στοιχεία για την ανασκαφής στο Τρεχλό Καλαβρύτων και τις κάθε είδους διευκολύνσεις που μου παρείχε

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "στοιχεία για την ανασκαφής στο Τρεχλό Καλαβρύτων και τις κάθε είδους διευκολύνσεις που μου παρείχε"

Transcript

1 στιχεία για την Γεωργία This paper presents new evidence provided by the rescue excavations of the 6th Ephorate of Antiquities during the last years as well as by the preliminary survey in the north-western part of Arcadia (the modern district of Kalavryta). This evidence concerns new topographical information: previously unknown cemeteries in the region of Trechlo and Skepasto presuppose the existence of important settlements, as well as several new sites discovered elsewhere in the whole region. Furthermore, the discovery of a previously unknown temple site is of great importance. part of this research deals with the road network. Three main roads connected the most important towns of north-west Arcadia: Psophis, Kleitor and Kynaitha. Some passages and paths are also traced in the same district. Surface sherds of archaic, classical, Hellenistic and Roman periods as well as selected finds from the rescue excavations add further infόrmation. για την ενασχόλησή μας με την αρχαία της * Ευχαριστώ θερμά Διευθυντή της και Κλασικών κ. Μιχάλη μυ παραχώρησε, απλόχερα όπως πάντα, την άδεια για μελέτη και δημσίευση τυ ανασκαφικύ και φωτγραφικύ υλικύ της σωστικής ανασκαφής στ Τρεχλό Καλαβρύτων και τις κάθε είδυς διευκλύνσεις πυ μυ παρείχε για τις ανάγκες της δημσίευσης αυτής. Θα ήθελα, επίσης, να ευχαριστήσω τν καθηγητή κ. Γ. Πίκυλα, πίς με παρότρυνε να παρυσιάσω τ θέμα αυτό στ συνέδρι για την Αρχαία Αρκαδία. Εδώ επιχειρείται μια πρώτη παρυσίαση τυ υλικύ, τ πί απτελεί μέρς της υπό εκπόνησης διδακτρικής μυ διατριβής. Ο aρχαιφύλακας Χρήστς Τεμπέλης ήταν ακύραστς και πάντα πρόθυμς συνεργάτης, τν πί θα ήθελα να ευχαριστήσω και από τη θέση αυτή για τις πικίλες και σημαντικές πληρφρίες πυ συγκέντρωνε και μυ παρείχε, ως άριστς γνώστης της περιχής. Ευχαριστίες φείλνται, τέλς, στις υπμηχανικύς της Εφρείας Λαμπρινή Σταυρπύλυ και Γεωργία Παπύλια, στη σχεδιάστρια Μαρία Γκλφινπύλυ, στην αρχαιφύλακα Αθανασία Γυλιάμη καθ<ί>ς και στη δακτυλγράφ Βασιλική Χριστπύλυ.

2 286 ΓΕΩΡΓΙΑ Ζ. ΑΛΕΞΌΠΟΥΛΟΥ κής Αρκαδίας απτέλεσε τ γεγνός ότι τα τελευταία χρόνια είναι σε εξέλιξη ένα πρόγραμμα ανάδειξης της αρχαίας Ψωφίδς. Τ πρόγραμμα άρχισε τ 1998, ενώ μέχρι τότε δεν είχε γίνει καμία συστηματική έρευνα. Τ 1999 πραγματπιήθηκε μικρής διάρκειας επιφανειακή έρευνα και τ 2001 άρχισαν ι εργασίες μέσα από τ Ειδικό Πρόγραμμα Τπικής Αυτδιίκησης (ΕΠΤΑ). 1 Η χύρωση, πυ είναι ρατή κατά τ μεγαλύτερ μήκς της, τα διάσπαρτα αρχιτεκτνικά μέλη, τα νμίσματα, πυ κατά καιρύς παραδίδνται στην Εφρεία από τυς κατίκυς της περιχής, και τα λίγα ευρήματα πυ πρέρχνται α πό την Ψωφίδα,Ζ ήταν ι μάρτυρες της πόλης αυτής. Δημιυργήθηκε έτσι επιτακτική ανάγκη για συστηματικότερη μελέτη. Στην παρυσίασή μας δεν θα επεκταθύμε ιδιαιτέρως στα θέματα της τπγραφίας της πόλης της Ψωφίδς, δεδμένυ ότι υπάρχει ήδη σχετική αναφρά. 3 Δεν θα ήταν δυνατόν, όμως, να μελετάται η πόλη ανεξάρτητα από τ ευρύτερ περιβάλλν της και τις σχέσεις της με τις γύρω από αυτήν πόλεις και θέσεις της Αζανίδς Χώρας. Στ πλαίσι της έρευνάς μας παραθέτυμε τα στιχεία πυ έχυν πρκύψει είτε μέσα από σωστικές ανασκαφές είτε από αυτψίες και περιηγήσεις στην ευρύτερη περιχή. Η Ψωφίς "...'eστιν μ'εν μλyύμενν κaι παλαιν 'Αρκάδων κτίσμα της 'Αζανίδc... ". 4 Βρίσκεται στ βρειδυτικό τμήμα της Αρκαδίας, στη συμβλή τριών πταμών, τυ Νυσαι'ίτικυ στα Δ, τυ Λειβαρτζινύ-Αράνιυ στα ΒΑ και τυ Βερτσιώτικυ-Σειραί"ίκυ στα Α-ΝΑ. Σε αυτή τη συμβλή-συνάντηση των πταμών αναπτύχθηκε η αρχαία πόλη. Υπήρξε μια από τις πι 1. Τ 1998 άρχισε ένα πρόγραμμα ανάδειξης της πόλης χάρις στην πρσπάθεια τυ τότε Πρ"ίστάμενυ της ΣΤ' Εφρείας Πρ"ίστρικών και Κλασικών Αρχαιτήτων και νυν Γενικύ Διευθυντή Αρχαιτήτων κ. Λάζαρυ Κλώνα και τυ Π λιστικύ Συλλόγυ 'Έ ΡΥΚΙΝΗ ΑΦΡΟΔΠΗ". Περισσότερα στιχεία για την πόλη έχυν πρκύψει από τις εργασίες πυ πραγματπιήθηκαν τα επόμενα χρόνια και συνεχίζνται και σήμερα μέσα από τ Ειδικό Πρόγραμμα Τπικής Αυτδιίκησης (ΕΠΤΑ). Οι εργασίες εντάχθηκαν στ Πρόγραμμα αυτό χάρις στ ενδιαφέρν τυ Πρ"ίσταμένυ της ΣΤ' Εφρείας Πρ"ίστρικών και Κλασικών Αρχαιτήτων κ. Μιχάλη Πετρόπυλυ. Για τις εργασίες τυ 1998 και 1999 βλ. Αλεξπύλυ Για τις εργασίες τυ 2001 βλ. στν παρόντα τόμ τ άρθρ τυ Μ. Πετρπύλυ. 2. Όπως π.χ. χάλκινη λαβή (Rolley 1963, 472), πήλινες πρτμές, πήλινα ειδώλια, λήκυθι, μικκύλα σκυφίδια. (Στιχεία αρχείυ Εφρείας.) Τα ευρήματα παρεδόθησαν από τν Θ. Τακτικό, κάτικ Τριπτάμων, τ 1953 και είναι καταγραμμένα στν κατάλγ Πηλίνων τυ Μυσείυ Πατρών (αρ. ευρ ). 3. Αλεξπύλυ Πλύβ Απλλ Στρ Στέφ. Βυζ., Εθνικών, λ. Ψωφίς, Παπαχατζής Παπανδρέυ 1887, Παπανδρέυ 1906, Παπανδρέυ α.χ, 1980, Παπανδρέυ 1920, Leake , Πίκυλας , Πετρόπυλς 1985.

3 ΝΕΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Β.Δ. ΑΡΚΑΔΙΑΣ 287 σπυδαίες πόλεις της Αζανίας 5 και στ σταυρδρόμι πλλών δών. (Χάρτης 1, αρ. θέσης 1) Τν So αι. π.χ. στη διάρκεια τυ Πελπννησιακύ πλέμυ, όλι ι Αρκάδες μάχνται κατά των Αθηναίων. 6 Πιθανώς και ι Ψωφίδιι συμπράττυν με τυς υπόλιπυς Αρκάδες, αν και δεν αναφέρνται από τν Θυκυδίδη. Στα Λεύκτρα συμπλεμύν με τυς Σπαρτιάτες κατά των Θηβαίων. 7 Στα κυριότερα πλεμικά γεγνότα της Ελληνιστικής περιόδυ η Ψωφίς συμμετέχει τόσ ως μεμνωμένη πόλη-κράτς όσ και από κινύ με τις άλλες Αρκαδικές πόλεις. Στα 219 π.χ. Φίλιππς Ε' της Μακεδνίας καταλαμβάνει την Ψωφίδα και στη συνέχεια την παραδίδει στν Άρατ και την Αχα'ίκή Συμπλιτεία. Οι πληρφρίες για τη Ρωμα'ίκή επχή πυ αφρύν την πόλη είναι ελάχιστες. Κατά τν Α. Ριζάκη 8 η Ελλάδα δεν μεταβλήθηκε αμέσως σε ρωμα'ίκή επαρχία, αλλά λειτύργησε υπό ένα καθεστώς ιδιόμρφης ελευθερίας, πυ δεν ήταν βέβαια απόλυτη, καθώς βρισκόταν υπό την επίβλεψη τυ aνθυπάτυ της Μακεδνίας. Τνίζει ότι η περίδς χαρακτηρίζεται όχι μόν από την απυσία αρχαιλγικών καταλίπων, αλλά και από τη διακπή της νμισματκπίας και των εμπρικών συναλλαγών. Ο πληθυσμός των πόλεων μειώνεται και τα αστικά κέντρα αγρτπιύνται. Κατά την πρώιμη Πρωτβυζαντινή περίδ, σταδιακά επικρατεί χριστιανισμός στην περιχή, όπως και στην υπόλιπη Πελπόννησ, πυ έκττε ακλυθεί τις τύχες τυ βυζαντινύ κράτυς. 9 Αργότερα ι επιδρμές τυ Γότθυ και Αρειανύ Αλάριχυ δημιυργύν σημαντικά πρβλήματα στην πόλη και την ευρύτερη περιχή της. 10 Κατά τη διάρκεια της Τυρκκρατίας σημειώννται πλλές καταστρφές και τ αρχαί ικδμικό υλικό χρησιμπιείται για την ανικδόμηση της Μνής Κιμήσεως Θετόκυ. Επι πλέν σύγχρνς ικισμός Τριπτάμων καταλαμβάνει μέρς της αρχαίας πόλης και μαλός χώρς εντός των τειχών παραδίδεται στη γεωργική και κτηντρφική εκμετάλλευση. 11 Η συνεχής χρήση τυ χώρυ αλλίωσε την εικόνα τυ και δυσχέρανε τν εντπισμό και την ταύτιση των μνημείων της. Οι τρεις κύριες πύλες πυ έχυν ήδη εντπισθεί, συνδένται με ισάριθμυς σημαντικύς δρόμυς πυ ένωναν την Ψωφίδα με άλλα σημαντικά κέντρα της Πελπννήσυ. Την πρεία των δρόμων, καθώς και ρισμένων διακλαδώσεών τυς, εντπίσαμε κυρίως με πεζπρία. 5. Για τ έθνς των Αζάνων και τη χώρα τυς βλ. Πίκυλας Θυκ Θυκ Βλ. Ριζάκης ,2 κ.ε. 9. Πετρόπυλς 1999, Ο. Χρυσός , και Βελισάρις Αλεξπύλυ 2003, 173.

