ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ"

Transcript

1 ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ Γυµνάσιο Παραβόλας Τάξη Α Επιµέλεια εργασίας: Κουγιουρούκη Ουρανία Αγγελάκης Αναστάσιος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Πρόλογος 2. Φυτοφάρµακα 3. Είδη φυτοφαρµάκων 4. Βιολογική γεωργία 5. Τα οικολογικά φυτοφάρµακα των κηπουρών 6. Τα φυτοφάρµακα σκοτώνουν 7. Φυτοφάρµακα και παιδική υγεία 8. Επίδραση των φυτοφαρµάκων στην παιδική υγεία 8. Φυτοφάρµακα και καρκίνοι 9. Φυτοφάρµακα και τροφές 10. Προοπτικές για ποιοτικά και ασφαλή τρόφιµα 11. Συµπεράσµατα 12. Επίλογος 13. Ευχαριστίες

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 Ο άνθρωπος από τη στιγµή που εµφανίστηκε στον κόσµο και µέχρι σήµερα είναι στενά δεµένος µε τη γη, τη µητέρα γη, όπως την ονόµαζε παλιότερα. Στη γη ζει, από τη γη παίρνει τα αγαθά, απ' αυτή τρέφεται. Τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του ο άνθρωπος έπαιρνε όλα τα αγαθά που χρειάζονταν, τρόφιµα ή άλλα, όπως τα έβρισκε χωρίς να µπορεί να επεµβαίνει σ' αυτά. Με το πέρασµα όµως των χρόνων και µε την ανακάλυψη των εργαλείων άρχισε να επεµβαίνει µε διάφορους τρόπους σ' αυτή, µε σκοπό βέβαια να καλυτερέψει τη ζωή του. Έτσι άρχισε σιγά σιγά να την καλλιεργεί, στην αρχή µε πρωτόγονα µέσα κι αργότερα µε τη χρήση ζώων και πιο εξελιγµένων εργαλείων. Η γη πάντα τον αντάµειβε, δίνοντάς του αυτά που χρειάζονταν, ιδιαίτερα βέβαια την τροφή που του ήταν απαραίτητη, µε πολύ κόπο βέβαια και µεγάλες δυσκολίες. Η καλλιέργειά της µέχρι και πριν από λίγα χρόνια ήταν πολύ δύσκολη και απαιτούσε τη σκληρή δουλειά όλης της οικογένειας, ενώ σηµαντικό ρόλο έπαιζαν και τα καιρικά φαινόµενα. Το φυσικό περιβάλλον το θεωρούσε συνεργάτη και φίλο του και δε σκέφτηκε ποτέ να κάνει κακό σ' αυτό για να ωφεληθεί ο ίδιος. Μπορεί οι καλλιέργειες να του απέδιδαν σε µικρή ποσότητα τα απαραίτητα τρόφιµα, του ήταν όµως αρκετά για να µπορεί να ζει,ενώ κι αυτά ήταν υγιεινά και νόστιµα. Τα τελευταία όµως χρόνια µε την αύξηση του πληθυσµού και την ανάπτυξη της τεχνολογίας, ο άνθρωπος άρχισε να επεµβαίνει αλόγιστα στο φυσικό περιβάλλον µε σκοπό να παράγει περισσότερα αγαθά και µε λιγότερο κόπο, έτσι ώστε όχι µόνο να ζει πιο άνετα, αλλά να µπορεί να µεγαλώσει το κέρδος του, χωρίς να σκέφτεται τις συνέπειες και τις βλάβες που µπορεί να προκαλέσει στο περιβάλλον το οποίο κινείται, αλλά και την ίδια του την υγεία. Έτσι σήµερα η καλλιέργεια της γης γίνεται µε σύγχρονα µέσα, µε τη βοήθεια της επιστήµης και µε τη χρήση διαφόρων µέσων. Μερικά απ' αυτά είναι η εντατικοποίηση των καλλιεργειών, η µονοκαλλιέργεια, η υπερβολική άντληση των υπόγειων νερών, η χρήση λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων κ.ά. Οι συνέπειες της επέµβασης του ανθρώπου στη γη ήταν πολύ λιγότερες τα προηγούµενα χρόνια, σήµερα όµως τις ζούµε καθηµερινά και όλο σε µεγαλύτερο βαθµό. Μεγάλο είναι το µερίδιο σ' αυτές τις συνέπειες της χρήσης των φυτοφαρµάκων στη σύγχρονη γεωργία. Η ατµόσφαιρα ρυπαίνεται, το νερό µολύνεται, το έδαφος καταστρέφεται, η χλωρίδα και η πανίδα εξαφανίζονται. Αλλά και η ίδια µας η υγεία κινδυνεύει. Τα τρόφιµα που παράγει τώρα η γη δεν είναι τόσο υγιεινά, αφού οι βλαβερές ουσίες που περιέχουν τα φυτοφάρµακα εισχωρούν σ' αυτά και σιγά σιγά βλάπτουν τον οργανισµό του ανθρώπου. Ως πότε όµως θα συνεχίζεται αυτή η κατάσταση; Τι µπορούµε να κάνουµε όλοι µας

3 για να αλλάξει προς το καλύτερο; Θα πρέπει όλοι µας πρώτα απ' όλα να αποκτήσουµε περιβαλλοντική συνείδηση. Να καταλάβουµε ότι πρέπει να ζούµε µε το φυσικό περιβάλλον χωρίς να το διαταράσσουµε και να το καταστρέφουµε. Κι αυτό µπορούν να το καταλάβουν καλύτερα τα µικρά παιδιά, οι µαθητές µας που στην τρυφερή αυτή ηλικία µπορούν να γίνουν οι καλύτεροι δέκτες οικολογικών µηνυµάτων, αλλά και οι αυριανοί πρωταγωνιστές στη σωτηρία του περιβάλλοντος και της ίδιας τους της υγείας. Μ' αυτές τις σκέψεις το σχολείο µας φέτος προσπάθησε να υλοποιήσει το πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Αγωγής Υγείας µε θέµα: «Φυτοφάρµακα:. Χρήση - Συνέπειες», έτσι ώστε να ευαισθητοποιήσει τους µαθητές στο θέµα αυτό που αφορά το άµεσο αγροτικό περιβάλλον που ζουν, αλλά και την ίδια µας την υγεία, την ίδια µας τη ζωή. ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ Φυτοφάρµακα λέγονται µια σειράπό φάρµακα, χηµικές ουσίες που φτιάχνονται για την αποτελεσµατική καταπολέµηση των εχθρών των φυτών. Είναι δυνατά δηλητήρια, προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, που δρουν και σκοτώνουν ζωικούς και φυτικούς οργανισµούς που βλάπτουν τις καλλιέργειες. Αναπτύχθηκαν τα τελευταία εξήντα περίπου χρόνια. Το 1942 ο Ελβετός Muller ανακαλύπτει το DDT, ενώ το 1946 τα εργαστήρια της εταιρίας φαρµάκων BAYER κατασκευάζουν το παραθείο. Τα πρώτα χρόνια της ανακάλυψής τους, η συµβολή τους στην προστασία της αγροτικής παραγωγής, γέννησε πολλές ελπίδες για τη λύση του προβλήµατος τροφής που αντιµετώπιζε η ανθρωπότητα µε την αύξηση του πληθυσµού. Ταυτόχρονα η προσφορά τους ήταν µεγάλη και στην προστασία της δηµόσιας υγείας µε την καταπολέµηση ενοχλητικών εντόµων, που έφεραν διάφορες ασθένειες στον άνθρωπο και ανοίγονται νέοι ορίζοντες στη βελτίωση της ποιότητας της ανθρώπινης ζωής. Έτσι τα φυτοφάρµακα αντιµετωπίζονται απ' όλους µόνο από τη θετική τους πλευρά και οι βιοµηχανίες φαρµάκων συναγωνίζονται µεταξύ τους για την παραγωγή νέων φυτοφαρµάκων µε µεγαλύτερη δράση. Καµιά φωνή δεν ακούγεται για τυχόν επιπτώσεις και συνέπειες στην ανθρώπινη ζωή και το φυσικό περιβάλλον. Μόνο τα τελευταία χρόνια διατυπώνονται οι πρώτες ανησυχίες για τη δράση τους αφού σε ορισµένους τόπους εξαφανίζονται οµάδες φυτών και ζώων, ενώ επιστήµονες ανακαλύπτουν και δηµοσιεύουν αποτελέσµατα ερευνών µε τις οποίες διαπιστώνονται βλάβες στην υγεία του ανθρώπου. Έτσι µερικά από τα πρώτα φυτοφάρµακα αποσύρονται από την κυκλοφορία στις σύγχρονες χώρες, εξακολουθούν όµως να κυκλοφορούν σε άλλες. Οι ανησυχίες όµως των επιστηµόνων αλλά και πολλών άλλών πλέον µεγαλώνουν, διαπιστώνοντας καθηµερινά τις αρνητικές τους επιπτώσεις στην υγεία και το

4 περιβάλλον, χωρίς να παραβλέπουν βέβαια τη χρησιµότητά τους στη σύγχρονη γεωργία, η οποία χωρίς τη δράση λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων δε θα είχε αυτή τη µεγάλη ανάπτυξη. Σήµερα όλοι πλέον αναγνωρίζουν ότι τα φυτοφάρµακα κατέχουν σηµαντικό µερίδιο στην αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος και γίνεται προσπάθεια ώστε να παρθούν µέτρα για την καλύτερη αξιοποίησή τους, ελαχιστοποιώντας τις αρνητικές τους συνέπειες. Μάλιστα υπάρχει µια στροφή των παραγωγών και των καταναλωτών στη βιολογική γεωργία, στην οποία δε χρησιµοποιούνται φυτοφάρµακα ή άλλες ουσίες. Είναι ίσως η λύση στο πρόβληµα και θα πρέπει όλοι µας να στραφούµε προς αυτήν την κατεύθυνση, µε πρώτους τους αγρότες µας οι οποίοι όµως θα πρέπει να έχουν την συνεργασία και υποστήριξη του κράτους. ΕΙΔΗ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ Τα φυτοφάρµακα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Ζιζανιοκτόνα : Αυτά καταστρέφουν τα αγριόχορτα που αναπτύσσονται στις καλλιέργειες και «πνίγουν» τα καλλιεργηµένα φυτά. Εντοµοκτόνα : Αυτά καταστρέφουν τα έντοµα που κατατρώνε τα διάφορα µέρη των φυτών, χωρίς να βλάπτουν τα ίδια. Παρασιτοκτόνα ή Μυκητοκτόνα : Αυτά καταστρέφουν τα ζωικά ή φυτικά παράσιτα που ζουν στα φυτά και τρέφονται εις βάρος τους. ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Η χρήση των φυτοφαρµάκων στη σύγχρονη γεωργία µε τις σηµερινές συνθήκες και µε ορισµένες προϋποθέσεις είναι αναγκαία για την αγροτική παραγωγή. Τα φυτοφάρµακα όταν χρησιµοποιούνται στη σωστή αναλογία και µε την καθοδήγηση ειδικών γεωπόνων, συµβάλλουν στην αύξηση της αγροτικής παραγωγής και στη βελτίωση της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων, αφού καταστρέφουν τους βλαβερούς οργανισµούς που εµποδίζουν την ανάπτυξη των φυτών ή τους µικροοργανισµούς που µολύνουν τα προϊόντα και καταστρέφουν πολλές φορές ολόκληρη την παραγωγή. Η χρήση τους εξοικονοµεί χρόνο, αφού χωρίς αυτά οι γεωργοί θα έπρεπε να δουλεύουν στις καλλιέργειές τους πολύ περισσότερο, και µάλιστα µε αρκετά µικρότερη απόδοση. Επίσης για να καταπολεµηθούν οι διάφορες ασθένειες χωρίς τα φυτοφάρµακα θα απαιτούνταν περισσότερη και πιο κοπιαστική δουλειά από όλα τα µέλη της οικογένειας κάθε αγρότη. Με τη χρήση τους οι αγροτικές ασχολίες γίνονται λιγότερο κουραστικές, ενώ δε χρειάζονται πολλά χέρια

5 Ακόµα τα φυτοφάρµακα σε ορισµένες περιπτώσεις µπορούν να καθυστερήσουν ή να κάνουν πιο γρήγορη την αγροτική παραγωγή, ανάλογα µε τις επιθυµίες του παραγωγού, έτσι ώστε να µπορεί να προλάβει τις καιρικές συνθήκες. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Πολύ µεγάλες είναι και οι συνέπειες που προκαλούνται στο φυσικό περιβάλλον το οποίο επηρεάζεται και αλλοιώνεται σε µεγάλο βαθµό, µε αποτέλεσµα να καταστρέφεται η ισορροπία του. Οι βλαβερές ουσίες που περιέχονται στα φυτοφάρµακα επηρεάζουν και καταστρέφουν τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής όπου γίνεται χρήση τους. Ολόκληρες οµάδες ζώων και εντόµων (όχι µόνο των βλαβερών αλλά και ωφέλιµων) εξαφανίζονται διαταράσσοντας τη φυσική ισορροπία. Πολλά χόρτα, µικρά φυτά και δέντρα απορροφούν αυτές τις ουσίες οι οποίες µε το χρόνο συσωρεύονται και έτσι καταστρέφονται. Ένα µέρος των ουσιών αυτών καταλήγει στο υπέδαφος και τα υπόγεια νερά τα οποία ρυπαίνονται. Υπολείµµατα φυτοφαρµάκων και άδειες συσκευασίες αντί να καταστραφούν, πετιούνται ασυλλόγιστα σε µικρά ποτάµια και ρέµατα µε αποτέλεσµα να µολύνονται τα νερά τους, αλλά ταυτόχρονα µεταφέρονται και στη θάλασσα µολύνοντας έτσι και τα νερά των θαλασσών. Ο ψεκασµός µε φυτοφάρµακα (ιδιαίτερα όταν γίνεται από τον αέρα µε ειδικά αεροπλάνα) µολύνει και την ατµόσφαιρα µε αποτέλεσµα να έχει αρνητικές συνέπειες στη ζωή φυτών και ζώων. Όπως καταλαβαίνουµε λοιπόν όλοι µας η µόλυνση και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος είναι πολύ µεγάλη, ακόµα και όταν γίνεται κανονική χρήση των φυτοφαρµάκων, πολύ περισσότερο δε όταν γίνεται αλόγιστη χρήση τους. Γίνεται έτσι επιτακτική η ανάγκη να παρθούν πιο δραστικά µέτρα έτσι ώστε να περιοριστεί η χρήση τους και να γίνεται πιο σωστά, µε έλεγχο και µέτρο γιατί τα φυτοφάρµακα µαζί µε τους άλλους παράγοντες µόλυνσης (καυσαέρια, απόβλητα ) συµβάλλουν στην κατάρρευση του περιβάλλοντος. Και ακόµα καλύτερα, όπως θα δούµε σε άλλο κεφάλαιο, η πλέον σωστή λύση είναι η στροφή προς την βιολογική γεωργία η οποία µπορεί να είναι ο εναλλακτικός και καλύτερος για την υγεία και το περιβάλλον τρόπος καλλιέργειας. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Ας δούµε όµως τις επιδράσεις των φυτοφαρµάκων στην υγεία των ανθρώπων. Όπως έχουν καταδείξει οι επιστήµονες µε τις έρευνές τους είναι σηµαντικές, µακροχρόνιες οι περισσότερες, αλλά και σε µερικές περιπτώσεις άµεσες. Οι άµεσες προέρχονται κυρίως από ατυχήµατα δηλητηριάσεων µε φυτοφάρµακα λόγω κακής χρήσης, φύλαξης ή άγνοιας και επιφέρουν το θάνατο ή προκαλούν ανεπανόρθωτες βλάβες στην υγεία όσων έχουν δηλητηριαστεί.

