Σκούρτου, Ε. (2002) ίγλωσσοι Μαθητές στο ελληνικό Σχολείο, στο: Επιστήµες Αγωγής, Θεµατικό Τεύχος 2002, (11-20) ίγλωσσοι µαθητές στο ελληνικό σχολείο

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Σκούρτου, Ε. (2002) ίγλωσσοι Μαθητές στο ελληνικό Σχολείο, στο: Επιστήµες Αγωγής, Θεµατικό Τεύχος 2002, (11-20) ίγλωσσοι µαθητές στο ελληνικό σχολείο"

Transcript

1 Σκούρτου, Ε. (2002) ίγλωσσοι Μαθητές στο ελληνικό Σχολείο, στο: Επιστήµες Αγωγής, Θεµατικό Τεύχος 2002, (11-20) ίγλωσσοι µαθητές στο ελληνικό σχολείο Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήµιο Αιγαίου Εισαγωγική σηµείωση Η σχέση διγλωσσίας και µάθησης στα πλαίσια του σχολείου βρίσκεται στο επίκεντρο της προβληµατικής µας. Θα προσπαθήσουµε να συγκεκριµενοποιήσουµε τη σχέση διγλωσσίας και µάθησης, όχι οπωσδήποτε στα πλαίσια οργανωµένων διγλωσσικών προγραµµάτων (που έτσι κι αλλιώς δε είναι ο κανόνας στην Ελλάδα), αλλά στα πλαίσια ενός σχολείου, όπου υπάρχει τυχαίος αριθµός δίγλωσσων µαθητών και τυχαίος αριθµός γλωσσών πέραν της Ελληνικής. Συγκεκριµένα θα προσεγγίσουµε το ζήτηµα της παρουσίας / απουσίας της «άλλης» (πρώτης, Γ 1 ) γλώσσας των δίγλωσσων µαθητών στη µαθησιακή πορεία τους µέσα στο ελληνικό σχολείο. Επειδή εδώ δεν προτείνουµε την ανάπτυξη ενός δίγλωσσου σχολείου, δεν τίθεται θέµα αµφισβήτησης βασικών αρχών του σχολείου ή θέµα κάποιας δραµατικής αλλαγή προγράµµατος. Η προσέγγισή µας θα γίνει µέσα από τη θεωρεία της διγλωσσίας µε σκοπό να διαφανούν οι δυνατότητες βελτιστοποίησης της ακαδηµαϊκής επίδοσης των δίγλωσσων µαθητών µέσα από τη (µη αυτονόητη) συµβολή της πρώτης τους γλώσσας και την αξιοποίηση της προηγούµενης γνώσης τους. ιγλωσσία και Εκπαίδευση / ίγλωσση Εκπαίδευση Η σχέση διγλωσσίας και εκπαίδευσης φαίνεται ανισοµερής και εν πολλοίς αντιφατική. Οι λόγοι πρέπει να αναζητηθούν σε ένα κάθετο διαχωρισµό της θεωρητικής περιγραφής του φαινοµένου της ατοµικής διγλωσσίας από την πρακτική εφαρµογή της στην εκπαίδευση. Ο διαχωρισµός αυτός ξεπερνά ένα διαχωρισµό µεταξύ θεωρίας και πράξης (µε την τρέχουσα έννοια) και αντιπροσωπεύει ένα διαχωρισµό µεταξύ θεωρίας και θεωριών. Αυτό συµβαίνει επειδή στο χώρο της εκπαίδευσης δεν έχουµε απλά εφαρµογή της διγλωσσίας, αλλά είναι εδώ όπου η διγλωσσία γίνεται ένα πολυδιάστατο ζήτηµα που αφορά συγχρόνως το δίγλωσσο µαθητή, τις εµπλεκόµενες γλώσσες καθαυτές και την αλληλεξάρτησή τους, τη µαθητική κοινότητα της τάξης που απαρτίζεται από δίγλωσσους και µονόγλωσσους 1

2 µαθητές και συχνά από µονόγλωσσο δάσκαλο, τη µάθηση της γλώσσας και τη µάθηση µέσω γλώσσας. Αυτή η σύνθεση απαιτεί και µια συνθετική προσέγγιση. Έτσι, στα πλαίσια µεµονωµένων επιστηµονικών κλάδων, όπως είναι η ψυχογλωσσολογία, η ατοµική διγλωσσία έχει περιγραφεί επαρκώς σε σχέση µε µια σειρά ξεκάθαρες παραµέτρους, όπως η ηλικία (για µια επισκόπηση βλ. π.χ. Baker 2001, Τριάρχη-Hermann 2000, Παπαπαύλου 1997). Από την άλλη πλευρά, οι εφαρµογές της διγλωσσίας στην εκπαίδευση προέρχονται από πληθώρα διαφορετικών γεωγραφικών, πολιτισµικών, κοινωνικών πλαισίων που σε τελευταία ανάλυση στηρίζονται (α) σε εξωτερικούς παράγοντες και κυρίως σε αντιλήψεις, πρακτικές και πολιτικές για το µέλλον των γλωσσών και (β) σε εσωτερικούς παράγοντες, που βασίζονται κυρίως σε µία από τις δύο βασικές υποθέσεις που κυριαρχούν στη θεωρία της διγλωσσίας: την υπόθεση της κοινής υποκείµενης γλωσσικής ικανότητας και την υπόθεση της χωριστής υποκείµενης γλωσσικής ικανότητας. Στις υποθέσεις αυτές συµπυκνώνεται η διεπιστηµονική προσέγγιση, στην οποία αναφερθήκαµε πιο πάνω. Σχετικά µε το σηµείο (β), τα όποια µαθησιακά αποτελέσµατα δίγλωσσης εκπαίδευσης πρέπει να εξετάζονται στο φως της υπόθεσης που υπάρχει στη βάση τους, ώστε να γίνει κατανοητή µια φαινοµενική αντίφαση: ότι δηλαδή, αλλού έχουµε αρνητικά και αλλού θετικά αποτελέσµατα εφαρµόζοντας το ίδιο µοντέλο. Σχετικά µε το σηµείο (α), αυτό που υποστηρίζουµε εδώ, είναι ότι όταν µιλάµε για δίγλωσση εκπαίδευση δεν πρόκειται για ένα µοντέλο. Πρόκειται για µια πληθώρα οργανωτικών σχηµάτων που αφορούν βασικά στην κατανοµή των γλωσσών στα πλαίσια ενός δίγλωσσου προγράµµατος τόσο ποσοτικά (σε σχέση µε τον αριθµό των ωρών που διατίθεται στην κάθε γλώσσα) όσο και ποιοτικά (σε σχέση µε το είδος του µαθήµατος ή της δραστηριότητας που γίνεται µέσω κάθε γλώσσας). Τα προγράµµατα αυτά διαφοροποιούνται επίσης σε σχέση µε τους αποδέκτες (για ποιους σχεδιάζονται και σε ποιους εφαρµόζονται) και φυσικά σε σχέση µε τον τελικό στόχο τους (ανάπτυξη διγλωσσίας ή µετάβαση σε µια νέα µονογλωσσία) στα πλαίσια ενός ισχύοντος γλωσσικού σχεδιασµού και σε αλληλεξάρτηση µε πιέσεις που ασκούν οµάδες οµιλητών (βλ. Σκούρτου 2002 για µια επισκόπηση). Η παρουσία περισσοτέρων της µίας γλωσσών στην εκπαίδευσης δεν σηµαίνει αυτόµατα δίγλωσση εκπαίδευση. Βασική αρχή της δίγλωσσης εκπαίδευσης είναι η διδασκαλία των επιµέρους µαθηµάτων του αναλυτικού προγράµµατος µέσω δύο ή περισσοτέρων γλωσσών και όχι η διδασκαλία των ίδιων των γλωσσών ως γνωστικά αντικείµενα. Επίσης, η παρουσία δίγλωσσων µαθητών στο σχολείο δεν σηµαίνει 2

3 αυτόµατα δίγλωσση εκπαίδευση. Ένα µονογλωσσικά διαρθρωµένο σχολείο, είναι εκείνο το σχολείο που χρησιµοποιεί µια (την κυρίαρχη) γλώσσα ως µέσον διδασκαλίας, ανεξάρτητα από την προσφορά του µαθήµατος ξένης γλώσσας και ανεξάρτητα από τις γλώσσες των µαθητών του. Από αυτή την άποψη, η παρουσία δίγλωσσων µαθητών σε ένα µονογλωσσικά διαρθρωµένο σχολείο δεν επηρεάζει το γλωσσικό προσανατολισµό του, επηρεάζει όµως τη διδασκαλία της γλώσσας και τη χρήση της για τη διδασκαλία των υπόλοιπων µαθηµάτων. Έτσι, ενώ η γλώσσα του σχολείου (η πρότυπη Ελληνική) χρησιµοποιείται και διδάσκεται ως να ήταν πρώτη γλώσσα (Γ 1 ) για όλους τους µαθητές, στην πραγµατικότητα, για κάποιους µαθητές η Ελληνική είναι µια δεύτερη γλώσσα (Γ 2 ), (Χατζηδάκη 2000, 2000 α ). Επιπλέον, σε ένα τέτοιο σχολείο δηµιουργείται αναπόφευκτα µια διάσταση ανάµεσα στην αναγκαιότητα της διδασκαλίας της όποιας άλλης γλώσσας και στη χρησιµότητά της στη µάθηση. Η διάσταση αυτή συνίσταται στο εξής: ανεξάρτητα από το ότι η όποια πρώτη γλώσσα του µαθητή δεν θεωρείται αναγκαία στο σχολείο, αυτή είναι αναγκαία για το µαθητή προς τη γνώση. Με άλλα λόγια, ο εκπαιδευτικός µπορεί να αγνοεί την πρώτη γλώσσα του δίγλωσσου µαθητή και να µην τη χρησιµοποιεί στη διδασκαλία, ο µαθητής όµως, για να µάθει τα όσα του διδάσκει ο δάσκαλος, την πρώτη του γλώσσα ενεργοποιεί µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ερχόµαστε έτσι σε µια βασική συνθήκη για τη µάθηση σε καταστάσεις διγλωσσίας: οι γλώσσες που συγκροτούν το γλωσσικό ρεπερτόριο του δίγλωσσου µαθητή αντιπροσωπεύουν µια γνωστική / γλωσσική σχέση και γι αυτό αποτελούν συστατικό στοιχείο της µαθησιακής του πορείας. Συνδέοντας τα σηµεία, (α) και (β) που αναφέρονται πιο πάνω, ο κοινός παρανοµαστής σε όλα αυτά τα προγράµµατα δίγλωσσης εκπαίδευσης είναι µια βασική αντίληψη για τις σχέσεις που διέπουν τη διγλωσσία σαν κατάσταση και τη µάθηση σαν διαδικασία (σηµείο β). Η ίδια αντίληψη ενεργοποιείται είτε για την ανάπτυξη διγλωσσίας είτε για τη µακροπρόθεσµη κατάργησή της (σηµείο α). Ειδικά για τη µάθηση, η σχέση διγλωσσίας και µάθησης έχει σηµασία για την κατανόηση της διαδικασίας διαµόρφωσης ή κατασκευής νοήµατος (Wells 1999), την αξιοποίηση της προηγούµενης γνώσης (Cummins 1999, 2000, 2000a), τη διεύρυνση του εννοιολογικού υπόβαθρου και την ανάπτυξη νέων εννοιών (Σκούρτου 2002), τη µεταφορά στοιχείων από κώδικα σε κώδικα, τη διαδικασία της µετακύλισης 3

