Project 3. H πόλη και οι γειτονιές της

Transcript

1 Project 3 H πόλη και οι γειτονιές της

2 Το project έχει ως αντικείµενο µελέτης την εξέλιξη της Βέροιας ως προς την φυσιογνωµία της, την οικονοµική της ανάπτυξη και ως προς τις πολιτιστικές αλλαγές. Έχουµε χωριστεί σε τέσσερις οµάδες και συγκεκριµένα τις : Θεωρητικό Πλαίσιο, Αρχειακό Υλικό, Βιβλιογραφία και Μαρτυρίες.

3 Γενικές πληροφορίες για την Βέροια Η Βέροια είναι πόλη της Κεντρικής Μακεδονίας και πρωτεύουσα της περιφερειακής ενότητας Ηµαθίας. Είναι κτισµένη στους πρόποδες του Βερµίου. Είναι γνωστή για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική στις παλαιές γειτονιές της και τις πολυάριθµες βυζαντινές εκκλησίες της

4 Ο προσδιορισµός της ετυµολογίας του ονόµατός της εν υπάρχει σαφής προσδιορισµός της ετυµολογίας του ονόµατος και υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η πρώτη εκδοχή είναι : Σύµφωνα µε τους γλωσσολόγους, η κατάληξη - ροια είναι παράγωγο του ρήµατος ρέω και προσδίδεται σε πόλεις πλούσιες σε υδάτινα αποθέµατα, πράγµα το οποίο ισχύει για την περιοχή της Βέροιας. Ωστόσο το ρήµα φέρω στην αρχαία ελληνική ενέχει και την έννοια είµαι πλούσιος σε κάτι και στην περίπτωση της Βέροιας σηµαίνει φέρει πολλά νερά. Οι Τούρκοι κατακτητές την αποκαλούσαν Καραφέρρια, δηλαδή Μαυρο- Βέροια λόγω του χρώµατος που είχε ο ουρανός πολλές φορές και αυτός είναι ο λόγος που παλιότερα γραφόταν Βέρροια µε δύο ρο. Μια άλλη γλωσσολογική ερµηνεία είναι η φράση «φέρειν ρόιας» που σηµαίνει παράγει ρόδια, πράγµα το οποίο επίσης ισχύει για την περιοχή. Παρ όλα αυτά αυτή η εκδοχή δεν έχει και µεγάλη επικράτεια καθώς πολλοί επισηµαίνουν ότι δεν ήταν δυνατόν να ευδοκιµούν στην περιοχή ροδιές λόγω των χαµηλών θερµοκρασιών κατά τη χειµερινή περίοδο.

5 Μία ακόµα εκδοχή η οποία χρονολογείται από τα αρχαία χρόνια ήταν πως χτίστηκε από τον Μακεδόνα στρατηγό, Φέρωνα, ο οποίος έδωσε και τα όνοµά του στην πόλη. Το γράµµα Φ όµως εκείνη την εποχή προφερόταν ως Β και γι αυτό καθιερώθηκε το όνοµα Βέροια. Τέλος η εκδοχή της µακεδονικής µυθολογίας λέει ότι η πόλη κτίστηκε από το βασιλιά Βέρητα, ο οποίος της έδωσε το όνοµα της µιας από τις κόρες του. Τα ονόµατα των κορών του ήταν Βέροια, Μίεζα (χωριό κοντά στην Βέροια). Το όνοµα Βέροια πήραν από τη µακεδονική µητρόπολη πολλές πόλεις του κόσµου, όπως η Βέροια ή Βερόη της Θράκης (πλέον Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας), τα Βέρρια ή Βέρροια της Λακωνίας, η Berea του Οχάιο των Η.Π.Α. (και άλλοι οικισµοί της Αµερικής), µια συνοικία του Γιοχάνεσµπουργκ της Αφρικής, κ.ά.