6 Επίσης έχουν συµβεί αρκετά ατυχήµατα µε διαρροή επικίνδυνων ουσιών που χρησιµοποιούνται σε εργοστάσια για την κατασκευή φυτοφαρµάκων µε αποτέλεσµα το θάνατο πολλών ανθρώπων και την πρόκληση βλαβών στον οργανισµό πολύ περισσότερων (όπως στο Μοπάλντ της Ινδίας το 1984) Οι µακροχρόνιες όµως αρνητικές συνέπειες που προκαλούνται στην υγεία µας από τη χρήση τους είναι περισσότερες και οι πλέον ανησυχητικές, αφού αφορούν το σύνολο της ανθρωπότητας. Τα υπολείµµατα επικίνδυνων ουσιών που χρησιµοποιούνται για την παρασκευή φυτοφαρµάκων περνάνε, πριν προλάβουν να διασπαστούν, µέσα από την τροφική αλυσίδα στον ανθρώπινο οργανισµό µε τη λήψη φυτικών τροφών ή µε προϊόντα ζώων (γάλατα, κρέατα κ.ά.) τα οποία τρέφονται µε φυτικές τροφές και έτσι φτάνουν σ' αυτά οι βλαβερές ουσίες. Ακόµη και µε τη λήψη νερού όµως µπορεί να προκληθούν βλάβες, αφού όπως θα δούµε και στις συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον µολύνεται το νερό. Οι κυριότερες επιπτώσεις που προκαλούνται στον ανθρώπινο οργανισµό είναι: προβλήµατα στο νευρικό και αναπνευστικό σύστηµα, βλάβες στο συκώτι και τα νεφρά, προβλήµατα στην αναπαραγωγή, διάφορες αλλεργίες, επιδράσεις στο αίµα, πρόκληση καρκίνου διαφόρων µορφών κ.ά. Αυτές βέβαια οι επιπτώσεις γίνονται πιο ορατές και πιο άµεσες όταν γίνεται αλόγιστη χρήση των φυτοφαρµάκων, όταν δεν υπάρχει έλεγχος όσον αφορά την ποιότητα, την ποσότητα και τη χρονική διάρκεια χρήσης τους. ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΣ Οι κίνδυνοι όπως είπαµε είναι µεγάλοι. Για να έχουµε καλά αποτελέσµατα αλλά και να αποφύγουµε τις δηλητηριάσεις και τα ατυχήµατα κατά τη διάρκεια της χρήσης τους πρέπει να παίρνονται µέτρα, µερικά από τα οποία είναι : Στις εργασίες ψεκασµού ο χρήστης να χρησιµοποιεί τα κατάλληλα ψεκαστικά µηχανήµατα και εργαλεία για κάθε περίπτωση, και µε τις δόσεις που αναγράφονται. Πρέπει να τονιστεί ότι µεγαλύτερη δόση όχι µόνο δε φέρνει καλύτερα αποτελέσµατα, αλλά το αντίθετο µάλιστα, ενώ έχει και µεγαλύτερο κόστος. Ο ψεκασµός να γίνεται πάντα τις κατάλληλες ώρες της µέρας, µε τη φορά του ανέµου και την κατάλληλη χρονική περίοδο. Αν χρειάζεται επανάληψη του ψεκασµού πρέπει να προσεχτεί το ενδιάµεσο χρονικό διάστηµα που απαιτείται. Ο αριθµός των ψεκασµών να είναι ο απολύτως αναγκαίος και ο κατάλληλος για κάθε εχθρό και ασθένεια. Τα ψεκαστικά βυτία δεν πρέπει να γεµίζονται από τις βρύσες της ύδρευσης, αλλά από κατάλληλες και ειδικές δηµοτικές ή ιδιωτικές εγκαταστάσεις. Ο χρήστης πρέπει να παίρνει τα κατάλληλα µέτρα (ειδική αδιάβροχη στολή, γάντια, µάσκα και µπότες). Δεν πρέπει να τρώει, να πίνει ή να καπνίζει τόσο όταν ασχολείται µε την προετοιµασία όσο και κατά τη διάρκεια του ψεκασµού.

7 Τα κουτιά όπως και τα υπολείµµατα των φυτοφαρµάκων δεν πρέπει να πετιούνται σε τυχαία µέρη. Πρέπει να καταστρέφονται σε ειδικό µέρος, γιατί υπάρχει σοβαρός κίνδυνος δηλητηρίασης και µόλυνσης του περιβάλλοντος. Μετά τη χρήση, όσα είδη ρουχισµού χρησιµοποιήθηκαν θα πρέπει να µαζευτούν και να πάνε για καθάρισµα, ενώ ο χρήστης θα πρέπει να κάνει µπάνιο. ΜΕΤΡΑ ΦΥΛΑΞΗΣ Τα φυτοφάρµακα όπως διαπιστώσαµε χρησιµοποιούνται πάρα πολύ στην αγροτική παραγωγή. Η συνύπαρξή µας µαζί τους δεν µπορεί να σταµατήσει αµέσως, γι' αυτό θα πρέπει να γνωρίζουµε ποια µέτρα προφύλαξης πρέπει να παίρνουµε για την αποφυγή ατυχηµάτων, ιδιαίτερα από τα µικρά παιδιά. Τα φάρµακα που αγοράζονται και µεταφέρονται µε το αυτοκίνητο του χρήστη πρέπει να τοποθετούνται στο χώρο αποσκευών και όχι των επιβατών, όπου θα παραµείνουν µόνο για το χρονικό διάστηµα της µεταφοράς τους. Πρέπει να δίνουµε ιδιαίτερη προσοχή σε συσκευασίες ελαττωµατικές (όχι καλά κλεισµένα κουτιά, συσκευασίες που στάζουν) Τα φυτοφάρµακα δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή µε τα τρόφιµα ή µε άλλα αντικείµενα καθηµερινής χρήσης, όπως εφηµερίδες, ρούχα, παιχνίδια κ.ά. Η αποθήκευσή τους πρέπει να γίνεται σε ιδιαίτερο αποµονωµένο και καλά αεριζόµενο χώρο που κλειδώνει. Ο χώρος αυτός να είναι έξω από το σπίτι, χωρίς υγρασία και υψηλές θερµοκρασίες, ενώ δεν πρέπει να τοποθετούνται εκεί άλλα σκεύη ή είδη του σπιτιού, όπως ρούχα, απορυπαντικά κ.ά. Θα πρέπει να απαγορευτεί εντελώς στο χώρο αυτό η πρόσβαση στα παιδιά για παιχνίδι ή για οποιαδήποτε άλλη ασχολία τους. Μετά την αποθήκευσή τους ο χρήστης θα πρέπει να πλένει πολύ καλά τα χέρια του. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Υπάρχουν ορισµένες απλές ενέργειες που µπορούν να προστατεύσουν τον καταναλωτή από το κίνδυνο ύπαρξης υπολειµµάτων βλαβερών ουσιών στα τρόφιµα. Μερικές από αυτές είναι: Τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να πλένονται καλά µε αραιωµένο σαπούνι ή ξίδι Η αποφλοίωση δεν είναι απαραίτητη, όταν γίνεται όµως µειώνει τα υπολλείµµατα που πιθανόν να υπάρχουν. Πριν το στύψιµο ορισµένων φρούτων καλό είναι να αποµακρύνεται η φλούδα. Η αφαίρεση των εξωτερικών φύλλων από διάφορα λαχανικά όπως λάχανο, µαρούλι κ.ά. είναι χρήσιµη ενέργεια. Το ζεµάτισµα ή ο βρασµός πολλών λαχανικών µειώνει τα επίπεδα

8 φυτοφαρµάκου σε αυτά. Η διατροφή µας µε ποικιλία φρούτων ή λαχανικών µειώνει τον κίνδυνο αφού δε θα καταναλώνουµε ένα είδος στο οποίο µπορεί να υπάρχει συγκέντρωση ενός φυτοφαρµάκου. Δεν πρέπει µε κανένα τρόπο να τρώµε φρούτα ή λαχανικά τα οποία θα συλλέξουµε από κάποιο χωράφι, χωρίς να ξέρουµε αν και πότε έχουν ραντιστεί µε φυτοφάρµακα. Ιδιαίτερα τα παιδιά που µένουν σε χωριά και παίζουν κοντά σε περιοχές µε δέντρα, θα πρέπει να αποφεύγουν να τρώνε φρούτα από τα δέντρα αυτά. ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Η ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και οι απαιτήσεις των καταναλωτών για ασφαλή και υγιεινά προϊόντα οδήγησαν στην προώθηση της βιολογικής γεωργίας. Σε µια βιολογική καλλιέργεια δεν χρησιµοποιούνται χηµικές ή άλλες επικίνδυνες ουσίες και η προστασία των φυτών από τους εχθρούς τους γίνεται µε βιολογικά µέσα. Η βιολογική προστασία στηρίζεται κυρίως στη βοήθεια των ωφέλιµων εντόµων ή πουλιών τα οποία κατατρώγουν τους βλαβερούς οργανισµούς. Ένα παράδειγµα αποτελούν οι πασχαλίτσες οι οποίες τρώνε τις µελίγκρες, όπως και οι χρυσόπιλοι που τρέφονται επίσης µε µελίγκρες. Επίσης βιοκαλλιεργητές έχουν δοκιµάσει µε πολύ καλά αποτελέσµατα διάφορα εκχυλίσµατα άγριων βοτάνων. Είναι ακίνδυνα για την υγεία του ανθρώπου, δεν έχουν υπολείµµατα στα προϊόντα και φτιάχνονται από τους ίδιους µε µηδαµινά έξοδα. Έτσι µε τη βιολογική καλλιέργεια µπορούµε να διατηρήσουµε τη γονιµότητα του εδάφους, να αποφύγουµε τη µόλυνση και τη ρύπανση του περιβάλλοντος και να παράγουµε τρόφιµα υψηλής βιολογικής αξίας. Οι ίδιοι οι παραγωγοί βλέπουν στη βιολογική γεωργία µια διέξοδο από τον ανταγωνισµό που θέλει να παράγουν όσο το δυνατό φθηνότερα γιατί δεν απαιτεί µεγάλα κεφάλαια ή τεχνογνωσία και γιατί τα προϊόντα βρίσκουν εύκολη διέξοδο στις αγορές, αφού τα τελευταία χρόνια αυξάνεται η ζήτησή τους. Με τη βιολογική γεωργία βελτιώνεται η ποιότητα της καθηµερινής ζωής των ανθρώπων και αναπτύσσεται θετική σχέση µε το περιβάλλον. Γενικά όµως µπορούµε να πούµε ότι η βιολογική γεωργία δεν προωθείται όπως θα έπρεπε από το κράτος ή άλλους φορείς και οι γεωργοί συνήθως µόνοι τους προσπαθούν να ενηµερωθούν και να συνεργαστούν για ένα καλύτερο µέλλον για τις οικογένειές τους, την κοινωνία και το περιβάλλον.

