Ασκηση και Σακχαρώδης Διαβήτης τυπου 1. 13ος Κύκλος Μετεκπαιδευτικών Μαθημάτων

Transcript

1 Ασκηση και Σακχαρώδης Διαβήτης τυπου 1 13ος Κύκλος Μετεκπαιδευτικών Μαθημάτων

2 Η άσκηση είναι δύο ειδών, σωματική και ψυχική. Η σωματική εξάσκηση προσφέρει ανοσία στις αναπόφευκτες αντιξοότητες της ζωής, δεν αντιστρατεύεται όμως τις κατάλληλες απολαύσεις. Η ψυχική άσκηση συμπληρώνει τη σωματική: μαθαίνει στον άνθρωπο να καταφρονεί τις ηδονές, κι αυτό είναι μια νίκη που προκαλεί μεγαλύτερη ηδονή. Διογένης Λαέρτιος (3ος αιώνας μ.χ.) ιστοριογράφος της φιλοσοφίας της αρχαιότητας,

3 Ορισμός της άσκησης Ως άσκηση ορίζεται το σύνολο των προγραμματισμένων, συνήθως τυποποιημένων και επαναλαμβανομένων κινήσεων ή δραστηριοτήτων που έχουν σκοπό την ανάπτυξη σωματικών ή πνευματικών ικανοτήτων Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής ΑΠΘ, 1988 σελ 216

4 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Αερόβια: η καταναλισκόμενη ενέργεια παράγεται από την οξείδωση της γλυκόζης και ΕΛΟ μέσω του κύκλου του Krebs (ασκήσεις αντοχής-περπάτημα, τρέξιμο, κολύμβηση, ποδηλασία) Αναερόβια: η καταναλισκόμενη ενέργεια προέρχεται από γλυκογονόλυση και παραγωγή γαλακτικού οξέος(άρση βαρών-ασκήσεις αντίστασης ή μυικής διάτασης-ενδυνάμωσης)

5 Ασκηση και τυπου 1 σακχαρώδης διαβήτης Η τακτική άσκηση των ατόμων με σδ 1 δεν οδηγεί απαραίτητα σε βελτιωμένο έλεγχο. Αντίθετα, οι μεταβολικές διαταραχές μπορεί να οδηγήσουν σε επιδείνωνση του μεταβολικού ελέγχου. Ο διαβήτης τύπου1 προσβάλλει παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες στους οποίους η παράμετρος βελτίωσης της υγείας δεν βρίσκεται στις πρώτες θέσεις ανάμεσα στους λόγους για τους οποίους ασκούνται

6 «Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 μπορούν να συμμετέχουν σε όλα τα επίπεδα άσκησης, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων του ελεύθερου χρόνου και των ανταγωνιστικών επαγγελματικών δραστηριοτήτων»

7 ラ Η επιθυμία για παιχνίδι ή για συμμετοχή σε μιά ομάδα είναι συχνά πιό σημαντική και ωθείται από κοινωνικούς λόγους και την ανάγκη να μην είναι κανείς «διαφορετικός» απο την ομάδα των συνομηλίκων

8 Η φυσιολογία της άσκησης Ο εγκέφαλος, ιδιαίτερα εξαρτώμενος από τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος, αντιδρά 1. Mέσω κορτικοτρόπου υποθαλαμικής κ νοραδρεναλίνης προς παραγωγή ενδορφινών που φαίνεται να παίζουν ρόλο στην μείωση έκκρισης ινσουλίνης στην αρχική φάση της άσκησης 2. Μέσω ενεργοποίησης του υποθαλαμο-υποφυσηεπινεφριδιακού άξονα και του αδρενεργικού συστήματος (διέγερση β2 υποδοχέων-βρογχοδιαστολή, αγγειοδιαστολή, γλυκογονόλυση)

