Χωροταξία και Περιβάλλον: νέοι θεσμοί και συμβίωση για το μέλλον

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Χωροταξία και Περιβάλλον: νέοι θεσμοί και συμβίωση για το μέλλον"

Transcript

1 Χωροταξία και Περιβάλλον: νέοι θεσμοί και συμβίωση για το μέλλον Π. ΓΕΤΙΜΗΣ 1, Γ. ΚΑΥΚΑΛΑΣ 2 και Δ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ 3 Η δεκαετία του 1990 χαρακτηρίζεται από την έμφαση στην παγκοσμιότητα και την ανάγκη αλληλεξάρτησης των αναπτυξιακών επιλογών και της ποιότητας ζωής. Η προστασία του περιβάλλοντος και η ανάπτυξη όλο και περισσότερο κατανοούνται, τουλάχιστον από μια σημαντική μερίδα αναλυτών και επιστημόνων, ως δυο ταυτόχρονα επιδιωκόμενοι και όχι ως ανταγωνιστικοί στόχοι. Αυτό σημαίνει ότι η περιβαλλοντική διάσταση ενσωματώνεται στην διαδικασία αποφάσεων που αφορούν την ανάπτυξη. Ενδιαφέρει ιδιαίτερα το γεγονός ότι οι εξελίξεις αυτές συντελούνται κατά την τελευταία εικοσαετία και ιδιαίτερα μέσα στη δεκαετία του 1980, σε μια περίοδο υποχώρησης των παρεμβατικών πολιτικών του κράτους πρόνοιας και αντικατάστασης τους από πλαίσια και κανόνες λειτουργίας της αγοράς και σταδιακής κυριαρχίας των νεοφιλελεύθερων πολιτικών απορύθμισης. Αντίστοιχα, ο χωροταξικός προγραμματισμός όπως ασκήθηκε την προηγούμενη περίοδο, υποχωρεί καθώς ο μέχρι τότε προσανατολισμός του σε κανονιστικού τύπου αρχές και καθολικού τύπου ρυθμίσεις και πρακτικές (zoning, μοντέλα ισορροπίας και ιεράρχησης του χώρου, γραμμικός προγραμματισμός, κλπ) χάνουν τη σημασία τους. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή δεν παρατηρείται μια ριζική επιστροφή στην αγορά, όπως στην περίπτωση της οικονομικής πολιτικής. Το ενδιαφέρον βρίσκεται ακριβώς στο γεγονός ότι η χωροταξία και το περιβάλλον αποτελούν πεδία ρυθμίσεων και πολιτικών νέου τύπου, που συνθέτουν τόσο τις απαιτήσεις διαμόρφωσης γενικών πλαισίων και κανόνων για την άσκηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας όσο και τις ανάγκες ανάληψης συγκεκριμένων δημόσιων δράσεων για την προτεραιότητα των οποίων φαίνεται να διαμορφώνεται μια γενική αποδοχή. Με τον τρόπο αυτό η χωροταξία και το περιβάλλον εντάσσονται στον πυρήνα μιας ομάδας νέων πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών συσχετισμών που αναδύονται κατά τη διαδικασία μετασχηματισμού των τρόπων ανάπτυξης που χαρακτηρίζει την περασμένη και την τρέχουσα δεκαετία και εκδηλώνονται με επίκεντρο το ενδιαφέρον για την αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων, τη διάχυση των τεχνολογικών καινοτομιών, την προστασία του περιβάλλοντος και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής. Οι νέες αυτές πολιτικές συμβαδίζουν με μια εκτεταμένη ανασύνταξη στο επίπεδο των κοινωνικών και ατομικών ιδεολογιών και προτεραιοτήτων που ορισμένες φορές εκδηλώνονται με μορφές δημόσιου θεάματος 1 Παναγιώτης Γετίμης, Καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο 2 Γρηγόρης Καυκαλάς, Αν. Καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 3 Δημήτρης Οικονόμου, Αν. Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

2 εκφράζοντας έτσι και τη μεταβολή των μέσων έκφρασης παράλληλα με τη μεταβολή του περιεχομένου και των αντικειμένων της χωροταξικής πολιτικής. Είναι χαρακτηριστικό ότι την ίδια περίοδο κατά την οποία ο συνολικός μακροχρόνιος προγραμματισμός στο εθνικό επίπεδο τείνει να εγκαταλειφτεί, με μοναδικές ίσως εξαιρέσεις τις διαρθρωτικές παρεμβάσεις για την προσαρμογή συγκεκριμένων τομέων ή περιοχών στις νέες συνθήκες, εμφανίζεται στο προσκήνιο η πλατιά αποδοχή της ανάγκης για νέου τύπου συνολική και πρακτικά παγκόσμια ρύθμιση της ανάπτυξης στην οποία ενσωματώνονται οι αρχές της λεγόμενης αειφόρου ανάπτυξης καθώς και η αξιοποίηση του ολοκληρωμένου χαρακτήρα των νέων τεχνολογιών τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής. Ταυτόχρονα όμως μετασχηματίζεται και ο επιμερισμός των συμφερόντων και διαμορφώνονται νέες συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις καθώς εξειδικευμένα τομεακά συμφέροντα συγκροτούνται πίσω από γενικές και ακόμα μη επεξεργασμένες ή τουλάχιστον όχι απόλυτα κατανοητές επιδιώξεις όπως πχ. η βιοποικιλότητα ή η αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Για παράδειγμα τα συμφέροντα των αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών του τρίτου κόσμου διαφέρουν ριζικά σ' αυτό το σημείο. Ένα αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η επίκληση γενικών αρχών για πολύ περιορισμένα και εξειδικευμένα ζητήματα που αφορούν μεμονωμένα επενδυτικά σχέδια, ατομικές οι τοπικές διεκδικήσεις, κλπ. Σε ένα διαφορετικό άκρο κινείται ένας ιδιότυπος περιβαλλοντικός φουνταμενταλισμός ο οποίος αποδίδει μεσσιανικό χαρακτήρα στην οικολογία και το περιβάλλον και διεκδικεί προτεραιότητα έναντι όποιων άλλων κοινωνικών ή οικονομικών στόχων. Το γεγονός της επαναφοράς στο προσκήνιο μιας συνολικής προσέγγισης η οποία συνδυάζει την παγκοσμιότητα ή διεθνοποίηση με την τοπικότητα προσφέρει ένα νέο πλαίσιο για το σχεδιασμό και την άσκηση κρατικών πολιτικών και ρυθμίσεων όπου κυριαρχούν οι αποκεντρωτικές, συντονιστικές και διαπραγματευτικές δράσεις σε αντίθεση με τις συγκεντρωτικές, κατευθυντήριες και κανονιστικές δράσεις προηγούμενων περιόδων. Στα πλαίσια αυτά οι σχέσεις ανταγωνισμού και συνεργασίας ανάμεσα στο τοπικό και το διεθνές ή παγκόσμιο έχουν αποκτήσει κεντρική σημασία. Από την άποψη αυτή, η χωροταξία αναδύεται ως ένα προνομιακό πεδίο σύνθεσης ρυθμίσεων οι οποίες δεν είναι εφικτές μέσα από την τομεακή επιδίωξη επιμέρους αναπτυξιακών, περιβαλλοντικών ή άλλων εξειδικευμένων στόχων. Χωρίς να υποκαθιστά τις επιμέρους απαιτήσεις, η χωροταξία μπορεί να προσφέρει το πλαίσιο για τη σύνθεση και το συντονισμό των δράσεων, με σκοπό την αποφυγή των αρνητικών συνεπειών της γεωγραφικής κατανομής των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. Στις σημερινές συνθήκες χωροταξία και περιβάλλον πρέπει να κατανοούνται με όρους συμβίωσης και προώθησης ενός τρόπου ανάπτυξης ο οποίος εκτός από την οικονομική

3 μεγέθυνση και την κοινωνική δικαιοσύνη επιδιώκει ταυτόχρονα και ισότιμα την προστασία του περιβάλλοντος και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής. Αυτός ο τρόπος ανάπτυξης θα πρέπει να συνεισφέρει ταυτόχρονα στη συγκρότηση των άμεσων και των μελλοντικών προϋποθέσεων για την ευημερία των πολιτών της κάθε συγκεκριμένης περιοχής αλλά και συνολικά της ανθρωπότητας. Η ουσιαστική συμβολή της χωροταξίας στη βελτίωση των συνθηκών ευημερίας μέσω της αποτροπής των αρνητικών συνεπειών από τη συσσωρευτική συνεργία των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και των χρήσεων γης και στην αναγνώριση της ανάγκης για την αρμονική συνάρθρωση του τοπικού με το παγκόσμιο και του παρόντος με το μέλλον, τους προσδίδει έναν ιδιαίτερα σημαντικό και επίκαιρο ρόλο στη τρέχουσα, τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα. Εάν θεωρήσουμε έτσι το χωροταξικό προγραμματισμό-σχεδιασμό και γενικότερα τη χωροταξία ως ένα πεδίο νέων ρυθμιστικών παρεμβάσεων του πολιτικού στοιχείου στην κοινωνικο-οικονομική πραγματικότητα, τότε τίθενται ταυτόχρονα τρία ερωτήματα: α. Πώς συγκροτείται σήμερα το αξιακό πλαίσιο της χωροταξικής παρέμβασης (δημόσιο συμφέρον, όφελος), πώς αναπαράγεται και ποια είναι η σχέση του με τα εξατομικευμένα συμφέροντα και ιδίως την ατομική ιδιοκτησία στη γη, μέσα στη σύγχρονη ελληνική-ευρωπαϊκή πραγματικότητα; β. Ποια είναι τα όρια της διαρθρωτικής παρέμβασης μέσω ενός πλαισίου χωροταξικών ρυθμίσεων, μέσα στο σύστημα της ελεύθερης αγοράς, στην οποία οι πόροι ελέγχονται ιδιωτικά και μείζονες αποφάσεις λαμβάνονται από δεδομένους συσχετισμούς κοινωνικό- οικονομικών συμφερόντων σε χώρους μη ρυθμιζόμενους από την πολιτική και το δημόσιο έλεγχο. γ. Ποιος μιλάει στο όνομα των μελλοντικών γενεών και πώς διαμορφώνεται το σύστημα κατανομής των ζημιών και των ωφελειών και των αντισταθμιστικών μέτρων που καθίστανται αναγκαίες λόγω της εφαρμογής των αρχών της αειφόρου ανάπτυξη. Απαραίτητη βάση της συζήτησης είναι η τοποθέτηση του ζητήματος της διαμόρφωσης νέων θεσμών Χωροταξικής Πολιτικής στο γενικότερο πλαίσιο της αναπτυξιακής πορείας με κεντρικό ζητούμενο τη διαμόρφωση ενός νέου χωροταξικού προτύπου το οποίο να συνθέτει την οικονομική μεγέθυνση, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ποιότητα ζωής και να παρουσιάζει ψηλό βαθμό συνεργίας με τις σύγχρονες αναπτυξιακές τάσεις τις οποίες θα πρέπει να παρακολουθεί και να ενισχύει αποτρέποντας ταυτόχρονα τις αρνητικές επιπτώσεις τους. Ο στόχος αυτός δεν είναι πάντα εφικτός καθώς οι εντάσεις ανάμεσα στην ποιότητα ζωής, την οικονομική μεγέθυνση και την κοινωνική δικαιοσύνη, οι οποίες θεωρούνται ως βασικές

4 συνιστώσες του νέου αναπτυξιακού προτύπου, είναι πολλές και αναπαράγονται λόγω των διαφορετικών εξελίξεων και τάσεων μεταβολής κάθε συνιστώσας, ενώ παράλληλα οι θεωρητικές γνώσεις, οι πολιτικές πρακτικές και οι διαθέσιμοι πόροι δεν είναι ποιοτικά και ποσοτικά επαρκείς για την απορρόφηση και εξομάλυνση των συνεχώς αναπαραγόμενων ανισορροπιών. Η λήψη αποφάσεων στις περιπτώσεις αυτές προϋποθέτει τη σαφή ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, η οποία βέβαια δεν είναι αυτονόητη και αποτελεί ένα από τα βασικά ζητούμενα της σημερινής εποχής. Η βασική πρόκληση στην οποία πρέπει να ανταποκρίνεται η νέα χωροταξική πολιτική συντίθεται από τις ανάγκες και απαιτήσεις ενίσχυσης των ρυθμών ανάπτυξης, δημιουργίας ευκαιριών απασχόλησης, βελτίωσης της ποιότητας ζωής και προστασίας του περιβάλλοντος από την υπερεκμετάλλευση των πόρων. Η επιδίωξη της ικανοποίησης αυτών των απαιτήσεων μέσα από την προώθηση του αναπτυξιακού προτύπου της "βιώσιμης" ή "αειφορικής" ανάπτυξης περιορίζεται από το γεγονός ότι το πρότυπο αυτό αποτελεί ακόμα ένα άγνωστο πεδίο το οποίο συγκροτείται κοινωνικά και δεν είναι ένα ήδη γνωστό σύστημα a-priori επιλογών. Για το σκοπό αυτό η Χωροταξική Πολιτική θα πρέπει να σχεδιαστεί έτσι ώστε να αποτελεί εργαλείο άμβλυνσης των ανθρωπογενών πιέσεων στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον χωρίς όμως να λειτουργεί ανασταλτικά για την ανάπτυξη και των εκσυγχρονισμό των δραστηριοτήτων και την αύξηση των θέσεων εργασίας. Ο ολοκληρωμένος χαρακτήρας των χωροταξικών παρεμβάσεων αποτελεί επίσης βασική προϋπόθεση της συγκρότησης νέων θεσμών χωροταξίας. Αυτή η διατύπωση θα πρέπει να εξειδικευτεί έτσι ώστε να σημαίνει ουσιαστική σύνθεση τομεακών και γεωγραφικών επιλογών χωροθέτησης δραστηριοτήτων.(πχ. διεθνείς, εθνικές, περιφερειακές και τοπικές στρατηγικές, στρατηγικές επιλογές για το περιβάλλον, τη βιομηχανία, την οικιστική ανάπτυξη, τον τουρισμό, τη γεωργία, κλπ.). Παράλληλα τίθεται το ζήτημα του κατάλληλου κάθε φορά επιπέδου διαμόρφωσης και εφαρμογής των Πολιτικών Χωροταξίας, καθώς μάλιστα επαναπροσδιορίζονται τόσο οι ευρύτερες γεωπολιτικές συνιστώσες, όσο και τα επιμέρους επίπεδα άσκησης εξουσίας στο εσωτερικό των εθνικών κρατών. Αυτό το ζήτημα εμφανίζεται και ως αρχή της επικουρικότητας, η οποία όμως μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να καλύψει κατά περίπτωση διαφορετικά συμφέροντα και στόχους. Σε συνέχεια των παραπάνω, απαιτείται η διερεύνηση των σχέσεων προς την κατεύθυνση του ολοκληρωμένου τοπικού παραγωγικού συστήματος στη σχέση του με το διεθνή καταμερισμό εργασίας. Η δημιουργία και λειτουργία τοπικών οικονομιών οι οποίες να αποτελούν "γόνιμο έδαφος" για ανάπτυξη και βελτίωση της ποιότητας ζωής και κατανομής

5 του εισοδήματος θα πρέπει να υποστηριχτεί με τις κατάλληλες χωροταξικές ρυθμίσεις. Σημαντικό ρόλο έχει από αυτή την άποψη η ενσωμάτωση της χωροταξικής συνιστώσας τόσο στις αποφάσεις του δημοσίου, της διοίκησης και αυτοδιοίκησης καθώς και των ΔΕΚΟ όσο και στην πλαισίωση των δυνάμεων της αγοράς (πχ. αποφάσεις για μεγάλα έργα, υποδομές μεταφορών και επικοινωνιών, ενεργειακά δίκτυα) με στόχο να αποφευχθούν οι αρνητικές πλευρές των ακραίων εκδοχών παρεμβατισμού ή φιλελευθερισμού. Μετά από τη διατύπωση των παραπάνω υποθέσεων και στα γενικά πλαίσια της συζήτησης που αυτές διαμορφώνουν θα μπορούσαν να αναφερθούν μια σειρά από επιμέρους απαντήσεις στα αρχικά ερωτήματα. Σχετικά με το ερώτημα του αξιακού πλαισίου και των στόχων της Χωροταξίας μπορούμε να θεωρήσουμε ότι: Είναι δυνατόν να προκύψει μέσα από διαδικασίες κοινωνικού διαλόγου και πολιτικής εκπροσώπησης ένα ελάχιστο ορθολογικό πλαίσιο στόχων που θα συνδυάζει την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος, την οικονομική μεγέθυνση και την κοινωνική δικαιοσύνη. Προϋπόθεση ωστόσο της κίνησης προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η μετακίνηση της συζήτησης από το επίπεδο των γενικών επιλογών (π.χ. "ανάπτυξη" ή "προστασία του περιβάλλοντος";) σε αυτό των πιο εξειδικευμένων στόχων και ζητημάτων (π.χ. είμαστε διατεθειμένοι να δεχθούμε ότι μικρότερο ποσοστό του πληθυσμού της Αθήνας θα διαθέτει δεύτερη κατοικία, για να αποφύγουμε την οικοπεδοποίηση του συνόλου των ακτών της Αττικής;). Μόνο στο επίπεδο αυτό γίνεται σαφές πως επιμερίζονται κοινωνικά (και διαχρονικά) το κόστος και το όφελος ενός νέου χωροταξικού και αναπτυξιακού προτύπου. Αν δεχθούμε τη διάκριση ανάμεσα σε ένα κανονιστικό πλαίσιο αρχών (τυπικός φορμαλισμός, απόλυτη ορθολογικότητα) και σε ένα πραγματιστικό πλαίσιο σκοπών (ουσιαστικός ορθολογισμός) που προκύπτει μέσα από διαδικασίες δημόσιου ελέγχου, τυπικής αντιπροσωπευτικότητας, κοινωνικών συναινέσεων και διαπραγματεύσεων των επιμερισμένων συμφερόντων, τότε θα πρέπει να αναζητήσουμε στην πραγματευτική κατεύθυνση το αξιακό πλαίσιο της χωροταξικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό ο στόχος της "αειφόρου ή βιώσιμης" ανάπτυξης με έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος, θα πρέπει να πάρει συγκεκριμένα περιεχόμενα και να εξειδικευτεί σε επιχειρησιακά και λειτουργικά εργαλεία, ώστε να μην παραμείνει ως ένας γενικός και αόριστος ιδεολογικός στόχος.

6 Ειδικά σε κοινωνίες με σοβαρές ελλείψεις και καθυστερήσεις και μηολοκληρωμένες πολιτικοθεσμικές διαδικασίες (π.χ. έλλειψη κτηματολογίου, έλλειψη δεσμευτικού οικονομικού χωροταξικού προγραμματισμού, έλλειψη κοινωνικού κράτους) υπάρχει απόλυτη ανάγκη διαμόρφωσης δεσμευτικού πλαισίου χωροταξικών παρεμβάσεων που να συνδέεται με αναπτυξιακούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους. Το αίτημα αυτό είναι στην ουσία ένα αίτημα μεταρρύθμισης (ουσιαστικός ορθολογισμός) σε σχέση με τις προϋπάρχοντες παραδοσιακές δομές οι οποίες αναπαράγουν πελατειακές σχέσεις εις βάρος του κοινωνικού και πολιτικού διαλόγου, και συντελούν στη διατήρηση προνομιακών παρεμβάσεων επιμερισμένων συμφερόντων και στην υποβάθμιση του ήδη υπάρχοντος πλαισίου δημοσίου ελέγχου. Το αίτημα συγκρότησης πλαισίου αρχών και στόχων του χωροταξικού προγραμματισμού δεν μπορεί να τίθεται μόνο στο επίπεδο δημιουργίας νόμων, θεσμών και εργαλείων που επιτρέπουν την εξασφάλιση συναινέσεων ανάμεσα στα επιμερισμένα συμφέροντα στο όνομα του κυρίου δημοσίου συμφέροντος και των γενικευμένων "κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων", αλλά και στο επίπεδο της υλοποίησης των χωροταξικών ρυθμίσεων, με την έννοια του συνεχούς ελέγχου της εφαρμογής και της αναθεώρησης των στόχων ενός δυναμικού και ευέλικτου χωροταξικού προγραμματισμού. Σχετικά με το ερώτημα των ορίων των παρεμβάσεων του χωροταξικού προγραμματισμού στη σύγχρονη Ελλάδα μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής: Στις νέες συνθήκες συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης (δεκαετίες του '80 και '90) με τα την κρίση του κοινωνικού κράτους και μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού, αναδεικνύονται σχεδόν σε όλες τις χώρες της Νέας Ευρώπης μονεταριστικές πολιτικές (έλεγχος της προσφοράς και της ζήτησης του χρήματος) και νεοφιλελεύθερες πολιτικές διακυβέρνησης που αμφισβητούν τις κοινωνικές πολιτικές του κράτους και το πλαίσιο κοινωνικών δικαιωμάτων. Οι νέες συνθήκες κρίσης, οδηγούν στην απορύθμιση γενικών κανόνων και στην ανάδειξη επιλεκτικών ρυθμίσεων που συνεπάγονται νέες ανισότητες, πολώσεις και περιθωριοποιήσεις. Ωστόσο, η ρυθμιστική παρέμβαση του κράτους στη χωρική οργάνωση παραμένει, ακόμα και στις πιο νεοφιλελεύθερες περιπτώσεις (χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Βρετανίας), σαφώς πιο ισχυρή από ότι στη σημερινή Ελλάδα,

7 τόσο από άποψη θεσμική όσο και ακόμα περισσότερο, πραγματικής εφαρμογής των νομικών πλαισίων και κανόνων. Επομένως, και παράλληλα προς τις απαιτήσεις που προκύπτουν γενικότερα από τις νέες συνθήκες, στην ελληνική πραγματικότητα παραμένουν ακόμα απολύτως επίκαιρα και τα αιτήματα συγκρότησης των βασικών μηχανισμών χωρικής ρύθμισης. Προφανή παραδείγματα τέτοιων ζητημάτων που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν λυθεί σε παλαιότερες φάσεις είναι η σχεδόν πλήρης απουσία χωροταξικού σχεδιασμού ή, σε ένα άλλο επίπεδο, η αδυναμία ελέγχου της αυθαίρετης δόμησης. Στο πλαίσιο των νέων συνθηκών η γεωγραφική άνιση ανάπτυξη παίρνει νέες μορφές. Στην Ελλάδα (αλλά και σε άλλες χώρες) παρατηρείται έτσι η μείωση των διαπεριφερειακών ανισοτήτων (κυρίως λόγω της συνολικής ανάπτυξης του αγροτικού χώρου) σε συνδιασμό με την εμφάνιση νέων αντιθέσεων σε μικρότερη και μεγαλύτερη κλίμακα. Παρατηρείται έτσι το φαινόμενο δίπλα και παράλληλα με περιοχές που εμφανίζουν μία τοπική αναπτυξιακή δυναμική, να υποβαθμίζονται άλλες που πλήττονται δραστικά από τη συνεχή οικονομική κρίση, την αποβιομηχάνιση και την ανεργία. Ο χωρικά επιλεκτικός χαρακτήρας της ανάπτυξης δημιουργεί μια νέα χωροταξία του καταμερισμού της εργασίας που αφορά τόσο την υποπεριφερειακή κλίμακα όσο και το μακροεπίπεδο (δι-εθνικά αναπτυξιακά τόξα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, νέες ισορροπίες μεταξύ Βόρειας Ευρώπης, Ανατολικής Ευρώπης, Βαλκανίων, κ.ά.) Ένας από τους μηχανισμούς ανάδυσης των νέων διαφοροποιήσεων είναι ο εντεινόμενος ανταγωνισμός μεταξύ των περιοχών, που αποτελεί την άλλη όψη της παγκοσμιοποίησης και της δικτύωσης. Στο πλαίσιο αυτό και δεδομένης της σταδιακής υποβάθμισης των εθνικών πλαισίων άσκησης χωροταξικού προγραμματισμού, τίθεται το ερώτημα ποιος θα είναι ο νέος ρόλος του χωροταξικού προγραμματισμού όταν υποβαθμίζονται τα ενιαία και γενικευμένα πλαίσια ρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο (π.χ. αμφισβήτηση αναδιανεμητικών λειτουργιών, κοινωνικών δικαιωμάτων, απορρύθμιση γενικών κανόνων) και δεν αντικαθίστανται με νέα στο περιφερειακό επίπεδο. Ειδικά για την Ελλάδα που δεν έχει παράδοση δεσμευτικού πλαισίου χωροταξικών παρεμβάσεων, είναι δύσκολο να τεθεί σήμερα μέσα στο ευρωπαϊκό ανταγωνιστικό πλαίσιο που κυριαρχείται από τη λογική της δημιουργίας ευέλικτων ασθενών και επιμερισμένων (μη γενικευμένων) χωροταξικών πολιτικών, το αίτημα ενός χωροταξικού προγραμματισμού που: Θα απαντά σε βασικές ελλείψεις και όρους συγκρότησης του χωροταξικού

8 πλαισίου (π.χ. γνώση της ιδιοκτησιακής δομής και των συμφερόντων - κτηματολόγιο). Θα συνδέεται οργανικά με την αναπτυξιακή στρατηγική και θα ενσωματώνει τις μέχρι σήμερα αντιφατικές και αντιθετικές χωροθετικές ρυθμίσεις επιμέρους φορέων (π.χ. άλλα υπουργεία). Θα έχει δυναμικό και ευέλικτο χαρακτήρα. Θα διεκδικεί μία ουσιαστικότερη διασύνδεση της χώρας με τα αναπτυσσόμενα ευρωπαϊκά δίκτυα (συγκοινωνίες, μεταφορές, τηλεπικοινωνίες, ενέργεια) και ένα αναβαθμισμένο αναπτυξιακό ρόλο της χώρας σε σχέοη με τη Βαλκανική, την Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Θα θέτει ως εξίσου σημαντικούς τους στόχους της ανάπτυξης, με τους στόχους της αναδιανομής της κοινωνικής δικαιοσύνης και του περιβάλλοντος. Μέσα στο πλαίσιο της Νέας Ευρώπης που χαρακτηρίζεται από σημαντικές και ταχύτατες αναδιαρθρώσεις της οικονομίας (Ενιαία Αγορά, Νομισματική Ένωση) και της Πολιτικής, έχει επιπλέον σημασία να ληφθούν υπόψη ορισμένοι σημαντικοί περιοριστικοί παράγοντες: Η δυσμενής γεωπολιτική θέση της χώρας και η προσωρινή "αποκοπή" της από την Κεντρική Ευρώπη (πρώην Γιουγκοσλαβία). Οι νέες φυγόκεντρες τάσεις περιφερειοποίησης σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που σχετίζονται με τοπικές κοινωνικο-οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις (π.χ. Β. Ιταλία, Βέλγιο κ.ά). Η δημιουργία πλαισίων χωροταξικής οργάνωσης και κριτηρίων που θα ευνοούν μονόπλευρα την αναδιανομή πόρων, μέσω των Ευρωπαϊκών Ταμείων (ΕΤΠΑ, Γεωργικό, Κοινωνικό) προς ορισμένες περιοχές (π.χ. Κέντρο-Ευρωπαϊκός Χώρος) και θα μειώσουν τη ροή πόρων προς άλλες (π.χ. Ευρωπαϊκός Νότος). Η δημιουργία μοντέλων χωροταξικής πολιτικής θα αντλούνται από τη δομή ορισμένων χώρων (π.χ. Γερμανία, Γαλλία) και θα λαμβάνουν υπόψιν ιδιαιτερότητες (γεωγραφικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές) άλλων χωρών. Η επικράτηση νεοφιλελεύθερων πολιτικών προγραμματισμού, και ειδικότερα χωροταξικού προγραμματισμού, οι οποίες στο όνομα της ευελιξίας, του δυναμισμού, της άρσης των "εθνικών" προστατευτικών εμποδίων και της προστασίας του περιβάλλοντος (π.χ. με νέα φορολογία), υποβαθμίζουν τις γενικευτικές ρυθμίσεις, τα κοινωνικά δικαιώματα, τις νέες πολώσεις και τους αποκλεισμούς.

9 Η πρόκληση να προσδιοριστούν και να αναζητηθούν νέα περιεχόμενα της χωροταξικής πολιτικής στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γενικότερα της νέας Ευρώπης, θα πρέπει να είναι αφετηρία για συνεχή διάλογο τόσο ανάμεσα σε ειδικούς επιστήμονες και επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς, όσο και ανάμεσα σε φορείς της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης σε τοπικό-περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

10 Το Νέο Πλαίσιο Άσκησης της Χωροταξικής Πολιτικής στη δεκαετία του '90: θεσμικές ανακατατάξεις και αβεβαιότητες ΤΖ. ΠΑΝΝΑΚΟΥΡΟΥ 1 1. Εισαγωγή: η αναβίωση της συζήτησης για τη χωροταξία κάτω από το φως νέων θεσμικών προσδιορισμών Την τελευταία πενταετία παρατηρείται μια αναβίωση της πολιτικής και επιστημονικής συζήτησης για τη χωροταξία τόσο στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1 όσο και ο αυτό αρκετών Ευρωπαϊκών χωρών, 2 συζήτηση στην οποία, πρόσφατα, φαίνεται να συντονίζεται και η χώρα μας 3. Οι περισσότερες αναλύσεις συγκλίνουν στην ταύτιση της επανεμφάνισης της συζήτησης για τη χωροταξία με την ανάγκη αντιμετώπισης των νέων γεωγραφικών/κοινωνικών διαφοροποιήσεων και ανισοτήτων που η διαδικασία ολοκλήρωσης της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς δημιουργεί μεταξύ των περιφερειών της κοινότητας. Η διατύπωση μιας κοινοτικής περιφερειακής πολιτικής και η σταδιακή απόπειρα διαμόρφωσης μιας ευρωπαϊκής χωροταξικής πολιτικής αποσκοπεί, έτσι, στην προώθηση της οικονομικής συνοχής της κοινότητας με στόχο τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και την ενίσχυση, αντίστοιχα, της εδαφικής συνοχής με στόχο την ανάπτυξη της συνεργασίας και δικτύωσης μεταξύ πόλεων και περιοχών (Ανδρικοπούλου, 1994: 23). Παράλληλα, όμως, και επειδή η άσκηση μιας κοινής περιφερειακής και χωροταξικής πολιτικής προσδιορίζεται από την αρχή της επικουρικότητας, δηλαδή την αρχή της παρέμβασης της Κοινότητας μόνον σε θέματα που δεν μπορούν να ρυθμισθούν αποτελεσματικά από τις εθνικές (κεντρικές ή τοπικές) πολιτικές, το θέμα της επαναδιατύπωσης των στόχων και μέσων άσκησης της χωροταξικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο προβάλλει ως ανάγκη ενίσχυσης, αφενός, της διαπραγματευτικής θέσης των εθνικών αρχών στις ευρωπαϊκές διαδικασίες χωρικής ολοκλήρωσης και ρύθμισης, αφετέρου, από τις εθνικές αρχές των θεμάτων εκείνων που δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο κοινοτικής παρέμβασης και ιδίως αυτών που αφορούν το συντονισμό μεταξύ ενδοεθνικών ανταγωνιστικών τοπικών λογικών και διαφοροποιήσεων (Balme et al. 1993). Η ιδέα ενός Κράτους-διαπραγματευτή και εγγυητή της συνοχής και αλληλεγγύης σε εθνικό επίπεδο επιστρέφει, έτσι, ως κεντρικό στοιχείο της επαναδιατύπωσης των εθνικών 1 Τζίνα Γιαννακοΰρου, Δικηγόρος, Δρ. Χωροταξίας - Πολεοδομίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΥΠΕΧΩΔΕ

11 χωροταξικών πολιτικών (Commis-sariat General du Plan, 1993), χωρίς να μπορεί να αποκρύψει, πάντοτε, μια τάση ενίσχυσης των συγκεντρωτικών μορφών διαχείρισης και λήψης των αποφάσεων (Douence, 1988). Σύμφωνα με μια διαφορετική οπτική, η «απελπισμένη» προσπάθεια αναζήτησης μιας νέας χωροταξικής πολιτικής, που επιδιώκει να μειώσει τις νέες γεωγραφικές ανισότητες που δημιουργεί η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αλλά και τους ανταγωνισμούς που απειλούνται από την αυτόνομη λειτουργία των τοπικών «δυναμικών» και της αποκέντρωσης, συμβαδίζει με την αποεδαφοποίηση της δημόσιας δράσης και τη γενικότερη εκδήλωση μιας νέας τάξης πραγμάτων που διαφεύγει της χωρικής ρύθμισης: αυτής των υπηρεσιών, της διεθνούς οικονομίας και της υψηλής τεχνολογίας (Rouban, 1994: 72-76). Σύμφωνα με την οπτική αυτή, η αναζήτηση ενός νέου πεδίου χωρικής αναφοράς για την άσκηση των δημοσίων πολιτικών με άξονα τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού δημοσίου και γεωγραφικού χώρου, παρουσιάζεται ως το αναγκαίο αντιστάθμισμα της εκπνοής της τομεακής βάσης αναφοράς (sectorialiti) πάνω στην οποία δομήθηκε η θεωρία του κράτους - πρόνοιας και η διαχείριση των δημοσίων πολιτικών μετά τον πόλεμο (MULLER, 1990: 16-27, ). Η ανάδυση του τοπικού και η προοπτική του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου παρουσιάζονται, έτσι, ως συμπληρωματικά πεδία αναζήτησης μιας νέας διατομεακότητας των δημοσίων πολιτικών (Muller, 1992), στην κατεύθυνση της οποίας η χωροταξική άποψη ελπίζει να προσθέσει τη χωρικότητα, ως συντονιστικό μηχανισμό συνοχής και αλληλεγγύης. Γεγονός, πάντως, παραμένει, ανεξάρτητα από την ερμηνεία με την οποία θα επενδυθεί, ότι η αναβίωση της συζήτησης για τη χωροταξία θα αποτελέσει στα επόμενα χρόνια θέμα αιχμής τόσο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και αυτής των κρατών-μελών κάτω από το φως ιδίως δύο συμπληρωματικών παραγόντων. Πρώτον, της ανάγκης ενσωμάτωσης των απαιτήσεων περιβαλλοντικής προστασίας στον καθορισμό και εφαρμογή των άλλων κοινοτικών πολιτικών όπως επιτάσσει η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης που υιοθετήθηκε στη συνθήκη του Μάαστριχτ (άρθρα 130 Ρ. παρ. 2 και 2). Η ενσωμάτωση αυτή οδηγεί αναγκαστικά σε μια διαδικασία επαναχωροθέτησης των διαφόρων τομεακών πολιτικών που θα προσφέρει μέσω της προβολής του χωρικού στοιχείου ένα μηχανισμό σύνθεσης των αναπτυξιακών στόχων με τις ανάγκες διατήρησης της οικολογικής ισορροπίας και ιδίως της προστασίας των φυσικών και πολιτιστικών πόρων. Στην κατεύθυνση αυτή φαίνονται ήδη να κινούνται και οι αναθεωρημένοι κανονισμοί των Διαρθρωτικών Ταμείων της Κοινότητας που επιβάλλουν την υποχρέωση των αναπτυξιακών σχεδίων για τους στόχους 1, 2 και 5β να αναφέρουν εκτίμηση της περιβαλλοντικής κατάστασης της σχετικής περιφέρειας και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της στρατηγικής και των προβλεπόμενων ενεργειών (ΕΕΚ, 1993: άρθρα 7, 8 παρ. 4, 9 παρ. 8, 11 παρ. 5 Κανονισμού

12 Πλαισίου 2081/1993). Δεύτερον, του ευρύτερου γεωπολιτικού ρόλου που προσλαμβάνει η χωροταξική πολιτική στην Ευρώπη των μεταβαλλόμενων πληθυσμών, συνόρων και γεωγραφικών κέντρων εξουσίας. Μετέωρο ανάμεσα στην προοπτική μιας μεταεθνικής Ευρώπης συνομοσπονδιακού τύπου και της αναβίωσης των εθνικισμών και τοπικισμών (GALLO ET TOURAINE, 1993), αλλά και της προβολής ενδιάμεσων γεωγραφικών αξόνων και συμμαχιών που αναζητούν μια οικονομική και πολιτική έκφραση στην ενιαία Ευρώπη (Mitteleuropa, Βαλκάνια κλπ.), το περιεχόμενο της υπό διαμόρφωση χωροταξικής πολιτικής αποκτά άλλοτε επιθετικό και άλλοτε αμυντικό γεωπολιτικό χαρακτήρα (Βασενχόβεν, 1993). Στο πλαίσιο των διεργασιών αυτών, το άρθρο που ακολουθεί επιχειρεί να διερευνήσει τις θεσμικές παραμέτρους που θα καθορίσουν το νέο πλαίσιο άσκησης της χωροταξικής πολιτικής στη δεκαετία του 90. Η διερεύνηση αυτή δεν έχει την έννοια μιας καταγραφής και ερμηνείας αποκρυσταλλωμένων θεσμικών εξελίξεων αλλά ενός αναλυτικού συστήματος υποθέσεων για τις θεσμικές ανακατατάξεις που συντελούνται την περίοδο αυτή στον τομέα της διαμόρφωσης της χωροταξικής πολιτικής και που συστηματοποιούνται γύρω από δύο άξονες: πρώτον, την αναδιάταξη των σχέσεων ευρωπαϊκού, εθνικού, τοπικού και τις μεταμορφώσεις που αυτή προκαλεί στο σύστημα συγκρότησης των δημοσίων φορέων άσκησης της χωροταξικής πολιτικής δεύτερον, την αναδιάταξη των σχέσεων δημοσίου/ιδιωτικού και τις μεταμορφώσεις που αυτή προκαλεί στις μεθόδους δράσης των δημοσίων φορέων. Βέβαιο είναι ότι οι ανακατατάξεις αυτές υπερβαίνουν το στενό πεδίο της χωροταξικής πολιτικής και καταλαμβάνουν το σύνολο των δημοσίων πολιτικών όπως επίσης ότι διακρίνονται για τη μεγάλη τους ρευστότητα και τη δυναμική τους αβεβαιότητα. Μετέχουν, έτσι, της γενικότερης «αγωνίας» για τη δημιουργία θεσμών, «μετα-κανόνων» κατά την έκφραση του Luc Rouban (1994: 185), που θα επιτρέψουν την επικοινωνία, τη διαπραγμάτευση και τη σύνθεση μεταξύ πολιτικών, κοινωνικών ακόμα και νομικών τάξεων και αρχών με διαφορετική προέλευση και νομιμοποίηση, όπως π.χ. της κοινοτικής οικονομικής και νομικής τάξης μ αυτήν του εθνικού κράτους ή αντίστοιχα της αρχής της τοπικής αυτοδιοίκησης και της τοπικής ανάπτυξης μ αυτήν της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης μέσω της διατήρησης ενός «επικουρικού» Κράτους. Αν το πρόσωπο της νέας εξουσίας παραμένει ακόμα σκοτεινό και «ανώνυμο» (Rouban, 1994), η απόπειρα καταγραφής και ερμηνείας των βασικών μετασχηματισμών της δεν μπορεί παρά να αποτελεί την ελάχιστη συμβολή στην ανάγνωση των σεναρίων του μέλλοντος.

13 2. Οι μεταμορφώσεις των δημοσίων φορέων άσκησης της χωροταξικής πολιτικής: το ευρωπαϊκό, το τοπικό και ο επαναπροσδιορισμός του εθνικού Εγκλωβισμένο ανάμεσα στην πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και τη διαφαινόμενη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου διαμόρφωσης χωροταξικής πολιτικής, από τη μια, και την παρατηρούμενη και θεσμικά «επιδοτούμενη» σε πολλές χώρες τάση αποκέντρωσης και αυτονόμησης της δράσης των περιφερειακών και τοπικών δομών, από την άλλη, το εθνικό κράτος φαίνεται να χάνει την κεντρικότητά του ως μηχανισμός διαμεσολάβησης και ρύθμισης των σχέσεων που συγκροτούνται στο χώρο. Όσο, όμως, και αν αυτή η αναδιάταξη ρόλων δεν πιστοποιεί απλά μια τεχνική ανακατανομή εξουσιών (αρμοδιοτήτων) μεταξύ δημοσίων αρχών αλλά μια βαθύτερη αμφισβήτηση της ικανότητας των θεσμών του εθνικού κράτους και ιδίως αυτών του εθνικού κοινοβουλευτισμού να επιλύουν, μεταξύ άλλων, και τα χωρικά προβλήματα της μεταβιομηχανικής εποχής (Touraine, 1993), ο ρόλος του εθνικού κράτους δεν μπορεί, προς το παρόν τουλάχιστον, να θεωρηθεί ασήμαντος ή περιττός στην άσκηση της χωροταξικής πολιτικής. Η δυστοκία διαμόρφωσης μιας ευρωπαϊκής χωροταξικής πολιτικής αλλά και η αδυναμία αποκλειστικής διασφάλισης σε τοπικό επίπεδο ευρύτερων κοινωνικών στόχων όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η προστασία από φυσικούς ή τεχνολογικούς κινδύνους, η εκπαίδευση, η δημόσια υγεία ή το δικαίωμα της απασχόλησης, διατηρούν το ρόλο του εθνικού κράτους επίκαιρο οδηγώντας ταυτόχρονα, όμως, σ ένα επαναπροσδιορισμό του περιεχομένου του στη βάση των αρχών της επικουρικότητας, της αναλογικότητας και της εταιρικής σχέσης. 2.1 Η ανάδυση ενός ευρωπαϊκού χώρου διαμόρφωσης χωροταξικής πολιτικής Η τελευταία πενταετία πρέπει να θεωρηθεί ιδιαίτερα σημαντική στην ιστορική πορεία της διαμόρφωσης μιας ευρωπαϊκής χωροταξικής στρατηγικής κυρίως ως μια περίοδος που εκθέτει τα διλήμματα, τις προόδους αλλά και τις αναστολές που η προοπτική της δημιουργίας μιας θεσμικά κατοχυρωμένης αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πεδίο της ρύθμισης του κοινοτικού χώρου προκαλεί τόσο στην ίδια την Επιτροπή όσο και στα κράτη-μέλη. Είναι γνωστό ότι σήμερα απουσιάζει η ρητή και άμεση νομική βάση στις συνθήκες των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων που θα επέτρεπε στην Ευρωπαϊκή Ένωση να εντάξει τη χωροταξική πολιτική μεταξύ των συντρεχουσών αρμοδιοτήτων της. Όμως, πολλές από τις αλλαγές που επέφερε η Συνθήκη του Μάαστριχτ και κυρίως ο συνδυασμός των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής και αλληλεγγύης (άρθρα 2 και 130 Α), που τίθενται ως θεμελιώδεις στόχοι και περιορισμοί του νέου ενιαίου ευρωπαϊκού οικονομικού χώρου, καθιστούν επιπλέον απαραίτητο το χωρικό συντονισμό

14 των τομεακών πολιτικών της Κοινότητας και ιδιαίτερα αυτόν της πολιτικής περιβάλλοντος με την πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης στη βάση χωροταξικών κριτηρίων, προσφέροντας, έτσι, ίσως, μια έμμεση νομική βάση παρέμβασης, όπως άλλωστε, έγινε και στο παρελθόν για την άσκηση άλλων κοινοτικών πολιτικών και ιδίως της κοινοτικής πολιτικής περιβάλλοντος (Romi, 1993: 17-21). Η έλλειψη σαφούς νομικής βάσης παρέμβασης δε φαίνεται να αποτελεί, πάντως, το σοβαρότερο εμπόδιο για τη διαμόρφωση μιας κοινής ευρωπαϊκής χωροταξικής στρατηγικής. Η δυστοκία και οι αναστολές που παρατηρούνται σχετίζονται με δύο άλλους παράγοντες: πρώτον, τη διαρθρωτική αντίθεση που υπάρχει μεταξύ της φιλελεύθερης πορείας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, στηριγμένης σε πρότυπα οικονομίας της αγοράς, και του «προστατευτικού» χαρακτήρα της χωροταξικής πολιτικής. Πολύ περισσότερο από την κοινοτική περιφερειακή πολιτική, που στηρίζεται σε πρότυπα αποκεντρωμένης (εκ των κάτω) δράσης, και για την οποία, όπως σημειώνεται, η μεταρρύθμιση των κανονισμών των Διαρθρωτικών Ταμείων σηματοδοτεί μια αλλαγή φιλοσοφίας προς ένα ρόλο περισσότερο προσανατολισμένο στις διαδικασίες σύγκλισης και ανταγωνισμού (Balme et al, 1993: 483), η προοπτική μιας κεντρικής χωροταξικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο με κατευθυντήριο χαρακτήρα για τις εθνικές και τοπικές αρχές συμβιβάζεται δύσκολα με την ανάγκη ευελιξίας, πρωτοβουλίας και αύξησης της ανταγωνιστικότητας των Ευρωπαϊκών πόλεων και περιφερειών που επιτάσσει η αρχή της σύγκλισης στο πλαίσιο της οικονομικής ένωσης. Στο πρώτο αυτό διαρθρωτικό εμπόδιο συγκρότησης μιας κοινής χωροταξικής στρατηγικής, έρχεται να προστεθεί και η δυσκολία επιλογής προτύπου διαχείρισης και διοίκησης της χωροταξικής πολιτικής από τα παραδείγματα που προσφέρει η εμπειρία των κρατών - μελών. Δύο διαφορετικά πολιτικά, διοικητικά αλλά και πολιτιστικά μοντέλα διαχείρισης φαίνονται προς το παρόν να αντιπαρατίθενται: αυτό, αφ ενός, μιας συνολικής και κεντρικής διαχείρισης του χώρου που υιοθετήθηκε κυρίως στη Γαλλία, με ισχυρή συγκεντρωτική παράδοση, αλλά και στην Ιταλία και την Ισπανία και, αφ ετέρου, το μοντέλο του «town and country planning» που αναπτύχθηκε στις βόρειες και κεντρικές ευρωπαϊκές χώρες με ισχυρή παράδοση αποκέντρωσης και τοπικών θεσμών ή ομοσπονδιακής λειτουργίας (Lander). Χαρακτηριστικές της αντιπαλότητας αλλά και των διλημμάτων που η επιλογή μεταξύ των δύο αυτών παραδειγμάτων δημιουργεί, αποτελούν οι αποκλίσεις μεταξύ των πορισμάτων των Άτυπων Συμβουλίων Υπουργών Περιφερειακής Πολιτικής και Χωροταξίας της τελευταίας διετίας. Έτσι, στο πόρισμα του Άτυπου Συμβουλίου της Λιέγης, που έγινε στις Νοεμβρίου 1993, υιοθετείται σε μεγάλο μέρος η πρόταση της Βελγικής Προεδρίας για την εκπόνηση ενός Σχεδίου Ανάπτυξης του Κοινοτικού χώρου, εγγράφου στρατηγικού χαρακτήρα, που θα είναι αποτέλεσμα μίας ευρείας διαδικασίας διαβουλεύσεων με τους δήμους, τις περιφέρειες και τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το οποίο φιλοδοξεί να μην περιορισθεί σε απλές συστάσεις αλλά να έχει ένα έμμεσο

15 δεσμευτικό χαρακτήρα (πρόταση Βελγικής Προεδρίας, 1993 και (Conseil Informel des Ministres, Conclusions de la Presidence). Στο έγγραφο, αντίθετα, του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Χωροταξίας της Γερμανίας που προτείνεται ως βάση συζήτησης στο Άτυπο Συμβούλιο Υπουργών που θα συγκληθεί επί της τρέχουσας Γερμανικής Προεδρίας, πρυτανεύει η ιδέα ενός αποκεντρωμένου, ενδογενούς χωροταξικού/αναπτυξιακού προτύπου ενώ η ανάγκη συντονισμού των επιμέρους εθνικών και τοπικών πολιτικών καλύπτεται μέσω της πρότασης ενός χαλαρού πλαισίου πολιτικής συνεργασίας μεταξύ της Επιτροπής και των εθνικών και κυρίως περιφερειακών αρχών που να υπηρετεί τους στόχους της διατήρησης και ενίσχυσης του ιεραρχημένου, αποκεντρωμένου ή πολυκεντρικού συστήματος αστικών κέντρων, των αποκεντρωμένων και αυτοδιοικούμενων περιφερειακών δομών και θεσμών και της μεταξύ τους δικτύωσης και της ενίσχυσης της διασυνοριακής συνεργασίας και των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών (R.F.Α., 1993). Με τα δεδομένα αυτά, πρέπει ίσως να καταλήξουμε ότι η προοπτική της διαμόρφωσης μιας Ευρωπαϊκής Χωροταξικής πολιτικής είναι ανέφικτη; Όπως έχει ήδη επισημανθεί, η διατύπωση ενός πλαισίου κεντρικού προγραμματισμού ή ενός χωροταξικού σχεδίου χρήσεων γης (master plan) έχει ήδη αποκλεισθεί (βλ. και δήλωση του Επιτρόπου ΒΓ. MILLAN στους Financial Times της 21 Οκτωβρίου 1992). Η ανάγκη στο επίπεδο της Κοινότητας είναι κυρίως η διατύπωση ενός στρατηγικού χωροταξικού πλαισίου με το οποίο θα παρέχονται οι απαραίτητες πληροφορίες, γνώσεις και προτάσεις στις επιμέρους τοπικές, περιφερειακές και εθνικές αρχές για τη διαμόρφωση των δικών τους χωροταξικών στρατηγικών και την ανάπτυξη των μεταξύ τους συνεργασιών (βλ. Ανδρικοπούλου, 1994: 32-34). Η προοπτική, κατά συνέπεια, της αναζήτησης μιας θεσμικής πολιτικής βάσης για την άσκηση κοινής ευρωπαϊκής χωροταξικής στρατηγικής φαίνεται να προσλαμβάνει το χαρακτήρα, αφενός, σταθερής και συστηματικής ενημέρωσης των κοινοτικών εταίρων για την κατάσταση, τις τάσεις και στρατηγικές σε κοινοτικό επίπεδο και αφετέρου, παροχής οικονομικής συνδρομής για την ανάπτυξη διασυνοριακών και διαπεριφερειακών συνεργασιών και συνεργασιών μεταξύ πόλεων, ενέργειες που σήμερα καλύπτονται από τις κοινοτικές πρωτοβουλίες και από το άρθρο 10 του Αναθεωρημένου Κανονισμού του Ε.Τ.Π.Α. Ανεξάρτητα, πάντως, από την απουσία σαφούς νομικής βάσης για την άσκηση μιας ευρωπαϊκής χωροταξικής στρατηγικής και τα διλήμματα που η αναζήτηση μιας ευρύτερης πολιτικο-θεσμικής συναίνεσης προκαλεί, γεγονός αποτελεί ότι βρισκόμαστε μπροστά στη διαμόρφωση ενός ευρωπαϊκού χώρου χωροταξικών πολιτικών υπό την έννοια «ενός χώρου συζήτησης, χώρου στρατηγικού, όπου διαμορφώνονται τα προβλήματα και όπου προσδιορίζεται η παλέτα των λύσεων που αποτελεί, εν τέλει, το ίδιο το αντικείμενο της πολιτικής συζήτησης» (Muller, 1994: 67).

16 Η Ευρώπη ως χώρος κοινωνικός, γεωγραφικός, οικονομικός και πολιτιστικός καθορίζει τα πνευματικά και πολιτικά πλαίσια στα οποία αναζητούνται οι προσανατολισμοί των μεγάλων κατευθύνσεων των εθνικών δημοσίων πολιτικών για τη χωροταξία. Στη διαπίστωση αυτή συνηγορεί το γεγονός ότι την τελευταία περίοδο όλο και περισσότερες χώρες προχωρούν σε αναθεώρηση των εθνικών τους χωροταξικών νομοθεσιών (βλ. πρόσφατο νόμο-πλαίσιο για τη χωροταξία στην Γαλλία, τροποποίηση της Βελγικής νομοθεσίας για τις τοπικές διοικήσεις, σύσταση Επιτροπής για την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της χωροταξίας στην Ελλάδα κλπ.) καθώς και στον γενικότερο προσανατολισμό των χωροταξικών τους επιλογών σε βάση ευρωκεντρική (εκσυγχρονισμός δικτύου T.G.V. στη Γαλλία για τη σύνδεση με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, Eurochannel). Οι νέες αρμοδιότητες και η πύκνωση των δικτύων συνεργασίας και ανταλλαγής οδηγούν σε μια αυξανόμενη διαδικασία «ευρωπαϊκοποίησης» των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών χωροταξικών στρατηγικών και δημοσίων πολιτικών προλειαίνοντας, έτσι, το έδαφος για τη μετατροπή του ευρωπαϊκού χώρου διαμόρφωσης χωροταξικών πολιτικών σ ένα ευρωπαϊκό δημόσιο χώρο χάραξης και εφαρμογής χωροταξικής πολιτικής. 2.2 Τα όρια των τοπικών χωρικών πολιτικών και τα διλήμματα της αποκέντρωσης Αν η αβεβαιότητα που η σταδιακή δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου αναφοράς και προσδιορισμού των χωροταξικών πολιτικών δημιουργεί για το ρόλο του εθνικού κράτους στη ρύθμιση του χώρου δε φαίνεται, προς το παρόν τουλάχιστον, να απειλεί ραγδαίες ανακατατάξεις εξουσιών μεταξύ ευρωπαϊκών και εθνικών δημοσίων αρχών, η προώθηση, αντίθετα, ολοκληρωμένων τοπικών στρατηγικών και η δημιουργία ενός τοπικού δημοσίου χώρου για την άσκηση χωρικών πολιτικών αμφισβητεί έμπρακτα, το πρότυπο μιας ενιαίας, συνολικής και κεντρικά οργανωμένης χωροταξικής πολιτικής στην οποία η διατύπωση των προβλημάτων και οι στρατηγικές επίλυσης τους παραμένουν εθνοκεντρικές ενώ οι περιφερειακοί και τοπικοί φορείς περιορίζονται σε εκτελεστικές αρμοδιότητες υποστήριξης του κεντρικού κράτους. Κάτω από το κύμα των αποκεντρωτικών νομοθεσιών που προωθήθηκαν στη δεκαετία του 80 σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες 4 αλλά και τη συστηματική θεσμική, πολιτική και οικονομική υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα της ιδέας της τοπικής ανάπτυξης και του ενδογενούς δυναμισμού (Ματθαίου, 1994β: ), το «τοπικό» αναβαθμίζεται ποιοτικά και προβάλλει πλέον όχι ως ένας απλός τόπος διεκπεραίωσης και διαχείρισης κεντρικών επιλογών αλλά ως «αυτόνομος» χώρος συντονισμού επιμέρους διοικητικών λογικών, σύζευξης εδαφικών και τομεακών αντιπαλοτήτων, συνομιλίας του δημόσιου και του

17 ιδιωτικού, ως χώρος εν τέλει συνοχής της δημόσιας δράσης και διαμόρφωσης τοπικών δημοσίων πολιτικών (MULLER, 1990: , Balme et al., 1993: ). Δεν θα επανέλθουμε εδώ στη μεγάλη θεωρητική συζήτηση που η μετάθεση της έμφασης από τις κεντρικές στις τοπικές πολιτικές έχει τροφοδοτήσει την τελευταία δεκαετία 5. Στόχος μας είναι να δούμε αν το νέο παράδειγμα του τοπικού κράτους, που οι Ιταλοί συστηματοποίησαν κάτω από την έννοια του νεο-τοπικισμού (neolocalisme, βλ. Trigilia, 1985), οδηγεί στην πρόταση ενός εναλλακτικού μοντέλλου άσκησης χωροταξικής πολιτικής ανεξάρτητου από τη διαμεσολάβηση του κεντρικού κράτους ή, για να διατυπώσουμε διαφορετικά το ερώτημα, σε ποιο βαθμό τα χωρικά προβλήματα μπορεί να έχουν αυτάρκεια στην τοπική τους έκφραση και να είναι δεκτικά μιας αυτόνομης τοπικής ρύθμισης. Από τους απολογητές της ιδέας του τοπικού κράτους υποστηρίζεται η δυναμική της ευελιξίας, αυτάρκειας και αυτονομίας της τοπικής χωρικής ρύθμισης στη σημερινή περίοδο κρίσης του κράτους-πρόνοιας, των κεντρικών διαπραγματεύσεων και των νεοκορπορατιστικών μορφών αντιπροσώπευσης των συμφερόντων (για μια κριτική παρουσίαση της «αυτονομίας» του τοπικού κράτους βλ. Γετίμης, 1988: ) και της παρουσίας, αντίστοιχα, νέων μορφών πολιτικών αιτημάτων που έχουν ως βάση την τοπική αναφορά, την επιδίωξη «τεχνικών» και εξειδικευμένων στόχων και την εγκατάλειψη των μεγάλων οραμάτων και διεκδικήσεων της δεκαετίας του 60 και 70 (Rouban, 1994: 48-54). Η νομιμοποιητική λειτουργία των τοπικών χωρικών πολιτικών αναζητείται, έτσι, στην ικανότητα τους να απαντούν μέσω μικρο-διαχειριστικών λογικών στη μικροκλίμακα των προσωρινών, διασπασμένων και εξειδικευμένων κοινωνικών αιτημάτων. Το χωρικό πρόβλημα παύει να προσλαμβάνεται με όρους γενικευτικής ιδεολογικής συγκρότησης, όπως η άνιση κατανομή της ανάπτυξης ή η ανισοτιμία στην πρόσβαση και χρήση των φυσικών, πολιτιστικών και παραγωγικών πόρων, και εξειδικεύεται, αντίστοιχα, ως ένα συγκεκριμένο τοπικό αίτημα που απαιτεί άμεση και εφικτή λύση (απομάκρυνση μιας οχλούσας δραστηριότητας, διεκδίκηση μετατροπής χώρων σε δημοτικούς παιδότοπους, επίλυση προβλημάτων δημοτικής συγκοινωνίας). Η διάσπαση, όμως, της πολιτικής χωρικής ρύθμισης σε επιμέρους τοπικές ρυθμίσεις παρουσιάζεται αδύναμη να ανταποκριθεί σε συγκρούσεις που υπερβαίνουν την εμβέλεια της τοπικής κοινωνίας ή ακόμα και αυτήν του εθνικού κράτους, εξαντλώντας το δυναμισμό της στη μικροδιαπραγμάτευση σε μια περίοδο που όλο και περισσότερα χωρικά προβλήματα, όπως η προστασία από τους τεχνολογικούς και φυσικούς κινδύνους ή η καταστροφή του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, διεθνοποιούνται στην προέλευση και αντιμετώπιση τους.

18 Η κινητοποίηση των τοπικών πόρων και του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού αποδεικνύεται, έτσι, αδύναμη να αντιμετωπίσει αυτόνομα το πρόβλημα της αποβιομηχάνισης ολόκληρων περιοχών, της απασχόλησης του σχολάζοντος παραγωγικού δυναμικού, της μετανάστευσης ή της ερήμωσης και έκπλυσης του εδάφους ή ακόμα περισσότερο τις εντάσεις και τους ανταγωνισμούς μεταξύ διαφορετικών τοπικών και περιφερειακών συστημάτων που επιτείνονται από τις εθνικιστικές και αυτονομιστικές κινήσεις. Η προσφυγή στην ιδέα του επικουρικού κράτους έρχεται, έτσι, να συμπληρώσει τις εγγενείς αδυναμίες της αποκέντρωσης και της τοπικής ρύθμισης και να σχετικοποιήσει τον ιδεολογικό «φονταμενταλισμό» της αυτάρκειας και αυτονομίας των τοπικών δημοσίων πολιτικών. 2.3 Προς ένα επαναπροσδιορισμό του ρόλου του εθνικού κράτους: επικουρικότητα, αναλογικότητα, εταιρική σχέση Ξεχασμένη για δεκαετίες, η ιδέα της επικουρικότητας επανεμφανίζεται στο εννοιολογικό μας δυναμικό με αφορμή την εγγραφή της στο άρθρο 3Β της Συνθήκης του Μάαστριχτ για να προδιαγράψει ένα κριτήριο κατανομής των αρμοδιοτήτων μεταξύ της κοινότητας και των κρατών-μελών, σύμφωνα με το οποίο «στους τομείς που δεν ανήκουν στην αποκλειστική της αρμοδιότητα, η Κοινότητα δεν παρεμβαίνει, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, παρά μόνον εάν και στο μέτρο που οι στόχοι της επιδιωκόμενης δράσης δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν αποτελεσματικά από τα κράτη-μέλη και μπορούν, κατά συνέπεια, λόγω των διαστάσεων ή των αποτελεσμάτων της επιδιωκόμενης δράσης, να πραγματοποιηθούν καλύτερα στο κοινοτικό επίπεδο». Πέρα όμως από μια αρχή κατανομής εξουσιών μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και εθνικών κρατών, της οποίας το αόριστο νομικό περιεχόμενο αναμένεται να αποτελέσει αντικείμενο ευρείας δικαστικής ερμηνείας (Charpentier, 1994: 55-62), η επικουρικότητα έχει ιστορικά αλλά και πολιτικά ένα ευρύτερο περιεχόμενο που συμβολίζει έναν άλλο τρόπο σύλληψης της εξουσίας τόσο στις σχέσεις της με την κοινωνία των πολιτών όσο και μεταξύ των διαφόρων δημοσίων φορέων άσκησης της. Απότοκη του κοινωνικού καθολικισμού που βρήκε την πιο πιστή πολιτική/διοικητική της έκφραση στην ομοσπονδιακή οργάνωση της γερμανικής παράδοσης (Ελβετία, Γερμανία), η ιδέα της επικουρικότητας εκφράζει μιαν άλλη «ανθρωπολογία της εξουσίας» σύμφωνα με την οποία «η εξουσία στοχεύει να αναπληρώσει τις ελλείψεις των κοινοτήτων ή των ελεύθερων προσώπων, υπεύθυνων για το μέλλον τους, αλλά ανεπαρκών στην επιδίωξη της πλήρους ανάπτυξης τους» (Millon -Delsol, 1993: 3).

19 Μεταφερόμενη, έτσι, στο πεδίο της σχέσης μεταξύ των δημοσίων αρχών του εθνικού κράτους, η επικουρικότητα παραπέμπει σ έναν άλλο τύπο οργάνωσης της κατανομής εξουσιών και αρμοδιοτήτων μεταξύ εθνικών και περιφερειακών ή τοπικών αρχών που έχει ως βάση του την αναγνώριση πλήρους κυριαρχίας των περιφερειακών ή τοπικών αρχών στον χειρισμό όλων των δημοσίων δράσεων, πλην αυτών που έχουν σαφώς διατηρηθεί υπέρ της ανωτέρας αρχής ή αυτών που μπορούν να αντιμετωπισθούν πιο αποτελεσματικά στο ανώτερο επίπεδο. Η προτεραιότητα της αρμοδιότητας ανήκει στην εγγύτερη προς την επιδιωκόμενη δράση αρχή, ενώ ο ρόλος του εθνικού κράτους παρουσιάζεται αναπληρωματικός της ανεπάρκειας των κατώτερων επιπέδων άσκησης δημόσιας εξουσίας. Και στις περιπτώσεις όμως που η παρέμβαση του ανώτερου επιπέδου καθίσταται απαραίτητη, αυτή, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας που αποτελεί προέκταση της επικουρικότητας, δε νομιμοποιείται να υπερβαίνει τις απολύτως απαραίτητες δράσεις για την επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος. Η χρησιμοποίηση προτρεπτικών, ενδεικτικών και συμβασιακών μεθόδων δράσης πρέπει, στο πλαίσιο της αρχής της αναλογικότητας, να προτιμάται έναντι των παραδοσιακών κανονιστικών και επεμβατικών μορφών, που προσιδιάζουν σε μια αυταρχική και πατερναλιστική εικόνα του κράτους (βλ. Millon - Delsol, 1993: 82-75, 110). Η συγγένεια του προτύπου αυτού οργάνωσης των σχέσεων μεταξύ δημοσίων αρχών με το σύστημα της γερμανικής ή ελβετικής ομοσπονδιακής οργάνωσης έχει αναδειχθεί από πολλούς συγγραφείς (βλ. Charpentier, 1994: 50-51, Millon - Delsol, 1993: 38-43), αποτελεί δε στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως εύστοχα έχει διατυπωθεί, το υποκατάστατο της λέξης «ομοσπονδιοποίηση» 6, η χρήση της οποίας αποφεύχθηκε εξαιτίας των εθνικών αντιδράσεων ορισμένων κρατών-μελών και ιδιαίτερα αυτών της Μεγάλης Βρεταννίας (Charpentier, 1994: 53). Αξίζει, κατά συνέπεια, να αναρωτηθούμε εάν η αρχή της επικουρικότητας και η προέκταση της, αυτή της αναλογικότητας, μπορούν να εφαρμοσθούν σε κράτη ενιαίου τύπου με ισχυρή συγκεντρωτική παράδοση, όπως η Γαλλία ή η Ελλάδα. Πέραν των σοβαρών νομικών επιφυλάξεων που η εφαρμογή των αρχών αυτών προκαλεί, η υιοθέτηση τους προϋποθέτει επιπλέον βαθιές πολιτικές, πολιτιστικές και ηθικές αλλαγές στον τρόπο σύλληψης και άσκησης της εξουσίας. Η βάση στην οποία στηρίζεται η λειτουργία της επικουρικότητας προϋποθέτει μια άλλη πολιτική παιδεία που αποδέχεται την ικανότητα των τοπικών θεσμών να λειτουργούν αυτόνομα από τα εθνικά κέντρα εξουσίας και να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα θέματα που τους αφορούν, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα τον πραγματισμό της αβεβαιότητας των δημοσίων επιλογών και αναπτύσσοντας, έτσι, τον ανταγωνισμό αλλά και τη συνεργασία

20 στη διεκδίκηση της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας της δημόσιας δράσης. Η εικόνα αυτή λειτουργίας των τοπικών θεσμών φαίνεται να απέχει πολύ από την αντίστοιχη λειτουργία του τοπικού κράτους στη χώρα μας αλλά και σε άλλες χώρες με αντίστοιχη δομή και παράδοση: απουσία σε τοπικό επίπεδο «σύνθετων» κρατικών πολιτικών με μακροχρόνιο ορίζοντα, διάρθρωση του τοπικού κατ αναλογία με το κεντρικό κράτος, αδιαφοροποίητος και γενικός χαρακτήρας των ρυθμίσεων, είναι μερικές από τις διαπιστώσεις που συντελούν στην αδυναμία του ελληνικού, τουλάχιστον, τοπικού κράτους να ανταποκριθεί στους ιδιαίτερους τύπους προβλημάτων της τοπικής κοινωνίας (Γετίμης, 1988) και να επιδείξει την απαραίτητη πρωτοβουλία, ευελιξία και ευθύνη στη διαχείριση των τοπικών προβλημάτων που προϋποθέτει η αρχή της επικουρικότητας. Εξίσου σημαντικά είναι τα νομικά προβλήματα που η υιοθέτηση της αρχής της επικουρικότητας σε ενιαία κράτη παρουσιάζει: η νομική βάση της αρχής της επικουρικότητας, σύμφωνα με την οποία οι τοπικές και περιφερειακές αρχές έχουν γενική αρμοδιότητα για τη διοίκηση όλων των δημοσίων υποθέσεων πλην αυτών που ανήκουν ρητά στην αρμοδιότητα του εθνικού κράτους ή αυτών που μπορούν να ασκηθούν αποτελεσματικά στο ανώτερο επίπεδο, δε βρίσκει έρεισμα στη νομική πραγματικότητα των ενιαίων κρατών, σύμφωνα με την οποία η έκταση των αρμοδιοτήτων των αποκεντρωμένων αλλά και αυτοδιοικούμενων τοπικών αρχών καθορίζεται από το Κράτος στη βάση του αποκεντρωτικού συστήματος διοίκησης και της αρχής της αυτοδιοίκησης των «τοπικών» υποθέσεων (βλ. Ματθαίου, 1994α, Ξυθάλη-Κερκύρα, 1994). Χαρακτηριστική των νομικών δυσκολιών που η εφαρμογή της αρχής της επικουρικότητας προκαλεί στο πεδίο των ενιαίων κρατών είναι η διατύπωση της παρ. 2 του άρθρου 24 του Ελληνικού Συντάγματος του 1975, σύμφωνα με την οποία «η χωροταξική αναδιάρθρωση, η διαμόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόμηση και η επέκταση των πόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών, υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα του Κράτους». Ο χωροταξικός σχεδιασμός υπάγεται, έτσι, στην κρατική μέριμνα και επομένως εκφεύγει της αρμοδιότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στην οποία ανήκει, κατά το Σύνταγμα, η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Ακόμα, όμως και στο πλαίσιο μιας ευρείας ερμηνείας του όρου «Κράτος», αυτήν των δημοσίων φορέων στους οποίους περιλαμβάνονται και οι Ο.Τ.Α., η οποιαδήποτε μεταβίβαση αρμοδιότητας χωροταξικού σχεδιασμού ή και εφαρμογών του στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια Αυτοδιοίκηση (κάτι που προβλέπεται ως νομική δυνατότητα στο νέο νόμο 2218/94), θα τελούσε πάντα υπό την αίρεση της επαναφοράς της στο κέντρο, εφόσον ο χωροταξικός σχεδιασμός δε θα μπορούσε να θεωρηθεί τοπική υπόθεση. Η βάση, κατά συνέπεια, της αρχής της επικουρικότητας αντιστρέφεται στην περίπτωση αυτή: το εθνικό κράτος είναι κατ εξοχήν υπεύθυνο για το χωροταξικό σχεδιασμό, ενώ ο ρόλος των τοπικών θεσμών επικουρικός και η ενδεχόμενη υιοθέτηση της αρχής της παρέμβασης του ανώτερου επιπέδου σε περίπτωση ανεπάρκειας του κατώτερου οδηγεί σε επανασυγκέντρωση των αρμοδιοτήτων υπέρ της

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 17

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 17 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ............................................... 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Θεωρίες περιφερειακών ανισοτήτων Μια σύντομη παρουσίαση...................... 21 1.1 Εισαγωγή...........................................

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ & ΑΛΛΩΝ ΠΟΡΩΝ Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΗΕΥΗΜΕΡΙΑΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΕΤΟΠΙΚΟΕΠΙΠΕ Ο ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΜΠΟΤΗ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΤΟΠΙΚΗΕΥΗΜΕΡΙΑΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΕΤΟΠΙΚΟΕΠΙΠΕ Ο ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΜΠΟΤΗ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΗΕΥΗΜΕΡΙΑΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΕΤΟΠΙΚΟΕΠΙΠΕ Ο ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΜΠΟΤΗ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΗΕΥΗΜΕΡΙΑ Ηαυξημένησημασίατηςτοπικήςευημερίαςσυμπίπτει με την πιο ετερογενή,

Διαβάστε περισσότερα

Συμμετοχικές Διαδικασίες κατά τη διαδικασία ΣΠΕ: Πιθανά προβλήματα και προοπτικές

Συμμετοχικές Διαδικασίες κατά τη διαδικασία ΣΠΕ: Πιθανά προβλήματα και προοπτικές ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Συμμετοχικές Διαδικασίες κατά τη διαδικασία ΣΠΕ: Πιθανά προβλήματα και προοπτικές Παναγιώτης Γετίμης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε ( )

Η Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε ( ) Η Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε (1957-2013) Παύλος Καρανικόλας Επίκουρος Καθηγητής ΓΠΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ 1. Μείωση της ανεργίας 2. Μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων στην κατανομή

Διαβάστε περισσότερα

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές.

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές. Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας, η οποία πιστεύω ότι είναι ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια που κάνουμε όλοι, για την ανάδειξη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 79 ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_08: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2.1. ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΟΦΑΔΩΝ Ο Δήμος Σοφάδων, όπως διαμορφώθηκε μετά

Διαβάστε περισσότερα

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΠΙΠΕΔΑ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Αναστασία Στρατηγέα. Υπεύθυνη Μαθήματος

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΠΙΠΕΔΑ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Αναστασία Στρατηγέα. Υπεύθυνη Μαθήματος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΠΙΠΕΔΑ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. «Μεικτά» Συστήματα Καπιταλισμού και η Θέση της Ελλάδας

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. «Μεικτά» Συστήματα Καπιταλισμού και η Θέση της Ελλάδας ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ «Μεικτά» Συστήματα Καπιταλισμού και η Θέση της Ελλάδας Η θεωρία VoC, βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στην ανάλυση των δύο βασικών μοντέλων καπιταλισμού των φιλελεύθερων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ. 9 Απριλίου 2013

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ. 9 Απριλίου 2013 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ 9 Απριλίου 2013 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΜΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΕΘΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ» ΑΠΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος 15

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 15 1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 17 1.1 Διαστάσεις και παράμετροι διαμόρφωσης των χαρακτηριστικών της τουριστικής ανάπτυξης 17 1.1.1 Χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις για το μέλλον

Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις για το μέλλον Προγράμματα αστικής αναγέννησης και βιώσιμη ανάπτυξη. Ελληνικές και Βρετανικές εμπειρίες ΤΕΕ / ΤΚΜ ΣΕΜΠΧΠΑ Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

1 η Εγκύκλιος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού

1 η Εγκύκλιος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού 1 η Εγκύκλιος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Στόχοι: Ενημέρωση των αρμόδιων φορέων σχεδιασμού για το υπό διαπραγμάτευση προτεινόμενο νέο πλαίσιο της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Έναρξη προετοιμασίας

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ

Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ Oι πολυάριθμοι φορείς της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας που συμμετείχαν και συνεργάστηκαν στο Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, 20-21 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α. 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ πρώην 1 Ανάπτυξη μέσω του CLLD / LEADER Η Εθνική Οικονομία αναπτύσσεται

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Ι. ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ; Η πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί για την πραγματοποίηση των αντικειμενικών

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06)

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Η χώρα μας είναι ένας από τους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως.

Διαβάστε περισσότερα

Η Ερευνητική Στρατηγική

Η Ερευνητική Στρατηγική Η Ερευνητική Στρατηγική Ο τομέας της Υγείας Η σύγχρονη έρευνα στον τομέα της υγείας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σκοπεύει να εξασφαλίσει την πρόσβαση όσων ζουν στα κράτημέλη σε υγειονομική περίθαλψη υψηλής

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΟΥΜ III: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΧΗ (Οµάδα Εργασίας: Π. Ζέϊκου, Κ. Νάνου, Ν. Παπαµίχος, Χ. Χριστοδούλου)

ΦΟΡΟΥΜ III: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΧΗ (Οµάδα Εργασίας: Π. Ζέϊκου, Κ. Νάνου, Ν. Παπαµίχος, Χ. Χριστοδούλου) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Στρατηγικό Σχέδιο για τη Βιώσιµη Ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης Υλοποίηση Σχεδίου ράσης Φόρουµ Κοινωνικού ιαλόγου ΦΟΡΟΥΜ III: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020

ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020 ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020 - Με την παρούσα εγκύκλιο γίνεται αποτύπωση της προόδου των διαπραγµατεύσεων για τη διαµόρφωση του Κανονιστικού πλαισίου της νέας περιόδου, καθώς και των σηµαντικών

Διαβάστε περισσότερα

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΑΛΑΖΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ, 26-27 ΜΑΙΟΥ 2017 Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

Ενέκρινε το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων

Ενέκρινε το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων Δευτέρα 19 Δεκέμβριος 2011 13:05 - Ενέκρινε το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ιονίων Νήσων 2012-2014 Η οριστικοποίηση του Στρατηγικού Σχεδιασμού μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματ ος Περι φέρειας Ιονίων Νήσων

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα Εργασίας ΣΤ 1. Εισαγωγές Παρατηρήσεις

Ομάδα Εργασίας ΣΤ 1. Εισαγωγές Παρατηρήσεις Ομάδα Εργασίας ΣΤ 1 Ανάλυση και Επίδραση του υπό διαμόρφωση Νέου Θεσμικού Πλαισίου στη Δικτυακή Οικονομία και στη διάθεση & προσφορά Νέων Υπηρεσιών- Εφαρμογών Εισαγωγές Παρατηρήσεις - Γενικές παρατηρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση σεναρίου (1) Σενάριο 1: Μη παρέμβασης (do-nothing case)

Αξιολόγηση σεναρίου (1) Σενάριο 1: Μη παρέμβασης (do-nothing case) Αξιολόγηση σεναρίου (1) Σενάριο 1: Μη παρέμβασης (donothing case) Συνάφεια με τις κατευθύνσεις άλλων μορφών στρατηγικού σχεδιασμού Η υπάρχουσα κατάσταση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον κεντρικό αναπτυξιακό

Διαβάστε περισσότερα

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Δρ. Ράλλης Γκέκας Επιστημονικός Συνεργάτης ΚΕΔΕ Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Δημάρχων & Δημοτικών Συμβούλων Πρόγραμμα Επιμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΓΓΠΠ κ. ΑΒΟΥΡΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 21 ΙΟΥΛΙΟΥ 2006

ΟΜΙΛΙΑ ΓΓΠΠ κ. ΑΒΟΥΡΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 21 ΙΟΥΛΙΟΥ 2006 ΟΜΙΛΙΑ ΓΓΠΠ κ. ΑΒΟΥΡΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 21 ΙΟΥΛΙΟΥ 2006 Βρισκόμαστε πλέον στην τελική φάση μιας συνεχούς προσπάθειας που ξεκινήσαμε από το 2004 για την προετοιμασία της Περιφέρειάς μας ενόψει

Διαβάστε περισσότερα

Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο 1: Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Νέες µορφές διακυβέρνησης και στρατηγικός σχεδιασµός της βιώσιµης ανάπτυξης

Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο 1: Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Νέες µορφές διακυβέρνησης και στρατηγικός σχεδιασµός της βιώσιµης ανάπτυξης Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο 1: Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Νέες µορφές διακυβέρνησης και στρατηγικός σχεδιασµός της βιώσιµης ανάπτυξης (Ο Οργανισµός Ρυθµιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012

Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή Ευρώπη 2020 Αναπτυξιακός προγραμματισμός περιόδου 2014-2020 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονία Θράκη»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ. Ιδέες από το Αναπτυξιακό Συνέδριο

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ. Ιδέες από το Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ Ιδέες από το Αναπτυξιακό Συνέδριο εκέµβριος 2005 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τη διενέργεια του Αναπτυξιακού Συνεδρίου της Περιφέρειας, αλλά και από τις επιµέρους συσκέψεις για

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, Ιουνίου 2007

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, Ιουνίου 2007 ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, 27-29 Ιουνίου 2007 «Οι αναπτυξιακές προκλήσεις στην 4 η Προγραμματική Περίοδο και ο ρόλος των μηχανικών: Για την κοινωνία της γνώσης, την κοινωνική συνοχή, τη βιώσιμη ανάπτυξη» ------------------

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ «ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ»

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ «ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ» ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ «ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Δράσης Φτώχεια και Εργασία: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διερεύνησης και άμβλυνσης του φαινομένου

Σχέδιο Δράσης Φτώχεια και Εργασία: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διερεύνησης και άμβλυνσης του φαινομένου Σχέδιο Δράσης Φτώχεια και Εργασία: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διερεύνησης και άμβλυνσης του φαινομένου Ένα πρόβλημα που μας αφορά όλους Το φαινόμενο της φτώχειας παραμένει κυρίαρχο στις σύγχρονες κοινωνίες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ Κυριάκος Φιλίνης Εργασιακές Σχέσεις και Αγορά Εργασίας Τα βασικά μεγέθη της αγοράς εργασίας Απασχολούμενοι είναι τα άτομα που απασχολούνται έναντι αμοιβής. Το ποσοστό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ (Α ΦΑΣΗ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ (Α ΦΑΣΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ 2014-2019 (Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ) Αξιότιμοι συνάδελφοι, Οι Δήμοι, στο πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 3 η Διάλεξη Α. Τέσσερα Σχέδια για τη Θεσσαλονίκη Στρατηγικά Σχέδια της (1995-2002)

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ)

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΝΤΑΞΗΣ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ

Διαβάστε περισσότερα

Νότια Ευρώπη. Οικονομική Κρίση: Αγροτικές/αστικές ανισότητες, περιφερειακή σύγκλιση, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός. Ελληνικά

Νότια Ευρώπη. Οικονομική Κρίση: Αγροτικές/αστικές ανισότητες, περιφερειακή σύγκλιση, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός. Ελληνικά Νότια Ευρώπη Οικονομική Κρίση: Αγροτικές/αστικές ανισότητες, περιφερειακή σύγκλιση, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός Η πρόσφατη οικονομική κρίση επηρέασε εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών με πολλούς να χάνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2245/(INI) της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2245/(INI) της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 2010/2245/(INI) 2.2.2011 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Οι συγγραφείς... xiii Πρόλογος και ευχαριστίες...xv

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Οι συγγραφείς... xiii Πρόλογος και ευχαριστίες...xv ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Οι συγγραφείς... xiii Πρόλογος και ευχαριστίες...xv 1. Πόλη και σχεδιασμός: oι βασικές συνιστώσες... 18 1.1 Αναγκαιότητα του χωρικού σχεδιασμού....18 1.2 Η ρύθμιση των χρήσεων γης...20 1.3

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΩΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ, ΝΗΣΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ (Υ.ΘΥ.Ν.ΑΛ) ΣΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ) Η 5 η έκθεση για την οικονομική,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020

Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 2020 Γεν. Διευθυντής Αναπτυξιακού Κώστας Καλούδης Αναπτυξιακού

Διαβάστε περισσότερα

356 Γεωγραφίας Χαροκοπείου (Αθήνα)

356 Γεωγραφίας Χαροκοπείου (Αθήνα) 56 Γεωγραφίας Χαροκοπείου (Αθήνα) Το Τμήμα Γεωγραφίας ιδρύθηκε το 1999 μετά από πρόταση του Πανεπιστημίου. που υποβλήθηκε για πρώτη φορά το 1994. Η πρόταση αυτή. αφού βελτιώθηκε εντάχθηκε το 1997 στο Επιχειρησιακό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2019

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2019 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Γ.Γ. Χωρικού Σχεδιασμού & Αστικού Περιβάλλοντος Γεν. Δ/νση Χωρικού Σχεδιασμού Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού ΜΕΛΕΤΗ: ΧΡΗΜ/ΤΗΣΗ: Αξιολόγηση και αναθεώρηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ ΦΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Βίκυ Φλέγγα Οικονομολόγος, Μ sc περιφερειακή ανάπτυξη Στέλεχος διεύθυνσης οργάνωσης και πληροφορικής Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ 9 ΒΗΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ 2015-2019 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ Τι είναι το Ε.Π. του Δήμου και ποιος είναι ο σκοπός του Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Ε.Π.) είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιφερειακή Επιστήμη.

Η Περιφερειακή Επιστήμη. VII. Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η Περιφερειακή Επιστήμη. Τι είναι; Τι την συνέθεσε; ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι δυνατότητες της περιφερειακής οικονομικής ανάλυσης είναι περιορισμένες. Η φύση των προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Προς Αθήνα 13 Μαϊου 2010 τον Υπουργό Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης κ. Ιωάννη Ραγκούση

Προς Αθήνα 13 Μαϊου 2010 τον Υπουργό Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης κ. Ιωάννη Ραγκούση Προς Αθήνα 13 Μαϊου 2010 τον Υπουργό Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης κ. Ιωάννη Ραγκούση Βασ.Σοφίας 15, 10674 Αθήνα Θέμα : ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ "ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ" : Σχέση με το χωροταξικό και

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 10 ο Μάθημα Η χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 10 ο Μάθημα Η χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 10 ο Μάθημα Η χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία

Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία Η ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία είναι εκείνο το εργαλείο της πολιτικής σε θέματα συνοχής που αποσκοπεί στην επίλυση διασυνοριακών προβλημάτων και στην από κοινού ανάπτυξη των

Διαβάστε περισσότερα

Η Πρόκληση της Ανταγωνιστικότητας Η Εκθεση για την Παγκόσµια Ανταγωνιστικότητα,

Η Πρόκληση της Ανταγωνιστικότητας Η Εκθεση για την Παγκόσµια Ανταγωνιστικότητα, Xαιρετισµός Υπουργού Εµπορίου, Βιοµηχανίας και Τουρισµού κ. Αντώνη Μιχαηλίδη στην εκδήλωση που διοργανώνεται από την Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και το Cyprus College µε τη στήριξη των Price Waterhouse

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή... 15

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή... 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή............................................... 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ: ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ..................... 19 1.1 Εισαγωγή...........................................

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΗΜΕΡΙΑ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ. www.kas.de

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΗΜΕΡΙΑ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ. www.kas.de ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΗΜΕΡΙΑ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ www.kas.de ΣΕΛΊΔΑ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ 3 ΠΡΟΟΙΜΙΟ 3 ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ 1. Κανονιστικό πλαίσιο του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ. Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ. Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων 1 Η «σύγχρονη» έννοια της ανάπτυξης Στηρίζεται στην βασική παραδοχή της αειφορίας, που επιτάσεις την στενή σχέση

Διαβάστε περισσότερα

Κείµενο διαπραγµάτευσης για την «πολυεπίπεδη διακυβέρνηση»

Κείµενο διαπραγµάτευσης για την «πολυεπίπεδη διακυβέρνηση» Κείµενο διαπραγµάτευσης για την «πολυεπίπεδη διακυβέρνηση» Ο Ευρωπαϊκός Όµιλος Εδαφικής Συνεργασίας ΕΟΕΣ Αµφικτυονία διοργάνωσε διήµερη συνάντηση εργασίας µε Θέµα τη Λευκή Βίβλο για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση,

Διαβάστε περισσότερα

PUBLIC LIMITE EL ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες,14Σεπτεμβρίου2011(20.09) (OR.en) 14224/11 LIMITE SOC772 ECOFIN583 EDUC235 REGIO74 ΣΗΜΕΙΩΜΑ

PUBLIC LIMITE EL ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες,14Σεπτεμβρίου2011(20.09) (OR.en) 14224/11 LIMITE SOC772 ECOFIN583 EDUC235 REGIO74 ΣΗΜΕΙΩΜΑ ConseilUE ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣΕΝΩΣΗΣ PUBLIC Βρυξέλλες,14Σεπτεμβρίου2011(20.09) (OR.en) 14224/11 LIMITE SOC772 ECOFIN583 EDUC235 REGIO74 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: προς: Θέμα: Προεδρίας τηνεπιτροπήτων ΜόνιμωνΑντιπροσώπων(1οτμήμα)/τοΣυμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Ευχαριστώ πολύ τους διοργανωτές του Συνεδρίου για την πρόσκληση. Θεωρώ μάλιστα ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός, ότι η Κύπρος δίνει το

Ευχαριστώ πολύ τους διοργανωτές του Συνεδρίου για την πρόσκληση. Θεωρώ μάλιστα ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός, ότι η Κύπρος δίνει το ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 5 Οκτωβρίου 2012 ΟΜΙΛΙΑ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΕΚΑ K.ΜΑΚΗ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ECONOMIST THE CYPRUS-EU PRESIDENCY SUMMIT: LEADERSHIP STRATEGY FOR STABILITY, PROGRESS AND PROSPERITY

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 7 ο Μάθημα Χωρική Διακυβέρνηση και Στρατηγικός Χωρικός Σχεδιασμός

Θεωρία Χωρικού Σχεδιασμού. 7 ο Μάθημα Χωρική Διακυβέρνηση και Στρατηγικός Χωρικός Σχεδιασμός ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 7 ο Μάθημα Χωρική Διακυβέρνηση και Στρατηγικός Χωρικός Σχεδιασμός Εισήγηση: Γρηγόρης

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες Πολεοδομικού Σχεδιασμού

Θεωρίες Πολεοδομικού Σχεδιασμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 8 ο Μάθημα Αστικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ

1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ 1 Η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΠ ΔΕΠΙΝ 2007-2013 ΚΕΡΚΥΡΑ 6 3-2008 1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ 7 ο ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2011-2012 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ: ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Σ. ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ-ΚΟΛΩΝΙΑ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Κείμενο εργασίας στα πλαίσια του ερευνητικού έργου WASSERMed Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Μονάδα Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακό περιβάλλον

ενεργειακό περιβάλλον Προστατεύει το ενεργειακό περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ δημιουργεί ένα βιώσιμο Ενεργειακό Περιβάλλον βελτιώνει την

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. «Νέες συνεργασίες μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων»

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. «Νέες συνεργασίες μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ «Νέες συνεργασίες μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων» ΘΕΜΑ: Η συμβολή της υλοποίησης Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Ανάπτυξης της Υπαίθρου στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών

Διαβάστε περισσότερα

Ο στόχος αυτός είναι σε άμεση συνάρτηση με τη στρατηγική της Λισαβόνας, και συγκεκριμένα την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής μέσω:

Ο στόχος αυτός είναι σε άμεση συνάρτηση με τη στρατηγική της Λισαβόνας, και συγκεκριμένα την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής μέσω: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Ομιλία Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών & Άλλων Πόρων Του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας Κυρίου Κωνσταντίνου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η στην έκθεσή της με θέμα περιγράφει πώς με την πρόοδο της ανάπτυξης, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για: Κοινωνικο κεντρικούς λόγους (ικανοποίηση ανθρώπινων προσδοκιών και φιλοδοξιών).

Διαβάστε περισσότερα

Ηµερίδα του ΚΕΠΕΑ της ΓΣΕΕ µε θέµα: «Πολιτικές ενίσχυσης της Απασχόλησης»

Ηµερίδα του ΚΕΠΕΑ της ΓΣΕΕ µε θέµα: «Πολιτικές ενίσχυσης της Απασχόλησης» Ηµερίδα του ΚΕΠΕΑ της ΓΣΕΕ µε θέµα: «Πολιτικές ενίσχυσης της Απασχόλησης» Ν. ΑΝΑΛΥΤΗΣ 27/3/2003 Κατά την έναρξη του 21 ου αιώνα, από τις κυριότερες προκλήσεις που απασχολούν την Ευρώπη και φυσικά και τη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Η ΗΑΒΙΤΑΤ AGENDA ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τον Ιούνιο του 1996, στη Δεύτερη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους Ανθρώπινους Οικισμούς (HABITAT II) που πραγματοποιήθηκε στην

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη. Αθήνα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη. Αθήνα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Εκτενής Σύνοψη Αθήνα Απρίλιος 2008 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση» Στις επόμενες σελίδες γίνεται μια πρώτη προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ E.Σ.Π.Α. 2014 2020

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ E.Σ.Π.Α. 2014 2020 ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ E.Σ.Π.Α. 2014 2020 ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ, Η ΜΕΛΕΤΗ ΜΕ ΘΕΜΑ «Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014-2020» ΤΟΥ ΠΑ.ΠΕΙ. Μέξης

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΑΘΡΩΠΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ

Εισαγωγή ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΑΘΡΩΠΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΑΘΡΩΠΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ Εισαγωγή Σκοπός του εντύπου είναι η παρουσίαση των βασικών προνοιών του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Απασχόληση, Ανθρώπινοι Πόροι και Κοινωνική Συνοχή»,

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Παρουσίαση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής στη Συνεδρίαση της ΠΕΔ Βορείου Αιγαίου, Μυτιλήνη, 27 Φεβρουαρίου 2014 Σκέλος Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Οκτωβρίου Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Οκτωβρίου Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ 17 o Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας Ενέργεια & Ανάπτυξη 2012 30-31 Οκτωβρίου 2012 Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα Έντιμε Κύριε Υπουργέ, Εκλεκτοί προσκεκλημένοι, Είναι

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες Γραμμές του 2001 των Ηνωμένων Εθνών που αποσκοπούν στην δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των συνεταιρισμών

Κατευθυντήριες Γραμμές του 2001 των Ηνωμένων Εθνών που αποσκοπούν στην δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των συνεταιρισμών Κατευθυντήριες Γραμμές του 2001 των Ηνωμένων Εθνών που αποσκοπούν στην δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των συνεταιρισμών 1 2 Παράρτημα Σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών που αποσκοπούν

Διαβάστε περισσότερα

Συνέδριο Economist The Sustainability Summit 2016: Adapt or die. 30 Νοεμβρίου 2016, Divani Apollon, Αθήνα

Συνέδριο Economist The Sustainability Summit 2016: Adapt or die. 30 Νοεμβρίου 2016, Divani Apollon, Αθήνα Συνέδριο Economist The Sustainability Summit 2016: Adapt or die 30 Νοεμβρίου 2016, Divani Apollon, Αθήνα Χαιρετισμός Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σωκράτη Φάμελλου Αξιότιμε Αντιπρόεδρε

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ANAΛYΣH. Στην περιφέρεια το νέο πεδίο δράσης της Πολιτικής Aνθρώπινων Πόρων

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ANAΛYΣH. Στην περιφέρεια το νέο πεδίο δράσης της Πολιτικής Aνθρώπινων Πόρων Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 20-03-2005 ANAΛYΣH Στην περιφέρεια το νέο πεδίο δράσης της Πολιτικής Aνθρώπινων Πόρων του Σπύρου Βλιάμου* Σε μια εποχή στην οποία ολόκληρη η χώρα βρίσκεται σε ένα οργασμό προετοιμασίας για

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2011/0411(COD) της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2011/0411(COD) της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας 30.3.2012 2011/0411(COD) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας προς την Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Ομιλία του Προέδρου του Επιμελητηριακού Ομίλου Ανάπτυξης Ελληνικών Νήσων - ΕΟΑΕΝ κ. Νικήτα Δολαψάκη στην Πρώτη Διεθνή Συνάντηση για τα Αειφόρα Νησιά την 9 η Σεπτεμβρίου 2006 ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Δήμοι και Περιφέρειες μαζί, η απάντηση στην κρίση του Κοινωνικού Κράτους

Δήμοι και Περιφέρειες μαζί, η απάντηση στην κρίση του Κοινωνικού Κράτους Από Μπάστα Κων/νο Υποψήφιος Περιφερειακός σύμβουλος Περιφέρειας Αττικής «Κεντρικός Τομέας» Δήμοι και Περιφέρειες μαζί, η απάντηση στην κρίση του Κοινωνικού Κράτους Η κρίση του Κοινωνικού Κράτους σήμερα

Διαβάστε περισσότερα

Ο Πολιτισμός ως στρατηγικός παράγοντας ανάπτυξης στην Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Δρ Λίνα Μενδώνη Γενική Γραμματέας

Ο Πολιτισμός ως στρατηγικός παράγοντας ανάπτυξης στην Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Δρ Λίνα Μενδώνη Γενική Γραμματέας Ο Πολιτισμός ως στρατηγικός παράγοντας ανάπτυξης στην Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Δρ Λίνα Μενδώνη Γενική Γραμματέας Περιφερειακό Αναπτυξιακό Συνέδριο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για την προγραμματική

Διαβάστε περισσότερα

Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ)

Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) Νέα Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Νέο ΕΣΠΑ Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα που υπεβλήθησαν είναι επτά τομεακά και δεκατρία περιφερειακά. Ο προϋπολογισμός

Διαβάστε περισσότερα

14475/16 ΜΜ/ριτ/ΕΠ 1 DG B 1C

14475/16 ΜΜ/ριτ/ΕΠ 1 DG B 1C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 24 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) 14475/16 SOC 712 EMPL 486 ECOFIN 1052 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Προεδρία Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Συνοπτικός πίνακας περιεχομένων 11 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΕΙΣΑΓΩΓH... 15 Α) Η Περιβαλλοντική παράμετρος της βιώσιμης ανάπτυξης... 17 Β) Η κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική για

Διαβάστε περισσότερα

B Η ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ

B Η ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ B Η ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ 1. Ιστορική εξέλιξη της Χωροταξίας Η Χωροταξία στην Ελλάδα αρχίζει να εμφανίζεται ως ιδιαίτερος κλάδος (discipline) μεταπολεμικά, στις αρχές του δεύτερου μισού

Διαβάστε περισσότερα

Η ΙΑΒΑΘΜΙ ΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ

Η ΙΑΒΑΘΜΙ ΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ Η ΙΑΒΑΘΜΙ ΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΥΟ ΒΑΘΜΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΥΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ Πάρης. Πρόεδρος της Κεντρικής Ενωσης ήµων και Κοινοτήτων Ελλάδος (Κ.Ε..Κ.Ε.)

ΚΟΥΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ Πάρης. Πρόεδρος της Κεντρικής Ενωσης ήµων και Κοινοτήτων Ελλάδος (Κ.Ε..Κ.Ε.) ΚΟΥΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ Πάρης Πρόεδρος της Κεντρικής Ενωσης ήµων και Κοινοτήτων Ελλάδος (Κ.Ε..Κ.Ε.) ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ στο Σεµινάριο Ελλάδας - Τσεχίας Εµπειρία 20 ετών έχει πλέον η Ελλάδα στις προσπάθειες αξιοποίησης των

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧΟΛΗ Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ω Ν Τ Ο Μ Ε Α Σ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Α Σ Κ Α Ι Χ Ω Ρ Ο Τ Α Ξ Ι Α Σ Πατησίων 42, 10682 Αθήνα τηλ. 30(1) 772 3818

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη. Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την. Ερευνητικό πρόγραμμα Ε.Μ.Π. για ένα. Αθήνας Αττικής (δεκαετία 2000)

Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη. Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την. Ερευνητικό πρόγραμμα Ε.Μ.Π. για ένα. Αθήνας Αττικής (δεκαετία 2000) Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / 11 Φεβρουαρίου 2010 Λουδοβίκος Κ. Βασενχόβεν Ομότιμος Καθηγητής Ε.Μ.Π. Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την περιοχή του Ελαιώνα (δεκαετία του 1990)

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006 ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006 Διανύουμε το τελευταίο έτος εφαρμογής της Γ Προγραμματικής Περιόδου και κατ ακολουθία και αν δεν εδίδετο παράταση λόγω των καταστροφικών

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος του Τμήματος: Οικονομικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης (152)

Στόχος του Τμήματος: Οικονομικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης (152) Οικονομικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης (152) Το Τμήμα: Το Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης ιδρύθηκε το 1989 με αρχική ονομασία «Τμήμα Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης». Ανήκει στην ομάδα

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας (Ε.Ο.Ε.Σ.): Βέλτιστες Πρακτικές και Προοπτικές για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020

Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας (Ε.Ο.Ε.Σ.): Βέλτιστες Πρακτικές και Προοπτικές για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας (Ε.Ο.Ε.Σ.): Βέλτιστες Πρακτικές και Προοπτικές για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020 Αντώνης Καρβούνης, Ph.D., PMP Στέλεχος

Διαβάστε περισσότερα

EL Ενωµένη στην πολυµορφία EL B8-0655/1. Τροπολογία

EL Ενωµένη στην πολυµορφία EL B8-0655/1. Τροπολογία 6.7.2015 B8-0655/1 1 Αιτιολογική σκέψη Ε Ε. λαµβάνοντας υπόψη ότι, στον απόηχο της χρηµατοπιστωτικής κρίσης, τα θεσµικά όργανα της ΕΕ θέσπισαν µια σειρά από νοµοθετικές πράξεις που αποσκοπούν στην πρόληψη

Διαβάστε περισσότερα

KOΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

KOΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ KOΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Δημήτρης Χατζαντώνης Δρ. Οικονομικής των Επιχειρήσεων Δ/ντής Τομέα Επιχειρηματικότητας ΣΕΒ Ηράκλειο 27/11/14 Περιεχόμενο της παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικε ςκαιευρωπαι κε ς Πολιτικε ςστοντομεάτηςδια βιόυμα θησης. Παράλληλα Κείµενα

Εθνικε ςκαιευρωπαι κε ς Πολιτικε ςστοντομεάτηςδια βιόυμα θησης. Παράλληλα Κείµενα Εθνικε ςκαιευρωπαι κε ς Πολιτικε ςστοντομεάτηςδια βιόυμα θησης Παράλληλα Κείµενα Θεσμοί, όργανα και της ευρωπαϊκής πολιτικής Hεκπαιδευτικήπολιτικήκαιτασυστήματαδιαβίου εκπαίδευσης στη σύγχρονη Ευρώπη σε

Διαβάστε περισσότερα

Οι θέσεις της Α Βάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την Κοινωνική Αλληλεγγύη την Απασχόληση & την Κοινωνική Συνοχή

Οι θέσεις της Α Βάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την Κοινωνική Αλληλεγγύη την Απασχόληση & την Κοινωνική Συνοχή ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΔΗΜΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ Οι θέσεις της Α Βάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την Κοινωνική Αλληλεγγύη την Απασχόληση & την Κοινωνική Συνοχή ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση κανονισμού (COM(2017)0825 C8-0433/ /0334(COD)) Κείμενο που προτείνει η Επιτροπή

Πρόταση κανονισμού (COM(2017)0825 C8-0433/ /0334(COD)) Κείμενο που προτείνει η Επιτροπή 3.7.2018 A8-0227/ 001-018 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 001-018 κατάθεση: Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης Έκθεση Ruža Tomašić Πρόγραμμα στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων A8-0227/2018 (COM(2017)0825 C8-0433/2017 2017/0334(COD))

Διαβάστε περισσότερα

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α 25 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝ.ΠΕ. ΘΕΜΑ: Ελληνικό Δίκτυο LEADER Εμπειρίες και Προτάσεις

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α 25 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝ.ΠΕ. ΘΕΜΑ: Ελληνικό Δίκτυο LEADER Εμπειρίες και Προτάσεις Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α 25 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝ.ΠΕ. ΘΕΜΑ: Ελληνικό Δίκτυο LEADER Εμπειρίες και Προτάσεις Εισηγητής : Γιώργος Αμανατίδης Πρόεδρος Ελληνικού Δικτύου LEADER Γενικός Δ/ντής Αναπτυξιακής Δυτικής Μακεδονίας Α.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματική Περίοδος Οκτώβριος 2012

Προγραμματική Περίοδος Οκτώβριος 2012 Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Οκτώβριος 2012 Γενικά Στοιχεία: Άμεση σύνδεση της Πολιτικής της Συνοχής με: τη στρατηγική Ευρώπη 2020 μέσω των 11 θεματικών στόχων της, και τους στόχους του Εθνικού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα