Πολυπολιτισμική Συμβουλευτική & Φεμινιστική Συμβουλευτική

Transcript

1 Πολυπολιτισμική Συμβουλευτική & Φεμινιστική Συμβουλευτική

2 Πολυπολιτισμική Συμβουλευτική Στη συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία, η κατανόηση, η επίγνωση και η αποδοχή ατόμων προερχόμενων από διαφορετικά εθνικά, φυλετικά & κοινωνικά πλαίσια θεωρούνται επιτακτικές Η ικανότητα ενσυναίσθητης κατανόησης και συναισθηματικής συμμετοχής σε όσα αισθάνονται και βιώνουν οι άλλοι αποτελεί τη βάση κάθε ανθρώπινης σχέσης- οπτική γωνία πολιτισμικά διαφορετικού προσώπου Δεν μπορεί να υπάρξει βοηθητική συμβουλευτική σχέση εάν ο σύμβουλος δεν αντιλαμβάνεται και δεν αντιμετωπίζει τον συμβουλευόμενο του ως ύπαρξη με ιδιαίτερη οικογενειακή και πολιτισμική κληρονομιά

3 Εξέλιξη πολυπολιτισμικού κινήματος Δεκαετία 1960: Αφετηρία εθνοπολιτισμικού κινήματος στη συμβουλευτική- ψυχολογική στήριξη των πολιτισμικά μειονεκτούντων ατόμων Δεκαετία 1970: Έμφαση στη συμβουλευτική των μειονοτήτων και των μη- λευκών ατόμων Δεκαετία 1980: Εμφάνιση βιβλίων, άρθρων, επιστημονικών περιοδικών & πανεπιστημιακών μαθημάτων & προσοχή σε ομάδες που μέχρι τότε βρίσκονταν στο περιθώριο (ΑΜΕΑ, διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό) Αρχικά εστίασε σε εθνικά & φυλετικά ζητήματα όμως η ευαισθητοποίηση της ΣΨ προχώρησε και σε άλλα ζητήματα που διαφοροποιούν τους ανθρώπους (κοινωνικού φύλου, μειονοτήτων, γυναικείων ζητημάτων)

4 Εξέλιξη πολυπολιτισμικού κινήματος Πολυπολιτισμικότητα ως η τέταρτη δύναμη στο επάγγελμα του ΣΨ (Pedersen, 1991) Δεκαετία 1990: ΣΨ στοχεύει στη προαγωγή ψυχικής υγείας, έμφαση στην πρόληψη & την ανάδειξη των προσόντων, ενδυνάμωση της ανθεκτικότητας των ανθρώπων μέσα από το πρίσμα της πολυπολιτισμικότητας

5 Αναγκαιότητα πολυπολιτισμικής προσέγγισης Τα ψυχολογικά φαινόμενα- ψυχολογικές θεωρίες, ευρήματα, αξίες, στόχοι, μεθοδολογία & ερμηνείες των επιστημόνων ψυχολόγων- επηρεάζονται από πολιτισμικές διαφορές Προσαρμογή επιστημονικής γνώσης & κλινικής κατανόησης Ενσωμάτωση πολυπολιτισμικής διάστασης στις θεωρίες & την πρακτική τους Ανάπτυξη κλινικά χρήσιμων πολιτισμικών ικανοτήτων Τροποποίηση δεξιοτήτων & τεχνικών

6 Ορισμός πολυπολιτισμικότητα: «Πολλαπλή συνάρτηση ποικίλων αντικρουόμενων & αμφισβητούμενων ιδεών & ερμηνειών για περίπλοκες ανθρώπινες συμπεριφορές, λειτουργίες, ήθη & έθιμα» Δεν έχει καταφέρει να αλλάξει την ιδεολογία της κυρίαρχης κουλτούρας & κάποιες ηγεμονικές πρακτικές

7 Ορισμός πολυπολιτισμική συμβουλευτική ή συμβουλευτική ευαίσθητη στη διαφορετικότητα: α) Βοηθητική διαδικασία που χρησιμοποιεί τρόπους & σκοπούς σύμφωνους με τις εμπειρίες και τις πολιτισμικές αξίες των συμβουλευόμενων β) Αναγνωρίζει τις ταυτότητες του συμβουλευόμενουατομικές, ομαδικές, παγκόσμιες διαστάσεις γ) Χρήση στρατηγικών και ρόλων παγκοσμίων αλλά και συγκεκριμένων για μια πολιτισμική ομάδα δ) ισορροπία μεταξύ ατομικισμού και συλλογικότητας στην αξιολόγηση, τη διάγνωση και την θεραπεία