4 (transduction) του νοήµατος (Kress 2000) από ένα σηµειωτικό κώδικα σε έναν άλλο (π.χ. από τη γλώσσα στην εικόνα και αντίστροφα). ιγλωσσία / εκπαίδευση δίγλωσσων µαθητών / διαπολιτισµική εκπαίδευση στη Ελλάδα Στη θεωρητική συζήτηση σχετικά µε ζητήµατα εκπαίδευσης παλιννοστούντων, αλλοδαπών, µαθητών µελών µειονοτήτων στην Ελλάδα, παρατηρούµε ότι το θέµα της «άλλης» γλώσσας και της σχέσης της µε την Ελληνική, από περιθωριακό ζήτηµα, σταδιακά καταλαµβάνει όλο και πιο κεντρική θέση. Αυτό υλοποιείται είτε σε κείµενα που θεµατοποιούν γενικότερα ζητήµατα της διαπολιτισµικής παιδαγωγικής (π.χ. Γκότοβος 2002, αµανάκης 1997, Νικολάου 2000) είτε σε κείµενα που αφορούν στη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης / ξένης γλώσσας εντός και εκτός Ελλάδας (π.χ. αµανάκης 1997, 1997α 2000, Χατζηδάκη 2000, Χατζηδάκη 2000 α ). Ειδικά για το θέµα της διδασκαλίας της Ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας παρατηρούµε τα τελευταία χρόνια µεγάλη συνεδριακή δραστηριότητα στα ελληνικά πανεπιστήµια (π.χ. Πανεπιστήµιο Κρήτης, Πατρών, Αθηνών, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας) Υπάρχουν βέβαια και µερικά κείµενα που σηµατοδοτούν ακριβώς αυτή την αναγκαιότητα σύνθεσης ζητηµάτων διγλωσσίας και διαπολιτισµικής εκπαίδευσης (π.χ. αµανάκης 2000, αµανάκης / Σκούρτου 2000, αµανάκης 2001, Σκούρτου 2002), ενώ οι ελληνικές εκδόσεις του Cummins (1999) και του Baker (2001) γίνονται σηµεία αναφοράς στη ανάπτυξη του αντίστοιχου λόγου. εν είναι τυχαίο ότι ο επιµελητής και ο συγγραφέας της εισαγωγής στο κλασικό έργο του Baker για τη διγλωσσία και τη δίγλωσση εκπαίδευση δεν είναι θεωρητικός της διγλωσσίας αλλά θεωρητικός της διαπολιτισµικής εκπαίδευσης. εν είναι επίσης τυχαίο ότι οι αµανάκης και Σκούρτου (2000) διατυπώνουν το αίτηµα για µια έγκυρη απόδοση στην Ελληνική της ορολογίας που έχει παγιωθεί µέσω της αγγλικής γλώσσας στη θεωρία της διγλωσσίας. Το ζητούµενο είναι να µπορέσει η ορολογία και η θεωρία πίσω από την ορολογία να αποτελέσουν δόκιµο εργαλείο στα πλαίσια της διαπολιτισµικής παιδαγωγικής και όχι µόνο στα πλαίσια του λόγου για τη διγλωσσία. ιγλωσσία και µάθηση στο µονογλωσσικά προσανατολισµένο σχολείο Όπως αναφέραµε αρχικά, θα εστιάσουµε την προσοχή µας στη σχέση της διγλωσσίας µε τη µάθηση στα πλαίσια του σχολείου που είναι προσανατολισµένο στη 4

5 µονογλωσσία. Συγκεκριµένα, µας ενδιαφέρουν κυρίως τα σχολεία που φιλοξενούν τυχαίο αριθµό δίγλωσσων µαθητών και τυχαίο αριθµό γλωσσών. Στην κατηγορία αυτή υπάγεται το ελληνικό σχολείο ( εκτός από τα σχολεία σε περιοχές µε αναγνωρισµένη µειονότητα). Συγκεκριµένα µας αφορά η σχέση µεταξύ (α) γνωστικών δραστηριοτήτων τις οποίες καλούνται καθηµερινά να διεκπεραιώσουν όλοι οι µαθητές µονόγλωσσοι και δίγλωσσοι., (β) γλώσσας µέσω της οποίας διατυπώνονται οι δραστηριότητες αυτές και, (γ) πλαισιακής στήριξης που παρέχεται από το δάσκαλο, τους συµµαθητές και διάφορα εποπτικά υλικά για την διεκπεραίωση των δραστηριοτήτων (Cummins 1999, Κούρτη Καζούλλη 2000). Αυτός ο συνδυασµός γλώσσας γνωστικής δραστηριότητας - πλαισιακής στήριξης, συνθέτει διγλωσσία και διαπολιτισµική εκπαίδευση, µέσα από τη διαδικασία της µάθησης. Ως προς τις βασικές αρχές του, ο θεσµός του σχολείου δεν αλλάζει την ιεράρχηση των αξιών του. Το παραδοσιακό σχολείο, στο οποίο εξάλλου αναφερόµαστε, διακρίνει τους µαθητές του σύµφωνα µε την επίδοσή τους, δηλαδή την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των γνωστικών δραστηριοτήτων και να αµείβονται ανάλογα (Γκότοβος 2002). Η αξιοποίηση της διγλωσσίας των µαθητών εντάσσεται στο (γ), λειτουργεί δηλαδή ενδυναµωτικά για το δίγλωσσο µαθητή και στοχεύει στην περαιτέρω ανάπτυξη των ικανοτήτων που έτσι ή αλλιώς έχει ο µαθητής, αλλά δε µπορεί να ενεργοποιήσει λόγω του φραγµού της ακαδηµαϊκής γλώσσας. Επικοινωνία - γλώσσα / γλώσσες - µάθηση Η σχέση επικοινωνίας και γλώσσας πολλές φορές αντιµετωπίζεται ως σχέση του όλου (επικοινωνία) µε το µέρος (γλώσσα). Η γλωσσική επικοινωνία είναι µια βασική µορφή επικοινωνίας, αλλά όχι η µοναδική. Στο χώρο της εκπαίδευσης η επικοινωνία συνδέεται άµεσα µε τη µάθηση και η µάθηση εξαρτάται από το νόηµα (Krashen 1981, Cummins 2000, 2000a, Wells 1999). Η σχέση επικοινωνίας, µάθησης και νοήµατος είναι αµφίδροµη: εκεί που το νόηµα γίνεται αντιληπτό, συντελείται µάθηση και λειτουργεί η επικοινωνία ανάµεσα στον εκπαιδευτικό και στο µαθητή. Από την ανάποδη πλευρά, επικοινωνία χωρίς νόηµα δεν είναι δυνατή και είναι το νόηµα που κάνει τη µάθηση δυνατή. Ο Krashen στα κλασικά για τη διδασκαλία της δεύτερης γλώσσας κείµενά του, αναπτύσσει την υπόθεση ότι η µάθηση τότε µόνον είναι 5

6 δυνατή, όταν οι νέες εισερχόµενες πληροφορίες γίνονται κατανοητές σ αυτόν που µαθαίνει γλώσσα (comprehensible input). Με άλλα λόγια: ο µαθητής, κατανοώντας το νόηµα µαθαίνει τη γλώσσα. Η αρχή της κατανοητής εισερχόµενης πληροφορίας διατυπώθηκε για να ερµηνευτεί η διαδικασία µάθησης δεύτερης γλώσσας. Τα τελευταία χρόνια, η ίδια αρχή έτυχε ιδιαίτερης προσοχής στα πλαίσια της θεωρία της δίγλωσσης εκπαίδευσης. Συγκεκριµένα θεωρήθηκε ως ένα καλό σηµείο αφετηρίας, για γενικότερα ζητήµατα µάθησης σε πολυγλωσσικό περιβάλλον. Ο Cummins (2000) στο θεωρητικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της ακαδηµαϊκής γλώσσας προτάσσει ως διδακτική πρακτική την «εστίαση στο νόηµα» και αναπτύσσει τις δυνατότητες που έχει ένας εκπαιδευτικός να καταστήσει το νόηµα του µαθήµατός του κατανοητό σε δίγλωσσους µαθητές που δεν έχουν αναπτύξει ακόµα επαρκώς την ακαδηµαϊκή γλώσσα. Αυτό συµβαίνει επειδή στο σχολείο η επικοινωνία βασίζεται κυρίαρχα στη γλώσσα. Και µάλιστα, σε ένα συγκεκριµένο κειµενικό είδος, την ακαδηµαϊκή γλώσσα σε, κατά προτίµηση, γραπτή µορφή. Αυτή η παραδοχή βρίσκεται στη βάση πολλών θεωρητικών προσεγγίσεων που εξετάζουν τη σχέση γλώσσας και µάθησης. Αναφέροµαι εδώ κυρίως στους Halliday (1978), Cummins (1999, 2000 α ), Wells (1999). Ιδιαίτερα ο Cummins και ο Wells θεωρούν την ακαδηµαϊκή γλώσσα ως το κυρίαρχο εργαλείο µάθησης στην εκπαίδευση και προτείνουν διαφορετικές αλλά αλληλοσυµπληρούµενες στρατηγικές για την ακαδηµαϊκή ανάπτυξη των υποκειµένων. Από την άλλη πλευρά ο Kress (2000), ασκώντας κριτική στο θεσµό του σχολείου µέσα από τη λογική των «πολυγραµµατισµών» (Cope &Kalantzis 2000), επισηµαίνει ότι µάθηση συντελείται µέσω πολλαπλών σηµειωτικών εργαλείων και όχι µόνο µέσω της γλώσσας. Το σχολείο, αποδίδοντας στη γλώσσα ένα κυρίαρχο ρόλο, περιορίζει τις γνωστικές δυνατότητες των υποκειµένων ενεργοποιήσουν µη γλωσσικές διεργασίες για να κατανοήσουν και να διατυπώσουν νοήµατα. Προτείνει τον όρο «Synaesthesia» για να αποδώσει τη νοητική εκείνη διεργασία, όπου ένα νόηµα γίνεται κατανοητό και διατυπώνεται µε σηµειωτικούς τρόπους, συµπληρωµατικούς προς τη γλώσσα (π.χ. µέσω εικόνας η µουσικού ήχου). Ως προς τη σχέση επικοινωνίας και γλώσσας, θεωρούµε ότι, παρόλο που υπάρχουν πολλαπλοί τρόποι µη γλωσσικής επικοινωνίας, η επικοινωνία διατηρεί τους ισχυρούς δεσµούς της µε τη γλώσσα. Ιδιαίτερα σε καταστάσεις πολυγλωσσίας, η σχέση επικοινωνίας και γλώσσας / γλωσσών καθορίζεται βασικά από τις επιταγές που επιβάλλουν οι «χώροι χρήσης» γλώσσας (language domain), (Fishman 1965, Κούρτη 6

