Νικόλαος Δούμπας,

Transcript

1 Νικόλαος Δούμπας, Νίκος Κανελλόπουλος, "Η Κλασική Κόμπακτ Δισκοθήκη" & "Ο 984 πάει Μέγαρο" Πέμπτη 27 Νοεμβρίου 2003 Το Σάββατο 6 Δεκεμβρίου, στις 9 το πρωί, στον Αθήνα 9.84 fm η "Κλασική Κόμπακτ Δισκοθήκη", που επιμελείται και παρουσιάζει ο Νίκος Κανελλόπουλος, κάνει ένα μεγάλο αφιέρωμα στον Νικόλαο Δούμπα, τον Έλληνα Μαικήνα των Τεχνών της Βιέννης. Θα ακουστούν έργα Σούμπερτ, Γιόχαν Στράους, Μπραμς, Μπετόβεν και Βάγκνερ, μεταξύ αυτών και η Hellenen-Polka (η πόλκα των Ελλήνων). Το σημείωμα αυτό, που αναφέρεται στη ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα ευεργέτη της Βιέννης και Μαικήνα των Τεχνών, Νικολάου Δούμπα, ας θεωρηθεί φόρος τιμής στον άνθρωπο στον οποίο η πατρίδα μας, και πρωτίστως η Βιέννη, οφείλουν πολλά. Πατέρας του ήταν ο Στέργιος Δούμπας ( ), ο οποίος ξεκίνησε από την πατρίδα του, το Μπλάτσι (σήμερα Βλάστη, κοντά στην Κοζάνη, 21 χμ. δυτικά της Πτολεμαΐδας) και εγκαταστάθηκε -αρχικά μαζί με τ' αδέλφια του- στις Σέρρες όπου συνέστησαν την εταιρεία "Αυτάδελφοι Μ. Δούμπα". Από εκεί έφυγαν όλοι μαζί για τη Βιέννη, περίπου το Ο Στέργιος, ως αντιπρόσωπος της εταιρείας για το εξωτερικό, ασχολήθηκε με το εμπόριο βαμβακιού, αφού στη Βιέννη δημιούργησε κλωστοϋφαντουργεία και εμπορικές επιχειρήσεις. Ο Στέργιος διετέλεσε πρόεδρος της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Βιέννης για πολλές δεκαετίες και την ανέδειξε στην ακμαιότερη από όλες τις άλλες ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Στέργιος και ο φίλος του Σίμων Σίνας διατήρησαν τον παραδοσιακό ελληνικό τρόπο ζωής και την αμφίεσή τους, μέχρι το τέλος της ζωής τους. Ο γιος του Νικόλαος Δούμπας γεννήθηκε στη Βιέννη στις και υπήρξε σημαίνον πολιτικό στέλεχος των φιλελεύθερων δυνάμεων της αυτοκρατορικής Βιέννης στην 'Aνω και Κάτω Βουλή. Έγινε, όμως, γνωστότερος ως Μαικήνας, φιλόμουσος και φιλότεχνος μεγάλης ολκής και κάτοχος της σπουδαιότερης συλλογής αυτόγραφων του Σούμπερτ! Έτσι, το όνομά του συνδέεται κατ' αρχήν άμεσα με την προστασία, τη διάσωση και την προβολή του έργου του Σούμπερτ. Στην έκδοση του Δήμου της Βιέννης με τίτλο "Νικόλαος Δούμπας, πορτρέτο ενός Μαικήνα" (Nicolaus Dumba, Porträt eines Mäzens, 1997) υπάρχει λεπτομερής αναφορά στα συλλεκτικά του έργα. Στο τιμητικό αυτό λεύκωμα υπάρχει στο εξώφυλλο η προσωπογραφία του Ν. Δούμπα, και αυτή του Σούμπερτ, στο οπισθόφυλλο. Το λεύκωμα φέρει την εξής αφιέρωση: "Αφιερώνεται φέτος από το Δήμο της Βιέννης, με ευγνωμοσύνη και τιμής ένεκεν, στον επιφανή αυτόν Έλληνα". παγκόσμιο επίπεδο". Τις Συμφωνίες του Σούμπερτ τις χάρισε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Βιέννης (Stadt-und Landesbibliothek) όσο ήταν εν ζωή, ενώ τα υπόλοιπα έργα του συνθέτη τα προσέφερε μετά το θάνατό του. Ο σημερινός διευθυντής της βιβλιοθήκης, Herwig Würtz, επισημαίνει πως "χωρίς τον Δούμπα, ο Σούμπερτ θα μας ήταν σχεδόν άγνωστος. Τα λίγα διασκορπισμένα έργα που θα υπήρχαν, θα ήταν χωρίς νόημα, εάν δεν σωζόταν η συλλογή Δούμπα, η μεγαλύτερη σε Τον Μάρτιο του 1848 ξέσπασε στην Αυστρία η περίφημη επανάσταση και την εξουσία ανέλαβε ο μόλις 18 ετών Franz-Josef I (Φραγκίσκος Ιωσήφ Α ). Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματά του ήταν η δημιουργία της περιφερειακής οδού (Ringstrasse), πρόγραμμα το οποίο περιλάμβανε το γκρέμισμα των τειχών, την κατάργηση της τάφρου που περιέβαλε την πόλη (για την άμυνα εναντίον των Τούρκων), με αυτοκρατορικό διάταγμα της Η περιοχή μέσα στην περιφερειακή λεωφόρο καλύφτηκε με νέα κτήρια και μνημεία, τα οποία -εκτός από την πρακτική χρησιμότητά τους- θα έδειχναν και την αίγλη των Αψβούργων. Στενός συνεργάτης στο έργο του αυτοκράτορα υπήρξε ο Νικόλαος Δούμπας, ως μέλος της επιτροπής του προγράμματος επέκτασης της πόλης.

2 Δίχως το δυναμισμό και τις συμβουλές του, ίσως σήμερα να μη θαυμάζαμε το μέγαρο μουσικής της πόλης, που είναι γνωστό με το όνομα Musikverein, το οποίο άνοιξε επισήμως τις πύλες του στις (τα ανεπίσημα εγκαίνια του κτηρίου έγιναν τρεις μήνες νωρίτερα, στις ). Επρόκειτο για ένα από τα πιο αγαπημένα του έργα, για το οποίο ο διαπρεπής Έλληνας υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της ίδρυσής του, μαζί με τον Σίμωνα Σίνα, όντας αντιπρόεδρος και διευθυντής της Εταιρείας Φίλων της Μουσικής (Gesellschaft der Musikfreunde) από το 1866, χρονιά κατά την οποία συστήθηκε τετραμελής επιτροπή για την ανοικοδόμηση του Musikverein, όπου ο Δούμπας συμμετείχε ως μέλος. Για το λόγο αυτό, η Οδός Καλλιτεχνών, αυτή που περνά μπροστά από το Musikverein, πέντε ημέρες μετά το θάνατό του, μετονομάστηκε από το Δήμο της Βιέννης σε Dumba-Strasse, με απόφαση που ανέφερε "...σε εκτίμηση των μεγάλων προσφορών του εκλιπόντος". Επρόκειτο για τη δόξα της Ελλάδας στην καρδιά της Βιέννης! Το 1868 ο μονάρχης είχε απονείμει στον Δούμπα τον Σταυρό των Ιπποτών (Ritterkreuz), με επιστολή που ανέφερε "...με υψηλοτάτη χειρόγραφη επιστολή της Α.Μ. του Αυτοκράτορα... απονέμει στον Νικόλαο Δούμπα το Σταυρό των Ιπποτών, του Τάγματος της Α.Ε. του Φραγκίσκου Ιωσήφ". Ο Δούμπας πρωτοστάτησε, ακόμη, στην ανέγερση ανδριάντων μεγάλων προσωπικοτήτων, πλην της μουσικής, όπως αυτόν του πασίγνωστου Στρατηγού Ραντέτσκι. Επίσης, με δική του πρωτοβουλία και χρηματική αρωγή, κατασκευάστηκαν το κτήριο της Αυστριακής Βουλής με την ελληνική αρχιτεκτονική, τον ελληνικό γλυπτικό διάκοσμο και την Παλλάδα Αθηνά, του Πανεπιστημίου (1883), του Δημαρχείου (Rathaus), της Ακαδημίας Εικαστικών Τεχνών, στην οποία κληροδότησε ένα πολύ μεγάλο ποσό ( φιορίνια) για