4 288 ΓΕΩΡΓΙΑ Ζ. ΑΛΕΞΟΠΟΥ ΛΟΥ Η δυτική πύλη εντπίστηκε κντά στην κίτη τυ πταμύ Ερυμάνθυ. 12 Από αυτήν εκκινεί ένας κύρις δρόμς (Χάρτης 2, Δl), πυ διασταυρώνεται στυς δυτικύς πρόπδες της ρσειράς τυ σημερινύ Αστρά με άλλν πυ κατευθύνεται πρς τν Λασσιώνα και την Πισάτιδα. (Χάρτης 2, Δ2) Ο δρόμς αυτός συνεχίζει πρς δυσμάς και θα πρέπει να διέρχεται δυτικά της πόλης τυ Οπύντς, πυ ανήκει στην Ακρώρεια. Από τ σημεί αυτό ένα παρακλάδι τυ κάμπτεται πρς Βρράν και θα πρέπει να έφθανε στην αρχαία Τρίτεια,13 ενώ η πρς Δυσμάς πρεία τυ καταλήγει στην αρχαία Ήλιδα. 14 (Χάρτης 2, Δ3) Η βρειανατλική πλευρά τυ τείχυς της Ψωφίδς στη θέση 'Πόρτες', ε κεί όπυ υπάρχει και η ανατλική πύλη, 15 δηλώνει τν κύρι δικό άξνα πυ συνδέει την Ψωφίδα με τν Κλείτρα, 16 τυς Λυσύς 17 (Χάρτης 1, αρ. θέσης 22) και την Κύναιθα πρς τα ανατλικά. Ένα τμήμα τυ ακλυθύσε τν ρυ τυ Λειβαρτζινύ-Αράνιυ πταμύ και άλλ ταυτίζεται με τη σημερινή επαρχιακή δό πυ δηγεί πρς Καλάβρυτα. (Χάρτης 2, Δ4) Από τν κύρι αυτόν άξνα, πυ δηγεί πρς Κλείτρα, Λυσύς και Κύναιθα είχαμε υπθέσει ότι θα πρέπει να ξεκινύσε ένας ακόμα aρχαίς δρόμς, πυ θα δηγύσε πρς τ αρχαί Λεόντι. 18 Την υπόθεσή μας αυτή επιβεβαιώσαμε επιτόπυ ακλυθώντας ένα παλιό μνπάτι, τ πί ξεκινά από τν κύρι άξνα πυ δηγεί πρς Κλείτρα και Λυσύς, διέρχεται αριστερά τυ χωριύ Λεχύρι (Χάρτης 2, Δ5), διασχίζει τις ντιδυτικές υπώρειες τυ βυνύ Πρφήτης Ηλίας στα δεξιά και την όχθη τυ χειμάρρυ Βύλιακα αριστερά και συνεχίζει πρς τα βόρεια μέσα από τις θέσεις Κεφαλόβρυσ, Κρδέλες ή Στρφές, Ράχη, Αλώνια, Αφρξυλιά, Άνω Βλασία και καταλήγει στ λόφ Καστρίτσι, τα ερείπια τυ πίυ ταυτίζνται με τ αρχαί Λεόντι. 19 (Χάρτης 1, αρ. θέσης 2, και Χάρτης 2, Δ6) Κατά τν Γ. Πίκυλα ένας δρόμς ξεκι- 12. Αλεξπύλυ 1999, υπό έκδση. 13. Παπαχατζής 1980, Η πρεία αυτύ τυ δρόμυ δεν έχει επιβεβαιωθεί σε όλ τ μήκς τυ. Για την ύπαρξή τυ γίνεται αναφρά και από τν Γ. Πίκυλα. Για τ θέμα βλ. Pikoulas 1999β, 248 κ.ε. 15. Παπανδρέυ 1920, Ο δικός αυτός άξνας, πυ δηγύσε στν Κλείτρα, κατέληγε στη δυτική πύλη. Για τ θέμα βλ. Πετριτάκη Τ Αυστριακό Αρχαιλγικό Ινστιτύτ ανέσκαψε τ 1898 και 1899 τ ιερό της Αρτέμιδς Ημερασίας υπό τη διεύθυνση των W. Reichel και Α. Wilhelm. Από τ 1981 ξανάρχισε η συστηματική ανασκαφή υπό τη διεύθυνση της κ. V. Mitsopoulos-Leon μέχρι τ 2001 και έκττε υπό τη διεύθυνση τυ κ. G. Ladstatter. 18. Πρόκειται για τ Λεόντι της Αχα'ίκής Συμπλιτείας. Μερικί μελετητές τπθετύν την πόλη αυτή στ σημερινό χωριό Λεόντι (Γυρζύμισα). Για τ θέμα βλ. Παπαχατζής 1980, 132 κ.ε. 19. Yalouris 1959, 620. Rizakis 1995, 308.

5 ΝΕΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Β.Δ. ΑΡΚΑΔΙΑΣ 289 νύσε από τν Κλείτρα και διαμέσυ τυ αυχένα τυ Πριλίθυ έφθανε στην κιλάδα τυ Ερασίνυ (Βυρα'ίκύ) πταμύ, στην Κύναιθα και συνέχιζε βρειότερα πρς την Αχα'ϊα. 20 (Χάρτης 2, Δ9) Τ κμμάτι αυτό τυ δρόμυ θα πρέπει να συναντάται ή να απτελεί τη συνέχεια εκείνυ πυ έχει διερευνήσει Μ. Πετρόπυλς. Πρόκειται για τ δρόμ πυ έχει ως αφετηρία τ Αίγι, κατευθύνεται πρς Ν-ΝΔ, διέρχεται από την Τραπεζά (Κύμαρη), Άνω Μαζαράκι (Ρακί τα) και φτάνει στυς Λυσύς. 21 (Χάρτης 2, Δ9) Δεξιά τυ χωριύ Λεχύρι ακλυθήσαμε ένα άλλ μνπάτι, τ πί διαμέσυ των θέσεων Μάνη, Α γ. Μαρίνα, Κρύα Βρύση δηγεί στ Μάνεσι. 22 (Χάρτης 2, Δ 7) Κατά τν Γ. Πίκυλα από τ Λεχύρι ξεκινά και ένα μνπάτι και δια των θέσεων Γαύρς, Αλγόραχη, Καπρίβαινα φθάνει στην Κέρτεζη. (Χάρτης 2, Δ8) Από τη βρειδυτική πύλη τυ Κλείτρς 23 (Χάρτης Ι, αρ. θέσης 3) ακλυθήσαμε ένα μνπάτι με κατεύθυνση πρς Β και τις δυτικές υπώρειες τυ βυνύ Πρφήτης Ηλίας. Διέρχεται από τ δάσς των δρυών τυ συνικισμύ Λεύκης Σι γυνίυ 24 (Χάρτης Ι, αρ. θέσης 4 ), παραπλεύρως της θέσης Ρημκλήσι κντά στην πηγή τυ πταμύ Ζύγρα. Τ μνπάτι ακλύθως κατευθύνεται πρς τις δυτικές υπώρειες άλλυ βυνύ, πυ νμάζεται επίσης Πρφήτης Ηλίας και ανήκει εδαφικά στ δημτικό διαμέρισμα Σιγυνίυ Δήμυ Καλαβρύτων και καταλήγει στ λεκανπέδι των Λυσών, όπυ και η μώνυμη αρκαδική πόλη. 25 (Χάρτης 2, ΔΙΟ) Μια άλλη διαδρμή έχει ανιχνεύσει Γ. Πίκυλας (Χάρτης 2, Δ12), περίπυ παράλληλη με τη ΔlΟ, η πία ξεκινάει βόρεια τυ Κλείτρα και δια μέσυ των θέσεων Άνω Κλειτρία, Καρνέσι, Σιγύνι καταλήγει στυς Λυσύς. 26 Η κύρια σύνδεση Κλείτρς- Λυσών, κατά τ μελετητή, γίνεται από τα ανατλικά από τη διάβαση των Καστριών,27 επειδή η γεωμρφλγία είναι μαλή. Από τη ντιδυτική πύλη της Ψωφίδς μια άλλη αρτηρία έφθανε στη Θέλπυσα,28 μέσω τυ Αφρδισίυ Όρυς. 29 (Χάρτης 2, Δ13) Ο δικός αυτός ά- 20. Πίκυλας 1999α. 21. Petropoulos 2002, Βλ. παρακάτω. 23. Πετριτάκη 1996, Πετρόπυλς Πάνω από τ ιερό της Αρτέμιδς Ημερασίας στ λόφ τυ Πρφήτη Ηλία και στ συνικισμό Χαμάκυ Μ. Πετρόπυλς εντόπισε την ακρόπλη της πόλης των Λυσών. Για τ θέμα βλ. Πετρόπυλς 1984, 104, και Πετρόπυλς 1985,63 κ.ε. 26. Πίκυλας 1999α, Πίκυλας 1999α, Παπαχατζής 1980, 275, και ειδικότερα υπσ Στη θέση Άγις Πέτρς στ Αφρδίσια Όρς η Χρ. Καρδαρά έχει ανασκάψει ιερό, τ πί ταυτίζει με τ ιερό της Ερυκίνης Αφρδίτης, βλ. Καρδαρά Ο Μ. Πετρόπυλς έχει υπθέσει ότι τ ιερό, τ ανασκαφέν από την Χρ. Καρδαρά, δεν πρέπει να είναι της