9 ΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΤΩΝ ΚΗΠΟΥΡΩΝ Μερικά Φυσικά, εύκολα και απλά φυτοπροστατευτικά σκευάσµατα είναι τα παρακάτω: -Σαπουνόνερο εναντίον εντόµων. Ένα σκεύασµα για την αντιµετώπιση εντόµων είναι µε πράσινο σπαούνι και οινόπνευµα. Δρα προληπτικά αλλά και κατσταλτικά, είναι 100% οικολογική µέθοδος και επιπλέον εκτός της µελίγκρας βοηθά στην καταπολέµηση και άλλων µικρόσωµων εντόµων.τέλος τα φυτά µας θα γυαλίσουν, θα καθαρίσουν και θα δείχνουν πιο όµορφα και πιο ζωντανά! Τρίβουµε πράσινο σαπούνι. Προσθέτουµε µία κουταλιά της σούπας τριµµένο σαπούνι σε 1 λίτρο νερό, µέσα σε ένα ψεκαστηράκι. Προσθέτουµε και 2-3 σταγόνες καθαρό οινόπνευµα.κλείνουµε τον ψεκαστήρα και ανακινούµε καλά. Ψεκάζουµε καλά όλο το φυτό και επαναλαµβάνουµε αν χρειαστεί µετά απο 1 εβδοµάδα Προσοχή:Ψεκάζουµε νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευµα και ποτέ κάτω απο ακραίες κλιµατολογικές συνθήκες. - Σπρευ σόδας για τους µύκητες. Για να απαλλάξουµε τους «πράσινους φίλους µας» από το ανεπιθύµητο ωίδιο και άλλα είδη µυκήτων, µπορούµε να κάνουµε πολύ εύκολα και απλά ένα σπρέι σόδας µε υλικά που όλοι έχουµε στο σπίτι: Βάζουµε στο ψεκαστηράκι το νερό και προσθέτουµε το λάδι και στη συνέχεια το πράσινο σαπούνι. Ανακινούµε καλά για να οµογενοποιηθεί το µείγµα.στη συνέχεια προσθέτουµε το ξύδι και τη µαγειρική σόδα. Ανακινούµε πάλι καλά και ψεκάζουµε τα φυτά µας.το σπρέι σόδας καταπολεµά και άλλους µύκητες εκτός από το ωίδιο, αλλά και ορισµένα µικρά έντοµα. Φυσικό εντοµοκτόνο µε σκόρδο και µαιντανό: Σε µισό λίτρο νερό, προσθέτουµε δυο κουταλιές της σούπας λιωµένο σκόρδο και 4 κουτµισή κούπα τριµµένο ξηρό µαϊντανό. Βράστε το µείγµα µέχρις ότου µείνουν µόνο 2 κούπες νερού, στραγγίξτε το και αφήστε το υγρό να κρυώσει. Ψεκάστε µε το µείγµα αυτό όλα τα φυτά σας. Είναι αρκετά αποτελεσµατικό για την αντιµετώπιση πολλών εντόµων. Μύκητες?Δώσε τους γάλα: Και τα φυτά θέλουν το γάλα τους. Ανακατώστε το γάλα µε νερό σε αναλογία 1 µέρος γάλα, 9 µέρη νερό και το ψεκάστε κάθε 5-7 µέρες κάνοντας τουλάχιστο 3 επαναλήψεις. Σαλιγκάρια?Κεράστε τα µπύρα:για να τα κρατήσετε µακριά, ρίξτε στάχτη ή αλάτι, γύρω από τα φυτά που θέλετε να προστατεύσετε. Προσοχή όχι κοντά στα φυτά γιατί θα καούν. Θυµηθείτε, να την ανανεώνετε κάθε φορά που βρέχεται.επίσης τα σαλιγκάρια τρελένονται για µπύρα. Βάζουµε σε ένα µπολάκι ή κεσεδάκι 2 δάχτυλα µπύρα και τα παραχώνουµε σε διάφορα σηµεία στον κήπο. Τα σαλιγκάρια προσελκύονται απο τη µπύρα πέφτουν µέσα και δε µπορούν να ξαναβγούν.

10 Τσουκνίδα κατά των εντόµων: Σε µία λεκάνη βάλτε 1 µέρος φρέσκια τσουκνίδα και δέκα µέρη νερό.ανακτέψτε ώστε η τσουκνίδες να καλυφθούν απο το νερό και αφήστε το µείγµα για 24 ώρες. Στη συνέχεια σουρώστε και ψεκάστε τα φυτά. Η προσβολές θα µειωθούν ή θα εξαλειφθούν τελείως.επιπλέον τα φυτά δυναµώνουν και αποκτούν ανθεκτικότητα σε επιθέσεις απο έντοµα. Γενικά για όλα τα σκευάσµατα ιχύουν τα εξής: Ψεκάζουµε όλο το φυτό, πάντα νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευµα. Δεν εφαρµόζουµε το παραπάνω ιδιοσκεύασµα όταν επικρατούν πολύ υψηλές θερµοκρασίες και αν χρειαστεί επαναλαµβάνουµε τον ψεκασµό µετά από 10 ηµέρες.

11 ΤΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ Η ΕΝΤΑΤΙΚΗ χρήση χηµικών φυτοφαρµάκων και λιπασµάτων ουσιαστικά άρχισε να εφαρµόζεται από τη δεκαετία του '50. Τα πρόσκαιρα θετικά αποτελέσµατα αύξηση της απόδοσης των φυτών, έλεγχος των φυτοπαρασίτων αποµάκρυναν τις όποιες υπόνοιες για ρύπανση και πρόκληση διαταραχών στον ανθρώπινο οργανισµό και στο περιβάλλον και καθυστέρησαν τις έρευνες για την υπολειµµατική δράση των φυτοφαρµάκων. Η πολιτική «όλα για την παραγωγή» έφερε την κατάχρηση, η λογική του µέτρου δεν επικράτησε και η πραγµατοποίηση του οράµατος µιας γεωργίας απαλλαγµένης από ασθένειες οδήγησε στην αλόγιστη χρήση φυτοφαρµάκων και στην υπερλίπανση. Με αποτέλεσµα τα τελευταία στοιχεία να δείχνουν ότι το ένα τέταρτο των φυτοφαρµάκων χρησιµοποιείται άσκοπα για την εξόντωση εντόµων που επηρεάζουν την εξωτερική εµφάνιση των προϊόντων και όχι τη γεύση ή την ποιότητά τους. Η επανάσταση των φυτοφαρµάκων, η οποία υποσχόταν φθηνή αφθονία έφερε τελικά την ακριβή χηµική εξάρτηση µε σοβαρές επιπτώσεις στη φύση και στην υγεία µας. «Στην Ελλάδα οι πρώτες επιστηµονικές προσεγγίσεις στο ζήτηµα των φυτοφαρµάκων αφήνουν σαφείς ενδείξεις για ύπουλες και χρόνιες επιδράσεις. Σύµφωνα µε το Κέντρο Δηλητηριάσεων κάθε χρόνο έχουµε περίπου περιπτώσεις οξείας δηλητηρίασης από φυτοφάρµακα, κάποιες θανατηφόρες» λέει ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace κ. Στέλιος Ψωµάς, ο οποίος τα τελευταία επτά χρόνια ερευνά το θέµα της δράσης και των επιπτώσεων των φυτοφαρµάκων. * Ποιοι κινδυνεύουν Πέρα όµως από τις απλές καταγραφές αυτών των περιστατικών, οι επιδηµιολογικές µελέτες όσον αφορά τις µακροπρόθεσµες επιπτώσεις των παρασιτοκτόνων στην ανθρώπινη υγεία σπανίζουν. Μια από αυτές η οποία πραγµατοποιήθηκε από το Ιατρικό Τµήµα του Πανεπιστηµίου Κρήτης επέλεξε για τους σκοπούς της έρευνας δύο πληθυσµούς: πενήντα αγροτικές οικογένειες από το Τυµπάκι (περιοχή όπου επί πολλά χρόνια γίνονται εντατικές καλλιέργειες σε θερµοκήπια) και κατοίκους των Ανωγείων (κτηνοτροφική περιοχή όπου δεν χρησιµοποιούνται φυτοφάρµακα). Η στατιστική µελέτη των θανάτων των 39 προηγούµενων χρόνων δεν υπέδειξε καµία σηµαντική αλλαγή στους θανατηφόρους καρκίνους, µεταξύ των χρόνων που προηγήθηκαν και αυτών που ακολούθησαν την έναρξη των θερµοκηπιακών καλλιεργειών στο Τυµπάκι (το 1967). Στα παιδιά από το Τυµπάκι σηµειώθηκαν περισσότερες περιπτώσεις βρογχοκήλης και διόγκωσης ήπατος. Η νευρολογική εξέταση υπέδειξε παθολογικό δείκτη όσον αφορά το κεντρικό νευρικό σύστηµα των

12 γυναικών και των παιδιών (όχι των ανδρών) του Τυµπακίου, ενώ υψηλότερα ήταν και τα επίπεδα της τρανσαµινάσης και της χοληνεστεράσης. Τις επιπτώσεις στο γενετικό υλικό των αγροτών εξέτασε άλλη έρευνα που πραγµατοποιήθηκε από το Τµήµα Γενικής Βιολογίας και Γενετικής της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Ως υλικό µελέτης χρησιµοποιήθηκε αίµα από ψεκαστές φυτοφαρµάκων. Το πρώτο στάδιο της µελέτης αφορούσε αγρότες της Ανατολικής Θεσσαλονίκης και έδειξε µια στατιστικά σηµαντική αύξηση των χρωµοσωµικών ατυπιών στο γενετικό υλικό των αγροτών σε σύγκριση µε την οµάδα ελέγχου. Οι σηµαντικότερες διαπιστώσεις προήλθαν όµως από το δεύτερο στάδιο της µελέτης, που ολοκληρώθηκε το 1994 και πραγµατοποιήθηκε στη Δυτική Θεσσαλονίκη µια αγροτική περιοχή που γειτνιάζει µε τη βιοµηχανική ζώνη της Ιωνίας. Εκεί οι χρωµοσωµικές ατυπίες στο γενετικό υλικό ήταν πολύ περισσότερες. Οι ερευνητές αποδίδουν τις επιπλέον γενετικές ανωµαλίες στη συνδυασµένη δράση φυτοφαρµάκων και βιοµηχανικών ρύπων. Στην ευρύτερη περιοχή της Καβάλας και της Ξάνθης, σε έρευνα που πραγµατοποίησε το Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης, ανιχνεύθηκαν σε όλα τα δείγµατα µητρικού γάλακτος συγκεντρώσεις οργανοχλωριωµένων ενώσεων (φυτοφαρµάκων). Το DDE (µεταβολίτης του φυτοφαρµάκου DDT) ήταν τουλάχιστον δύο ως και 12 φορές πάνω από το όριο στο 93% των δειγµάτων. Τα φυτοφάρµακα lindane, dieldrin και b-hch ξεπερνούσαν τα όρια κατά 29%, 21% και 14% αντίστοιχα. Αν και οι περισσότερες από τις παραπάνω ουσίες έχουν απαγορευθεί στην Ελλάδα, εδώ και πολλά χρόνια, ακόµη ανιχνεύονται και µάλιστα σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις. Να σηµειωθεί πως επειδή σε καµία χώρα δεν έχουν θεσπιστεί ανώτατα επιτρεπτά όρια για το µητρικό γάλα, η σύγκριση δίνεται µε τα όρια που ισχύουν στη Γερµανία για το αγελαδινό γάλα. Σύµφωνα µε την Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας, υπολογίζεται ότι ετησίως, οι άµεσες δηλητηριάσεις από φυτοφάρµακα κυµαίνονται από 1 ως 3 εκατοµµύρια. Οι αριθµοί αυτοί αντιπροσωπεύουν µόνο τις περιπτώσεις που έχουν καταγράφει, δηλαδή αφορούν επεισόδια οξείας δηλητηρίασης που έχουν νοσηλευθεί. Τα τρία τέταρτα των θυµάτων που επιβιώνουν ταλαιπωρούνται στην υπόλοιπη ζωή τους από χρόνια προβλήµατα υγείας, όπως δερµατίτιδες, νευρικές διαταραχές και στη χειρότερη των περιπτώσεων καρκίνο. Λόγω της δηλητηρίασης από φυτοφάρµακα χιλιάδες άνθρωποι (από ως ) χάνουν όµως τη µάχη µε τον θάνατο. Από αυτούς, το 99% κατοικεί στις αναπτυσσόµενες χώρες. Οι πληθυσµιακές οµάδες που κατά κύριο λόγο υφίστανται τέτοιου είδους επιπτώσεις είναι οι άµεσα εργαζόµενοι στη γεωργία και τα µέλη των οικογενειών τους και οι εργάτες στη βιοµηχανία παραγωγής και συσκευασίας φυτοφαρµάκων. Το τίµηµα από τα φυτοφάρµακα είναι βαρύ και για το περιβάλλον. Κάθε χρόνο στις

13 ΗΠΑ, ένα και µόνο φυτοφάρµακο, το carbofuran που χρησιµοποιείται κυρίως στις καλλιέργειες καλαµποκιού ευθύνεται για τον θάνατο 1-2 εκατοµµυρίων πουλιών τα οποία µπερδεύουν τους κόκκους του βιοκτόνου µε την τροφή τους. Το 1991, στη Λουιζιάνα, η απόπλυση φυτοφαρµάκων από τις φυτείες ζαχαροκάλαµου εκτιµάται ότι θανάτωσε ψάρια σε παρακείµενους αποδέκτες. Το ίδιο ανησυχητική είναι και η κατάσταση στα αλιεύµατα των ελληνικών θαλασσών. Οι συγκεντρώσεις οργανοχλωριωµένων σε µύδια και ψάρια που αλιεύθηκαν στην περιοχή του Αιγαίου εγκυµονούν µακροπρόθεσµα κινδύνους. * Παράνοµο εµπόριο Ο αριθµός των εµπορικών σκευασµάτων γεωργικών φαρµάκων που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά υπολογίζεται σε περίπου Από αυτά τα σκευάσµατα µόνο ένας πολύ µικρός αριθµός παρασκευάζεται στη χώρα µας και σε κάθε περίπτωση από εισαγόµενες πρώτες ύλες. «Στα επίσηµα στοιχεία που δίνει το υπουργείο Γεωργίας για τις ετήσιες εισαγωγές φυτοφαρµάκων δεν συµπεριλαµβάνονται τα φυτοφάρµακα που σύµφωνα µε δήλωση των εισαγωγέων τους εισάγονται µε αποκλειστικό σκοπό την εκ νέου εξαγωγή τους σε τρίτες χώρες ούτε και το θειάφι, για το οποίο έχουµε µια µέση ετήσια κατανάλωση τόνων για την περίοδο » σηµειώνει ο κ. Ψωµάς και ως παράδειγµα παραθέτει τα στοιχεία για το 1989: «Το 1989 εισήχθησαν τόνοι φυτοφαρµάκων. Εκτός από αυτές τις ποσότητες περίπου άλλοι τόνοι δραστικών ουσιών εισήχθησαν για να επανεξαχθούν κυρίως σε αναπτυσσόµενα κράτη και χώρες του Τρίτου Κόσµου». Το εγχώριο νοµικό καθεστώς επιτρέπει την εισαγωγή παρασιτοκτόνων των οποίων η διακίνηση και η χρήση είναι απαγορευµένες στην Ελλάδα, υπό τον όρο ότι ο εισαγωγέας τους θα δηλώσει ότι πρόκειται να επανεξαχθούν. «Από αυτό το παράθυρο ενδεχοµένως να διακινούνται στην ελληνική αγορά και να χρησιµοποιούνται από έλληνες παραγωγούς απαγορευµένα φυτοφάρµακα παρακάµπτοντας την ελληνική νοµοθεσία. Το παράνοµο εµπόριο φυτοφαρµάκων αποτελεί µια πραγµατικότητα για την Ελλδα και σύµφωνα µε καταγγελίες µπορεί κανείς να προµηθευθεί απαγορευµένα φυτοφάρµακα (π.χ. aldrin) ακόµη και σε κεντρικά σηµεία της Αθήνας». Επιπλέον η ελληνική νοµοθεσία επιτρέπει την παρασκευή κοκτέιλ από τυποποιηµένα φυτοφάρµακα. Ετσι χρησιµοποιείται και ένας απροσδιόριστος αριθµός προϊόντων αγνώστων ως προς τις τοξικές και περιβαλλοντικές ιδιότητές τους. ΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ φυτοφάρµακα εξαιτίας της αντοχής τους έχουν την τάση να µεταφέρονται µε τον άνεµο, το νερό και τη σκόνη σε µεγάλες αποστάσεις. Ιχνη φυτοφαρµάκων (π.χ. DDT) έχουν βρεθεί στις φώκιες και στους πιγκουίνους της Ανταρκτικής, παρ' ότι είχαν χρησιµοποιηθεί χιλιάδες χιλιόµετρα µακριά. Η αντοχή και η µη διαλυτότητα πολλών τέτοιων ενώσεων συνεπάγεται µε το ξέπλυµα των χωραφιών από τα νερά της βροχής τη ρύπανση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων. Η χρήση φυτοφαρµάκων έχει ως αποτέλεσµα και την ανάπτυξη της βιοτοξικότητας των εδαφών η οποία εµποδίζει την εναλλαγή των καλλιεργειών για