9 Ο σκελετικός μυς κατά την άσκηση Μέσω των μεταβολικών οδών γλυκόλυσης-γλυκογονόλυσηςλιπόλυσης-β οξείδωσης και οξειδωτικής φωσφορυλίωσης, ολοκληρώνεται ο κύκλος γλυκόζης-ελο κατά την άσκηση, με επικρατούσα πηγή τροφοδοσίας την γλυκόζη, ενώ τα ΕΛΟ χρησιμοποιούνται κατά την ανάπαυση και την παρατεταμένη άσκηση. Ο ασκούμενος μυς αναπτύσσει την ικανότητα να προσλαμβάνει περισσότερη γλυκόζη με 1.αύξηση της αιματικής ροής 2. αλλαγή στην σχέση σύνδεσης ινσουλίνης-υποδοχέα 3. αύξηση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη στο επίπεδο μετά τον υποδοχέα, αλλά και μέσω ινσουλινοανεξάρτητων μηχανισμών (μετατόπιση γλυκοζομεταφορέων GLUT-4 προς την κυτταρική μεμβράνη) Το φαινόμενο έχει ιδιαίτερη κλινική σημασία επί ινσουλινοαντίστασης

10 Οι ενεργειακές «αποθήκες» Ελεύθερη γλυκόζη: gr Ηπατικό γλυκογόνο: gr Oι εφεδρείες αυτές διαρκούν 3-8 ώρες, αν δεν παρέμβουν άλλες πηγές ενέργειας (ΕΛΟ), ενώ παράλληλα συνιστούν την αποκλειστική ενεργειακή πηγή του νευρικού συστήματος. Αναγκαία η παρέμβαση των αντιρροπιστικών ορμονών

11 Αντιρροπιστικές ορμόνες και ινσουλίνη κατά την άσκηση Κατά την πρώιμη φάση, λόγω καταστολής της ινσουλινικής έκκρισης, αύξηση γλυκαγόνης Σε επόμενα στάδια ενισχύεται η δράση των κατεχολαμινών Σε αρκετά παρατεταμένη φάση (2-4 ώρες), εκκρίνονται αυξητική ορμόνη κ κορτιζόλη Κοινή δράση των αντιρροπιστικών ορμονών γλυκογονόλυση-νεογλυκογένεση

12 Ο μεταβολισμός της γλυκόζης κατά την άσκηση (α μέρος) Κατά την έναρξη της άσκησης το μυικό γλυκογόνο αποτελεί το άμεσα διαθέσιμο ενεργειακό υλικό. H έκκριση ινσουλίνης μειώνεται κατά 50%(μείωση ανασταλτικής επίδρασης επί της ΗΠΓ κ αύξηση λιπόλυσης-αυξημένη διαθεσιμότητα ΕΛΟ) Παράλληλα αυξάνεται η παραγωγή ηπατικής γλυκόζης μέσω νεογλυκογένεσης (αύξηση γλυκαγόνης, κατεχολαμινών κ αυξημένη προσφορά υποστρώματος για γλυκονεογένεση λόγω λιπόλυσης)

13

14 Ο μεταβολισμός της γλυκόζης κατά την άσκηση (β μέρος) Οι καρδιαγγειακές, αναπνευστικές, ορμονικές και μεταβολικές προσαρμογές αποσκοπούν στην διατήρηση ισορροπίας μεταξύ κατανάλωσης και ηπατικής παραγωγής γλυκόζης, στην διατήρηση δηλαδή σταθερής της ομοιοστασίας της γλυκόζης

15 Άσκηση στον ΣΔ τύπου 1 Ενώ η ομοιοστασία της γλυκόζης διατηρείται σταθερή κατά την διάρκεια της άσκησης σε μη διαβητικά άτομα, διάφοροι παράγοντες δυνατόν να την περιπλέξουν όταν υπάρχει διαβήτης τύπου 1. Η συγκέντρωση της πλασματικής ινσουλίνης δεν ελαττώνεται κατά την διάρκεια της άσκησης και έτσι διαταράσσεται η ισορροπία μεταξύ της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης και της ηπατικής παραγωγής της.

16 Άσκηση στον ΣΔ τύπου 1 Η αγωγή υποκατάστασης με ινσουλίνη αδυνατεί να «μιμηθεί» την φυσιολογική έκκριση ινσουλίνης, ιδιαίτερα μάλιστα όταν αυτή αφορά τις προσαρμογές της ινσουλίνης στην άσκηση όπως αναφέρθηκαν Είναι φυσικό λοιπόν η ινσουλινική επάρκεια του διαβητικού τύπου 1 να κυμαίνεται μεταξύ σχετικής περίσσειας κ σχετικής έλλειψης ινσουλίνης κατά την άσκηση

17 euglycemia hypoglycemia Hyperglycemia

18 Μεταβολικές απαντήσεις στην δράση της ινσουλίνης κατά την άσκηση στον ΣΔ τύπου 1 Περίσσεια ινσουλίνης Ελαττωμένη παραγωγή αντισταθμιστικών ορμονώνελάττωση λιπόλυσης Αναστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης Έτσι παρά την αύξηση πρόσληψης γλυκόζης από τους ασκούμενους μυς, το ήπαρ αδυνατεί να αυξήσει την παραγωγή γλυκόζης με αποτέλεσμα υπογλυκαιμία

19 Μεταβολικές απαντήσεις στην δράση της ινσουλίνης κατά την άσκηση στον ΣΔ τύπου 1 Έλλειψη ινσουλίνης Υπέρμετρη παραγωγή ηπατικής γλυκόζης Αυξημένη κινητοποίηση ΕΛΟ Αυξημένη παραγωγή κετονικών σωμάτων από το ήπαρ Υπεργλυκαιμία-κέτωση

20 Παράγοντες που καθορίζουν την μεταβολική και ορμονική απάντηση των ασθενών στην άσκηση Η ένταση και η διάρκεια της άσκησης Το επίπεδο μεταβολικού ελέγχου Ο τύπος και η δόση της ινσουλίνης που χρησιμοποιείται Το σημείο της υποδόριας έγχυσης Η ώρα της δόσης και του συνοδού γεύματος πριν την άσκηση

21 ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΝΤΑΣΗ Συνδέεται στενά με τον καρδιακό ρυθμό(hr) εφόσον δεν υπάρχουν αρρυθμίες ή νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Ορίζεται ως το ποσοστό του πραγματικού HR προς το μέγιστο του κάθε ατόμου. Ο υπολογιζόμενος θεωρητικός μέγιστος HR είναι: α) Για γυναίκες και μη προπονημένους άντρες 220 μείον την ηλικία, β) για προπονημένους άνδρες 205 μείον το 0,5 της ηλικίας. Ασκηση μικρής έντασης : <60% μεγίστου HR Ασκηση μέτριας έντασης : <60-75% μεγίστου HR Ασκηση μεγάλης έντασης : > 75% μεγίστου HR ΔΙΑΡΚΕΙΑ Σύντομη<20 λεπτά, μέτρια 20-60, μεγάλης διάρκειας > 60λεπτά

22 VO2max είναι ο ανώτατος όγκος οξυγόνου που μπορεί να καταναλωθεί από τα ανθρώπινα κύτταρα κατά τη μέγιστη προσπάθεια στη μονάδα του χρόνου. Η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2max) αντικατοπτρίζει τη μέγιστη λειτουργική προσαρμοστικότητα του αναπνευστικού, καρδιαγγειακού, κυκλοφορικού και μυϊκού συστήματος. Ουσιαστικά η παράμετρος αυτή εκφραζει την ποσότητα οξυγόνου που μπορεί να καταναλώσει το ανθρώπινο σώμα και να την μετατρέψει σε ενέργεια και καθορίζει την αντοχή του ατόμου. Παράγοντες που την καθορίζουν 1. Ηλικία 2. Φύλο 3. Υψος 4. Σωματικό βάρος

23 ΕΞΙΣΩΣΗ FICK VO2=Καρδιακός ρυθμός χ όγκος παλμού χ διαφορά αρτηριοφλεβικού οξυγόνου ΑΝΑΠΑΥΣΗ 0,25l/min(VO2)=5,0l/min x 50ml/l ΜΕΓΙΣΤΗ ΑΣΚΗΣΗ Αθλητές 5,0l/min(VO2max)=30l/min -1 x 166ml/l -1

24 Η άσκηση στο Διαβήτη Τύπου 1 Χρειάζεται να δοθεί μεγάλη προσοχή στην προσαρμογή της δόσης ινσουλίνης και στην πρόσληψη υδατανθράκων. Τα πλεονεκτήματα της άσκησης για το διαβήτη τύπου1 συνδέονται περισσότερο με τις προστατευτικές καρδιοαγγειακές επιδράσεις και όχι με την βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου. Η τακτική άσκηση των ατόμων με διαβήτη τύπου 1 δεν οδηγεί απαραίτητα σε βελτιωμένο έλεγχο. Η τακτική, μέτριας έντασης άσκηση έχει τον καλύτερο λόγο κινδύνου/οφέλους.

25 Παράμετροι που επηρεάζουν την μεταβολική απάντηση του τύπου 1 διαβητικού κατά την άσκηση Τύπος-Ένταση-Διάρκεια Άσκησης Άσκηση μεγάλης έντασης, ανεξάρτητα από τα επίπεδα ινσουλίνης, μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα υπεργλυκαιμία και οξονουρία, καθώς η άσκηση σε συνθήκες μεγίστης κατανάλωσης οξυγόνου (VO2 max) μπορεί να οδηγήσει σε οκταπλασιασμό της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης. Την ίδια στιγμή, ο ρυθμός πρόσληψης τετραπλασιάζεται μόνο.

26 Παράμετροι που επηρεάζουν την μεταβολική απάντηση του τύπου 1 διαβητικού κατά την άσκηση Τύπος-σημείο ένεσης ινσουλίνης Χρονική συσχέτιση της ένεσης με την άσκηση Τα επίπεδα ινσουλίνης παραμένουν τα ίδια ή αυξάνονται αν η άσκηση αρχίσει σε λιγότερο από μια ώρα από την ένεση. Όσο μεγαλύτερο είναι το διάστημα από την ένεση μέχρι την έναρξη της άσκησης, τόσο λιγότερα τα προβλήματα. Να αποφεύγεται η ένεση ινσουλίνης σε περιοχές που πρόκειται να ασκηθούν έντονα, γιατί έτσι ευοδώνεται η ταχύτερη απορρόφησή της

27 Χρονική σχέση της άσκησης με την κατανάλωση και το είδος τροφής Η πρόσθετη λήψη υδατανθράκων υπολογίζεται σε 8-12 γρ για κάθε ώρα μέτριας άσκησης για άτομο 70 κιλών. Γενικά θεωρείται ότι 1 ώρα έντονης άσκησης απαιτεί 15 γρ (1 ισοδύναμο) υδατανθράκων επί πλέον, ενώ για πιο επίπονη άσκηση μπορεί να χρειάζονται 30 γρ. Μέτρια άσκηση διάρκειας κάτω των 30 λεπτών σπάνια απαιτεί πρόσθετη λήψη υδατανθράκων ή προσαρμογή της ινσουλίνης

28 Αναπροσαρμογή των δόσεων ινσουλίνης κατά την άσκηση Αν η άσκηση είναι προγραμματισμένη, οι μονάδες ινσουλίνης αναπροσαρμόζονται ανάλογα Ασθενείς που θεραπεύονται με 2 δόσεις μείγματος ινσουλίνης, μπορούν να μειώσουν την πρωινή δόση κατά 30-35% Ασθενείς που λαμβάνουν συνδυασμό μέσης-ταχείας δράσης ινσουλίνης, μπορούν να μειώσουν κατά 50% ή να παραλείψουν τελείως την ταχείας δράσης ινσουλίνη. Μπορούν επίσης να ελαττώσουν την μέσης διάρκειας δράσης πριν από την άσκηση και να λάβουν συμπληρωματική δόση ταχείας μετά, εφ όσον χρειάζεται

29 Αυτοέλεγχος γλυκόζης στον ασκούμενο τύπου 1 διαβητικό Η γλυκόζη αίματος πρέπει πάντα να ελέγχεται στην έναρξη και στο τέλος της άσκησης και μερικές φορές ενδιάμεσα Αν η τιμή της είναι <100 mg/dl, πρέπει να ληφθεί ένα snack προ της άσκησης Αν κυμαίνεται μεταξύ mg/dl, η άσκηση μπορεί να γίνει Αν είναι >250 mg/dl και χωρίς οξόνη, η άσκηση μπορεί να γίνει Αν είναι > 250 mg/dl με οξόνη, η άσκηση αναβάλλεται και χορηγείται κρυσταλλική ινσουλίνη

30 Παράγοντες που επηρεάζουν την γλυκαιμική ρύθμιση στην οξεία άσκηση 1 Πτώση του σακχάρου αίματος Αυξημένη ινσουλίνη κατά την άσκηση Παρατεταμένη άσκηση(30-60λεπτά) ή έντονη Απόσταση από το προηγούμενο γεύμα μικρότερη των 3ωρών Καμμία λήψη επιπλέον υδατανθράκων πρίν ή κατά την διάρκεια της άσκησης

31 Παράγοντες που επηρεάζουν την γλυκαιμική ρύθμιση στην οξεία άσκηση 2 Σταθερά επιπεδα σακχάρου αίματος Μικρή διάρκεια άσκησης Φυσιολογικά επίπεδα ινσουλίνης πλάσματος Λήψη επιπλέον υδατανθράκων πριν ή κατά την διάρκεια άσκησης