6 290 ΓΕΩΡΓ!Α Ζ. ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ξνας θα πρέπει να διακλαδιζόταν στις Σειρές και δια των θέσεων Ίσωμα, ΝΔ υπώρειες λόφυ Αλωνάκια, κάμπς Πάυ 30 (Σκυπιτσίυ), νότιες υπώρειες λόφυ Ξυλβόλι (μεταξύ Πρφήτη Ηλία και τυ σημερινύ χωριύ Πεύκυ), Άγις Αθανάσις Αμυγδαλιάς (Μαμαλύκα) θα κατέληγε στην Κλειτρία και στην επάνω κιλάδα τυ Λάδωνς. 31 (Χάρτης 2, Δ13) Στην κρυφή τυ λόφυ Άγις Αθανάσις, πρόβυν τυ βυνύ Πρφήτης Ηλίας, υπάρχυν δύ πλαηί)ματα πυ δεν ξεπερνύν τα 60 μ. σε μήκς και τα 20 μ. σε πλάτς. Από τ λόφ αυτόν ελέγχεται η κιλάδα τυ Λάδωνς, μια από τις πι γραφικές τπθεσίες τυ Καλαβρυτινύ χώρυ, πυ από τα βρειανατλικά τυ έχει άμεση πτική επαφή με τν Κλείτρα. (Χάρτης 1, αρ. θέσης 3) Τα δύ πλατώματα έχυν υψμετρική διαφρά 4-5 μ. Στ άνω πλάτωμα σ(ijζεται θεμέλι μεγάλυ ικδμήματς, διεύθυνσης ΒΑ-ΝΔ, για τ πί Γ. Παπανδρέυ αναφέρει ότι είναι μήκυς 30 μ., πλάτυς 10 μ. και ότι πιθανώς ανήκει σε βυζαντινή Μνή. 32 Αλλά τ σωζόμεν θεμέλι είναι ασφαλώς αρχαί και ι λιθόπλινθί τυ έχυν λειασμένη την άνω επιφάνειά τυς. Ο Γ. Πίκυλας θεωρεί ότι Μφς αυτός είναι μια εκ των τρι(όν χυρ(ί)ν θέσεων τυ Κλείτρς, πυ εντάσσνται στ αμυντικό τυ δίκτυ και τπθετεί σε αυτόν τ ιερό της Κρίας Αθηνάς. 33 Κατά την αυτψία μας περισυνελέγησαν όστρακα γεωμετρικής επχής 34 και ένα τμήμα πήλινης μρφής, πιθανώς γυναικείας. Από τ χωριό Αμυγδαλιά, πυ είναι κτισμέν στις δυτικές υπ(ρειες τυ παραπάνω λόφυ, πρέρχνται δύ σύνλα νμισμάτων, πυ βρίσκνται στ Νμισματικό Μυσεί Αθηνά>ν: τ πρώτ περιλαμβάνει πέντε ασημένια νμίσματα (Βιωτίας, Αχα'ίκής Συμπλιτείας, Κλειτρίας και Άργυς) και τ δεύτερ εννέα χάλκινα νμίσματα (Θυρρείυ Ακαρνανίας, Κρίνθυ, Φλιύντς, Αιγείρας, Σικυώνς και Αρκαδίας). 35 Ερυκίνης Αφρδίτης, διι)τι βρίσκεται μακριά από την Χιi:ιρα των Ψωφιδίων, βλ. Πετρόπυλς 1985, 63. Για περισσότερα στιχεία βλ. Γ.Α. Π ίκυλα. στν παρόντα τ6μ την ανακίνωση τυ 30. Παπανδρέυ 1887, Παπανδρέυ 1920, Παπαχατζής 1980, 269. Πετρόπυλς 1985, Πίκυλας 1999α. 32. Παπανδρέυ 1906, Πίκυλας 1999α, 149κ.ε. Pikoulas 1999β, Ιδιαίτερα σημαντικ6 είναι ένα όστρακ κωνικής f'\άσης αγγείυ, πιθανιίjς κρατήρα, με ψηλ6 πόδι, την εξωτερική επιφάνεια τυ πίυ περιτρέχυν μελανές επάλληλες ταινίες. Ανήκει στ πριίη μισ6 τυ 8υ αι. π. Χ., αλλά τί1πς αυτός απαντά σε όλη τη διάρκεια της γεωμετρικής επχής (Brann 1962, πίν. 2 αρ. 20 και πίν. 5 αρ. 92, 93 Blegen 1964, πίν. 7 αρ. 17-3). Άλλ όστρακ βάσης κυπέλλυ ή σκύφυ με μελανές ριζ6ντιες ταινίες χρνλγείται στν ύστερ 8 αι. π. Χ. (Brann 1962, πίν. 10 αρ. 192). 35. Varoucha-Chiistodoulopoulou 1962,426.

7 ΝΕΌΤΕΡΑ ΣΤΟ!ΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Β.Δ. ΑΡΚΑΔΙΑΣ 291 Εκτός από τα παραπάνω, πυ αφρύν στ δικό δίκτυ, θα αναφερθύμε και σε ρισμένες θέσεις, στις πίες εντπίστηκαν αρχαιλγικά κατάλιπα, πυ εμπλυτίζυν τις γν(όσεις μας για την τπγραφία της περιχής αυτής. Οι θέσεις αυτές πρέκυψαν είτε μέσα από σωστικές ανασκαφές, ι πίες έ χυν πραγματπιηθεί τα τελευταία χρόνια, είτε είναι εντελώς νέες θέσεις. Στ χωριό Τρεχλό Καλαβρύτων και στη θέση 'Σκαμιά' ερευνήθηκαν έξι ταφικί πίθι (Σχέδ. 1), ημικατεστραμμένι. 36 (Χάρτης I, αρ. θέσης 6) Μόν τυ πίθυ 6 ήταν δυνατόν να μετρηθεί τ εσωτερικό ύψς ( I,88 μ.). Και ι έξι ή ταν τπθετημένι σε μια σειρά με τα στόμιά τυς στα βόρεια, τα πία ε φράσσντ με μια aσβεστλιθική πλάκα, πυ εξωτερικά στηριζόταν σε όρθια θέση με αργύς λίθυς. Οι πίθι κατέληγαν σε κυλινδρικό πόδι. Οι πέντε εξ αυηόν περιείχαν καννικές ταφές σε στάση πλαγίως κλάζντς, ενώ ένας περιείχε δευτεργενή καύση. Όλι ήσαν κτερισμένι. Τα αγγεία τυς χρνλγύνται στυς πρώιμυς αρχα ίκύς χρόνυς. 37 Στ χωριό Κρυνέρι Καλαβρύτων (Χάρτης I, αρ. θέσης 7) σε αυτψία διαπιστώθηκε καταστρφή κεραμσκεπ(όν τάφων, 38 κατά τη διάνιξη αγρτικύ δρόμυ. Από την ίδια περιχή πρέρχνται και τέσσερα αγγεία πυ χρνλγύνται στ τέλς της υστεργεωμετρικής - αρχές πρώιμης αρχα'ίκής επχής. 39 Στ χωριό Φλάμπυρα Καλαβρύτων (Χάρτης I, αρ. θέσης 8), τ πί είναι κτισμέν στις βρειδυτικές υπώρειες τυ βυνύ Κκρέτσα, μέσα στ σημερινό νεκρταφεί και κατά τη διάνιξη σύγχρνυ ικγενειακύ τάφυ ανασκάφηκε πιθάρι, πυ βρέθηκε όρθι in situ, ακέραι. Είχε σπάσει στην αρχαιότητα και είχε συγκλληθεί με δύ μλύβδινυς συνδέσμυς. 40 Η παρυσία τυ πίθυ σε συνδυασμό με τα άφθνα επιφανειακά κεραμίδια πυ υπάρχυν στ χώρ, μας δηγεί στ συμπέρασμα ότι πρόκειται για απθηκευτικό πιθάρι και όχι ταφικό. Τ εσωτερικό ύψς τυ ήταν Ι, 10 μ., διάμετρς εσωτερική 0,85 μ. και διάμετρς στμίυ 0,50 μ. Τ πιθάρι είχε τπθετηθεί σε στρώμα πυ περιείχε όστρακα γεωμετρικών και αρχα'ίκών χρόνων. Στν ευρύτερ χώρ εντπίστηκαν ικδμικά κατάλιπα υστερρωμα"ίκών και βυζαντινών χρόνων. Από τη θέση 'Βελβίνικ' τυ χωριύ παρεδόθη στ Μυσεί 36. Πετρ6πυλς 1998, υπό εκτύπωση. Επίσης στη θέση Ώυρνάρες' τυ ικισμύ Λαπάτα ΤρεχλίΙ, κατά τη διάνιξη αγρτικύ δρόμυ ερευνήθηκαν δί1 κιβωτιόσχημι τάφι ακτέριστι με τ κρανί πρς δυσμάς, πιθανώς χριστιανικί, βλ. Πετρόπυλς 1989, Πρόκειται για πέντε κάνθαρυς τυ ψηλύ τύπυ, μια κρινθιακή κτύλη και ένα χυτρειδές χειρπίητ αγγεί με έξω νεύν χείλς. Πρβλ. Γκαδόλυ 2000, Πετρόπυλς 1997α, Δί1 κάνθαρι, μία λήκυθς-ινχόη και ένας αρύβαλλς. Δεκυλάκυ 1982, Γκαδόλυ 2000, Πετρόπυλς 1995.

8 292 ΓΕΩΡΓΙΑ Ζ. ΑΛΕΞΟΠΟΥ ΛΟΥ Πατρών τ 1967 υστεργεωμετρικός κάνθαρς πυ πρερχόταν από πίθ. 41 Κατά τη διάνιξη-βελτίωση τυ υπάρχντς δρόμυ από Φλάμπυρα πρς Μεγάλ Μπντιά, στη θέση Άίμνα', ανασκάφηκε ταφικός περίβλς και κεραμσκεπής τάφς. Από τα όστρακα πυ περισυνελέγησαν χρνλγείται στυς ύστερυς κλασικύς χρόνυς. 42 Στ Μάνεσι (Χάρτης 1, α ρ. θέσης 9) και στη θέση 'Βρωμνέρι', όπυ και τ γνωστό μυκηνα"ίκό νεκρταφεί, 43 κατά τη διάνιξη αγρτικύ δρόμυ α πκαλύφθηκαν στ πρανές χαμηλύ λόφυ ι δρόμι επτά θαλαμειδ<όν μυκηνα'ίκών τάφων, ι πίι είχαν ανασκαφεί στ τέλς της δεκαετίας τυ '30. Ερευνήθηκε ένας λαξευτός τάφς, σχήματς ακανόνιστυ ελλειψειδύς, διαστ. 2,70 χ 0,65 μ. και με πρσανατλισμό Α-Δ. Η νότια πλευρά είχε καταστραφεί από τ μηχάνημα και η είσδός τυ φρασσόταν με ξερλιθιά, πλάτυς 0,30 μ. Περιείχε ύπτι σκελετό με τ αριστερό χέρι στ στήθς. Βρέθηκαν δύ σφνδύλια από στεατίτη και τμήμα μόνωτυ κυπέλλυ. 44 Στην κρυφή τυ λόφυ 'Κάστρ' ή 'Σκυλόλακας', πυ βρίσκεται ανατλικά της Κκρέτσας, υπάρχει ένα μικρό χυρωμέν πλάτωμα (Εικ. 1) διαμέτρυ 30 μ. 45 (Χάρτης 1, αρ. θέσης 10) Στα νότια και ανατλικά ι πλαγιές είναι απότμες, στα δυτικά δύσβατες και λόφς είναι βατός μόνν από τα βόρεια. Στα ανατλικά ι κάθετες πλαγιές τυ λόφυ καθώς και τυ απέναντι λόφυ Ρά'ίκυ 46 συγκλίνυν, δημιυργ<όντας ένα στενό πέρασμα, από τ πί διέρχεται σημερινός επαρχιακός δρόμς πυ δηγεί στα Καλάβρυτα. Τ τμήμα αυτό τυ σύγχρνυ δρόμυ αντιστιχεί στν αρχαί. (Εικ. 2) Η χύρωση ακλυθεί την φρύ τυ λόφυ και είναι χτισμένη από πλακειδείς λίθυς ντόπιυ γκρίζυ ασβεστόλιθυ (διαστ. 0,47-0,50 χ 0,40 μ. πλάτς και Ο, 11-0,20 μ. πάχς) τπθετημένυς σε ριζόντιες στρώσεις. Οι λίθι της άνω στρώσης τέμνυν κατά μήκς την κατώτερη σειρά. Τ πλάτς (πάχς) της χύρωσης κυμαίνεται από 1,20 έως 1,30 μ. Η χύρωση αυτή δεν μπρεί να θεωρηθεί ακρόπλη, αλλά ένα μικρό χυρό, πιθανώς ανάλγ με εκείν της Κέρτεζης. 47 Στα βρειανατλικά ενισχύεται με ρθγώνι πύργ, διαστ. 3 χ 3 μ. Τ χυρό ελέγχει τ πέρασμα, έχει πτική επαφή πρς ανατλάς με τ Κάστρ της Ωρυάς (Κάστρ Καλαβρύτων) 41. ΜαστρκιίJστας 1967α, πίν. 155 ().Πρβλ. Γκαδόλυ 2000, 123-4, η πία χρνλγεί τ αγγεί αυτό στυς πριiημυς αρχα'ίκί'iς χρόνυς. 42. Αλεξπύλυ Κυπαρίσσης 1929,91. Κυπαρίσσης 1930, Πετρόπυλς 1997(). 45. Λακάκη 1987α. 46. Στη θέση Ρά'ίκυ έχυν ερευνηθεί τάφι παλαιχριστιανικών χρόνων, βλ. Παπάζγλυ 1982α. 47. Πίκυλας 1991.