7 Καζούλλη 2000 α ) στους οµιλητές. Βασικά, είναι ο χώρος χρήσης της γλώσσας που επιβάλλει στο χρήστη µια συγκεκριµένη γλώσσα σε συγκεκριµένη µορφή της, που ορίζει την «ορθότητα» στη χρήση της γλώσσας και απαιτεί ένα «επίπεδο» γνώσης ως ελάχιστο κριτήριο γλωσσικής επάρκειας (Σκούρτου 2002). Νόηµα, επικοινωνία, γλώσσα συνδέονται µε τέτοιο τρόπο, ώστε για τα µέλη µιας γλωσσικής κοινότητας, η επιλογή δεν είναι µεταξύ µιας γλώσσας χ και µιας γλώσσας ψ, αλλά µεταξύ µιας γλώσσας που διευκολύνει την επικοινωνία και µίας γλώσσας που τη δυσχεραίνει πάντα στα πλαίσια συγκεκριµένου χώρου χρήσης της γλώσσας και σε σχέση µε τις προδιαγραφές που ο χώρος αυτός θέτει για τον ορισµό της γλωσσικής και επικοινωνιακής επάρκειας. Το ζεύγος επικοινωνία / γλώσσα έχει ιδιαίτερη σηµασία σε τουλάχιστον δύο επίπεδα: σε αυτό της µάθησης (όπως το θίξαµε πιο πάνω και στο οποίο θα επανέλθουµε) και σε αυτό της κοινωνικής συνοχής. Αν, λοιπόν, ένα βασικό ζητούµενο στην εκπαίδευση παραµένει η επίτευξη επικοινωνίας ως µοχλός για την ακαδηµαϊκή (και µακροπρόθεσµα: επαγγελµατική) πρόοδο των υποκειµένων και την κοινωνική συνοχή σε µια κοινωνία µε µέλη που έχουν διαφορετικές πολιτισµικές καταβολές, τότε ο µη συνυπολογισµός της διγλωσσίας, είναι σαν να θέτει τις όποιες «άλλες» γλώσσες στο κενό ή (χειρότερα) στον αντίποδα της επικοινωνίας. Επικοινωνία, γλώσσα/γλώσσες και κοινωνική συνοχή Η παρουσία αλλόγλωσσων / δίγλωσσων µαθητών στο σχολείο έχει συχνά γίνει αντικείµενο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης που εκφράζεται µέσα από τις διαφορετικές εκπαιδευτικές πρακτικές πολλών χωρών. Η αντιπαράθεση αυτή κυµαίνεται ανάµεσα στην αντίληψη ότι η πολιτισµική ετερότητα και η γλωσσική πολυµορφία αποτελούν κίνδυνο «διάλυσης» ενός εθνικού κράτους και της αντίληψης ότι η πολιτισµική ετερότητα και η γλωσσική πολυµορφία αποτελούν θεµελιώδες χαρακτηριστικό της σύγχρονης κοινωνίας της τεχνολογίας πληροφόρησης και επικοινωνίας (για µια επισκόπηση βλ. Σκούρτου 1999). Σύµφωνα µε την πρώτη αντίληψη, το σχολείο καλείται να προλάβει και να αντιπαλέψει τον κίνδυνο κοινωνικής «διάλυσης» και οι εκπαιδευτικό να αναπαράγουν ισχύοντα πρότυπα σχέσεων εξουσίας ανάµεσα σε γλώσσες και πολιτισµικές οµάδες. Σύµφωνα µε τη δεύτερη αντίληψη, η πολιτισµική ετερότητα και η γλωσσική πολυµορφία αποτελούν αφετηρία, αλλά και στόχο της εκπαίδευσης. Ως προς τις ίδιες τις γλώσσες που συγκροτούν τη γλωσσική πολυµορφία µιας κοινωνίας, οι αντιλήψεις συνοψίζονται στα εξής: 7

8 οι γλώσσες θεωρούνται πρόβληµα για τη συνοχή της κοινωνίας, οι γλώσσες θεωρούνται ανθρώπινο δικαίωµα των οµιλητών, οι γλώσσες θεωρούνται πηγή πλούτου για την κοινωνία (Cummins 2000 α ). Κάθε µία από τις πιο πάνω αντιλήψεις για τις «άλλες» γλώσσες επιφέρει διαφορετική αντιµετώπισή τους: αν οι γλώσσες αποτελούν ένα εν δυνάµει κοινωνικό πρόβληµα, τότε πρέπει να ξεπεραστούν, να αντικατασταθούν δηλαδή µε µια µονογλωσσία στην κυρίαρχη γλώσσα του κράτους. Αν οι γλώσσες αποτελούν βασικό ανθρώπινο δικαίωµα, τότε πρέπει να γίνουν σεβαστές και οι οµιλητές τους να αφεθούν ελεύθεροι να τις χρησιµοποιούν και να τις µαθαίνουν µε δική τους ευθύνη. Αν τέλος, οι γλώσσες αποτελούν πηγή εµπλουτισµού της κοινωνίας, τότε πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για τη διατήρηση και την αξιοποίηση τους. Η εντύπωση που δηµιουργούν τα επίσηµα κείµενα κρατικών φορέων αλλά και αρκετά θεωρητικά κείµενα στην Ελλάδα, είναι ότι οι γλώσσες αντιµετωπίζονται συνήθως ως δικαίωµα (που η διαχείριση του αφορά κάποιους άλλους και όχι το σχολείο, άρα µετατοπίζεται η ευθύνη). Λιγότερο συχνά, οι γλώσσες αντιµετωπίζονται ως πηγή εµπλουτισµού της ελληνικής κοινωνίας (π.χ. αµανάκης 1997). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει εδώ το πρόσφατο κείµενο του Γκότοβου (2002), για τη σαφήνεια µε την οποία αντιµετωπίζει το θέµα των άλλων γλωσσών και της διαχείρισής τους από το σχολείο. Ο Γκότοβος θέτει το ερώτηµα: «ποια είναι η θέση της γλώσσας των µεταναστών / µειονοτήτων στην εκπαίδευση και ποιες είναι οι συνέπειες από µια εκπαιδευτική πολιτική ενθάρρυνσης της πολυγλωσσίας στο σχολείο» (Γκότοβος 2002:184). Ο συγγραφέας προσεγγίζει το ερώτηµα αυτό σε σχέση µε τη διαπολιτισµική παιδαγωγική και σε σχέση µε µια σειρά πολιτικές παραµέτρους στα πλαίσια του «εθνικού κράτους». Οι παράµετροι αυτές ορίζουν, µεταξύ άλλων, το «διανεµητικό ρόλο» του σχολείου, τη σηµασία «ενός κοινού ενιαίου γλωσσικού κώδικα», το τι θεωρείται «µορφωτική αξία», την «αρχή της αξιοκρατίας». Σε σχέση µε την κοινωνική συνοχή σε συνθήκες ετερότητας, ο Γκότοβος τονίζει µε έµφαση τη σηµασία του ενιαίου, κοινού γλωσσικού κώδικα που επιτρέπει σε όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα πολιτισµικής προέλευσης, την πρόσβαση σε πηγές πληροφόρησης και αγαθών. Ο ίδιος προειδοποιεί ότι µια πολιτική ενθάρρυνσης της πολυγλωσσίας στο σχολείο µακροχρόνια λειτουργεί αποσυνθετικά για το εθνικό κράτος. Σε σχέση µε τη µάθηση, ο Γκότοβος επισηµαίνει ότι το σχολείο πρέπει να διασφαλίσει την αρχή της 8

9 αξιοκρατίας ως τη βάση για τη χορήγηση ακαδηµαϊκών τίτλων και όχι να την αντικαταστήσει µε «ειδικά» κριτήρια που είναι πολιτισµικά προσανατολισµένα. Ως προς τις µορφωτικές αξίες, το σχολείο, σύµφωνα πάντα µε τον Γκότοβο (2002) δεν µπορεί να προσφέρει ένα πολιτισµικό «ποτ-πουρί» µορφωτικών αξιών, αλλά να απαιτήσει τη συµµόρφωση στις κυρίαρχες πολιτισµικές αξίες όλων των µαθητών, ανεξάρτητα πολιτισµικής προέλευσης. Τέλος, ως προς τις γλώσσες ο Γκότοβος στο ίδιο κείµενο αναφέρεται µεν σε νεότερες θεωρήσεις της διγλωσσίας που αντικρούν υποτιθέµενες a priori αρνητικές σχέσεις διγλωσσίας και νοητικής ανάπτυξης του ατόµου, εν τούτοις δεν θεωρεί αναγκαίες για τη µάθηση τις άλλες γλώσσες των δίγλωσσων µαθητών. Θεωρούµε ότι η σχέση πολυγλωσσίας / επικοινωνίας / κοινωνικής συνοχής δεν προδικάζεται µε τον τρόπο που υποστηρίζει ο Γκότοβος. Σύµφωνα µε όσα έχουµε ήδη αναφέρει, η επικοινωνία εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από µια γλώσσα (ή περισσότερες γλώσσες) που έχει / έχουν νόηµα για τους οµιλητές και προσφέρονται για την οικοδόµηση εννοιών, δηλαδή για την κατανόηση και δηµιουργία νοήµατος. Επισηµαίνουµε λοιπόν εδώ, ότι η επικοινωνία λειτουργεί συνεκτικά στην κοινωνία, τόσο στο επίπεδο του ενιαίου κώδικα όσο και στο επίπεδο άλλων γλωσσών. Έτσι, τα µέλη µιας κοινωνίας που είναι ελεύθερα να χρησιµοποιήσουν γλώσσα / γλώσσες που έχουν νόηµα γι αυτούς, γνωρίζουν ποια από τις γλώσσες τους θα χρησιµοποιήσουν, σε ποια συγκεκριµένη µορφή, όταν ευρισκόµενοι σε ορισµένο χώρο χρήσης συµµορφώνονται προς τις επιταγές του για να χρησιµοποιήσουν τον ενιαίο κώδικα ή την άλλη γλώσσα ανάλογα µε το ποιος είναι ο συνοµιλητής και ποιο το θέµα προς συζήτηση. Αλληλεξάρτηση γλωσσών Η αντίληψη ότι οι γλώσσες που συγκροτούν το γλωσσικό ρεπερτόριο του δίγλωσσου µαθητή αντιπροσωπεύουν µια γνωστική / γλωσσική σχέση (υπόθεση της κοινής υποκείµενης γλωσσικής ικανότητας) αναπτύχθηκε στον αντίποδα της αντίληψης που αντιµετωπίζει τις γλώσσες του δίγλωσσου µαθητή ως άθροισµα (υπόθεση της χωριστής γλωσσικής ικανότητας). Πρόκειται για την θεώρηση εκείνη που θέλει τις γλώσσες ν αντιπροσωπεύουν ξεχωριστά αυτόνοµα συστήµατα και µεγέθη, χωρίς εννοιολογικές ή γλωσσικές επικαλύψεις. Ό,τι µαθαίνεται µέσω της µιας γλώσσας δεν έχει σχέση µε αυτό που µαθαίνεται µέσω της άλλης. Κατ επέκταση, η ανάπτυξη µιας 9

