Τα γνωστικά αντικείµενα παιδε ουν. Το παράδειγµα και η έµπρακτη συµ ολή εκ-παιδε ουν.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τα γνωστικά αντικείµενα παιδε ουν. Το παράδειγµα και η έµπρακτη συµ ολή εκ-παιδε ουν."

Transcript

1

2 Τα γνωστικά αντικείµενα παιδε ουν. Το παράδειγµα και η έµπρακτη συµ ολή εκ-παιδε ουν. Τελικά, ποιος και πώς µπορεί να διδάξει σήµερα περι αλλοντική και, γενικ τερα, κοινωνική συνείδηση; Λαυρέντιος Γ. ελλασο δας Οµ τιµος Καθηγητής Πανεπιστηµίου Aθηνών Περίληψη Το ζήτηµα τής αρνητικής στάσης και δράσης των ανθρώπων απέναντι στο περι άλλον και το µεγέθους των γενικ τερων επιπτώσεων που προκαλεί η «σ µφωνη» προς τη στάση αυτή συµπεριφορά του αποτελεί ένα απ τα µεγάλα σηµερινά κοινωνικά προ- λήµατα. Κατά τα καθηµερινώς επαναλαµ αν µενα, η αιτία των επιπτώσεων αυτών είναι η ανεξέλεγκτη συµπεριφορά λων των ανθρώπων, αδιακρίτως, µε αποτέλεσµα, αφεν ς µεν, να µην επι άλλεται αναλογική (ως προς το µέτρο τής ευθ νης) επι άρυνσή τους και, αφετέρου, να προδικάζεται ως αδ νατη τουλάχιστον σ µφωνα µε τα παροντικά δεδοµένα η ανατροπή τής υφιστάµενης κατάστασης. Οπ τε, και η αντιµετώπισή της απαιτεί ενέργειες σε άθος χρ νου µε τη συµ ολή χι µ νο λων των ανθρώπων αλλά και περισσ τερων τής µιας γενιών. Η αντίληψη αυτή δεν προκαλεί µια απλή κοινωνική αγωνία για το σήµερα, αλλά δηµιουργεί, µακροπρ θεσµα(;), ζητήµατα που συνδέονται µε την εξέλιξη των χαρακτηριστικών το πλανήτη Γη και, κατά συνέπεια, µε ασικές προϋποθέσεις τής αυριανής παρουσίας το ανθρώπου πάνω σ αυτ ν. µως, αναζητώντας ανεπηρέαστοι απ κατευθυν µενες φωνές τις απαρχές το προ- λήµατος, παρατηρο µε τι η γενεσιουργ ς αιτία δεν συνίσταται στην καθολική και κατά το ίδιο ποσοστ ευθ νη των µελών το κοινωνικο συν λου, πως υποστηρίζουν σοι καταγγέλλουν για κάθε πρ ληµα τον σχετικά υπε θυνο Άλλο και χι τον απ λυτα υπε θυνο Εαυτ. Απ την άλλη πλευρά, αναζητώντας «λ σεις» για το πρ ληµα αυτ καθώς και για άλλα συναρτώµενα ή και ανεξάρτητα κοινωνικά προ λήµατα

3 32 ΛAYPENTIOΣ Γ. EΛΛAΣOY AΣ καταλήγουµε στο σ νηθες αλλά χωρίς πρακτική εφαρµογή συµπέρασµα τι, δηλαδή, οι συνιστώσες των λ σεων θα πρέπει να αναζητηθο ν στον ρ λο των παραγ ντων τής αγωγής και, γενικ τερα, τής Παιδείας. Aλλά, σήµερα, ο ρ λος αυτ ς δεν υπηρετείται µε τον ίδιο τρ πο απ το σ νολο των παραδοσιακών και των νέων παραγ ντων τής αγωγής. ι τι τ σο η αντιµετώπιση το περι αλλοντικο προ λήµατος, ειδικά, σο και ο προσδιορισµ ς το ρ λου και των δυνατοτήτων τής Παιδείας, γενικά, αντί να συνιστο ν αντικείµενο µιας ευρ τερης κοινωνικής συναντίληψης, αποτελο ν κατά την άποψή µας ζητήµατα που, δυστυχώς, συνδέονται µε την τακτική µε την οποία το παροντικ οικονοµικ φελος των ολίγων, αφεν ς µεν, «παράγει» και προάγει το πρ - ληµα «προσφέροντας» αρνητικά παραδείγµατα και, αφετέρου, εκµεταλλε εται την ανάγκη επι ίωσης τής ανθρωπ τητας υπαγορε οντας νέους τρ πους αγωγής. Αυτ έ αια το επιτυγχάνει δι τι, απ τη µία πλευρά, έχει ως «στήριγµα» την παθητικ τητα και τη µοιρολατρική στάση των παραγ ντων που υπηρετο ν την ανθρωπιστική εκπαίδευση και, απ την άλλη, έχει συµ άλει το ίδιο στη µετατροπή τής εκπαίδευσης σε δια ίου επαγγελµατική κατάρτιση, αποκλειστικώς, και µάλιστα χωρίς ανθρωποκεντρικ στ χο. Με αφετηρία τη συλλογιστική αυτή, στη θεµατική το παρ ντος άρθρου περιλαµ άνονται ως κατάθεση προσωπικών αντιλήψεων το συντάκτη το άρθρου τα εξής θέµατα: (i) Eισαγωγή: Προσδιορισµ ς το πεδίου αναφοράς, (ii) Έννοια του περι- άλλοντος και στάση απέναντι σ αυτ : Oλιστική θεώρηση. Ποι τητα ζωής και Πρ τυπα, (iii) Tο δίληµµα της Περιβαλλοντικής Aγωγής: Mεταλλαγµένα πρ τυπα ή ισ τητα και κοινωνική συναντίληψη: [Nέα - «µεταλλαγµένα» πρ τυπα. H «νοµιµοποίηση» αντικοινωνικών ενεργειών εµποδίζει τη λειτουργική ανάδειξη θετικών προτ πων. O «δεσµευµένος» απ την οικονοµία ρ λος το Σχολείου και η κοινωνική αντίληψη] και κατά συνεκδοχή, αλλά και επειδή ορισµένοι εξακολουθο µε να πιστε ουµε ή, έστω, να αναφερ µεθα στον ρ λο το εκπαιδευτικο (iv) Aντικείµενο και επάρκεια τής παιδαγωγικής προετοιµασίας το εκπαιδευτικο. 1. Εισαγωγή: Προσδιορισµ ς το πεδίου αναφοράς Έχοντας προ οφθαλµών, αφεν ς µεν, τη θεµατική που έχει οριστεί για το περιεχ µενο το ανά χείρας τ µου και, αφετέρου, τα επιτε γµατα το προσώπου που τιµάται µε το συλλογικ αυτ έργο, θεωρώ τι ενδείκνυται ο συνδυασµ ς το άρθρου το τιµώντος µε ένα έργο το τιµώµενου, ώστε να αναδεικν εται και µέσα απ την εξέταση επιµέρους πτυχών τής δράσης του η προσωπικ τητα, η κοινωνική προσφορά και η διαχρονική συµ ολή του στην πρ οδο τής επιστήµης και, εν προκειµένω, τής Παιδαγωγικής. Για τους λ γους αυτο ς καταθέτω µε το παρ ν άρθρο ορισµένες προσωπικές εκτιµήσεις και απ ψεις, έχοντας ως άση αναφοράς µία απ τις σηµαντικ τερες δηµιουργίες το Αντωνίου ανασσή-αφεντάκη. Η σηµασία τής δηµιουργίας του αυτής αναδει-

4 TA ΓNΩΣTIKA ANTIKEIMENA ΠAI EYOYN κν εται απ τη µεγάλη σηµερινή κοινωνική αγωνία για ένα πρ ληµα που λο και µεγεθ νεται. µως, µε το πρ ληµα αυτ συναρτάται και µία παράµετρος εν ς άλλου σηµαντικο κοινωνικο ζητήµατος, στο οποίο οφείλω να αναφερθώ, χι µ νο λ γω τής ειδικής αρ τητάς του, αλλά και δι τι εµπίπτει στο αντικείµενο το ερευνητικο, συγγραφικο, διδακτικο και κοινωνικο έργου µου. Πρ κειται για τα εξής δ ο ζητήµατα: Το πρώτο αφορά στην αγωνία που προκαλεί το περι αλλοντικ πρ ληµα, ένα απ τα µεγάλα θέµατα µε τα οποία καθηµερινά και µε αυξαν µενο, κατά γεωµετρική πρ οδο, ρυθµ ασχολο νται, απ τη µία πλευρά, οργανισµοί, ενώσεις, κυ ερνήσεις, οργανώσεις, φορείς, οµάδες, πρ σωπα και, απ την άλλη, παράγοντες τής οικονοµίας και Μ.Μ.Ε. ηλαδή, αφορά στο πρ ληµα τής οποιουδήποτε αθµο (απ ελάχιστο έως µέγιστο) αρνητικής στάσης (ενσυνείδητα ή ασυνείδητα, εθελο σια ή αναγκαστικά) λων ανεξαιρέτως των ανθρώπων απέναντι στο περι άλλον. Αυτή ακρι ώς η στάση είτε των αυθαίρετων και ανεξέλεγκτων είτε των «υποχρεωτικών» δραστηριοτήτων το κοινωνικο συν λου έχει δηµιουργήσει πως υποστηρίζει, «τεχνηέντως», η πλευρά που εκφράζει την κατ ευφηµισµ παγκοσµιοποιηµένη οικονοµία µη αναστρέψιµες καταστάσεις, τουλάχιστον παροντικά. ηλαδή, συνθήκες που δεν µπορο ν να αντιµετωπιστο ν άµεσα ή, έστω, µέσα σε µία γενιά και χωρίς την πολ πλευρη συνδροµή λων. Το γεγον ς αυτ δεν προκαλεί, απλώς, κοινωνική αγωνία αλλά δηµιουργεί, δικαιολογηµένα, υπαρξιακ πρ ληµα, υπ την έννοια το φ ου για σταδιακή εξαφάνιση ή µεταλλαγή φυσικών στοιχείων και ρων που αποτελο ν τις ασικές προϋποθέσεις παρουσίας το ανθρώπου πάνω στη γη. µως, αναζητώντας ανεπηρέαστοι απ κατευθυν µενες φωνές τα αίτια το προ λήµατος παρατηρο µε τι η περι αλλοντική µεταλλαγή οφείλεται, πράγµατι, στη γενική ατοµικιστική συµπεριφορά το ανθρώπου, πλην µως η ευθ νη αυτή δεν είναι, απαρχής, συνολική ο τε έχει το ίδιο µέγεθος για λους και, εποµένως, το οποιοδήποτε «τίµηµα αποκατάστασης τής λά ης» δεν µπορεί να καταλογιστεί ισοµερώς σε λους τους υπαιτίους. ι τι η µεταλλαγή αυτή οφείλεται, πρωτίστως, σε συγκροτηµένα συµφέροντα (προσώπων, οµάδων, κρατών), τα οποία µε τις ενέργειες που πραγµατοποιο ν προς ίδιον φελος προκαλο ν, αλυσιδωτά και µε τη µορφή το φαινοµένου το ντ µινο, συνεπακ λουθες δράσεις αλλά και αντιδράσεις. Έτσι, η δράση αυτή, αντί να οδηγεί σε λ σεις, αποτελεί διαδικασία απλής διαπιστωτικής πράξης ως προς το ποιοι και χι σε ποιο αθµ είναι οι υπε θυνοι το προ- λήµατος δηµιουργώντας ισοµερείς ευθ νες σε λο και περισσ τερους ανθρώπους, ο αριθµ ς των οποίων αυξάνει κατά γεωµετρική πρ οδο. Παρ λα αυτά και ανεξάρτητα απ τον αθµ ευθ νης κάθε πλευράς λοι ανεξαιρέ-

5 34 ΛAYPENTIOΣ Γ. EΛΛAΣOY AΣ τως οι άνθρωποι δεν πα ουµε να είµαστε υπ λογοι, είτε µε την παθητική στάση µας είτε µε τη δράση µας απέναντι στον εαυτ και το κοινωνικ σ νολο, λ γω υποκειµενικών-προσωπικών-ατοµικών και χι υπερατοµικών αξιακών επιλογών. Για τους λ γους αυτο ς κυρίως, µως, επειδή ο καταλογισµ ς των ευθυνών δεν έχει αναλογικ χαρακτήρα διαιωνίζεται το πρ ληµα, αφο οι κατ εξοχήν υπαίτιοι εξακολουθο ν να δρουν δυνάµει τής εικονικής συµ ολής ή συµµετοχής τους, η οποία δεν αντιστοιχεί ο τε κατ ελάχιστον στο µέγεθος τής λά ης που δηµιουργο ν. Το δε τερο κοινωνικ ζήτηµα στο οποίο θα αναφερθώ επ ευκαιρία και επιγραµµατικά αφορά στην εκ µέρους το κοινωνικο συν λου µη έµπρακτη αποδοχή µιας παραµέτρου τής λεγ µενης «ένταξης» (σχολικής, επαγγελµατικής, οικονοµικής και κοινωνικής) των Προσώπων µε Αναπηρία/Ατ µων µε Αναπηρία, η οποία, πως θα δο µε παρακάτω, συνδέεται και µε το περι άλλον. Είναι προφανές τι πρ κειται για δ ο ζητήµατα, τα οποία είναι, κατ αρχήν, θέµατα Παιδείας. Άλλωστε, το συµπέρασµα αυτ αποτελεί και τη γνωστή επωδ σε κάθε συζήτηση, που υποτίθεται τι αναζητά λ ση σε κάθε κοινωνικ πρ ληµα. Με την προοπτική αυτή, εάν θελήσουµε να προσδιορίσουµε το ειδικ γνωστικ πεδίο στο οποίο ανήκουν τα δ ο αυτά ζητήµατα, λέπουµε τι το πρώτο αποτελεί, ασφαλώς, αντικείµενο Περιβαλλοντικής Αγωγής. Στη συνέχεια, εάν δεχτο µε τη σχέση που υπάρχει µεταξ περι άλλοντος και ποι τητας ζωής λων των ανθρώπων και κυρίως των «µειονεκτουσών κοινωνικών οµάδων» τ τε αντιλαµ αν µαστε τι το περι αλλοντικ πρ ληµα είναι και θέµα τής Ειδικής Αγωγής, δεδοµένου τι συνδέεται µε το ζήτηµα τής ενταξιακής πορείας των Προσώπων µε Αναπηρία. Οπ τε, το συνολικά ζητο µενο και για τις δ ο περιπτώσεις αποτελεί, τελικά, αντικείµενο το σκοπο τής Αγωγής σήµερα. Αλλά ο σκοπ ς αυτ ς, πως προσδιορίζεται απ τις σ γχρονες τάσεις τής αγωγής [ ] µε άση διαχρονικές αξίες [12, ], ενώ θεωρητικά είναι αποδεκτ ς και, µάλιστα, σε µεγάλο αθµ απ τους εκπροσώπους τής Παιδαγωγικής ή Ανθρωπαγωγικής [14, 11 και 15], στην πράξη παρακολουθεί τις εκάστοτε ισχ ουσες αντιλήψεις, που έχουν ως κριτήριο το ατοµικ ή το «εταιρικ» φελος. Βέ αια για τα µάτια το κ σµου η τακτική αυτή «επιχρωµιώνεται» χρησιµοποιώντας έννοιες κοινωνικής ευαισθησίας ( λ., π.χ., τους ρους ατοµική και εταιρική κοινωνική... ευθ νη [!]). Οπ τε η χρήση το ρου αγωγή, κατά τον προσδιορισµ των παραπάνω γνωστικών αντικειµένων, δεν σηµαίνει και γενική αποδοχή του µε ενιαίο εννοιολογικ περιεχ µενο, δηλαδή, τι λειτουργεί ως παράγοντας µορφωτικ ς τής προσωπικ τητας. ι τι η σηµερινή κοινωνική τάση και στάση, εν ον µατι τής ελε θερης αναζήτησης τής γνώσης, αποφε γει τις έννοιες τής «δεσµευτι-