το "Βραβείο Δούμπα" που θα δινόταν κάθε χρόνο σε σπουδαστές της. Ήταν, ακόμη, ο μέγας χορηγός της κατασκευής της νεογοτθικής εκκλησίας του Τάματος (Votivkirche). Κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης του ναού του Αγ. Στεφάνου, ο αρχιτέκτονας του έργου ζήτησε την οικονομική συνδρομή του Δούμπα, ο οποίος προσέφερε τα βιτρό που αναπαριστούν το βίο της Παναγίας και σώζονται ως σήμερα. Στη δημιουργία των περισσότερων κτιρίων (Musikverein, Βουλή, Staatsoper κτλ.) συνεργάστηκε με τον Δανό αρχιτέκτονα Θεόφιλο Χάνσεν, λάτρη του αρχαιοελληνικού πνεύματος και πολιτισμού. Παρεμπιπτόντως αναφέρεται ότι ο Theophil von Hansen ήταν ένας καλλιτέχνης που είχε εργαστεί νωρίτερα στην Αθήνα ( ) διδάσκοντας στην τότε Σχολή Καλών Τεχνών και σχεδιάζοντας κτήρια όπως η Ακαδημία Αθηνών, που μοιάζει με την αυστριακή βουλή (είναι όμως κομψότερη), το Ζάππειο (1888), το αστεροσκοπείο, τη Βαλλιάνειο (Εθνική) Βιβλιοθήκη. Ο Χάνσεν σχεδίαζε στο ρυθμό της "Ελληνικής Αναγέννησης", όπως ο ίδιος τον αποκαλούσε. Το καταμαρτυρούν οι 32 Καρυάτιδες του Musikverein και οι Ιωνικού ρυθμού κίονες της διπλανής αίθουσας Brahms-Saal. Εξαιτίας της πολυσχιδούς και εξέχουσας σταδιοδρομίας του, το 1885 διορίστηκε από τον Αυτοκράτορα ισόβιο μέλος της 'Aνω Βουλής, ένας διορισμός που απονεμόταν μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, την ίδια στιγμή μάλιστα που ήταν ταυτοχρόνως μέλος της Κάτω Βουλής από το 1870! Με αυτή του την ιδιότητα υπηρέτησε τα συμφέροντα της πόλης της Βιέννης, ως βουλευτής τα συμφέροντα της μισής χώρας, ενώ -ως μέλος της Αναλογικής Αυστρο-Ουγγρικής Αντιπροσωπείας (1874)- τα συμφέροντα όλης της μοναρχίας. Τέλος, ως πρόεδρος της ελληνορθόδοξης εκκλησιαστικής κοινότητας "'Aγιος Γεώργιος", τα συμφέροντα των Ελλήνων της Βιέννης. Όσο για τους Έλληνες που κατοικούσαν ή επισκέπτονταν τη Βιέννη, έβρισκαν στο πρόσωπο του Δούμπα τον άνθρωπο που βοηθούσε με όλα τα μέσα που διέθετε τους συμπατριώτες του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, φοιτητή φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, ο οποίος υπήρξε ο σημαντικότερος -μεταξύ πολλών άλλων- δάσκαλος ελληνικών της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ. (Σίσι), όταν ζούσε στην Κέρκυρα και έχτιζε το περίφημο Αχίλλειο. Λέγεται μάλιστα πως ανάμεσα στη Σίσι και τον Χρηστομάνο αναπτύχθηκε ένα τρυφερό πλατωνικό αίσθημα. Σύμφωνα με επιστολές του Δούμπα προς τη χορωδία φαίνεται ότι εκείνος επισκεπτόταν συχνά το Αχίλλειο στην Κέρκυρα εξαιτίας των προβλημάτων υγείας της κόρης του Ειρήνης. Από σωζόμενη επιστολή του Χρηστομάνου, από την Αθήνα προς τη σύζυγο του Δούμπα, Μαρία, φαίνεται ότι ο Νικόλαος εργαζόταν από κοινού με τον πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη.

