θνπφο ηεο παξνχζαο κειέηεο είλαη ε αθξηβψο ε παξνπζίαζε θαη αμηνιφγεζε ηεο ζηξαηεγηθήο απηήο, ε νπνία εληάζζεηαη ζηελ επξχηεξε πξνβιεκαηηθή ηεο

Transcript

1 Πρόλογος Δίλαη γεγνλφο φηη ε Δπξσπατθή Έλσζε βξηζθφηαλ αλέθαζελ ζε θάζε κεηεμέιημεο. Ωζηφζν, γηα πξψηε θνξά ίζσο ζηελ ηζηνξία ηνπ, ην επξσπατθφ εγρείξεκα βξίζθεηαη ελψπηνλ πνιιαπιψλ πξνθιήζεσλ, ε έθβαζε ησλ νπνίσλ είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ πεξαηηέξσ δηακφξθσζε ηνπ επξσπατθνχ ηνπίνπ. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ αλαθχςεη δεηήκαηα κείδνλνο ελδηαθέξνληνο, πνπ αθνξνχλ ηελ Κνηλή Δμσηεξηθή Πνιηηηθή θαη ηελ Πνιηηηθή Αζθάιεηαο (ΚΔΠΠΑ), ηελ Δπξσπατθή Πνιηηηθή Αζθάιεηαο θαη Άκπλαο (ΔΠΑΑ), ηελ δηεχξπλζε ηεο Έλσζεο θαη ηελ κεηαξξχζκηζε ησλ πλζεθψλ. Σίζεληαη φκσο νξηζκέλα ζεκειηψδνπο ζεκαζίαο εξσηήκαηα : πνηα ε ζέζε ηνπ επξσπαίνπ πνιίηε ζην πνιχπινθν απηφ ζχζηεκα δηαθπβέξλεζεο ; Ση πηζηεχεη γηα ηηο εμειίμεηο νη νπνίεο ιακβάλνπλ ρψξα θαη πψο αληηιακβάλεηαη ην επξσπατθφ νηθνδφκεκα θαη ηνπο ζεζκνχο πνπ ην απαξηίδνπλ; Σα εξσηήκαηα απηά έσο ηελ πξνεγνχκελε δεθαεηία αληηκεησπίδνληαλ σο παξεκπίπηνληα. Η Έλσζε δηέγξαθε ηελ πνξεία ηεο ελψ ν πνιίηεο ήηαλ απψλ ζρεδφλ απφ θάζε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ. Με άιια ιφγηα, ε έσο ηφηε αδηαθνξία, άγλνηα ή αθφκα θαη ε φπνηα θαρππνςία απέλαληη ζην επξσπατθφ εγρείξεκα δελ είραλ πξαθηηθά ηδηαίηεξε ζεκαζία θαη δελ θαίλνληαλ λα αλαθφπηνπλ θαζ νηνλδήπνηε ηξφπν ηελ εμέιημε ηνπ. Σα δεδνκέλα αιιάδνπλ άξδελ κε ηελ επεηζνδηαθή επηθχξσζε ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρη θαη ηελ αηζζεηή πιένλ άλνδν ηνπ επξσζθεπηηθηζκνχ. Σελ ίδηα ζηηγκή δηαπηζηψλεηαη ε πησηηθή ηάζε ησλ πνζνζηψλ ζπκκεηνρήο ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ ζηηο εθινγέο ηνπ Δπξσθνηλνβνπιίνπ. Σα ζεζκηθά φξγαλα ηεο Έλσζεο ζπλεηδεηνπνηνχλ φηη δελ είλαη δπλαηφλ λα πξνσζείηαη ε ζεζκηθή κεηεμέιημε ηνπ επξσπατθνχ νηθνδνκήκαηνο ή ε δηαδηθαζία ηεο δηεχξπλζεο εξήκελ ηνπ επξσπαίνπ πνιίηε. Ο πνιίηεο επηβάιιεηαη λα κεηέρεη ζηηο δηαδηθαζίεο απηέο ελεξγά θαη φρη απιψο λα παξαηεξεί. Δγγελέο ζηνηρείν ζπκκεηνρήο ηνπ πνιίηε ζε νπνηνδήπνηε δεκνθξαηηθφ ζχζηεκα δηαθπβέξλεζεο είλαη ε θαηαλφεζε ησλ ιεηηνπξγηψλ πνπ απηφ επηηειεί θαη ε πεπνίζεζε φηη επσθειείηαη απφ απηφ. Όζνλ αθνξά ηα παξαπάλσ πθίζηαηαη παληειήο άγλνηα ζε κεγάιν πνζνζηφ ηεο επξσπατθήο θνηλήο γλψκεο. Λακβάλνληαο ππφςε ηα δεδνκέλα απηά ηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο Έλσζεο πξφζθαηα άξρηζαλ λα πξνσζνχλ ηελ πινπνίεζε κηαο απνηειεζκαηηθήο ζηξαηεγηθήο ελεκέξσζεο θαη επηθνηλσλίαο.

2 θνπφο ηεο παξνχζαο κειέηεο είλαη ε αθξηβψο ε παξνπζίαζε θαη αμηνιφγεζε ηεο ζηξαηεγηθήο απηήο, ε νπνία εληάζζεηαη ζηελ επξχηεξε πξνβιεκαηηθή ηεο «επξσπατθήο δηαθπβέξλεζεο» θαη ηεο «δηαθάλεηαο». Οη πνιπζπδεηεκέλεο απηέο έλλνηεο, δελ απνηεινχλ παξά ηελ, ζεσξεηηθή ίζσο, απάληεζε ζην δήηεκα ηνπ ιεγφκελνπ «δεκνθξαηηθνχ ειιείκκαηνο», ηεο έιιεηςεο δειαδή δεκνθξαηηθήο λνκηκνπνίεζεο ηεο δηαδηθαζίαο ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο, ηελ βαζηθή αηηία θαηά κία άπνςε ηεο ζπλερνχο απνζηαζηνπνίεζεο ηνπ πνιίηε απφ ηα επξσπατθά δξψκελα. Η πάγηα ζέζε ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο Έλσζεο είλαη φηη ην πξφβιεκα έγθεηηαη ζην έιιεηκκα πιεξνθφξεζεο αλαθνξηθά κε βαζηθέο έλλνηεο ηνπ επξσπατθνχ νηθνδνκήκαηνο θαη κε θαηαλφεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ ζεζκψλ ηεο Έλσζεο. Μηα πξψηε πξνζπάζεηα πξνζέγγηζεο κεηαμχ ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο Έλσζεο θαη ησλ πνιηηψλ απνηειεί ε θαηνρχξσζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξφζβαζεο ηνπ ζηα έγγξαθα ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ. Παξά ην γεγνλφο φηη απνηειεί ζεκαληηθφ βήκα πξνο ηελ «δηαθάλεηα», γξήγνξα γίλεηαη αληηιεπηφ φηη δελ απνηειεί παλάθεηα γηα ηνλ απινχζηαην ιφγν φηη πξνυπνζέηεη αλαδήηεζε ηεο πιεξνθνξίαο απφ ηνλ ίδην ηνλ πνιίηε. πλεπψο, αλ ν πνιίηεο δελ πάξεη ηελ πξσηνβνπιία, ην θελφ πιεξνθφξεζεο παξακέλεη. Σν επφκελν βήκα απφ ηελ πιεπξά ησλ νξγάλσλ ηεο Έλσζεο ήηαλ ε έθδνζε απφ πιεπξάο ηεο Δπηηξνπήο δχν αλαθνηλψζεσλ. Η πξψηε εθδφζεθε ηνλ Ινχλην ηνπ 2001 γηα «ην λέν πιαίζην ζπλεξγαζίαο γηα δξαζηεξηφηεηεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηνλ ηνκέα ηεο πιεξνθφξεζεο θαη ηεο επηθνηλσλίαο» θαη ε δεχηεξε ηνλ Ινχιην ηνπ 2002 κε ηελ νπνία πξνηείλεηαη κία νινθιεξσκέλε «ζηξαηεγηθή πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο». Σφζν ην πκβνχιην, ζηα πιαίζηα ηεο Οκάδαο Πιεξνθφξεζεο, φζν θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, κε ηηο εθζέζεηο ησλ Ole Andreasen θαη Juan Jose Bayona de Perogordo, εμέθξαζαλ ηηο αλεζπρίεο ηνπο γηα ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε θαη δεζκεχηεθαλ λα ζηεξίμνπλ έκπξαθηα ηηο πξνηάζεηο ηεο Δπηηξνπήο. Οη βαζηθέο ζέζεηο ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο Έλσζεο ζπλνςίδνληαη σο αθνινχζσο : Η πνιηηηθή ελεκέξσζεο ηεο ΔΔ απνηειεί βαζηθή παξάκεηξν ηνπ επξσπατθνχ ζρεδίνπ νινθιήξσζεο θαη πξνυπφζεζε γηα ηελ νπζηαζηηθή άζθεζε ηεο επξσπατθήο ηζαγέλεηαο Ο πνιίηεο έρεη δηθαίσκα ζηελ πιήξε, ακεξφιεπηε θαη αληηθεηκεληθή πιεξνθφξεζε γχξσ απφ ηελ Έλσζε 2

3 Δπηβάιιεηαη ε παγίσζε ηεο δηνξγαληθήο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο θνηλήο θαηάξηηζεο κηαο ζηξαηεγηθήο ζηνλ ελ ιφγσ ηνκέα Τπνγξακκίδεηαη φηη ε Έλσζε έρεη ηελ απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα γηα ηελ ράξαμε, πινπνίεζε, παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ εθζηξαηεηψλ ελεκέξσζεο πνπ αθνξνχλ ηα δεηήκαηα εθείλα ηα νπνία έρνπλ ηεζεί σο πξνηεξαηφηεηεο ζην πιαίζην ηεο δηνξγαληθήο ζπλεξγαζίαο. Ωζηφζν, αλαγθαία θξίλεηαη ε ελεξγνπνίεζε ησλ θξαηψλ κειψλ, ησλ εζληθψλ θνηλνβνπιίσλ θαη ησλ πεξηθεξεηαθψλ θαη ηνπηθψλ αξρψλ νχησο ψζηε λα επηηεπρζεί ε απνθεληξσκέλε εθαξκνγή ηεο επηθνηλσληαθήο πνιηηηθήο ηεο Έλσζεο θαη ε πξνζαξκνγή ηεο ζηηο πνιηηηζκηθέο θαη γισζζηθέο ηδηαηηεξφηεηεο θάζε ηφπνπ. ην παξφλ πφλεκα, ε γξάθνπζα επηρεηξεί λα πξνζεγγίζεη θξηηηθά ηα αθφινπζα δεηήκαηα : Σνπο ιφγνπο πνπ νδήγεζαλ ηνλ επξσπαίν πνιίηε ζηελ απνζηαζηνπνίεζε απφ ην επξσπατθφ γίγλεζζαη. ην πιαίζην απηφ γίλεηαη αλαθνξά ζηελ ηδηάδνπζα θχζε ηεο Έλσζεο, σο ζπζηήκαηνο δηαθπβέξλεζεο θαη ζηα ζηεξεφηππα πνπ επηθξαηνχλ γηα ηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο ΔΔ Σν δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα έγγξαθα, σο πξψην βήκα γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο Έλσζεο Σνπο ζηφρνπο θαη ην πεξηερφκελν ηεο λέαο ζηξαηεγηθήο πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο ηεο Έλσζεο Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο «λέαο πξνζέγγηζεο». ηελ ελφηεηα απηή θαηαγξάθνληαη, αλαιχνληαη θαη αμηνινγνχληαη νη βαζηθέο πηπρέο ηεο επηθνηλσληαθήο πνιηηηθήο ηεο Έλσζεο, ήηνη ην δηαζεζκηθφ πιαίζην ζπλεξγαζίαο, ε πξνζπάζεηα γηα απνθέληξσζε ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηέινο ηα πξνηεηλφκελα λέα εξγαιεία πινπνίεζεο κηαο ζχγρξνλεο πνιηηηθήο πιεξνθφξεζεο Σν πξφγξακκα PRINCE, δειαδή ην ηκήκα εθείλν ηνπ θνηλνηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ην νπνίν δηαηίζεηαη γηα ηελ πιεξνθφξεζε ηνπ πνιίηε αλαθνξηθά κε ηηο πξνηεξαηφηεηεο ηεο Έλσζεο Σηο δπζρέξεηεο πνπ αλαθχνληαη θαηά ηελ εθαξκνγή ηεο πνιηηηθήο ελεκέξσζεο θαη επηθνηλσλίαο ηεο Έλσζεο. ηελ ελφηεηα απηή ε γξάθνπζα επηδηψθεη λα θαηαγξάςεη ηηο αδπλακίεο πνπ αλαθχπηνπλ θαηά ηελ πινπνίεζε ησλ αλσηέξσ. Η δηεξεχλεζε ηνπ ελ ιφγσ πεδίνπ θαηέζηε ηδηαίηεξα δπζρεξήο γηα πξνθαλείο ιφγνπο. Αξθεί λα αλαθεξζεί φηη ε φιε 3