6 TA ΓNΩΣTIKA ANTIKEIMENA ΠAI EYOYN κής» αγωγής και µ ρφωσης και εισηγείται και εφαρµ ζει τη θεωρητικά ελε θερη και πρακτικο χαρακτήρα εκπαίδευση/κατάρτιση. Άλλωστε, κατά την επιχειρηµατολογία προς δικαιολ γηση και υιοθέτηση τής αντίληψης αυτής, η εκπαίδευση/κατάρτιση επιτρέπει στους νέους ανθρώπους να προετοιµάζονται στοχε οντας απευθείας στην κάλυψη των αναγκών τής αγοράς εργασίας, δηλαδή να επιλέγουν «ελε θερα» το επάγγελµα στο οποίο θα καταρτιστο ν, προκειµένου µέσω αυτο να ενταχθο ν ενεργά στο κοινωνικ γίγνεσθαι. µως, πως προκ πτει εκ το αποτελέσµατος, η ελευθερία αυτή είναι δεσµευµένη απ τις υποχρεωτικές «διεξ δους» που δηµιουργεί και τους ρους που επι άλλει µε µονοµέρεια η αγορά εργασίας. Μια αγορά που οργανώνεται µε άση τη διασφάλιση των συµφερ ντων των οικονοµικά «ισχυρών» και την εκµετάλλευση των οικονοµικά «αδυνάτων» (προσώπων, οµάδων, κρατών). ι τι η φιλοσοφία πάνω στην οποία οικοδοµείται η απ κτηση θεµιτο ή αθέµιτου κέρδους, δεν είναι άλλη απ τη θεµελιώδη οικονοµική αρχή ελαχιστοποίησης το κ στους και µεγιστοποίησης το κέρδους, στην πρώτη περίπτωση, και τον κυνισµ το δ γµατος Μακια έλι: «ο σκοπ ς αγιάζει τα µέσα», στη δε τερη. Έτσι, ακ µη και στην περίπτωση τής Περι αλλοντικής Εκπαίδευσης η προφανής αναγκαι τητα τής οποίας αποτελεί πλέον κοινή συνείδηση η εκπαίδευση/κατάρτιση καθίσταται αναποτελεσµατική, αφο οι επιδιωκ µενοι µέσω αυτής στ χοι συνδέονται µε µη άµεσα ορατά παροντικά οικονο- µικά συµφέροντα. Απλ παράδειγµα τής αναποτελεσµατικ τητας το τρ που εφαρµογής τής περι αλλοντικής εκπαίδευσης αποτελεί και το γεγον ς τι, µία απ τις συνιστώσες το υγιο ς περι άλλοντος, το πράσινο ως ιωµατική εµπειρία και φροντίδα λείπει παντελώς, ακ µη και απ σχολεία που διαθέτουν ή µπορο ν να δηµιουργήσουν κατάλληλους χώρους µε τη συµµετοχή τής µαθητικής κοιν τητας. Αντιθέτως, απέναντι σ αυτή τη, σχετικά «ασήµαντη», σταθερή απραξία υπάρχουν διαρκώς πολλαπλασιαζ µενα παραδείγµατα απ τη διε ρυνση τής συµµετοχής λων στην έντονη δραστηρι τητα που παράγει «αγαθά», πως: ρ πανση (χηµική, αισθητική, ηχητική, λεκτική), ακτινοβολία [απ πηγές είτε µη άµεσα αντιληπτές («ουράνιες», πυρηνικές, ατοµικές) είτε «ορατές» ( λ. τις παντ ς είδους κεραίες ασ ρµατης µετάδοσης σήµατος)], άνοδο τής θερµοκρασίας και φυσικές καταστροφές. Ως προς το συνεξεταζ µενο ζήτηµα που αφορά στη λειτουργική ένταξη και την ποιοτική κοινωνική ενσωµάτωση των Ειδικών Μειονεκτουσών [2, 80-81] ή, πως έχει αρχίσει να καθιερώνεται, Ευαίσθητων Κοινωνικών (και κατά την άποψή µας Κοινωνικά Ευαίσθητων) Οµάδων, κυρίως δε των Προσώπων µε Αναπηρία [5, 25], περισσε ει κατ αναλογία προς το πλήθος των επιπτώσεων η υπερπαραγωγή λ γων.

7 36 ΛAYPENTIOΣ Γ. EΛΛAΣOY AΣ Οι απ ψεις αυτές µπορεί να προκαλέσουν ειλικρινείς απορίες εκ µέρους ορισµένων ή ενστάσεις και αντιδράσεις εκ µέρους κάποιων άλλων, οι οποίοι προσποιητά υπεραµ νονται νεωτεριστικών αντιλήψεων που εκφράζουν µε το αφοπλιστικ ερώτηµα: Οπ τε θα πρέπει να γυρίσουµε στην εποχή τής αυταρχικής αγωγής ή τής φασιστικής επι ολής συγκεκριµένων µορφών συµπεριφοράς; Η απάντησή µου είναι, ασφαλώς, αρνητική («συνάδοντας», έ αια, µε τις σ γχρονες τάσεις τής αγωγής [1 9, και ]) και διευκρινίζοντας παράλληλα, τι υιοθέτηση των σ γχρονων αντιλήψεων περί αγωγής σηµαίνει αποδοχή µιας ασικής αρχής: τι, δηλαδή, τα θέµατα τής Παιδείας και τής Εκπαίδευσης (τής οποιασδήποτε εκπαίδευσης) είναι αρµοδι τητα το εκπαιδευµένου εκπαιδευτικο κάθε ειδικ τητας, χι για την απλή «µετάδοση» το περιεχοµένου εν ς γνωστικο αντικειµένου αλλά και για την κάλυψη µέσω τής ενηµέρωσης, τής αναζήτησης και τής προ ολής παραδειγµάτων θεµελιωδών αναγκών των νέων ανθρώπων. Πρ κειται για ανάγκες που αφορο ν στην ανάπτυξη λων των πτυχών τής προσωπικ τητάς τους ( λ. σχετ. και παρ. 4.α) και στην πολ πλευρη ενίσχυσή τους για να είναι σε θέση να απορρίπτουν το αρνητικ παράδειγµα. Μια τέτοια προσπάθεια προς επίτευξη αυτών των στ χων θα πρέπει να απο λέπει στην εκ µέρους των νέων καταν ηση των ρων και των παραµέτρων που συναποτελο ν θεµελιώδεις κοινωνικές συνιστώσες, πως: π.χ., σ στηµα αξιών [1, 71], ανθρώπινα δικαιώµατα, περι άλλον, κατάργηση τής διάκρισης και τής διαφοράς (λ γω φυλετικής καταγωγής, αναπηρίας, οικονοµικής κατάστασης και άλλων χαρακτηριστικών το ανθρώπινου γένους) κ.ά. Εποµένως, για την επίτευξη εν ς τ σο φιλ δοξου στ χου [και, εν προκειµένω, για την καταν ηση εκ µέρους των νέων ανθρώπων των ρων, των συνιστωσών και των παραµέτρων τής Περι αλλοντικής Αγωγής, καθώς και για την αποκάλυψη και καταν ηση, σε κάθε περίπτωση, και τής άλλης ψης το νοµίσµατος] είναι απαραίτητο, κατά την άποψή µας, να γνωρίζουν οι νέοι αφο έ αια έχουµε µάθει εµείς πριν απ αυτο ς τι: (i) Η κάθε σχετική δράση υπέρ το περι άλλοντος δεν αποτελεί ένα νέο µέσο µη αναλογικής επι άρυνσης λων των ανθρώπων προς φελος οικονοµικ τ σο αυτών που παγίως εκµεταλλε ονται υπαρκτές ή δηµιουργο µενες ανθρώπινες ανάγκες [7, ] και ισχ οντες ή δηµιουργο µενους νέους θεσµο ς σο και αυτών που δεν φυλάσσουν ή δεν εφαρµ ζουν τους ν µους. (ii) Τα ΜΜΕ στο πλαίσιο το ρ λου τους που, ασφαλώς, αφορά στην ενηµέρωση δεν πρέπει να προ άλλουν µ νο τις καταστροφικές συνέπειες τής στάσης το ανθρώπου απέναντι στο περι άλλον, δι τι αυτή είναι µια ενηµέρωση µονοµερής. Είναι απαραίτητο, αφεν ς µεν, να

8 TA ΓNΩΣTIKA ANTIKEIMENA ΠAI EYOYN αποκαλ πτουν και τους θεµελιακά υπαίτιους των καταστροφών, και, αφετέρου, να προ άλλουν το θετικ έργο κάποιων άλλων, το οποίο αποκρ πτεται ή απορρίπτεται, δι τι δεν είναι µετρήσιµο µέγεθος µέσω των δεικτών τής... τροµολαγνείας και το αποπροσανατολισµο. (iii) Στο πλαίσιο τής ατοµικής ευθ νης, λοι οι εκπαιδευτικοί ( λων των ειδικοτήτων) πρέπει να κατανοήσουν τι δεν είναι δυνατ ν να θεωρο ν εκτ ς λης τις αναφορές και συνδέσεις των γνωστικών τους αντικειµένων µε ζητήµατα πως αυτά που προαναφέραµε [14, και ], είτε επ ευκαιρία [π.χ., 15, 19-25] είτε διαθεµατικά και, κυρίως, συνεργατικά [16, και , 159 και ]. (iv) Για να δηµιουργηθεί η αντίστοιχα κατάλληλη τάση και στάση εκ µέρους το εκπαιδευτικο χρειάζεται θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση καθώς και µετεκπαίδευση και επιµ ρφωση [17, 4]. Προς αυτή ακρι ώς την κατε θυνση τής κατάλληλης προετοιµασίας το εκπαιδευτικο κινήθηκε ή την ικανοποίηση αυτής ακρι ώς τής ανάγκης υπηρέτησε και ο Αντώνιος ανασσής-αφεντάκης, ταν δια λέποντας οιονεί προφητικά την εξέλιξη το περι αλλοντικο προ λήµατος ίδρυσε, προ πολλών ετών, το Κέντρο (σήµερα Εργαστήριο) Περιβαλλοντικής Αγωγής, στη Φιλοσοφική Σχολή το Πανεπιστηµίου Αθηνών, µε στ χο την εκπαίδευση των φοιτητών το Τµήµατος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, κατ αρχάς, και των φοιτητών των άλλων Τµηµάτων, στη συνέχεια, οι οποίοι µε τη σειρά τους θα συµ άλουν, ως εκπαιδευτικοί, στην ανάπτυξη περι αλλοντικής συνείδησης. [Σηµείωση: αργ τερα, δηµιουργήθηκαν στο Ε.Κ.Π.Α. και άλλες εκπαιδευτικές µονάδες που ασχολο νται µε το περι άλλον.] Με αφορµή λοιπ ν τις παραπάνω σκέψεις θεωρήσαµε τι δεν θα ήταν άτοπο να περιληφθο ν στον παρ ντα τ µο κάποιες απ ψεις που αναφέρονται σε τρία ζητήµατα, τα οποία εντάσσονται στους θεµελιώδεις ρους για τη λειτουργία τής κοινωνίας των ανθρώπων. Πρώτον: στον προσδιορισµ τής έννοιας το περι άλλοντος, η οποία περιλαµ άνει πολλές παραµέτρους, και στην περιγραφή το τρ που διαµ ρφωσης τής στάσης µας απέναντι σ αυτ. Σηµειώνουµε, τι µεταξ των παραµέτρων αυτών περιλαµ άνονται: η κατοικία και το οικογενειακ, σχολικ και κοινωνικ περι άλλον των Προσώπων µε Αναπηρία [5, 81-99], ο γνωστικ ς χάρτης των ανθρώπων που έχουν προ λήµατα ρασης, δηλαδή η εσωτερική νοητική αναπαράσταση το χώρου που τους περι άλλει [2, ], οι πάσης φ σεως ήχοι που µας κατακλ ζουν καθηµερινά και ένα πλήθος άλλων στοιχείων, στα οποία θα αναφερθο µε, ενδεικτικά και µε ενιαίο τρ πο, παρακάτω. ε τερον: στο ρ λο που διαδραµατίζει η Παιδεία και η Εκπαίδευση, σε σχέση µε το περι αλλοντικ πρ ληµα και, τρίτον: στην εκπαίδευση το Εκπαιδευτικο. Τα τρία αυτά ζητήµατα εξετάζονται και σε συνάρτηση µε το σηµεριν αίτη-