6 Παραδοσιακές συνοικίες

7 Μπαρµπούτα Στα µέσα του 19ου αιώνα η πόλη είχε 16 "µαχαλάδες" (συνοικίες). Μερικά πέτρινα γεφύρια σενέδεαν τις συνοικίες της πόλης µε την ύπαιθρο χώρα. Καθ' όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, τα εµπορικά καταστήµατα ήταν συγκεντρωµένα στη Βυζαντινή αγορά, στο παζάρι. Οι πιο γνωστές από αυτές που διασώζονται σήµερα είναι η εβραϊκή και η χριστιανική. Όλες οι συνοικίες µαζί, συνέθεταν τον αστικό ιστό εκείνης της εποχής: Έλληνες, Τούρκοι, Εβραίοι και Αθίγγανοι, ζούσαν στην ίδια πόλη διατηρώντας όµως τα δικά τους έθιµα και συνήθειες. Η Μπαρµπούτα είναι η εβραϊκή συνοικία, που χρονολογείται από τα ρωµαϊκά χρόνια (50 µ.χ.) και οφείλει το όνοµά της σε µία βρύση στην περιοχή, που διατηρείται ακόµα και σήµερα. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τµήµα της πόλης, δίπλα στον ποταµό Τριπόταµο. Η Μπαρµπούτα αποτελούσε ένα περίκλειστο και αποµονωµένο "γκέτο", µε τη συναγωγή και το µοναδικό εµπορικό δρόµο της εποχής, την οδό Χάβρας. Το πέτρινο κτήριο µε περίτεχνο εσωτερικό διάκοσµο της συναγωγής βρισκόταν στην καρδιά της εβραϊκής συνοικίας. Πίσω από αυτήν υπήρχε θρησκευτικό λουτρό το Μικβέ και σε αντίθεση µε τις χριστιανικές συνοικίες (που είχαν την εκκλησία στη µέση) η Συναγωγή ήταν στην ίδια ευθεία µε τα σπίτια. Στην σηµερινή εποχή είναι κλειστή και ανοίγει σε περίπτωση που Εβραίοι ταξιδέψουν και έρθουν να προσευχηθούν. Επιπλέον στην συναγωγή κήρυξε και ο Απόστολος Παύλος όταν επισκέφθηκε την πόλη το 51 και το 57 µ.χ. Ακόµα προς το τέλος του 15ου αιώνα µ.χ. ο αριθµός των Εβραίων στην πόλη µεγάλωσε µε την άφιξη πολυάριθµων Εβραίων από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία της γειτονιάς αποτελούν τα περίφηµα σαχνισιά (οι προεξοχές των κτιρίων), ο υπερυψωµένος πάνω από τη στέγη ηλιακός και οι δίφυλλες βαριές εξώπορτες µε οριζόντια και διαγώνια ξύλα, που φέρουν πλατυκέφαλα καρφιά.

8 Μπαρµπούτα

9

10

11 Κυριώτισσα Κυριώτισσα ήταν µια χριστιανική κοινότητα που χρονολογείται από τον 18ο αιώνα µ.χ. µε τα στενά καλντερίµια, λιθόστρωτα σοκάκια και στέγες των σπιτιών που µοιάζουν να ακουµπούν µεταξύ τους. Πίσω από τους ψηλούς αυλόγυρους και δίπλα στα σοκάκια ξεπροβάλλουν µικρές λιθόκτιστες εκκλησίες. Η συνοικία περιλαµβάνει µεγάλο αριθµό χριστιανικών και βυζαντινών εκκλησιών. Η Κυριώτισσα ακολουθεί το αρχιτεκτονικό στυλ της Μπαρµπούτας µε τα σαχνισιά και τις βαριές πόρτες. Πολλά από τα διατηρητέα σπίτια έχουν αναπαλαιωθεί και έχουν µετατραπεί σε χώρους αναψυχής και διασκέδασης.