8 Κοσμοθεωρία Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται κανείς τη σχέση του με τον κόσμο & αντικατοπτρίζει τις στάσεις, τις αξίες και τις απόψεις του, οι οποίες επηρεάζουν τη σκέψη, τις αποφάσεις & τη συμπεριφορά του Στόχος πολιπολιτισμικής συμβουλευτικής: Κατανόηση του εύρους των κοσμοθεωριών (έθνη, φυλές, πολιτισμούς, σεξουαλικές προτιμήσεις, κοινωνικό φύλο, αναπηρίες) και αξιοποίηση της για προαγωγή της ανθρώπινης ευημερίας καθώς και της δυνατότητας συνεργασίας ψυχολόγων με ποικίλους πληθυσμούς Ανάπτυξη νέων μοντέλων συμβουλευτικής & ψυχοθεραπείας με διαφορετικές κοσμοθεωρίες

9 Πολυπολιτισμική συμβουλευτική: Θεωρητικές προτάσεις 1. Πολυπολιτισμική συμβουλευτική: Μεταθεωρία της συμβουλευτικής και της ψυχοθεραπείας που παρέχει οργανωτικό πλαίσιο για την κατανόηση των ποικίλων βοηθητικών προσεγγίσεων που έχουν αναπτυχθεί 2. Ανάπτυξη ταυτοτήτων σε πολλαπλά πλαίσια εμπειριών (ατομικά, ομαδικά, παγκόσμια) και σε πολλαπλά επίπεδα (ατομικά, οικογενειακά, κοινωνικά). Λαμβάνονται υπόψη τα πολιτισμικά πλαίσια & των δύο πλευρών Οι εμπλεκόμενοι λειτουργούν με συνέπεια & σύμφωνα με τις εμπειρίες & τις πολιτισμικές τους αξίες

10 Πολυπολιτισμική συμβουλευτική: Θεωρητικές προτάσεις (συνέχεια) 3. Οι σύμβουλοι κατανοούν την εξέλιξη της ταυτότητας & τις ενδοομαδικές διαφορές. Η πολυπολιτισμική συμβουλευτική & θεραπεία αναγνωρίζει ότι η ύπαρξη & η ταυτότητα μας έχουν ατομικές (μοναδικότητα), ομαδικές και παγκόσμιες διαστάσεις 4. Ενημερώνει & διδάσκει παγκόσμιες αλλά και πολιτισμικά συγκεκριμένες στρατηγικές & παρεμβάσεις. Διεύρυνση & εμπλουτισμός ρεμπερτορίου βοηθητικών δεξιοτήτων ανεξάρτητα από τον θεωρητικό τους προσανατολισμό

11 Πολυπολιτισμική συμβουλευτική: Θεωρητικές προτάσεις (συνέχεια) 5. Ατομική θεραπευτική παρέμβαση αλλά και παρεμβάσεις σε συστήματα και πρόληψη. Σεβασμός της ατομικότητας όσο και της συλλογικότηταςέμφαση στους δεσμούς οικογένειας, στα άλλα σημαντικά πρόσωπα, την κοινότητα & το ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο 6. Απελευθέρωση της συνείδησης ως βασικός σκοπός. Διεύρυνση της προσωπικής, οικογενειακής, ομαδικής & οργανωτικής συνείδησης ώστε ο συμβουλευόμενος να αποκτήσει επίγνωση της πολιτισμικής του ταυτότητας Προσωπική αλλαγή & αλλαγή συστημάτων

12 Αμφισβητούμενες πεποιθήσεις ΣΨ «Όλοι οι ψυχολόγοι μοιράζονται την ίδια πεποίθηση για το πώς ορίζεται η φυσιολογική συμπεριφορά» «Τα άτομα είναι οι βασικοί στυλοβάτες της κοινωνίας» «Μόνο τα προβλήματα που ορίζονται στα πλαίσια της ειδικότητας του πρέπει να απασχολούν επαγγελματικά τον ψυχολόγο» «Η χρήση αφηρημένων ψυχολογικών εννοιών θεωρείται ότι γίνεται κατανοητή από όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως του πολιτισμικού τους πλαισίου» «Η ανεξαρτησία είναι επιθυμητή, ενώ η εξάρτηση όχι» «Οι συμβουλευόμενοι βοηθιούνται περισσότερο από την επίσημη επαγγελματική συμβουλευτική παρά από τα δικά τους φυσικά υποστηρικτικά συστήματα»