9 38 ΛAYPENTIOΣ Γ. EΛΛAΣOY AΣ µα/στ χο/προσδοκία τής ποιοτικής ένταξης των Προσώπων µε Αναπηρία [ ]. ι τι: (α) πως προαναφέραµε, θεωρο µε τι το θέµα αυτ περιλαµ άνει παραµέτρους που αφορο ν και στην περι αλλοντική αγωγή και εκπαίδευση. ( ) Σ µφωνα µε τις απ ψεις ορισµένων ερευνητών, µία απ τις τρεις ασικές θεωρίες για τον τρ πο αξιολ γησης τής ποι τητας ζωής των Προσώπων µε Αναπηρία επικεντρώνεται στις περι αλλοντικές συνιστώσες της (οι άλλες δ ο είναι η προσωπική ικανοποίηση και η ικαν τητα προσαρµογής, η οποία συναρτάται µε συµπεριφορές που θεωρο νται κοινωνικά προσαρµοσµένες) [18, 30-32]. Επίσης, ορισµένοι κοινωνιολ γοι µελετο ν τους δείκτες ποι τητας ζωής χρησιµοποιώντας µία απ τις εξής τρεις διαφορετικές πορείες: τη µελέτη κοινωνικών δεικτών, τη µελέτη ψυχολογικών δεικτών και την οικολογική ανάλυση [19, ]. µως ανάλογα µε τους ερευνητικο ς στ χους και η συνδυαστική χρήση των δεικτών αυτών δίνει απαντήσεις σε πλήθος σχετικών ερωτηµάτων. Ένας τ πος δείκτη αυτής τής κατηγορίας περιλαµ άνει τέσσερα µέρη, τα οποία αντιστοιχο ν σε τέσσερεις τοµείς τής ζωής το Προσώπου µε Αναπηρία: επικοινωνίας (κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και δεσµοί µε το εξωτερικ περιβάλλον), αυτονοµίας, ελευθερίας και ταυτ τητας [20]. Σηµειώνεται τι αυτ το µέσον, το πλέον γνωστ στους ασχολο µενους µε τη νοητική υστέρηση, έχει προσαρµοστεί για να χρησιµοποιείται στον τοµέα τής εργασίας [21]. (γ) Η καταν ηση και επίλυση των προβληµάτων των προσώπων αυτών καλ πτει λους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους. Είναι λοιπ ν προφανές τι η προσέγγιση το εννοιολογικο περιεχοµένου το ρου περιβάλλον απαιτεί ολιστική και χι περιορισµένη ή µον πλευρη θεώρηση, η οποία θα έχει ως προεξάρχουσες αρχές τ σο την αναζήτηση το αληθο ς σκοπο τής αγωγής και των παραγ ντων επίτευξής του σο και τον περιορισµ το σηµερινο υπερκέρδους των ολίγων, ώστε να υπάρξει φελος λων α ριο. 2. Έννοια το περιβάλλοντος και στάση απέναντι σ αυτ : Ολιστική θεώρηση, ποι τητα ζωής, πρ τυπα Σ µφωνα µε τους θεωρητικά ισχ οντες, σήµερα, γενικ τερους σκοπο ς τής αγωγής, η πορεία το τρ που ζωής κάθε ανθρώπου θα πρέπει να διαµορφώνεται κατά τέτοιο τρ πο, ώστε να εκφράζει το αποτέλεσµα των ενεργειών µιας ελε θερης, δηµοκρατικής και υπε θυνης προσωπικ τητας, η οποία µετέχει ενεργά και µε βάση τις αρχές αυτές στο κοινωνικ γίγνεσθαι. Αυτ ς ο τρ πος ζωής, δηλαδή οι προσωπικές επιλογές συµπεριφοράς το κάθε ανθρώπου, τελεί σε συνάρτηση µε τις γενετικές καταβολές του, την ατοµικ τητα/µοναδικ τητά του και

10 TA ΓNΩΣTIKA ANTIKEIMENA ΠAI EYOYN τους εκάστοτε περιβαλλοντικο ς ρους και προϋποθέσεις [22, 23-25], στο πλαίσιο των οποίων αναπτ σσει µία συνεχή (εµφανή ή αφανή) διαδραστική-συναντησιακή σχέση (αλληλεπίδραση) µε το περιβάλλον, βάζοντας πάνω σ αυτ τη δική του σφραγίδα, που αφήνει έντονα ή ασθενή ίχνη. Κατά τη διαχρονική πορεία το ανθρώπου η συναντησιακή αυτή σχέση εξελίσσεται, δηλαδή τροποποιείται. Έτσι, σήµερα, ο λ γος έχει επικεντρωθεί στη σχέση του µε το φυσικ περιβάλλον, η οποία και έχει διαµορφωθεί ως σχέση «αντιπαράθεσής» τους, κ ριο χαρακτηριστικ τής οποίας αποτελεί το γεγον ς τι για ένα µεγάλο µέρος της εχθρικής «συµπεριφοράς» το περιβάλλοντος ευθ νεται πλέον ο ίδιος. Και ενώ οι άνθρωποι δεν αµφιβάλλουν πλέον τουλάχιστον µε τα µέχρι στιγµής υποστηριζ µενα τι απ την αντιπαράθεση αυτή, αργά ή γρήγορα, αυτοί θα είναι οι µεγάλοι ηττηµένοι, έρχονται ως κατέχοντες τη σωτήρια λ ση οι λίγοι και, κατά κ ριο λ γο, υπε θυνοι για τη δηµιουργία το προβλήµατος και επιρρίπτουν ως νέοι ιεροεξεταστές την ευθ νη στους λιγ τερο υπε θυνους. Παράλληλα, παγιώνουν µε ποικίλες µεθοδε σεις την αντίληψη τι η δυσκολία αναστροφής τής λης εξέλιξης οφείλεται στη µη συµµ ρφωση των άλλων, των πολλών, οι οποίοι, παρά τις επιβαλλ µενες ποινές, αποδεικν εται τι είναι «αδι ρθωτοι». Βέβαια, το γεγον ς αυτ τους καθιστά ευτυχείς, αφο οι ίδιοι, βραχυπρ θεσµα και προς ίδιον πάντοτε φελος, αναδεικν ονται διαχειριστές των κρίσεων που δηµιουργο ν. Στο πλαίσιο αυτ η αντιπαράθεση δεν περιορίζεται, πλέον, µεταξ ανθρώπου και περιβάλλοντος αλλά και ανθρώπων µεταξ τους, ενώ ο λ γος για το περιβάλλον αυξάνει και οι διακηρυκτικές παρεµβάσεις διανθίζονται, λο και συχν τερα, µε τη χρησιµοποίηση νέας ορολογίας αλλά και νέων τακτικών. Έτσι, περνώντας απ την ανακ κλωση, την αειφ ρο και την πράσινη ανάπτυξη, την οικολογία και τον οικολογικ εξοπλισµ, την ενεργειακή αναβάθµιση, τα φιλικά προς το περιβάλλον υλικά, τα προϊ ντα υγιεινής διατροφής και άλλα πολλά (στην πράξη βλ. ανεµ µυλους το ον Κιχώτη), φθάνουµε στην εταιρική κοινωνική ευθ νη και στις έξυπνες αγορές µε «έξυπνες» τακτικές. Π.χ., αντικατάσταση (=αγορά) αυτοκινήτων σο γίνεται γρηγορ τερα για να... «φε γει» χι µ νο το ρυπογ νο χηµα αλλά και το νέο στοκ οχηµάτων απ τις αποθήκες τής παραγωγής, µείωση τής διάρκειας «ζωής» µιας µπαταρίας ρολογιο σε τέτοιο βαθµ, ώστε, να χρειάζεται πλέον, κάποιος τέσσερις έως οκτώ για χρονική περίοδο που χρησιµοποιο σε µία. Τελικά, δια τής «ποιοτικής αναβάθµισης» των ρυπογ νων και µη φιλικών προς το περιβάλλον συσκευών, αφεν ς, και τής «ν µω» εξουσιαστικής αρχής, αφετέρου, έχουµε επιβολή ταχ τερου ρυθµο αντικατάστασης κάθε συσκευής, κατ αναλογία προς τον ρυθµ

11 40 ΛAYPENTIOΣ Γ. EΛΛAΣOY AΣ χρήσης και απ ρριψης µιας χαρτοπετσέτας. Ο αντίλογος, µε µορφή ερωτήµατος, έχει ως εξής: εν βλέπετε την ανάπτυξη, την παραγωγικ τητα, τις νέες θέσεις εργασίας; Απάντηση: Το µ νο που βλέπουµε, καθηµερινά, είναι το προοδευτικά «λιγ τερο» κοινωνικ κράτος, η παντ ς είδους κλοπή και η δηµιουργία καταναλωτικών ροµπ τ για την κάλυψη χι απλώς παγιωµένων αλλά συνεχώς «κατασκευαζ µενων» αναγκών. Εξαιτίας των µεθοδε σεων αυτών, επέρχεται αποπροσανατολισµ ς το καταναλωτή-στ χου, ο οποίος εν ον µατι εν ς θεωρητικά προβαλλ µενου συµφέροντ ς του (α ξηση θέσεων εργασίας, απασχ ληση, αµοιβή, αγορά «αγαθών», ποι τητα ζωής) «ευλογεί» τη διαρκή και ανεξέλεγκτη α ξηση τής βιοµηχανικής, γεωργικής και κάθε άλλης παραγωγής, παρ λο τι ο τρ πος παραγωγής επιβαρ νει το περιβάλλον. Tελικά, οι µεθοδε σεις αυτές βλάπτουν, µακροπρ θεσµα, λους ανεξαιρέτως και σε µεγαλ τερο βαθµ τις «Κοινωνικά Eυπαθείς Οµάδες». Μάλιστα στην τυπική βάση θεµελίωσης το αποπροσανατολισµο, αναφορικά µε τις επιπτώσεις εις βάρος των οµάδων αυτών, εντάσσεται και η χρησιµοποίηση το ρου Ευπαθείς Κοινωνικές Οµάδες, καθώς και το νε- τερου Ευαίσθητες Κοινωνικές Οµάδες, ο οποίος έχει αρχίσει να επικρατεί. ι τι, αντί να αναφερ µαστε στα αίτια το προβλήµατος και στον τρ πο αντιµετώπισής τους «ωραιοποιο µε» τη µειονεκτική θέση των οµάδων αυτών προβάλλοντας µε τη µορφή προσοµοίωσης, δηλαδή, εικονικής πραγµατικ τητας µία στάση ευγένειας, συµπάθειας, φιλάνθρωπων και άλλων παρ µοιων συναισθη- µάτων προς τα πρ σωπα των οµάδων αυτών, ως εάν τα ίδια να είναι υπε θυνα των δεινών τους. Έπειτα απ τις ενδεικτικές αυτές αναφορές και εάν δεχτο µε τι είναι απολ τως απαραίτητο να συνεκτιµο µε, σε κάθε περίπτωση διερε νησης τής σχέσης µεταξ ανθρώπου και περιβάλλοντος, λες τις συνιστώσες το περιβαλλοντικο προβλήµατος, ώστε να µην καθίσταται αλυσιτελής η προσπάθεια τής σχετικής αγωγικής και εκπαιδευτικής διαδικασίας θα πρέπει να προσδιοριστεί, κατά τρ πο ενιαίο και κατανοητ σε λους µας, το εννοιολογικ πεδίο το ρου περιβάλλον, ως συνιστώσας τής ανθρώπινης παρξης και συµπεριφοράς. Προς την κατε θυνση αυτή θα µπορο σε να συµβάλει, κατά την άποψή µας, η κατάταξη και οµαδοποίηση που επιχειρείται παρακάτω, σ µφωνα µε την οποία η έννοια το περιβάλλοντος προσεγγίζεται µέσα απ την κατηγοριοποίηση των παραµέτρων που το συναποτελο ν, σηµειώνοντας, εισαγωγικά, τι: «Η σχέση το ανθρώπου µε το φυσικ του περιβάλλον προσδιορίστηκε πάντοτε απ την ερµηνεία τής σχέσεώς του µε τον Θε και µε τον κ σµο [και τι] κοιν ς τ πος των δ ο ετερ κεντρων ερµηνειών υπήρξε και παραµένει πάντοτε ο άνθρωπος, αλλά