10 γλώσσας περνά αποκλειστικά µέσα από κανάλια αυτής της ίδιας της γλώσσας. Στην περίπτωση των αλλόγλωσσων και δίγλωσσων µαθητών στην Ελλάδα, αυτό θα σήµαινε ότι η οποιαδήποτε γνώση που έχει δοµηθεί µέσω της πρώτης γλώσσας είναι ουσιαστικά άχρηστη για την εκµάθηση και κατάκτηση της δεύτερης γλώσσας. Αν θέλουµε οι µαθητές αυτοί να µάθουν την Ελληνική, θα πρέπει να διδάσκονται µόνο την Ελληνική. Αυτός ο διαχωρισµός των γλωσσών που στη θεωρητική αντιπαράθεση διατυπώθηκε σχηµατοποιηµένα µε τη µεταφορά των χωριστών µπαλονιών που καταλαµβάνουν χώρο στον ανθρώπινο εγκέφαλο (Baker 2001), έχει ως λογική κατάληξη την αντίληψη ότι κάθε νέα γλώσσα προστίθεται ως αυτόνοµο σύνολο µε συγκεκριµένο όγκο στο γλωσσικό ρεπερτόριο. Στην ακραία της συνέπεια, η υπόθεση της χωριστής γλωσσικής ικανότητας παραπέµπει στη νοητική επιβάρυνση όσων γίνονται δίγλωσσοι, χωρίς να έχουν το ατοµικό χάρισµα ενός υψηλού δείκτη νοηµοσύνης. Σύµφωνα µε αυτή την αντίληψη, µόνο ο συνδυασµός υψηλής ευφυΐας και διγλωσσίας προστατεύει το δίγλωσσο άτοµο από τις επιβλαβείς συνέπειες της διγλωσσίας. Και πραγµατικά, αν οι γλώσσες αντιπροσωπεύουν αυτόνοµα σύνολα, τότε είναι πιθανόν ο όγκος των γλωσσών να επιβαρύνει το δίγλωσσο άτοµο και να πρέπει να τεθούν όρια στην επέκταση της διγλωσσίας τόσο σε ατοµικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Οι µεγάλοι αριθµοί των µετακινούµενων µεταναστών, προσφύγων, µειονοτήτων κλπ. που παρατηρήθηκαν µετά το δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο, κλόνισαν την υπόθεση αυτή στα θεµέλιά της, αφού, αν ίσχυε, θα έπρεπε να είχαµε εκτεταµένα προβλήµατα σ αυτούς τους πληθυσµούς. Αντίθετα, η υπόθεση της κοινής υποκείµενης γλωσσικής ικανότητας και αναδεικνύει τη σχέση µεταξύ των γλωσσών (στη θέση της πρόσθεσης αυτόνοµων γλωσσικών συστηµάτων) ως τη βασική συνθήκη της (δι)γλωσσικής ανάπτυξης. Σύµφωνα µε αυτή την υπόθεση, οι γλώσσες αναπτύσσονται σε αλληλεξάρτηση η µια από την άλλη και, όπως σε συγκοινωνούντα δοχεία, τα νοήµατα µεταφέρονται από τη µια γλώσσα στην άλλη (βλ. πιο κάτω), µε την πιο δυνατή γλώσσα στο ρόλο εκείνης που δανείζει στοιχεία στην πιο αδύναµη γλώσσα. Βασική συνέπεια για τη µάθηση της δεύτερης γλώσσας και τη µάθηση µέσω της δεύτερης γλώσσας σύµφωνα µε την ίδια υπόθεση, είναι η αντίληψη των γλωσσών ως ένα πλέγµα σχέσεων. Στο µονόγλωσσα προσανατολισµένο παρατηρητή οι σχέσεις αυτές γίνονται περισσότερο ορατές εκεί όπου είναι λιγότερο σηµαντικές, δηλαδή στα εµφανή, επιφανειακά στοιχεία των γλωσσών. Έτσι, ένας µονόγλωσσος παρατηρητής είναι πιθανόν να τονίσει τη συγγένεια ορισµένων γλωσσών (π.χ. Ιταλικά-Ισπανικά) ως το κυρίαρχο 10

11 χαρακτηριστικό, αυτό δηλαδή που καθιστά δυνατή τη µεταφορά στοιχείων από γλώσσα σε γλώσσα. Η προσέγγιση της σχέσης διγλωσσίας και µάθησης µέσα από την υπόθεση της αλληλεξάρτησης των γλωσσών εξυπηρετεί, κατά τη γνώµη µας, την κατανόηση του φαινοµένου της διγλωσσίας στην εκπαίδευση, πολύ περισσότερο από ότι συνέβαινε µε παλιότερες τυπολογίες που παρουσιάζουν τη διγλωσσία κοµµατιαστά ανάλογα µε τις συνθήκες κατάκτησης, της δεύτερης γλώσσας ή ανάλογα µε γλωσσολογικά / ψυχογλωσσικά / κοινωνικά κριτήρια (βλ. Παπαπαύλου1997, Τριάρχη-Hermann 2000, Αθανασίου και Γκότοβος στον παρόντα τόµο). Οι τυπολογίες αυτές είχαν αναδείξει και το θέµα της ηµιγλωσσίας ως την κατάσταση όπου ο δίγλωσσος (ηµίγλωσσος) δεν κατέχει επαρκώς καµιά από τις γλώσσες του. Το ζήτηµα της ηµιγλωσσίας έγινε αφορµή για έντονες διαµάχες στο χώρο της θεωρίας και θεωρήθηκε, µεταξύ άλλων, ότι συνέβαλε σε στρέβλωση της εικόνας της διγλωσσίας αντί σε αποσαφήνισή της, σε αβασάνιστο στιγµατισµό δίγλωσσων οµιλητών και σε εσφαλµένα συµπεράσµατα σχετικά µε τα αποτελέσµατα δίγλωσσης εκπαίδευσης. Ο Cummins κάνοντας ένα απολογισµό, προτείνει τον ενταφιασµό της κατασκευής της ηµιγλωσσίας (Cummins 2000). Αλληλεξάρτηση γλωσσών από την πλευρά των δασκάλων και από την πλευρά των µαθητών Κάθε προσέγγιση στη διγλωσσία έχει άµεσες συνέπειες για τη µάθηση, γιατί (συν)καθορίζει τη στάση και τις διδακτικές επιλογές του εκπαιδευτικού απέναντι στους δίγλωσσους µαθητές του. Π.χ., η υπόθεση της χωριστής γλωσσικής ικανότητας συγκεκριµενοποιείται και µετουσιώνεται στη διδακτική αρχή της µεγαλύτερης δυνατής έκθεσης στη γλώσσα στόχο (maximum exposure), (για µια επισκόπηση βλ. Baker 2001, Cummins 1999). Σε προηγούµενη ενότητα υποστηρίξαµε ότι µπορεί η όποια πρώτη γλώσσα των δίγλωσσων µαθητών να είναι απούσα από τη διδασκαλία, είναι όµως παρούσα στη µάθηση. Η παρουσία αυτή δεν γίνεται πάντα αντιληπτή από το δάσκαλο και ούτε είναι απαραίτητο να τη συνειδητοποιεί πάντα ο δίγλωσσος µαθητής. Όσον αφορά το δάσκαλο, είναι πιθανό να την αντιλαµβάνεται αρνητικά: ως ανάµειξη ξένων, παράταιρων γλωσσικών στοιχείων στη γλωσσική έκφραση του δίγλωσσου µαθητή και κατ επέκταση ως γραµµατικά ή συντακτικά λάθη εις βάρος της ελληνικής γλώσσας. Όσον αφορά το µαθητή, είναι πιθανόν να παροτρυνθεί από το δάσκαλο (ως συνέπεια της αντίληψης των δασκάλων που αναφέρουµε εδώ) να µην 11