13 Αμφισβητούμενες πεποιθήσεις ΣΨ (συνέχεια) «Όλοι σκέφτονται με τον ίδιο γραμμικό τρόπο σχέσης αιτίου αιτιατού» «Οι σύμβουλοι πρέπει να αλλάξουν τους συμβουλευόμενους για να ταιριάξουν στο σύστημα, και όχι το σύστημα στο να ταιριάξει στους συμβουλευόμενους» «Το ιστορικό του συμβουλευόμενου δεν είναι απαραίτητο για την κατανόηση των προβλημάτων του στο εδώ και τώρα» «Γνωρίζουμε ήδη όλα τα ζητήματα που μας έχει διδάξει ο πολιτισμός μας»

14 Πολυπολιτισμική συμβουλευτική επάρκεια Διαπολιτισμικά επαρκείς συμβουλευτικοί ψυχολόγοι: Επίγνωση προσωπικών αξιών και πεποιθήσεων τους Κατανόηση παράλληλα την κοσμοθεωρία του πολιτισμικά διαφορετικού Ανάπτυξη κατάλληλων στρατηγικών & τεχνικών παρέμβασης Ισότιμη σχέση & εργασιακή συμμαχία Εναρμόνιση δεξιοτήτων ατομικού, οικογενειακού & ευρύτερου πολιτισμικού πλαισίου

15 Πολυπολιτισμική συμβουλευτική επάρκεια Ικανότητα κατανόησης του άλλου γνωστικά & συναισθηματικά. Ζητήματα λεκτικής & μη- λεκτικής επικοινωνίας ανάμεσα σε πολιτισμικά διαφορετικά άτομα Η κατανόηση του τρόπου επιρροής της κοσμοθεωρίας του ατόμου στην κατάσταση του και πώς αυτή συνδέεται με θεραπευτικούς στόχους οδηγεί σε καλή & αποτελεσματική συμβουλευτική σχέση Προϋποθέτει καλή γνώση της κοσμοθεωρίας του συμβουλευόμενου (-ημικά, συγκεκριμένα πολιτισμικά στοιχεία & -ητικά στοιχεία, παγκόσμια πολιτισμικά στοιχεία)

16 Συμπεράσματα Σοβαρά ζητήματα πολυπολιτισμικότητας στη σημερινή εποχή Προετοιμασία ψυχολόγων για αντιμετώπιση βασικών προκλήσεων όπως ο εθνοκεντρισμός η ξενοφοβία η αποδοχή της κοσμοθεωρίας των άλλων

17 Φεμινιστική Συμβουλευτική Το φύλο, ως βιολογική & κοινωνική κατηγορία, έχει ουσιαστική εμπλοκή στις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις Στοχεύει στην ενίσχυση της θέσης των γυναικών αλλά & όλων των κοινωνικά καταπιεσμένων ομάδων Τα συναισθηματικά προβλήματα είναι απόρροια εξωτερικών αλλά και εσωτερικών προβλημάτων. Oι συμπεριφορές γίνονται αντιληπτές κυρίως ως συμπτώματα καταπίεσης παρά ασθένειας Πηγές ψυχολογικών δυσκολιών για γυναίκες: ρόλοι των φύλων, κοινωνικοποίηση των γυναικών, υποβαθμισμένο γυναικείο γόητρο σε μια πατριαρχική κοινωνία

18 Θέματα της φεμινιστικής συμβουλευτικής Κοινωνικό φύλο Αποτέλεσμα πολιτισμικά κατασκευασμένων πεποιθήσεων & στάσεων αναφορικά με τα χαρακτηριστικά & τη συμπεριφορά που πρέπει να χαρακτηρίζουν τις γυναίκες και τους άνδρες Σημαντικό ρόλο στον ορισμό & τη διάγνωση της ψυχικής διαταραχής & μετέπειτα στη θεραπευτική αντιμετώπιση

19 Θέματα της φεμινιστικής συμβουλευτικής Πολιτισμός & Εθνικότητα (συνέχεια) Πολιτισμός είναι το σύνολο συμπεριφορών, εθίμων, πεποιθήσεων, κοινωνικών κανόνων που μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά Εθνικότητα σχετίζεται με ένα σύνολο χαρακτηριστικών, πεποιθήσεων, συμπεριφορών, γλώσσας, παραδόσεων κτλ. & αναπτύσσεται μέσα από προσωπικές, οικογενειακές, κοινωνικές εμπειρίες. Εθνική ταυτότητα: ταύτιση με συγκεκριμένη πολιτισμική ομάδα.

20 Θέματα της φεμινιστικής συμβουλευτικής (συνέχεια) Κοινωνικοοικονομικό επίπεδο Οι κοινωνικές τάξεις υπάρχουν ως αποτέλεσμα των ανισοτήτων που προκύπτουν όταν οι άνθρωποι καταλαβαίνουν τις οικονομικές προσδοκίες του περιβάλλοντος και ρυθμίζουν τη συμπεριφορά τους έτσι ώστε να ανταποκριθούν σε αυτές -επίπεδο μόρφωσης -τόπος κατοικίας -κοινωνικές ομάδες με τις οποίες ταυτίζεται Υπαγωγή σε κοινωνική τάξη προσομοιάζει με τα φαινόμενα του ρατσισμού & του σεξισμού

21 Θέματα της φεμινιστικής συμβουλευτικής Θρησκευτική ταυτότητα (συνέχεια) Θρησκευτικές πεποιθήσεις επηρεάζονται από οικογενειακές αξίες & έθιμα, πολιτισμικές παραδόσεις & προσωπικές εμπειρίες Σημαντική επίδραση στην αυτοαντίληψη του ατόμου

22 Θέματα της φεμινιστικής συμβουλευτικής (συνέχεια) Σεξουαλικός προσανατολισμός Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι αποτέλεσμα σύνθετης αλληλεπίδρασης βιολογικών, κοινωνικών & ατομικών παραγόντων Η διαδικασία μέσω της οποίας ένας άνθρωπος θα γίνει ετεροφυλόφιλος ή ομοφυλόφιλος επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες Σημαντικό στοιχείο στη συμβουλευτική σχέση είναι ο σύμβουλος να έχει επίγνωση των δικών του ενδόμυχων σκέψεων, στάσεων & προκαταλήψεων σε σχέση με το κοινωνικό φύλο

23 Θέματα της φεμινιστικής συμβουλευτικής (συνέχεια) Φυσικά χαρακτηριστικά & ικανότητες Επίδραση στη διαμόρφωση της αυτοαντίληψης- θετικά ή αρνητικά Σύγχρονες κοινωνίες: Πρότυπο νεότητας, υγείας, αρτιμέλειας, ομορφιάς & πολλών ικανοτήτων. Όσοι δεν ταιριάζουν με αυτή την εικόνα αντιμετωπίζονται αρνητικά. Σημαντικό στοιχείο στη συμβουλευτική διαδικασία είναι η αντίληψη του συμβούλου για την εικόνα σώματος

24 Βασικές αρχές φεμινιστικής συμβουλευτικής Το πρόσωπο είναι και πολιτικό Προσωπικές εμπειρίες εντάσσονται σε ένα πολιτικό πλαίσιο & μια πολιτική πραγματικότητα Κύρια πηγή προβλημάτων: αλληλεπίδραση εσωτερικού ψυχικού κόσμου & κοινωνικής πραγματικότητας Εμπεριέχει όλες τις φεμινιστικές πεποιθήσεις για τα στερεότυπα για το ρόλο του κοινωνικού φύλου & τις εννοιολογικές κατασκευές: σεξουαλικός προσανατολισμός, εθνικότητα, ηλικία (αφορμές για καταπίεση)

25 Άρα, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι: 1. Να συνειδητοποιήσουν την προσωπική τους πορεία προς την κατασκευή του κοινωνικού τους φύλου. 2. Να αναγνωρίσουν τα εσωτερικά τους μηνύματα και πεποιθήσεις καταπίεσης. 3. Να αντικαταστήσουν τις εσωτερικευμένες στερεοτυπικές πεποιθήσεις τους με περισσότερη συνομιλία με τον εαυτό τους 4. Να αναπτύξουν συμπεριφορές που θα επιλέξουν οι ίδιες και που δεν θα τους έχουν επιβληθεί από την κυρίαρχη κουλτούρα. 5. Να αξιολογήσουν την επίδραση των διαφόρων κοινωνικών παραγόντων στις προσωπικές τους εμπειρίες

26 Άρα, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι: 6. Να κατανοήσουν τους τρόπους με τους οποίους η κοινωνία καταπιέζει τις γυναίκες και άλλες μειονότητες. 7. Να αναγνωρίσουν τις σεξιστικές και καταπιεστικές κοινωνικές πρακτικές που τις επηρεάζουν αρνητικά. 8. Να αποκτήσουν δεξιότητες που θα τις βοηθήσουν να προκαλέσουν αλλαγές στο περιβάλλον τους. 9. Να ανασκευάσουν τους κοινωνικούς θεσμούς για να τους απαλλάξουν από τις πρακτικές διακρίσεων. 10.Να αναπτύξουν μια αίσθηση προσωπικής και κοινωνικής δύναμης.

27 Βασικές αρχές φεμινιστικής συμβουλευτικής (συνέχεια) Η προσωπική ταυτότητα & οι κοινωνικές ταυτότητες είναι αλληλένδετες Η προσωπική ταυτότητα κάθε ανθρώπου συνδέεται και προκύπτει από όλους τους κοινωνικούς ρόλους που αναλαμβάνει ως απόρροια της κοινωνικοποίησης του. Αναγνώριση των κοινωνικών ταυτοτήτων και συνειδητοποίηση ότι αυτές στο σύνολο τους συγκροτούν την προσωπική ταυτότητα (Στόχος συμβουλευτικής) Κατανόηση του αντίκτυπου κάθε κοινωνικού ρόλου στην προσωπική ταυτότητα και αυτοεικόνα

28 Βασικές αρχές φεμινιστικής συμβουλευτικής (συνέχεια) Δέσμευση για κοινωνική αλλαγή & κοινωνική δικαιοσύνη Κοινωνική δικαιοσύνη θεωρείται η «πέμπτη δύναμη» στη συμβουλευτική Προσπάθεια για μια ευρύτερη κοινωνική αλλαγή και δικαιοσύνη. -ευαισθητοποίηση & σεβασμός στη διαφορετικότητα -αναδεικνύει τον αντίκτυπο της έλλειψης προνομίων & καταπίεσης των μειονοτικών ομάδων στη ψυχική τους υγεία Ενεργοποίηση προϋποθέτει να έχει γίνει συνείδηση η αρχή ότι «το προσωπικό είναι & πολιτικό»

29 Βασικές αρχές φεμινιστικής συμβουλευτικής (συνέχεια) Ισότιμες σχέσεις Σχέσεις ιεραρχίας & ιερατική κατανομή της εξουσίας είναι ανάρμοστες Η συμβουλευτική σχέση χαρακτηρίζεται από αμοιβαίο σεβασμό, φροντίδα, ενσυναίσθηση & συνεργασία Στόχος: Δημιουργία υποστηριχτικού περιβάλλοντος όπου μπορούν να εμπιστευτούν & να ενισχυθούν στην προσπάθεια τους για αλλαγή στον εαυτό & την κοινωνία

30 Βασικές αρχές φεμινιστικής συμβουλευτικής (συνέχεια) Εκτίμηση της γυναικείας εμπειρίας & έκφρασης Ενθάρρυνση γυναικών να προχωρούν στον αυτοπροσδιορισμό τους, δείχνοντας εμπιστοσύνη στις προσωπικές εμπειρίες τους Εκτίμηση προσωπικών χαρακτηριστικών τα οποία προηγουμένως υποτιμούσαν Φροντίδα εαυτού & εμπιστοσύνη στη διαίσθηση

31 Βασικές αρχές φεμινιστικής συμβουλευτικής (συνέχεια) Αναγνώριση όλων των τύπων καταπίεσης Εναντίωση στην καταπίεση εξαιτίας του φύλου, της κοινωνικής τάξης, της εθνικότητας, του πολιτισμού, των θρησκευτικών πεποιθήσεων, του σώματος κτλ. Αναγνώριση διαφορετικών ειδών καταπίεσης & της συμβολής τους στα προβλήματα του ατόμου Ενδυνάμωσης της συμβουλευόμενης ώστε να μπορέσει να τις αποτινάξει

32 Θεραπευτικές προσεγγίσεις Ανάπτυξη συνειδητοποίησης 1960 : Ομάδες συνειδητοποίησης Βασικά θέματα ήταν η βία στην οικογένεια, η σεξουαλική κακοποίηση, η σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο της εργασίας, οι στερεοτυπικές αντιλήψεις για το γυναικείο φύλο κτλ Στόχος ομάδων: Αυτεπίγνωση των γυναικών μέσα από τη συναισθηματική στήριξη & την ανάλυση των κοινωνικών τους ρόλων & των εμπειριών που συνδέονται με αυτούς Ενδυνάμωση γυναικών να δράσουν ενάντια στην καταπίεση

33 Θεραπευτικές προσεγγίσεις (συνέχεια) Ανάπτυξη του ρόλου του κοινωνικού φύλου Αναγνώριση των μηνυμάτων από το οικογενειακό, το σχολικό & το κοινωνικό περιβάλλον και η επίδραση επάνω στο άτομο Ανίχνευση στάσεων & πεποιθήσεων για τον ρόλο του κοινωνικού της φύλου & πώς αντικατοπτρίζονται στις προσδοκίες από τον εαυτό Αποφυγή ενοχοποίησης Η θεραπευτική αξία είναι κυρίως διαγνωστική της ψυχολογικής οδύνης & του τρόπου διαχείρισης καταστάσεων

34 Θεραπευτικές προσεγγίσεις (συνέχεια) Εκ νέου κοινωνικοποίηση Αναδόμηση του συστήματος πεποιθήσεων Ανάπτυξη νέων τεχνικών αντιμετώπισης καταστάσεων μέσω ευαισθητοποίησης σε μη παραδοσιακούς ρόλους του φύλου της Οικοδόμηση μιας νέας αυτοεικόνας Τεχνικές: Γνωστική αναπλαισίωση Εκπαίδευση στη διεκδικητικότητα

35 Θεραπευτικές προσεγγίσεις (συνέχεια) Ενδυνάμωση Ενίσχυση των δυνατοτήτων & ανθεκτικότητας προκειμένου να αντιμετωπίσουν παρελθούσες, παρούσες & μελλοντικές τραυματικές & αγχογόνες καταστάσεις Ενίσχυση αυτοεκτίμησης Επίγνωση ρόλου κοινωνικού φύλου Αίσθηση προσωπικού ελέγχου & αυτοαποτελεσματικότητας Φροντίδα εαυτού Απόκτηση δεξιοτήτων αποτελεσματικής διαχείρισης & διεκδικητικότητας

36 Άξονες συμβουλευτικής προσέγγισης Γνώσεις Ψυχολογία, φυσιολογία των γυναικών & το γυναικείο κίνημα & επίδραση στην αλλαγή ρόλων Ιστορικοπολιτική οπτική ψυχοθεραπευτών: Επίδραση χρόνου, τόπου & κοινωνικών συνηθειών ζωής της γυναίκας Θεωρίες προσωπικότητας για τη γυναίκα

37 Άξονες συμβουλευτικής προσέγγισης Δεξιότητες Λεκτικές δεξιότητες Μη λεκτικές δεξιότητες Δεξιότητες διαδικασίας Τεχνικές ανάλογες του θεωρητικού υπόβαθρου & της προσέγγισης του θεραπευτή

38 Άξονες συμβουλευτικής προσέγγισης Στάσεις Υψηλά ποσοστά ψυχοθεραπευτών που ασχολούνται με γυναίκες επιτρέπουν στις προκαταλήψεις τους για το γυναικείο φύλο να επηρεάζουν τη θεραπευτική τους προσέγγιση Νεότερες έρευνες εξετάζουν κατά πόσο οι σύμβουλοι ψυχοθεραπευτές που ασκούν φεμινιστική συμβουλευτική αντανακλούν τις φεμινιστικές αρχές & αξίες στην πράξη

39 Συμβουλευτική διαδικασία Ισότιμη σχέση- Αυτό-αποκάλυψη Ενεργητικό, συμμετοχικό, συμβουλευτικό ύφος Παροχή πληροφόρησης Προσωπική επιβεβαίωση- ενίσχυση επίγνωσης της προσωπικής αξίας Χρήση παραδοσιακών θεωριών με επίγνωση των πολιτισμικών τους επιπτώσεων Χρήση πόρων & υπηρεσιών των τοπικών κοινοτήτων (νομικές υπηρεσίες, υπηρεσίες πρόνοιας, ομάδες υποστήριξης, εκκλησιαστικές & μη- κυβερνητικές οργανώσεις)

40 Ο σύμβουλος Στοχασμός, ανάλυση, αξιολόγηση, λήψη αποφάσεων βασιζόμενοι στην οπτική του φύλου Αυτοεπίγνωση & θέληση να μάθουν από τις εμπειρίες των άλλων- μόνο τότε θα μπορέσουν να λειτουργήσουν με τις φεμινιστικές αρχές