12 TA ΓNΩΣTIKA ANTIKEIMENA ΠAI EYOYN µε τις διαφορετικές προσεγγίσεις τής σχέσεώς του µε τον Θε απ τη θρησκεία (θεοκεντρική) και απ τη φιλοσοφία (ανθρωποκεντρική)» [15, 19]. Με αφετηρία, λοιπ ν, τη δε τερη θεώρηση (την ανθρωποκεντρική), σε µια πρώτη κατηγορία εντάσσουµε το ανθρώπινο, το φυσικ και το τεχνητ περιβάλλον. Σε µια δε τερη, το εσωτερικ ή ατοµικ /προσωπικ (συντίθεται απ γενετικές καταβολές και βιολογικές και πνευµατικές ανάγκες και κίνητρα) και το εξωτερικ (ανθρώπινο, φυσικ και τεχνητ ), το οποίο προσδιορίζεται τοπικά (εγγ ς ή ευρ τερο) και τροπικά (άµεσο ή έµµεσο). Οι έννοιες αυτές µας είναι περισσ τερο κατανοητές µέσα απ γνωστο ς ρους, πως π.χ.: κληρονοµικ τητα, παράγοντες µάθησης, µαθησιακ περιβάλλον, ατοµική και υπερατοµική στάση και συµπεριφορά κ.ά. Σε µια τρίτη κατηγορία, παράγωγη των δ ο πρώτων, εντάσσεται το διαχρονικ περιβάλλον (ανθρώπινο, φυσικ και τεχνητ ) είτε ως χθεσιν, σηµεριν και αυριαν είτε ως εγγ ς ή απέχον χρονικά, η επίδραση το οποίου είναι άµεση ή έµµεση. Ως χθεσιν περιβάλλον χαρακτηρίζουµε την κληρονοµο µενη πανανθρώπινη εµπειρία [µέσω το γλωσσικο κώδικα επικοινωνίας (προφορικ ς και γραπτ ς λ γος), το παραδείγµατος και κάθε άλλης µορφής κληροδοτήµατος]. Η εµπειρία αυτή θεµελιώνει, δυναµικά, τη φιλοσοφία τής στάσης µας ως µονάδας και συγχρ νως ως στοιχείου/µέλους οµάδας τ σο απέναντι στον Εαυτ και το ικ µας σο και απέναντι στον Άλλο και το ικ του. Έτσι, και η φιλοσοφία που διαµορφώνεται κατ αυτ ν τον τρ πο εκφράζει τη συνολική ερµηνευτική και αξιολογική θεώρηση και χρησιµοποίηση εκ µέρους µας το εκάστοτε περιβάλλοντος (ανθρώπινου, φυσικο και τεχνητο ). Ως σηµεριν, χαρακτηρίζουµε αυτ που προκ πτει απ τη συγχρονική επίδραση και αλληλεπίδραση το συν λου των στοιχείων που προαναφέραµε, και ως αυριαν, τη διαθήκη ή το κληροδ τηµα µε το οποίο το εκάστοτε σηµεριν περιβάλλον προικίζει το αυριαν. Μέσα σ αυτ το πλαίσιο τής διαδραστικής σχέσης το ανθρώπου µε το περιβάλλον παρατηρο µε δ ο, ακ µη, βασικές κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία, αντιπροσωπε ει σχέσεις, οι οποίες τελο ν σε συνάρτηση µε το υποκείµενο, το αντικείµενο, το κατηγ ρηµα και, γενικά, τους προσδιορισµο ς που τις περιγράφουν, οπ τε οι σχέσεις αυτές: (i) συνιστο ν διάφορα είδη (π.χ., δυαδικές, οικογενειακές, εργασιακές, κοινωνικές, ευκαιριακές, ουσιαστικές, τυπικές, ιδεολογικές, αξιακές, τοπικές, υπερτοπικές, εθνικές, διεθνείς, παγκ σµιες κ.ά), (ii) δηµιουργο νται σε κάποιο χώρο και κάτω απ τις συνθήκες που επικρατο ν κάθε φορά µέσα στο φυσικ ή τεχνητ περιβάλλον το χώρου αυτο (π.χ., σπίτι, σχολείο, υπηρεσία, λεωφορείο, κατάστηµα, κοιν τητα, χωρι, π λη, κράτος, ήπειρος, γη, θάλασσα, ατµ σφαιρα, διάστηµα, οικονοµικ πεδίο, πεδίο παραδοσιακής µάχης κ.λπ.), δηλαδή, (iii) πραγµατοποιο νται τυχαία ή σκ πιµα (µας προκ -

13 42 ΛAYPENTIOΣ Γ. EΛΛAΣOY AΣ πτουν ή τις επιζητο µε, τις επιθυµο µε ή µας τις επιβάλλουν), (iv) έχουν διάρκεια (διαρκο ν λίγο, πολ, σο ζο µε κ.λπ.), και (v) συχν τητα (διακ πτονται, ξαναρχίζουν κ.λπ.). Η δε τερη κατηγορία, αφορά στην ερµηνευτική προσέγγιση των αποτελεσµάτων τής συµπεριφοράς το ανθρώπου, η οποία εκδηλώνεται τ σο µέσα στο φυσικ περιβάλλον που ο ίδιος αξιοποιεί, εκµεταλλε εται και µεταλλάσσει σο και µέσα στο τεχνητ περιβάλλον που και πάλι ο ίδιος κατασκευάζει και χρησιµοποιεί. Και στις δ ο περιπτώσεις τα αποτελέσµατα που έχουµε σε επίπεδο ή µεγέθη γενεών είναι συνήθως τα εξής: (i) παροντική ή βραχυπρ θεσµη βελτίωση τής ποι τητας τής δικής του ζωής και, ενδεχοµένως, και των άλλων, (ii) βραχυπρ θεσµη βελτίωση τής δικής του ζωής και µεσοπρ θεσµη υποβάθµιση τής ζωής των άλλων σε πολλές δε περιπτώσεις ακ µη και τής δικής του και (iii) µακροπρ θεσµη υποβάθµιση τής ζωής λων ανεξαιρέτως. Με την τακτική αυτή και εφ σον βέβαια οι σχετικές επιστηµονικές παρατηρήσεις και µετρήσεις για το περιβάλλον και τα εξ αυτών συµπεράσµατα είναι αξι πιστα δεν ξέρω για ποια ζωή, ποιων οργανισµών, ποιοι άνθρωποι θα µιλάνε στις επ µενες γενιές. Τελικά, συνεκτιµώντας λες αυτές τις παραµέτρους και τις παράγωγες εκδοχές τους, αξιολογο µε το αποτέλεσµα, δηλαδή την ποι τητα αλλά και τη σηµαντικ τητα τής σχέσης τής εκάστοτε επίδρασης και αλληλεπίδρασης µεταξ ανθρώπου και «περιβάλλοντος» και εποµένως τής ποι τητας ζωής του, συγχρονικά και διαχρονικά ή οριζ ντια και κάθετα. [Σηµείωση: στα επ µενα, ο ρος περιβάλλον χρησιµοποιείται µε το εννοιολογικ περιεχ µενο που ορίσαµε παραπάνω.] Η διαδικασία αυτής τής συγχρονικής και διαχρονικής επίδρασης και αλληλεπίδρασης αποτελεί συνεχή «προσαρµογή» το ανθρώπου στο διαρκώς µεταβαλλ µενο περιβάλλον, µε τροποποίηση των ρων τής σχέσης του µε αυτ. ηλαδή, µαθαίνει να συµπεριφέρεται µέσα σ αυτ άλλοτε αυτοπροστατευ µενος, άλλοτε «συνεργαζ µενος» µ αυτ και άλλοτε επεµβαίνοντας καταστροφικά στη φυσική λειτουργία του. µως, η διαδικασία µάθησης «κοινωνικής συ- µπεριφοράς» και, γενικ τερα, συµµετοχής στο κοινωνικ γίγνεσθαι έχει έναν ειδοποι χαρακτήρα αποφασιστικής σηµασίας. Αποτελεί είτε επιλογή, αποδοχή και µίµηση ποικίλων προτ πων τα οποία χρησιµοποιο νται (υποχρεωτικώς ή ελευθέρως, ενσυνειδήτως ή ασυνειδήτως και στις δ ο περιπτώσεις) ολικώς ή µερικώς τροποποιηµένα, σε αυτοτελή ή συνδυαστική µορφή είτε, αντίθετα, απ ρριψη. Έτσι, τα πρ τυπα αυτά στο πλαίσιο τ σο τής κατά σ στηµα σο και τής ελε θερης αγωγικής διαδικασίας µπορεί να αφορο ν: (i) Σε ένα ορατ ή αισθητ πρ τυπο. Αυτ δηλαδή που έχουµε προ οφθαλµών και το οποίο µπορεί να προέρχεται απ τους γονείς, τα λοιπά µέλη τής οικογένειας, τους δασκάλους, τους πολιτικο ς, τους κληρικο ς, τους φίλους, τους συµµαθητές, τους γείτονες,

14 TA ΓNΩΣTIKA ANTIKEIMENA ΠAI EYOYN τους µικρο ς ή µεγάλους αστέρες τής µικρής και τής µεγάλης οθ νης, το αθλητισµο, το µικροφώνου, τής πασαρέλας και άλλων χώρων και, γενικά, απ κάθε άνθρωπο το οποίου η συµπεριφορά (κοινωνική ή αντικοινωνική) µπορεί να εµπνέει κάποιον άλλο. (ii) Σε ένα πρ τυπο το οποίο περιγράφεται µε τον γραπτ ή προφορικ λ γο. (iii) Σε ένα θετικ ή αρνητικ πρ τυπο, σ µφωνα µε τις επικρατο σες αξιακές αντιλήψεις. (iv) Σε ένα ιδεατ πρ τυπο, ως σ λληψη που δηµιουργο µε σ µφωνα µε τη δική µας κοσµοθεωρία ή αυτή που µας «επιβάλλει» η συστηµατική «πλ ση εγκεφάλου» εκ µέρους των Μ.Μ.Ε. (v) Στη συµπεριφορά άλλων ντων εκτ ς των ανθρώπων και, γενικ τερα, φαινοµένων. (vi) Στη µέθοδο αντιµετώπισης προβληµάτων. (vii) Στον τρ πο αναζήτησης τής αλήθειας. (viii) Στον τρ πο εξωτερικής εµφάνισης κ.ο.κ. Μετά τα παραπάνω, το ερώτηµα που τίθεται, και στο οποίο θα πρέπει να υπάρξει απάντηση, είναι το εξής: Ποιος µπορεί, τελικά, να είναι ο ρ λος τής Παιδείας στη διαµ ρφωση «συνεργατικής» σχέσης ανθρώπου και περιβάλλοντος και τι µπορεί να συµβάλει στην αντιστροφή τής υφιστάµενης αρνητικής σχέσης; 3. Το δίληµµα τής Περιβαλλοντικής Αγωγής: «Mεταλλαγµένα» πρ τυπα ή ισ τητα και κοινωνική συναντίληψη; 3.1. Νέα - «µεταλλαγµένα» πρ τυπα Σ µφωνα µε τα σα σηµειώσαµε παραπάνω, η εκ µέρους κάθε ανθρώπου επιλογή και υιοθέτηση εν ς κοινωνικο προτ που γίνεται επί τη βάσει ορισµένων κριτηρίων, τα οποία παραλλάσσουν ανάλογα µε τις περιβαλλοντικές επιδράσεις που δέχεται [στο πλαίσιο τής άτυπης αλληλεπίδρασης µε το περιβάλλον και τής κατά σ στηµα ή στοχευµένης αγωγικής διαδικασίας (σχολείο, εκπαιδευτικ σ στηµα κ.λπ.)] και τη σ µφωνα µ αυτές διαµ ρφωση τής προσωπικ τητάς του. Έτσι, άλλος µεν επιλέγει κριτήρια που υπαγορε ουν υπερατοµικά ιδεώδη και άλλος ατοµικά οφέλη, άλλος διαχρονικές αξίες, ιδεώδη και αγαθά και άλλος αντίστοιχα παροντικά (π.χ., ηρωικ ιδεώδες, γεωργικ, πολιτειακ, εθνικ, δη- µοκρατικ, κοινωνικ [12, ], πολιτιστικών αγαθών [11], ατοµοκεντρικ, εµπορικ -οικονοµικ, παγκοσµιοποίησης, επιβολής/εξουσίας κ.ά.). Απέναντι σ αυτές τις δυνατές διαφορετικές επιλογές, ο συνήθης προβληµατισµ ς έχει τη µορφή ερωτήµατος, το οποίο συνοψίζεται στο εάν µπορεί να υπάρξουν πρ τυπα που εκφράζουν υπερατοµικές και διαχρονικές αξίες και σε καταφατική περίπτωση κατά π σον είναι δυνατή και ε κολη η αναζήτηση, επι-

15 44 ΛAYPENTIOΣ Γ. EΛΛAΣOY AΣ λογή και µίµησή τους. µως, και λαµβανοµένου υπ ψη τι υπάρχουν πρ τυπα που εκφράζουν ιδεώδη αυτής τής φιλοσοφίας (π.χ., αποδοχή και σεβασµ ς το Άλλου ως προσώπου ή ως συν λου προσώπων τής κοινωνίας και ανιδιοτελής προσφορά προς αυτ ν συγχρονικά και διαχρονικά ), η προσπάθεια µίµησης αυτών των προτ πων δεν είναι δ σκολη µ νο για τις επιλογές που στηρίζονται σ αυτά, αλλά και για ενέργειες αντίθετων αντιλήψεων. ηλαδή, και για τις επιλογές εκείνες που έχουν ως προσανατολισµ τις επικρατο σες κάθε φορά ατο- µοκεντρικές αντιλήψεις και ενέργειες µε παροντική προοπτική. Εποµένως, το κριτήριο διερε νησης µιας τέτοιας δυνατ τητας δεν µπορεί να είναι και ο βαθµ ς δυσκολίας το αγώνα δι τι και στις δ ο περιπτώσεις υπάρχει αγώνας αλλά ο επιθυµητ ς στ χος (αγώνας κατά το εγώ ή κατά το άλλου). Το στοιχείο αυτ δεν διαφοροποιεί, απλώς, τα χαρακτηριστικά το αγώνα, αλλά προσδιορίζει, αποφασιστικά, και την προσωπικ τητα ή την ταυτ τητα το αγωνιζ µενου. Επίσης, η διαφορά στις δ ο αυτές µορφές αγώνα δεν περιορίζεται στην κατε θυνση το επιδιωκ µενου στ χου (κοινωνικο ή ατοµοκεντρικο ), αλλά είναι ευρ τερη, δι τι περιλαµβάνει και την τακτική και τα µέσα που θα χρησιµοποιηθο ν προς επίτευξή του. Αναλυτικ τερα, ο αγώνας τής πρώτης περίπτωσης συνιστά άθληση δικαιοσ νης για προσφορά προς τον Άλλο και το διαχρονικ περιβάλλον, γενικ τερα, ξεκινώντας απ τον έλεγχο και τη συγκράτηση το εαυτο. Σ αυτή την κατηγορία που τελικά δεν γνωρίζω αν είναι µικρή ή µεγάλη ανήκουν λοι εκείνοι που αγωνίζονται για την τελείωση µέσω τής µίµησης εν ς αιωνίου προτ που, πως, π.χ., είναι αυτ που προβάλλει η χριστιανική διδασκαλία, δηλαδή η πολυδιάστατη ενέργεια αγάπης και θυσίας το ανθρώπου για τον άνθρωπο, την οποία και οφείλει καθένας να τη συνεχίζει. Η µορφή το προτ που µ αυτά τα σηµειολογικά χαρακτηριστικά ακ µη και στην πλέον περιορισµένη έκτασή τους φωτίζει, θερµαίνει και ενθαρρ νει τον άνθρωπο παρωθώντας τον στην ευγενή άµιλλα. εν τον εξαπατά, σπρώχνοντάς τον στον εξοντωτικ ανταγωνισµ, αλλά τον οδηγεί στο στίβο τής άθλησης για απ κτηση τής δ ναµης που απαιτεί η προσφορά και η θυσία και τον καταξιώνει, δίνοντάς του τη δυνατ τητα να βιώσει την ταπειν τητα. Η εφαρµογή τής κοσµοθεωρίας αυτής, αν και φαντάζει ουτοπική, θα µπορο σε να συµβάλει στον τρ πο λειτουργίας και αξιοποίησης τής διεπιστηµονικής σκέψης, προκειµένου η Παιδεία, που προσφέρεται σ µφωνα µ αυτή, να παρέχεται χι προς επιδίωξη µελλοντικής ατοµικής διάκρισης εκ µέρους το «εκπαιδευοµένου» και µάλιστα το αποκαλο µενου «χαρισµατικο µαθητή», αλλά προς επίλυση των πολυσ νθετων προβληµάτων που δηµιουργο νται σήµερα στον άνθρωπο. ι τι, οι λ σεις των προβληµάτων που προκ πτουν σήµερα, εάν έχουν ως βάση παλαι τατες µεν αλλά εµφανιζ µενες