12 ανατρέχει στην πρώτη του γλώσσα ώστε να αποφύγει τα γλωσσικά µπερδέµατα. Από την πλευρά του ο µαθητής, ασυνείδητα ή συνειδητά, µε αισθήµατα ανάµικτα ή µε αποφασιστικότητα, φαίνεται να βιώνει την αλληλεξάρτηση των γλωσσών του σε σχέση µε τρία τουλάχιστον βασικά ζητήµατα: (α) σε σχέση µε τη γλώσσα-στόχο, (β) σε σχέση µε τις καινούργιες έννοιες που µαθαίνει µέσω της γλώσσας στόχου, (γ) σε σχέση µε την ταυτότητα του. Τα δύο πρώτα θέµατα, (α) και (β), αντιπροσωπεύουν περισσότερο την ίδια την πορεία κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας και των νοηµάτων /εννοιών που κατακτώνται µέσω αυτής, ενώ το (γ) αφορά κυρίως την πρακτική της εναλλαγής κωδίκων. Γλώσσες Έννοιες - Περιεχόµενο ή Γλώσσα νόηµα µάθηση Οι λέξεις που µαθαίνουµε κτίζονται πάνω στις έννοιες που ήδη γνωρίζουµε. Το πλαίσιο της αλληλεξάρτησης των γλωσσών µας δείχνει πόσο σηµαντική είναι η διεύρυνση του εννοιολογικού υπόβαθρου. Στο σχήµα 1, το πλαίσιο της σχέσης γλώσσες έννοιες - γνωστικό περιεχόµενο (Σκούρτου 2002), παρουσιάζει την κεντρική θέση των εννοιών που µεταφέρονται από γλώσσα σε γλώσσα και αξιοποιούνται στη µάθηση. Το σχήµα αυτό µπορεί να διαβαστεί αµφίδροµα και να καταδείξει µια µαθησιακή πορεία που καλούνται να κάνουν τόσο οι µαθητές όσο και οι δάσκαλοί τους. Ο Wells (1999) ονοµάζει αυτή την πορεία knowing σε αντιπαράθεση µε την έννοια knowledge που παραπέµπει σε κάποιο τελικό µαθησιακό αποτέλεσµα και όχι στη µάθηση ως διαδικασία. Σχήµα 1 Οι µαθητές, που έχουν πρώτη γλώσσα διαφορετική από αυτή του σχολείου (Γ 1 Γ 2 ), όταν έρχονται σ επαφή µε µια άγνωστη έννοια στη γλώσσα του σχολείου, για να την κατανοήσουν, ενεργοποιούν την ανάλογη έννοια που γνωρίζουν ήδη µέσω της πρώτης τους γλώσσας (Ε 1 Ε 2 ) και µαθαίνουν έτσι ένα γνωστικό περιεχόµενο που είναι κοινό (Π 1 = Π 2 ) για όλους τους µαθητές, δίγλωσσους και µη. Ο δάσκαλος για να διδάξει ένα γνωστικό περιεχόµενο κοινό για όλους τους µαθητές του (Π 1 = Π 2 ), ενθαρρύνει τους δίγλωσσους µαθητές να ανακαλέσουν έννοιες που ήδη γνωρίζουν από την πρώτη τους γλώσσα και που τους φαίνονται ότι συµπίπτουν ή αναλογούν (Ε 1 Ε 2 ) στις έννοιες που διδάσκονται στο σχολείο. Μπορεί έτσι ο εκπαιδευτικός να φτάσει στην όποια πρώτη γλώσσα των δίγλωσσων µαθητών και να τους ενθαρρύνει 12

13 να εντοπίσουν οµοιότητες, αναλογίες και διαφορές µε τη γλώσσα του σχολείου (Γ 1 Γ 2 ) σε διάφορα επίπεδα: λεξιλόγιο, σύνταξη, γραµµατικοί κανόνες, ιδιωµατισµοί. Αυτό βοηθά όχι µόνο το δίγλωσσο µαθητή στην κατάκτηση της γλώσσας-στόχου και στην ενεργοποίηση του εννοιολογικού του δυναµικού, αλλά και τον µονόγλωσσο µαθητή στην κατανόηση της δικής του γλώσσας που ταυτίζεται µ αυτή του σχολείου (Αζέζ 1999) και τελικά τον ίδιο το δάσκαλο, να κατανοήσει βαθύτερα τι βοηθά και τι εµποδίζει τους δίγλωσσους µαθητές στη µάθηση. Πρόκειται για µια πρακτική ανάπτυξης της γλωσσικής εγρήγορσης ή συνειδητοποίησης (Tulasiewicz & Adams 1998) που ενσωµατώνεται στη διδασκαλία της όποιας γλωσσικής δοµής και του γνωστικού περιεχοµένου. Η πρακτική της Εναλλαγής Κωδίκων Όπως αναφέραµε ήδη, ο δίγλωσσος µαθητής στηρίζεται στη γλώσσα που γνωρίζει (στην πρώτη του γλώσσα) για να κατακτήσει τη γλώσσα στόχο (στην περίπτωση µας, την Ελληνική) ή για να κατανοήσει τα όσα διδάσκεται µέσω της γλώσσας στόχου. Αυτό υλοποιείται µε την µεταφορά γνωστών εννοιών και γνωστών γλωσσικών στοιχείων (γλωσσικός δανεισµός) από τη µία γλώσσα στην άλλη. Παραµένοντας στο επίπεδο της γλώσσας, θα λέγαµε, ότι η µεταφορά γνωστών γλωσσικών στοιχείων είναι µια πρακτική διευκόλυνσης του δίγλωσσου ατόµου σε µονογλωσσικό περιβάλλον µε σκοπό την προσαρµογή στη γλώσσα του σχολείου. Ο µαθητής, στο βαθµό που κατακτά τη γλώσσα στόχο δεν χρειάζεται τη µεταφορά στοιχείων από την πρώτη γλώσσα. Αντίθετα, η εναλλαγή κώδικα δεν έχει σκοπό την κατάκτηση της γλώσσας, αλλά την κατάκτηση της ταυτότητας και γι αυτό δεν έχει ηµεροµηνία λήξεως ούτε πραγµατοποιείται σε µονογλωσσικό περιβάλλον. Οι δίγλωσσοι στη µεταξύ τους επικοινωνία και στην ίδια επικοινωνιακή περίσταση (π.χ. στα πλαίσια µιας φράσης ειπωµένης σε περισσότερες από µία γλώσσες) θα προβούν σε εναλλαγή κώδικα για να δηλώσουν την ταυτότητά τους (Γκόβαρης 2000, Γκόβαρης 2000 α, Τσοκαλίδου 2000). Επίλογος Από τα πιο πάνω προκύπτει ότι για τους δίγλωσσους µαθητές η διδασκαλία της Ελληνικής είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε τη διδασκαλία όλων των άλλων γνωστικών αντικειµένων στο σχολείο. Για καλύτερα αποτελέσµατα πρέπει να οικοδοµηθεί µια τέτοια µαθησιακή συνθήκη που να επιτρέπει, να ενθαρρύνει και να µεγιστοποιεί την 13

14 αξιοποίηση της προηγούµενης γλωσσικής και πολιτισµικής γνώσης στη διαδικασία κατανόησης και δηµιουργίας νοήµατος στη γλώσσα στόχο. Τα θεωρητικά πλαίσια που παρουσιάσαµε δεν λειτουργούν στο κενό. Ιδιαίτερα το πλαίσιο της σχέσης γλωσσών εννοιών γνωστικού περιεχοµένου ενεργοποιείται µέσα σε πραγµατικές επικοινωνιακές σχέσεις ανάµεσα στους µαθητές και στους εκπαιδευτικούς. Είναι µέσα σ αυτή την ανθρώπινη σχέση που τα υποκείµενα επικοινωνούν, δηµιουργούν κείµενα και διαπραγµατεύονται νοήµατα. Αν οι γλώσσες των µαθητών και η επικοινωνία µε τους συµµαθητές και τους δασκάλους παγιωθούν σε διαµετρικά αντίθετα σηµεία, τότε δηµιουργούνται χάσµατα και είναι δύσκολο να επιτευχθεί µάθηση. Το αντίδοτο δεν είναι η αντικατάσταση των άλλων γλωσσών από την κοινή γλώσσα του σχολείου, αλλά η αξιοποίηση αυτών των άλλων γλωσσών για τη µάθηση τόσο της γλώσσας του σχολείου όσο και όλων των άλλων γνωστικών αντικειµένων που προσφέρει το σχολείο. Αν αυτή η αξιοποίηση λειτουργήσει µακροχρόνια ως µεταβατικό στάδιο από µια διγλωσσία σε µια νέα µονογλωσσία στη γλώσσα του σχολείου (Fishman 1991) ή ως εµπλουτισµός του γλωσσικού ρεπερτορίου του οµιλητή και κατ επέκταση της γλωσσικής πολυµορφίας της κοινωνίας, είναι κάτι που δεν µπορεί να προδικασθεί. Βιβλιογραφία Ελληνόγλωσση Αζέζ, Κλ. (1999): Το Παιδί ανάµεσα σε δύο Γλώσσες, Αθήνα: Πόλις Αθανασίου, Λ. & Γκότοβος, Αθ. (υπό έκδοση): Η ιγλωσσία των διαφορετικών Αντιλήψεις και Στάσεις των Εκπαιδευτικών Προσχολικής Αγωγής απέναντι στη διγλωσσία των Μεταναστών και Παλιννοστούντων Μαθητών, στο: Επιστήµες Αγωγής, Ειδικό Τεύχος Baker, C. (2001): Εισαγωγή στη ιγλωσσία και τη δίγλωσση Εκπαίδευση, (επιµ. αµανάκης, Μ.), Αθήνα: Gutenberg Γκόβαρης, Χρ. (2000): Εισαγωγή στη ιαπολιτισµική Εκπαίδευση, Αθήνα: Ατραπός Γκόβαρης, Χρ. (2000 α ): ιαπολιτισµική Εκπαίδευση / αλλοδαποί µαθητές- Παρατηρήσεις για τη δηµιουργία µιας σχέσης αντιστοιχίας µεταξύ εκπαιδευτικών και υποκειµενικών αναγκών µάθησης, στο: Τετράδια Εργασίας Νάξου: ιγλωσσία, (Επιµ. Σκούρτου, Ε.), Ρόδος: Πανεπιστήµιο Αιγαίου, 14

