Η Δεοντολογία διδάσκει τη σωστή, την άψογη στάση και συμπεριφορά του γιατρού απέναντι στον άρρωστο συνάνθρωπό του, απέναντι στο συνάδελφό του και

Transcript

1 Η Δεοντολογία διδάσκει τη σωστή, την άψογη στάση και συμπεριφορά του γιατρού απέναντι στον άρρωστο συνάνθρωπό του, απέναντι στο συνάδελφό του και στην κοινωνία μέσα στην οποία ζει και αναπτύσσεται.

2 Οι αρχές του Ιπποκράτους αποτελούν τις βάσεις των δεοντολογικών κανόνων, αυτών που από τότε μέχρι σήμερα χρησιμοποιούν, κατά ποικίλους τρόπους, οι διάφοροι λαοί.

3 Ο όρκος του Ιπποκράτους αποτελεί μέχρι σήμερα πανανθρώπινο μνημείο αποτύπωσης δεοντολογικών κανόνων στηριζόμενων στις βασικές αρχές της ηθικής και περιλαμβάνει επαγγελίες, η αξία των οποίων παραμένει πάντοτε αναλλοίωτη.

4 Οι γενικές θεωρήσεις της βιοηθικής έχουν λάβει τη μορφή ενός γενικού ηθικού κώδικα, ο οποίος αποτελείται από θεμελιώδεις αρχές και κανόνες

5 Τα ειδικότερα ηθικά θέματα καταγράφονται σε ειδικούς κώδικες μεταξύ των οποίων είναι οι επαγγελματικοί κώδικες Μέρος τους αποτελούν οι κώδικες ιατρικής ηθικής και δεοντολογίας

6 Ένας επαγγελματικός κώδικας περιλαμβάνει ένα κείμενο «κατανεμημένο» σε άρθρα, κείμενο που συντάσσεται μεν με βάση τις ηθικές αρχές, αλλά κατά τρόπο που να γίνεται αντιληπτό από τα μέλη του επαγγέλματος που αφορά.

7 Οι επαγγελματικοί κώδικες έχουν ως αιτιολογία της ύπαρξής τους, την αποτύπωση κανόνων δεοντολογίας που πρέπει να διέπουν τις ειδικότερες σχέσεις των μελών, αλλά και τη θέση αυτών στα πλαίσια του ευρύτερου κοινωνικού περίγυρου που ζουν και κινούνται.

8 Οι δεοντολογικοί αυτοί κανόνες στόχο και σκοπό έχουν να εξυπηρετήσουν τις σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης και πίστης οι οποίες επιτρέπουν και ενθαρρύνουν ορισμένες δραστηριότητες που έχουν κοινωνική αξία.

9 Οι κώδικες ιατρικής ηθικής και δεοντολογίας, ως επαγγελματικοί κανόνες για να επιτύχουν την κοινωνική αποδοχή τους, πρέπει/και περιλαμβάνουν : -Ηθικές αρχές και παραδοχές -Έθιμα και πρακτικές του ιατρικού επαγγέλματος. -Θέματα πολιτικής τα οποία δεν ανατρέχουν απαραίτητα στην ηθική της ιατρικής πρακτικής.

10 Οι γενικοί κανόνες τους οποίους ο γιατρός οφείλει να παρακολουθεί, σε οποιαδήποτε πράξη του, κατά την ενάσκηση του λειτουργήματός του είναι οι εξής :

11 ΚΑΝΟΝΕΣ ΗΘΙΚΟΙ. Εκπορεύονται από την ανάγκη προστασίας των ηθικών αξιών που κατισχύουν σε μια κοινωνία και αποσκοπούν στη ρύθμιση των προβλημάτων που παρουσιάζονται από την άσκηση της Ιατρικής σε σχέση με τις αξίες αυτές.

12 ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ Καθορίζονται από τις ευρύτερες ανάγκες, απαιτήσεις και συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου τα οποία και πρέπει να προτιμώνται από τους μεμονωμένους στόχους μιας ιατρικής πράξης.

13 ΚΑΝΟΝΕΣ ΝΟΜΙΚΟΙ Αποτελούν τις υποχρεωτικές εκείνες αρχές που επιβάλλονται δεσμευτικά από το θετό Δίκαιο κάθε Πολιτείας και καθορίζουν με μεγαλύτερη, από τους λοιπούς κανόνες, ακρίβεια τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντα του γιατρού.