4 πξνβιεκαηηθή αλάγεηαη απνθιεηζηηθά ζε θνηλνηηθφ επίπεδν εθφζνλ ε δπλακηθή πνπ αλαπηχζζεηαη κεηαμχ ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο Έλσζεο ιακβάλεη ρψξα ζην πιαίζην ηεο Γηνξγαληθήο Οκάδαο Πιεξνθφξεζεο. Ωο εθ ηνχηνπ ε αλεχξεζε πιηθνχ πξνυπέζεηε ηελ θαηαβνιή ηεο κέγηζηεο δπλαηήο πξνζπάζεηαο πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζζεί «εθ ησλ έζσ» πιεξνθφξεζε αλαθνξηθά κε ηα εληφο ηεο ΓΟΠ ηεθηαηλφκελα Σέινο, επηρεηξείηαη κηα δηαζχλδεζε ηεο πνιηηηθήο πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο ηεο Έλσζεο κε ην Τπνπξγείν Σχπνπ. ηελ ελφηεηα απηή θαηαγξάθνληαη νη πξνζπάζεηεο πνπ έγηλαλ, θπξίσο ελφςεη ηεο αλάιεςεο πξνεδξίαο ηεο Έλσζεο απφ ηελ Διιάδα θαηά ην πξψην εμάκελν ηνπ Δπηπξνζζέησο, ε γξάθνπζα επηρεηξεί λα δψζεη έλαπζκα γηα πεξαηηέξσ πξνβιεκαηηζκφ αλαθνξηθά κε πξσηνβνπιίεο πνπ ζα κπνξνχζε λα αλαιάβεη ην Τπνπξγείν Σχπνπ θαη ΜΜΔ πξνθεηκέλνπ λα ζπκβάιιεη ελεξγά ζηελ πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε δεηήκαηα επξσπατθνχ ελδηαθέξνληνο ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ησλ Βαιθαλίσλ, παγηψλνληαο έηζη εκπξάθησο ηελ εμαγγειζείζα ήδε πξφζεζε ζπλεξγαζίαο κε ηελ Έλσζε ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο απνθέληξσζεο ηεο πιεξνθφξεζεο γηα δεηήκαηα ηα νπνία έρνπλ εληαρζεί ζε θνηλνηηθφ επίπεδν ζηνλ άμνλα πξνηεξαηφηεηαο. Γεδνκέλνπ φηη ε ζηξαηεγηθή πιεξνθφξεζε θαη επηθνηλσλίαο απνηειεί έλαλ ηνκέα, ν νπνίνο έρεη αλαρζεί εληειψο πξφζθαηα ζε πνιηηηθή πξνηεξαηφηεηαο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, θαη ζπλεπψο δελ ππάξρεη βηβιηνγξαθία επί ηνπ ζέκαηνο, ε γξάθνπζα ζηεξίρζεθε ζηελ επεμεξγαζία πξσηνγελνχο απνθιεηζηηθά πιηθνχ (αλαθνηλψζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, εθζέζεηο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη εκεηψκαηα ηνπ πκβνπιίνπ) αιιά θαη ζε πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο κε ζηειέρε ηνπ Τπνπξγείνπ Σχπνπ θαη ΜΜΔ, ηεο Αληηπξνζσπείαο ηεο Δπηηξνπήο θαη ηνπ Γξαθείνπ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ ζηελ Αζήλα. Απφ ηελ ζέζε απηή ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ θ. Ιεξφζεν Παπαδφπνπιν, Πξντζηάκελν ηνπ ηκήκαηνο Σχπνπ θαη Δλεκέξσζεο ηεο Αληηπξνζσπείαο ηεο Δπηηξνπήο, ηνλ θ. Ισάλλε Κνθθάια, Αλ. Γηεπζπληή ηνπ Γξαθείνπ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηδηαηηέξσο ηνλ θ. Άγγειν Απγνπζηίδε, Aθφινπζν Σχπνπ ππεξεηνχληα ζην Γξαθείν Σχπνπ Βξπμειιψλ, νη ζπδεηήζεηο κε ηνλ νπνίν ππήξμαλ θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο κειέηεο. 4

5 Λέμεηο θιεηδηά : «ζηξαηεγηθή πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο», «δηθαίσκα ηνπ επξσπαίνπ πνιίηε ζηελ πιήξε, ακεξφιεπηε θαη αληηθεηκεληθή πιεξνθφξεζε», «Γηαζεζκηθφ Πιαίζην πλεξγαζίαο», «πξφγξακκα PRINCE», «Τπνπξγείν Σχπνπ θαη ΜΜΔ» 5

6 Executive Summary The author aims at presenting, evaluating and suggesting some (hopefully realistic) changes with respect to the information and communication strategy of the European Union. It should be stressed at the outset that the field in question revolves around one of the most controversial concepts ever developed at European level : transparency. The debate over transparency and relevant terms such as governance, legitimacy, accountability and democratic deficit arose during the last decade in order to indicate the (perceived) gap between rulers (at European level) and ruled (at national level). As the White Paper on European Governance notes many people are loosing confidence in a poorly understood and complex system, pointing out that there is widespread distrust towards the European institutions. There is no doubt that the cumbersome ratification of Maastricht Treaty as well as the falling participation level in European elections indicated a highly eurosceptic attitude of the European public opinion. Criticisms such as lack of visibility, lack of accountability, remoteness and domination of bureaucratic structures, were levelled at European institutions. At the same time, it was widely recognized that there was a startling level of ignorance, apathy and indifference towards the EU, its institutions and its policies. The general perception of Brussels as remote, undemocratic and unaccountable was more than evident. Given that the involvement of the European citizens is absolutely necessary in order to proceed, the institutions committed themselves to promote transparency and to strengthen the democratic principle of the Union. Communication, until recently has been viewed as a peripheral activity in the context of sectoral information. Henceforth, it must be used as a strategic tool for good governance, as means of entering to dialogue with citizens and gaining their consent. The goal is not just to inform citizens but also to raise awareness and create understanding of the EU and its institutions. It seems that it is about time that the EU took control of its own image and set up a comprehensive policy in order to improve perceptions. The first step towards this direction was taken by the adoption of Regulation No1049/2001 of the European Parliament and the Council regarding public access to European Parliament, Council and Commission documents. The purpose of this Regulation is to give the fullest possible effect to the right of public access to 6

7 documents and to lay down the general principles and limits on such access. In principle, all documents of the institutions should be accessible to the public. However, this kind of passive information, in the sense that it presupposes action taken by the European citizen himself, is not enough. The European institutions must foster an active communication strategy targeted to wider audiences in order to inform them about what the EU actually is and explain its policies. To this end, the Commission adopted the Communication on a new framework for co-operation on activities concerning the information and communication policy in June 2001 and the Communication on an information and communication strategy for the European Union in July Their aim is to set up a coherent, comprehensive and targeted strategy in order to deal with the public disaffection towards the European institutions, to engage the European citizen in the European affairs and encourage his participation in the public debate that is being carried out about the future of Europe, generate awareness, combat ignorance and apathy, highlight its role and address people s real concerns. The main aspects of the new approach launched by the Commission are: The European Union is primarily responsible for the formulation and dissemination of its own messages Member States are invited to cooperate within the framework of a voluntary partnership, aiming at a genuine synergy between their structures and knowhow and the activities of the Union. Several forms of partnership arrangements with Member States are provided aiming at obtaining their full cooperation at national, regional and local levels The identification of the priority issues that the information policy should focus on (Enlargement, The future of Europe, The area of freedom, security and justice and The role of the EU in the world) The establishment of an inter-institutional cooperation between the European Parliament, the Commission and the Council on the formulation and implementation of information and communication within the Inter- Institutional Group on Information (IGI) The use of a wide range of means and techniques for placing information at the disposal of the public instruments for the evaluation and monitoring of institutions Greater involvement of civil society in each Member State. 7

8 In short, the underlying principles of the new approach put forward by the Commission are: interinstitutional cooperation, decentralisation and partnership with civil society. This research attempts to deal with the following topics: The debate over the disenchantment» of the European citizen and the reasons that have led him to distrust the European institutions The right of access to documents The critical presentation of the so called new approach, addressing each and every aspect of the framework put forward by the Commission The activity of the Club of Venice and its proposal addressed to the Convention for a right to institutional information Specific proposals with respect to actions and structural changes that need to be put forward in order to ensure that Greece is in practice fully committed to the principles adopted at European level. It is should be pointed out that we are at the very beginning of the implementation of this strategy. Consequently, its impact remains to be seen. For the time being, it is important that all institutions concerned as well as the Member States are committed to stimulate the European citizen to fully participate in the process of european integration. Key words: information and communication strategy, transparency, governance, inter-institutional cooperation, right of access to documents, Club of Venice 8