15 Γκότοβος, Αθ. (2002): Εκπαίδευση και Ετερότητα Ζητήµατα ιαπολιτισµικής Παιδαγωγικής, Αθήνα: Μεταίχµιο Cummins, J (1999): Ταυτότητες υπό ιαπραγµάτευση Εκπαίδευση µε σκοπό την Ενδυνάµωση σε µια Κοινωνία της Ετερότητας, (επιµ. Σκούρτου, Ε., µετφρ. Αργύρη, Σ.), Αθήνα: Gutenberg αµανάκης, Μ. (2001): Εισαγωγή, στο: Baker, C.: Εισαγωγή στη ιγλωσσία και στη ίγλωσση Εκπαίδευση, (επιµ. αµανάκης, Μ.), Αθήνα: Gutenberg, αµανάκης, Μ. (2000): Η ιδασκαλία της Ελληνικής ως εύτερης και ως Ξένης Γλώσσας στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό. Πρακτικά Συνεδρίου «Η ιδασκαλία της Ελληνικής ως Ξένης / εύτερης Γλώσσας Αρχές, Προβλήµατα, Προοπτικές, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας αµανάκης, Μ. (1997): Η Εκπαίδευση των Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών Μαθητών στην Ελλάδα, Αθήνα: Gutenberg αµανάκης, Μ. (1997 α ): Η ιδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας και του Πολιτισµού στα Ελληνόπουλα του Εξωτερικού, στο: Σκούρτου, Ε. (επιµ.), Θέµατα ιγλωσσίας και Εκπαίδευσης, Αθήνα: νήσος αµανάκης, Μ. & Σκούρτου, Ε. (2001): Ζητήµατα Ορολογίας σχετικά µε τη ιγλωσσία και τη ίγλωσση Εκπαίδευση. Πρακτικά Συνεδρίου «Μάθηση και ιδασκαλία της Μητρικής και ως εύτερης Γλώσσας, Τόµος Β, Αθήνα: Ατραπός Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο (2002): ιδακτικό υ υλικό για τη θεµατική ενότητα «ιαπολιτισµική Εκπαίδευση», Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Κούρτη Καζούλλη, Β. (2000): Το Μοντέλο της Γλωσσικής ικανότητας όπως το βλέπει ένας άσκαλος: Ταξιδεύοντας στο Πλαίσιο του Jim Cummins, στο: Τετράδια Εργασίας Ρόδου: ιγλωσσία και Μάθηση στο ιαδίκτυο, (Επιµ. Σκούρτου, Ε.), Ρόδος: Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Κούρτη Καζούλλη, Β. (2000 α ): Από το Σπίτι στο Σχολείο: γλωσσικές εµπειρίες δίγλωσσων παιδιών, Τετράδια Εργασίας Νάξου: ιγλωσσία, (Επιµ. Σκούρτου, Ε.), Ρόδος: Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Νικολάου, Γ. (2000): Ένταξη και Εκπαίδευση των Αλλοδαπών Μαθητών στο Σχολείο, Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα Παπαπαύλου, Α. (1997): Ψυχογλωσσικές διαστάσεις της ιγλωσσίας, στο: Σκούρτου, Ε. (επιµ.), Θέµατα ιγλωσσίας και Εκπαίδευσης, Αθήνα: νήσος Σκούρτου (2002): ιγλωσσία και ιδασκαλία εύτερης Γλώσσας, Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο, Υλικά για τη Θεµατική Ενότητα: ιαπολιτισµική εκπαίδευση, Τόµος Ι. 15

16 Σκούρτου, Ε. (1999): Εισαγωγή στο: Cummins, J (1999): Ταυτότητες υπό ιαπραγµάτευση Εκπαίδευση µε σκοπό την Ενδυνάµωση σε µια Κοινωνία της Ετερότητας, (επιµ. Σκούρτου, Ε., µετφρ. Αργύρη, Σ.), Αθήνα: Gutenberg Σκούρτου, Ε. (1997), (επιµ.): Θέµατα ιγλωσσίας και Εκπαίδευσης, Αθήνα: νήσος Τριάρχη-Hermann, (2000): Η ιγλωσσία στην παιδική Ηλικία, Αθήνα: Gutenberg Τσοκαλίδου, Ρ. (2000): Η εναλλαγή κωδίκων: µια δυναµική και πουδιάστατη διγλωσσική πρακτική, στο: στο: Τετράδια Εργασίας Νάξου: ιγλωσσία, (Επιµ. Σκούρτου, Ε.), Ρόδος: Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Χατζηδάκη, Α. (2000): Η ιδασκαλία της Ελληνικής ως εύτερης Γλώσσας στις «κανονικές» Τάξεις, Τετράδια Εργασίας Νάξου: ιγλωσσία, (Επιµ. Σκούρτου, Ε.), Ρόδος: Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Χατζηδάκη, Α. (2000 α ): Αλλόγλωσσα Παιδιά σε µονόγλωσσες Τάξεις: Σκέψεις για τη ιδασκαλία της Ελληνικής ως εύτερης Γλώσσας στα πλαίσια του «Κανονικού» Μαθήµατος.. Πρακτικά Συνεδρίου «Η ιδασκαλία της Ελληνικής ως Ξένης / εύτερης Γλώσσας Αρχές, Προβλήµατα, Προοπτικές, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Ξενόγλωσση Cope, B. & Kalantzis, M. (eds), (2000): Multiliteracies Literacy Learning and the Design of Social Futures, London & New York: Routledge Cummins, J. (2000): A Pedagogical Framework for Second Language Learning in the Context of Computer-Supported Sister Class Networks, στο: Τετράδια Εργασίας Ρόδου: ιγλωσσία και Μάθηση στο ιαδίκτυο, (Επιµ. Σκούρτου, Ε.), Ρόδος: Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Cummins, J. (2000a): Power, Language and Pedagogy: Bilingual Children in the Crossfire, Clevedon: Multilingual Matters Fishman, J.A. (1991): Reversing Language Shift, Clevedon: Multilingual Matters Fishman, J.A. (1965): Who speaks, what language to whom and when? Linguistique, 2, (67-88) Halliday, M.A.K. (1978): Language as Social Semiotic The social Inerpretation of Language and Meaning, London: Arnold Krashen, St. (1981): Second Language Acquisition and second language Learning, London: Pergamon Press Kress, G. (2000): Design and Transformation New Theories of Meaning, στο: Cope, B. & Kalantzis, M. (eds), (2000): Multiliteracies Literacy Learning and the Design of Social Futures, London & New York: Routledge 16

17 Tulaciewicz, W. & Adams, A. (1998): Teaching the Mother Tongue in a Multilingual Europe, London / New York: Cassell Wells, G. (1999): Dialogic Inquiry Towards a Sociocultural Practice and Theory of Education, Cambridge: Cambridge University Press 17

Η ΙΓΛΩΣΣΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ: ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ

Η ΙΓΛΩΣΣΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ: ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ Σκούρτου, Ε. (υπό έκδοση) Η ιγλωσσία στη Σχολική Τάξη: Παρεµβάσεις Εκπαιδευτικών. Πρακτικά Συνεδρίου «ιγλωσσία και Εκπαίδευση», Αλεξανδρούπολη: ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Η ΙΓΛΩΣΣΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ:

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία γλώσσας σε συνθήκες γλωσσικής ετερότητας: Αξιοποίηση των γλωσσών των μαθητών μας στη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας

Διδασκαλία γλώσσας σε συνθήκες γλωσσικής ετερότητας: Αξιοποίηση των γλωσσών των μαθητών μας στη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας Διδασκαλία γλώσσας σε συνθήκες γλωσσικής ετερότητας: Αξιοποίηση των γλωσσών των μαθητών μας στη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας Σκούρτου Ελένη Πανεπιστήμιο Αιγαίου Περίληψη Οι σχολικές τάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Σκούρτου, Ε. (2005) Οι Εκπαιδευτικοί και οι ίγλωσσοι Μαθητές τους, στο: Βρατσάλης, Κ.(επιµλ.) ιδακτική Εµπειρία και Παιδαγωγική Θεωρία, Αθήνα: Νήσος

Σκούρτου, Ε. (2005) Οι Εκπαιδευτικοί και οι ίγλωσσοι Μαθητές τους, στο: Βρατσάλης, Κ.(επιµλ.) ιδακτική Εµπειρία και Παιδαγωγική Θεωρία, Αθήνα: Νήσος Σκούρτου, Ε. (2005) Οι Εκπαιδευτικοί και οι ίγλωσσοι Μαθητές τους, στο: Βρατσάλης, Κ.(επιµλ.) ιδακτική Εµπειρία και Παιδαγωγική Θεωρία, Αθήνα: Νήσος Οι εκπαιδευτικοί και οι δίγλωσσοι µαθητές τους Ελένη

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγική Εταιρεία Κύπρου. Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου. Κυπριακός Όμιλος Ενιαίας Εκπαίδευσης (ΚΟΕΕ) 10ο ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Παιδαγωγική Εταιρεία Κύπρου. Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου. Κυπριακός Όμιλος Ενιαίας Εκπαίδευσης (ΚΟΕΕ) 10ο ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Παιδαγωγική Εταιρεία Κύπρου Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου Κυπριακός Όμιλος Ενιαίας Εκπαίδευσης (ΚΟΕΕ) 10ο ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ "ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΕΡΕΥΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ . Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ Στρατηγικές για την ενίσχυση των μαθητών 2 & 3 Οκτωβρίου 2008 2ο Γυμνάσιο

Διαβάστε περισσότερα

Διγλωσσία και Εκπαίδευση

Διγλωσσία και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Διγλωσσία και Μάθηση Διδάσκουσα: Ρούλα Τσοκαλίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Οι πρώτες γλώσσες των μαθητών / μαθητριών μας & η διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας

Οι πρώτες γλώσσες των μαθητών / μαθητριών μας & η διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας Οι πρώτες γλώσσες των μαθητών / μαθητριών μας & η διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου skourtou@rhodes.aegean.gr Το ότι μιλάμε για πολυγλωσσία και για διδασκαλία

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Επίδοση Δίγλωσσων Μαθητών Αποτίμηση της Κατάστασης και Προτάσεις Βελτίωσης. Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Σχολική Επίδοση Δίγλωσσων Μαθητών Αποτίμηση της Κατάστασης και Προτάσεις Βελτίωσης. Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολική Επίδοση Δίγλωσσων Μαθητών Αποτίμηση της Κατάστασης και Προτάσεις Βελτίωσης Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εισαγωγή Το θέμα της σχολικής επίδοσης σχετίζεται άμεσα με την ικανότητα των μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

Ο καλός και ο κακός δίγλωσσος μαθητής Ελένη Σκούρτου* Εισαγωγική παρατήρηση Στο κείμενο που ακολουθεί βασίζομαι στα θεωρητικά μοντέλα του Cummins για το θέμα της αλληλεξάρτησης των γλωσσών, της μέγιστης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 10: Μοντέλα εκπαίδευσης μειονοτήτων Αναστασία Κεσίδου

Διαβάστε περισσότερα

Η στοχοθεσία της Ελληνικής ως δεύτερης και ως ξένης γλώσσας. Α. Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης

Η στοχοθεσία της Ελληνικής ως δεύτερης και ως ξένης γλώσσας. Α. Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης Η στοχοθεσία της Ελληνικής ως δεύτερης και ως ξένης γλώσσας Α. Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης Δεύτερη γλώσσα (1/2) Όταν ένας ομιλητής μαθαίνει ή/και χρησιμοποιεί μια Χ γλώσσα ως δεύτερη,