14 ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ Καθορίζουν το επιστημονικά τεκμηριωμένο και δόκιμο της ιατρικής πράξης με την μόρφωση υγιούς επιστημονικής συνείδησης

15 Με βάση τους κανόνες αυτούς, η δεοντολογία καθορίζει και περιλαμβάνει καθήκοντα και υποχρεώσεις του γιατρού απέναντι : *της επιστήμης που διακονεί, *του ίδιου του εαυτού του, *του αρρώστου και των συγγενών του, *των συναδέλφων του, *της Κοινωνίας, *της Πολιτείας.

16 Έτσι η Δεοντολογία : *Κατοχυρώνει τον γιατρό απέναντι στον άρρωστο και την Πολιτεία. *Ενεργεί ως «νομιμοποιητικός όρος» των ιατρικών πράξεων και ενεργειών του γιατρού. *Διδάσκει την έννοια της ιατρικής ευθύνης με τις ποινικές, αστικές και πειθαρχικές προεκτάσεις και τον τρόπο «άμυνας» και αντιμετώπισης.

17 Ο νομικός χαρακτήρας της ιατρικής ευθύνης διαμορφώνεται σε τρείς βασικά θεωρίες -Θεωρία της απόλυτης ανευθυνότητας - Θεωρία τη ελαττωμένης ευθύνης του γιατρού -Θεωρία της πλήρους υπευθυνότητας του γιατρού

18 Με αυτή τη βάση είναι δυνατή και η διάκριση της ευθύνης για πράξεις ή παραλείψεις κατά ην άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος σε: -Ευθύνη ποινική -Ευθύνη αστική -Ευθύνη πειθαρχική.

19 Ποινική ευθύνη χαρακτηρίζεται η ευθύνη του γιατρού όταν με τις πράξεις ή τις παραλείψεις του παραβιάζονται μία ή περισσότερες διατάξεις του ποινικού νόμου

20 Ποινική ευθύνη του γιατρού σημαίνει ευθύνη για πράξεις ή παραλείψεις του που οδηγούν στην διάπραξη κάποιου ποινικού αδικήματος. Ποινικό αδίκημα είναι μια προσβολή ή διατάραξη ή διακινδύνευση ενός αγαθού που προστατεύεται από το νόμο και για το οποίο ο νομοθέτης προβλέπει ορισμένη ποινή. Εγκλήματα από πρόθεση.ασήμαντα. Άμβλωση, ευθανασία, ανθρωποκτονία εν συναινέσει. Εγκλήματα από αμέλεια.

21 ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΜΕΛΕΙΑ Σύμφωνα με το άρθρο 28 Π.Κ. «Από αμέλεια πράττει όποιος από έλλειψη της προσοχής την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει είτε δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη του είτε το προέβλεψε ως δυνατό αλλά πίστεψε όμως ότι δεν θα επερχόταν

22 Ιατρική αμέλεια σύμφωνα με το άρθρο 28 Π.Κ.είναι η πραγματική εκείνη κατάσταση που χαρακτηρίζεται: - από την ύπαρξη υποχρέωσης και δυνατότητας του γιατρού να περιθάλψει τον άρρωστο. - από την έλλειψη προσοχής εκ μέρους του γιατρού (πλημμελής ιατρική συμπεριφορά). - από την επέλευση κάποιου απαράδεκτου αποτελέσματος στα έννομα αγαθά του αρρώστου. - από τη θετική συσχέτιση (αιτιώδη συνάφεια) του αποτελέσματος προς την προηγηθείσα πλημμελή συμπεριφορά του γιατρού.

23 Το καθήκον της περίθαλψης : H ανάληψη υποχρέωσης από μέρους του γιατρού για την περίθαλψη του αρρώστου. Από την στιγμή που ο γιατρός ως μεμονωμένο άτομο ή ως μέλος μιας ιατρικής ομάδος αναλάβει την υποχρέωση αυτή, υπόκειται και στις οικείες ποινικές διατάξεις για τυχόν αμέλεια.