9 Eιζαγωγή ηφρνο ηεο κειέηεο πνπ αθνινπζεί είλαη ε παξνπζίαζε θαη αμηνιφγεζε ηνπ λένπ πιαηζίνπ δηαζεζκηθήο ζπλεξγαζίαο θαη ησλ άιισλ πηπρψλ ηεο λέαο ζηξαηεγηθήο επηθνηλσλίαο θαη πιεξνθφξεζεο ηεο Έλσζεο, έηζη φπσο απηή δηακνξθψζεθε ηα ηειεπηαία ρξφληα ελφςεη ησλ εμειίμεσλ νη νπνίεο ιακβάλνπλ ρψξα θαη δηακνξθψλνπλ ζηαδηαθά ην επξσπατθφ ηνπίν. Γελ ππάξρεη θακία ακθηβνιία φηη ε πνιηηηθή ελεκέξσζεο απνηειεί νπζηψδε πηπρή θαη βαζηθή παξάκεηξν ηνπ ζρεδηαζκνχ ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο, ηδίσο ελφςεη ηεο επηθείκελεο δηεχξπλζεο, ηεο ζπδήηεζεο γηα ην κέιινλ ηεο Δπξψπεο θαη ηεο πξνεηνηκαζίαο ηνπ Δπξσπατθνχ πληάγκαηνο. Γηα πξψηε θνξά ίζσο ζηελ ηζηνξία ηεο ε Δπξσπατθή Έλσζε βξίζθεηαη ελψπηνλ πνιιαπιψλ θαη ηφζν ζεκαληηθψλ πξνθιήζεσλ. Σα λέα απηά δεδνκέλα θαζηζηνχλ πην επηηαθηηθή απφ πνηέ ηελ αλάγθε γηα πιεξνθφξεζε ησλ πνιηηψλ ηεο Έλσζεο πξνθεηκέλνπ λα θαηαλνήζνπλ ην επξσπατθφ γίγλεζζαη θαη λα ζπκκεηάζρνπλ ζηνλ δηάινγν πνπ απηή ηελ ζηηγκή δηεμάγεηαη γχξσ απφ απηφ. Πξνυπφζεζε ελεξγνχο ζπκκεηνρήο ηνπ πνιίηε ζηνλ δεκφζην δηάινγν έηζη φπσο απηφο λνείηαη ζηα πιαίζηα ηεο «θαιήο δηαθπβέξλεζεο» είλαη ε αληηθεηκεληθή, έγθαηξε θαη πιήξεο ελεκέξσζή ηνπ γηα ηα ζέκαηα ηα νπνία απαζρνινχλ ηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο Έλσζεο. Η αλάγθε ζέζπηζεο κηαο πνιηηηθήο ελεκέξσζεο θαη επηθνηλσλίαο κε ζαθείο ζηφρνπο, κεζφδνπο θαη εξγαιεία ηίζεηαη γηα πξψηε θνξά κε ηελ δεκνζίεπζε ηνλ Ινχιην ηνπ 2001 ηεο Λεπθήο Βίβινπ γηα ηελ «επξσπατθή δηαθπβέξλεζε», ε νπνία αθνξά ην ζχλνιν ησλ θαλφλσλ, ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ησλ πξαθηηθψλ άζθεζεο ησλ εμνπζηψλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, απνζθνπψληαο ζηε ζέζπηζε λέσλ κνξθψλ εμειηγκέλεο δηαθπβέξλεζεο, νη νπνίεο ζα θέξνπλ ηελ Έλσζε πην θνληά ζηνπο πνιίηεο ηεο, ζα βειηηψζνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηεο, ζα εληζρχζνπλ ηε δεκνθξαηία ζηελ Δπξψπε θαη ζα εδξαηψζνπλ ηε λνκηκνπνίεζε ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο. Τπνγξακκίδεηαη ε αλάγθε πξνψζεζεο κεηαξξπζκίζεσλ πξνθεηκέλνπ γηα λα θαιπθζεί ην δεκνθξαηηθφ έιιεηκκα ησλ νξγάλσλ ηεο Έλσζεο. Ωο βαζηθέο ζπληζηψζεο ηεο επξσπατθήο δηαθπβέξλεζεο ζεσξνχληαη ζχλδεζε ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ κε ηα επξσπατθά ζεζκηθά φξγαλα, θαζψο θαη ε ελεξγή ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε ζηηο δεκνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο. Δίλαη ζαθέο φηη ην επξσπατθφ νηθνδφκεκα δελ ρηίδεηαη εξήκελ ηεο επξσπατθήο θνηλσλίαο. Ήδε απφ ηηο αξρέο ηεο πξνεγνχκελεο δεθαεηίαο, γίλεηαη ιφγνο γηα έληνλν 9

10 επξσζθεπηηθηζκφ, ηάζε ε νπνία επηβεβαηψζεθε θαηά ηελ επηθχξσζε ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρη 1. Η απνξξηπηηθή έθβαζε ηνπ δεκνςεθίζκαηνο ζηελ Γαλία, κε πνζνζηφ 50,7% θαηά θαη 49,3% ππέξ ηεο πλζήθεο γηα ηελ ΔΔ, ε ηζρλή πιεηνςεθία (51,05%) ζηελ Γαιιία θαη ε νξηαθή ππεξςήθηζή ηεο ζηε Μεγάιε Βξεηαλία (319 ςήθνη ππέξ θαη 316 θαηά) θαηέζηεζαλ ζαθέο φηη κεγάιν κέξνο ηεο επξσπατθήο θνηλήο γλψκεο έρεη ζνβαξέο επηθπιάμεηο, αλ φρη εθθξάδεη επζέσο ηελ αληίζεζή ηνπ γηα ηελ ελ εμειίμεη επξσπατθή νινθιήξσζε, ε νπνία ζεσξήζεθε σο «πξντφλ γξαθεηνθξαηηθψλ δηαδηθαζηψλ». Ο ραξαθηεξηζκφο απηφο ζα κπνξνχζε λα απνδνζεί ζηελ πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη δεδνκέλνπ φηη ε δηαδηθαζία θαηάξηηζήο ηεο ραξαθηεξίζηεθε απφ ηελ απνθιεηζηηθή θπξηαξρία γξαθεηνθξαηηθψλ δπλάκεσλ (δηπισκαηψλ, εκπεηξνγλσκφλσλ, ηερλνθξαηψλ), δειαδή θνξέσλ κε δεκνθξαηηθά λνκηκνπνηεκέλσλ θαη ηελ παληειή απνπζία ηεο θνηλσλίαο πνιηηψλ. Ο επξσπαίνο πνιίηεο αηζζάλζεθε απνμελσκέλνο απφ ηελ δηαδηθαζία ηεο επξσπατθήο νηθνδφκεζεο, ζεσξψληαο ηελ σο πξντφλ ησλ πνιηηηθψλ ειίη, νη νπνίεο δελ είραλ θακία ζρέζε κε ηα θαζεκεξηλά πξνβιήκαηά ηνπ. ηελ ζπλείδεζε ηνπ πνιίηε ε δηαδηθαζία απηή ραξαθηεξίδεηαη πέξαλ ηνπ «δεκνθξαηηθνχ» ειιείκκαηνο ζην νπνίν αλαθεξζήθακε ακέζσο πην πάλσ θαη «θνηλσληθφ» έιιεηκκα, κε ηελ έλλνηα φηη ε ΔΔ δελ αζρνιείηαη κε ηα θνηλσληθά πξνβιήκαηα ηα νπνία απαηηνχλ ιχζεηο θαη ηνλ ελδηαθέξνπλ πξνθαλψο πεξηζζφηεξν. Γη απηφ θαη ε πλζήθε γηα ηελ ΔΔ θαηαςεθίζηεθε θπξίσο απφ εππαζείο θνηλσληθέο νκάδεο (γπλαίθεο, αγξφηεο, πνιίηεο ρακεινχ εηζνδήκαηνο). Σα πξνζθφκκαηα πνπ αλέθπςαλ θαηά ηελ επηθχξσζε ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρη θαηέδεημαλ φηη ε ΔΔ δελ κπνξεί λα πξνρσξήζεη ρσξίο ηελ ζπγθαηάζεζε ηεο επξσπατθήο θνηλήο γλψκεο. Σα ίδηα πξνβιήκαηα δεκηνπξγνχληαη κεξηθά ρξφληα αξγφηεξα, ηνλ Ινχλην ηνπ 2001, φηαλ νη Ιξιαλδνί θαηαςεθίδνπλ ηελ πλζήθε ηεο Νίθαηαο ζε πνζνζηφ 54%. Η ζεκαζία ηεο εηπκεγνξίαο απηήο έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία δεδνκέλνπ φηη πξφθεηηαη γηα ηελ ζπλζήθε ε νπνία πξνεηνίκαδε ην έδαθνο γηα ηελ απαξαίηεηε ζεζκηθή κεηαξξχζκηζε ελφςεη ηεο επηθείκελεο δηεχξπλζεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πξνο ηηο ππφ έληαμε ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο θαη λφηηαο Δπξψπεο, εηζάγνληαο αιιαγέο νη νπνίεο αθνξνχζαλ ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ κεγέζνπο θαη ζχλζεζε ηεο Δπηηξνπήο, ηελ επέθηαζε ηεο εηδηθήο πιεηνςεθίαο, ηελ ζηάζκηζε ησλ ςήθσλ ζην πκβνχιην Τπνπξγψλ θαη ηελ απινχζηεπζε ηνπ κεραληζκνχ ηεο εληζρπκέλεο ζπλεξγαζίαο. Η δηαδηθαζία ηεο 1 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο αλαθνξηθά κε ηα δεκνςεθίζκαηα πνπ αλαθέξνληαη βι. Ισαθεηκίδε, «Δπξσπατθή Πνιηηηθή Έλσζε», ζει

11 δηεχξπλζεο πξνρψξεζε ηειηθά κεηά ηα απνηειέζκαηα ηεο δηεμαγσγήο ηνπ δεχηεξνπ δεκνςεθίζκαηνο ζηελ Ιξιαλδία (62,89% ππέξ θαη 37,1% θαηά). Σίζεηαη σζηφζν ην εξψηεκα θαηά πφζν ν επξσπατνο πνιίηεο αθελφο έρεη γλψζε θαη αθεηέξνπ θαηαλνεί ηνλ ιφγν χπαξμεο, ηελ ιεηηνπξγία ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο Έλσζεο θαη ην πεξηερφκελν ησλ πνιηηηθψλ ηεο. Υξήζηκα ζηνηρεία γηα κία πξψηε πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο απηνχ πξνθχπηνπλ απφ ην Δπξσβαξφκεηξν. Απν κηα καηηά θαη κφλν κπνξεί επρεξψο λα δηαπηζησζεί ην έιιεηκκα πιεξνθφξεζεο αλαθνξηθά κε ηα δεηήκαηα πνπ απνζρνινχλ απηή ηελ ζηηγκή ηελ Έλσζε. Δλδεηθηηθά, αλαθέξνπκε φηη : ε πιεηνςεθία ηεο επξσπατθήο θνηλήο γλψκεο ζε πνζνζηφ 68% θέξεηαη λα κελ έρεη αθνχζεη πνηέ θάηη ζρεηηθφ κε ηελ πλέιεπζε γηα ην κέιινλ ηεο Δπξψπεο κφλν ην 1% ηεο επξσπατθήο θνηλήο γλψκεο κπνξεί λα θαηνλνκάζεη ηηο ππφ έληαμε ρψξεο εμαηξεηηθά πςειφ είλαη ην πνζνζηφ ησλ πνιηηψλ πνπ αδπλαηνχλ λα εθθξαζηνχλ αλαθνξηθά κε ηελ βαξχηεηα, λα θαηαλνήζνπλ ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο θαζψο θαη λα αμηνινγήζνπλ ηηο δξάζεηο ηνπ Κνηλνβνπιίνπ θαη ησλ ινηπψλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ην 20% ησλ επξσπατσλ πνιηηψλ δελ έρεη αθνχζεη πνηέ θάηη αλαθνξηθά κε ηελ δηεχξπλζε ην 57% ησλ πνιηηψλ δειψλεη φηη δελ είλαη αξθεηά ελεκεξσκέλν πξνθεηκέλνπ λα ζπκκεηάζρεη ζε κηα πνιηηηθή ζπδήηεζε γηα ην κέιινλ ηεο Δπξψπεο ην 57% ησλ πνιηηψλ δειψλεη φηη δελ θαηαλνεί πψο ιεηηνπξγεί ε Δπξσπατθή Έλσζε ηέινο, έλαο ζηνπο δχν επξσπαίνπο αηζζάλεηαη φηη ε δηαδηθαζία ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο είλαη θάηη πνπ ηνλ απαζρνιεί ειάρηζηα έσο θαζφινπ Σν βαζηθφ ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αλάιπζε ησλ επηκέξνπο απαληήζεσλ είλαη ε έιιεηςε ζπγθξνηεκέλεο πιεξνθφξεζεο, ε ζχγρπζε θαη ε άγλνηα θαη σο εθ ηνχηνπ ε αδηαθνξία ηνπ επξσπαίνπ πνιίηε γηα ηα επξσπατθά ζέκαηα θαη βαζηθέο παξακέηξνπο ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο. 11