14 πολλά χρόνια, ενώ οδηγεί στην επιβάρυνση των γεωργικών προϊόντων µε υπολείµµατα φυτοφαρµάκων. Τα αδιάλυτα στο νερό φυτοφάρµακα είναι σε µεγάλο βαθµό λιποδιαλυτά και σε συνδυασµό µε τη σταθερότητά τους συσσωρεύονται στους λιπώδεις ιστούς των ζωντανών οργανισµών, οι οποίοι στη συνέχεια καταναλώνονται από τους θηρευτές τους. Ετσι η ρύπανση ανεβαίνει στην τροφική αλυσίδα και φθάνει στην κορυφή, δηλαδή στον άνθρωπο. Η πιο ανησυχητική επίδραση των αυξηµένων συγκεντρώσεων των σταθερών και λιποδιαλυτών βιοκτόνων ουσιών είναι η µίµηση των θηλυκών ορµονών και η σοβαρή διαταραχή της γενετικής διαδικασίας. Οι ουσίες αυτές µπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στην αναπαραγωγική διαδικασία, προβλήµατα γονιµότητας στα θηλυκά, να οδηγήσουν στην εκθήλυνση και απώλεια αρσενικών χαρακτηριστικών, να πλήξουν το ανοσοποιητικό σύστηµα, να προκαλέσουν βλάβες στο νευρικό σύστηµα, στο συκώτι και σε άλλα όργανα. Σύµφωνα µάλιστα µε εκτιµήσεις της Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (ΕΡΑ) η χρόνια κατανάλωση γεωργικών προϊόντων επιβαρηµένων µε υπολείµµατα φυτοφαρµάκων µπορεί να επιφέρει αύξηση των καρκινογενέσεων ως και 1%. Οι ενώσεις αυτές έχουν συσχετιστεί και µε επεισόδια µαζικών θανάτων θαλάσσιων θηλαστικών (δελφίνια της Μεσογείου) και πουλιών (λεπτοραµφόκεπτοι στην Ιρλανδική Θάλασσα, το 1969), εξαφανίσεις ειδών (π.χ. της φάλαινας όρκας από τις ακτές της Πολιτείας Ουάσιγκτον, των δελφινιών από την ολλανδική θάλασσα Wadden κ.ά.).

15 ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Αρκετές µελέτες εµπλέκουν φυτοφάρµακα ως αιτία αιµατολογικών καρκίνων σε παιδιά (παιδικό λέµφωµα non-hodgkin, λευχαιµία). Ο ΟΗΕ έχει διακηρύξει ότι η εξασφάλιση τροφής αποτελεί βασικό δικαίωµα του ανθρώπου. Θα πρέπει δηλαδή ο άνθρωπος να έχει πρόσβαση σε επαρκή ποσότητα και ποιότητα τροφής, η οποία θα πρέπει να είναι ασφαλής, υγιεινή και θρεπτική. Το βασικό αυτό δικαίωµα όµως δεν το κατέχει ένα µεγάλο µέρος του πληθυσµού. Στις αναπτυγµένες χώρες, ενώ η επάρκεια τροφής σε ποσότητα είναι ικανοποιητική µε δυνατότητα εξαγωγών σε άλλες χώρες υπάρχει σοβαρό έλλειµµα στην ποιότητα. Η πρωτογενής παραγωγή υπόκειται σε σοβαρούς κινδύνους από ανταγωνιστές (έντοµα, µύκητες, ζιζάνια, βακτήρια, ιοί) και για την προστασία της απαιτείται η λήψη µέτρων, µεταξύ των οποίων το σπουδαιότερο είναι η χρήση φυτοφαρµάκων. Τα φυτοφάρµακα, όµως, πέραν των επιπτώσεων που έχουν στο οικοσύστηµα, επηρεάζουν δυσµενώς την ποιότητα των παραγόµενων προϊόντων, που έχει σχέση µε την ασφάλεια και την υγεία του καταναλωτή. Στον Πίνακα 1 δίνονται ορισµένες από τις κύριες κατηγορίες φυτοφαρµάκων. Οι κίνδυνοι που συνδέονται µε τα φυτοφάρµακα δεν είναι πλήρως γνωστοί και για πολλά από αυτά δεν έχουν µελετηθεί οι µακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία, όπως βλάβη στο γενετικό υλικό, το νευρικό, το ενδοκρινικό, το ανοσοποιητικό σύστηµα. Επίσης δεν είναι γνωστά ποια είναι τα αθροιστικά αποτελέσµατα της δράσης πολλών διαφορετικών ουσιών στον ανθρώπινο οργανισµό. Η γνώση της επίδρασης των φυτοφαρµάκων στον άνθρωπο προέρχονται κυρίως από µελέτες σε πειραµατόζωα, από µελέτες σειρών ανθρώπινων κυττάρων στο εργαστήριο (in vitro) και από επιδηµιολογικές ελέτες. ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΕ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ Η έκθεση των παιδιών σε φυτοφάρµακα γίνεται µέσω διαφόρων οδών και περιστάσεων. Τα παιδιά µπορούν να εκτεθούν τυχαία µέσω της τροφής, του νερού και του αέρα.

16 Πίνακας 1. Κατηγορίες φυτοφαρµάκων Οµάδα Σκεύασµα Χλωριωµένοι υδρογονάνθρακες (Ε) DDT, lindane, endosulfan Οργανοφωσφορικοί εστέρες (Ε) malathion, dimethoate, chlorpyrifos Καρβαµιδικά (Ε) carbaryl, aldicarb permethrin, deltamethrine, Συνθετικές πυρεθρίνες (Ε) fenvalerate Τριαζίνες (Ζ) atrazine Δινιτροανιλίνες (Ζ) trifluralin Καρβαµιδικά (Μ) propamocarb Ε=Εντοµοκτόνο, Ζ=Ζιζανιοκτόνο, Μ=Μυκητοκτόνο Τα παιδιά, σε σχέση µε τους ενήλικες, και ανάλογα µε την ηλικία, απορροφούν µεγαλύτερες συγκεντρώσεις φυτοφαρµάκων ανά µονάδα σωµατικού βάρους µέσω της εισπνοής, κατάποσης και επαφής µε το δέρµα. Οι θερµίδες που παίρνουν τα παιδιά είναι κατά µονάδα βάρους 2,5 φορές περισσότερες, ο εισπνεόµενος αέρας 2 φορές, η έκθεση του δέρµατος 2,5 φορές µεγαλύτερη. Οι χηµικές ουσίες είναι µέχρι 10 φορές περισσότερο τοξικές σε παιδιά εξαρτώµενες από το σωµατικό βάρος. Τα παιδιά είναι πιθανότερο να έλθουν σε επαφή µε ψεκασµένες επιφάνειες (παίζουν στο πάτωµα ή έδαφος). Φέρουν τα άπλυτα χέρια στο στόµα ή τρώνε πρόχειρες τροφές µε τα χέρια. Επειδή πολλά φυτοφάρµακα είναι βαρύτερα από τον αέρα, στο περιβάλλον αναπνοής των παιδιών είναι πιθανό να υπάρχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις φυτοφαρµάκων. Τα παιδιά µπορεί να µην ξέρουν να διαβάζουν, να µην καταλαβαίνουν ή να µην γνωρίζουν τα προειδοποιητικά σύµβολα κινδύνου. Το ανοσοποιητικό σύστηµά τους είναι λιγότερο αναπτυγµένο και µπορεί να είναι λιγότερο προστατευτικό. Στα παιδιά παρατηρείται ανωριµότητα µεταβολικών οδών, µειωµένος βιοµετασχηµατισµός και αποµάκρυνση τοξικών ουσιών π.χ. τα νεογέννητα έχουν µειωµένο επίπεδο παραοξονάσης-1, η οποία διασπά τα

17 οργανοφωσφορικά εντοµοκτόνα. Η νεφρική λειτουργία δεν είναι πλήρως αναπτυγµένη. Επειδή οι νεφροί στο νεογέννητο είναι ανώριµοι συγκρινόµενοι µε τους νεφρούς των ενηλίκων είναι περισσότερο δύσκολο για τα βρέφη να αποµακρύνουν τοξικά προϊόντα. Αυτό µπορεί να οδηγήσει σε µεγαλύτερη συσσώρευση αυξάνοντας έτσι την ευπάθειά τους. Τα παιδιά είναι εξαιρετικά τρωτά σε κατηγορίες συνθετικών φυτοφαρµάκων που µιµούνται τις φυσιολογικές ορµόνες ή τα ένζυµα. Ο ταχύς πολλαπλασιασµός των κυττάρων κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας αυξάνει την πιθανότητα κυτταρικών µεταλλάξεων, που µπορεί να οδηγήσουν αργότερα σε καρκίνους. Τα παιδιά έχουν µια µακριά διάρκεια ζωής, ώστε έχουν αρκετό χρόνο µπροστά τους για να εκδηλώσουν µακροχρόνιες επιπτώσεις από χηµικές ουσίες. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Ενδοκρινικό σύστηµα: Οι αναπτυσσόµενοι οργανισµοί έχουν αυξηµένη ευαισθησία στη δράση χηµικών ουσιών που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστηµα επειδή οι διαφοροποιούµενοι ιστοί είναι πιο ευπαθείς σε αλλαγές στα επίπεδα των ορµονών. Τα φυτοφάρµακα (Πίνακας 1) είναι παράγοντες που φαίνεται να επηρεάζουν το ενδοκρινικό σύστηµα. Μπορούν να δεσµεύσουν υποδοχείς ορµονών φύλου, να τους ενεργοποιήσουν και έτσι να οδηγήσουν σε αντιδράσεις παρόµοιες µε αυτές ενδογενών οιστρογόνων και ανδρογόνων. Μπορούν επίσης να συνδεθούν µε υποδοχείς ορµονών χωρίς την ενεργοποίησή τους εµποδίζοντας έτσι τη σύνδεση των ενδογενών ορµονών, οι οποίες εποµένως παραµένουν ανενεργές. Πέρα από τέτοιες άµεσες δράσεις µέσω υποδοχέων είναι δυνατές έµµεσες (αντι)οιστρογονικές και (αντι)ανδρογονικές αντιδράσεις. Αυτές περιλαµβάνουν αλλαγές στη συγκέντρωση των ορµονικών υποδοχέων στα όργανα στόχους, παρέµβαση στη βιοσύνθεση ορµονών στους ενδοκρινείς αδένες, ή επίδραση στο βιοµετασχηµατισµό στο ήπαρ. Επιπλέον, µπορεί να επηρεασθεί η σύνδεση των ορµονών µε πρωτεΐνες

18 στο πλάσµα του αίµατος καθώς επίσης και η δραστηριότητα της υπόφυσης και του υποθαλάµου. Ένα µειονέκτηµα των αποτελεσµάτων των ερευνών είναι ότι έχουν γίνει κυρίως σε πειραµατόζωα ή σε κυτταροκαλλιέργειες. Αυτές οι µελέτες συχνά δίνουν τις πρώτες ενδείξεις των εν δυνάµει επιδράσεων των φυτοφαρµάκων στην αναπαραγωγή αλλά είναι δύσκολο να επεκτείνει κανένας τα αποτελέσµατα αυτά στον άνθρωπο. Επιδηµιολογικές µελέτες οδήγησαν στο συµπέρασµα ότι έκθεση σε φυτοφάρµακα µπορεί να συνδέεται µε διαταραχές του κύκλου, µειωµένη γονιµότητα, αυτόµατη αποβολή, θνησιγενή έµβρυα και αναπτυξιακές ανωµαλίες. Ως προς την αναπαραγωγή, ευρήµατα έχουν δείξει ότι επαγγελµατική έκθεση γυναικών σε φυτοφάρµακα µπορεί να προκαλέσει ενδοµήτριο καθυστέρηση ανάπτυξης και µπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο να γεννηθούν παιδιά µε συγγενείς ανωµαλίες, όπως ανωµαλίες άκρων, νευρικού και µυοσκελετικού συστήµατος, υποσπαδία, κρυψορχία, καρδιαγγειακές ανωµαλίες, λυκόστοµα και άλλες πολλαπλές και ειδικές ανωµαλίες. Πίνακας 2. Φυτοφάρµακα µε ενδείξεις δράσης παρεµποδιστών ενδοκρινικού συστήµατος 2,4 D Carbaryl Maneb 2,4,5 T Dicofol Methomyl Alachlor Dieldrin Parathion Aldicarb DDT και µεταβολίτες Συνθετικές πυρεθρίνες Atrazine Endosulfan Triflurilan Benomyl Lindane Zineb ß-HCH Mancozeb Νευρικό σύστηµα: Πολλές από τις κύριες οµάδες φυτοφαρµάκων είναι νευροτοξικές ουσίες. Αποτελέσµατα µακροχρόνιας έκθεσης σε φυτοφάρµακα περιλαµβάνουν διαταραχές µνήµης και συγκέντρωσης, προσανατολισµού, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, σύγχυση, κεφαλαλγία, διαταραχές λόγου, εφιάλτες, υπνοβασία κ.τ.λ. Οι µικρές δόσεις νευροτοξινών µπορούν να διαταράξουν δραστικά τη διαδικασία µάθησης στα παιδιά. Επίδραση στην ανάπτυξη του νευρικού συστήµατος διαπιστώθηκε σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, που πιθανόν προκλήθηκε µετά από έκθεση κατά την ενδοµήτρια ζωή ή κατά την πρώτη παιδική ηλικία. Μια άλλη µελέτη βρήκε σηµαντικά µεγαλύτερη αναλογία παιδιών, που είχαν εκτεθεί σε εναέριους ψεκασµούς, µε διανοητικά και συναισθηµατικά προβλήµατα, σε σχέση µε µη εκτεθέντα. Σε µια εργασία