24 Τα αδικήματα που είναι δυνατόν να διαπράξει ένας γιατρός και που νομικά ονομάζονται «εγκλήματα εκ προθέσεως» αφορούν την συμπεριφορά του γιατρού που χαρακτηρίζεται από δόλο (πρόθεση) και είχε ως συνέπεια την παραγωγή ενός εγκληματικού αποτελέσματος. (ευθανασία, άμβλωση, εν «συναινέσει ανθρωποκτονία», σωματική βλάβη από πρόθεση, παράλειψη λυτρώσεως από κινδύνου ζωής κλπ.)

25 Ποινικό αδίκημα είναι μια προσβολή ή διατάραξη ή διακινδύνευση ενός αγαθού που το προστατεύει ο νόμος (έννομο αγαθό) και για το οποίο ο νομοθέτης προβλέπει ποινή.

26 Τα ποινικά αδικήματα (εγκλήματα) στα οποία μπορεί να υποπέσει ο γιατρός κατά την εξάσκηση του λειτουργήματός του και τα οποία προδιαγράφουν την ευθύνη του, κατά την ποινική θεώρησή τους, κατατάσσονται σε εγκλήματα από πρόθεση και σε εγκλήματα από αμέλεια.

27 Ο γιατρός αντιμετωπίζεται από τον ποινικό νομοθέτη τόσο ως άτομο που μπορεί να υποπέσει σε αδίκημα που χαρακτηρίζεται από πρόθεση όσο και ως άτομο που στο έγκλημά του δεσπόζει η αμέλεια.

28 Τα «εκ προθέσεως» εγκλήματα αυτά του γιατρού είναι αριθμητικά ασήμαντα ή μηδαμινά σε σχέση με τον μεγάλο αριθμό των καθημερινών διενέξεων κατά την άσκηση της ιατρικής και που στο σύνολό τους σχεδόν αφορούν σε αμέλεια οποιασδήποτε μορφής.

29 Ώστε ιατρική αμέλεια, νομικά, είναι η πραγματική εκείνη κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη υποχρέωσης και δυνατότητας του γιατρού να περιθάλψει τον άρρωστο αλλά αμέλησε

30 Αμέλεια από * έλλειψη προσοχής εκ μέρους του ιατρού (πλημμελής ιατρική συμπεριφορά) *την επέλευση κάποιου απαράδεκτου αποτελέσματος στα έννομα αγαθά του αρρώστου και τέλος *από τη θετική συσχέτιση (αιτιώδη συνάφεια ) του αποτελέσματος προς την προηγηθείσα πλημμελή συμπεριφορά του ιατρού.

31 Η έλλειψη προσοχής Ουσιαστικός γενεσιουργός παράγων της ιατρικής ευθύνης είναι η μη επίδειξη της απαιτουμένης προσοχής. Για το γιατρό η παράμετρος αυτή είναι ιδιαίτερης σημασίας αφού εκείνο που στην ουσία καταλογίζεται στο γιατρό, σε περίπτωση αμέλειας είναι όχι βασικά η απροσεξία, αλλά η απερισκεψία, το γεγονός δηλαδή ότι προχώρησε σε ορισμένες ενέργειες με την επιπόλαιη ελπίδα ότι το αποτέλεσμα δεν θα επακολουθούσε

32 Έλλειψη προσοχής Το μέτρο της οφειλόμενης εκ των περιστάσεων περίσκεψης του γιατρού είναι η προσοχή εκείνη που καταβάλλει συνήθως ο μέσος γιατρός όταν βρίσκεται ενώπιον των ιδίων ή παρεμφερών περιστάσεων με τις οποίες βρέθηκε και ενήργησε ο κρινόμενος γιατρός

33 Έλλειψη προσοχής Το μέτρο της δυναμένης να καταβληθεί προσοχής υποδηλώνει την επιμέλεια και την ικανότητα που ο συγκεκριμένος γιατρός ήταν σε θέση να επιδείξει, σύμφωνα πάντοτε με τις αντικειμενικές του ικανότητες, τις συνθήκες του περιβάλλοντος και τα λοιπά προσωπικά του περιστατικά