12 Έλα δεχηεξν ζηνηρείν, ην νπνίν επηβεβαηψλεη ηελ απξνζπκία ελεξγνχο ζπκκεηνρήο ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ ζηελ ελ εμειίμεη ελνπνηεηηθή δηαδηθαζία, είλαη ε ζηαζεξά πησηηθή ηάζε ησλ πνζνζηψλ ζπκκεηνρήο ηνπο ζηηο εθινγέο γηα ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. Σα πνζνζηά απηά αλέξρνληαλ ζε 63%, 61%, 58,5 %, 56,8% θαη 49,4% ην 1979, ην 1984, ην 1987, ην 1994 θαη ην 1999 αληηζηνίρσο. Η ηάζε απηή είλαη ηδηαίηεξα αλεζπρεηηθή γηα φζνπο ζεσξνχλ φηη ε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηα θνηλά ζπληζηά νπζηψδεο ζηνηρείν ηεο δεκνθξαηίαο θαη ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο θαη θαζηζηά ζαθέο φηη ν επξσπαίνο πνιίηεο δπζπηζηεί θαη ζηαδηαθά απνζηαζηνπνηείηαη απφ ηηο εμειίμεηο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζηελ Έλσζε θαη ζε ηειεπηαία αλάιπζε ηνλ αθνξνχλ. εκεηψλεηαη δε φηη νη επηθείκελεο εθινγέο ηνπ 2004, νη νπνίεο ζα είλαη ε πξψηε δεκνθξαηηθή εθδήισζε ηεο δηεπξπκέλεο Δπξψπεο ζα απνηειέζνπλ βαζηθή έλδεημε γηα ηελ ζηάζε ησλ πνιηηψλ ζηελ επξσπατθή νινθιήξσζε. 12

13 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΣΟ Λόγοι πολιηικής αποζηαζιοποίηζης ηοσ εσρωπαϊοσ πολίηη ην ζεκείν απηφ, ζα ήηαλ ελδηαθέξνπζα κηα πξνζπάζεηα δηεξεχλεζεο ησλ ιφγσλ νη νπνίνη νδήγεζαλ ηνλ επξσπαίν πνιίηε ζηελ απάζεηα θαη ηελ πνιηηηθή παξαίηεζε. ην πξψην άξζξν ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρη δηαθεξχζζεηαη ε επηζπκία γηα κηα ζηελφηεξε έλσζε ησλ ιαψλ ηεο Δπξψπεο, ζηελ νπνία «νη απνθάζεηο ζα ιακβάλνληαη φζν ην δπλαηφλ πην αλνηθηά θαη φζν ην δπλαηφλ εγγχηεξα ζηνπο πνιίηεο». Πξνθαλψο, ζηελ πξάμε, ε εθαξκνγή ηεο αξρήο απηήο θαίλεηαη λα έρεη απνηχρεη, ζηελ ζπλείδεζε ηνπιάρηζηνλ ηνπ επξσπαίνπ πνιίηε. Σα θαηλφκελα επξσζθεπηηθηζκνχ ηα νπνία εθδειψζεθαλ απφ ηελ δεθαεηία ηνπ 90 θαη εθεμήο θαηαδεηθλχνπλ ζαθέζηαηα ηελ χπαξμε δεκνθξαηηθνχ ειιείκκαηνο. Οη ιφγνη ηεο ζηαδηαθήο απνζηαζηνπνίεζεο ηνπ πνιίηε απφ ηα επξσπατθά δξψκελα αλάγνληαη θαη αξρήλ ζηελ ίδηα ηελ θχζε ηεο Έλσζεο, ε νπνία δελ πξνζηδηάδεη σο πξνο ηελ νπζία, ηελ ζηνρνζεζία θαη ηελ ιεηηνπξγία ηεο ζηηο εζληθέο θπβεξλήζεηο, ην ζχζηεκα δειαδή δηαθπβέξλεζεο, κε ην νπνίν έσο ηψξα ηαπηηδφηαλ ή ελ πάζεη πεξηπηψζεη ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ νπνίνπ θαηαλννχζε ν πνιίηεο. Σν θνηλφ έρεη αλάγθε λα ηαπηηζηεί κε έλα είδνο «πξνζσπνπνηεκέλεο» εγεζίαο. Ο πνιίηεο αδπλαηεί λα ζπκκεηάζρεη ζε έλα πνιηηηθφ ζχζηεκα ην νπνίν ζεσξεί ζεζκηθά αζαθέο, πξάγκα ην νπνίν ζπκβαίλεη ζηελ πεξίπησζε ηεο ΔΔ, ε νπνία απνηειεί έλα πνιπεπίπεδν (εζληθφ, ππεξεζληθφ θαη δηεζλέο) ζχζηεκα δηαθπβέξλεζεο, εθφζνλ δελ κπνξεί αθφκα λα γίλεη ιφγνο γηα κηα νκνζπνλδία θξαηψλ. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη νη αληηιήςεηο γηα ηηο δξάζεηο ηεο ΔΔ, ηφζν ζηνλ θάζε ηνκέα φζν θαη ζην ζχλνιφ ηνπο, είλαη ζπγθερπκέλεο. Γεδνκέλνπ δε φηη ε θαηαλνκή αξκνδηνηήησλ θαη ηα θέληξα ιήςεο απνθάζεσλ πνιχ απέρνπλ απφ ηα παξαδνζηαθά πξφηππα, νη πνιίηεο αδπλαηνχλ λα θαηαιάβνπλ πνηα πξφζσπα ρεηξίδνληαη ην θάζε ζέκα. Η ΔΔ γίλεηαη αληηιεπηή απφ ηνλ επξσπαίν πνιίηε σο έλα πνιχπινθν, αθαηαλφεην, γξαθεηνθξαηηθφ θαη απξφζηην ζχζηεκα ην νπνίν απφ ηελ κηα παξεκβαίλεη πηεζηηθά ζηελ δσή ηνπ θαη απφ ηελ άιιε δελ ιακβάλεη ππφςε ηηο πξαγκαηηθέο ηνπ αλεζπρίεο θαη σο εθ ηνχηνπ δελ πξνζθέξεη θακία ιχζε ζηα θαζεκεξηλά ηνπ πξνβιήκαηα. 13

14 ε αληίζεζε κε απηφ πνπ ζπκβαίλεη κε ηηο ρψξεο, ε νηθνδφκεζε ηεο Δπξψπεο δελ είλαη απνηέιεζκα ζπλαηζζεκάησλ, αιιά ινγηθήο. Γελ ππνθηλείηαη απφ ηνπο ιανχο, αιιά απφ ηηο πνιηηηθέο, νηθνλνκηθέο θαη επηθνηλσληαθέο ειίη. Σα ζηεξεφηππα πνπ επηθξαηνχλ ζηελ ζπλείδεζε ηνπ πνιίηε ζε ζρέζε κε ηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο ΔΔ παξαπέκπνπλ ζε ηεξάζηηεο γξαθεηνθξαηηθέο δνκέο νη νπνίεο ιεηηνπξγνχλ εξήκελ ηνπ. Η ΔΔ ζεσξείηαη εγρείξεκα ησλ ειίη, νη δε ζεζκνί πνπ ηελ απαξηίδνπλ ζεσξείηαη φηη ελδηαθέξνληαη πεξηζζφηεξν γηα ηελ επίηεπμε ησλ δηθψλ ηνπο ζηφρσλ παξά γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ ησλ πνιηηψλ, νη νπνίνη αηζζάλνληαη παληειψο απνμελσκέλνη απφ ηα θέληξα ιήςεο απνθάζεσλ θαη ζεσξνχλ φηη δελ έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα επεξεάζνπλ θαζ νηνλδήπνηε ηξφπν ηηο πνιηηηθέο ηεο Έλσζεο. Ο πνιίηεο ζεσξεί εαπηφλ απιψο θαη κφλν έλα «παξεκπίπηνλ» ζηνηρείν ζηελ δηαδηθαζία ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο. Η πξνβιεκαηηθή πνπ αλαπηχζζεηαη ζπλδέεηαη άκεζα κε ην ζέκα ηεο έιιεηςεο λνκηκνπνίεζεο ησλ ζεζκψλ ηεο Έλσζεο, ε νπνία αληηκεησπίδεηαη κε θαρππνςία ή ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε κε αδηαθνξία, φπσο φια ηα πνιχπινθα, γξαθεηνθξαηηθά θαη ππεξεζληθά ζπζηήκαηα. Η ηζρχο ζην ζχζηεκα απηφ δηαθπβέξλεζεο δηαρέεηαη ζε ηέηνην βαζκφ ψζηε ζεσξείηαη φηη δελ ππάξρεη θαλέλαο έιεγρνο ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ, ηα νπνία έρνπλ απεξηφξηζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα. Γη απηφ θαη θαηά κηα άπνςε 2, ηα βαζχηεξα αίηηα ηεο απνμέλσζεο θαη ηεο αδηαθνξίαο ηνπ επξσπαίνπ πνιίηε γηα ηα επξσπατθά δεηήκαηα αλάγνληαη ζην θελφ κεηαμχ θπβεξλψλησλ θαη θπβεξλσκέλσλ θαη ζηελ κε πξνζβαζηκφηεηα ησλ ζεζκηθψλ ηεο νξγάλσλ, κε άιια ιφγηα ζηελ ίδηα ηελ δνκή ηεο παξά ζηελ απνπζία κηαο ζπλεθηηθήο πνιηηηθήο πιεξνθφξεζεο. Σα ζεζκηθά φξγαλα ηεο Έλσζεο θαη πξνπάλησλ ε Δπηηξνπή απνθεχγνπλ λα εκπιαθνχλ ζε κηα ηέηνηα ζπδήηεζε θαη εληνπίδνπλ αιινχ ην πξφβιεκα. Θεσξνχλ φηη ν πνιίηεο αδηαθνξεί ή δπζπηζηεί γηαηί ην θνηλνηηθφ θεθηεκέλν δελ έρεη γίλεη κέρξη ζηηγκήο «νξαηφ», ελψ ηα πιενλεθηήκαηα πνπ αληινχλ νη πνιίηεο δελ θαίλεηαη λα πηζηψλνληαη ζηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο Έλσζεο. Η δεκηνπξγία ελφο ρψξνπ ειεπζεξίαο, αζθάιεηαο θαη δηθαηνζχλεο, ε αλάθακςε ηεο νηθνλνκίαο, ε εηζαγσγή ηνπ επξψ θαη ε 2 Βι. ηελ εμαηξεηηθά ελδηαθέξνπζα κειέηε Taking Governance Seriously Response to the Commission White Paper on European Governance by the LSE Study Group on European Administrative Law March 2002, ζηελ νπνία παξαηίζεηαη κηα ελαιιαθηηθή πξνζέγγηζε αλαθνξηθά κε ηελ ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε ζηελ δηαδηθαζία ηεο νινθιήξσζεο. 14