12

13 Εβραϊκά σπίτια Τα εβραϊκά σπίτια είναι διακριτά από µακριά καθώς δεν είχαν καπνοδόχους αφού οι Εβραίοι δεν είχαν τζάκια αλλά µεγάλα µαγγάλια µε ρόδες (ένα σκεύος που πάνω από την βάση του είχε ένα στρογγυλό ταψί όπου τοποθετούσαν αναµµένα κάρβουνα). Στην πρόσοψη του σπιτιού συνήθως ανάµεσα από το παράθυρα υπήρχαν λαϊκά διακοσµητικά σχέδια. Αυτά τα σχέδια ήταν άλλοτε ρόδα µε πολλές αχτίνες και γύρω κάποια γιρλάντα που µοιάζει κάπως µε την ρόδα του κύκλου της ζωής και άλλοτε παραστάσεις σπιτιών µέσα σε πλαίσια σχεδιασµένα µε πολύ µεγάλες αφαιρέσεις, µε δύο χρώµατα που µοιάζουν στο ύφος πάρα πολύ µε τις αντίστοιχες λαϊκές τοιχογραφίες στις όψεις των µουλσουµανικών σπιτιών στην Αραβία και στην Αίγυπτο. Πιο συχνά όµως συνήθιζαν µέσα σε πλαίσια να έχουν κάποιες επιγραφές τι οποίες πλούτιζαν µε γιρλάντες και λουλούδια που ανάµεσα στα φύλλα τους πλέκονταν η χρονολογία (κάτι ανάλογο συνήθιζαν να κάνουν οι Τούρκοι). Επίσης µέσα σε πλαίσια υπήρχαν αποσπάσµατα ψαλµών µε εβραϊκά γράµµατα.

14

15

16 Βυζαντινές εκκλησίες Η Βέροια είναι µία από τις αρχαιότερες πόλεις στην Ευρώπη, και είναι γνωστή για τις πολυάριθµες βυζαντινές και µεταβυζαντινές εκκλησίες που διαθέτει(περίπου 48 σωζόµενες σήµερα και 72 αρχικά και γι αυτό τον λόγο ονοµαζόταν και µικρή Ιερουσαλήµ). Έχει τον µεγαλύτερο αριθµό εκκλησιών µαζί µε την Καστοριά σε όλη την Β. Ελλάδα. Ακόµα έχει σηµαντικές συλλογές βυζαντινών εικόνων. Οι εκκλησίες που κτίστηκαν εκείνη την εποχή ήταν κρυµµένες µέσα στα τοιχογυρισµένα οικοδοµικά τετράγωνα, αόρατες στον περαστικό διαβάτη. Εξωτερικά ήταν δύσκολο να τις διακρίνει κανείς µε τη δίρριχτη ή σαµαρωτή τους στέγη,που έφθανε συχνά έως το έδαφος γιατί το ύψος των εξωτερικών τοιχών ήταν µικρό και οι ναοί ήταν υπόσκαφοι. Επιπλέον εξυπηρετούσαν κι άλλον ένα σκοπό που ήταν χτισµένες σε αυλέ σπιτιών καθώς έτσι όλη η περιουσία του ιδιοκτήτη του σπιτιού ανήκε στην εκκλησία και οι έφοροι δεν µπορούσαν να τα πάρουν για να ξεπληρώσουν τους φόρους που τυχόν χρωστούσε. Σπάνια υπήρχαν παράθυρα και το ελάχιστο φως έµπαινε από τις φωτιστικέ θυρίδες. Σχεδόν κάθε τετράγωνο είχε και την εκκλησία του. Μάλιστα η γενική µορφολογία επηρεαζόταν απόλυτα από την τοποθεσία του ναού (π.χ. Αγίου Κηρύκο και του Χριστού). υστυχώς όµως οι νέοι δρόµοι κατέστρεψαν την µορφή που είχε κατορθώσει να διατηρήσει η Βέροια µέχρι τις µέρες µας. Άλλοι σηµαντικοί ναοί είναι: Ναός της Αναστάσεως του Σωτήρου (επονοµαζόµενος «η εκκλησία του χριστού») Του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (13ος αιώνας) Ναός των Αγίων Κυρήκου και Ιουλίττης(16ος αιώνας) Ναός των Αγίων Πέτρου και Παύλου (11ος αιώνας)