19 εκτίθεται µια δυσµενής σχέση προγεννητικής έκθεσης σε οργανοφωσφορικό φυτοφάρµακο, όπως µετριέται από DAPs (dialkylphosphates), µε την πνευµατική ανάπτυξη και κυρίαρχα αναπτυξιακά προβλήµατα στην ηλικία των 24 µηνών. Αυτή η µελέτη είναι µια από τις πρώτες που εξετάζει τις σχέσεις προγεννητικής και µεταγεννητικής έκθεσης σε οργανοφωσφορικά στην πρώιµη νευρωνική ανάπτυξη. Ανοσοποιητικό: Ο Whalen παρουσίασε κυτταροτοξικά αποτελέσµατα του ζιζανιοκτόνου τριαζίνη και καρβαµιδικών εντοµοκτόνων στα φυσικά κυτταροκτόνα κύτταρα. Απαιτούνται όµως περισσότερες µελέτες in vitro για να καθορισθεί αν µερικές κατηγορίες φυτοφαρµάκων είναι περισσότερο τοξικές στο γενετικό και ανοσοποιητικό σύστηµα των ανθρώπων και ειδικότερα σε ποια κύτταρα και συστατικά του ανοσοποιητικού συστήµατος επιδρούν. Αναπνευστικό: Σε µελέτη µε ενήλικες αγρότες και εργάτες ψεκασµών διαπιστώθηκαν αναπνευστικά προβλήµατα, όπως συριγµός ή γρυπώδης συνδροµή κατόπιν έκθεσης σε εντοµοκτόνα και ζιζανιοκτόνα. Επίσης βρογχικό άσθµα συσχετίσθηκε µε καρβαµιδικά εντοµοκτόνα Δέρµα: Φυτοφάρµακα είναι γνωστό επίσης να προκαλούν δερµατίτιδες µε σπουδαιότερη τη δερµατίτιδα εξ επαφής είτε ερεθιστική είτε αλλεργική. Οι δυσµενείς επιδράσεις που δεν είναι θανατηφόρες δηµιουργούν µελλοντικούς κινδύνους για το ίδιο το άτοµο και τις επόµενες γενιές. Ενδοµήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης βρέθηκε να αυξάνει την ευαισθησία αργότερα στη ζωή για υπέρταση, διαβήτη τύπου 2, καρδιακή νόσο, καρκίνο του µαστού και του προστάτη. Άνδρες µε ανωµαλίες κατά τη γέννηση έχουν διπλάσια πιθανότητα να γεννήσουν παιδιά µε ανωµαλίες. ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΙ

20 Τα φυτοφάρµακα µπορούν έµµεσα να συµβάλουν σε κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου είτε δρώντας ως προωθητές ή ενεργοποιητές ή µέσω παραγόντων που επηρεάζουν διάφορους µηχανισµούς άµυνας µε την πρόκληση σχηµατισµού καρκινογόνων µεταβολιτών. Π.χ φυτοφάρµακα (endosulfan, DDT, ατραζίνη) αλλάζουν την αναλογία κακών/καλών µεταβολιτών της οιστραδιόλης, όπως την 16α υδροξυεστρόνη (ογκογόνος) προς την 2 υδροξυεστρόνη (µη τοξική). Σε αρκετές µελέτες διαπιστώθηκε σχέση µεταξύ έκθεσης σε φυτοφάρµακα και συµπαγών όγκων, όπως όγκοι εγκεφάλου, νεφρών, παγκρέατος, νευροβλάστωµα, σάρκωµα. Αυξηµένη συχνότητα καρκίνου των νεφρών συνδέθηκε µε γονική έκθεση κατά τη γεωργική απασχόληση. Σηµειώθηκε επίσης αυξηµένη συχνότητα όγκων του εγκεφάλου (έκθεση σε φυτοφάρµακα στο σπίτι, σε αγροτική απασχόληση, σε επαγγελµατική έκθεση). Αρκετές µελέτες εµπλέκουν φυτοφάρµακα ως αιτία αιµατολογικών καρκίνων σε παιδιά (παιδικό λέµφωµα non-hodgkin, λευχαιµία). Από 27 µελέτες, οι 23 παρουσίασαν συσχετίσεις µεταξύ έκθεσης σε φυτοφάρµακα και λεµφώµατος non-hodgkin, πολλές από τις οποίες ήταν στατιστικά σηµαντικές. Μια µελέτη έδειξε µητρική έκθεση σε φυτοφάρµακα και αυξηµένη συχνότητα παιδικής λευχαιµίας. Χρήση ζιζανιοκτόνων (κυρίως 2,4 D) κατά την εγκυµοσύνη και µετά τη γέννηση συσχετίστηκαν µε αυξηµένη συχνότητα λευχαιµίας. ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΤΡΟΦΕΣ Το Κέντρο Ελέγχου Νοσηµάτων των ΗΠΑ αναφέρει ότι µια από τις κύριες πηγές έκθεσης των παιδιών σε φυτοφάρµακα είναι η τροφή. Προς το παρόν περισσότερες από 400 χηµικές ουσίες χρησιµοποιούνται τακτικά στη συµβατική γεωργία ως βιοκτόνα για την αντιµετώπιση εντόµων και ζιζανίων. Σύµφωνα µε το FDA (Οργανισµός Τροφίµων και Φαρµάκων των ΗΠΑ) τα µισά προϊόντα που ελέγχονται στα καταστήµατα τροφίµων περιλαµβάνουν µετρήσιµα επίπεδα φυτοφαρµάκων. Εργαστηριακές δοκιµές σε 8 παιδικές τροφές απεκάλυψαν την παρουσία υπολειµµάτων 18

21 φυτοφαρµάκων µεταξύ των οποίων τρία καρκινογόνα. Σύµφωνα µε το Υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ οργανοφωσφορικά εντοµοκτόνα βρίσκονται στο αίµα του 95% των Αµερικανών. Τα επίπεδα στο αίµα των παιδιών ήταν διπλάσια από ότι στο αίµα των ενηλίκων (τα οργανοφωσφορικά αποτελούν το 50% των εντοµοκτόνων που χρησιµοποιούνται στις ΗΠΑ). Οι τροφές που εκτίθενται παιδιά σε µη ασφαλή όρια υπολειµµάτων εντοµοκτόνων είναι τα µήλα, ροδάκινα, αχλάδια, σταφύλια. Λιγότερο επιβαρυµένα είναι: µπανάνα, µπρόκολο, κουνουπίδι, ακτινίδιο. Τα µήλα, σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ, µπορεί να ψεκαστούν µέχρι και 15 φορές µε 36 διαφορετικά φυτοφάρµακα. Αντίστοιχα στοιχεία δεν υπάρχουν για την Ελλάδα. Είναι όµως γνωστό, ότι ο αριθµός των ψεκασµών σε ορισµένες περιοχές προσεγγίζει αυτόν των ΗΠΑ. Για τα διάφορα φυτοφάρµακα και καλλιέργειες έχουν θεσπισθεί µέγιστα επιτρεπόµενα όρια υπολειµµάτων (MRLs). Στην ΕΕ έχει εκδοθεί ο κανονισµός 396/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής για τα µέγιστα επιτρεπόµενα όρια υπολειµµάτων φυτοφαρµάκων πάνω ή εντός των τροφίµων και σε ζωοτροφές φυτικής και ζωικής προέλευσης. Για τη διαπίστωση των επιπέδων των υπολειµµάτων των φυτοφαρµάκων σε διάφορα προϊόντα έχουν γίνει εκτεταµένες δειγµατοληψίες σε χώρες της ΕΕ στο πλαίσιο εκτέλεσης κοινοτικών προγραµµάτων. Τα αποτελέσµατα έχουν δείξει ότι η κατάσταση στην Ελλάδα είναι ικανοποιητική και τα επίπεδα βρίσκονται πολύ κάτω από το µέσο όρο της Ευρώπης. Εν τούτοις, υπάρχει ένας µικρός αριθµός δειγµάτων, στα οποία τα υπολείµµατα υπερβαίνουν τα µέγιστα επιτρεπόµενα όρια (1,2% στην Ελλάδα σε σχέση µε 5.0% για όλη την Ευρώπη). Τα αντίστοιχα αποτελέσµατα για τη χώρα µας το 2001 ήταν 3,9%. Σε αντίστοιχες µελέτες µετρήθηκαν και τα δείγµατα µε περισσότερα από δυο φυτοφάρµακα. Και εδώ ο αριθµός τους είναι µικρότερος στην Ελλάδα από ότι στην Ευρώπη.

22 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΗ ΤΡΟΦΙΜΑ Τα σηµερινά συστήµατα γεωργικής παραγωγής στηρίζονται κυρίως στη συµβατική γεωργία, όπου γίνεται αλόγιστη και µη ελεγχόµενη σε µεγάλο βαθµό χρήση φυτοφαρµάκων. Η εφαρµογή του κανονισµού 396/2005 της ΕΕ αποτελεί ένα σηµαντικό βήµα για τα µέγιστα επιτρεπόµενα όρια υπολειµµάτων παρόλο που δεν υπάρχουν αποτελεσµατικοί µηχανισµοί ελέγχου των προϊόντων στην αγορά. Κατά τα τελευταία έτη προωθούνται συστήµατα πιστοποιηµένης παραγωγής στην Ελλάδα όπως και στις χώρες της ΕΕ. Μεταξύ αυτών είναι το Ελληνικό AGRO 2, που πιστοποιεί το σύστηµα ολοκληρωµένης παραγωγής (φιλοπεριβαλλοντικό) και άλλα Ευρωπαϊκά, όπως το EUROGAP, που πιστοποιεί το προϊόν. Τα συστήµατα αυτά ακολουθούν συγκεκριµένα ελεγχόµενα πρωτόκολλα όλων των φάσεων της γεωργικής παραγωγής και ελέγχονται τα χρησιµοποιούµενα φυτοφάρµακα (είδος, χρόνος επέµβασης, δόσεις, τεκµηρίωση ανάγκης για τη χρήση τους) σε αντίθεση µε τη συµβατική, όπου δεν τηρούνται τέτοια στοιχεία. Πέραν αυτών, τα τελευταία χρόνια αυξάνεται και η καλλιεργούµενη έκταση µε το σύστηµα της βιολογικής γεωργίας. Στην Ελλάδα κατά το 2006 καλλιεργήθηκαν εκτάρια µε βιολογική γεωργία (7.59% της συνολικής) από βιοκαλλιεργητές (σε σχέση µε εκτάρια το 2001 και περίπου 1% της συνολικής έκτασης). Στην Ιταλία τα αντίστοιχα δεδοµένα για το 2006 ήταν εκτάρια, 9.04% και καλλιεργητές. Η βιολογική γεωργία είναι ένα σύστηµα καλλιέργειας που δεν χρησιµοποιεί συνθετικά λιπάσµατα, συνθετικά φυτοφάρµακα και ρυθµιστές ανάπτυξης. Απεναντίας, το σύστηµα στηρίζεται στην αµειψισπορά, την κοπριά, τη βιολογική καταπολέµηση και φυσικά ή βιολογικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Το σύστηµα αυτό ακολουθεί τον κανονισµό 2092/91 της ΕΕ, που περιλαµβάνει τις διαδικασίες παραγωγής µε έλεγχο και πιστοποίηση. Στα προϊόντα βιολογικής γεωργίας δεν βρίσκονται υπολείµµατα φυτοφαρµάκων εκτός περιπτώσεων µεταφοράς τους από γειτονικά κτήµατα, το έδαφος ή το νερό. Τα προϊόντα της βιολογικής γεωργίας είναι ασφαλέστερα των άλλων συστηµάτων παραγωγής.

23 Σε µελέτη που έγινε στις ΗΠΑ βρέθηκε ότι παιδιά που τρέφονταν µε προϊόντα συµβατικής γεωργίας είχαν στα ούρα τους ανιχνεύσιµα υπολείµµατα οργανοφωσφορικών εντοµοκτόνων. Με τη διακοπή της διατροφής τους µε συµβατικά και συνέχιση µε προϊόντα βιολογικής γεωργίας για πέντε ηµέρες δεν βρέθηκαν υπολείµµατα, ενώ αυτά επανεµφανίσθηκαν όταν τα παιδιά άρχισαν τη διατροφή εκ νέου µε προϊόντα συµβατικής γεωργίας. Σε άλλη µελέτη παιδιά ηλικίας 2-4 ετών, που τρέφονταν µε προϊόντα συµβατικής γεωργίας είχαν εξαπλάσια επίπεδα εντοµοκτόνων στο αίµα τους σε σχέση µε παιδιά που τρέφονταν µε προϊόντα βιολογικής γεωργίας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα βρέφη και τα παιδιά είναι πιο ευπαθή στα φυτοφάρµακα επειδή βρίσκονται σε ένα στάδιο ανάπτυξης µε κρίσιµες περιόδους, µη καλά αναπτυγµένους µηχανισµούς άµυνας και υπόκεινται σε αυξηµένη έκθεση. Έκθεση σε χαµηλά επίπεδα φυτοφαρµάκων κάτω από τα MRL µπορεί να προκαλέσει βλάβη σε βρέφη και παιδιά. Τα νέα επιστηµονικά δεδοµένα επιβάλλουν περιοδικά αναθεώρηση των επιπέδων. Απαιτούνται περαιτέρω µελέτης για την επίδραση µεταβολιτών των φυτοφαρµάκων στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των παιδιών, στη συνδυασµένη δράση τους και στα αθροιστικά αποτελέσµατά τους. Τα αγροτικά προϊόντα µε τον σύγχρονο τρόπο παραγωγής τους είναι επιβαρυµένα µε υπολείµµατα φυτοφαρµάκων και υπάρχουν δεδοµένα και ενδείξεις ότι είναι επιζήµια στην υγεία του ανθρώπου. Οι επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών είναι µεγαλύτερες από αυτή των ενηλίκων. Η εφαρµογή σύγχρονης κοινοτικής νοµοθεσίας για τα υπολείµµατα, η προώθηση αποτελεσµατικών µηχανισµών ελέγχου των προϊόντων για την ύπαρξη υπολειµµάτων και η προώθηση πιστοποιηµένων συστηµάτων ολοκληρωµένης παραγωγής και βιολογικής γεωργίας θα συµβάλουν στην παραγωγή ποιοτικών και περισσότερο ασφαλών γεωργικών προϊόντων.

