ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ"

Ολυμπία Μέλιοι
6 χρόνια πριν
Προβολές:

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕ 0103

1 ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕ 0103 «Φυσιολογία της Άσκησης: Αθλητική απόδοση και Επιβίωση σε αντίξοες συνθήκες» 2η Διάλεξη: «ΥδατικήΥδατική ισορροπία» Water Balance Δρ. Καρατζαφέρη Χριστίνα, Λέκτορας Χ. Καρατζαφέρη 1

2 Τα σημερινά θέματα συζήτησης: Νερό Νερό + άσκηση Ορμονικός έλεγχος της υδάτωσης Επιπτώσεις της αφυδάτωσης Χ. Καρατζαφέρη 2

3 ΝΕΡΟ Το βασικό συστατικό του πλάσματος το οποίο μεταφέρει στους ιστούς θρεπτικά συστατικά Το βασικό συστατικό όλων των υγρών του σώματος, τα οποία και ρυθμίζουν το ph Συμβάλει στην διατήρηση της Α.Π. Συμβάλει στη θερμορύθμιση Χ. Καρατζαφέρη 3

4 Επίσης Το νερό έχει προστατευτικό ρόλο για την απορρόφηση των κραδασμών πχ αμνιωτικό υγρό, εγκεφαλονωτιαίο υγρό Το νερό δρα ως λιπαντικό για τη μείωση των τριβών πχ σε ορώδη υγρά, αρθρώσεις, γαστρεντερικό σωλήνα Χ. Καρατζαφέρη 4

5 Επίσης Το νερό δρα ως αντιδραστήριο (υδρόλυση) και ως διαλύτης! πχ υδατοδιαλυτές βιταμίνες Η αύξηση του νερού μέσα σε ένα μυϊκό κύτταρο μέσω μηχανικών πιέσεων που ασκούνται στα τοιχώματα είναι το έναυσμα για την υπερτροφία του κυττάρου δηλ. δε χτίζεις μύες χωρίς νερό! Χ. Καρατζαφέρη 5

6 Χ. Καρατζαφέρη 6

7 Νερό + άσκηση Η εσωτερική παραγωγή νερού καθώς η θερμοκρασία σώματος Ηαπώλειανερούκατάτηνάσκηση λόγω της εφίδρωσης Η ροή του αίματος προς τα νεφρά για την πρόληψη αφυδάτωσης Η αφυδάτωση επηρεάζει αρνητικά την απόδοση Χ. Καρατζαφέρη 7

8 ΟΡΜΟΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΥΔΑΤΟΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ Πηγή: Willmore and Costill Χ. Καρατζαφέρη 8

9 ΟΡΜΟΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΥΔΑΤΟΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ Πηγή: Willmore and Costill Χ. Καρατζαφέρη 9

10 Να ξέρουμε ότι Σε κανονικές συνθήκες, μετά την αρχική μείωση, ο όγκος πλάσματος παραμένει σταθερός κατά τη διάρκεια της άσκησης μέσω: Της δράσης της αλδοστερόνης και της αντιδιουρητικής ορμόνης Τηςεπιστροφήςύδατοςαπότουςμύεςστοαίμα Της παραγωγής ύδατος από τον αερόβιο μεταβολισμό στους εργαζόμενους μύες Χ. Καρατζαφέρη 10

11 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ Πηγή: Willmore and Costill Χ. Καρατζαφέρη 11

12 Πως μετράμε την αφυδάτωση; Απώλεια ΣΒ μετά την άσκηση με παράλληλη καταγραφή της όποιας κατανάλωσης νερού 72 Kgπριν τον αγώνα 69 Kg μετά τον αγώνα 1 lt νερού κατά την διάρκεια (1 lt νερού= 1 Kg) Ουσιαστική απώλεια βάρους 2 Kg δηλ. αφυδάτωση 2,77% Σημ. και χωρίς να υπολογίζουμε την παραγωγή νερού από τον αερόβιο μεταβολισμό (~ 300 ml) Χ. Καρατζαφέρη 12

13 Πως εκτιμάμε τα επίπεδα αφυδάτωσης; Μπορούμε να συγκρίνουμε το χρώμα των ούρων με τον χρωματικό δείκτη Διαδικασία: δεν συλλέγουμε ούρα από την αρχική ροή. Το δείγμα που συλλέγουμε σε καθαρό, διαφανές πλαστικό δοχείο. Η μέτρηση μπορεί να γίνει άμεσα, αλλιώς το δείγμα μπορεί να αποθηκευτεί στο ψυγείο για αργότερα. Δείγματα μπορούμε να συλλέξουμε νωρίς το πρωί, ή πριν και μετά την άσκηση. Μπορεί να υπάρξει καθυστέρηση στο να γίνει εμφανής η αφυδάτωση μετά την άσκηση. Εξοπλισμός: δοχεία συλλογής ούρων, πάγος ή ψυγείο, χρωματικός δείκτης, γάντια, έντυπο για καταγραφή, στυλό. Πηγή: Armstrong, 2000 Χ. Καρατζαφέρη 13

Πως μετράμε την αφυδάτωση; Ερμηνεία: Το δοχείο με το δείγμα τοποθετείται πάνω σε λευκή κόλλα χαρτί, με άπλετο φωτισμό. Το χρώμα του δείγματος συγκρίνεται με τον χρωματικό δείκτη.

14 Πως μετράμε την αφυδάτωση; Ερμηνεία: Το δοχείο με το δείγμα τοποθετείται πάνω σε λευκή κόλλα χαρτί, με άπλετο φωτισμό. Το χρώμα του δείγματος συγκρίνεται με τον χρωματικό δείκτη. Όσο μικρότερο το νούμερο τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα. Χρωματική ένδειξη 1, 2 ή 3 αντιπροσωπεύουν καλά επίπεδα υδάτωσης (Armstrong, 2000). Με βάση τα αποτελέσματα μπορεί να προγραμματιστεί η πρόσληψη ύδατος. Προσοχή: Κάποια φάρμακα ή βιταμίνες επιδρούν στο χρώμα των ούρων. Τότε το τεστ δεν είναι αξιόπιστο. Τα χρώματα που βλέπετε στην οθόνη μπορεί να διαφέρουν από το χρώμα εκτύπωσης. Έχετε αυτό υπόψη όταν χρησιμοποιείτε τον χρωματικό δείκτη. Πηγή: Armstrong, 2000 Χ. Καρατζαφέρη 14

15 Ηλεκτρολύτες και άσκηση Τα ιόντα χλωρίου και νατρίου αποτελούν το 85% των σωματιδίων του εξωκυττάριου υγρού (αντίθετα στο ενδοκυττάριο υγρό κυριαρχούν τα ιόντα καλίου) Ηφυσιολογικήοσμωμοριακότητα είναι περίπου 300 mosm Χ. Καρατζαφέρη 15

16 Ηλεκτρολύτες και άσκηση Η απώλεια νερού μέσω της εφίδρωσης διαταράσσει την ηλεκτρολυτική ισορροπία Κυρίως νάτριο και χλώριο χάνονται με τον ιδρώτα Αφυδάτωση αλδοστερόνη νεφρική κατακράτηση ιόντων νατρίου και χλωρίου αυξάνοντας τη συγκέντρωσή τους στο αίμα δίψα Χ. Καρατζαφέρη 16

17 ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗ ΖΕΣΤΗ Πηγή: Willmore and Costill Χ. Καρατζαφέρη 17

18 Να ξέρουμε ότι Η ανάγκη να αποκαταστήσουμε τα επίπεδα ύδατος στο σώμα είναι μεγαλύτερη από την ανάγκη να αντικαταστήσουμε ηλεκτρολύτες Επειδή η δίψα αργεί να έρθει, καλό είναι να πίνουμε λίγο παραπάνω από τη δίψα μας αυτό όμως απαιτεί εξάσκηση και εμπειρία Χ. Καρατζαφέρη 18

19 Να ξέρουμε ότι Η κατανάλωση νερού κατά την άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για αφυδάτωση και βελτιώνει την απόδοση Αντίθετα, η υπερβολικήκατανάλωσηνερούμπορείνα προκαλέσει υπονατριαιμία σύγχυση, απώλεια αίσθησης προσανατολισμού, επιληπτικές κρίσεις Χ. Καρατζαφέρη 19

20 Συμπεράσματα Το νερό είναι βασικό συστατικό της ζωής του οργανισμού Το σώμα μας έχει κάποιους μηχανισμούς ώστε να μειώνει την απώλεια νερού Η κατανάλωση νερού πρέπει να γίνεται πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση Ηαφυδάτωσημειώνειτηφυσικήαπόδοσηκαιθέτει σε κίνδυνο την υγεία μας Χ. Καρατζαφέρη 20

21 Θέματα για συζήτηση Γιατί το νερό είναι απαραίτητο για την ανθρώπινη ζωή; Ποιος ο μηχανισμός ρύθμισης της υδατικής ισορροπίας στο σώμα ; Αφυδάτωση: ποιες οι επιπτώσεις της; Είναι η δίψα κατάλληλος σύμβουλος για την αποφυγή της αφυδάτωσης και γιατί; Χ. Καρατζαφέρη 21

22 Θέματα για συζήτηση Πως μετράμε την αφυδάτωση; Πως εκτιμούμε την σοβαρότητα της αφυδάτωσης; Τι χάνουμε με τον ιδρώτα; Ηλεκτρολύτες ή νερό; Τι χρειαζόμαστε περισσότερο και γιατί; Χ. Καρατζαφέρη 22

CASE STUDY 1: MAURO PROSPERI Το 1994 ένας Ιταλός αστυνομικός και αθλητής αντοχής έλαβε μέρος στον υπερμαραθώνιο της Σαχάρας στο ΜΑΡΟΚΟ (MARATHON DES

23 CASE STUDY 1: MAURO PROSPERI Το 1994 ένας Ιταλός αστυνομικός και αθλητής αντοχής έλαβε μέρος στον υπερμαραθώνιο της Σαχάρας στο ΜΑΡΟΚΟ (MARATHON DES SABLES)- Στόχος: 233 χλμ σε 6 ημέρες Την τέταρτη ημέρα του αγωνίσματος, ο αθλητής χάθηκε σε μια αμμοθύελλα, χωρίς να έχει μαζί του νερό. Χ. Καρατζαφέρη 23

CASE STUDY 1: MAURO PROSPERI Επιβίωσε για 9 ημέρες καλύπτοντας 210 χλμ Τη τέταρτη ημέρα απελπισμένος από τη δίψα προσπάθησε να αυτοκτονήσει με το σουγιά του το αίμα του όμως έπηζε

24 CASE STUDY 1: MAURO PROSPERI Επιβίωσε για 9 ημέρες καλύπτοντας 210 χλμ Τη τέταρτη ημέρα απελπισμένος από τη δίψα προσπάθησε να αυτοκτονήσει με το σουγιά του το αίμα του όμως έπηζε αμέσως. Τελικά, την 9 η ημέρατονέσωσεστηναλγερίαμιαομάδα νομάδων (4+9= 13 ημέρες στην έρημο) Οι γιατροί χρειάσθηκε να του δώσουν 16 λίτραορόγιανα τον επαναφέρουν. Χ. Καρατζαφέρη 24

25 CASE STUDY 2: HUGHES FAMILY Το 1989 μια οικογένεια εγγλέζων έκανε διακοπές στη Τυνησία. Μιαμέρανοίκιασανένααυτοκίνητογιανα επισκεφτούν τη πόλη της Ντιούς, στις παρυφές της Σαχάρας. Λόγω της κακής σήμανσης και της απειρίας τους χάθηκαν και το αυτοκίνητο τους κόλλησε στην άμμο. Πιστεύοντας ότι δεν είναι μακριά από τη πόλη αποφάσισαν να συνεχίσουν με τα πόδια. Χ. Καρατζαφέρη 25

26 CASE STUDY 2: HUGHES FAMILY Μετά από μια ώρα εξαντλητικής βάδισης ο σύζυγος συνέστησε στη σύζυγό του και στα δυο του παιδιά να επιστρέψουν στο όχημα. Οίδιοςσυνέχισεμόνοςτου. Μετά από 2 ημέρες τον βρήκε εξαντλημένο αλλά ζωντανό μια περίπολος. Δυστυχώς η ίδια περίπολος είχε εντοπίσει, λίγες ώρες νωρίτερα, τη σύζυγο και τα παιδιά του νεκρούς. Χ. Καρατζαφέρη 26

27 Πως μας βοηθάει το γράφημα της σχέσης επιβίωσηςστρες να εξηγήσουμε αυτές τις περιπτώσεις; ΥΨΗΛΗ ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟ ΝΤΙΚΟΥ ΣΤΡΕΣ ΧΑΜΗΛΗ ΧΡΟΝΟΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ (=> ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ) Χ. Καρατζαφέρη 27

28 Θέματα για συζήτηση Ποιες ήταν οι πηγές περιβαλλοντικού στρες στη περίπτωση Prosperi; Ποιες ήταν οι πηγές περιβαλλοντικού στρες στη περίπτωση Hughes; Με τη βοήθεια της σχέσης επιβίωσης-στρες ερμηνεύστε το γεγονός του θανάτου της κας Hughes και των δύο παιδιών της Γιατί επιβίωσαν οι κύριοι Prosperi και Hughes; Χ. Καρατζαφέρη 28

29 Αγγλική ορολογία Keywords για Medline: exercise, dehydration, performance, Olympic Games, water loss, sweat, heat, marathon Χ. Καρατζαφέρη 29

30 Επίλογος Τα επίπεδα υδάτωσης του οργανισμού είναι κρίσιμος παράγοντας για την απόδοση και επιβίωση Η αφυδάτωση πρέπει να προλαμβάνεται αφού η δίψα δεν αποτελεί καλό σύμβουλο για την πρόσληψη νερού Ηαφυδάτωσηακόμακαι2-3% επηρεάζει αρνητικά την απόδοση Χ. Καρατζαφέρη 30

31 Βιβλιογραφία Σημειώσεις διδάσκοντα Καλή βιβλιογραφία για αφυδάτωση Armstrong, L.E., Maresh, C.M., Castellani, J.W., Bereron, M.F., Kenefick, R.W., LaGassee, K.E., and Riebe, D. (1994). "Urinary Indices of Hydration Status.", Int. J. Sport Nutr., 4, Armstrong, L.E., Soto, J.A., Hacker, F.T., Casa, D.J., Kavouras, S.A., Maresh, C.M. (1998). "Urinary indices during dehydration, exercise, and rehydration." Int. J. Sport Nutr. 8: Armstrong, L.E. (2000). Performing in Extreme Environments, Human Kinetics, Champaign, IL Χ. Καρατζαφέρη 31

Σχετικά έγγραφα

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕ 0103 «Φυσιολογία της Άσκησης: Αθλητική