17

18

19 Αναστάσεως του Χριστού

20 Οθωµανικά µνηµεία Η Βέροια όπως και όλη η Ελλάδα ήταν περίπου 4 αιώνες υπό την οθωµανική κατοχή. Γι αυτό το λόγο στοιχεία του πολιτισµού της έχουνε παραµείνει και στην σηµερινή εποχή. Τα µνηµεία που έχουν διασωθεί και σήµερα είναι η παλαιά µητρόπολη, το Χουνκιάρ τζασίµι, το Καζακτσί και Όρτα τζαµί τα οποία ήταν παλιές εκκλησίες που µετατράπηκαν από τους Τούρκους σε τζαµί(15ο αιώνα). Ένα από τα νεότερα µουσουλµανικό τέµενο χρονολογείται γύρω στον 19ο αιώνα και είναι τα Μεντρεσέ τζαµί και πήρε το όνοµά του µουλσουµανικό ιεροδιδασκαλείο.

21 Χουνκιάρ Τζαµί - Παλιά Μητρόπολη

22 Ορτά Τζαµί

23 Μεντρεσέ Τζαµί

24 Βεροιώτικα σπίτια Την εξωτερική διαµόρφωση των κλειστών τετραγώνων, την σχηµατίζουν οι εξωτερικές όψεις των σπιτιών και σπάνια συµπληρωµατικοί,ψηλοί µανδρότοιχοι. Πάντοτε υπήρχαν λίγες και ελεγχόµενες εξωτερικές εισόδοι, που δεν είχαν τίποτε το ξεχωριστό από τις συνηθισµένες δίφυλλες βεροιώτικες εξώθυρες, µόνο που εσωτερικά διαµορφώνονταν σαν δίοδοι, σαν <<διαβατικοί >>,όπως τα βυζαντινά <<βαστέρνια>>, δηλαδή περνούσαν κάτω από τα σπίτια και οδηγούσαν στην κοινόχρηστη αυλή. Σε µερικές περιπτώσεις θύρες προς το δρόµο, που επικοινωνούσαν όµως µόνο µε αποθήκες ή µε χώρους που είχαν τη µορφή µαγαζιών, ώστε και αν παραβιαζώνταν η θύρα, ο εχθρός να βρεθεί αποµονωµένος σε κλειστό χώρο και όχι όπως κατά κανόνα συµβαίνει µε τα βεροιώτικα σπίτια, στην τυπική εσωτερική υπόστυλη αυλή. Στα ισόγεια των σπιτιών, για µυστική επικοινωνία ανάµεσα στις ιδιοκτησίες, για την διαφυγή σε δύσκολες στιγµές ή για να συγκεντρώνονται αθέατοι στους εσπερινούς ή για κάποιες άλλες άγνωστες συγκεντρώσεις. Η διάταξη αυτή των κλειστών τετραγώνων εξασκεί µια ιδιαίτερη γοητεία, που επηρέασε σε µεγάλο βαθµό τις σχέσεις τις µικρής αποµονωµένης κοινωνίας της πόλης. Η συναίσθηση της κοινής γειτονιάς µείωσε την αναγκαστική αποµόνωση και την απαγόρευση της νυχτερινής κυκλοφορίας.

25 Φυλές Εκτός από τους ντόπιους Βεροιώτες Έλληνες που είναι και οι παλαιότεροι κάτοικοι της πόλης, υπήρχαν και άλλες τέσσερις διαφορετικές φυλετικές οµάδες, που κατοικούσαν σε διαφορετικές περιοχές της πόλεως, µε ιδιαίτερη εσωτερική συγκρότηση των µαχαλάδων. Είδαµε ότι οι Έλληνες κατοικούσαν το ανατολικό τµήµα, το Βαρόσι, αλλά και άλλες νότιες περιοχές της πόλεως. Οι Βλάχικες συνοικίες καταλάµβαναν ιδιαίτερο τµήµα της πόλεως, πού υπάρχει και σήµερα και ονοµάζεται (Τα βλάχικα). Η Εβραιϊκή συνοικία, ο Εβραιοµαχαλάς, βρισκόταν από τα πολύ παλιά χρόνια, ίσως πριν και από την εποχή του αποστόλου Παύλου,κοντά στο λεγόµενο γύφτικο ποταµό, τον Τριπόταµο, τελείως κλειστός και αποµονωµένος, µε καθαρή αµυντική πολεοδοµική συγκρότηση, ένα «γκέτο», µε τη συναγωγή και το µοναδικό κεντρικό εµπορικό δρόµο την οδό Χάβρας. Πίσω από την Εβραϊκή συνοικία ήταν η Ακρόπολη (πιθανόν η ίδια που υπήρχε και στην βυζαντινή εποχή).