24 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Τα παιδιά ήρθαν σε άµεση επαφή µε το περιβάλλον και γνώρισαν από κοντά τα φυτοφάρµακα που χρησιµοποιούνται στις καλλιέργειες της περιοχής µας. Γνώρισαν τη σηµασία της χρήσης τους στη σύγχρονη γεωργία, τη χρησιµότητά τους, αλλά και τις συνέπειες της χρήσης τους στην υγεία και το περιβάλλον. Ευαισθητοποιήθηκαν ως προς τους κινδύνους της χρήσης τους και προσπάθησαν να συµµετάσχουν ενεργά στην προστασία του. Έµαθαν πώς να προφυλάγονται οι ίδιοι και γενικά όλοι οι άνθρωποι από πιθανή µη σωστή χρήση και φύλαξη.δούλεψαν οµαδικά, συνεργάστηκαν µεταξύ τους και ήρθαν σε επαφή µε ειδικούς επιστήµονες, ιδιοκτήτες καταστηµάτων,αγρότες - κατοίκους του χωριού, από τους οποίους έµαθαν πολλά χρήσιµα στοιχεία για το ρόλο των φυτοφαρµάκων στη σύγχρονη γεωργία.

49 ο Γενικό Λύκειο Αθηνών

49 ο Γενικό Λύκειο Αθηνών 49 ο Γενικό Λύκειο Αθηνών Θέμα : Μέθοδοι μέτρησης ποσού φυτοφαρμάκων σε λαχανικά, φρούτα, προβλήματα που δημιουργούνται στον άνθρωπο και τρόποι περιορισμού των προβλημάτων Ειδικό Θέμα : Οι επιπτώσεις των

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΝΤΑΡΟΣ ΗΛΙΑΣ Γεωπόνος, Σύµβουλος Βιολογικής Γεωργίας '' ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΥΓΕΙΑ''

ΚΑΝΤΑΡΟΣ ΗΛΙΑΣ Γεωπόνος, Σύµβουλος Βιολογικής Γεωργίας '' ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΥΓΕΙΑ'' ΚΑΝΤΑΡΟΣ ΗΛΙΑΣ Γεωπόνος, Σύµβουλος Βιολογικής Γεωργίας '' ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΥΓΕΙΑ'' Από το 1950 και µετά αρχίζει η εντατικοποίηση της γεωργικής παραγωγής εστιάζοντας το ενδιαφέρον της αποκλειστικά

Διαβάστε περισσότερα

Bιοπαρακολούθηση και επιπτώσεις στην υγεία και στο περιβάλλον από την έκθεση στα φυτοφάρμακα τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη"

Bιοπαρακολούθηση και επιπτώσεις στην υγεία και στο περιβάλλον από την έκθεση στα φυτοφάρμακα τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Bιοπαρακολούθηση και επιπτώσεις στην υγεία και στο περιβάλλον από την έκθεση στα φυτοφάρμακα τα τελευταία χρόνια στην

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργάστηκαν οι μαθητές: Κερτένης Γιώργος Γκατζάλ Χασάν Αλή Μεμέτ Εφέντη Νουρτζάν Μπαλδζή Σεχέρ

Συνεργάστηκαν οι μαθητές: Κερτένης Γιώργος Γκατζάλ Χασάν Αλή Μεμέτ Εφέντη Νουρτζάν Μπαλδζή Σεχέρ Συνεργάστηκαν οι μαθητές: Κερτένης Γιώργος Γκατζάλ Χασάν Αλή Μεμέτ Εφέντη Νουρτζάν Μπαλδζή Σεχέρ Με μια ματιά Συμβατική καλλιέργεια Συμβατική καλλιέργεια είναι οποιαδήποτε μέθοδος καλλιέργειας, που χρησιμοποιεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΤΑΞΗ:B ΤΜΗΜΑ: Β1 ΡΥΠΑΝΣΗ- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η καθαριότητα και η λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Αναρτήθηκε από τον/την Βασιλειάδη Γεώργιο Τετάρτη, 27 Μάρτιος :09 - Τελευταία Ενημέρωση Τετάρτη, 27 Μάρτιος :29

Αναρτήθηκε από τον/την Βασιλειάδη Γεώργιο Τετάρτη, 27 Μάρτιος :09 - Τελευταία Ενημέρωση Τετάρτη, 27 Μάρτιος :29 Όταν λέμε μεταλλαγμένα τρόφιμα ή γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, αναφερόμαστε σε τρόφιμα, τα οποία έχουν δημιουργηθεί χρησιμοποιώντας τις πρόσφατες τεχνικές της μοριακής βιολογίας. Τα τρόφιμα αυτά έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΡΕΑ PLUS. φυτοφάρµακα. οικογενειακή µέριµνα για προστασία από τα ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΡΕΑ PLUS. φυτοφάρµακα. οικογενειακή µέριµνα για προστασία από τα ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΡΕΑ PLUS ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ φυτοφάρµακα οικογενειακή µέριµνα για προστασία από τα φυτοφάρµακα Με τη συγχρηματοδότηση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ βλάπτει σοβαρά την υγεία

Η ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ βλάπτει σοβαρά την υγεία Η ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ βλάπτει σοβαρά την υγεία Τα επίσημα στοιχεία μάς εμφανίζουν σε πολύ ευνοϊκότερη θέση σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Με μια μικρή λεπτομέρεια: από τα οκτώ εργαστήρια που διενεργούν τους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ 4 ο ΓΕΛ ΚΟΖΑΝΗΣ 2011-2012 ΟΜΑΔΑ Γ Χεριστανίδου Πελαγία Αγατσίκογλου Γεωργία Κατραντζόγλου Κυριακή Τσουρή Στέλλα Οκριασβίλι Θεώνη ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ-

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου

Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Οικιακή Οικονομία Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Κουτσάκη Μαρία Χρυσή Β 4 Η ρύπανση του περιβάλλοντος: το σύγχρονο πρόβλημα του 21ου αιώνα Η ρύπανση του περιβάλλοντος είναι μια ευρεία έννοια,

Διαβάστε περισσότερα

49 ο Γενικό Λύκειο Αθηνών

49 ο Γενικό Λύκειο Αθηνών 49 ο Γενικό Λύκειο Αθηνών ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Μέθοδοι μέτρησης φυτοφαρμάκων. Προβλήματα που δημιουργούν στον άνθρωπο και τρόποι περιορισμού των προβλημάτων. ΜΑΪΟΣ 2012 Θέμα Ομάδας 3 Προφυλάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Το Φαινόμενο του θερμοκηπίου Η τρύπα του όζοντος Η μόλυνση της ατμόσφαιρας Η μόλυνση του νερού Η μόλυνση του εδάφους Όξινη βροχή Ρύπανση του περιβάλλοντος Ραδιενεργός ρύπανση

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι άμεση ρύπανση?

Τι είναι άμεση ρύπανση? ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ Τι είναι ρύπανση; Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην

Διαβάστε περισσότερα

Πόσο μας απειλούν τα ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ

Πόσο μας απειλούν τα ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ Πόσο μας απειλούν τα ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ Λίμνες και ποτάμια της Ελλάδας έχουν μετατραπεί σε κοκτέιλ φυτοφαρμάκων. Τοξικές ουσίες εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα και δυστυχώς σε βαθμό που δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε,

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογική καλλιέργεια και διατροφή Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα

Βιολογική καλλιέργεια και διατροφή Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα Βιολογική καλλιέργεια και διατροφή Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα Η ποιότητα της τροφής που καταλήγει στο πιάτο μας σχετίζεται με το περιβάλλον, την καλλιέργεια της γης και τον τρόπο παραγωγής της. Πολύς

Διαβάστε περισσότερα

Επειδή η συμβατική γεωργία. έχει φθάσει στα όρια της

Επειδή η συμβατική γεωργία. έχει φθάσει στα όρια της Βιολογική γεωργία Επειδή η συμβατική γεωργία έχει φθάσει στα όρια της Για να ανταπεξέλθη χρησιμοποιεί μεθόδους «παρά φύσιν» όπως: Ορμόνες κατάχρηση χημικών ουσιών βιομηχανοποίηση παραγωγής, μεγάλης κλίμακας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΦΙΜΑ ΑΠΟ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ:

ΤΡΟΦΙΜΑ ΑΠΟ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ: ΤΡΟΦΙΜΑ ΑΠΟ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ: ΕΝΑ ΠΕΙΡΑΜΑ ΜΕ ΑΓΝΩΣΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ, ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΝΙΚΟΛΑΣ ΠΡΙΜΗΚΥΡΙΟΣ, ΓΕΩΠΟΝΟΣ, Δρ. ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΦΥΤΩΝ ΓΕΝΕΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.2 : Ποιοτικός έλεγχος & ασφάλεια στην αλυσίδα παραγωγής βιολογικών προϊόντων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΡΑΒΙΑΣ 1998 1999 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ «ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ» ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΑΓΓΕΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΘΗΤΕΣ: Β Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΡΗΓΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Α1 α) Λάθος β) Σωστό γ) Σωστό δ) Λάθος ε) Σωστό Α2 1- ε 2- δ 3- στ 4- α 5- γ ΘΕΜΑ Β Β1 Η χλωρή λίπανση

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.1: Ασφάλεια βιολογικών τροφίμων & προστασία καταναλωτών Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr Δομή παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

«Γενετικά τροποποιημένα φυτά» ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

«Γενετικά τροποποιημένα φυτά» ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ «Γενετικά τροποποιημένα φυτά» ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2015-2016 ΤΑΞΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί Με τον όρο γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί εννοούμε τους ζωντανούς οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

2.4 Ρύπανση του νερού

2.4 Ρύπανση του νερού 1 Η θεωρία του μαθήματος με ερωτήσεις 2.4 Ρύπανση του νερού 4-1. Ποια ονομάζονται λύματα; Έτσι ονομάζονται τα υγρά απόβλητα από τις κατοικίες, τις βιομηχανίες, τις βιοτεχνίες και τους αγρούς. 4-2. Ποιοι

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ Τι είναι ρύπανση: Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΩΝ, ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ & ΦΥΤΟΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΒΟΛΟΥ

ΤΜΗΜΑ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΩΝ, ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ & ΦΥΤΟΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΒΟΛΟΥ EΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Δ/ΝΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΩΝ, ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ & ΦΥΤΟΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην. πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή

Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην. πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή οποιαδήποτε μορφή Γεωργίας από την πλέον αρχέγονη έως την πιο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες σε τροφή του αυξανόμενου ανθρώπινου πληθυσμού, πρέπει να αυξηθεί η φυτική και ζωική παραγωγή Ελεγχόμενες διασταυρώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Η «πικρή» γεύση των μήλων σε Ελλάδα και Ευρώπη

Η «πικρή» γεύση των μήλων σε Ελλάδα και Ευρώπη Η «πικρή» γεύση των μήλων σε Ελλάδα και Ευρώπη Ιούνιος 2015 GREENPEACE / FRED DOTT Η παραγωγή μήλων και φρούτων εν γένει στην Ευρώπη είναι ένας από τους τομείς της ευρωπαϊκής γεωργίας με την εντατικότερη

Διαβάστε περισσότερα

Cabrio Team 6.7/12 WG

Cabrio Team 6.7/12 WG Cabrio Team 6.7/12 WG Pyraclostrobin/Dimethomorph (πυρακλόστρομπίν/ντιμεθομόρφ) Εναιωρηματοποιήσιμοι κόκκοι (WG) μυκητοκτόνο μίγμα των δραστικών ουσιών pyraclostrobin και dimethomorph, για την καταπολέμηση

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Ρύπανση του εδάφους

4.2 Ρύπανση του εδάφους 110 Ερωτήσεις θεωρίας με απαντήσεις 4.2 Ρύπανση του εδάφους Οι ανθρώπινες δραστηριότητες ρυπαίνουν το έδαφος Ερωτήσεις κατανόησης θεωρίας και προβλήματα 2-1. Η ρύπανση του εδάφους οφείλεται κυρίως στη

Διαβάστε περισσότερα

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι.