16 TA ΓNΩΣTIKA ANTIKEIMENA ΠAI EYOYN ως νεοανακαλυφθείσες ανθρωπιστικές αξίες πως αυτή τής αληθο ς ισ τητας δεν θα µπορο ν να αγνοο ν λες τις κοινωνικές οµάδες και, κατ αρχήν, εκείνες οι οποίες αντιµετωπίζουν πρ σθετες δυσκολίες, για αντικειµενικο ς λ γους. Μεταξ των οµάδων αυτών περιλαµβάνονται και τα Πρ σωπα µε Αναπηρία, τα παιδιά που πεθαίνουν κάθε τρία λεπτά απ λιµοκτονία καθώς και άλλες κατηγορίες προσώπων. Ο αγώνας τής δε τερης περίπτωσης, αποτελεί διαρκή πάλη ατοµικής-προσωπικής επικράτησης εις βάρος το Άλλου και σε κάθε έκφανση τής ζωής, ξεκινώντας απ την εκµετάλλευση και εξ ντωση το αδυνάτου ή αυτο που βρίσκεται σε δεινή θέση. Σ αυτή την κατηγορία θεωρο µε τι συνωθο νται αυτοί που στο πλαίσιο το κακώς εννοο µενου συναγωνισµο ξεχνο ν τι: (i) δεν προέρχονται απ παρθενογένεση, αλλά τι υπάρχουν γιατί υπήρξαν πριν απ αυτο ς κάποιοι άλλοι (ως γεννήτορες, τροφοί, δάσκαλοι), και (ii) µετά απ αυτο ς ακολουθο ν άλλοι (οι απ γονοι λων), οπ τε είναι υποχρεωµένοι, τουλάχιστον, να διατηρήσουν,τι θετικ παρέλαβαν οι ίδιοι απ τους προηγο µενους, προκειµένου να το βιώσουν µαζί µε τον κάθε Άλλο το σήµερα και να το κληροδοτήσουν στη συνέχεια εµπλουτισµένο µε τα νέα θετικά βιώµατά τους και χι µεταλλαγµένο, απαξιωµένο, κατεστραµµένο, στους Άλλους το α ριο. µως, η πιο σηµαντική διαφορά έγκειται στην εµφανή ή αφανή στρατηγική, η οποία ακολουθείται στον αγώνα τής δε τερης περίπτωσης, προκειµένου να περιοριστο ν και να αποσβεστο ν πρ τυπα πο εκφράζουν διαχρονικά ιδεώδη. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα τής στρατηγικής που εφαρµ ζεται, ταν επιδιώκεται να επικρατήσει ένα προβαλλ µενο ως νέο πρ τυπο εις βάρος εν ς άλλου που υπάρχει ή προϋπήρξε, αποτελο ν και οι αναφερ µενες παρακάτω τακτικές. Σ µφωνα µε τη µία τακτική, που αποκτά λο και περισσ τερες εφαρµογές, είτε απαξιώνουµε ένα προϋπάρχον πρ τυπο [Παρενθετική σηµείωση: πρβλ. την τακτική που εφαρµ ζεται εις βάρος το δηµ σιου Πανεπιστηµίου και πολ σ ντοµα, πως διαφαίνεται, θα εφαρµοστεί και εις βάρος το δηµ σιου Σχολείου γενικής εκπαίδευσης και χι εις βάρος αυτών που αποτελο ν αρνητικά παραδείγµατα ή τα διευκολ νουν, και σε κάθε περίπτωση ξεκινώντας απ τα ίδια και τα το οίκου τους και φθάνοντας στα αλλ τρια], είτε το αποκρ πτουµε, µε κάθε δυνατ τρ πο, προβάλλοντας ως πρ οδο ή αναγκαίο νεωτερισµ µεταβολές που υπαγορε ουν οικονοµικά συµφέροντα (κερδοφορία) και χι αντικειµενικοί λ γοι ποι τητας (π.χ., περιεχοµένου και στ χου µιας πράξης ή συστατικά στοιχεία εν ς αντικειµένου). Πρ κειται για κίνητρα, τα οποία αποτελο ν τη βάση πάνω στην οποία οικοδοµο ν τις θεωρίες τους λες οι τυπικές και άτυπες εξουσιαστικές δοµές και οµάδες, µε προεξάρχουσα δοµή αυτή που εκφράζει, µέσω των ΜΜΕ, τα «διαπλεκ µενα» συµφέροντα.

17 46 ΛAYPENTIOΣ Γ. EΛΛAΣOY AΣ Αλλά υπάρχει και η αντίθετη τακτική, αυτή τής χρησιµοποίησης προεξαγγελτικών διακηρ ξεων υπέρ κοινωνικών οµάδων που δοκιµάζονται και τής αντι- µετώπισης διαφ ρων προβληµάτων λων των ανθρώπων (µεταξ των οποίων και το περιβαλλοντικ ) η αφετηρία, ο στ χος και το περιεχ µενο των οποίων, τουλάχιστον θεωρητικά, είναι αποδεκτά. µως, στην πράξη και εκ το αποτελέσµατος προκ πτει τι, τελικά, οι µ νοι που καρπώνονται το οποιοδήποτε φελος είναι αυτοί που, απλώς, διακηρ σσουν τη χρησιµ τητα των λ σεων που προτείνουν και συγχρ νως τις διαχειρίζονται, ενώ οι «χρείαν έχοντες» δέχονται νέες επιβαρ νσεις. Για παράδειγµα, εν ον µατι µιας ψευδεπίγραφης αγάπης προς τον άλλο και προκειµένου να καταργηθεί, φαινοµενικά, η διάκριση και η διαφορά και να εγκαθιδρυθεί η καταλλαγή ενεργο µε υποκριτικά ή αποπροσανατολιστικά επικαλο µενοι τη φιλοσοφία τής ισ τητας και τής αλληλοαποδοχής, ενώ οι ενέργειές µας ενισχ ουν τη διατήρηση τής οποιασδήποτε διαφοράς. Ενδεικτικές περιπτώσεις των διαφορετικών ερµηνευτικών προσεγγίσεων των εννοιών τής ισ τητας, τής αναλογικ τητας και τής κατάργησης τής διάκρισης και τής διαφοράς αποτελο ν ή θα µπορο σαν να θεωρηθο ν (αυτοτελώς η συνδυαστικά) και τα παρακάτω παραδείγµατα. α) Επικαλο µαστε, υποστηρίζουµε και προβάλουµε, εν ον µατι τής ισ τητας, την ανάγκη οργάνωσης των περιβαλλοντικών ρων και προϋποθέσεων µε στ χο τη βελτίωση τής ποι τητας ζωής λων. µως, κανείς δεν επισήµανε ποτέ τι η οποιαδήποτε, και κατά ενιαίο τρ πο, δυνατ τητα ή παροχή σε δ ο µη ίσους απ πλευράς δυνατοτήτων ανθρώπους συνεπάγεται διατήρηση τής ανισ τητας. ι τι, τ σο η αρχή τής έµπρακτης και χωρίς παρερµηνείες ισ τητας για την ανεµπ διστη διεκδίκηση και κατάκτηση κοινωνικών αγαθών [ πως, π.χ., η Παιδεία, η Εκπαίδευση, η Επαγγελµατική Κατάρτιση, η συµµετοχή στο κοινωνικ γίγνεσθαι (κατά το «χάρισµα» και την προθετικ τητα καθεν ς µε συνδυασµ εξατοµίκευσης, συνεκπαίδευσης, συνεργατικ τητας)] σο και η λειτουργία Κράτους ικαίου µπορεί να ισχ ουν ταν και µ νο ταν συντρέχουν και οι αρχές τής αναλογικ τητας και τής συµπληρωµατικ τητας. Χαρακτηριστική έκφραση έµπρακτης εφαρµογής αυτών των αρχών αποτελεί ο αθλητισµ ς των Προσώπων µε Αναπηρία, στον οποίο βλέπουµε τι το «χάρισµα» και η πρ θεση δεν αναδεικν ονται, εάν δεν συντρέχουν οι ροι και οι προϋποθέσεις εκδήλωσής τους, πως, π.χ., συµβαίνει στην περίπτωση το δροµέα ή το άλτη µε προβλήµατα ρασης. Έτσι, προκειµένου περί Προσώπων µε Αναπηρία και, γενικ τερα, για Κοινωνικά Eυπαθείς Οµάδες, χρειάζεται αναλογική συµπληρω- µατική υποστήριξη, ώστε και αυτά τα µέλη το κοινωνικο συν λου να µπορέσουν να βελτιώσουν τη θέση στην οποία βρίσκονται [24, , 54-56]. Με αφετηρία τη συλλογιστική αυτή, η βελτίωση τής ποι τητα ζωής των Προ-

18 TA ΓNΩΣTIKA ANTIKEIMENA ΠAI EYOYN σώπων µε Αναπηρία προϋποθέτει δηµιουργία κατάλληλων για τον σκοπ αυτ προϋποθέσεων και επιτυγχάνεται ταν υπάρχει µετάβαση σε ανώτερο λειτουργικ, γνωστικ, κοινωνικ ή άλλο επίπεδο απ αυτ που βρίσκονται. Π.χ., εάν δεχτο µε τι: (i) µία βασική προϋπ θεση για τη βελτίωση των ρων τής ποι τητας ζωής εν ς νέου ανθρώπου µε αναπηρία είναι η παροχή περισσ τερης εκπαίδευσης και (ii) για την επίτευξη αυτο το στ χου είναι απαραίτητος ο εφοδιασµ ς του µε ένα µεγάλο αριθµ βιβλίων, δεν µπορο µε να δεχτο µε, αυτοµάτως, τι η κατά ισονοµία παροχή σ αυτ ν βιβλίων και µ νο ή ακ µη και η ελε θερη χρήση των βιβλίων µιας βιβλιοθήκης εκ µέρους του είναι παράγοντες που συµβάλλουν στη µετάβασή του σε ανώτερο γνωστικ επίπεδο. ι τι, η συµβολή των παραγ ντων αυτών δεν συνεπάγεται, αυτ µατα, και δυνατ τητα χρήσης των βιβλίων εάν, προηγουµένως, δεν έχει εξασφαλιστεί η συνδροµή δ ο βασικών µεταβλητών ρων: πρώτον, ικαν τητα ανάγνωσης, καταν ησης και αξιοποίησης το περιεχοµένου τους (εκ µέρους το προσώπου που επιθυµεί τη µ ρφωσή του ή για το οποίο παρέχουµε τις υπηρεσίες µας) και, δε τερον, δυνατ τητα «πρ σβασης» στα βιβλία (µορφή των βιβλίων, προσβασιµ τητα στη βιβλιοθήκη, εργονοµικές διευθετήσεις, υποστηρικτικά µέσα και, γενικά, κατάλληλο περιβάλλον). Επίσης, εν ον µατι τής ελε θερης χωρίς διακρίσεις διακίνησης παρεµβάλλουµε ειδικο ς διαδρ µους στα πεζοδρ µια για διευκ λυνση τής κινητικ τητας προσώπων µε προβλήµατα ρασης και αµέσως µετά, αφεν ς µεν, καταλαµβάνεται είτε η πρ σβαση ή η έξοδος απ αυτο ς είτε ολ κληρο το πλάτος το πεζοδροµίου σε διάφορα σηµεία (βλ. σχετ. και παράγρ. 3.2., iii) και, αφετέρου, διαπιστώνεται εκ των υστέρων βέβαια η µη τήρηση των προδιαγραφών, ως προς τα πρ τυπα κατασκευής και τοποθέτησης των ειδικών διαδρ µων. Πώς, λοιπ ν, να δεχτείς την ενέργεια αυτή ως εφαρµογή τής συµπληρωµατικ τητας προς επίτευξη τής ισ τητας, ταν µάλιστα έχουν πραγµατοποιηθεί πρ σθετες δαπάνες χωρίς αντίστοιχο αποτέλεσµα; Οπ τε στην πράξη το ζητο µενο εν ον µατι τής ισ τητας και τής θεωρητικής δυνατ τητας ελε θερης διεκδίκησης αγαθών (Παιδεία, στο ένα παράδειγ- µα, ελε θερη µετακίνηση εµποδιζ µενων και µη εµποδιζ µενων ανθρώπων, στο άλλο) είναι το κέρδος µας (ως κατασκευαστών, προµηθευτών, «διευκολυντών» κ.ά.) και χι και η διασφάλιση των δικαιωµάτων το Άλλου. β) Ζητάµε απ τα παιδιά να συλλέγουν πώµατα πλαστικών φιαλών και τενεκεδάκια αναψυκτικών, να απορρυπαίνουν παραλίες, να φυτε ουν δέντρα και να προβαίνουν σε διάφορες ενέργειες απ κτησης περιβαλλοντικής συνείδησης δηλαδή να συµφιλιωθο ν µε τις έννοιες τής ατοµικής ευθ νης και τής συµµετοχικής προσπάθειας και την ίδια ώρα πληροφορο νται τι δεν υπέγραψαν τη