3 Η προσφορά του Δούμπα στην πατρίδα δεν περιορίστηκε μόνον σ αυτές τις δραστηριότητες. Λίγο πριν από το θάνατό του το 1900, κληροδότησε φράγκα, ποσό τεράστιο για την εποχή, στο Νοσοκομείο Σερρών και πολλά φιορίνια στο δημοτικό σχολείο της Βλάστης, της ιδιαίτερης πατρίδας του. Το 1896, με την ευκαιρία των αποκαλυπτηρίων του μνημείου του Μότσαρτ, ανακηρύχτηκε μυστικοσύμβουλος του Αυτοκράτορα. Έτσι, στον εορτασμό του Ιωβηλαίου, των 50 χρόνων της βασιλείας του Φραγκίσκου Ιωσήφ, ο Δούμπας, ενδεδυμένος τη χρυσοποίκιλτη στολή, βρισκόταν μεταξύ των τεσσάρων μυστικοσυμβούλων που στέκονταν δίπλα στον Μονάρχη. Ο καθηγητής γλυπτικής Victor Tilgner, ο οποίος φιλοτέχνησε τον ανδριάντα του Μότσαρτ χάρη στον Δούμπα, έγραφε χαρακτηριστικά στις : "...σήμερα, σε ολόκληρη την Αυτοκρατορία, κανείς δεν δικαιούται τον τίτλο Εξοχότατος (Exzellenz), όσο εσείς". Η σχέση του με προσωπικότητες της Βιέννης Ο Δούμπας είχε συνάψει φιλίες με τις περισσότερες αξιόλογες προσωπικότητες της τέχνης και της επιστήμης γενικότερα, όπως τον διάσημο καθηγητή της χειρουργικής Μπίλροθ (Dr. Theodor Billroth), τον δημοφιλή ζωγράφο Hans Makart, τον οποίο ο ίδιος είχε αναδείξει και σήμερα θεωρείται ως πρότυπο για τους ιστορικούς τέχνης. Μάλιστα, ήταν αυτός που ζωγράφισε το "δωμάτιο Μάκαρτ" στην κατοικία του, γνωστή ως Palais Dumba. Σημειωτέον ότι όταν ο Μάκαρτ ήταν 25 ετών, ο Δούμπας τον έστειλε με δικά του έξοδα στη Βενετία για να μελετήσει τον μεγάλο Τισιανό. Μάλιστα, του είπε "πήγαινε στη Βενετία και μην κάνεις τίποτα άλλο, εκτός από το να βλέπεις". Μετά τον πρόωρο θάνατο του Μάκαρτ, ευνοούμενος ζωγράφος του Δούμπα έγινε ο Gustav Klimt. Ο Γιόχαν Στράους Β' εκτιμούσε ιδιαιτέρως τον Νικόλαο Δούμπα, ώστε του είχε αφιερώσει το 1870 το βαλς Neu Wien op.342 (Νέα Βιέννη), ενώ νωρίτερα, το 1858, είχε γράψει τη Hellenen Polka op.203, την Πόλκα των Ελλήνων. Το βαλς Neu Wien γράφτηκε από τον Στράους για να τραγουδηθεί από το Σύλλογο Ανδρικής Χορωδίας και άφηνε ένα μουσικό υπονοούμενο για τη σχέση Δούμπα-Σούμπερτ (διάσωση έργων του τελευταίου από τον πρώτο). Στο βαλς ακούγεται το βασικό θέμα της χορευτικής σύνθεσης του Σούμπερτ Sechzehn Deutsche op.33 (D783/1). Η αφιέρωση στην παρτιτούρα γράφει με μεγάλα γράμματα "Αφιερωμένο στον Πρόεδρο, Κύριο Νικόλαο Δούμπα". Δεν ήταν λίγες οι φορές που συναντήθηκαν και συνεργάστηκαν οι δύο άνδρες: Γαλάζιος Δούναβης, Κρασί, Γυναίκες & Τραγούδι, Aschenbrödel κτλ. Η πρώτη τους επαγγελματική συνάντηση ήταν, κατά πάσα πιθανότητα, όταν ο 25χρονος συνθέτης αφιέρωσε στο Σύλλογο Ανδρικής Χορωδίας το έργο του Sängerfahrten op.41, ενώ η γνωστότερη συνεργασία τους ήταν το 1867 με τον Ωραίο Γαλάζιο Δούναβη. Ο Στράους είχε αρχικά εμπνευστεί τον Γαλάζιο Δούναβη (An der schönen blauen Donau) από ένα ποίημα, αν και όπως αποδείχτηκε τελικά αυτό ήταν εντελώς ακατάλληλο για φωνή. Το αποτέλεσμα ήταν το έργο να έχει παταγώδη αποτυχία. Μάλιστα, ο Δούμπας είχε ζητήσει από τη χορωδία να μη γίνει αντιληπτή από τον συνθέτη η δυσφορία των χορωδών για το έργο... Αργότερα, όμως, αυτό έμελλε να γίνει το πιο γνωστό βαλς από όσα γράφτηκαν ποτέ. Το 1894 μαζί με τον κόμη Βίλσεκ συγκάλεσαν πολλές προσωπικότητες και σχημάτισαν επιτροπή, με σκοπό να τιμήσουν τα 50 χρόνια του Στράους ως συνθέτη και αρχιμουσικού. Οι γιορταστικές εκδηλώσεις υπήρξαν μία ακόμη λαμπρή μαρτυρία για την υποδειγματική και απεριόριστη δημοτικότητα του μαέστρου. Ο Δούμπας, επισκέφτηκε τον τιμώμενο συνθέτη στο σπίτι του, ως μέλος της επιτροπής εορτασμού. Τον συνόδευαν ο κόμης Βίλσεκ και ο διευθυντής του Θεάτρου της Αυλής, όπου του πρόσφεραν ένα χρυσό αναμνηστικό μετάλλιο. Του ανακοίνωσαν, επίσης, την ανακήρυξή του ως επίτιμου μέλους της Εταιρείας των Φίλων της Μουσικής. Ο συνθέτης, γνωρίζοντας ότι οι γιορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν του ξεκίνησαν από την πρωτοβουλία του Δούμπα, του έστειλε μία επιστολή στην οποία ανέφερε χαρακτηριστικά: "Τις θερμότερες και εκ βαθέων ευχαριστίες μου σε σας και τη γλυκιά ανάμνηση που μου δώσατε, με την ευκαιρία του Ιωβηλαίου μου". Υπογραφή: Γιόχαν Στράους.

4 Bad Ischl Ο βασιλιάς του βαλς, τα τελευταία χρόνια της ζωής του, πήγαινε τακτικά στο Bad Ischl για λουτροθεραπείες. Πριν εγκατασταθεί σε δική του βίλα, διέμενε σ' αυτήν του Δούμπα, ο οποίος επίσης αναπαυόταν συχνά στη λουτρόπολη αυτή. Στο θέρετρο αυτό ο Δούμπας τιμάται ως "μέγας ευεργέτης" με οδό που φέρει το όνομά του και το ίδρυμα της κωμόπολης (Dumba-Stiftung). Σε μια άλλη του εξοχική κατοικία στο Karlsbad (σήμερα Karlovy Vary, Τσεχία), το οποίο στα τελευταία χρόνια της ζωής του επισκεπτόταν, υπάρχει ένας δρόμος με το όνομά του, Nikolaus Dumba-Weg. Ο Δούμπας υπήρξε, επίσης, επιστήθιος φίλος και συνεργάτης του Γιοχάνες Μπραμς. Μέχρι σήμερα σώζονται πολλές επιστολές του συνθέτη. Το 1897 ο Μπραμς πέθανε και η ιδέα ανέγερσης του ανδριάντα του Μπραμς ξεκίνησε από τον Δούμπα, ο οποίος επέλεξε τον τόπο (δημοτικό πάρκο) και συνέβαλε οικονομικά. Μια εξέχουσα μουσική προσωπικότητα, που επισκεπτόταν την κατοικία του Δούμπα, ήταν ο Ρίχαρντ Βάγκνερ, ο οποίος είχε γράψει μερικές από τις συνθέσεις του στην εξοχική κατοικία του φίλου του. Ειδικά το 1861, όταν στη Βιέννη προετοιμαζόταν η πρεμιέρα της όπερας Τριστάνος και Ιζόλδη, ο Βάγκνερ ήταν φιλοξενούμενος του Δούμπα και εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι όλοι οι πρωταγωνιστές της όπεράς του είχαν φιλικές σχέσεις με τον Νικόλαο. Η κατοικία του στη Βιέννη Η εξασφαλισμένη οικονομική του ευμάρεια επέτρεψε στον Νικόλαο να χτίσει στη νέα περιφερειακή λεωφόρο της Βιέννης (Ringstrasse) μια πολυτελή κατοικία, γνωστή ως Μέλαθρον Δούμπα, που βρισκόταν απέναντι από το δημοτικό πάρκο της Βιέννης, όπου σήμερα βρίσκεται το χρυσοποίκιλτο άγαλμα του Στράους, και αποτέλεσε το κέντρο συνάντησης όλων των μεγάλων καλλιτεχνών της εποχής. Σήμερα, το Palais Dumba σώζεται στην οδό Parkring 4, φιλοξενεί όμως γραφεία και καταστήματα. Μέλαθρον Δούμπα Το πενταόροφο αυτό σπίτι, που ήταν σαν παλάτι, είχε διακοσμηθεί από τους πλέον επώνυμους ζωγράφους: τον Χανς Μάκαρτ (Η αλληγορία της Μουσικής-Allegorie der Musik, της Χημείας, Διονυσιακή πομπή), τον Φρίντριχ Σίλχερ (Friedrich Schilcher: Schubert-Apotheose, Η αποθέωση του Σούμπερτ) και τον Γκούσταβ Κλιμτ. Ο τελευταίος φιλοτέχνησε για το σαλόνι την Αλληγορία της Μουσικής και το έργο Ο Σούμπερτ στο Πιάνο (Schubert am Klavier).

5 Για την υποδοχή των προσκεκλημένων στην είσοδο, ήταν κεντημένη σε μία κουρτίνα με χρυσά μεγάλα γράμματα η λέξη ΧΑΙΡΕ, στα Ελληνικά. Το σπίτι αυτό επισκέφτηκαν κατά καιρούς συνθέτες όπως ο Μπραμς και ο Βάγκνερ. Εκτός αυτών, διατηρούσε και εγκάρδιες σχέσεις με τους συγγενείς του Αυτοκράτορα, ιδιαιτέρως με τον Πρίγκιπα Ροδόλφο (Rudolf von Mayerling) και την Πριγκίπισσα Στεφανία, οι οποίοι μάλιστα ήταν συχνά προσκεκλημένοι του, όπως και στο εξοχικό του στο Tattendorf. Ο Πρωθυπουργός Ernest von K?ber και ο αυλάρχης πρίγκιπας Lichtenstein ήταν μεταξύ των επίσημων επισκεπτών της κατοικίας του. Το τέλος Μία ημέρα προ του θανάτου του, ο Νικόλαος Δούμπας ταξίδεψε για τη Βουδαπέστη, με σκοπό να λάβει μέρος σε μία συνεδρίαση σχετικά με το έργο Η Αυστροουγγρική Μοναρχία με λόγια και εικόνες, στην οποία επρόκειτο να συσκεφθούν για το ουγγρικό μέρος της έκδοσης. Ο Δούμπας διέμενε στο σπίτι της κουνιάδας του. Στις 23 Μαρτίου, γύρω στις 12 το μεσημέρι, επέστρεφε σ' αυτό μετά τη συνεδρίαση. Μια νεαρή κυρία που διέμενε στο ίδιο σπίτι "άκουσε ξαφνικά ένα περίεργο χτύπημα στην πόρτα. Τρομαγμένη άνοιξε βιαστικά και είδε μπροστά της στο διάδρομο τον κύριο Δούμπα να ταλαντεύεται και να αγωνίζεται να αναπνεύσει". Οδήγησε τον άνθρωπο, που με πολύ κόπο στεκόταν όρθιος και δεν μπορούσε να μιλήσει, στο σαλόνι, σε μια πολυθρόνα. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα ο Νικόλαος Δούμπας ήταν νεκρός, πιθανότατα από οξύ έμφραγμα. Δύο ημέρες αργότερα, η σορός του μεταφέρθηκε από τη Βουδαπέστη στη Βιέννη. Οι περισσότεροι κάτοικοι της πόλης πένθησαν για το θάνατο του ευγενικού αυτού ανθρώπου, ο οποίος είχε κατακτήσει σε ύψιστο βαθμό την εκτίμηση και την αγάπη των συμπολιτών του. Από τα δημόσια κτήρια οι σημαίες κυμάτιζαν μεσίστιες, ενώ η σημαία του Δημαρχείου ακουμπούσε στο έδαφος. Η πρόσοψη του Οίκου των Καλλιτεχνών (K?nstlerhaus) ήταν -σ' όλο της το πλάτος- ντυμένη με μαύρο ύφασμα. Στις 27 Μαρτίου έγινε η κηδεία του, στην οποία πήραν μέρος μερικές χιλιάδες επώνυμων και ανώνυμων Βιεννέζων. Στον ημερήσιο Τύπο διάβαζε κανείς ότι η Βιέννη, μέχρι τότε, δεν είχε ξαναδεί τόσο επιβλητική κηδεία. Μια τεράστια πένθιμη πομπή ξεκίνησε από την ελληνική εκκλησία της Αγίας Τριάδας (Fleischmarkt) προς τον Οίκο των Καλλιτεχνών, όπου ο καθηγητής Wehr, πρόεδρος του Σωματείου, εκφώνησε τον επικήδειο. Η πομπή, αμέσως μετά, προχώρησε προς το Μέγαρο Φίλων της Μουσικής όπου η χορωδία έψαλε ένα πένθιμο έργο του Σούμπερτ (Ruh' in Frieden Allerseelen). Από εκεί, η πομπή πορεύτηκε στο κεντρικό κοιμητήριο της πόλης. Οκτώ άμαξες συνόδευαν τη σορό και χιλιάδες κόσμου είχαν παραταχτεί δεξιά και αριστερά του δρόμου, σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής. Είχαν κατατεθεί 270 στεφάνια που προέρχονταν από τις Αρχές, τους ευγενείς και ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης. Δίπλα στον ανοιχτό τάφο, ο πρόεδρος του Συλλόγου Δημοσιογράφων και Συγγραφέων Concordia, ο πρόεδρος του Συλλόγου Ανδρικής Χορωδίας και ο Δήμαρχος της πόλης εκθείαζαν τις εξαίρετες υπηρεσίες του θανόντος. Η χορωδία, λίγο πριν τον ενταφιασμό, τραγούδησε ως επιτάφια άσματα, μέρη από τα έργα του Σούμπερτ Ο Θάνατος & η Κόρη, Grablied και Nobensonnen. Έτσι εκπληρώθηκε η επιθυμία του θανόντος, η οποία ήταν γραμμένη και στη διαθήκη του: "Κοντά στον τάφο μου, παρακαλώ το Σύλλογο να τραγουδήσει οποιοδήποτε χορωδιακό του Σούμπερτ". Ο Δούμπας ετάφη στον οικογενειακό του τάφο, στο ελληνικό τμήμα του κοιμητηρίου. Στις 13 Αυγούστου 1903 έγινε εκταφή των λειψάνων του, τα οποία εναποτέθηκαν σ' έναν τιμητικό τάφο για αιώνια ανάπαυση. Σε αναγνώριση της προσφοράς του, ο Δήμος της Βιέννης ανήγειρε επιβλητικό μνήμα στο κεντρικό κοιμητήριο, το Zentral-Friedhof, όπου βρίσκονται ενταφιασμένοι όλοι οι μεγάλοι μουσουργοί (Musiker Sektor 32a). Δίπλα στο μνήμα του βρίσκονται με τη σειρά οι τάφοι των Μπετόβεν, Σούμπερτ, Μότσαρτ, Στράους και Μπραμς. Στο ίδιο αυτό μνήμα ενταφιάστηκαν αργότερα η κόρη και η σύζυγός του. Πολλές και θερμές ευχαριστίες οφείλονται στην κα. Ελένη Βαφειάδου-Παπανικολάου για τα πρώτα και ικανά στοιχεία που μου προσέφερε σχετικά με τον επιφανή αυτόν 'Eλληνα. Ιδιαίτερη μνεία οφείλεται στην τεράστια προσπάθεια που κατέβαλε ο Δρ. Ιωάννης Τζαφέττας, η οποία απέφερε καρπούς με το σύγγραμμά του "Νικόλαος Δούμπας, 100 χρόνια από το θάνατό του". Πολλά στοιχεία από τις πολυετείς του έρευνες χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο αυτό. Οι έλληνες φιλόμουσοι τον ευχαριστούμε θερμά! Το βιβλίο διατίθεται αποκλειστικά από το βιβλιοπωλείο "Ιανός" της Θεσσαλονίκης (τηλ