9 ΝΕΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Β.Δ. ΑΡΚΑΔΙΑΣ 293 και πρς βρράν με την Γυμένισσα (Βρυσάρι). Και αυτό τ χυρό εντάσσεται στ αμυντικό πρόγραμμα της περιχής. Μετά από την ανασκαφή θα aπσαφηνιστύν ακριβής πρρισμός τυ και η χρνλόγησή τυ. Λόγω των πεσμένων λιθπλίνθων σε όλ τ μήκς τυ τείχυς δεν εντπίστηκε πύλη εισόδυ.48 Η κεραμεική πυ περισυνελέγη είναι εφθαρμένη. Στη θέση 'Ξερόκαμπς' τυ δημτικύ διαμερίσματς Σκεπαστύ (Χάρτης I, αρ. θέσης 11), η πία βρίσκεται βόρεια της Αγίας Λαύρας και παραπλεύρως της επαρχιακής δύ Πατρών- Χαλανδρίτσας- Καλαβρύτων, κατά τη διάνιξη αρδευτικής τάφρυ ήλθαν στ φως τέσσερις ταφικί πίθι. 49 Η συγκεκριμένη θέση καταλαμβάνει μεγάλ τμήμα, πυ εκτείνεται σε μήκς μ. και πλάτς 700 μ. περίπυ. Οι τέσσερις ταφικί πίθι ήταν κατεστραμμένι, πλην ενός, τπθετημένι στη σειρά και είχαν πρσανατλισμό Β-Ν. Τ στόμιό τυς εφράσσετ με πλακειδείς λίθυς και ι νεκρί ήταν σε συνεσταλμένη στάση. Οι πίθι κατέληγαν σε κυλινδρικό πόδι. Ο καλύτερα σωζόμενς (ύψυς 1,50 μ., διαμ. κιλιάς 0,80 μ.) περιείχε κτερισμένη ταφή (Εικ. 3), την πία συνόδευαν αγγεία και μετάλλινα αντικείμενα πυ χρνλγύνται στυς πρωτγεωμετρικύς χρόνυς. 50 Βρειότερα της αρδευτικής αύλακς και σε απόσταση μ. περίπυ πραγματπιήθηκε σωστική ανασκαφική έρευνα σε δύ όμρα ικόπεδα. Στ ένα, ιδικτησίας Εργστασίυ Άχα ίκές Πρωτε'ίνες' απκαλύφθηκε συστάδα τεσσάρων πίθων, σε βάθς 1,25 μ. από την επιφάνεια τυ εδάφυς. 51 Είχαν πρσανατλισμό ΒΑ-ΝΔ και περίπυ τις ίδιες διαστάσεις (ύψς 1,62-1,70 μ., διαμ. κιλίας 0,80-1,10 μ.) Κατέληγαν σε κυλινδρικό πόδι. Και τ στόμι των πίθων αυτών, όπως και τυ Τρεχλύ φραζόταν από aσβεστλιθικές πλάκες. Οι νεκρί ήταν σε συνεσταλμένη στάση και ακτέριστι. Νότια των πίθων και σε βάθς 1,85 μ. από την επιφάνεια τυ εδάφυς μέσα σε στρώμα πταμίσιων χαλικιών απκαλύφθηκε χυτρειδές, χειρπίητ αγγεί πρωτγεωμετρικής επχής, σε κακή κατάσταση. 5 2 Από τ στρώμα αυτό περισυνελέγησαν όστρακα γεωμετρικών χρόνων. Στ όμρ ικόπεδ, τ πί ήταν νότια τυ πρηγύμενυ, ιδικτησίας 48. Σύμφωνα με μαρτυρίες των βσκών της περιχής η θέση αυτή χρησιμπιήθηκε και στην περίδ της Γερμανικής Κατχής. 49. Αλεξπύλυ 2000α, υπό έκδση. 50. Πρόκειται για μια ινχόη με ταινιωτή λαβή και μελανή στιλπνή βαφή- εκτός από μια ζώνη άβαφη στην εξωτερική επιφάνεια τυ χείλυς (για τν τύπ βλ. Desborough 1952, πίν. 29 C, αρ. Α22), δύ σφηκωτήρες και βελόνη πόρπης, η πία φαίνεται να είχε χρησιμπιηθεί ως περόνη. Πρβλ. Coldstream 1977, 173-5, για την χρνλγία τέτιυ υλικύ. 51. Αλεξπύλυ 2001, υπό έκδση. 52. Γκαδόλυ 2000, πίν. 80, αρ. Κ7. Ανάλγ αγγεί ως πρς τ σχήμα πρέρχεται από τη Γαβαλύ (αρχαί Τριχόνιν) Αιτωλίας. Σταυρπύλυ-Γάτση 1980, με πίν. 37 β.

10 294 ΓΕΩΡΓΙΑ Ζ. ΑΛΕΞΟΠΟΥ ΛΟΥ Δήμυ Καλαβρύτων, κατά τη διάρκεια εκσκαφικών εργασιών για την κατασκευή Εργστασίυ Βιλγικύ Καθαρισμύ, ερευνήθηκε σε βάθς 1,45 μ. α πό την επιφάνεια τυ εδάφυς, ικγενειακός τάφς, πεταλόσχημς ή αψιδωτός53 διαστ. 1,72 χ 0,92 μ. Οι ταφές ήταν ακτέριστες. Η Λ. Παρλαμά θεωρεί ό τι τύπς αυτός των τάφων, πυ έχει ερευνηθεί στη Μεσσηνία, γεννήθηκε α πό την ΜΕ ικία. Πιστεύει ότι είναι τύπς καθαρός μεσσηνιακός, αν και αφήνει ανικτό τ ενδεχόμεν της κρητικής επίδρασης. Επι πλέν τύπς αυτός των τάφων καλύπτει μια ευρεία περίδ από τ τέλς της ΜΕ επχής έως τυς Πρωτγεωμετρικύς χρόνυς. 54 Περισυνελέγησαν αρκετά όστρακα, ι τύπι των πίων ξεκινύν από την Πρωτγεωμετρική και φτάνυν έως τη Γεωμετρική και πρώιμη Αρχα'ίκή επχή. 5 5 Μεταξύ των στράκων ξεχωρίζυν δύ, τα πία συνανήκυν, με χρώμα πηλύ γκριζπράσιν. Φέρυν διακόσμηση επάλληλων ριζόντιων μελανών λεπτών ταινιών, διακόσμηση πυ διαρκεί από την Πρωτγεωμετρική έως την Αρχα'ίκή επχή. 56 Τ νεκρταφεί πρφανώς καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση. Εκτός από τα ευρήματα των τριών σωστικών ανασκαφών η θέση 'Ξερόκαμπς' τυ Σκεπαστύ παρυσιάζει και τπγραφικό ενδιαφέρν, διότι βρίσκεται πλύ κντά στην περιχή της Σάλμενας, όπυ μερικί μελετητές τπθετύν την αρχαία Κύναιθα. Κατ' άλλυς η αρχαία πόλη βρίσκεται στ Κάστρ της Ωρυάς (Κάστρ Καλαβρύτων). 57 Ο Μ. Πετρόπυλς πρτείνει δύ θέσεις για την αρχαία Κύναιθα. 58 Η πρώτη αφρά τ Βρυσάρι ή τ Δρσάτ. Στ Βρυσάρι (Χάρτης 1, αρ. θέσης 12) έχει εντπισθεί και ερευνηθεί νεκρταφεί της ύστερης μυκηνα'ίκής περιόδυ 59 και στ Δρσάτ (Χάρτης 1, αρ. θέσης 13) σε διάφρες θέσεις, και στις ακατίκητες σήμερα όχθες τυ πταμύ Σελινύντα, έχυν εντπισθεί αρχιτεκτνικά μέλη ελληνιστικών και ρωμα'ίκών χρόνων, τα πία ενισχύυν την άπψη για την ύπαρξη κάπιας aταύτιστης πόλης. 60 Θεωρεί ότι για την ταύτιση της θέσης με την Κύναιθα συνηγρεί τ γεγνός ότι βρίσκεται αμέσως μετά τη χώρα των Πατρέων και Φαρραιέων με τη σειρά πυ αναφέρει Πλύβις. 61 Η δεύτερη θέση είναι στην περιχή 53. Αλεξπύλυ 2001, υπό έκδση. 54. Παρλαμά Moschos 2000, Όστρακα κανθάρων ή σκύφων και κωνικές βάσεις αγγείων με στιλπνή βαφή. Γκαδόλυ 2000, πίν. 23 ι και 58 γ. 56. Γκαδόλυ 2000, πίν. 23 στ, 45 β και 53 α. 57. Για τη θέση Σάλμενα και την αρχαία Κύναιθα βλ. Π ίκυλας , όπυ αναλύει διεξδικά τ θέμα της αρχαίας πόλης Κύναιθας και την σχετική βιβλιγραφία. 58. Πετρόπυλς 1985, Κυπαρίσσης , 43 κ.ε. Γιαλύρης 1960, 138. Παπαπστόλυ Παπάζγλυ 1982α. Papadopoulos Παπανδρέυ α.χ., 258. Κυπαρίσσης ,44. Παπάζγλυ 1982β. Λακάκη 1987[ Πλύβ