26 Πληθυσµός Όπως αναφέρει ο Felix Beaujour στα τέλη του 18ου αιώνα ( ) η Βέροια είχε περίπου κατοίκους. Ο αριθµός τους όµως αυξήθηκε ταχύτατα και το 1831 οι κάτοικοι αριθµούνται σε και Τούρκοι και Έλληνες. Αργότερα το 1834 ο W.M. Leake γράφει πως η Βέροια είχε οικογένειες οι οποίες οι ήταν ελληνικές. Στις αρχές του 20ου αιώνα ο A. Struck έδωσε περισσότερες πληροφορίες για τον πληθυσµό της Βέροιας, αναλυτικότερα : σπίτια και κάτοικοι οι οποίοι οι είναι Μουσουλµάνοι, Έλληνες, Βλάχοι, 800 Τουρκόγυφτοι (τσιγγάνοι) και 600 πρόσφυγες Ισπανοεβραίοι. Το µε την ανταλλαγή πληθυσµών Τούρκοι έφυγαν από την Βέροια και η απογραφή του 1928 αναφέρει 367 Εβραίους οι οποίοι χάθηκαν µε την γερµανική κατοχή. εν µπορεί όµως να χαρακτηριστεί πολυπολιτισµική καθώς όλες αυτές οι φυλετικές κοινότητες κατοικούσαν στους αποµονωµένους µαχαλάδες τους µε τις δικές τους συνήθειες, έθιµα, και τελείως κλειστή ζωή του.μόνο η αγορά και το παζάρι αποτελούσαν το κοινό σηµείο επαφής.

27 Η άµυνα και η οχύρωσή της Η Βέροια την περίοδο της τουρκοκρατίας είχε διατηρήσει το παλιότερο αµυντικό σύστηµα. Η ακρόπολη βρισκόταν στη δεξιά όχθη του γύφτικου ποταµού ανάµεσα στην οθωµανική και την ιουδαϊκή συνοικία. Ήταν περιτειχισµένη από στενά τείχη και στην Β πλευρά είχε ψηλό πύργο µε χαντάκι που το γέµιζαν µε νερό σε στιγµές πολιορκίας ο οποίος ονοµαζόταν Καϊλια και τον χρησιµοποιούσαν και ως διοικητήριο. Η απότοµη πτώση του εδάφους στα όρια του πλατώµατος που είναι χτισµένη Βέροια αποτελεί µια φυσική οχύρωση και τα τείχη της δυναµώνουν απλώς τα πιο ευκολοπροσπέλαστα σηµεία. Σε άλλες πλευρές οι ψηλοί τοίχοι των σπιτιών δηµιουργούσαν τεχνητά τείχη που εξασφάλιζαν την άµυνα σε εκείνα τα σηµεία. Σ όλη την περίοδο της τουρκοκρατίας οι πύλες της πόλης φρουρούνταν µε ιδιαίτερη επιµέλεια ιδιαίτερα µετά την δύση του ήλιου. Μάλιστα στις αρχές του 19ου αιώνα υπήρχαν πυροβόλα και είχαν δηµιουργηθεί οι κατάλληλες «τάπιες» στα τείχη της εισόδου.

28

29

30 Αγορά Ο M. Delacoulonche µας διέσωσε µια ενδιαφέρουσα παράδοση για τη θέση της παλιάς αγοράς της πόλεως στη νότια πλευρά σε µια τοποθεσία µε τρία πλατάνια. Οι Έλληνες ονόµαζαν την τοποθεσία «Παλιοφόρο» και οι Τούρκοι µεταφράζοντας «Εσκί Μπαζαρί». Στα µέσα του 19ου αιώνα η πόλη είχε 16 µαχαλάδες. Ο Struck το 1908 µειώνει τον αριθµό των συνοικιών σε 12 και εξηγεί ότι στην είσοδο της πόλεως, στο Βαρόσι, κατοικούσαν οι Έλληνες. Τα εµπορικά καταστήµατα ήταν συγκεντρωµένα σε όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας (θέση που θα κατείχαν από τη βυζαντινή εποχή), στην αγορά, στο παζάρι. Σε ένα έγγραφο του ιεροδικείου της Βέροιας βλέπουµε ότι οι εµπορευόµενοι και διάφοροι άλλοι επαγγελµατίες διόριζαν νυχτοφύλακες µε µισθό πέντε άσπρα. Επίσης υπήρχαν και άλλες ειδικότερες αγορές σε δρόµους οι οποίοι χαρακτηριζόταν ως εµπορικοί γιατί στα ισόγεια των οικοδοµηµάτων είχαν διαµορφωθεί σε αποθήκες, εργαστήρια, συνεργεία, και µαγαζιά εµπόρων και βιοτεχνών. Πάντα συνήθιζαν τα διάφορα µαγαζιά να συγκροτούνται κατά ειδικότητες από τις οποίες έπαιρνε και το όνοµα ο δρόµος και η περιοχή (λ.χ. λαδαγορά).

31 ρόµοι στη Βέροια Στις µεσαιωνικές καστρογυρισµένες πολιτείες, ο χώρος είναι πολύτιµος και η οικονοµία γινόταν, συνήθως, σε βάρος του οδικού δικτύου. Έτσι και στη Βέροια, τα λιθόστρωτα καλντερίµια της τουρκοκρατίας, ήταν στενά, ποτέ δεν ακολουθούσαν ευθεία γραµµή, ούτε είχαν σε όλο το µήκος τους το ίδιο πλάτος. Οι διάφορες λύσεις στα σηµεία συναντήσεως των δρόµων παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την άποψη των κλίσεων που παίρνουν τα τετράγωνα για να διευκολύνουν την επικοινωνία και να δηµιουργούν σταυροειδείς συναντήσεις (σταυροδρόµια). Οι δευτερεύοντες δρόµοι σχηµάτιζαν «Τ» στο σηµείο συναντήσεώς τους µε τον κύριο δρόµο. Πολύ συχνά συναντούµε τυφλούς δρόµους, αδιέξοδα. Οι οικοδοµικές γραµµές των ιδιοκτησιών, προς το δρόµο, είναι άλλοτε κατά µικρά τµήµατα ευθείες, που σπάνε ξαφνικά και ο δρόµος συνεχίζεται µε µικρότερο ή µεγαλύτερο πλάτος, άλλοτε σχηµατίζουν αµβλείες γωνίες και ο δρόµος συγκλίνει στο σηµείο αυτό και άλλοτε αποτελούνται από τεθλασµένα µικρά τµήµατα µε ακαθόριστο σχήµα. Κάποτε, µάλιστα, οι οικοδοµικές γραµµές σχηµατίζουν τα πιο αναπάντεχα σχήµατα, κοιλόκυρτα, τεθλασµένα και κάθε σχήµα που η τύχη και ο χρόνος κατόρθωσαν να δηµιουργήσουν.