15 δηαζθάιηζε ζηαζεξφηεηαο θαη εηξήλεο ζηνλ επξσπατθφ ρψξν, αλ θαη νξαηά επηηεχγκαηα ηεο ΔΔ δελ θαίλεηαη λα απνηξέπνπλ ηελ θαρππνςία απφ ηελ πιεπξά ησλ πνιηηψλ. Δπηπιένλ ζεσξείηαη φηη ζε κεγάιν βαζκφ επζχλνληαη θαη ηα θξάηε κέιε ηα νπνία πξνθεηκέλνπ λα απνθχγνπλ ην πνιηηηθφ θφζηνο, δηαζηξεβιψλνπλ ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ρξεψλνληαο ηηο κε αξεζηέο ζηνπο πνιίηεο απνθάζεηο ζηηο απξφζσπεο «Βξπμέιιεο», κνινλφηη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο νη ίδηνη ηηο πξφηεηλαλ ή ζπλαίλεζαλ ζε απηέο. Έηζη, ζθφπηκα απνθεχγνπλ νη εζληθέο θπβεξλήζεηο λα θαηαζηήζνπλ ζαθέο φηη δελ ππάξρεη επξσπατθή αξκνδηφηεηα ρσξίο ηε ζπγθαηάζεζε ησλ θξαηψλ κειψλ ή φηη ε δηεχξπλζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο δελ κπνξεί λα πξνρσξήζεη αλ δελ ζπκθσλήζνπλ γηα απηφ ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, νη αξρεγνί θξαηψλ θαη θπβεξλήζεσλ, ηα θξάηε κέιε θαη νη ππνςήθηεο ρψξεο. πλαθψο ππνζηεξίδεηαη φηη ε θαιχηεξε ελεκεξσηηθή εθζηξαηεία ηνπ θνηλνχ δελ έρεη θακία αμία αλ ην ίδην ην θνηλφ δελ γλσξίδεη φηη, κέζσ ησλ θπβεξλήζεψλ ηνπ, δηαδξακαηίδεη ξφιν ζε θάζε απφθαζε. Απφ ηα παξαπάλσ ζαθψο πξνθχπηεη φηη ν πνιίηεο αηζζάλεηαη απνθνκκέλνο απφ ηελ δηαδηθαζία ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο. Αδπλαηεί λα θαηαλνήζεη ηνλ ιφγν χπαξμεο θαη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο ΔΔ, ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο αζθνχληαη νη πνιηηηθέο ζε επξσπατθφ επίπεδν θαζψο θαη ηηο ζπλέπεηεο απηψλ. Αλαπφθεπθηεο ζπλέπεηεο είλαη ε αδηαθνξία θαη ε θαρππνςία έλαληη ηνπ εγρεηξήκαηνο ην νπνίν βξίζθεηαη ζε εμέιημε θαη απηή ηελ ζηηγκή βξίζθεηαη ζηελ πην θξίζηκε θακπή ηνπ, ελφςεη ηεο δηεχξπλζεο θαη ηεο ζεζκηθήο κεηεμέιημεο ηεο Έλσζεο. 15

16 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ Η πολιηική δέζμεσζη για μια επικοινωνιακή πολιηική ηης Δσρωπαϊκής Ένωζης Γεδνκέλνπ φηη θακία πνιηηηθή θαη ζε νπνηνδήπνηε επίπεδν δελ κπνξεί λα πεηχρεη ρσξίο ηελ ζπλαίλεζε εθείλσλ πξνο φθεινο θαη γηα ινγαξηαζκφ ησλ νπνίσλ αζθείηαη είλαη ζαθέο φηη ην έιιεηκκα πιεξνθφξεζεο πξέπεη λα θαιπθζεί. Αλαγλσξίδνληαο φηη ην ζχγρξνλν επξσπατθφ ηνπίν δελ αθήλεη πεξηζψξηα γηα άγλνηα, αδηαθνξία θαη παζεηηθφηεηα, αιιά αληηζέησο επηηάζζεη ηελ ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηνλ δεκφζην δηάινγν θαη ηελ ελ γέλεη ελεξγνπνίεζή ηνπ ζηελ δεκφζηα ζθαίξα πνπ εληαίνπ επξσπατθνχ ρψξνπ, ηα ζεζκηθά φξγαλα έρνπλ δεζκεπζεί γηα ηελ δηακφξθσζε θαη πινπνίεζε κίαο απνηειεζκαηηθήο πνιηηηθήο ελεκέξσζεο. ε ζεσξεηηθφ επίπεδν νη ζπληζηψζεο ηεο πνιηηηθήο απηήο πξνζδηνξίδνληαη απφ ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ηεο Λεπθήο Βίβινπ ηεο Δπηηξνπήο γηα ηελ Δπξσπατθή Γηαθπβέξλεζε, ε νπνία πξνζβιέπεη ζε κία κνξθή δηαθπβέξλεζεο, ζηε βάζε ηεο ζπκκεηνρήο ηεο θνηλσλίαο πνιηηψλ θαη ηεο ζπλερνχο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ απηψλ θαη ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο Έλσζεο. Καζίζηαηαη πιένλ εκθαλέο φηη ε επηθνηλσληαθή πνιηηηθή δελ κπνξεί λα αληηκεησπίδεηαη πιένλ σο κηα παξεκπίπηνπζα δξαζηεξηφηεηα αιιά επηβάιιεηαη λα γίλεη αληηιεπηή σο ζηνηρείν δεκνθξαηηθήο λνκηκνπνίεζεο θαη δηαθάλεηαο ηεο Έλσζεο. Η Έλσζε αλαγλσξίδεη πιένλ φηη είλαη επηηαθηηθή αλάγθε λα αλαιάβεη ηελ δηαρείξηζε θαη ηνλ έιεγρν ηεο εηθφλαο ηεο, δεκηνπξγψληαο θαη πξνσζψληαο ηα δηθά ηεο κελχκαηα. Πξέπεη λα εμεγήζεη θαη λα ππεξαζπηζηεί ηηο πνιηηηθέο ηεο, εμαζθαιίδνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ηελ ζπγθαηάζεζε ησλ πνιηηψλ. Η ηδέα ηεο ράξαμεο ζπληνληζκέλσλ πνιηηηθψλ θαη ηεο βειηηζηνπνίεζεο ησλ πθηζηάκελσλ κέζσλ, ηφζν ζε θνηλνηηθφ φζν θαη ζε επίπεδν θξαηψλ κειψλ, δηαηππψζεθε απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Δδηκβνχξγνπ ηεο 12 εο Γεθεκβξίνπ 1992, ελψ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Διζίλθη ηεο 11 εο Γεθεκβξίνπ 1999 δήηεζε απφ ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ην πκβνχιην θαη ηελ Δπηηξνπή «λα ιάβνπλ κέηξα γηα ηελ κεγαιχηεξε δπλαηή ζχγθιηζε ησλ πξνζπαζεηψλ γηα ηελ παξνρή ζπληνληζκέλεο γεληθήο ελεκέξσζεο ζρεηηθά κε ηελ Έλσζε». 16

17 Κηλνχκελε πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή, ε Δπηηξνπή εμέδσζε δχν αλαθνηλψζεηο. Η πξψηε 3 αλαθέξεηαη ζην «λέν πιαίζην ζπλεξγαζίαο ζε δξαζηεξηφηεηεο ηεο πνιηηηθήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηνλ ηνκέα ηεο πιεξνθφξεζεο θαη ηεο επηθνηλσλίαο», ελψ ε δεχηεξε 4 απνζθνπεί ζηελ παγίσζε «κηαο ζηξαηεγηθήο ελεκέξσζεο θαη επηθνηλσλίαο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε». Σφζν ην πκβνχιην, ζηα πιαίζηα ηεο Οκάδαο Πιεξνθφξεζεο, φζν θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην 5, εμέθξαζαλ ηηο αλεζπρίεο ηνπο γηα ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε θαη δεζκεχηεθαλ λα ζηεξίμνπλ έκπξαθηα ηηο πξνηάζεηο ηεο Δπηηξνπήο. Οη αλαθνηλψζεηο απηέο πξνσζνχλ απνθαζηζηηθά ηελ εδξαίσζε ηεο δηνξγαληθήο ζπλεξγαζίαο θαη ζηηο ηξεηο θάζεηο ηεο δηαδηθαζίαο, δειαδή, θαηά ηελ παξαγσγή ησλ κελπκάησλ, ηελ εθαξκνγή θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ πνιηηηθψλ ελεκέξσζεο θαη επηθνηλσλίαο. Όιεο απηέο νη δηεξγαζίεο ιακβάλνπλ ρψξα ζην πιαίζην ηεο Γηνξγαληθήο Οκάδαο Πιεξνθφξεζεο, ην πνιηηηθφ φξγαλν ην νπνίν έρεη ηελ απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ράξαμεο πνιηηηθψλ ζηνλ ηνκέα ηεο πιεξνθφξεζεο αλαθνξηθά κε δεηήκαηα πξνηεξαηνηήησλ γηα ηελ Έλσζε θαη ζην νπνίν ζπκκεηέρνπλ εθπξφζσπνη θαη ησλ ηξηψλ βαζηθψλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ ηεο Έλσζεο, ήηνη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο Δπηηξνπήο θαη ηνπ Κνηλνβνπιίνπ. Δπηπξνζζέησο, πξνβιέπεηαη δξάζε ζε απνθεληξσκέλν επίπεδν κε ηελ δξαζηεξηνπνίεζε ησλ Αληηπξνζσπεηψλ ηεο Δπηηξνπήο θαη ησλ Γξαθείσλ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ, θαζψο θαη ησλ θξαηψλ κειψλ ζε φια ηα επίπεδα (εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ). 3 Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο ζην πκβνχιην, ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ηελ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ηελ Δπηηξνπή Πεξηθεξεηψλ γηα ην «Νέν πιαίζην ζπλεξγαζίαο ζε δξαζηεξηφηεηεο ηεο πνιηηηθήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηνλ ηνκέα ηεο πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο» Βξπμέιιεο, , COM (2001) Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο ζην πκβνχιην, ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ηελ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ηελ Δπηηξνπή Πεξηθεξεηψλ γηα κία «ζηξαηεγηθή πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο» Βξπμέιιεο, , COM (2002) Έθζεζε ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ ζρεηηθά κε ηελ αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο γηα ην «λέν πιαίζην ζπλεξγαζίαο ζε δξαζηεξηφηεηεο ηεο πνιηηηθήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηνλ ηνκέα ηεο πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο» Δηζεγεηήο: Ole Andreasen, , Α5-0051/2002 Έθζεζε ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ ζρεηηθά κε ηελ αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο γηα κία «ζηξαηεγηθή πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο» Δηζεγεηήο: Juan José Bayona de Perogordo, , Α5-0053/