32 Παράγοντες που επηρεάζουν την γλυκαιμική ρύθμιση στην οξεία άσκηση 3 Αύξηση του σακχάρου αίματος Χαμηλά επίπεδα ινσουλίνης κατά την άσκηση Ασκηση έντονη Υπερβολική λήψη υδατανθράκων πριν ή κατά την άσκηση

33 Συνέπειες του διαβήτη τύπου1 στην μεταβολική ανταπόκριση στην άσκηση Στα σωματικά δραστήρια άτομα που λαμβάνουν ινσουλίνη τα προβλήματα συνδέονται με την έλλειψη ισορροπίας μεταξύ του επιπέδου ινσουλίνης πλάσματος και της διαθέσιμης γλυκόζης. Πολύ συχνά η ινσουλίνη στο πλάσμα (ενιέμενη υποδόρια) είναι πολύ υψηλή κατά την διάρκεια της άσκησης σε σύγκριση με τα επίπεδα ενός μη διαβητικού ατόμου. Παράλληλα η προμήθεια υδατανθράκων είναι συχνά πολύ χαμηλή, επειδή η ηπατική γλυκογονόλυση εμποδίζεται από τα υψηλά επιπεδα ινσουλίνης.

34 ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΡΟΜΟΣ ΕΦΙΔΡΩΣΗ ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΖΑΛΗ ΠΕΙΝΑ ΤΑΧΥΚΑΡΔΙΑ ΘΟΛΩΣΗ ΟΡΑΣΗΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑ ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟΤΗΤΑ

35 ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ Μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια της άσκησης, αλλά επίσης ώρες ή ακόμα και πολύ αργότερα μετά το τέλος της προσπάθειας. Η όψιμη υπογλυκαιμία εξηγείται από την ανάγκη του σώματος να αποκαταστήσει τα αποθέματα του γλυκογόνου και από τη σταθερή αύξηση της ευαισθησίας των ιστών στην ινσουλίνη. Ο φόβος του υπογλυκαιμικού κώματος αποτελεί συχνά την αιτία αρνητικής διάκρισης όσον αφορά τα διαβητικά παιδιά, με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό τους από την γυμναστική ή τις καλοκαιρινές κατασκηνώσεις. Σημειωτέον, η σωματική άσκηση καθιστά την αναγνώριση της υπογλυκαιμίας δύσκολη επειδή η εφίδρωση και η ταχυκαρδία προσομοιάζουν και συγκαλύπτουν ένα επερχόμενο επεισόδειο.

36 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΝΤΑΣΗ Συνδέεται στενά με τον καρδιακό ρυθμό(hr) εφόσον δεν υπάρχουν αρρυθμίες ή νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Ορίζεται ως το ποσοστό του πραγματικού HR προς το μέγιστο του κάθε ατόμου. Ο υπολογιζόμενος θεωρητικός μέγιστος HR είναι: α) Για γυναίκες και μη προπονημένους άντρες 220 μείον την ηλικία, β) για προπονημένους άνδρες 205 μείον το 0,5 της ηλικίας. Ασκηση μικρής έντασης : <60% μεγίστου HR Ασκηση μέτριας έντασης : <60-75% μεγίστου HR Ασκηση μεγάλης έντασης : > 75% μεγίστου HR ΔΙΑΡΚΕΙΑ Σύντομη<20 λεπτά, μέτρια 20-60, μεγάλης διάρκειας > 60λεπτά

37 Πρόσθετες ποσότητες υδατανθράκων και μειώσεις της δόσης ινσουλίνης για διαφορετικές ασκήσεις (τιμές με έντονο χρώμα αφορούν περιπτώσεις όπου απαιτείται μείωση δόσης ινσουλίνης) Ενταση (%μέγιστου HR) Διάρκεια < 20λεπτά Διάρκεια 20-60λεπτά Διάρκεια > 60λεπτά Μικρή(<60) 0-10g 10-20g 10-20g/h Μέτρια(60-75) 10-20g 20-60g g/h Μεγάλη(>75) 0-30g g g/h

38 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ λεπτά τρέξιμο από τις 2.00 ως τις 3.00μμ Εάν λαμβάνεται εντατικοποιημένο σχήμα ενέσεων (βασικη και τρείς προγευματικές), θα πρέπει να μειωθεί η προγευματική ταχείας δράσης κατά 10-50% λεπτά ποδηλασίας μετά από δείπνο από τις 7.00 ως τις 8.00μμ Μείωση της ταχείας δράσης στη βραδυνη ένεση(10-50%) και της βασικής νυχτερινης κατά 10-20% ώρες αργής κολύμβησης από τις 5.00 ως τις 7.00μμ, δείπνο στις 8.00μμ. Μείωση της ινσουλίνης ταχείας δράσης στη βραδυνή ένεση κατά 10-20% και της βασικής κατά το ίδιο ποσοστό **Και στα τρία παραδείγματα οι προσαρμογες στη δόση ινσουλίνης πρέπει να συνδυάζονται με πρόσθετη λήψη υδατανθράκων

39 Άσκηση στον τύπου 1 διαβητικό:προυποθέσεις και κίνδυνοι Γενικά, νέοι, δραστήριοι διαβητικοί ασθενείς, με διαβήτη μικρής διάρκειας και χωρίς καμμία ένδειξη επιπλοκών, μπορούν να αθληθούν ελεύθερα, παρ ότι χρειάζονται κάποιες συστάσεις, που αφορούν στρατηγικές στην διαχείριση της άσκησης και στην αποφυγή τραυματισμών. Επί απουσίας αντενδείξεων, ο τύπος της άσκησης είναι θέμα προσωπικής τους επιλογής. Προτιμάται η μέτριας έντασης αεροβική άσκηση, παρ ότι και εντατικότερες ασκήσεις (πχ άρση βαρών), μπορούν να διεκπεραιωθούν με επιτυχία

40 Άσκηση στον τύπου 1 διαβητικό: προυποθέσεις και κίνδυνοι Κάθε άσκηση θα πρέπει να αρχίζει με προθέρμανση 5-10 λεπτών, ώστε να αποφευχθούν οι μυοσκελετικοί τραυματισμοί Η διάρκεια της άσκησης να κυμαίνεται μεταξύ 20 και 45 λεπτών Ασκήσεις μέτριας έντασης (50-75% της μέγιστης αεροβικής ικανότητας του αθλούμενου) Γενικά, η ένταση της άσκησης να περιορίζεται μέχρι το σημείο που η ΑΠ δεν υπερβαίνει τα 180mmHg ή οι σφύξεις δεν υπερβαίνουν τον αριθμό (220-ηλικία αθλούμενου

41 Άσκηση στον τύπου 1 διαβητικό:προυποθέσεις και κίνδυνοι Λόγω του υψηλότερου επιπολασμού της σιωπηλής ισχαιμικής νόσου και της νευροπάθειας στα διαβητικά άτομα, σε κάθε τύπου 1 διαβητικό με διάρκεια νόσου >15 χρόνια, θα πρέπει, πριν από την ένταξή του σε πρόγραμμα άσκησης, να γίνεται καρδιολογική εκτίμηση και έλεγχος για μικροαγγειακές διαβητικές επιπλοκές (αμφιβληστροειδοπάθεια-νεφροπάθειανευροπάθεια)

42 Οι κίνδυνοι της άσκησης στον ΣΔ τύπου 1 Υπογλυκαιμία κατά την άσκηση-όψιμη υπογλυκαιμία Υπεργλυκαιμία με κέτωση-μετά σύντομη εξουθενωτική άσκηση Επιδείνωση σιωπηλής καρδιοπάθειας Στηθάγχη-έμφραγμα-αιφνίδιος θάνατος Επιδείνωση επιπλοκών διαβήτη

43 Οι κίνδυνοι της άσκησης στον ΣΔ τύπου 1 Επιδείνωση επιπλοκών διαβήτη Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια: κίνδυνος υαλώδους αιμορραγίας ή αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς μετά επίμονη και κουραστική άσκηση. Όχι αναεροβικές ασκήσεις, όχι ασκήσεις που εμπεριέχουν μεγάλη τάση, πίεση ή δημιουργούν τρανταγμούς Διαβητική νεφροπάθεια: επιδείνωση λευκωματουρίας Περιφερική νευροπάθεια:κακώσεις μαλακών μορίων και αρθρώσεων