Διαβάστε περισσότερα

Λύδια Μίτιτς

Λύδια Μίτιτς Παρουσίαση της πλατφόρμας εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για τη διγλωσσία και τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας: η αξιοποίηση της πλατφόρμας στη Μέση Εκπαίδευση Λύδια Μίτιτς lydiamitits@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση Επιμορφωτικό Σεμινάριο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου 21-22/3/2014, Λευκωσία 16-17/5/2014, Λεμεσός Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη Ομότιμη Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins Α.Χατζηδάκη Cummins (1981, 1983, 1984) Για να μπορέσει ο/η εκπαιδευτικός να διαμορφώσει τη διδασκαλία του αποτελεσματικά, θα πρέπει να γνωρίζει ποιες γνωστικές και γλωσσικές

Διαβάστε περισσότερα

Σκούρτου, Ε. (2011). Η Διγλωσσία στο Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. Γλώσσες και Διγλωσσία στον Κόσμο. Κεφάλαιο Πρώτο

Σκούρτου, Ε. (2011). Η Διγλωσσία στο Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. Γλώσσες και Διγλωσσία στον Κόσμο. Κεφάλαιο Πρώτο Σκούρτου, Ε. (2011). Η Διγλωσσία στο Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. Γλώσσες και Διγλωσσία στον Κόσμο Κεφάλαιο Πρώτο Η διγλωσσία / πολυγλωσσία είναι ένα παλιό φαινόμενο. Πάει χέρι με χέρι με τις μετακινήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Διγλωσσία και Εκπαίδευση

Διγλωσσία και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Διγλωσσία και Ζητήματα Εκπαίδευσης Διδάσκουσα: Ρούλα Τσοκαλίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 1 Η αξιολόγηση (µπορεί να) αναφέρεται στον εκπαιδευτικό, στο µαθητή, στο Αναλυτικό Πρόγραµµα, στα διδακτικά υλικά στη σχολική µονάδα ή (και) στο θεσµό

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης 1. MΕΘΟΔΟΣ Ο όρος μέθοδος, έτσι όπως χρησιμοποιείται στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία, έχει ποικίλες σημασίες. Διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση.

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Γραμματισμός: έννοια-παιδαγωγικές συνέπειες Σήμερα, στην αναπτυγμένη τεχνολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Μικρές γλώσσες σ ένα µεγάλο δίκτυο Το παράδειγµα της διδασκαλίας της Ελληνικής ως δεύτερης / ξένης γλώσσας µέσω διαδικτύου

Μικρές γλώσσες σ ένα µεγάλο δίκτυο Το παράδειγµα της διδασκαλίας της Ελληνικής ως δεύτερης / ξένης γλώσσας µέσω διαδικτύου Σκούρτου, Ε. (2003) Μικρές Γλώσσες σ ένα Μεγάλο ίκτυο. Το Παράδειγµα της ιδασκαλίας της Ελληνικής ως εύτερης / Ξένης Γλώσσας µέσω ιαδικτύου. Πρακτικά Συνεδρίου: «Η Αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών στη ιδασκαλία

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

«Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική προέλευση»

«Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική προέλευση» Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο «Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κείμενο 1 Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί ήδη πεδίο δραστηριότητας, αλλά και ανταγωνισμού των γλωσσών. Από την εποχή της ίδρυσης

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Καθώς οι σύγχρονες κοινωνίες μεταλλάσσονται και εξελίσσονται διαρκώς, η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Π.Ε. & Δ.Ε. Νοτίου Αιγαίου ΗΜΕΡΙΔΑ Το νέο κοινωνιολογικό

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικές διαφορές στην κατάκτηση της Γ2. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε

Ατομικές διαφορές στην κατάκτηση της Γ2. Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε Ατομικές διαφορές στην κατάκτηση της Γ2 Ασπασία Χατζηδάκη, Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε 2011-12 Α. Παράμετροι που επηρεάζουν την εκμάθηση μιας Γ2 Πολλές παράμετροι επηρεάζουν τη διαδικασία αυτή. Σύμφωνα με τον

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, Εκπαιδευτικών Ψυχολόγων και εκπαιδευτικών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής

Πρόγραμμα Ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, Εκπαιδευτικών Ψυχολόγων και εκπαιδευτικών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής Πρόγραμμα Ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, Εκπαιδευτικών Ψυχολόγων και εκπαιδευτικών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής 21-22 Μαρτίου 2014, Λευκωσία 16-17 Μαΐου 2014, Λεμεσός Η αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

Διαστάσεις της διγλωσσίας α. χρόνος β. σειρά γ. πλαίσιο κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας

Διαστάσεις της διγλωσσίας α. χρόνος β. σειρά γ. πλαίσιο κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας Διαστάσεις της διγλωσσίας α. χρόνος β. σειρά γ. πλαίσιο κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας Διάσταση 1 η A. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Ανάλογα με το πότε κατακτήθηκε η Γ2, διακρίνουμε ανάμεσα

Διαβάστε περισσότερα

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Δρ Μαριάννα Φωκαΐδου Δρ Παυλίνα Χατζηθεοδούλου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής»

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Κρήτης «Επιστήμες Αγωγής» Ειδίκευση B «Γραμματισμός, αφήγηση και διδασκαλία της Ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης/ξένης» Στην ειδίκευση αυτή προσφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.5.2018 COM(2018) 272 final/2 ANNEX CORRIGENDUM This document corrects the document COM(2018) 272 final. Concerns correction of date for all linguistic versions. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή (Ελένη Σκούρτου & Βασιλεία Κούρτη-Καζούλλη)

Εισαγωγή (Ελένη Σκούρτου & Βασιλεία Κούρτη-Καζούλλη) Εισαγωγή (Ελένη Σκούρτου & Βασιλεία Κούρτη-Καζούλλη) Η ειρηνική ή συγκρουσιακή συνύπαρξη γλωσσών και η λόγω αυτής ανάπτυξη γλωσσικής ετερότητας (πολυγλωσσίας/πολυμορφίας) είναι ένα ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Περιγραφή του μαθήματος - στόχοι: Το μάθημα εξετάζει τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 3

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Δρ. Γιώργος Μαγγόπουλος

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Δρ. Γιώργος Μαγγόπουλος Παράρτημα Βόλου ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Δρ. Γιώργος Μαγγόπουλος ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Πώς ορίζεται η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Αναλυτικό πρόγραμμα Σκοποί στόχοι Περιεχόμενα Διδακτική

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιο-γνωστικές παράμετροι της σχολικής ζωής

Κοινωνιο-γνωστικές παράμετροι της σχολικής ζωής Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Η Πράξη "Εκπαίδευση Αλλοδαπών & Παλιννοστούντων Μαθητών" υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Εκπαίδευση και Διά Βίου

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 31

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου 1 Κριτήρια: Διδακτική διαδικασία Μαθητοκεντρικά Δασκαλοκεντρικά Αλληλεπίδρασης διδάσκοντα διδασκόµενου Είδος δεξιοτήτων που θέλουν να αναπτύξουν Επεξεργασίας Πληροφοριών Οργάνωση-ανάλυση πληροφοριών, λύση

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών

Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών. Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Εφαρμογές πρακτικών της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών Άννα Φτερνιάτη Επίκουρη Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Οι σύγχρονες τάσεις που κυριαρχούν στη διδακτική του γλωσσικού μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ: Εισαγωγικά στοιχεία

ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ: Εισαγωγικά στοιχεία ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ: Εισαγωγικά στοιχεία Ασπασία Χατζηδάκη Πανεπιστήμιο Κρήτης aspahatz@edc.uoc.gr 1. H διγλωσσία ως παγκόσμιο κοινωνικό φαινόμενο H δι/πολυγλωσσία είναι ο κανόνας, όχι η εξαίρεση 6.000 γλώσσες oμιλούνται

Διαβάστε περισσότερα

Επιμορφωτικό σεμινάριο. Διδάσκοντας σε πολύγλωσση τάξη: Θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές εφαρμογές ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Επιμορφωτικό σεμινάριο. Διδάσκοντας σε πολύγλωσση τάξη: Θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές εφαρμογές ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιμορφωτικό σεμινάριο Διδάσκοντας σε πολύγλωσση τάξη: Θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Διαγώνισµα 21. Γλώσσες & Διάλεκτοι ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Διαγώνισµα 21. Γλώσσες & Διάλεκτοι ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Διαγώνισµα 21 Γλώσσες & Διάλεκτοι ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί ήδη πεδίο δραστηριότητας, αλλά και ανταγωνισµού των γλωσσών. Από την

Διαβάστε περισσότερα

Η εφαρμογή της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην Ελλάδα. Ασπασία Χατζηδάκη Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης

Η εφαρμογή της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην Ελλάδα. Ασπασία Χατζηδάκη Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης Η εφαρμογή της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην Ελλάδα Ασπασία Χατζηδάκη Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης aspahatz@edc.uoc.gr Η προσέγγιση της Δ.Π. σύμφωνα με τον Νόμο 2413/96 (1/3) «Σκοπός της διαπολιτισμικής

Διαβάστε περισσότερα

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 396

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 396 Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 396 2.4. Άξονες ανάγνωσης του τρόπου διδακτικής αξιοποίησης των ψηφιακών μέσων (ΤΠΕ) στη γλωσσική εκπαίδευση: το

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικοπολιτισμικές. Θεωρίες Μάθησης. & Εκπαιδευτικό Λογισμικό

Κοινωνικοπολιτισμικές. Θεωρίες Μάθησης. & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Κοινωνικοπολιτισμικές Θεωρίες Μάθησης & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις Η σκέψη αναπτύσσεται (προϊόν οικοδόμησης και αναδόμησης γνώσεων) στα πλαίσια συνεργατικών δραστηριοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού.