11 ΝΕΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΆ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Β.Δ. ΑΡΚΑΔΙΑΣ 295 τυ Πριλίθυ, την πία πρτείνει όχι τόσ για τα αρχαιλγικά κατάλιπα όσ για την επίκαιρη θέση πυ κατέχει και ελέγχει την εύφρη κιλάδα τυ Βυρα"ίκύ πταμύ. Στ χωριό Κάνδαλς (Χάρτης 1, αρ. θέσης 21) και στ κωνικό ύψωμα Μπυρή έχυν εντπισθεί ίχνη πρ ίστρικής κατίκησης. 62 Επίσης από τν Πριόλιθ (Χάρτης 1, αρ. θέσης 14), και από τη θέση 'Λάκκωμα', πρέρχνται ένα μελαμβαφής κάνθαρς και μια ινχόη πρωτγεωμετρικών χρόνων 63 και από τη θέση 'Κκκόρη' πρέρχεται θησαυρός τυ 6υ αιώνα μ.χ. 64 Τ γεωμετρικό νεκρταφεί στη Σάλμενα είναι μια νέα αρχαιλγική θέση ανάμεσα στν Πριόλιθ και τ κάστρ της Ωρυάς (κάστρ Καλαβρύτων). Μήπως η Σάλμενα είναι ένα από τα 'ύππτα' σημεία της περιχής για την ταύτιση της Κύναιθας, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει Γ. Πίκυλας; 65 Η θέση πωσδήπτε κρίνεται σημαντική, διότι θα δώσει πρόσθετ ενδιαφέρν στη διερεύνηση τυ χαρακτήρα τυ πλιτισμύ πυ αναπτύχθηκε στην περιχή και ενδεχμένως στις σχέσεις της με άλλες περιχές. Στα ΝΔ τυ Κάστρυ της Ωρυάς (Κάστρυ Καλαβρύτων) (Χάρτης 1, αρ. θέσης 15), κατά τη διάρκεια εκσκαφικών εργασιών ανέγερσης πλυτελών ικιών ιδικτησίας Στάθη Μυτζυρύλια και πλησίν τυ ναϋδρίυ της Αγίας Παρασκευής, ήλθε στ φως κεραμσκεπής τάφς, πυ περιείχε παιδική ταφή. Σε δύ σωζόμενα τμήματα καλυπτήριας κεραμίδας τυ τάφυ εσώζετ στ έ να η επιγραφή API< και στ άλλ τ γράμμα Ν (ύψς γραμμάτων 0,018 μ.), πιθανώς από τ όνμα τυ κεραμέως. Ο σκελετός ήταν σε κακή κατάσταση. Ανατλικότερα απκαλύφθηκε τμήμα αγωγύ σε μήκς 2 μ. με κτιστά τιχώματα (πλάτυς 0,20 μ.) και συνδετικό υλικό ασβεστκνίαμα. Περισυνελέγησαν αρκετά όστρακα με χνδρειδή και λεπτή κεραμεική, αρχα ίκών, κλασικών, ελληνιστικών και ρωμα'ίκών χρόνων, μεταξύ των πίων πλεόναζαν τα κμμάτια πίθων. 66 Επίσης αριστερά τυ δρόμυ πυ δηγεί από Καλάβρυτα πρς Λυσύς, στη θέση Πρίμισι ή Μπρίσβ (Χάρτης 1, αρ. θέσης 16) υπάρχει άφθνη κεραμεική στις νότιες υπώρειες τυ γηλόφυ. Κατά μήκς τυ δρόμυ από Καλάβρυτα πρς Λυσύς, και έναντι τυ υπό κατασκευή κτηρίυ ιδικτησίας Α. Μπίρμπα, και στην ίδια θέση διακρίννται aρχαίες επιχώσεις με θραύσματα κεραμιδιών. Στα δεξιά τυ δρόμυ στ μικρό λόφ, πίς είναι απόληξη της Βελιάς, και βρίσκεται τ ναϋδρι Άγ. Ιωάννης Θελόγς, υπάρχυν αρχιτεκτνικά μέλη πυ εντόπισε Γ. Πίκυλας. 67 Στις βρειδυτικές υπώρειες τυ όρυς Αυγό και συγκεκριμένα στν αυχέ- 62. Για τ θέμα f)λ. Σάμψων Μαστρκώστας 1967β, με πίν. 156 δ,ε. 64. Οικνμίδυ Πίκυλας , Αλεξπύλυ 2001α, υπό έκδση. 67. Πίκυλας , ειδικότερα 10-2.

12 296 ΓΕΩΡΓΙΑ Ζ. ΑΛΕΞΟΠ ΟΥ ΛΟΥ να πυ σχηματίζεται μεταξύ Μικρύ και Μεγάλυ Γκρεμυλιά (Χάρτης 1, αρ. θέσης 17) εντπίσαμε μια νέα αρχαιλγική θέση. 68 Στα βόρεια υπάρχει χαράδρα απότμη και δυσπρόσιτη, ενώ στα νότια ι δύ ρεινί όγκι συγκλίνυν δημιυργώντας ένα στενό διάσελ. Στν αυχένα εντπίστηκε η ρατή βόρεια μακρά πλευρά μεγάλυ ικδμήματς από μεγάλες πωρλιθικές πλίνθυς, μήκυς 30 μ. περίπυ. Στη βρειανατλική γωνία τυ κτηρίυ βρέθηκε πλίνθς γείσυ, πυ σώζει πρ μόχθυς και σταγόνες. (Εικ. 4) Από την έρευνα στ χώρ δεν εντπίσαμε αρχιτεκτνικά μέλη, εκτός από σκόρπιες λιθπλίνθυς νότια τυ κτιρίυ. Επιφανειακά βρέθηκαν μόνν κμμάτια κεραμιδιών στέγης, στρωτήρες κρινθιακύ τύπυ, πυ σώζυν ίχνη κόκκινης βαφής. Η θέση εππτεύει την περιχή της Κεντρικής Αιγιάλειας, πυ κείται βόρεια αυτής και ερωτηματικά πρκύπτυν ως πρς την απόδσή της στη χώρα της Κ ύναιθας ή των Λυσών. Στν ικισμό Καλλιθέας, τυ δημτικύ διαμερίσματς Κ λ ει τρίας (Χάρτης 1, αρ. θέσης 18), στη θέση 'Φιλμάτι' και συγκεκριμένα στν αύλει χώρ ανατλικά τυ ναϋδρίυ Αγ. Στεφάνυ, κατά τη διάρκεια εκσκαφής για ανεύρεση κρυμμένυ θησαυρύ, ήλθαν στ φως όστρακα πρ"ίστρικών χρόνων.69 Υπερτερύν κυρίως τα ανικτά αγγεία, αν και μεγάλς αριθμός από τις βάσεις μπρεί να ανήκει και σε κλειστά. Χαρακτηριστικό σχήμα απτελύν ι μεγάλι κρατήρες της ΥΕ ΠΙΓ περιόδυ, ι σκύφι και ι κύλικες, α πό τις πίες βρέθηκαν πλλές βάσεις. Από τα κλειστά αγγεία χαρακτηριστικότερ είναι ένα όστρακ από λαιμό πρόχυ με πλαστικό δακτίjλι της ΥΕ ΠΙΑ περιόδυ. Υπάρχυν ακόμα βάσεις πιθαμφρέων διαφόρων μεγεθών της ΥΕ ΠΙΑ-Β περιόδυ, και λίγα όστρακα μεγάλων, χειρπίητων απθηκευτικών αγγείων. Στη θέση 'Κτρώνες' ή 'Πλάτανς' στα βρειανατλικά της κτηματικής περιφέρειας Κλειτρίας, δυτικά τυ χωριύ Τυρλάδα και νότια τυ χωριύ Άγις Νικόλας, εντπίστηκαν τίχι και κεραμεικός κλίβανς ρωμα"ίκών χρόνων εντός της αρδευτικής αύλακς. Επίσης βρέθηκαν όστρακα ελληνιστικών χρόνων. 70 Στα Φιλέ"ίκα Καλύβια, στη θέση 'Χασνά' παραπλεύρως της επαρχιακής δύ Τριπτάμων- Τρίπλης (111), εντπίστηκαν ικιστικά κατάλιπα και διάσπαρτη κεραμεική αρχα"ίκών χρόνων (κυρίως κεραμίδων), καθώς επίσης ελληνιστικών και ρωμα"ίκών χρόνων. Κατά τη διάνιξη αρδευτικής αύλακς, παραπλεύρως της επαρχιακής δύ, και έναντι της ικίας Σταθύλια, σε βάθς +1,50 μ. από την επιφάνεια τυ καταστρώματς της σύγχρνης δύ, ήλθαν 68. Αλεξπύλυ 200Ιβ, υπό έκδση. 69. Αλεξπύλυ Αλεξπύλυ 2000β, υπό έκδση.

13 ΝΕΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΆ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Β.Δ. ΑΡΚΑΔΙΑΣ 297 στ φως δύ κεραμσκεπείς τάφι ακτέριστι, με πρσανατλισμό Β-Ν. Τα ό στρακα πυ περισυνελέγησαν χρνλγύνται στυς ρωμα'ίκύς χρόνυς. 71 Μια πρώτη εκτίμηση των δεδμένων μας επιτρέπει να διατυπώσυμε ρισμένες παρατηρήσεις, με βάση την παρυσίαση των θέσεων πυ επισημάνθηκαν, είτε με την επιφανειακή έρευνα είτε με μικρής διάρκειας σωστικές ανασκαφές. Τα εν μέρει για πρώτη φρά ανασκαπτόμενα νεκρταφεία τυ Τρεχλύ στη θέση 'Σκαμιά' (Χάρτης 1, αρ. θέσης 6) και τυ Σκεπαστύ στη θέση 'Ξερόκαμπς' (Χάρτης 1, αρ. θέσης 11), μικρά ή μεγάλα, ασφαλώς ανήκυν σε ικισμύς, ι πίι θα βρίσκνται κάπυ κντά. Οι ταφικί πίθι, τόσ στ Τρεχλό όσ και στ Σκεπαστό, ήταν όμια πρσανατλισμένι Β-Ν και επιπλέν στ Σκεπαστό είχαν και πρσανατλισμό ΒΑ-ΝΔ. Οι πίθι ήταν διατεταγμένι κατά συστάδες, ώστε να σχηματίζυν επιμήκεις σειρές. Οι νεκρί δεν ήσαν όλι κτερισμένι. Από τα ευρήματά τυς χρνλγύνται στυς πρώιμυς αρχα'ίκύς και πρωτγεωμετρικύς χρόνυς αντίστιχα, ενώ στ Σκεπαστό υπάρχυν και όστρακα μεσελλαδικών χρόνων. Τα ανασκαφικά δεδμένα είναι λίγα και δεν μας επιτρέπυν να γνωρίζυμε εάν έχυμε επιρρές από γειτνικά ή απμακρυσμένα πλιτισμικά κέντρα. Στη θέση 'Γκρεμυλιάς' και σε υψόμετρ 1422 μ. απκαλύπτεται για πρώτη φρά αρχαί μνημεί και μάλιστα ναός, πυ σύμφωνα με τα πρώτα επιφανειακά ευρήματα (αρχιτεκτνικά μέλη, κεραμίδια στέγης) θα μπρύσε να χρνλγηθεί στα αρχα'ίκά χρόνια. Στη θέση 'Φιλμάτι' τυ ικισμύ Καλλιθέας Κλειτρίας, εντπίζνται για πρώτη φρά ίχνη κατίκησης, πυ ανάγεται στην Υστερελλαδική περίδ. Επειδή όλες ι θέσεις βρίσκνται κντά σε πτάμια και εύφρες κιλάδες, πρόκειται πιθανώς για εγκαταστάσεις γεωργικύ και κτηντρφικύ χαρακτήρα. Μέσα από τα δύσβατα βυνά, παραπλεύρως πταμών, πανάρχαια μνπάτια συνέδεαν τις θέσεις αυτές. Διαμέσυ των φυσικών ρεινών ή πεδινών δών ι κάτικι διατηρύσαν επαφές ακόμα και με τα πι απμακρυσμένα κέντρα. Η συνέχιση της επιφανειακής και ανασκαφικής έρευνας στ βρειδυτικό τμήμα της Αρκαδίας θα μας δώσει λύση όχι μόνν για την ικνμική, αλλά και για την κινωνικπλιτική ργάνωση τυ χώρυ αυτύ. Γεωργία Ζ. Αλεξπύλv ΣΤ" ΕΠΚΑ Αλ. Υψηλάvτv 197 GR Πάτραι Greece 71. Αλεξπύλυ 2000(3, υπό έκδση.

14 298 ΓΕΩΡΓΙΑ Ζ. ΑΛΕΞΌΠΟΥΛΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡ ΑΦΙΑ Αλεξπύλυ, Γ.Ζ "Φλάμπυρα." ΑΔ 51, Β 1 Χρν.: 239. Αλεξπύλυ, Γ.Ζ "Κλειτρία." ΑΔ 52, Β I Χρν.: 296. Αλεξπύλυ, Γ.Ζ "Εντπισμός αρχαίων." ΑΔ 54, Β 1 Χρν.: υπό έκδση. Αλεξπύλυ, Γ.Ζ. 2000α. "Σκεπαστό Καλαβρύτων." ΑΔ 55, Β I Χρν.: υπό έκδση. Αλεξπύλυ, Γ.Ζ. 2000β. 'Έντπισμός αρχαίων." ΑΔ 55, Β I Χρν.: υπό έκδση. Αλεξπύλυ, Γ.Ζ "Σκεπαστό Καλαβρύτων." ΑΔ 56, Β I Χρν.: υπό έκδση. Αλεξπύλυ, Γ.Ζ. 2001α. "Κάστρ Καλαβρύτων." ΑΔ 56, Β 1 Χρν.: υπό εκτύπωση. Αλεξπύλυ, Γ.Ζ. 2001β. "Εντπισμός αρχαίων." ΑΔ 56, Β I Χρν.: υπό έκδση. Αλεξπύλυ, Γ.Ζ 'Ή Αρκαδική Ψωφίς." ΑΑΑ ( ): Varoucha-Christodoulopoulou, Ι 'Άcquisitions du Musee Numismatique d'athenes." BCH86: Βελισάρις, Π "Αρχαιλγική ένδειξη της παρυσίας Βησιγότθων στη Φλόη και στν Ερύμανθ (367 μ.χ.)." Στ Α.Δ. Ριζάκης (εκδ.), Αρχαία Αχαϊα και Ηλεία. Μελετήματα 13: Αθήνα. Blegen, C.W., Η. Palmer and R.S. Young Corίnth 13: The North Cemetery. Princeton. Brann, Ε.Τ.Η The Athenian Agora 8: Late Geometrίc and Protoattic Pottery. Princeton. Yalouris, Ν "Leontion et environs." BCH 83: 620, εικ Γιαλύρης, Ν "Αρχαιότητες Αχα"ίας." ΑΔ 16, Β 1 Χρν.: Γκαδόλυ, Α Η Αχαϊα στυς Πρώιμυς Ιστρικύς Χρόνυς. Κεραμεική Παραγωγή και Έθιμα Ταφής. Αδημσ. Διδ. Διατριβή, Πανεπιστήμι Αθηνών. Αθήνα. Coldstream, J.N Geometrίc Greece. London. Δεκυλάκυ, Ι "Κεραμεική 8υ και 7υ αι. π.χ. από τάφυς της Αχα"Cας και της Αιτωλίας." ASAtene60: Desborough, V.R.d'A Protogeometrίc Pottery. Oxford. Καρδαρά, Χρ Αφρδίτη Ερυκίνη, Ιερόν και Μαντείν εις την ΒΔ Αρκαδίαν. Βιβλιθήκη της εν Αθήναις Αρχαιλγικής Εταιρείας 106. Αθήνα. Κυπαρίσσης, Ν 'Άνασκαφαί εν Κάτω Γυμενίτση των Καλαβρύτων." ΠΑΕ: Κυπαρίσσης, Ν "Ανασκαφή μυκηνα ίκών νεκρταφείων Δήμυ Φαρών Αχα"Cας, εν Αγ. Βασιλείψ Χαλανδρίτσης και Μητπόλει." ΠΑΕ: Κυπαρίσσης, Ν 'Άνασκαφαί μυκηνα"ίκών νεκρταφείων της Αχα"Cας." ΠΑΕ: Λακάκη, Μ. 1987α. "Κύτελη Βρυσαρίυ." ΑΔ 41, Β 1 Χρν.: 164. Λακάκη, Μ. 1987β. "Δρσάτ Βρυσαρίυ." ΑΔ 42, Β 1 Χρν.: 164. Leake, Ν. Μ Travels in the Morea, vol. ll. Amsterdam. Μαστρκώστας, Ε "Φλάμπυρα Καλαβρύτων." ΑΔ 22, Β 1 Χρν.: Μαστρκώστας, Ε. 1967α. "Αρκαδία. Πριόλιθς Καλαβρύτων." ΑΔ 22, Β 1 Χρν.: 217. Moschos, Ι "Prehistoric Tumuli at Portes in Achaea. First Preliminary Report." Proceedings ofthe Danish Institute at Athens 3: Οικνμίδυ, Μ "Βυζαντινό <<Εύρημα>> Πριλίθυ Καλαβρύτων 1979." ΑΑΑ 12.1: Papadopoulos, T.J Mycenaean Achaea, τόμ. 1-ll. SIMA Goteborg. Παπάζγλυ, Ε. Ι982α. "Βρυσάρι (Κάτω Γυμένιτσα)." ΑΔ 37, Β Ι Χρν.: 150. Παπάζγλυ, Ε. 1982β. "Δρσάτ (Άνω Γυμένιτσα)." ΑΔ 37, Β Ι Χρν.: 150. Παπανδρέυ, Γ Αζανιάς. Πύργς.

15 ΝΕΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Β.Δ. ΑΡΚΑΔΙΑΣ 299 Παπανδρέυ, Γ "Πραγματεία περί της Ιστρικής των Καλαβρύτων Επαρχίας." Καλαβρυτινή Επετηρίς. Αθήνα. Παπανδρέυ, Γ. α.χ. Ιστρία των Καλαβριίτων. Αθήνα. Παπανδρέυ, Γ 'Άρχαιλγικαί και τπγραφικαί έρευναι εν τυ επαρχίq Καλαβρύτων." ΠΑΕ: Παπαπστόλυ, Ι.Α "Βρυσάρι (Κάτω Γυμένιτσα) Καλαβρύτων." ΑΔ 33, Β Ι Χρν.: \02. Παπαχατζής, Ν.Δ Παυσανίυ Ελλάδς Περιήγησις, Αχαϊκά- Αρκαδικά. Αθήνα. Παρλαμά, Λ 'Άψιδωτί μυκηνα"ίκί τάφι στη Μεσσηνία." ΑΑΑ 9.2: Πετριτάκη, Μ "Κλείτωρ: Μια πόλη της Αρκαδικής Αζανίας." Αρχαιλγία 61: Πετρόπυλς, Μ "Λεύκη Σιγυνίυ & Κάτω Λυσί." ΑΔ 39, Β 1 Χρν.: 104. Πετρόπυλς, Μ 'Τπγραφικά Βόρειας Αρκαδίας." Ηόρς 3: Πετρόπυλς, Μ "Μάνεσι Καλαβρύτων & Τρεχλόν, ικισμός Λαπάτα." ΑΔ 44, Β I Χρν.: Πετρόπυλς, Μ "Φλάμπυρα." ΑΔ 50, Β I Χρν.: Πετρόπυλς, Μ. 1997α. "Κρυνέρι Καλαβρύτων." ΑΔ 52, Β I Χρν.: 296. Πετρόπυλς, Μ. 1997β. "Μάνεσι Καλαβρί1των." ΑΔ 52, Β I Χρν.: 296. Πετρόπυλς, Μ ''τρεχλό Καλαβρύτων." ΑΔ 53, Β 1 Χρν.: υπό έκδση. Πετρόπυλς, Μ Τα Εργαστήρια των Ρωμαϊκών Λυχναριών της Πάτρας και τ Λ υχνμαντεί. Αθήνα. Petropoulos, Μ 'The Geometric Temple at Ano Mazaraki (Rakita) in Achaia during the Period of Colonisation." Στ Ε. Greco (εκδ.), Gli Achei e 1 identita etnica degli Achei d'occidente. Atti del Convegno Internazionale di Studi, Paestum, Γebbraiσ Tekmeria 3: Paestum and Athens. Πίκυλας, Γ.Α 'Τπγραφικά περιχής Καλαβρύτων. Συμβλή Πρώτη." Επετηρίς των Καλαβρύτων 12-13: Αθήνα. (Και στ 'Αρκαδία. Συλλγiι μελετών: Αθήνα 2002.) Πίκυλας, Γ.Α 'Ή Αρκαδική Αζανία." Πρακτικά Β Διεθνύς Συνεδρίυ Πελπννησιακ(iιν Σπυδών: Αθήνα. (Και στ 'Αρκαδία. Συλλγiι μελετώ ν: Αθήνα 2002.) Πίκυλας, Γ.Α "Τ χυρό στην Κέρτεζη Καλαβρύτων." Στ Α.Δ. Ριζάκης (εκδ.), Αρχαία Αχαϊα και Ηλεία. Μελετήματα 13: Αθήνα. (Και στ 'Αρκαδία. Συλλγiι μελετών: Αθήνα 2002.) Πίκυλας, Γ.Α. 1999α. "Κλειτρία: διαβάσεις και άμυνα." Ηόρς 13: , πίν (Και στ 'Αρκαδία. Συλλγiι μελετών: Αθήνα 2002.) Pikoulas, Υ.Α. 1999β. 'The Road-network ot Arkadia." Στ Th.H. Nielsen και J. Roy (εκδ.), Defining Ancient Arkadia. Acts of the Copenhagen Polis Centre, vol. 6: Copenhagen. Ριζάκης, Α.Δ 'Ή Ρωμα"ίκή πλιτική στην Πελπόννησ και η Αχα"ίκή Συμπλιτεία." Στα Πρακτικά r Διεθνύς Συνεδρίυ Πελπννησιακιvν Σπυδών. Πελπννησιακά, Παράρτ. 13.2: Αθήναι. Rizakis, A.D Achaie Ι. Sources Textuelles et Histoire Regionale. Μελετήματα 20. Athens. Rolley, C 'Ήydries de bronze dans le Peloponnese du Nord." BCH 87: Σάμψων, Α "Πρ ίστρικί ικισμί στην περιχή των Καλαβρύτων." Στα Πρακτικά Β Τπικύ Συνεδρίυ Αχαϊκciιν Σπυδ(ίJν. Πελπννησιακά, Παράρτ. 11: Αθήνα. ΣταυρπίΙλυ-Γάτση, Μ "Πρωτγεωμετρικό νεκρταφεί Αιτωλίας." ΑΔ 35, Α Μελ.: \02-30.

