβάιινληνο κε ηηο αληίζηνηρέο ηνπο ζχγρξνλεο. Οη ηνκείο κε ηνπο νπνίνπο αζρνιείηαη ε επηζηήκε απηή πνηθίιινπλ ζε έλα πνιχ επξχ θάζκα. Δπηγξακκαηηθά, αλαθέξνληαη νη ηνκείο κειέηεο ζηνπο νπνίνπο ζπκβάιιεη ε επηζηήκε ηεο Σειεαλίρλεπζεο. Μειέηε αζηικών περιοτών, έηζη ψζηε λα γίλεη ε θαιχηεξε δπλαηή θαηαλνκή ηνπ πιεζπζκνχ, ε αμηνιφγεζε ηεο ρξήζεο γεο, λα βξεζνχλ ηα βέιηηζηα δίθηπα Οξγαληζκψλ Κνηλήο Ωθέιεηαο θαη ν,ηηδήπνηε άιιν έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αλάπηπμε ηνπ επηπέδνπ δηαβίσζεο ησλ θαηνίθσλ. Μειέηε αγροηικών περιοτών, έηζη ψζηε λα δνζνχλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηε ρξήζε γεο αλάινγα κε ηηο ηδηφηεηεο ηνπ εδάθνπο, γεσινγηθά, πδξνγεσινγηθά θαη ινηπά ζηνηρεία, εθηηκήζεηο ζρεηηθά κε ηελ εμάπισζε θαηαζηξνθψλ, ζπκπεξάζκαηα ζε ζρέζε κε ην θιίκα θ.ά. Μειέηε σδάηινων εκηάζεων θαη ζπγθεθξηκέλα κειέηε πηζαλψλ κνιχλζεσλ, εμάπισζε απηψλ, εχξεζε ησλ νξίσλ ηεο ξχπαλζεο, πξνηεηλφκελεο ιχζεηο ζηα πξνβιήκαηα, κειέηε ζηα επηθαλεηαθά θαη ππφγεηα λεξά, εδαθηθή πγξαζία, εμαηκηζηδηαπλνή, ζρέζε αηκνζθαηξηθψλ θαηαθξεκληζκάησλ κε απνξξνή θαη θαηείζδπζε θηι. Μειέηε δαζικών εκηάζεων, κε ζθνπφ ηε κειέηε ηνπ είδνπο θαη ηεο έθηαζεο ησλ δαζηθψλ ηχπσλ, ησλ πξντφλησλ πνπ παξάγνληαη απφ απηά, ηελ 37