19 48 ΛAYPENTIOΣ Γ. EΛΛAΣOY AΣ συνθήκη το Κι το οι εκ των πρωταγωνιστών τής ρ πανσης, η πυρηνική ενέργεια (βλ. απειλή) παίζει πρωταγωνιστικ ρ λο, τα βιολογικά πλα ζουν και βασιλε ουν, τα φυτοφάρµακα χρησιµοποιο νται ανεξέλεγκτα. Παράλληλα, κανείς δεν τους υπενθυµίζει (Παιδεία ή διαφήµιση) τι λα αυτά που συνιστο ν την καταδίκη τής γης και το ανθρώπου δεν προέρχονται απ τη δράση εξωγήινων εχθρών, ο τε τα έχουν παρασκευάσει οι «πτωχοί τω πνε µατι». Οι δηµιουργοί τους είναι αριστο χοι τής Χηµείας, τής Φυσικής, τής Βιολογίας και άλλων επιστηµών (στο πλαίσιο τής έρευνας υπέρ τής παραγωγικής διαδικασίας), καθώς και αυτοί που «παίζουν στα δάχτυλα» θέµατα οικονοµίας και παραγωγής, αυτοί που ασχολο νται µε την προώθηση τής κατανάλωσης των προϊ ντων που δηµιουργο νται κ.ο.κ. Επίσης, µαθαίνοντας τα παιδιά µας τι ο εθνικ ς στρατ ς «προστατε ει» τα σ νορά µας απ τον... εξωτερικ εχθρ και µάλιστα µε σ γχρονα µέσα και «ανέσεις» ίσως θα αρχίσουν να διερωτώνται κάποια στιγµή µήπως πρέπει, πλέον, οι ένοπλες δυνάµεις µας να στρατοπεδε ουν και στα δάση και τις ρεµατιές για να προστατε ουν τη χώρα µας απ τον εσωτερικ εχθρ, ο οποίος την καίει, τη µπαζώνει, τη ρυπαίνει, την καταστρέφει. Έτσι, θα βρει µία ακ µη εφαρµογή και το ζήτηµα τής εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας. µως, για την αντιµετώπιση µιας τέτοιας λ σης, ίσως, χρειάζεται µια ακ µη πρ βλεψη στο Μηχανογραφικ ελτίο που συµπληρώνουν οι απ φοιτοι το Λυκείου, εν ψει επιλογής πανεπιστηµιακο Τµήµατος στο οποίο επιθυµο ν να εισαχθο ν. Εκτ ς εάν κριθεί τι δεν είναι αναγκαία µια τέτοια δράση, δι τι ως εσωτερικ ς εχθρ ς αναγνωρίζεται µ νο αυτ ς που αδυνατεί να «συµµορφωθεί», υποτασσ - µενος σε κάποιες «ειδικές προδιαγραφές», οπ τε πρέπει να το επιβληθεί και ειδική τιµωρία (π.χ., απαξίωση των σπουδών του κατά τη διάρκεια πραγµατοποίησής τους και, κυρίως, µετά απ αυτές). Ευτυχώς, µως, που υπάρχει και η µεγαλοψυχία, η οποία αντί τής καταστολής προτιµά την πρ ληψη. Έτσι, αντί να ενεργο µε ως Επιµηθείς, λειτουργο µε και σωστά ως Προµηθείς, προσφέροντας ευκαιρίες ασφαλών(;) «επενδ σεων» [για άµεση(;) ένταξη στην αγορά εργασίας] µέσω τής επί πληρωµή εκπαίδευσης. Άλλωστε, πως πληροφορο µεθα καθηµερινά, ακ µη και οι πανεπιστηµιακοί δάσκαλοι τής ηµεδαπής ή τής αλλοδαπής ενστερνίζονται, πλέον, την αντίληψη τι πρέπει να προετοιµάζουν χι έναν επιστήµονα µε ανθρωπιστική-κοινωνική συνείδηση, αλλά έναν άριστο ατο- µικιστή επιστήµονα (µήπως αυτ είναι το αριστείον;), εν ον µατι τής σ νδεσης τής εκπαίδευσης µε την παραγωγή (πρβλ. και αγορά εργασίας). Ένα προγραµ- µατισµένο ροµπ τ, που θα συµβάλει στην παραγωγή εν ς προϊ ντος ευχάριστου σήµερα αλλά επικίνδυνου ή άχρηστου α ριο. ηλαδή, τ τε που ο νέος θα συνειδητοποιήσει, κατ πιν εορτής βέβαια, τι ή έρευνα µερικές φορές(;) υπηρε-

20 TA ΓNΩΣTIKA ANTIKEIMENA ΠAI EYOYN τεί, παράλληλα ή αποκλειστικά, και συµφέροντα ατοµικά-οικονοµικά-παροντικά και χι το διαχρονικ κοινωνικ συµφέρον. γ) Εν ον µατι τής κατάργησης τής διάκρισης, τής διαφοράς και τής µισαλλοδοξίας, διαγράφουµε απ κάθε χώρο και µε κάθε µέσο τα προς αποφυγή «ιστορικά σφάλµατα», τα οποία σο και αν θέλουµε να το αρνηθο µε συνδέονται και µε το περιβάλλον. µως, πώς θα αποφ γεις αρνητικά πρ τυπα, εάν δεν τα έχεις γνωρίσει, ώστε να κατανοείς τις πραγµατικές τους διαστάσεις και τις συνέπειες που επιφυλάσσουν, εξελικτικά; Και πώς, τέλος πάντων, θα προετοιµαστο ν κατάλληλα οι νέοι άνθρωποι ώστε να είναι σε διαρκή ετοιµ τητα, για να µην τους βρει α ριο στον πνο οποιασδήποτε µορφής προσπάθεια «αιχµαλωσίας»; Στο ερώτηµα αυτ θα δώσουµε σχεδ ν λοι, αµέσως ή εµµέσως, µια απάντηση που θα υποδεικν ει ως λ ση την εκπαίδευση, ενώ οι εναποµένοντες ελάχιστοι υπ λοιποι θα θέσουν τα εξής νέα ερωτήµατα, µε τις συµπληρωµατικές επεξηγήσεις-απαντήσεις τους: Ποια εκπαίδευση; Αυτή που δίδασκε χθες ή αυτή που διδάσκει σήµερα; ι τι χθες δίδασκε το σχολείο (η κατά σ στηµα εκπαίδευση), ενώ σήµερα διδάσκουν άλλες «δοµές», οι οποίες τυπικά µεν παρέχουν (στο πλαίσιο τής κοινωνικής αγωγής) επ ευκαιρία εκπαίδευση, ουσιαστικά µως κάνουν πλ ση εγκεφάλου µε τη χρησιµοποίηση λων των παιδαγωγικών, ψυχολογικών, τεχνικών κ.ά. µέσων (αρχίζοντας απ την παιγνιώδη µορφή µάθησης και φθάνοντας στις θεωρίες των παιγνίων και τις πρακτικές τής προπαγάνδας και, γενικ τερα, ελέγχου το νου). Μεταξ των δοµών αυτών περιλαµβάνεται και το διαδίκτυο µε την απερι ριστη ευκολία που προοδευτικά παρέχει χωρίς να παραβλέπουµε και τον τρ πο επίδρασης ακ µη και το τ που που διανέµεται δωρεάν, ώστε να µη µένει κανείς έξω απ τη σ γχρονη «γραµµή πληροφ ρησης». Έτσι, σε λίγο καιρ κανείς δεν θα ξέρει κατά π σον µαθαίνει ή παραπληροφορείται. ι τι, ποιο είναι το περιεχ µενο το µαθησιακο «αγαθο» που προσφέρεται απ τις δοµές αυτές; Αυτ που είναι πραγµατικά αναγκαίο στον άνθρωπο ή,τι πουλιέται [«,τι πουλάει», πως λένε]; Τι πουλιέται; Προφανώς,τι είναι ε πεπτο και ανταποκρίνεται στην ενστικτώδη συµπεριφορά και τη δηµιουργία πλασµατικών-«επίκτητων» αναγκών. Κατά την εκτίµησή µου, η παραπάνω θεώρηση δεν είναι ε κολο να αµφισβητηθεί, δι τι, πως βλέπουµε καθηµερινά, λα τα Μ.Μ.Ε. έχοντας µεταβληθεί στον σηµαντικ τερο παράγοντα κοινωνικής αγωγής (λ γω τής δυνατ τητας συνεχο ς, άµεσης και ε πεπτης πληροφ ρησης) λειτουργο ν ως εξής: «Πωλο ν» και προβάλλουν ως µοναδικά γεγον τα, δηλαδή «διδάσκουν» σχεδ ν κατ αποκλειστικ τητα και κατά κ ριο λ γο προς αποκάλυψη τής αλήθειας, κατ αρχάς, διαπλοκή, συναλλαγή, απάτη, βία, ψε δος, υποψία, υποκρισία και, στη

21 50 ΛAYPENTIOΣ Γ. EΛΛAΣOY AΣ συνέχεια, κάθε τι που, εκ πρώτης ψεως ή φαινοµενικά, θα µπορο σε να συµβάλει στη βελτίωση τής ποι τητας τής ζωής το ανθρώπου. µως, ο πραγµατικ ς αλλά υποκρυπτ µενος στ χος αυτής τής τακτικής είναι, απ τη µία πλευρά, η εξοικείωση το ανθρώπου µε απαξιωτικές για την ανθρώπινη υπ σταση στάσεις και δράσεις και, κατά συνέπεια, η άµβλυνση τής συνείδησης και, απ την άλλη, η µε ποικίλους τρ πους οικονοµική εκµετάλλευση των πολλών εκ µέρους των ολίγων. Με άλλα λ για, καλλιεργείται η µοιρολατρία, η παθητικ τητα, η αδράνεια και η παραδοχή τι η µεταλλαγή το περιβάλλοντος συνδέεται, πως έχουµε ήδη σηµειώσει, µε τις επιθυµίες και τη δράση λων και χι, κατά κ ριο λ γο, µε την «ειδική δράση» ολίγων. Θέλω να πιστε ω τι µακροπρ θεσµα (ίσως και µεσοπρ θεσµα, αν τελικά επαληθευτο ν µε γρηγορ τερο ρυθµ οι δυσµενείς εκτιµήσεις των ειδικών κάτι το οποίο απευχ µαστε, ανεξαρτήτως χρονικο ορίζοντα ) θα αναγεννηθεί η αντίδραση και η αντίσταση των πολλών, ώστε να ακυρώσει τα σχέδια των ολίγων. ι τι, η ταχ τητα διάδοσης τής πληροφορίας, η πρώιµη ενηµέρωση των νέων ανθρώπων και τα ανταγωνιστικά συµφέροντα συντοµε ουν, πλέον, τον χρ νο εκδήλωσης των αντιδράσεων και, έτσι, δεν λειτουργεί η διαδικασία τής απ σβεσης (ψυχολογικά) και τής παραγραφής (πολιτικοοικονοµικά). ιαφορετικά, οι τελικές επιπτώσεις εάν δεν αποφευχθο ν και ανεξάρτητα απ τα πραγµατικά αίτια που θα τις προκαλέσουν δεν θα εξαιρέσουν κανένα Η «νοµιµοποίηση» αντικοινωνικών ενεργειών εµποδίζει τη λειτουργική ανάδειξη θετικών προτ πων Τα παραδείγµατα και οι τακτικές που αναφέραµε για τις ερµηνευτικές προσεγγίσεις τής έννοιας τής ισ τητας, τής αναλογικ τητας και τής κατάργησης τής διάκρισης και τής διαφοράς µέσω «µεταλλαγµένων προτ πων», αφεν ς µεν, ενισχ ουν και επιβεβαιώνουν την άποψη για τα κατά εποχή µεταβαλλ µενα κριτήρια επιλογής προτ πων και, αφετέρου, αναδεικν ουν την αντινοµία µεταξ δηµοκρατικών διακηρ ξεων, στη θεωρία, και δεσµευµένων ενεργειών, στην πράξη. ι τι, για το τι πρέπει να γίνει (υπέρ το περιβάλλοντος, τής εκπαίδευσης, τής Παιδείας) αποφασίζει η Οικονοµία, δηλαδή οι παράγοντες που ατοµικά ή οµαδικά-«συνεργατικά» καθίστανται µε κάθε µέσο (νοµικά «θεµιτ» ή «στιγµιαία» παράνοµο) οικονοµικά ισχυροί. Αυτοί λοιπ ν, χρησιµοποιώντας τις µεθοδε σεις και τις τεχνικές που προαναφέραµε, αναδεικν ονται και ρυθµιστές των ρων λειτουργίας τής αγοράς εργασίας. Έτσι, αποκτο ν τη δυνατ τητα να καταπιέζουν, να εξαπατο ν, να παραπλανο ν, να κάνουν πλ ση εγκεφάλου, να εξαγοράζουν σώµατα ή/και συνειδήσεις, να αυτοπροβάλλονται ως σωτήρες και,

ÂÚÈÂ fiìâó ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 15 ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΙΜΠΟΥ-ΝΑΚΟΥ ΜΕΡΟΣ Ι

ÂÚÈÂ fiìâó ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 15 ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΙΜΠΟΥ-ΝΑΚΟΥ ΜΕΡΟΣ Ι ÂÚÈÂ fiìâó ΕΙΣΑΓΩΓΗ................................................... 15 ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΙΜΠΟΥ-ΝΑΚΟΥ ΜΕΡΟΣ Ι ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΡΑΣΕΙΣ Α. Η αξιολ γηση της ψυχολογικής και σχολικής λειτουργικ τητας µε τη χρήση τυποποιηµένων

Διαβάστε περισσότερα

Η αλληλοαντίληψη και η αλληλοκατανόηση μεταξύ δάσκαλου - μαθητών

Η αλληλοαντίληψη και η αλληλοκατανόηση μεταξύ δάσκαλου - μαθητών Η αλληλοαντίληψη και η αλληλοκατανόηση μεταξύ δάσκαλου - μαθητών Εισαγωγικά στοιχεία Ερευνήθηκαν οι υποθέσεις H ικανότητα να μπορεί κανείς να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί σωστά το συνάνθρωπό του στις

Διαβάστε περισσότερα

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Χριστίνα Τσακαρδάνου Εκπαιδευτικός Πανθομολογείται πως η ανάπτυξη του παιδιού ορίζεται τόσο από τα γενετικά χαρακτηριστικά του, όσο και από το πλήθος των ερεθισμάτων που δέχεται

Διαβάστε περισσότερα

Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον. Ἕτερον. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη.

Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον. Ἕτερον. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Κυ ρι ε ε λε η σον Ἦχος Πα Α µην Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι ον Ἕτερον. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον Κυ υ ρι ι ον 1 ΙΩΑΝΝΟΥ Α. ΝΕΓΡΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

À ª. π ø º πƒ. À ƒ º πƒ. ª º πƒ. ƒø π ø º πƒ. µπ º πƒ ÎÂÊ Ï ÈÔ 5 ÎÂÊ Ï ÈÔ 8 ÎÂÊ Ï ÈÔ 9 ÎÂÊ Ï ÈÔ 6 ÎÂÊ Ï ÈÔ 10 ÎÂÊ Ï ÈÔ 7

À ª. π ø º πƒ. À ƒ º πƒ. ª º πƒ. ƒø π ø º πƒ. µπ º πƒ ÎÂÊ Ï ÈÔ 5 ÎÂÊ Ï ÈÔ 8 ÎÂÊ Ï ÈÔ 9 ÎÂÊ Ï ÈÔ 6 ÎÂÊ Ï ÈÔ 10 ÎÂÊ Ï ÈÔ 7 ª ƒ ƒπ À ª ÎÂÊ Ï ÈÔ 5 π ø º πƒ ÎÂÊ Ï ÈÔ 6 ª º πƒ ÎÂÊ Ï ÈÔ 7 π º πƒ ÎÂÊ Ï ÈÔ 8 À ƒ º πƒ ÎÂÊ Ï ÈÔ 9 µπ º πƒ ÎÂÊ Ï ÈÔ 10 ƒø π ø º πƒ ÎÂÊ Ï ÈÔ 5 π ø º πƒ ƒ π Ã O ª ÛÙ Ì Ù Î È appleôû ÛÙ Ì Ù 117 115 º π 5

Διαβάστε περισσότερα

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός http://users.uoa.gr/~dhatziha/ Διαφάνεια:

Διαβάστε περισσότερα

Κωδικοποίηση Νομοθεσίας για το Φοιτητικο Στεγαστικο Επίδομα. β) οι γονείς του είναι κάτοικοι εξωτερικου η γ) είναι πάνω απο είκοσι πέντε (25) ετών, η

Κωδικοποίηση Νομοθεσίας για το Φοιτητικο Στεγαστικο Επίδομα. β) οι γονείς του είναι κάτοικοι εξωτερικου η γ) είναι πάνω απο είκοσι πέντε (25) ετών, η ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟ ΕΠΙΔΟΜΑ Γενικά Μετά την ΚΥΑ που εξέδωσαν τα υπουργεία Παιδείας και Οικονομικών με την οποία επανακαθορίζονται οι διαδικασίες και τα δικαιολογητικά για τη χορη γηση του ετη σιου στεγαστικου επιδο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΘΕΣΜΟΣ

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΘΕΣΜΟΣ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΘΕΣΜΟΣ 1. ÈÛ ÁˆÁ Οπως ήδη τον ορίσαμε, κοινωνικ ς θεσμ ς είναι ένα παγιωμένο πλέγμα σχέσεων μεταξ κοινωνικών ρ λων. Η παρξή του συνδέεται με την επιδίωξη εν ς (τουλάχιστον) κοινωνικά

Διαβάστε περισσότερα

Νέα Ελληνική Γλώσσα. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλαδικών Εξετάσεων Ημερησίων & Εσπερινών Γενικών Λυκείων Α1.

Νέα Ελληνική Γλώσσα. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλαδικών Εξετάσεων Ημερησίων & Εσπερινών Γενικών Λυκείων Α1. 8 Ιουνίου 2018 Νέα Ελληνική Γλώσσα Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλαδικών Εξετάσεων Ημερησίων & Εσπερινών Γενικών Λυκείων Α1. Το θέμα του κειμένου αφορά τον συσχετισμό «παιδείας» και «εκπαίδευσης». Αρχικά, η

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση

Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση Επιχορηγήσεις δράσεων Αγωγής Υγείας Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προβαίνει στην επιχορήγηση δράσεων Αγωγής Υγείας που αναπτύσσουν τα

Διαβάστε περισσότερα

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική Υ.Α Γ2/6646/20-11-97 Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική ΥΠΕΠΘ-Γ2/6646120.Ι 1.97 Ενηµέρωση για το πρόγραµµα επιµόρφωσης Καθηγητών στο Σχολικό Επαγγελµατικό Προσανατολισµό και

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ ΠΛΑΙ ΣΙΟ ΧΡΗ ΜΑ ΤΟ ΔΟ ΤΗ ΣΗΣ

ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ ΠΛΑΙ ΣΙΟ ΧΡΗ ΜΑ ΤΟ ΔΟ ΤΗ ΣΗΣ ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ Στό χος του Ο λο κλη ρω μέ νου Προ γράμ μα τος για τη βιώ σι μη α νά πτυ ξη της Πίν δου εί ναι η δια μόρ φω ση συν θη κών α ει φό ρου α νά πτυ ξης της ο ρει νής πε ριο χής, με τη δη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ. Πίνακας περιεχοµένων

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ. Πίνακας περιεχοµένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Τόµος Α ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ Πίνακας περιεχοµένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ... ΜΕΡΟΣ Α ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΣΚΟΠΟI ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΣΚΟΠΟI ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΣΚΟΠΟI ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Αγωγή α) Σύνολο από σκόπιμες, προγραμματισμένες και μεθοδευμένες ενέργειες και επιδράσεις (β) Διαδικασίες και επιδράσεις του ευρύτερου κοινωνικο-πολιτιστικού περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

Παπαμιχαλοπούλου Ελευθερία, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής Τ.Ε. 1 ο Νηπιαγωγείου Ελληνικού Υπ. Διδάκτορας Ειδικής Αγωγής, Τ.Ε.Α.Π.Η.

Παπαμιχαλοπούλου Ελευθερία, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής Τ.Ε. 1 ο Νηπιαγωγείου Ελληνικού Υπ. Διδάκτορας Ειδικής Αγωγής, Τ.Ε.Α.Π.Η. Π3.2.2. Κοινωνικές Ιστορίες που αφορούν στην Προσωπική και Κοινωνική Ανάπτυξη και στην κατανόηση κοινωνικών καταστάσεων για μαθητές με αναπηρία Π3.2.3. Κοινωνικές Ιστορίες που αφορούν στη διαχείριση κινδύνων

Διαβάστε περισσότερα

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Η παιδαγωγική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου, Μαρία Αγγελική Καλέμη Εισαγωγή H σύγχρονη τάση που επικρατεί

Διαβάστε περισσότερα

Ηφιλοσοφίατων ΕΠΠΣκαιτωνΑΠΣ. Γιώργος Αλβανόπουλος Σχολικός Σύµβουλος Ειδικής Αγωγής http://amaked-thrak.pde.sch.gr/symdim-kav4/ ΑλβανόπουλοςΓ. Σχ. Σύµβουλος 1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εποχή µας χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: Β Δηµοτικό Σχολείο Λατσιών (Κ.Β ) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-2014 Αριθµός µαθητών/τριών: 127 Αριθµός εκπαιδευτικών: 15 Συνδετικός

Διαβάστε περισσότερα

Project A2- A3. Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο. Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη

Project A2- A3. Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο. Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη Project A2- A3 Α Φαλήρου 1ο ΓυμνάσιοΤάξη Παλαιού Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ PROJECT Τα ενδιαφέροντα μας Ξεκινήσαμε

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Η επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

Το περιβάλλον ως σύστηµα

Το περιβάλλον ως σύστηµα Το περιβάλλον ως σύστηµα Σύστηµα : ηιδέατουστηθεώρησητουκόσµου Το σύστηµα αποτελεί θεµελιώδη έννοια γύρω από την οποία οργανώνεται ο τρόπος θεώρησης του κόσµου και των φαινοµένων που συντελούνται µέσα

Διαβάστε περισσότερα

ο Θε ος η η µων κα τα φυ γη η και δυ υ υ να α α α µις βο η θο ος ε εν θλι ψε ε ε σι ταις ευ ρου ου ου ου ου σαις η η µα α α ας σφο ο ο ο

ο Θε ος η η µων κα τα φυ γη η και δυ υ υ να α α α µις βο η θο ος ε εν θλι ψε ε ε σι ταις ευ ρου ου ου ου ου σαις η η µα α α ας σφο ο ο ο Ἐκλογή ἀργοσύντοµος εἰς τὴν Ἁγίν Κυρικήν, κὶ εἰς ἑτέρς Γυνίκς Μάρτυρς. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Ἦχος Νη ε Κ ι δυ υ υ υ ν µι ις Α λ λη λου ου ου ι ι ι ι ο Θε ος η η µων κ τ φυ γη η κι δυ υ υ ν µις βο η θο

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα : Εκδόσεις Χριστοδουλίδη Α. & Π. Χριστοδουλίδη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΕΙΚΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΕΙΚΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Τόµος ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΕΙΚΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1.

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσκληση Υποβολής Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων ή/και Εκπαιδευτικού Υλικού

Πρόσκληση Υποβολής Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων ή/και Εκπαιδευτικού Υλικού ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Αθήνα, 17.05.2018 Α ΚΥΚΛΟΥ Αρ. Πρωτ.: 20-12-2018 «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ, 2019» Ταχ. Δ/νση: Αν. Τσόχα 36 Τ. Κ. Πόλη: 115 21-Αμπελόκηποι, ΑΘΗΝΑ Ιστοσελίδα: www.iep.edu.gr Επικοινωνία:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ κ. ΦΑΝΗΣ ΠΑΛΛΗ ΠΕΤΡΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ

ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ κ. ΦΑΝΗΣ ΠΑΛΛΗ ΠΕΤΡΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ κ. ΦΑΝΗΣ ΠΑΛΛΗ ΠΕΤΡΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ «e-πιμενω» Θέµα ηµερίδας:

Διαβάστε περισσότερα

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε Ἦχος Νη α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε στη η και ε πι κα α θε ε ε ε δρα α λοι οι µων ου ουκ ε ε κα θι ι σε ε ε

Διαβάστε περισσότερα

Κλασική Πολιτική Οικονοµία, Μαρξιστική

Κλασική Πολιτική Οικονοµία, Μαρξιστική ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Κλασική Πολιτική Οικονοµία, Μαρξιστική Πολιτική Οικονοµία και Οικονοµικά 2.1. ÔÏÈÙÈÎ ÈÎÔÓÔÌ : appleúòùë ÂÎ Ô Ì ÙÔÙÂÏÔ ÂappleÈÛÙ ÌË ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Û ÛÂˆÓ Εως τώρα απαντήθηκε το πρώτο ερώτηµα

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Μαρία Δημοπούλου Υπεύθυνη Π.Ε Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών Συντονίστρια Τοπικού Δικτύου «Αειφόρα σχολεία Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών» ΤΟΠΙΚΟΥΔΙΚΤΥΟ ςχολειων AEΙΦΟΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

II.2 ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ. ... (το όργανο θα προσδιοριστεί)

II.2 ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ. ... (το όργανο θα προσδιοριστεί) II.2 ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ... (το όργανο θα προσδιοριστεί) 1. υπενθυµίζοντας ότι η ανθρωπότητα και η φύση βρίσκονται σε κίνδυνο κι ότι, πιο συγκεκριµένα, οι αρνητικές επιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α )

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α ) 29 Μαΐου 2014 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α ) Α1. Ο συγγραφέας του κειμένου αναφέρεται στη σημασία του δημιουργικού σχολείου στη

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος

Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος ΗΜελέτη Περιβάλλοντος Είναι κατ εξοχήν διαθεματικό αντικείμενο, διότι αποτελεί ενιαίο και ενοποιημένο τομέα μάθησης, στον οποίο συνυφαίνονται

Διαβάστε περισσότερα

2. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ISO 9001:2015 & BS ISO 29990:2010

2. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ISO 9001:2015 & BS ISO 29990:2010 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σας καλωσορίζει στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης και συγκεκριμένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr Εισαγωγή Η αλλαγή του κλίματος αποτελεί στις μέρες μας ένα αδιαμφισβήτητο

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

Ειδική Αγωγή αναπόσπαστο τµήµα ολόκληρης της Εκπαίδευσης. µάθηση Απορρίπτοντας στερεότυπες αντιλήψεις και κατηγοριοποιήσεις

Ειδική Αγωγή αναπόσπαστο τµήµα ολόκληρης της Εκπαίδευσης. µάθηση Απορρίπτοντας στερεότυπες αντιλήψεις και κατηγοριοποιήσεις Σύγχρονες αντιλήψεις στο χώρο της παιδαγωγικής Επιστήµης θεωρούν την Ειδική Αγωγή αναπόσπαστο τµήµα ολόκληρης της Εκπαίδευσης Σε µια κοινωνία ίσων ευκαιριών όλοι έχουν δικαίωµα στην εκπαίδευση και τη µάθηση

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕ60/70, ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04)

ΠΕ60/70, ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04) «Επιµόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση και αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία» (Γ ΚΠΣ, ΕΠΕΑΕΚ, Μέτρο 2.1, Ενέργεια 2.1.1, Κατηγορία Πράξεων 2.1.1 θ) Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Περιεχόµενα 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Η ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥΣΑ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ... 17 Το αντικείµενο της Παιδαγωγικής, η παιδαγωγούσα διδασκαλία, ο ρόλος της ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Επεξηγήσεις συμβόλων/αρχικών γραμμάτων: ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 2009-10 Υ= Υποχρεωτικό Κ= ενότητα μαθημάτων «Κοινωνία και Εκπαίδευση» Ε= Κατ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙ ΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Ι. ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΜΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΜΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Λάρισα, 5/9/2018 Αρ. πρωτ.: 2223 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΜΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Η Διοικουb σα Επιτροπηb του ΤΕΕ Τμηb ματος Κεντρικής & Δυτικής Θεσσαλίας, εbχοντας υπ οb ψιν τις διαταb ξεις του Π.Δ. 715/1979