16 300 ΓΕΩΡΓΙΑ Ζ. ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ \ "Οι Βησιγ6τθι στην Πελπ6ννησ ( μ.χ.)." Στα Πρακτικά Β Διεθvύς Συνεδρίυ Πελπvvησιακι!Jv Σπυδι!Jv. Πελπvvησιακά, Παράρτ. 8: 86. Χρυσ6ς, Ε. Χ. Αθήνα.

17 ΧΑΓ'ΤΗΣ.1 : ::κ(.β 3. ΚΑaι.τιφ Κ,Ε.Ρ) 4. λai)m (θ : :.::ac:: ψuιιδaαa(α,r) 7. Kpuoνtpι. (ΥΓ,ΠΑ) :: =:rεr λ,υκ,υρ,β} 1 Ο. KoOτaAn: Κστρ (Ε) 11. Ικaηαστό: Ξaρόιι.σμn (ΠΓ,Γ} 12. θρu..., (ΥΕ) 13. Δp< (Γ.Α.Κ.Ε,Ρ) 14. Πρι.όΛι.δς (ΠΓ,Β) 1!5. Κστρ Ορu«1ιι; (λ,κ,ε,ρ) 1 δ. Πpι.μι.ι. 1'1 Wnι;!Looδo (λ) 17. Γκρι.μuΑι.Ος (λ) :: =:::α :::: J) 20. 8t.Αtι.κσ ΚσΑι>Βι.σ (λ,ρ) 21. ΚΩνδΑς (Ν,ΜΕ) 22. λuσι. 2 1.s.s " , z rr1 _, rr1 "Ο > Μ _, >< rr1 >.., > _, ::ι: z _, ::I.., "Ό > & > _, ::ι: Μ tii I> > "Ο :>:: > I> > Μ Χάρτης Ι. Κατάλγς θέσεων. (Επεξεργασία ΣΤ ΕΠΚΑ.) w Ξ

18 302 ΓΕΩΡΓΙΑ Ζ. ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ <( :::ι:: ι:: μj ί-< Η 15 >- Qι ω Jlf ω e ιf, ;; f 8 χ w lf W :::;_ Qι Ο τ <1 Qι,\ χ C'i lf >= μ

19 \ :_;J.&\ '-./ "' 'u r () GiΔ. Q, g σ) Σχ. Ι. Τρεχλό Καλα()ρύτων, θέση Σκαμιά. Οι ταφικί πίθι της ανσκαφής. (Επεξεργασία ΣΤ ΕΠΚΑ.) Θ Θ (]) Θ ΣΤ E.of"EIA 11PCJQ:TOPIKOH & ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑIΟτΗτΩΝ HDI uσ:i<amia, -ΤΡ[ΧΛΟ ΚΑΛΑθΡ'JΗJΝ - ΠΕΤΡΟΠΟΤΛΟΙ ΜΙΧΑΛΗΙ I ΗΑΤΡΟΠΟΤΛΟΤ ΛΑΜΓ1ΡΙΝΗ z tτ1..., tτ1 "σ >- Μ..., - tτ1 >-.., -)>..., :r: z..., :::I.., "σ >- θ )>..., :r: Μ tj:j I> >- "σ "' >- 1> - >- Μ ω σ ω

20 304 ΓΕΩΡΓΙΑ Ζ. ΑΛΕΞΟΠΟΥ ΛΟΥ Εικ. 1. Κύτελη Καλαβρύτων, θέση Κάστρ. Τμήμα τυ χυρωμένυ πλατώματς. (Φωτγρ. ΣΤ ΕΠΚΑ.) Εικ. 2. Κύτελη Καλαβρύτων, θέση Κάστρ. Τ στενό πέρασμα πρς τα Καλάβρυτα, μεταξύ Κάστρυ Κύτελης και λόφυ Ρά'ίκυ. (Φωτγρ. ΣΤ ΕΠΚΑ.)

Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΝΗΣΑΚΙ ΤΟΥ ΑΓ. ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960 ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ

Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΝΗΣΑΚΙ ΤΟΥ ΑΓ. ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960 ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΝΗΣΑΚΙ ΤΟΥ ΑΓ. ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960 ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ Οι ανασκαφικές έρευνες στο ΝΔ άκρο της νησίδας (Σχ.1) του Αγίου Αχίλλειου στη Μικρή Πρέσπα έρχονται να συμπληρώσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΡΓΟΥ «Συντήρηση, αποκατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Αρθρογραφία/Μελέτες #1 Αθήναι, Απρίλιος 2788 Από πρώτης καταγεγραμμένης Ολυμπιάδος, «2012» Τάσος Πετούρης. «Μαρούσι» * Το Αρχαίο Άθμονον*

Αρθρογραφία/Μελέτες #1 Αθήναι, Απρίλιος 2788 Από πρώτης καταγεγραμμένης Ολυμπιάδος, «2012» Τάσος Πετούρης. «Μαρούσι» * Το Αρχαίο Άθμονον* Αρθρογραφία/Μελέτες #1 Αθήναι, Απρίλιος 2788 Από πρώτης καταγεγραμμένης Ολυμπιάδος, «2012» Τάσος Πετούρης «Μαρούσι» * Το Αρχαίο Άθμονον* Εικόνα εξωφύλλου: Επιτύμβια Στήλη των αδελφών Ζωσιμένους και Σωκράτους,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΣΚΕΛΕΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΤΟΥ ΤΑΦΙΚΟΥ ΚΥΚΛΟΥ Α ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ 19ο ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ

ΤΑ ΣΚΕΛΕΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΤΟΥ ΤΑΦΙΚΟΥ ΚΥΚΛΟΥ Α ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ 19ο ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 2012 ΤΑ ΣΚΕΛΕΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΤΟΥ ΤΑΦΙΚΟΥ ΚΥΚΛΟΥ Α ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ 19ο ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΙΛΙΤΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤOMH 11. Εικόνα 10. Η βάση υπ αρ. Π12956.

ΤOMH 11. Εικόνα 10. Η βάση υπ αρ. Π12956. 2 ΤOMH 11 Κατά τη διάνοιξη των δοκιμαστικών τομών, στο μέσο-βδ τμήμα του 153α εντοπίστηκαν τρεις μεμονωμένοι ακατέργαστοι λίθοι και συγκεκριμένα στο Ν. τμήμα της τομής 11, όπως και όστρακα σε βάθος 0,30

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΟ ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΔΥΟ ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΥΟ ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Μέ τις σωστικές άνασκαφές, που έγιναν παλιότερα σέ διάφορα οικόπεδα τής Θεσσαλονίκης, ήρθε στο φως ένας μεγάλος αριθμός τάφων από

Διαβάστε περισσότερα

βρισκόταν στα ψηλά βουνά της σερραϊκής γης, να τους αποκαλύψει το πεπρωμένο

βρισκόταν στα ψηλά βουνά της σερραϊκής γης, να τους αποκαλύψει το πεπρωμένο 124 Κυριάκου Κυρ. Παπακυριάκου βρισκόταν στα ψηλά βουνά της σερραϊκής γης, να τους αποκαλύψει το πεπρωμένο της ζωής τους 200. ε) Ο Στρυμόνας. Από το πολύστιχο ψήφισμα του δήμου της Αμφιπόλεως του 357 π.χ.

Διαβάστε περισσότερα

Βίος και πολιτισμός στην Λαυρεωτική κατά τους προϊστορικούς χρόνους

Βίος και πολιτισμός στην Λαυρεωτική κατά τους προϊστορικούς χρόνους Όλγα Αποστολοπούλου-Κακαβογιάννη Αρχαιολόγος Βίος και πολιτισμός στην Λαυρεωτική κατά τους προϊστορικούς χρόνους Αφιερώνεται στην μνήμη των αρχαιολόγων Nicole Lambert, Paule Spitaels και Ευθυμίου Μαστροκώστα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ Ε' ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ Εικ. 1. Σπάρτη, τα κατεργασμένα χαύλια από την επένδυση του κράνους του κτιστού τάφου της εποχής των λακκοειδών τάφων. ΛΑΚΩΝΙΑ H ανασκαφική δραστηριότητα

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση αποτελεσμάτων της ανασκαφής στον Αζοριά (2013) Donald C. Haggis, The University of North Carolina at Chapel Hill

Έκθεση αποτελεσμάτων της ανασκαφής στον Αζοριά (2013) Donald C. Haggis, The University of North Carolina at Chapel Hill Έκθεση αποτελεσμάτων της ανασκαφής στον Αζοριά (2013) Donald C. Haggis, The University of North Carolina at Chapel Hill Η ανασκαφή στον αρχαιολογικό χώρο του Αζοριά στη βορειοανατολική Κρήτη (Καβούσι,

Διαβάστε περισσότερα

AKPOΛIΘOΣ MYKHNAΪKOΣ «KOYPOΣ» AΠO TH ΓPOTTA THΣ NAΞOY 1

AKPOΛIΘOΣ MYKHNAΪKOΣ «KOYPOΣ» AΠO TH ΓPOTTA THΣ NAΞOY 1 11_B AXO OY O_TE IKO_KA E_2 18-01-10 10:46 ÂÏ 103 AKPOΛIΘOΣ MYKHNAΪKOΣ «KOYPOΣ» AΠO TH ΓPOTTA THΣ NAΞOY 1 E ρηµα της δε τερης ανασκαφικής περι δου (1950) στον µυκηναϊκ οικισµ της Γρ ττας, το µικρ λίθινο