44 Περιφερική νευροπάθεια και άσκηση- Ασκήσεις για διαβητικούς με απώλεια προστατευτικής αίσθησης Αντενδεικνυόμενες Συνιστώμενες Παρατεινόμενο βάδισμα Τροχάδην (jogging) Aσκήσεις βηματισμού (step) Ασκήσεις βαρών Κολύμπι Ποδηλασία Κωπηλασία Κλασσική γυμναστική

45 Οδηγίες για την αποφυγή υπο-ήυπεργλυκαιμίας κατά την άσκηση (ADA) Να τρώτε υδατανθρακούχο συμπλήρωμα τουλάχιστον κάθε 60 λεπτά κατά την διάρκεια της άσκησης, αν η άσκηση είναι επίπονη και παρατεταμένης διάρκειας Αυξήστε την πρόσληψη τροφής μέχρι και 24 ώρες μετά την άσκηση, συνεκτιμώντας την ένταση και την διάρκειά της Κάντε ινσουλίνη τουλάχιστον 1 ώρα πριν από την άσκηση Ελαττώστε την δόση ινσουλίνης πριν από την άσκηση Αναπροσαρμόστε το ημερήσιο σχήμα της ινσουλίνης Προσδιορίστε την γλυκόζη πριν, κατά την διάρκεια κ μετά την άσκηση Εξοικειωθείτε με την προσωπική μεταβολική σας αντίδραση σε διαφορετικούς τύπους άσκησης

46 Εμπόδια στην άσκηση 1. Ελλειψη διάθεσης 2. Υπαρξη φυσικής αναπηρίας 3. Προβλήματα στα πόδια 4. Νευροπάθεια 5. Κόστος ασκησης σε γυμναστήριο 6. Κόπωση από τις καθημερινές ασχολίες 7. Χάσιμο χρόνου ή απλά έλλειψη ενδιαφέροντος

47 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ 1. Ψυχολογική ενθάρρυνση 2. Αφήνουμε τον/την να επιλέξει την ασκηση που θέλει και στην ένταση που την ανέχεται 3. Συζητάμε και συμφωνούμε σε ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο άσκησης 4. Εξηγουμε ότι η τακτική άσκηση είναι εφικτή είτε περπατώντας, ανεβαίνοντας σκάλες είτε σε σχέση με καθημερινές ασχολίες

48 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 1ο Τα πλεονεκτήματα της άσκησης για το διαβήτη τύπου 1 συνδέονται περισσότερο με τις προστατευτικές καρδιαγγειακές επιδράσεις και όχι με την βελτίωση του γλυκαιμικου ελέγχου. Η ομάδα επιμόρφωσης σχετικά με το διαβήτη πρέπει να γνωρίζει όλες τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στην θεραπεία προκειμένου οι ασθενείς να ασκούνται με ασφάλεια και με το μέγιστο όφελος.

49 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 2ο Η άσκηση στον ΣΔ τύπου 1 αποτελεί μέσον ψυχοκοινωνικής ευεξίας, δικαίωμα του διαβητικού και εντάσσεται στο πλαίσιο μιας συνολικότερης συμπεριφοράς ζωής Για την ομαλή και χωρίς μεταβολικές επιπλοκές διεκπεραίωσή της, απαιτείται καλή κατάρτιση του γιατρού, εκπαίδευση του ασθενούς και συνεργασία των δύο Πέρα από την διατήρηση καλού μεταβολικού προφίλ, προσοχή χρειάζεται σε παρουσία διαβητικών επιπλοκών

50 ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Διευθυντής ΕΣΥ Ψυχιατρικό νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ

51 Ορμονική απάντηση σε οξεία και παρατεταμένη άσκηση ΟΡΜΟΝΕΣ ΟΞΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ινσουλίνη Γλυκογόνο Κατεχολαμίνες Αυξητική Αδρενοκορτικοτρόπος Κορτιζόλη

52

53

54

55 Αερόβια άσκηση Οι περισσότερες μελέτες αφορούν την αερόβια άσκηση της οποίας η ένταση μετράται με ποσοστό επί της μεγίστης κατανάλωσης Ο2 (VO2 max) ή πρακτικότερα με την εκατοστιαία αναλογία της μεγίστης καρδιακής συχνότητας (Hrmax) Εξίσωση Fick VO2=καρδιακός ρυθμός όγκος παλμού διαφορά αρτηριφλεβικού οξυγόνου Ανάπαυση=0,25l/min Mεγίστη άσκηση Αθλητές 5,0 l/min Eνεργή 3.0 l/min