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι. Γράφει: Δημήτρης Τσουκαλάς, Ιατρός Φυσικής Υγείας Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι ασθένειες που προκύπτουν γιατί το σώμα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα. Γνωρίζετε ότι ένας στους

Διαβάστε περισσότερα

Φυτοπροστασία, Διατροφή και Περιβάλλον

Φυτοπροστασία, Διατροφή και Περιβάλλον Φυτοπροστασία, Διατροφή και Περιβάλλον Δρ Ροδιτάκης Εμμανουήλ Ινστιτούτο Προστασίας Φυτών Ηρακλείου Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας Επιμορφωτική Ημερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Γεωργία - Διατροφή

Διαβάστε περισσότερα

Bιολογικά Προϊόντα στη Ζωή μας. Δρ Κωνσταντίνος Μακρής

Bιολογικά Προϊόντα στη Ζωή μας. Δρ Κωνσταντίνος Μακρής Bιολογικά Προϊόντα στη Ζωή μας Δρ Κωνσταντίνος Μακρής Ποιοι είμαστε; Εργαστήριο Νερό και Υγεία - Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία Πληθυσμιακές Μελέτες: Αξιολόγηση έκθεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Περίληψη εισήγησης σε σεµινάριο τεχνικών ασφαλείας του ΕΛΙΝΥΑΕ ΤΖΙΝΑΣ ΘΕΟ ΩΡΟΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΡΙΣΜΟΙ Βιολογικοί

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσµια Ηµέρα για το Νερό. 22 Μαρτίου «Νερό για τις Πόλεις: Ανταποκρινόµενοι στην Αστική Πρόκληση»

Παγκόσµια Ηµέρα για το Νερό. 22 Μαρτίου «Νερό για τις Πόλεις: Ανταποκρινόµενοι στην Αστική Πρόκληση» Παγκόσµια Ηµέρα για το Νερό 22 Μαρτίου 2011 «Νερό για τις Πόλεις: Ανταποκρινόµενοι στην Αστική Πρόκληση» Σήµερα, 22 Μαρτίου 2011, γιορτάζουµε την Παγκόσµια Ηµέρα για το Νερό, ένα θεσµό που, για 18 η χρονιά,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 2-3-2018 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Αριθ. πρωτ: 2125/30340 Δ/ΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές εξετάσεις 2015. Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β

Γενικές εξετάσεις 2015. Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β Φροντιστήρια δυαδικό 1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ δυαδικό Γενικές εξετάσεις 2015 Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β Τα θέματα επεξεργάστηκαν οι καθηγητές των Φροντιστηρίων «δυαδικό» Μπουρδούνη Κ. ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ρύπανση και αστικοί Σχολικοί κήποι. Κώστας Φασσέας, Βιολόγος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Ρύπανση και αστικοί Σχολικοί κήποι. Κώστας Φασσέας, Βιολόγος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Ρύπανση και αστικοί Σχολικοί κήποι Κώστας Φασσέας, Βιολόγος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Στόχοι του σεμιναρίου Να ευαισθητοποιηθούν τα παιδιά στη σημασία της διατήρησης ενός περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Ζήτηµα 1ο Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Οι ιοί είναι :

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΗΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΗΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΗΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΤΜΗΜΑ Γ2 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΟΛΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2011-2012 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έχουν περάσει περίπου 15 χρόνια από τη δημιουργία γενετικά τροποποιημένων

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Ζήτηµα 1ο Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Οι

Διαβάστε περισσότερα

MRL. mg / kg) 0.03 0.01

MRL. mg / kg) 0.03 0.01 ΑΡ. ΕΙΓΜΑΤΟΣ ΗΜ. ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΠΡΟΙΟΝ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 61 766-24/04/13 Πατάτες (χώρα Αίγυπτος) 61 767-24/04/13 Πατάτες (χώρα ΕΥΡΗΜΑΤΑ ( ραστικές ουσίες) MRL (σε mg/kg) ΕΥΡΗΜΑΤΑ ( ραστική σε mg / kg) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ -

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική εργασία Β Λυκείου

Ερευνητική εργασία Β Λυκείου Γενικό Λύκειο Αγίας Τριάδας Ερευνητική εργασία Β Λυκείου Φυτοφάρμακα : Επιπτώσεις στην υγεία και στο περιβάλλον Βιολογική γεωργία : πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα Σχολικό έτος : 2017-18 1 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ...

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Ως βιολογικά τρόφιμα χαρακτηρίζονται τα τρόφιμα που προκύπτουν από ένα ειδικό είδος παραγωγής, τη βιολογική παραγωγή. Η βιολογική παραγωγή αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

MRL (σε mg/kg) Μέγιστα επίπεδα υπολειμμάτων φυτοφαραρμάκων 0.03 0.01

MRL (σε mg/kg) Μέγιστα επίπεδα υπολειμμάτων φυτοφαραρμάκων 0.03 0.01 ΑΡ. ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΗΜ. ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΠΡΟΙΟΝ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 61 766-24/04/13 Πατάτες (χώρα Αίγυπτος) ΕΥΡΗΜΑΤΑ (Δραστικές ουσίες) MRL (σε mg/kg) Μέγιστα επίπεδα υπολειμμάτων φυτοφαραρμάκων ΕΥΡΗΜΑΤΑ (Δραστική σε mg / kg)

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΡΟΦΗΣ ΩΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. Η παραγωγή τροφής

Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΡΟΦΗΣ ΩΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. Η παραγωγή τροφής Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΡΟΦΗΣ ΩΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Η παραγωγή τροφής Καλύπτει τη βασικότερη ανθρώπινη ανάγκη Ιστορικά, η πρώτη αιτία ανθρώπινης παρέµβασης στο φυσικό περιβάλλον Σχετίζεται άµεσα µε τον υπερπληθυσµό

Διαβάστε περισσότερα

Τηλέφωνο Κέντρου Δηλητηριάσεων:

Τηλέφωνο Κέντρου Δηλητηριάσεων: ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ: Φυλάσσεται κλειδωμένο, μακριά από παιδιά. Αποφεύγετε να αναπνέεται εκνεφώματα. Πλύνετε τα χέρια σχολαστικά μετά το χειρισμό. Μην τρώτε, πίνετε ή καπνίζετε, όταν χρησιμοποιείτε αυτό το προϊόν.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας Μάθημα 10 ο Εισαγωγή στην γεωργική και κτηνοτροφική βιοτεχνολογία Διδάσκων Δρ. Ιωάννης Δρίκος Απόφοιτος Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων (ΠΙ)

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Π.Ε ΔΡΑΜΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ &ΦΥΤΟΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 20/5/2013 (Επιμέλεια: Ιωάννα Σαρίγκολη Ηλίας Ελευθεριάδης)

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές και φιλοσοφία της βιολογικής γεωργίας. Δούμα Κατερίνα Γεωπόνος

Αρχές και φιλοσοφία της βιολογικής γεωργίας. Δούμα Κατερίνα Γεωπόνος Αρχές και φιλοσοφία της βιολογικής γεωργίας Δούμα Κατερίνα Γεωπόνος Στάδια εξέλιξης της βιολογικής γεωργίας 1 ο στάδιο: 1920 Ξεκινούν οι πρώτοι προβληματισμοί από τον Αυστριακό Steiner που αγωνίζεται για

Διαβάστε περισσότερα

Karate Zeon 10 CS. Karate Zeon 10 CS. Εντομοκτόνο. Φυτοπροστασία

Karate Zeon 10 CS. Karate Zeon 10 CS. Εντομοκτόνο. Φυτοπροστασία Hellas Published on Syngenta Hellas (https://www.syngenta.gr) Αρχική Σελίδα > Karate Zeon 10 CS Karate Zeon 10 CS Karate Zeon 10 CS Τελευταία ενημέρωση: 06.12.2018 Εντομοκτόνο Φυτοπροστασία Αριθμός Έγκρισης:

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόζμια Γκπαίδερζη «Σοξθή για όλξρπ Σοξθή για ζκέση»

Παγκόζμια Γκπαίδερζη «Σοξθή για όλξρπ Σοξθή για ζκέση» Παγκόζμια Γκπαίδερζη «Σοξθή για όλξρπ Σοξθή για ζκέση» Πείνα /Γενετικά Σροποποιημένα Σρόφιμα ΓΓΩΡΓΙΑΝΑ ΚΟΤΡΙΔΟΤ Γ- ΛΤΚΓΙΟΤ- ΛΤΚΓΙΟ ΑΓΙΟΤ ΙΩΑΝΝΗ ΛΓΜΓΟΤ Διαηοξθή και η ζημαζία ηηπ για ηημ ργεία 1) «Άφησε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ (.Π.Μ.Σ.) «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ (.Π.Μ.Σ.) «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ (.Π.Μ.Σ.) «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΜΑΘΗΜΑ ΚΟΡΜΟΥ «Υ ΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ ΜΕΡΟΣ B ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ. 9η ΙΑΛΕΞΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΓΙΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ. 9η ΙΑΛΕΞΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΓΙΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΦΥΤΩΝ 9η ΙΑΛΕΞΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΓΙΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Ανθεκτικότητα Γενικά Η εξέλιξη των καλλιεργούµενων φυτών είναι το αποτέλεσµα φυσικής και τεχνητής επιλογής Η επιλογή για αυξηµένες

Διαβάστε περισσότερα

120 ml. Προστατευτικό διασυστηματικό μυκητοκτόνο για την αντιμετώπιση του ωϊδίου της αμπέλου (Uncinula necator). ΚΙΝΔΥΝΟΣ

120 ml. Προστατευτικό διασυστηματικό μυκητοκτόνο για την αντιμετώπιση του ωϊδίου της αμπέλου (Uncinula necator). ΚΙΝΔΥΝΟΣ 120 ml Αρ. Έγκρ. Κυκλ. Υ.Α.Α.Τ.: 6771 / 14-01-2003 Υγρό γαλακτωματοποιήσιμο (EC) Εγγ. Σύνθεση: Spiroxamine 50% β/o Βοηθ. ουσίες: 47% β/β Προστατευτικό διασυστηματικό μυκητοκτόνο για την αντιμετώπιση του

Διαβάστε περισσότερα

Κοινοτική Αγροοικονομία Φρέσκια, τοπική, οργανική, εποχιακή και πλήρης τροφή. Χρήστος Βασιλικιώτης

Κοινοτική Αγροοικονομία Φρέσκια, τοπική, οργανική, εποχιακή και πλήρης τροφή. Χρήστος Βασιλικιώτης Community Supported Agriculture (CSA) Κοινοτική Αγροοικονομία Φρέσκια, τοπική, οργανική, εποχιακή και πλήρης τροφή. Χρήστος Βασιλικιώτης Μετάφραση: Γιώργος Ράικος Ο σημερινός τυπικός τρόπος Αγροτικής Καλλιέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Α Χ Λ Α Δ Ι Α Μ Η Λ Ι Α

Α Χ Λ Α Δ Ι Α Μ Η Λ Ι Α Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Κ Ε Σ Π Ρ Ο Ε Ι Δ Ο Π Ο Ι Η Σ Ε Ι Σ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΑΠΟΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΣΤ. ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡ/ΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Υγιεινή Τροφίμων. Γενετικά Μεταλλαγμένα Τρόφιμα (GMFs)

Υγιεινή Τροφίμων. Γενετικά Μεταλλαγμένα Τρόφιμα (GMFs) Υγιεινή Τροφίμων Γενετικά Μεταλλαγμένα Τρόφιμα (GMFs) Γενετική τροποποίηση Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί προκύπτουν από την ενσωμάτωση στο γενετικό τους υλικό συγκεκριμένων γονιδίων τα οποία έχουν

Διαβάστε περισσότερα

econtentplus programme Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση Δρ. Δημήτριος Αντωνόπουλος Φυτπροστασία στη Βιολογική Γεωργία

econtentplus programme Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση Δρ. Δημήτριος Αντωνόπουλος Φυτπροστασία στη Βιολογική Γεωργία Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme http://www.organic-edunet.eu 1 Η Φυτοπροστασία στα πλαίσια της Βιολογικής Γεωργίας Εισαγωγικές έννοιες Δρ. Δημήτριος Αντωνόπουλος PhD Γεωπονικών

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωµένη Διαχείριση Ζιζανίων Πρόγραµµα LIFE+ HydroSense

Ολοκληρωµένη Διαχείριση Ζιζανίων Πρόγραµµα LIFE+ HydroSense Ολοκληρωµένη Διαχείριση Ζιζανίων Πρόγραµµα LIFE+ HydroSense Δρ Βάγια Α. Κατή Τµήµα Ζιζανιολογίας Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Α Κύκλος Εκπαίδευσης Νίκαια Λάρισας, 8 Φεβ. 2011 Ζηµιές από τα ζιζάνια

Διαβάστε περισσότερα

1 κιλό 70 WG. Delan ΜΥΚΗΤΟΚΤΟΝΟ. Περιεχόμενο: Dithianon (ντιθιανόν) Βρέξιμοι κόκκοι (WG)

1 κιλό 70 WG. Delan ΜΥΚΗΤΟΚΤΟΝΟ. Περιεχόμενο: Dithianon (ντιθιανόν) Βρέξιμοι κόκκοι (WG) Delan 70 WG Dithianon (ντιθιανόν) Βρέξιμοι κόκκοι (WG) Μυκητοκτόνο επαφής με προστατευτική και ειδικά για το φουζικλάδιο, θεραπευτική δράση. Αρ. Άδειας: 60565/09-11-2016 Περιεχόμενο: ΜΥΚΗΤΟΚΤΟΝΟ ΚΑΤΟΧΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΑ emc

ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΑ emc ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΑ emc ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΦΙΛΙΚΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΥΠΟΑΛΛΕΡΓΙΚΑ 100% ΒΙΟΔΙΑΣΠΩΜΕΝΑ ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΟ ΣΤΑ ΥΦΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ..ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 8. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση. Λειψυδρία, ένα παγκόσμιο πρόβλημα

Μάθημα 8. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση. Λειψυδρία, ένα παγκόσμιο πρόβλημα Μάθημα 8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση Δύο από τα σημαντικότερα προβλήματα παγκοσμίως είναι η λειψυδρία και η ρύπανση του νερού. Στο μάθημα αυτό θα εξετάσουμε τις αιτίες που

Διαβάστε περισσότερα

Κριτήρια ταξινόμησης κατά CLP: Κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία Καρκινογένεση, Μεταλλαξιγένεση, Τοξικότητα στην αναπαραγωγή

Κριτήρια ταξινόμησης κατά CLP: Κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία Καρκινογένεση, Μεταλλαξιγένεση, Τοξικότητα στην αναπαραγωγή ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΓΕΝΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 11 η Ετήσια Σύσκεψη Επιθεωρητών REACH, CLP 2015 Εθνική Συνάντηση Εργασίας του PROTEAS Αθήνα, 27-2929 Απριλίου 2015 Γενικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χλωρίδα και Πανίδα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ ΗΓΕΩΡΓΙΚΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΑΡΑΣΑΒΒΑ Α 2 H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα. Σωματική Υγιεινή και. Παιδική Ανάπτυξη

Θέμα. Σωματική Υγιεινή και. Παιδική Ανάπτυξη Θέμα Σωματική Υγιεινή και Παιδική Ανάπτυξη Περιεχόμενα 1) Εισαγωγή 2) Εργασίες: Άθληση Ανθρώπων (Αναστάσιος Ανδρέου) Σωστή Διατροφή (Σωτήρης Δημακάκος Και Μανόλης Γιορταμάκης) Σχέση Σωματικής υγιεινής

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογικά Προϊόντα: Η εξέλιξή τους στην Ελλάδα Δρ Πολυμάχη Συμεωνίδου

Βιολογικά Προϊόντα: Η εξέλιξή τους στην Ελλάδα Δρ Πολυμάχη Συμεωνίδου Βιολογικά Προϊόντα: Η εξέλιξή τους στην Ελλάδα Δρ Πολυμάχη Συμεωνίδου Τι είναι η βιολογική γεωργία; Η βιολογική γεωργία είναι μια διαφορετική μορφή καλλιέργειας που αναπτύσσεται τις τελευταίες δεκαετίες

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Ενότητα 1: Εισαγωγή στα τρόφιμα

Διδακτική Ενότητα 1: Εισαγωγή στα τρόφιμα Διδακτική Ενότητα 1: Εισαγωγή στα τρόφιμα 15 ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΩΡΑ: CARDET Κύπρος ΤΙΤΛΟΣ: ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: Εισαγωγή στα Τρόφιμα 9-12 χρονών [Γ - Στ Δημοτικού] ΜΑΘΗΜΑ/ΘΕΜΑ: Αγωγή Υγείας, Νέα Ελληνικά / Αειφόρος

Διαβάστε περισσότερα

120 κ.εκ. 240 SC ΠΡΟΣΟΧΗ. Προορίζεται μόνο για επαγγελματίες χρήστες. Άρ. Έγκρ. Κυκλ. Υ.Α.Α.Τ.: 14256/

120 κ.εκ. 240 SC ΠΡΟΣΟΧΗ. Προορίζεται μόνο για επαγγελματίες χρήστες. Άρ. Έγκρ. Κυκλ. Υ.Α.Α.Τ.: 14256/ 240 SC Άρ. Έγκρ. Κυκλ. Υ.Α.Α.Τ.: 120 κ.εκ. 14256/2-6-2008 Πυκνό εναιώρημα (SC) Εγγ. σύνθεση: Spiromesifen 24% β/ο Βοηθητικές ουσίες: 76,32% β/β Εντομοκτόνο -Ακαρεοκτόνο ΦΥΛΑΣΣΕΤΑΙ ΚΛΕΙΔΩΜΕΝΟ.ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής Υπάρχει ένα δεδομένο στη σύγχρονη ιατρική που λειτουργεί όπως λειτουργούσε στην

Διαβάστε περισσότερα

❷ Η εµφάνιση και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίµων. ❸ Η θρεπτική αξία των τροφίµων. ❻ Η προσαρµογή στο νέο προφίλ των τροφίµων

❷ Η εµφάνιση και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίµων. ❸ Η θρεπτική αξία των τροφίµων. ❻ Η προσαρµογή στο νέο προφίλ των τροφίµων Ποιότητα Ορισµός Η έννοια της ποιότητας όπως αυτή ορίζεται από τον ιεθνή Οργανισµό Τυποποίησης (ISO) αναφέρεται στο σύνολο των ιδιοτήτων και των χαρακτηριστικών ενός προϊόντος τα οποία του προσδίδουν τη

Διαβάστε περισσότερα

Σχολικός κήπος Πρακτικές βιολογικής γεωργίας

Σχολικός κήπος Πρακτικές βιολογικής γεωργίας Σχολικός κήπος Πρακτικές βιολογικής γεωργίας Μιχαηλίδου Ειρήνη ΚΠΕ Λαυρίου ΜΟΡΦΕΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Συμβατική γεωργία Ολοκληρωμένη γεωργία (διαχείριση) Παραδοσιακή γεωργία Φυσική γεωργία Αειφόρος γεωργία Οικολογική

Διαβάστε περισσότερα

Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού

Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού 1. Το νερό στη φύση και τη ζωή των ανθρώπων Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού βρίσκεται στους ωκεανούς, είναι δηλαδή αλμυρό. Μόλις το 2% βρίσκεται στους πόλους

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ;

ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ; ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ; Αλλεργία, όπως ορίζει και η λέξη, σημαίνει άλλο έργο. Είναι η μη αναμενόμενη αντίδραση του ανοσιακού συστήματος του οργανισμού εναντίον ακίνδυνων

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογικά τρόφιµα. ηµήτρης Γρηγοράκης, MSc Κλινικός ιαιτολόγος- ιατροφολόγος. Κέντρο ιαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου

Βιολογικά τρόφιµα. ηµήτρης Γρηγοράκης, MSc Κλινικός ιαιτολόγος- ιατροφολόγος. Κέντρο ιαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου Βιολογικά τρόφιµα ηµήτρης Γρηγοράκης, MSc Κλινικός ιαιτολόγος- ιατροφολόγος Επιστηµονικός ιευθυντής ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ Κέντρο ιαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή βιολογικών

Διαβάστε περισσότερα

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία.

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Παχυσαρκία είναι η παθολογική αύξηση του βάρους του σώματος, που οφείλεται σε υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Παρατηρείται γενικά

Διαβάστε περισσότερα

120 κ.εκ. Αρ. Έγκρ. Κυκλ. Υ.Α.Α.Τ.: 6771 / 14-01-2003

120 κ.εκ. Αρ. Έγκρ. Κυκλ. Υ.Α.Α.Τ.: 6771 / 14-01-2003 120 κ.εκ. Υγρό γαλακτωματοποιήσιμο (EC) Εγγ. Σύνθεση: Spiroxamine 50% β/o Βοηθ. ουσίες: 47% β/β Προστατευτικό διασυστηματικό μυκητοκτόνο, για την αντιμετώπιση του ωϊδίου της αμπέλου (Uncinula necator).

Διαβάστε περισσότερα

Η Μόλυνση του Περιβάλλοντος

Η Μόλυνση του Περιβάλλοντος Εκπαιδευτήριο TO ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ Σχολικό Έτος 2007-2008 Συνθετικές εργασίες στο μάθημα Πληροφορική Τεχνολογία της Β Γυμνασίου: Όψεις της Τεχνολογίας Θέμα: Η Μόλυνση του Περιβάλλοντος Τμήμα: ΗΥ: Ομάδα: Β1 pc25

Διαβάστε περισσότερα

Παθητικό κάπνισμα Θεοτοκά Σοφία Α1 6/5/2014

Παθητικό κάπνισμα Θεοτοκά Σοφία Α1 6/5/2014 Παθητικό κάπνισμα Θεοτοκά Σοφία Α1 6/5/2014 Παθητικό Κάπνισμα Το παθητικό κάπνισμα θεωρείται σήμερα η τρίτη προλήψιμη αιτία θνησιμότητας. «Ο εισπνεόμενος και εκπνεόμενος από τους καπνιστές καπνός (καπνός

Διαβάστε περισσότερα

Α Χ Λ Α Δ Ι Α Μ Η Λ Ι Α

Α Χ Λ Α Δ Ι Α Μ Η Λ Ι Α Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Κ Ε Σ Π Ρ Ο Ε Ι Δ Ο Π Ο Ι Η Σ Ε Ι Σ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ Δ/ΝΣΗ ΑΠΟΚ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΣΤ. ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡ/ΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μαριέλλα Σαρρή Τα βιολογικά προϊόντα, είναι τρόφιµα τα οποία προέκυψαν µέσω της Βιολογικής ή Οργανικής Γεωργίας Σύστηµα διαχείρισης και παραγωγής αγροτικών προϊόντων, το οποίο στηρίζεται σε φυσικές διεργασίες,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

Ζωικοί εχθροί και ασφάλεια τροφίμων

Ζωικοί εχθροί και ασφάλεια τροφίμων Ζωικοί εχθροί και ασφάλεια τροφίμων Δημήτρης Παπαχρήστος Εργαστήριο Γεωργικής Εντομολογίας Τμήμα Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο e-mail : d.papachristos@bpi.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ Τι είναι η τροφική αλλεργία; Τροφική αλλεργία είναι η αναπάντεχη και μη κανονική ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού εναντίον ενός τμήματος μιας τροφής (συνήθως

Διαβάστε περισσότερα

Όπως όλοι γνωρίζουμε, το νερό είναι ένας φυσικός πόρος που έχει μεγάλη σημασία γιατί είναι από τους βασικούς παράγοντες για τη ζωή και την ανάπτυξη.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, το νερό είναι ένας φυσικός πόρος που έχει μεγάλη σημασία γιατί είναι από τους βασικούς παράγοντες για τη ζωή και την ανάπτυξη. Όπως όλοι γνωρίζουμε, το νερό είναι ένας φυσικός πόρος που έχει μεγάλη σημασία γιατί είναι από τους βασικούς παράγοντες για τη ζωή και την ανάπτυξη. Τα τελευταία χρόνια όμως, το αγαθό αυτό βρίσκεται σε

Διαβάστε περισσότερα

Πυρεθρινοειδές εντομοκτόνο επαφής και στομάχου για για την αντιμετώπιση του Δάκου της ελιάς.

Πυρεθρινοειδές εντομοκτόνο επαφής και στομάχου για για την αντιμετώπιση του Δάκου της ελιάς. 175 gr Εναιωρηματοποιήσιμοι κόκκοι (WG) Εγγυημένη σύνθεση: deltamethrin 25% β/β. Βοηθητικές ουσίες: 74,62% β/β Πυρεθρινοειδές εντομοκτόνο επαφής και στομάχου για για την αντιμετώπιση του Δάκου της ελιάς.

Διαβάστε περισσότερα

Καθ. βάρος 175γρ. GR80489226D. Αρ. Έγκρ. Κυκλ. Υ.Α.Α.Τ.: 14.344 / 17-2-2010

Καθ. βάρος 175γρ. GR80489226D. Αρ. Έγκρ. Κυκλ. Υ.Α.Α.Τ.: 14.344 / 17-2-2010 GR80489226D Καθ. βάρος 175γρ. Εναιωρηματοποιήσιμοι κόκκοι (WG) Εγγυημένη σύνθεση: deltamethrin 25% β/β. Βοηθητικές ουσίες: 74,62% β/β Πυρεθρινοειδές εντομοκτόνο επαφής και στομάχου για την αντιμετώπιση

Διαβάστε περισσότερα

Μέχρι σήµερα γνωρίζατε ότι η κατανάλωση ψωµιού είναι µία απολαυστική και θρεπτική συνήθεια. Από σήµερα η αγαπηµένη σας αυτή καθηµερινή συνήθεια µπορεί να παρέχει στον οργανισµό ακόµη περισσότερα θρεπτικά

Διαβάστε περισσότερα

AΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

AΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 19-8 - 2014 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Αριθ. πρωτ: 3996/41045 & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ/ΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Ταχ.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΝΕΟΓΝΟ 7ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ Δρ. Μαρία Τζητηρίδου- Χατζοπούλου Παιδίατρος Νεογνολόγος-Αναπτυξιολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Π.Ο.Υ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΟΛΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: : ΤΜΗΜΑ Γ2

ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΟΛΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: : ΤΜΗΜΑ Γ2 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΗΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΟΛΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: : 2011-2012 2012 ΤΜΗΜΑ Γ2 Γενετική µηχανική- Γενετικά τροποποιηµένα τρόφιµα Ο ρόλος τους(γ.τ.τ.).)

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισμός του Προέδρου Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου Δρα. Χρύσανθου Γεωργίου, στη διάσκεψη τύπου

Χαιρετισμός του Προέδρου Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου Δρα. Χρύσανθου Γεωργίου, στη διάσκεψη τύπου Χαιρετισμός του Προέδρου Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου Δρα. Χρύσανθου Γεωργίου, στη διάσκεψη τύπου της «4 ης Εβδομάδας Ευαισθητοποίησης για το Αλκοόλ Τετάρτη, 26 Οκτωβρίου 2016, 11.00 12.30 Έντιμοι

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης

Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης Βασίλης Πουλάκης MD, PhD, FEBU Aν. Kαθηγητής Iατρικής Σχολής Παν/µίου Φρανκφούρτης, Γερµανίας Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής Metropolitan Νοσοκοµείο

Διαβάστε περισσότερα

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά 10 ο Κεφάλαι ο Όλοι ευχόμαστε να υπήρχε ένα μαγικό χάπι που να μας έλυνε όλα τα προβλήματα. Έπειτα από 25 χρόνια έρευνας, οι

Διαβάστε περισσότερα

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Πώς μπορεί να καλυφθεί η απουσία του κράτους; Κρίνα Μπελεάν Δικηγόρος ΔΣ Χανίων Περιβαλλοντολόγος, MSc Στην Ελλάδα, οι κατ εξοχήν αγροτικές περιοχές καταλαμβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ. Θεματική Ενότητα: Διαχείριση εχθρών & ασθενειών Η εφαρμογή τεχνικών ορθολογικής και ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας με βιολογικές μεθόδους

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ. Θεματική Ενότητα: Διαχείριση εχθρών & ασθενειών Η εφαρμογή τεχνικών ορθολογικής και ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας με βιολογικές μεθόδους Ο.Ε.Φ. ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΣ «Η Ε Ν Ω Σ Η» ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ Θεματική Ενότητα: Διαχείριση Η εφαρμογή τεχνικών ορθολογικής και ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ. Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός

ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ. Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός θηλασμός δίνεται στο μωρό ξένο γάλα χρησιμοποιώντας μπιμπερό. H επιλογή του κατάλληλου γάλακτος είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ 2011-2015 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ 2011-2015 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ 2011-2015 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ 500.000 νέα κρούσµατα καρκίνου του τραχήλου διαγιγνώσκονται ετησίως. 250.000

Διαβάστε περισσότερα