34 Πλημμελής ιατρική συμπεριφορά. Περιέχονται δύο αλληλένδετα στοιχεία σχετιζόμενα με τα πιθανά ατοπήματα κατά την άσκηση της ιατρικής. Το εσωτερικό στοιχείο που υποδηλώνει τη σφαλερή εσωτερική νοητική παράσταση αξιολόγηση και κατεύθυνση του προβλήματος του αρρώστου στο νου του γιατρού. Το εξωτερικό στοιχείο που σημαίνει την εξωτερικά κακότεχνη και ελαττωματική διεξαγωγή της ιατρικής πράξης

35

36 ΠΛΗΜΜΕΛΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ - Εσωτερικό στοιχείο (α) Πλάνη (β) Ελλειψη προσοχής - Εξωτερικό στοιχείο

37 Η πλάνη. Χαρακτηριστικό της αμέλειας του γιατρού είναι η πλάνη, η μη συνειδητοποίηση δηλαδή του κινδύνου που διατρέχει ο άρρωστος είτε από την πάθησή του είτε από την εφαρμογή μιας συγκεκριμένης θεραπευτικής αγωγής. Το ειδικό περιεχόμενο της ιατρικής πλάνης συνοψίζεται στο ότι δεν προβλέφθηκε η επέλευση κάποιου συγκεκριμένου αποτελέσματος εξ αιτίας της πράξης ή της παράλειψης του γιατρού είτε προβλέφθηκε μεν αυτό ως δυνατό, αλλά υπήρξε βεβαιότητα ότι δεν θα επερχόταν.

38 Η ευθύνη του γιατρού είναι ακέραιη, *για τυχούσα πλάνη του αν οδηγήθηκε σε αυτήν από κατάφωρη παραβίαση στοιχειωδών κανόνων της ιατρικής επιστήμης, *ή από χονδροειδή άγνοια ουσιωδών αρχών της ιατρικής τεχνικής, η γνώση των οποίων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την άσκηση της ιατρικής, *ή μη συνειδητοποίηση του κινδύνου που διατρέχει ο άρρωστος είτε από την πάθηση του είτε από την εφαρμογή συγκεκριμένης θεραπευτικής αγωγής.

39

40

41

42 Ανεπιθύμητο αποτέλεσμα Απαραίτητη προϋπόθεση στοιχειοθέτησης ιατρικής αμελείας είναι η ύπαρξη ενός βλαπτικού αποτελέσματος των ενεργειών του γιατρού στα έννομα αγαθά του αρρώστου. -Ανθρωποκτονία εξ αμελείας -Σωματική βλάβη -Παράλειψη λήψεως συναινέσεως -Περιπτώσεις που ρυθμίζονται από τον Π.Κ., όπως π.χ. η μη δήλωση ορισμένων μολυσματικών νοσημάτων, η παραβίαση του απορρήτου κ.λπ.

43

44

45 ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ Στηρίζεται στο γεγονός ότι η σχέση που συνδέει το γιατρό και τον άρρωστο έχει τον χαρακτήρα συμβάσεως, η μη εκπλήρωση ή η κακή ή η ατελής εκτέλεση της οποίας δημιουργεί υποχρέωση για αποζημίωση.

46 Τις ιατρικές περιπτώσεις ενδιαφέρουν κυρίως δύο κατηγορίες Η συμβατική ευθύνη -Η σύμβαση ως μίσθωση εργασίας -Η σύμβαση ως μίσθωση έργου. Ευθύνη από αδικοπραξία - Βλάβη του αρρώστου - Παράλειψη του γιατρού - Υπαιτιότητα του γιατρού

47 Η αμέλεια που προβλέπεται από τον Αστικό Κώδικα διακρίνεται σε : -ελαφρά συγκεκριμένη αμέλεια -ελαφρά αφηρημένη αμέλεια -Υπαιτιότητα του γιατρού Διάφορες διατάξεις από το διεθνή χώρο έχουν υποστηρίξει και καθιερώσει ότι : -δεν υπάρχει ιατρική ευθύνη σε περίπτωση βλάβης του αρρώστου όταν η ενέργεια του γιατρού δεν οφείλεται σε υπαίτια άγνοια ή αμέλεια

48

49

50 Η ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ Ο γιατρός μπορεί να διωχθεί πειθαρχικά, όταν - η διαγωγή του είναι αναξιοπρεπής και ασυμβίβαστη με το ιατρικό λειτούργημα -Όταν υπάρχει παράβαση των ιατρικών καθηκόντων, όπως αυτά προσδιορίζονται από διάφορες πηγές