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.) ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.) ΜΕΤΑ-ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ 1. Προοίμιο Οι ψυχολόγοι αναπτύσσουν ένα έγκυρο και αξιόπιστο σύνολο γνώσεων βασισμένων στην έρευνα και εφαρμόζουν

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις της Γ.Σ.Ε.Ε προς το ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

Θέσεις της Γ.Σ.Ε.Ε προς το ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Θέσεις της Γ.Σ.Ε.Ε προς το ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ H Γ.Σ.Ε.Ε υλοποιώντας την κοινωνική της δέσµευση για διαρκή διάλογο για τα θέµατα της εκπαίδευσης, συµµετέχει ενεργά στον εθνικό διάλογο για την παιδεία

Διαβάστε περισσότερα

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου)

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Ομιλία-συζήτηση με βασικό άξονα προσέγγισης το Φάσμα του Αυτισμού και με αφορμή το βιβλίο της Εύας Βακιρτζή «Το Αυγό» στο

Διαβάστε περισσότερα

Θεσμικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των προγραμμάτων της συνεκπαίδευσης μαθητών/ριών με ΕΕΑ ή και Αναπηρία

Θεσμικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των προγραμμάτων της συνεκπαίδευσης μαθητών/ριών με ΕΕΑ ή και Αναπηρία Θεσμικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των προγραμμάτων της συνεκπαίδευσης μαθητών/ριών με ΕΕΑ ή και Αναπηρία Κωνσταντίνα Πηλείδου Σχολική Σύμβουλος 10 ης ΕΠ ΕΑΕ Σταυρούπολη 05/09/2017 https://pileidou.wordpress.com/

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Τερψιχόρη Γκιόκα Μέλος ΠΟΔ Αττικής Η «Συμβουλευτική Ψυχολογία» είναι ο εφαρμοσμένος κλάδος της Ψυχολογίας, ο οποίος διευκολύνει την δια βίου προσωπική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Τόμος Γ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Σύνοψη Το τετράτομο έργο "Εισαγωγή στην ειδική παιδαγωγική" αποτελεί συμβολή στην προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Είμαστε τυχεροί που είμαστε δάσκαλοι Α ΛΥΚΕΙΟΥ 20\ 11\2016 ΚΕΙΜΕΝΟ: Υπάρχει ιδανικός ομιλητής της γλώσσας; Δεν υπάρχει στη γλώσσα «ιδανικός ομιλητής». Θα διατυπώσω εδώ μερικές σκέψεις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 1 Η αξιολόγηση (µπορεί να) αναφέρεται στον εκπαιδευτικό, στο µαθητή, στο Αναλυτικό Πρόγραµµα, στα διδακτικά υλικά στη σχολική µονάδα ή (και) στο θεσµό

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ. ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ m128 ΣΟΦΗ ΛΕΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ. ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ m128 ΣΟΦΗ ΛΕΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ m128 ΣΟΦΗ ΛΕΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 2. ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΕΓΓΡΑΦΩ Σ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΕΡΩΤΗΜΑ 1 ο : Σύμφωνα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ., ο παιδαγωγικός ρόλος ανανεώνεται, αναθεωρείται, αναβαθμίζεται, προκειμένου να ανταποκριθεί

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

(2001/304/ΕΚ) (ΕΕ L 104 της , σ. 6)

(2001/304/ΕΚ) (ΕΕ L 104 της , σ. 6) 2001D0304 EL 03.05.2001 001.001 1 Το έγγραφο αυτ συνιστά βοήθηµα τεκµηρίωσης και δεν δεσµε ει τα κοινοτικά ργανα "B ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 11ης Απριλίου 2001 για τη σήµανση και χρήση ορισµένων ζωικών

Διαβάστε περισσότερα

α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των

α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ΔΕΠΠΣ ΑΠΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ενδιαφερόντων του, γ. η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών και δυνατοτήτων μάθησης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ Το σχολείο, ως ένας κατεξοχήν κοινωνικός θεσμός, δεν μπορεί να παραμείνει αναλλοίωτο μπροστά στις ραγδαίες

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγική Ψυχολογία Βιομηχανική Ψυχολογία

Παιδαγωγική Ψυχολογία Βιομηχανική Ψυχολογία ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΟΑΕΔ Παιδαγωγική Ψυχολογία Βιομηχανική Ψυχολογία ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: Μαρμαρινός Ιωάννης

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr

Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr Θεμελίωση μιας λύσης ενός προβλήματος από μια πολύπλευρη (multi-faceted) και διαθεματική (multi-disciplinary)

Διαβάστε περισσότερα

Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει μέ νου. Friedrich Schelling. σελ. 13. σελ. 17. σελ.

Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει μέ νου. Friedrich Schelling. σελ. 13. σελ. 17. σελ. σελ. 13 σελ. 17 σελ. 21 σελ. 49 σελ. 79 σελ. 185 σελ. 263 σελ. 323 σελ. 393 σελ. 453 σελ. 483 σελ. 509 σελ. 517 Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει

Διαβάστε περισσότερα

Το δικαίωμα του παιδιού με αναπηρία στην πρόσβαση στην πληροφορία και Εκπαιδευτική Πολιτική

Το δικαίωμα του παιδιού με αναπηρία στην πρόσβαση στην πληροφορία και Εκπαιδευτική Πολιτική Το δικαίωμα του παιδιού με αναπηρία στην πρόσβαση στην πληροφορία και Εκπαιδευτική Πολιτική Αγγελική Τοτόλου Διευθύντρια Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κεφαλληνίας 2 «Από την πορεία προς το φως, να μην αφήσετε

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν A. Η Δέσμευση της Διοίκησης...3. Κυρίαρχος Στόχος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και Κώδικας Δεοντολογίας...4. Εταιρικές Αξίες Ομίλου ΤΙΤΑΝ...

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν A. Η Δέσμευση της Διοίκησης...3. Κυρίαρχος Στόχος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και Κώδικας Δεοντολογίας...4. Εταιρικές Αξίες Ομίλου ΤΙΤΑΝ... «ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ & ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΜΙΛΟΥ ΤΙΤΑΝ» Μάιος 2008 1 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν A Η Δέσμευση της Διοίκησης......3 Κυρίαρχος Στόχος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και Κώδικας Δεοντολογίας...4 Εταιρικές Αξίες Ομίλου

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου, Συντονίστρια ΠΕ/ΕΑΑ, ΠΙ aravella@cytanet.com.cy zachariou.a@cyearn.pi.ac.cy Ημερίδα: Πολιτικές

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα-πειραματικά σχολεία

Πρότυπα-πειραματικά σχολεία Πρότυπα-πειραματικά σχολεία 1. Τα πρότυπα-πειραματικά: ένα ιστορικό Τα πειραματικά σχολεία (στα οποία εντάχθηκαν με το Ν. 1566/85 και τα ιστορικά πρότυπα σχολεία) έχουν μακρά ιστορία στον τόπο μας. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Δρ Μαριάννα Φωκαΐδου Δρ Παυλίνα Χατζηθεοδούλου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση

Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση 3η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το Άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση Στη Γ θεµατική εν τητα δίνεται η ευκαιρία στους µαθητές να γνωρίσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η θεµατική αυτή χωρίζεται σε δ ο εν τητες µε τα ακ λουθα κεφάλαια:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας.. 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α 1. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Φύση και έννοια της αναπηρίας Η συνειδητοποίηση της αναπηρίας.. Η στάση της οικογένειας απέναντι στο παιδί με αναπηρία Στάσεις της

Διαβάστε περισσότερα

[ 9 ] Προλογικ σημείωμα... 15. Εισαγωγικά δεδομένα... 21. ΜΕΡΟΣ Α : Ευρωπαϊκή και Ελληνική Παιδεία Γένεσις, Ανάβαση και Κατάβαση 19-101

[ 9 ] Προλογικ σημείωμα... 15. Εισαγωγικά δεδομένα... 21. ΜΕΡΟΣ Α : Ευρωπαϊκή και Ελληνική Παιδεία Γένεσις, Ανάβαση και Κατάβαση 19-101 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Προλογικ σημείωμα................................................ 15 ΜΕΡΟΣ Α : Ευρωπαϊκή και Ελληνική Παιδεία Γένεσις, Ανάβαση και Κατάβαση 19-101 Εισαγωγικά δεδομένα...............................................

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστή προσωπικότητα.

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Σύμφωνα με τον Piaget, η νοημοσύνη είναι ένας δυναμικός παράγοντας ο οποίος οικοδομείται προοδευτικά, έχοντας σαν βάση την κληρονομικότητα, αλλά συγχρόνως

Διαβάστε περισσότερα

ÔÈÓfiÙÔappleÔ ÂıÓÈÎÈÛÌfi

ÔÈÓfiÙÔappleÔ ÂıÓÈÎÈÛÌfi KEΦAΛAIO 3 ÔÈÓfiÙÔappleÔ ÂıÓÈÎÈÛÌfi Στο βιβλίο του Banal Nationalism (1995) ο Billig ασχολείται µε το ζήτηµα του καθηµερινο εθνικισµο που περνά απαρατήρητος, και εστιάζει στον εθνικισµ των δυτικών κρατών

Διαβάστε περισσότερα

Ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με τους γονείς

Ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με τους γονείς Ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με τους γονείς Ελλη Φρεγγίδου, Μ.Sc Ψυχολόγος Επιστημονικά Υπεύθυνη Κοινωνικής Μέριμνας Δ. Κιλκίς Υπεύθυνη Σχολής Γονέων Ι.Μ.Κ. Ο κάθε άνθρωπος μεγαλώνοντας σε μία οικογένεια

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή Τσικολάτας Αλέξανδρος Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΕΕΕΚ Παμμακαρίστου, tsikoman@hotmail.com Περίληψη Στην παρούσα εργασία γίνεται διαπραγμάτευση του ρόλου των

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Το Παραπρόγραμμα ή κρυφό Αναλυτικό Πρόγραμμα Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Τόµος Γ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Πίνακας περιεχοµένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ...` ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ... 1.

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ. Περιεχόμενο Τμήματος

ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ. Περιεχόμενο Τμήματος ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ Γνωστικό περιεχόμενο Περιεχόμενο Τμήματος Το Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας καταλαμβάνει σημαντική θέση στο χώρο των

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο. Κωνσταντινίδου Ξανθή Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Θράκης

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο. Κωνσταντινίδου Ξανθή Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Θράκης Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο Κωνσταντινίδου Ξανθή Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Θράκης Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο 1. Ανοιχτό Αναλυτικό Πρόγραμμα με αντίστροφο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΡΙΝΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΤΑΞΗ Α ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ:

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΡΙΝΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΤΑΞΗ Α ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ: ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΡΙΝΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΤΑΞΗ Α ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ: ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΑ ΥΛΙΚΑ ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ ΑΜΕΑ Μέλη της ομάδας: ΕΛΕΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια»

«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» «ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» 1 ο Γενικό Λύκειο Πάτρας Ερευνητική Εργασία Β Τάξης Σχολικού έτους 2012-2013 Ομάδα Ε Ας φανταστούμε μία στιγμή το σχολείο των ονείρων μας.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α1. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Το κείµενο πραγµατεύεται τη σχέση του διαδικτύου µε τη διάδοση της γνώσης. Αρχικά, αναφέρεται ότι µέσω του διαδικτύου η πρόσβαση στη γνώση καθίσταται δυνατή για όλους.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: Δημοτικό Σχολείο Λατσιών Κ.Β ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2016-2017 Περιγραφή της περιοχής που βρίσκεται το σχολείο και της γενικής

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΟΙΚΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΕΠΣ) Μαρία Παντελή-Παπαλούκα Επιθεωρήτρια σχολείων Προϊστάμενη Κυπριακής Εκπαιδευτικής Αποστολής Σύμβουλος Εκπαίδευσης Κυπριακής Υπάτης Αρμοστείας

Διαβάστε περισσότερα

1Ô: PO XO IKH K AI Y H KAI ºY IK I THM

1Ô: PO XO IKH K AI Y H KAI ºY IK I THM 1Ô: PO XO IKH K AI Y H KAI ºY IK I THM διαδικασιών στις Φυσικές Επιστήμες επιβάλλει χι την προσκ λληση σε ιδέες δήθεν γενικο κ ρους, αλλά τη συνεχή αμφισβήτηση κάθε βεβαι τητας. Υπ αυτήν την έννοια, η

Διαβάστε περισσότερα

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.5.2018 COM(2018) 272 final/2 ANNEX CORRIGENDUM This document corrects the document COM(2018) 272 final. Concerns correction of date for all linguistic versions. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Σ μβαση για την Απ κτηση Συντήρησης Λογισμικο

Διεθνής Σ μβαση για την Απ κτηση Συντήρησης Λογισμικο Διεθνής Σ μβαση για την Απ κτηση Συντήρησης Λογισμικο Μέρος 1 Γενικοί Όροι Η παρο σα Διεθνής Σ μβαση της IBM για την Απ κτηση Συντήρησης Λογισμικο ( Σ μβαση ) διέπει την απ κτηση εκ μέρους του Πελάτη υπηρεσιών

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες)

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) 1.α 3 ώρες Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων Επισκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Διδάσκων στο Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. / ΑΣΠΑΙΤΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ DEA Ιστορίας ΑΠΘ / Δρ.

Διαβάστε περισσότερα

2007 δράσης 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2007 δράσης 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Εφαρµογή Μεθοδολογίας Υλοποίησης Η µεθοδολογία που χρησιµοποιήθηκε είναι η µεθοδολογία του ερευνητικού προγράµµατος Ο ΥΣΣΕΑΣ. Με βάση αυτό σχεδιάστηκαν τέσσερις τηλεδιασκέψεις. Τα στάδια υλοποίησης των

Διαβάστε περισσότερα