Διαβάστε περισσότερα

Tα μυστικά τω MEΓAΛA NAYAΓIA MEΓAΛA NAYAΓIA KYPIAKH 9 IANOYAPIOY 2000

Tα μυστικά τω MEΓAΛA NAYAΓIA MEΓAΛA NAYAΓIA KYPIAKH 9 IANOYAPIOY 2000 MEΓAΛA NAYAΓIA KYPIAKH 9 IANOYAPIOY 2000 Tα μυστικά τω MEΓAΛA NAYAΓIA Tα μυστικά των αρχαίων ναυαγίων Στο ακρωτήριο των Iρίων. Nαυάγιο της ύστερης εποχής του χαλκού με ευρήματα κεραμικά αλλά και τρεις

Διαβάστε περισσότερα

Παρατηρήσεις σε δύο επιγραφές από «τα περίχωρα των Αβδήρων»

Παρατηρήσεις σε δύο επιγραφές από «τα περίχωρα των Αβδήρων» Παρατηρήσεις σε δύο επιγραφές από «τα περίχωρα των Αβδήρων» Σέ μελέτη, πού έφερε τον τίτλο "Inscriptions latines de Macédoine" και δημοσιεύθηκε στο Bulletin de Correspondance Hellénique (BCH) του 1884,

Διαβάστε περισσότερα

A ΦIEPΩMA 2-31 AΦIEPΩMA. H μακραίωνη ιστορία των πέντε Δήμων και ο ρόλος των μεταλλείων EΛEYΘEPIA TPAΪOY ΣABBATO 6 - KYPIAKH 7 IANOYAPIOY 1996

A ΦIEPΩMA 2-31 AΦIEPΩMA. H μακραίωνη ιστορία των πέντε Δήμων και ο ρόλος των μεταλλείων EΛEYΘEPIA TPAΪOY ΣABBATO 6 - KYPIAKH 7 IANOYAPIOY 1996 A ΦIEPΩMA ΣABBATO 6 - KYPIAKH 7 IANOYAPIOY 1996 2-31 AΦIEPΩMA Aρχαία Λαυρεωτική. H μακραίωνη ιστορία των πέντε δήμων και ο ρόλος των μεταλλείων. Tα μεταλλεία του Λαυρίου. H πλούσια μεταλλευτική δραστηριότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΓ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕΓΑΛΟ ΘΕΑΤΡΟ ΓΟΡΤΥΝΑΣ ΧΟΡΗΓΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΓ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕΓΑΛΟ ΘΕΑΤΡΟ ΓΟΡΤΥΝΑΣ ΧΟΡΗΓΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΓ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕΓΑΛΟ ΘΕΑΤΡΟ ΓΟΡΤΥΝΑΣ ΧΟΡΗΓΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ ΓΟΡΤΥΝΑΣ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΘΕΑΤΡΟ

Διαβάστε περισσότερα

τους θησαυρούς των ανακτόρων του Μενελάου στη Σπάρτη, παρέχουν μια εικόνα του βασιλικού πλούτου των Αχαιών ηγεμόνων της Λακωνίας.

τους θησαυρούς των ανακτόρων του Μενελάου στη Σπάρτη, παρέχουν μια εικόνα του βασιλικού πλούτου των Αχαιών ηγεμόνων της Λακωνίας. Ιστορία. Η μεγάλη γεωγραφική ενότητα που διαμορφώνεται στον νοτιοανατολικό χώρο της Πελοποννήσου από τους ορεινούς όγκους του Πάρνωνα και του Ταΰγετου ήδη από την αρχή των ιστορικών χρόνων ονομάζεται Λακωνική

Διαβάστε περισσότερα

Ω EKANHΣIAKA XPONIKA Tόµος ΚΒ. Ευανθία - Βάσω Αντωνίου. 1 Skyllax Kariandeus, Periplous, σ.38. 2 Theophrastus, Εnquiry into Plants, v,1, σ.

Ω EKANHΣIAKA XPONIKA Tόµος ΚΒ. Ευανθία - Βάσω Αντωνίου. 1 Skyllax Kariandeus, Periplous, σ.38. 2 Theophrastus, Εnquiry into Plants, v,1, σ. ΕΥΑΝΘΙΑ ΒΑΣΩ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Ιστορικός αρχαιολόγος συγγραφέας ΧΩΡΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΧΑΛΚΗ ύο χιλιόµετρα δυτικά του Ιµπορειού, του µοναδικού σήµερα οικισµού της Χάλκης, βρίσκονται τα ερείπια του

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Ελαιοτριβεία Χίου

ΘΕΜΑ: Ελαιοτριβεία Χίου ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΣΤΑ ΤΕΛΗ 19 ου ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ 20 ού ΑΙΩΝΑ ΘΕΜΑ: Ελαιοτριβεία Χίου ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ : ΜΠΑΛΑΚΙΤΣΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΙΤΑΡΑΣ ΜΑΜΑΣ ΕΠΙΒΛΕΨΗ-ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ:Δρ.Γ.ΒΑΡΕΛΙΔΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

όλα σχετικά με την Κρήτη Λασίθι Χωριά Παραλίες Ιστορία Αξιοθέατα

όλα σχετικά με την Κρήτη Λασίθι Χωριά Παραλίες Ιστορία Αξιοθέατα όλα σχετικά με την Κρήτη Λασίθι Χωριά Παραλίες Ιστορία Αξιοθέατα Νομός Λασιθίου...4 Η πόλη του Αγίου Νικολάου...5 Παραλία Χαβάνια...7 Παραλία Αμμούδι...7 Παραλία Κιτροπλατεία...7 Παραλία Άμμος...7 Δημοτική

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΓΑΛΟΣ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΓΥΡΟΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ. ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 15 ημέρες

ΜΕΓΑΛΟΣ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΓΥΡΟΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ. ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 15 ημέρες ΜΕΓΑΛΟΣ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΓΥΡΟΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 15 ημέρες Ένας υπέροχος πολιτισμικός και γαστρονομικός γύρος μιας περιοχής πλούσιας σε αρχαία Ελληνικά και Βυζαντινά μνημεία, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

«Η γεωγραφία της εμφύλιας βίας στη κατοχική Μεσσηνία. Μια ποσοτική προσέγγιση»

«Η γεωγραφία της εμφύλιας βίας στη κατοχική Μεσσηνία. Μια ποσοτική προσέγγιση» «Η γεωγραφία της εμφύλιας βίας στη κατοχική Μεσσηνία. Μια ποσοτική προσέγγιση» Στάθης Ν. Καλύβας* Το άρθρο αυτό εστιάζει στη δυναμική της εμφύλιας βίας στο νομό Μεσσηνίας, κατά τη διάρκεια της κατοχής.

Διαβάστε περισσότερα

Η αρχέγονη Ελλάδα : μεταξύ ονείρου και αρχαιολογίας

Η αρχέγονη Ελλάδα : μεταξύ ονείρου και αρχαιολογίας Η αρχέγονη Ελλάδα : μεταξύ ονείρου και αρχαιολογίας Εισαγωγή Οι πολιτισμοί του Αιγαίου στο Γαλλικό Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο «Αυτή η παράδοξη μορφή [ ] φανερώνει την ύπαρξη μιας άγνωστης Ελλάδας μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΗΣ ΚΟΛΟΚΥΘΑΣ Του Μανόλη Αθ. Λουκάκη*

Η ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΗΣ ΚΟΛΟΚΥΘΑΣ Του Μανόλη Αθ. Λουκάκη* 1 Η ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΗΣ ΚΟΛΟΚΥΘΑΣ Του Μανόλη Αθ. Λουκάκη* Εισαγωγή Η καλλιτεχνική δραστηριότητα, που σημειώθηκε στην περιοχή μας κατά τη Βυζαντινή περίοδο στον τομέα της παλαιοχριστιανικής αρχιτεκτονικής,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ*

Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ* Α. Πολίτης. 'Υποσημειώσεις καί παραπομπές 183 πέμπουμε γενικώς και αόριστα στην εργασία απ' όπου αντλούμε, κι όχι στο σημείο που βρίσκεται η πληροφορία: τερτίπια μικροτεμπελιάς που συνήθως φανερώνουν περισσότερα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΣΣΑΛΙΚΌ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ. ΤΟΜΟΣ 24ος ΑΑΡΙΣΑ 1993 ΑΡΧ. 1500

ΘΕΣΣΑΛΙΚΌ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ. ΤΟΜΟΣ 24ος ΑΑΡΙΣΑ 1993 ΑΡΧ. 1500 ΘΕΣΣΑΛΙΚΌ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΜΟΣ 24ος ΑΑΡΙΣΑ 1993 ΑΡΧ. 1500 BRUNO HELLY H ΟΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑΣ - ΓΎΡΤΩΝΗΣ - ΤΕΜΠΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ Μετάφραση από τα γαλλικά GINO POLESE [Η μελέτη που ακολουθεί,

Διαβάστε περισσότερα

Μορφοδυναμική εξέλιξη της πεδιάδας των Καλαβρύτων στο Ολόκαινο

Μορφοδυναμική εξέλιξη της πεδιάδας των Καλαβρύτων στο Ολόκαινο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Μορφοδυναμική εξέλιξη της πεδιάδας των Καλαβρύτων στο Ολόκαινο ΜΙΣΥΡΗ ΖΩΗ Α.Μ. 07060 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

«ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 2012-2014 ΔΗΜΟΥ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΦΑΣΗ Α ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

«ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 2012-2014 ΔΗΜΟΥ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΦΑΣΗ Α ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ «ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 2012-2014 ΔΗΜΟΥ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΦΑΣΗ Α ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ... 3 1. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ... 3 2. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ...

Διαβάστε περισσότερα

Οι τάφοι. Φιλολογικές µαρτυρίες

Οι τάφοι. Φιλολογικές µαρτυρίες Οι τάφοι Στη ωδώνη δεν έχουν εντοπιστεί ούτε ανασκαφεί οργανωµένα νεκροταφεία. Τάφοι µεµονωµένοι έχουν έρθει τυχαία στο φως σε µεγάλη απόσταση από το Ιερό, στα βορειοδυτικά, κοντά στο χωριό ραµεσιοί, και

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΩΝ ΑΛΙΕΩΝ ΓΑΤΖΕΑΣ Ο ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΩΝ ΑΛΙΕΩΝ ΓΑΤΖΕΑΣ Ο ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΩΝ ΑΛΙΕΩΝ ΓΑΤΖΕΑΣ Ο ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ Ημερολόγιο2015 Αναδρομή στο απώτερο παρελθόν Όπως συνήθως συμβαίνει με πολλούς σημαντικούς ναούς του Πηλίου, που έχουν τις ιστορικές τους ρίζες σε προγενέστερες,

Διαβάστε περισσότερα