18 Η λέα απηή πξνζέγγηζε θηινδνμεί λα πξνζθέξεη ζηνπο επξσπαίνπο πνιίηεο ηελ ελεκέξσζε πνπ επηζπκνχλ θαη απνηειεί πξαθηηθή εθδήισζε ηεο αλαγλψξηζεο ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ πνιίηε λα ζπκκεηάζρεη ζην επξσπατθφ γίγλεζζαη θαη σο εθ ηνχηνπ λα εληζρχεηαη ε δεκνθξαηηθή λνκηκνπνίεζε ησλ ζεζκψλ ηεο Έλσζεο. ηφρνο είλαη λα αλαζηαιεί νξηζηηθά ε ηάζε πνιηηηθήο παξαίηεζεο πνπ παξαηεξείηαη. ηελ πξνζπάζεηα απηή ε ΔΔ πξνζβιέπεη ζηελ άκεζε ζπζηξάηεπζε θαη ζηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ηεο θνηλσλίαο πνιηηψλ, λννχκελε σο έλα ζχζηεκα ελδηάκεζσλ νξγαληζκψλ, πνπ είλαη ζρεηηθά αλεμάξηεηνη απφ ηα θξάηε θαη απφ ηελ αγνξά, πνπ είλαη ζε ζέζε λα ελεκεξψλνπλ, λα κειεηνχλ, λα ιακβάλνπλ απνθάζεηο θαη λα ελεξγνχλ απφ θνηλνχ θαη δηαθξαηηθά. εκεηψλνπκε σζηφζν φηη δελ κπνξεί λα γίλεη αθφκα ιφγνο νχηε γηα κηα επξσπατθή θνηλσλία πνιηηψλ, νχηε γηα κηα εληαία επξσπατθή γλψκε, πξάγκα πνπ θαζηζηά δπζρεξέζηεξν ην έξγν ηεο Έλσζεο ζηνλ ηνκέα ηεο πιεξνθφξεζεο. Οη δχν απηέο βαζηθέο ζπληζηψζεο ηεο πεκπηνπζίαο ηνπ δεκνζίνπ βίνπ εμαθνινπζνχλ λα είλαη εγθισβηζκέλεο ζε εζληθά πιαίζηα. 18

19 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ ηότοι ηης νέας επικοινωνιακής πολιηικής ηης Ένωζης ηφρνο ηεο πνιηηηθήο πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο είλαη λα εληζρχζεη ηελ γλψζε θαη ηελ θαηαλφεζε ηεο ΔΔ θαη ησλ πνιηηηθψλ ηεο κεηαμχ ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ, ελεκεξψλνληάο ηνπο γηα ηνλ ιφγν χπαξμεο, ηνλ ξφιν θαη ηα επηηεχγκαηά ηεο. Άκεζνο ζηφρνο είλαη λα βειηηψζεη ηελ εηθφλαο ηεο, θαζηζηψληαο εκθαλή ηα απνηειέζκαηα ησλ δξάζεψλ ηεο θαη θπξίσο ησλ πξαθηηθψλ πιενλεθηεκάησλ πνπ θαξπψλεηαη ν πνιίηεο ζηελ θαζεκεξηλή ηνπ δσή ηα νπνία απνξξένπλ απφ ηελ ζπκκεηνρή ηνπ ζηελ Έλσζε. Με ηνλ ηξφπν απηφ ν πνιίηεο ζα ζπλεηδεηνπνηήζεη ηελ επξσπατθή δηάζηαζε ηεο ηζαγέλεηάο ηνπ, ελφςεη ηεο επηθείκελεο αλαγλψξηζεο ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο Καηαξρήλ, ν πνιίηεο ζα πξέπεη λα ελεκεξσζεί γηα ηηο αμίεο νη νπνίεο ράξε ζηελ ΔΔ δηαζθαιίδνληαη ζηνλ επξσπατθφ ρψξν, ήηνη ηελ δεκνθξαηία, ηελ πνιπθσλία, ηελ αζθάιεηα, ηελ ηζφηεηα ησλ επθαηξηψλ, ηελ ζπλνρή θαζψο θαη ηνλ ζεβαζκφ ησλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ ησλ πνιηηψλ ηεο. Η εκπέδσζε ηνπ θνηλνηηθνχ θεθηεκέλνπ ζα βνεζήζεη ηνπο πνιίηεο λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηα δηθαηψκαηα πνπ απνξξένπλ απφ ηελ ηδηφηεηά ηνπο σο πνιίηεο ηεο Έλσζεο θαη λα αληηιεθζνχλ ηα πιενλεθηήκαηα ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο δσή. Έηζη, δξνκνινγείηαη ε ζπγθξφηεζε ηεο εληαίαο πνιηηηθήο ηαπηφηεηαο θαη ε εκπέδσζε ηεο ηδέαο ηεο «επξσπατθήο ηζαγέλεηαο». Πεξαηηέξσ, ε ΔΔ ζα πξέπεη λα θαηαδείμεη φηη δελ απνηειεί κφλν νηθνλνκηθή αιιά θαη πξνσζεκέλε θνηλσληθή δχλακε. πλεπψο, πξέπεη λα εθζέζεη ηηο πνιηηηθέο εθείλεο, νη νπνίεο άπηνληαη ζεκάησλ ζεκαληηθψλ γηα ηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ θαη πνπ απνζθνπνχλ ζηελ ζηαζεξφηεηα, ζηελ άλνδν ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ, ζηελ θνηλσληθή ζπλνρή, ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ζηελ αζθάιεηα ηξνθίκσλ θιπ. Η απνζαθήληζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ κελπκάησλ, σζηφζν, δελ αξθεί. Πξνυπφζεζε επίηεπμεο ηνπ ζηφρνπ ηεο πξνζέγγηζεο ηνπ πνιίηε είλαη ε πηνζέηεζε κηαο «λέαο πξνζέγγηζεο» απφ φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο. Σα επφκελα θεθάιαηα ηεο κειέηεο απηήο αλαθέξνληαη αθξηβψο ζηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηεο λέαο απηήο πξνζέγγηζεο, ηα νπνία ζπλνςίδνληαη σο αθνινχζσο: 19

20 χγρξνλε αληίιεςε γηα ηελ πιεξνθφξεζε Η παξάκεηξνο απηή νπζηαζηηθά ζεκαίλεη φηη νη κέζνδνη θαη ηα εξγαιεία πιεξνθφξεζεο ζα πξέπεη λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο απαηηήζεηο ηνπ επξσπαίνπ πνιίηε, ν νπνίνο έρεη δηθαίσκα πξφζβαζεο ζε πιήξε, αμηφπηζηε θαη αληηθεηκεληθή ελεκέξσζε. Η επηθνηλσληαθή πνιηηηθή πξνθεηκέλνπ λα έρεη ηα επηδησθφκελα απνηειέζκαηα ζα πξέπεη λα εθκεηαιιεπηεί ηηο λέεο ηερλνινγίεο, λα δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ην θνηλφ-ζηφρν θαη λα είλαη βαζηζκέλε ζηελ δηάδξαζε, δειαδή ζηελ ζπλερή επαλεμέηαζε θαη αλαπξνζαξκνγή νχησο ψζηε λα ηθαλνπνηνχληαη νη πξαγκαηηθέο αλάγθεο ηνπ δέθηε. Γηαζεζκηθφ πιαίζην ζπλεξγαζίαο Αλαγλσξίδεηαη πιένλ ε αλάγθε γηα πνιηηηθή δέζκεπζε θαη δξάζε ζην πςειφηεξν δπλαηφ επίπεδν. ε πξαθηηθφ επίπεδν ην πξναπαηηνχκελν απηφ πινπνηείηαη κέζσ ηνπ δηαζεζκηθνχ πιαηζίνπ ζπλεξγαζίαο, ζην νπνίν εκπιέθνληαη ηα ηξία βαζηθά ζεζκηθά φξγαλα ηεο Έλσζεο, ήηνη ε Δπηηξνπή, ην πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. Η ζπλεξγαζία κεηαμχ ηνπο θξίλεηαη απνιχησο απαξαίηεηε ζε φιεο ηηο θάζεηο ηεο δηαδηθαζίαο, απφ ηελ εθπφλεζε θαη ηελ κεηάδνζε ησλ κελπκάησλ έσο ηελ επηηφπηα εθαξκνγή θαη ηελ αμηνιφγεζε ηεο επηρεηξεζηαθήο εθαξκνγήο ηεο ζηξαηεγηθήο ελεκέξσζεο. Απνθέληξσζε ηεο πιεξνθφξεζεο ηα πιαίζηα ηεο πξνζπάζεηαο γηα απνθέληξσζε ηεο πιεξνθνξίαο, ζηφρνο ηεο νπνίαο είλαη ηα ζεκεία θαη νη θνξείο ελεκέξσζεο λα βξίζθνληαη φζν ην δπλαηφλ εγγχηεξα ζηνλ πνιίηε, εληάζζνληαη : 1) H ελεξγνπνίεζε ησλ θξαηψλ κειψλ πξνθεηκέλνπ λα πινπνηεζεί ε πνιηηηθή ελεκέξσζεο, ε νπνία θαζνξίδεηαη ζε θνηλνηηθφ επίπεδν. 2) Η ζπληνληζκέλε δξάζε θαη ε αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ εθ κέξνπο ησλ Δμσηεξηθψλ Γξαθείσλ ηεο Έλσζεο, δειαδή Αληηπξνζσπεηψλ ηεο Δπηηξνπήο θαη Δμσηεξηθψλ Γξαθείσλ ηνπ Κνηλνβνπιίνπ, ηα νπνία ήδε ιεηηνπξγνχλ ζηα θξάηε κέιε. 20

21 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΔΣΑΡΣΟ Σο πρώηο βήμα για ηην ενίζτσζη ηης «διαθάνειας»: Σο δικαίωμα πρόζβαζης ζηα έγγραθα ηελ εηζαγσγή πξνζπαζήζακε λα αλαιχζνπκε ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο ν πνιίηεο απνκαθξχλεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ ηα επξσπατθά δξψκελα. ηελ ζπλείδεζε ηνπ ην επξσπατθφ νηθνδφκεκα πάζρεη δεκνθξαηηθνχ ειιείκκαηνο, δειαδή ζηεξείηαη δεκνθξαηηθφηεηαο, πξάγκα ην νπνίν ηνλ απνηξέπεη απφ ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ζηελ δηαδηθαζία ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο. Σα ζεζκηθά φξγαλα πξνζπαζνχλ ζηαδηαθά λα αλαηξέςνπλ ηελ πεπνίζεζε απηή κίαο κεγάιεο κεξίδαο επξσπαίσλ, ε νπνία νπδφισο ζηεξείηαη ζνβαξψλ επηρεηξεκάησλ. Σν πξψην βήκα έγηλε κε ηελ θαζηέξσζε ηεο αξρήο ηεο δηαθάλεηαο ζηελ ζπλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. ην πξψην άξζξν απηήο πξνβιέπεηαη φηη κε ηελ πλζήθε δηαλνίγεηαη κία λέα θάζε ζηε δηαδηθαζία κηαο δηαξθψο ζηελφηεξεο έλσζεο ησλ ιαψλ ηεο Δπξψπεο, «ζηελ νπνία νη απνθάζεηο ιακβάλνληαη φζν ην δπλαηφλ πην αλνηθηά θαη φζν ην δπλαηφλ εγγχηεξα ζηνπο πνιίηεο». Η έλλνηα ηεο δηαθάλεηαο ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ζηελ θνηλνηηθή γιψζζα κε ζθνπφ λα δειψζεη ηε δηαχγεηα ζηε ιεηηνπξγία ησλ θνηλνηηθψλ νξγάλσλ. Aπνηειεί βαζηθή ζπληζηψζα ηεο επξσπατθήο δηαθπβέξλεζεο θαη ζπλδέεηαη άκεζα κε ην αίηεκα ηνπ πνιίηε γηα επξχηεξε πξφζβαζε ζηελ πιεξνθνξία θαη ζηα έγγξαθα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, γηα απμεκέλε ζπκκεηνρή ζηε ιήςε απνθάζεσλ θαζψο θαη γηα απινχζηεπζε ησλ ζπλζεθψλ θαη ησλ λνκνζεηηθψλ θεηκέλσλ. Η δηαθάλεηα απνηειεί ηνλ αθξνγσληαίν ιίζν ελφο δεκνθξαηηθνχ ζπζηήκαηνο δεδνκέλνπ φηη εγγπάηαη ηε λνκηκφηεηα, ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηελ ππεπζπλφηεηα ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ απέλαληη ζηνλ πνιίηε, δηαζθαιίδνληαο ηαπηφρξνλα ηελ ζπκκεηνρή ηνπ ζηελ δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ. ηελ ελφηεηα απηή ζα αλαθεξζνχκε ζην δηθαίσκα ηνπ πνιίηε γηα πξφζβαζή ηνπ ζηα έγγξαθα ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ, ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ην νπνίν πξνβιέπεηαη ξεηψο ζην άξζξν 255 ηεο πλζήθεο ΔΚ, ην νπνίν 21

22 πξνζζέζεθε κε ηελ πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ. Δηδηθφηεξα ζην ελ ιφγσ άξζξν νξίδεηαη φηη : 1. Κάζε πνιίηεο ηεο Έλσζεο θαη θάζε θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν ην νπνίν θαηνηθεί ή έρεη ηελ θαηαζηαηηθή ηνπ έδξα ζε έλα θξάηνο κέινο, έρεη δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα έγγξαθα ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ, ηνπ πκβνπιίνπ θαη ηεο Δπηηξνπήο, κε ηελ επηθχιαμε ησλ αξρψλ θαη ησλ πξνυπνζέζεσλ πνπ ζα θαζνξηζηνχλ ζχκθσλα κε ηηο παξαγξάθνπο 2 θαη Οη γεληθέο αξρέο θαη ηα φξηα, εθ ιφγσλ δεκνζίνπ ή ηδησηηθνχ ζπκθέξνληνο, πνπ δηέπνπλ απηφ ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα έγγξαθα, θαζνξίδνληαη απφ ην πκβνχιην ζχκθσλα κε ηελ δηαδηθαζία ηνπ άξζξνπ 251, εληφο δηεηίαο απφ ηελ έλαξμε ηζρχνο ηεο πλζήθεο ηνπ Άκζηεξληακ. 3. Καζέλα απφ ηα αλσηέξσ αλαθεξφκελα φξγαλα εηζάγεη, ζηνλ εζσηεξηθφ ηνπ θαλνληζκφ εηδηθέο δηαηάμεηο γηα ηελ πξφζβαζε ζηα δηθά ηνπ έγγξαθα. Πξηλ ηελ ζέζε ζε ηζρχ ηνπ 255 κε ηνλ θαλνληζκφ ηεο 30 εο Ματνπ 2001, ε πξφζβαζε ηνπ θνηλνχ ζηα έγγξαθα ήηαλ δπλαηή βάζεη ηεο απφθαζεο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 20εο Γεθεκβξίνπ 1993, κε ηελ νπνία ην πκβνχιην θαη ε Δπηηξνπή ελέθξηλαλ θψδηθα δενληνινγίαο πνπ θαζνξίδεη ηηο θνηλέο αξρέο ησλ δχν νξγάλσλ. Βάζεη ηνπ θψδηθα απηνχ, ηα δχν φξγαλα ελζσκάησζαλ ζηνλ θαλνληζκφ ιεηηνπξγίαο ηνπο εηδηθέο δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηελ πξφζβαζε ζηα έγγξαθά ηνπο. Η ξχζκηζε πιένλ ηνπ ζεκειηψδνπο απηνχ δηθαηψκαηνο ηνπ πνιίηε γίλεηαη βάζεη ηνπ Καλνληζκνχ 1049/2001 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ «πεξί πξνζβάζεσο ηνπ θνηλνχ ζηα έγγξαθα ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ, ηνπ πκβνπιίνπ θαη ηεο Δπηηξνπήο». Οη ξπζκίζεηο ηνπ απνζθνπνχλ ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ αξρψλ, ησλ φξσλ θαη ησλ πεξηνξηζκψλ πνπ δηέπνπλ ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ηνπ θνηλνχ ζε έγγξαθα θαη ζηελ δηαζθάιηζε ηεο επρεξέζηεξεο δπλαηήο άζθεζήο ηνπ. Oξίδεηαη δε φηη θάζε ζεζκηθφ φξγαλν νθείιεη λα πξνζαξκφζεη ηνλ εζσηεξηθφ θαλνληζκφ ηνπ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ θαλνληζκνχ έσο ηηο 3 Γεθεκβξίνπ ην ζεκείν απηφ ζα αλαθεξζνχκε ζηηο ζεκαληηθφηεξεο ξπζκίζεηο ηνπ ελ ιφγσ θαλνληζκνχ. Ωο «έγγξαθν» λνείηαη νπνηνδήπνηε πεξηερφκελν αλεμάξηεηα απφ ην ρξεζηκνπνηεζέλ ππφζεκα (γξακκέλν ζε ραξηί ή απνζεθεπκέλν ππφ ειεθηξνληθή κνξθή, ή κε ερεηηθή, 22

23 νπηηθή ή νπηηθναθνπζηηθή εγγξαθή) πνπ αθνξά ηηο πνιηηηθέο, ηηο δξάζεηο θαη ηηο απνθάζεηο αξκνδηφηεηαο ηνπ ζεζκηθνχ νξγάλνπ. Καη αξρήλ ν πνιίηεο έρεη δηθαίσκα πξφζβαζεο «ζε φια ηα έγγξαθα εηο ρείξαο ζεζκηθνχ νξγάλνπ, δειαδή ζε φζα ζπληάζζνληαη ή παξαιακβάλνληαη απφ απηφ θαη βξίζθνληαη ζηελ θαηνρή ηνπ, ζε φινπο ηνπο ηνκείο δξαζηεξηφηεηαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο». Δπηζεκαίλνπκε φηη ην απηφ ηζρχεη ζχκθσλα κε ηα άξζξα 28 παξάγξαθνο 1 θαη 41 παξάγξαθνο 1 ηεο πλζήθεο ΔΔ, θαη γηα ηα έγγξαθα πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηελ θνηλή εμσηεξηθή πνιηηηθή, ηελ πνιηηηθή αζθάιεηαο θαη κε ηελ αζηπλνκηθή θαη δηθαζηηθή ζπλεξγαζία ζε πνηληθέο ππνζέζεηο. Δληνχηνηο, ην δηθαίσκα ππφθεηηαη ζε πεξηνξηζκνχο πξνθεηκέλνπ λα πξνζηαηεπζνχλ νξηζκέλα δεκφζηα θαη ηδησηηθά ζπκθέξνληα. Δηδηθφηεξα πξνβιέπεηαη φηη ηα ζεζκηθά φξγαλα αξλνχληαη ηελ πξφζβαζε ζε έλα έγγξαθν, ε γλσζηνπνίεζε ηνπ νπνίνπ ζα έζηγε ηελ πξνζηαζία: ηνπ δεκφζηνπ ζπκθέξνληνο, φζνλ αθνξά: α) ηε δεκφζηα αζθάιεηα, β) ηελ άκπλα θαη ηηο ζηξαηησηηθέο ππνζέζεηο γ) ηηο δηεζλείο ζρέζεηο θαη δ) ηε δεκνζηνλνκηθή, λνκηζκαηηθή ή νηθνλνκηθή πνιηηηθή ηεο Κνηλφηεηαο ή ελφο θξάηνπο κέινπο ηεο ηδησηηθήο δσήο θαη ηεο αθεξαηφηεηαο ηνπ αηφκνπ, ηδίσο ζχκθσλα κε ηελ θνηλνηηθή λνκνζεζία ζρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ησλ εκπνξηθψλ ζπκθεξφλησλ ελφο ζπγθεθξηκέλνπ θπζηθνχ ή λνκηθνχ πξνζψπνπ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο ησλ δηθαζηηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη ηεο παξνρήο λνκηθψλ ζπκβνπιψλ θαη ηνπ ζθνπνχ επηζεψξεζεο, έξεπλαο θαη νηθνλνκηθνχ ειέγρνπ Σέινο, πξνβιέπνληαη εμαηξέζεηο αλαθνξηθά κε έγγξαθα ηα νπνία ζπληάρζεθαλ απφ έλα ζεζκηθφ φξγαλν γηα εζσηεξηθή ρξήζε εθφζνλ απηά αθνξνχλ : ζέκα επί ηνπ νπνίνπ δελ έρεη απνθαζίζεη κέξνο ζπδεηήζεσλ θαη πξνθαηαξθηηθψλ δηαβνπιεχζεσλ εληφο ηνπ ζρεηηθνχ ζεζκηθνχ νξγάλνπ, αθφκε θαη αθνχ έρεη ιεθζεί ε απφθαζε. Σν δηθαίσκα ηνπ πνιίηε ζηελ πεξίπησζε απηή πεξηνξίδεηαη κφλν εθφζνλ ε γλσζηνπνίεζε ηνπ εγγξάθνπ ζα έζηγε ζνβαξά ηελ νηθεία δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ. Γηα λα εμαζθαιηζζεί ε πιήξεο πξαγκάησζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξφζβαζεο, ζα πξέπεη λα εθαξκνζζεί κηα δηνηθεηηθή δηαδηθαζία ζε δχν ζηάδηα, κε πξφζζεηε δπλαηφηεηα 23

24 δηθαζηηθήο πξνζθπγήο ή θαηαγγειίαο ζηνλ επξσπαίν δηακεζνιαβεηή. Ο θαλνληζκφο πξνβιέπεη ηαρεία δηαδηθαζία γηα ηελ επεμεξγαζία ησλ αξρηθψλ αηηήζεσλ. Δληφο 15 εξγάζηκσλ εκεξψλ απφ ηελ θαηαρψξηζε ηεο αίηεζεο ην ζεζκηθφ φξγαλν είηε θαζηζηά δηαζέζηκν ην δεηνχκελν έγγξαθν θαη παξέρεη πξφζβαζε είηε κε γξαπηή απάληεζε, θαζνξίδεη ηνπο ιφγνπο ηεο νιηθήο ή κεξηθήο άξλεζεο θαη πιεξνθνξεί ηνλ αηηνχληα φηη δηθαηνχηαη λα ππνβάιεη επηβεβαησηηθή αίηεζε, δεηψληαο απφ ην ζεζκηθφ φξγαλν λα αλαζεσξήζεη ηε ζέζε ηνπ. Οκνίσο, ε επηβεβαησηηθή αίηεζε πθίζηαηαη ηαρεία επεμεξγαζία. Δληφο 15 εξγάζηκσλ εκεξψλ απφ ηελ θαηαρψξηζε ηεο ελ ιφγσ αίηεζεο, ην φξγαλν είηε δέρεηαη ηελ πξφζβαζε ηνπ αηηνχληνο ζην δεηνχκελν έγγξαθν θαη παξέρεη πξφζβαζε εληφο ηεο ελ ιφγσ πεξηφδνπ, είηε εθζέηεη ηνπο ιφγνπο ηεο νιηθήο ή κεξηθήο άξλεζεο, κε γξαπηή απάληεζε. Αλ ην ζεζκηθφ φξγαλν αξλεζεί ηελ πξφζβαζε ελ φισ ή ελ κέξεη, ελεκεξψλεη ηνλ αηηνχληα γηα ηα έλδηθα κέζα πνπ δηαζέηεη, δειαδή ηε δηθαζηηθή πξνζθπγή θαηά ηνπ ζεζκηθνχ νξγάλνπ θαη/ή ηελ θαηαγγειία ζηνλ επξσπαίν δηακεζνιαβεηή, ππφ ηνπο φξνπο πνπ πξνβιέπνληαη αληίζηνηρα ζηα άξζξα 230 θαη 195 ηεο πλζήθεο ΔΚ. Σέινο, ην άξζξν 17 ηνπ Καλνληζκνχ πξνβιέπεη φηη ηα ζεζκηθά φξγαλα βαξχλεη ε ππνρξέσζε λα δεκνζηεχνπλ εηεζίσο έθζεζε γηα ην πξνεγνχκελν έηνο, πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ αξηζκφ ησλ πεξηπηψζεσλ ζηηο νπνίεο αξλήζεθαλ ηελ πξφζβαζε ζε έγγξαθα, θαζψο θαη ηνπο ιφγνπο γηα ηηο αξλήζεηο απηέο. Βάζεη ηνπ πξναλαθεξζέληνο άξζξνπ ηφζν ην πκβνχιην φζν θαη ε Δπηηξνπή δεκνζίεπζαλ έθζεζε ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ηνπ Καλνληζκνχ θαηά ην έηνο Οη ζηαηηζηηθέο γηα ηελ πξφζβαζε ηνπ θνηλνχ ζηα έγγξαθα ησλ δχν πξναλαθεξζέλησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ παξαηίζεληαη ζην παξάξηεκα. Οη δηαδηθαζίεο πνπ αθνινπζνχλ ην πκβνχιην θαη ε Δπηηξνπή γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ Καλνληζκνχ 1049/2001 αλαιχνληαη ακέζσο παξαθάησ. 1. Γηαδηθαζία θαη βαζηθέο ζέζεηο πκβνπιίνπ Η Γεληθή Γξακκαηεία ηνπ πκβνπιίνπ απνθαίλεηαη γηα ηηο αξρηθέο αηηήζεηο εληφο δεθαπελζήκεξεο πξνζεζκίαο. Δάλ απνξξίςεη ελ φισ ή ελ κέξεη ηελ πξφζβαζε ζε έλα έγγξαθν, ν αηηψλ δηθαηνχηαη λα ππνβάιεη επηβεβαησηηθή αίηεζε πξνθεηκέλνπ ην πκβνχιην λα επαλεμεηάζεη ηε ζέζε ηνπ. Αξρηθά ε επηβεβαησηηθή αίηεζε εμεηάδεηαη απφ ηελ Οκάδα Πιεξνθφξεζεο, ελ ζπλερεία ε απφθαζε εγθξίλεηαη απφ ηελ ΔΜΑ θαη ην πκβνχιην. 24

25 Δάλ ε επηβεβαησηηθή αίηεζε απνξξηθζεί ελ φισ ή ελ κέξεη, ν αηηψλ δηθαηνχηαη λα ππνβάιεη είηε θαηαγγειία ζηνλ Δπξσπαίν δηακεζνιαβεηή είηε πξνζθπγή ελψπηνλ ηνπ Πξσηνδηθείνπ ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, είηε ακθφηεξα. Καηά γεληθφ θαλφλα, ην πκβνχιην παξέρεη πξφζβαζε ζην πεξηερφκελν ησλ πξνπαξαζθεπαζηηθψλ εγγξάθσλ πνπ άπηνληαη ησλ λνκνζεηηθψλ πξάμεσλ, αθφκε θαη αλ ηεινχλ ππφ ζπδήηεζε, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ζέζεσλ ησλ αληηπξνζσπηψλ κε κφλε εμαίξεζε ηα ζεκεία πνπ θαζηζηνχλ δπλαηή ηελ αλαγλψξηζε κηαο αληηπξνζσπίαο. Απφ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία πνπ παξαηίζεληαη ζα κπνξνχζακε λα εμάγνπκε ηα αθφινπζα ζπκπεξάζκαηα. Ο αξηζκφο ησλ αηηήζεσλ παξνπζηάδεη ζεακαηηθή αχμεζε: απφ ην 2001 έσο ην 2002 δηπιαζηάζηεθε. Οη αηηνχληεο είλαη θπξίσο θνηηεηέο θαη εξεπλεηέο, ελψ ζηηο πιένλ εθπξνζσπνχκελεο θνηλσληθνεπαγγεικαηηθέο νκάδεο ζπγθαηαιέγνληαη ν βηνκεραληθφο θαη ν εκπνξηθφο ηνκέαο, νη νκάδεο πηέζεσο θαη νη δηθεγφξνη. Ωο πξνο ηε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ αηηνχλησλ, ηελ πξψηε ζέζε θαηέρεη ην Βέιγην θαη αθνινπζνχλ, ε Γεξκαλία θαη ην Ηλσκέλν Βαζίιεην. Ωο πξνο ην αληηθείκελν ησλ αηηήζεσλ, νη αηηνχληεο επηδεηθλχνπλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηε δηθαηνζχλε θαη ηηο εζσηεξηθέο ππνζέζεηο, ηελ εζσηεξηθή αγνξά, ηελ νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, ηηο εμσηεξηθέο ζρέζεηο θαη ΚΔΠΠΑ. Καηά ηελ πεξίνδν αλαθνξάο ε Γεληθή Γξακκαηεία εμέηαζε έγγξαθα θαη έδσζε ζηε δεκνζηφηεηα ζηελ αξρηθή θάζε. Τπνβιήζεθαλ κφλν 44 επηβεβαησηηθέο αηηήζεηο (δειαδή ιηγφηεξν απφ 2% ησλ αξρηθψλ αηηήζεσλ), κε απνηέιεζκα λα απνθαζίζεη ην πκβνχιην λα δψζεη ζηε δεκνζηφηεηα 89 αθφκε έγγξαθα (24 ελ φισ θαη 65 ελ κέξεη). Καηά ηελ πεξίνδν αλαθνξάο δεηήζεθαλ έγγξαθα γηα εθ ησλ νπνίσλ δφζεθε αξλεηηθή απάληεζε είηε ζηελ πξψηε είηε ζηε δεχηεξε θάζε ηεο δηαδηθαζίαο. Άξα ην πνζνζηφ πξφζβαζεο, κεξηθήο ή νιηθήο, αλέξρεηαη ζε 89,1%. εκεησηένλ φηη, ράξε ζηελ πξαθηηθή ηεο κεξηθήο πξφζβαζεο, ην πκβνχιην έρεη απμήζεη ζεκαληηθά ηνλ αξηζκφ ησλ θνηλνινγνχκελσλ εγγξάθσλ : ην πνζνζηφ πξφζβαζεο απφ 77,8% (νιηθή πξφζβαζε) έθζαζε ην 89,1% κε ηα έγγξαθα γηα ηα νπνία επεηξάπε κεξηθή πξφζβαζε. Ο βαζηθφο ιφγνο πνπ επηθαιείηαη ην πκβνχιην γηα ηελ απφξξηςε ησλ αηηήζεσλ ( ηφζν αξρηθψλ φζν θαη επηβεβαησηηθψλ) είλαη ε πξνζηαζία ηεο 25

26 δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ θαη αθνινπζνχλ ε πξνζηαζία ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο θαζ φζνλ αθνξά ηηο δηεζλείο ζρέζεηο, ε πξνζηαζία ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο ελ ζρέζεη πξνο ηε δεκφζηα αζθάιεηα θαη ε πξνζηαζία ησλ λνκηθψλ γλσκνδνηήζεσλ. Αλαθνξηθά κε ηνλ ηειεπηαίν απηφ ιφγν απφξξηςεο ησλ αηηήζεσλ ζεκεηψλνπκε φηη ηα έγγξαθα ή ηκήκαηα εγγξάθσλ ζηα νπνία παξαηίζεληαη γλσκνδνηήζεηο ηεο Ννκηθήο Τπεξεζίαο γηα λνκηθά δεηήκαηα δελ θαζίζηαληαη πξνζηηά ζην θνηλφ, βάζεη ηνπ άξζξνπ 4 παξάγξαθνο 2 ηνπ θαλνληζκνχ, εθηφο αλ ζπληξέρεη ππέξηεξν δεκφζην ζπκθέξνλ πνπ δηθαηνινγεί ηελ αλαθνίλσζή ηνπο. Σν πκβνχιην θξνλεί φηη δελ απνηειεί ππέξηεξν δεκφζην ζπκθέξνλ ην γεγνλφο θαη κφλν φηη ε αλαθνίλσζε εγγξάθνπ πνπ πεξηέρεη γλψκε ηεο Ννκηθήο Τπεξεζίαο εμππεξεηεί ηε δηαθάλεηα ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεσο απνθάζεσλ ηνπ πκβνπιίνπ (γεληθφ ζπκθέξνλ). Η αλεμάξηεηε γλψκε ηελ νπνία δίλεη ε Ννκηθή Τπεξεζία ζην πκβνχιην ηνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα βεβαηψλεηαη αλ νη πξάμεηο ηνπ είλαη ζχκθσλεο κε ην θνηλνηηθφ δίθαην, θαη πξνάγεη ηε ζπδήηεζε γηα ηα λνκηθά δεηήκαηα κηαο ππφζεζεο. Υσξίο απηφ ην κέζνλ, ζα δηαθπβεπφηαλ ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ εξγαζηψλ ηνπ πκβνπιίνπ. Δίλαη ινηπφλ δεκφζην ζπκθέξνλ λα έρεη ην πκβνχιην πξφζβαζε ζε κία αλεμάξηεηε λνκηθή γλψκε. Δμ άιινπ ηπρφλ θνηλνιφγεζε ησλ γλσκνδνηήζεσλ ηεο Ννκηθήο Τπεξεζίαο ηνπ πκβνπιίνπ ζα θαηέθεξε πιήγκα ζηελ αζθάιεηα ηνπ δηθαίνπ θαη ζηε ζηαζεξφηεηα ηεο θνηλνηηθήο έλλνκεο ηάμεο, θαη ε εληεχζελ αλαζθάιεηα πεξί ηε λνκηκφηεηα ησλ λνκνζεηηθψλ πξάμεσλ ζα απέβαηλε επηβιαβήο γηα ην δεκφζην ζπκθέξνλ. Δλ ηνχηνηο ην πκβνχιην εξκελεχεη θαη εθαξκφδεη ζπζηαιηηθά ηελ εμαίξεζε ηνπ άξζξνπ 4 παξάγξαθνο 2 ηνπ θαλνληζκνχ, φπσο θαη θάζε άιιε εμαίξεζε απφ ην δηθαίσκα πξφζβαζεο, νχησο ψζηε λα κήλ αλαηξείηαη ε γεληθή αξρή ηεο πξφζβαζεο ηνπ θνηλνχ ζηα έγγξαθα ηνπ πκβνπιίνπ. ε ζρέζε κε ηα έγγξαθα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηα θξάηε κέιε, ην πκβνχιην θάλεη δηάθξηζε κεηαμχ ησλ εγγξάθσλ ησλ θξαηψλ κειψλ πνπ ζεσξνχληαη έγγξαθα ηξίησλ θαη ησλ εγγξάθσλ ζηελ εθπφλεζε ησλ νπνίσλ έρνπλ πξνβεί ηα θξάηε κέιε ππφ ηελ ηδηφηεηα ηνπ κέινπο ηνπ πκβνπιίνπ, νπφηε ζεσξνχληαη έγγξαθα ηνπ πκβνπιίνπ. Έηζη, ζεσξνχληαη έγγξαθα ηξίησλ ηα έγγξαθα ηα νπνία εθπνλνχλ ηα θξάηε κέιε ππφ ηελ ηδηφηεηα ηνπ θξάηνπο κέινπο θαη φρη ππφ ηελ ηδηφηεηα ηνπ κέινπο ηνπ πκβνπιίνπ ζην πιαίζην ησλ 26