32

33 Γενικές παλιές φωτογραφίες από την Βέροια

34 Αστυνοµία

35 Γέφυρα Ρολόι-Προµηθέα

36

37 Εληά

38 Κινηµατογράφος Ζάππειον

39 Πλατεία Κεντρικής

40 Πανόραµα

41 Ρολόι

42 Σιδ/µικος Σταθµός

43

44

45

46 Γαστρονοµία της πόλης Η τοπική κουζίνα της Βέροιας περιλαµβάνει φαγητά µε µαγειρεµένα κρέατα, το χασάπικο, το χοιρινό µε σέλινο ή πράσο, την τηγανιά,σαρµάδες, τα κεφτεδάκια (τοπική διάλεκτο λέγονται «µπαρµπούρια», παραδοσιακές πίτες µε σκληρό φύλλο κρούστας µε γέµιση πράσου, τυριού ή χόρτων και τον αλµυρό µπάτσο (είδος τυριού). Τα πιο γνωστά όµως εδέσµατα της πόλης είναι ο φασουλονταβάς (φασόλια + τάβας, που στα τούρκικα τα τάβας σηµαίνει τα ταψί) και το σιροπιαστό γλυκό µε βάση από σιµιγδάλι το ρεβανί, που συνδυάζονταν µε παγωτό καϊµάκι. Επιπλέον γνωστοί είναι και οι σιροπιαστοί λουκουµάδες τους οποίους στις ταβέρνες σερβίροταν απαραιτήτως µετά το φαγητό ως κέρασµα.

47 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ 4 ΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΟΥ 2ου ΓΕΛ

48 Σε ποιο κράτος ανήκε η Βέροια στις αρχές του 20ου αιώνα; Χωρίς απάντηση Γερµανικό Τούρκικο Οθωµανικό

49 Πόσες εκκλησίες είχε η Βέροια και τότε και πόσες έχει τώρα; ΤΟΤΕ 49εκ. 24εκ. 72εκ ΤΩΡΑ 13εκ. 49εκ. 32εκ

50 Πώς χαρακτηρίζεται η Βέροια, λόγω των εκκλησιών της; Χριστιανική Ρωµαϊκή Βυζαντινή

51 Πόσες γέφυρες έχει η Βέροια; 5γεφ. 8γεφ. 2γεφ

52 Πόσα τζαµιά έχει η Βέροια; Κανένα 2τζαµ. 1τζαµ

53 Τι ήταν το ηµαρχείο; Βιβλιοθήκη Εκπαιδευτήριο Εργοστάσιο

54 Τι ήταν το Βυζαντινό Μουσείο; Νερόµυλος Φυλακές Γυµνάσιο

55 Τι ήταν το Κάστρο στην οδό Ανοίξεως; ηµοτικό Φυλακές ιοικητήριο

56 Πώς ονοµαζόταν η πλατεία Ωρολογίου; Βικέλα Φλέµινγκ Ρακτιβάν

57 Ποιο είναι το αρχαιότερο κτήριο της Βέροιας; Παλιά Μητρόπολη ηµαρχείο ικαστήρια

58 Ποιος ποταµός ονοµάζεται «γύφτικος»; Λουδίας Αλιάκµονας Τριπόταµος

59 Ποιο είναι το παραδοσιακό γλυκό της Βέροιας; Γλυκά του κουταλιού Ρεβανί Προφιτερόλ

60 Ποιο είναι το παραδοσιακό φαγητό της Βέροιας; Λαχανοντολµάδες Μουσακάς Φασουλονταβάς

61 Για ποιο φρούτο φηµίζεται η πόλη της Βέροιας; Ροδάκινο Μπανάνα Ρόδι

62 Ικανοποιεί η πόλη σας τις ανάγκες των νέων; Αν όχι, που υστερεί; ΝΑΙ ΌΧΙ Που υστερεί: Χώροι αναψυχής Αθλητικές εγκαταστάσεις Μαγαζιά Χώροι νυχτερινής διασκέδασης Επαγγελµατική αποκατάσταση Πάρκα και πεζοδρόµια Αύξηση ωραρίων λειτουργίας των Μ.Μ.Μ.

63 Θεωρητικό πλαίσιο και ιστορικό πλαίσιο Ελένη Λύχνα Θεοδόσης Πατρίκας άφνη Στολτίδου ηµήτριος Παπουλίδης Κωνσταντίνα Κροµµύδα

64 Αρχειακό υλικό ανάη Στολτίδου Ευαγγελία Τσαχουρίδου Στέφανος Ντινόπουλος Γιώργος Παπαδόπουλος Γιάννης Παπαγεωργίου

65 Ερωτηµατολόγιο Εµµανουήλ Γεωργαλής Κελεσίδης Αντώνιος Παναγιώτα Μαραντίδου Ελένη Μήτσα Σάββας ηµόπουλος