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. ημήτρης Γουλής Ο παραδοσιακός όρος αλφαβητισμός αντικαταστάθηκε από τον πολυδύναμο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 2016-2017 Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Cook, J. L., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Εποικοδομητική διδασκαλία μέσω γνωστικής σύγκρουσης. Εννοιολογική αλλαγή

Εποικοδομητική διδασκαλία μέσω γνωστικής σύγκρουσης. Εννοιολογική αλλαγή Εποικοδομητική διδασκαλία μέσω γνωστικής σύγκρουσης. Εννοιολογική αλλαγή 1. Εισαγωγή. Βασική υπόθεση του Εποικοδομισμού Άννα Κουκά Βασική υπόθεση του Εποικοδομισμού Η γνώση συγκροτείται μέσα σε καταστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 3: Το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) για το νηπιαγωγείο

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 3: Το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) για το νηπιαγωγείο Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 3: Το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) για το νηπιαγωγείο Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 10: Διγλωσσία και εκπαίδευση Αναστασία Κεσίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Α.Π.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Είμαστε τυχεροί που είμαστε δάσκαλοι Α ΛΥΚΕΙΟΥ 20\ 11\2016 ΚΕΙΜΕΝΟ: Υπάρχει ιδανικός ομιλητής της γλώσσας; Δεν υπάρχει στη γλώσσα «ιδανικός ομιλητής». Θα διατυπώσω εδώ μερικές σκέψεις

Διαβάστε περισσότερα

Εξωσχολικές ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού

Εξωσχολικές ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού Εξωσχολικές ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού Μαρία Χατζηνικολάου Μεταπτυχιακή φοιτήτρια εφαρμοσμένης γλωσσολογίας Α.Π.Θ. Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την ψηφιακή πλατφόρμα Ταξίδι στον γραμματισμό Συνοπτική

Διαβάστε περισσότερα

Δίγλωσση εκπαίδευση: Η περίπτωση των προγραμμάτων εμβάπτισης του Καναδά. Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου Γιούλη Βαϊοπούλου Ευγενία Τσιουπλή

Δίγλωσση εκπαίδευση: Η περίπτωση των προγραμμάτων εμβάπτισης του Καναδά. Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου Γιούλη Βαϊοπούλου Ευγενία Τσιουπλή Δίγλωσση εκπαίδευση: Η περίπτωση των προγραμμάτων εμβάπτισης του Καναδά Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου Γιούλη Βαϊοπούλου Ευγενία Τσιουπλή Bilingual education: The case of immersion classes in Canada Androniki

Διαβάστε περισσότερα

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση 1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση Στη βασική παιδεία, τα μαθηματικά διδάσκονται με στατικά μέσα α) πίνακα/χαρτιού β) κιμωλίας/στυλού γ) χάρτινου βιβλίου.

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

5 -Τρόποιενσωµάτωσηςτης ΠεριβαλλοντικήςΕκπαίδευσης σταεκπαιδευτικάσυστήµατα

5 -Τρόποιενσωµάτωσηςτης ΠεριβαλλοντικήςΕκπαίδευσης σταεκπαιδευτικάσυστήµατα 5 -Τρόποιενσωµάτωσηςτης ΠεριβαλλοντικήςΕκπαίδευσης σταεκπαιδευτικάσυστήµατα Μπορεί να εκπληρώσει τους σκοπούς τηςηπεστοπλαίσιοτου παραδοσιακού σχολείου; Υπάρχει δυσαρµονία ανάµεσα στην ΠΕ και το παραδοσιακό

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Cook, J. L., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην

Διαβάστε περισσότερα

Ιδανικός Ομιλητής. Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Ιδανικός Ομιλητής. Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 Ιδανικός Ομιλητής Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α1. Σύμφωνα με τον συγγραφέα του κειμένου «προσεκτικός ομιλητής»

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης

Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης Θεωρίες Μάθησης Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης Κάθε εκπαιδευτικός (εκούσια ή ακούσια) υιοθετεί μια θεωρία μάθησης. Το ίδιο ισχύει και για τις διάφορες εκπαιδευτικές τεχνολογίες. Για την εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ Δ/ΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. Μανώλης Πατσαδάκης

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ Δ/ΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. Μανώλης Πατσαδάκης ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ Δ/ΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Μανώλης Πατσαδάκης Γιατί Αξιολόγηση των Μαθητών; ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Υποστηρίζει την επίτευξη των γενικών εκπ/κών στόχων της

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Νέο Πρόγραμμα iuσπcdcddccscsdcscsουδών Νηπιαγωγείου Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του διδακτικού έργου και του μαθητή: πρακτική προσέγγιση από την μεριά του επαγγελματία εκπαιδευτικού

Αξιολόγηση του διδακτικού έργου και του μαθητή: πρακτική προσέγγιση από την μεριά του επαγγελματία εκπαιδευτικού Σαλτερής Νίκος Δρ. Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Σχολικός Σύμβουλος Δημοτικής Εκπαίδευσης (Π.Ε. 70) Νομαρχίας Πειραιά Αξιολόγηση του διδακτικού έργου και του μαθητή: πρακτική προσέγγιση από την μεριά

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) Ενότητα #4: Λειτουργικός και Κριτικός Γραμματισμός Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: τουρκόφωνους/ μουσουλμάνους μαθητές:

Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: τουρκόφωνους/ μουσουλμάνους μαθητές: Δοµή της παρουσίασης Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: παλιννοστούντες και αλλοδαπούς μαθητές: http://www.keda.uoa.gr/ed_material.html http://eppas.web.auth.gr/didaktiko/didaktiko.html

Διαβάστε περισσότερα

Αδελφοποίηση σχολικών τάξεων στο διαδίκτυο: Μάθηση µέσω ηλεκτρονικής σύνδεσης

Αδελφοποίηση σχολικών τάξεων στο διαδίκτυο: Μάθηση µέσω ηλεκτρονικής σύνδεσης 1 Σκούρτου, Ε. (2001) Αδελφοποίηση σχολικών τάξεων στο διαδίκτυο - Μάθηση µέσω ηλεκτρονικής σύνδεσης, στο: Γλωσσικός Υπολογιστής, τεύχος 2/2001 (www.komvos.edu.gr) Ελένη Σκούρτου Αδελφοποίηση σχολικών

Διαβάστε περισσότερα

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας 1. Εισαγωγή Σχολιασµός των εργασιών της 16 ης παράλληλης συνεδρίας µε θέµα «Σχεδίαση Περιβαλλόντων για ιδασκαλία Προγραµµατισµού» που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του 4 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική

Διαβάστε περισσότερα

Α08 01 Ακ. έτος Χατζηδάκη Ασπασία. Δίγλωσσοι μαθητές στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα

Α08 01 Ακ. έτος Χατζηδάκη Ασπασία. Δίγλωσσοι μαθητές στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα Α08 01 Ακ. έτος 2016-17 Χατζηδάκη Ασπασία Δίγλωσσοι μαθητές στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα Ποιοι είναι οι -εν δυνάμει- δίγλωσσοι μαθητές στα ελληνικά σχολεία σήμερα; (1/2) (1) Παιδιά που ανήκουν σε

Διαβάστε περισσότερα

Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στο Δημοτικό Σχολείο»

Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στο Δημοτικό Σχολείο» Πρόγραμμα Ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, Εκπαιδευτικών Ψυχολόγων και εκπαιδευτικών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκοντας σε πολυπολιτισμική τάξη

Διδάσκοντας σε πολυπολιτισμική τάξη Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιμορφωτικό Σεμινάριο Διδάσκοντας σε πολυπολιτισμική τάξη ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ 8, 12 και 15

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΚΥΚΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΚΥΚΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΚΥΚΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Έκδοση Α Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Κατάρτισης Ιανουάριος 2013 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Το μοντέλο των τριών κύκλων... 3 1.1 Α κύκλος:

Διαβάστε περισσότερα

Δ.Ε.Π.Π.Σ. Α.Π.Σ. & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Δ.Ε.Π.Π.Σ. Α.Π.Σ. & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Δρ Δημήτριος Γκότζος Δ.Ε.Π.Π.Σ. Α.Π.Σ. & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Δρ Δημήτριος Γκότζος Γενικές αρχές της εκπαίδευσης Παροχή γενικής παιδείας Καλλιέργεια δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ενδιαφερόντων του Η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας

Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας Όλγα Μούσιου-Μυλωνά Σχολική Σύμβουλος Π.Ε. Στόχος του μαθήματος «Διδασκαλία της Νεοελληνικής γλώσσας» είναι να προσφέρει στους φοιτητές και τις φοιτήτριες τις βασικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Seminar s outline ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Διαχρονική και σταθερή αξία στην εκπαιδευτική πραγματικότητα φέρει ο εκπαιδευτικός. Αδιαμφισβήτητα διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην εξέλιξη

Διαβάστε περισσότερα

Κείµενο [Η αξιολόγηση του µαθητή]

Κείµενο [Η αξιολόγηση του µαθητή] 41 Διαγώνισµα 121 Κριτική Κείµενο [Η αξιολόγηση του µαθητή] Η αξιολόγηση των µαθητών στο σχολείο είναι µια διαδικασία στενά συνυφασµένη µε τη διδακτική πράξη και κατ επέκταση µε τη συνολική κοινωνική λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Παιδαγωγική στο Νηπιαγωγείο

Διαπολιτισμική Παιδαγωγική στο Νηπιαγωγείο Διαπολιτισμική Παιδαγωγική στο Νηπιαγωγείο 1: Εισαγωγικά στο μάθημα Αρβανίτη Ευγενία ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών Άδειες Χρήσης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons

Διαβάστε περισσότερα

«Διδάσκω και διερευνώ τη διδασκαλία μου σε μια πολυπολιτισμική τάξη»

«Διδάσκω και διερευνώ τη διδασκαλία μου σε μια πολυπολιτισμική τάξη» Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο «Διδάσκω και διερευνώ τη διδασκαλία μου σε μια πολυπολιτισμική τάξη»

Διαβάστε περισσότερα

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70 Προβλήµατα διγλωσσίας ίγλωσση εκπαίδευση (γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και µαθησιακές δυσκολίες προβλήµατα συµπεριφοράς) Σαλτερής Νίκος ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ. Πολιτισμός και σχολικές πρακτικές: αναζητάμε τη σχέση τους, προβληματιζόμαστε και κρίνουμε.

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ. Πολιτισμός και σχολικές πρακτικές: αναζητάμε τη σχέση τους, προβληματιζόμαστε και κρίνουμε. Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Το σεμινάριο αυτό Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλων των ειδικοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕ60/70, ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04)

ΠΕ60/70, ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04) «Επιµόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση και αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία» (Γ ΚΠΣ, ΕΠΕΑΕΚ, Μέτρο 2.1, Ενέργεια 2.1.1, Κατηγορία Πράξεων 2.1.1 θ) Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών για

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες μάθησης και μάθηση ενηλίκων

Θεωρίες μάθησης και μάθηση ενηλίκων Θεωρίες μάθησης και μάθηση ενηλίκων 1. Θεωρίες μάθησης Το φαινόμενο της μάθησης είναι δύσκολο να περιγραφεί ως συγκεκριμένο φυσικό φαινόμενο ή ως προϊόν εργαστηριακού πειράματος. Μπορούμε να προσεγγίσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

Περιγραφή ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Περιγραφή Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία αποτελεί τη διδακτική έκφραση της προβληματικής του σύγχρονου σχολείου, το οποίο επιδιώκει να αναπτύξει τον ολοκληρωμένο και αυτόνομο δημοκρατικό πολίτη, που θα

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα