ΣΥΝΕ ΡΙΟ Τ.Ε.Ε. «ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ» ΘΕΜΑ: ΜΕΛΕΤΕΣ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΜΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: ΛΕΩΝΙ ΑΣ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ ρ. ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ

Transcript

1 ΣΥΝΕ ΡΙΟ Τ.Ε.Ε. «ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ» ΘΕΜΑ: ΜΕΛΕΤΕΣ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΜΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: ΛΕΩΝΙ ΑΣ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ ρ. ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Η ενότητα αυτή «Μελέτες και Μελετητές στα ηµόσια Έργα» συνεπικουρείται και από µία δεύτερη ενότητα η oποία αναφέρεται στην κοστολόγηση των έργων.

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Η σηµασία των ηµοσίων Έργων 1.2 Προβλήµατα των ηµοσίων Έργων 1.3 Προϊστορία Χρηµατοδότηση 2. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ 2.1 Ρόλος και Σκοπιµότητα της Μελέτης 2.2 Προϋποθέσεις εκπονήσεως της Μελέτης (Φάκελλος Έργου Ταυτότητα) 2.3 Μελέτη και Οικονοµία 3. Ο ΚΛΑ ΟΣ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ 3.1 υναµικό υνατότητες Ειδίκευση Προϋποθέσεις 3.2 Πιστοποίηση Ικανότητας Έλεγχος Ποιότητας 4. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 4.1 Προϊστορία 4.2 Οδηγίες EFCA FIDIC 4.3 Ο τελευταίος Νόµος 4.4 Βελτιώσεις Ρυθµιστικές ιαδικασίες (µετά την ψήφιση του Νόµου) 5. ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΓΚΡΙΣΕΙΣ 5.1 Ιδιωτικός Τοµέας 5.2 ηµόσιος Τοµέας 5.3 Εφαρµογή της Μελέτης και το πρόβληµα των επιβλέψεων 2

3 6. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ 6.1 Κόστος Μελέτης Παράπλευρες απάνες 6.2 Συνθήκες εργασίας Αµοιβές Πληρωµές 6.3 Σύµβουλοι 7. ΕΥΘΥΝΕΣ 7.1 Ευθύνες της Μελέτης 7.2 Ασφάλιση 7.3 Νοµική Ασφάλιση Τύπος Σύµβασης 8. ΕΙ ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 8.1 Μελετοκατασκευή 8.2 Συγχρηµατοδοτούµενα Έργα Έργα Παραχώρησης 8.3 Μελέτες Επισκευών (ΚΑΝ ΕΠΕ) 8.4 Προδιαγραφές 9. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΚΑΛΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 9.1 Ανεξαρτησία 9.2 Βελτίωση Αµοιβών 9.3 Αθέµιτος ανταγωνισµός 3

4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ Τα έργα γενικώς σε µία χώρα µε την ποσότητα τους και την ποιότητά τους είνα ο βασικός δέκτης ανάπτυξης και προόδου. Γι αυτό και όλα τα κράτη ενδιαφέρονται να γίνονται επενδύσεις, κυρίως βέβαια, στα αναπτυξιακά έργα. Τα ηµόσια Έργα είναι η κινητήρια δύναµη για την παραγωγή της απαιτούµενης υποδοµής στην οικονοµική ανάπτυξη. ιότι το ηµόσιο επεµβαίνει στους τοµείς όπου η ιδιωτική οικονοµία δεν δείχνει ενδιαφέρον και δίοτι τα έργα υποδοµής είναι εκείνα που θα προσελκύσουν τις ιδιωτικές επενδύσεις. Π.χ. Για να ενδιαφερθεί ένας ξένος επενδυτής να δηµιουργήσει µία βιοµηχανία ή να εγκαταστήσει ένα διοικητικό κέντρο των εταιριών του θα απαιτήσει Ηλεκτρική Ενέργεια επαρκή, Τηλεπικοινωνίες σύγχρονες, Συγκοινωνίες καλές κ.ο.κ. Εποµένως τα έργα υποδοµής είναι απαραίτητα σε µία χώρα, «εκ των ούκ άνευ», για την οικονοµική ανάπτυξη. Η Ελλάδα, όπως όλη Ευρώπη, υπέστη µεγάλες καταστροφές από το 2 ο παγκόσµιο πόλεµο. Οι καταστροφές αυτές επετάθησαν µε τις εµφύλιες διαµάχες που κράτησαν όλη τη δεκαετία του 40. Έτσι τη δεκαετία του 50, που άρχισε ουσιαστικά η ανασυγκρότηση ευρέθηκε η χώρα να έχει τεράστιες ελλείψεις σε έργα υποδοµής. Η υστέρηση µας σε έργα υποδοµής οφείλεται και σε αίτια νοοτροπίας. ηλαδή τα έργα υποδοµής προϋποθέτουν µακροπρόθεσµο σεχδιασµό, ο οποίος συνήθως ελλείπει. Ακόµη πρέπει να επισηµάνουµε ότι οι κυβερνήσεις συχνά µεταφέρουν κονδύλια από τις ηµόσιες Επενδύσεις σε άλλους τοµείς για να καλύψουν µικροπρόθεσµες ανάγκες. Η είσοδος της Ελλάδος στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες και η σύγκριση µε τις χώρες αυτές έδειξε την υστέρησή µας στα έργα υποδοµής. Τύχη αγαθή, τα Κοινοτικά Προγράµµατα Στήριξης (Κ.Π.Σ.) µας έδωσαν την ευκαιρία να ξεφύγουµε από τη µετριότητα και να δηµιουργήσουµε αξιόλογα έργα υποδοµής, που είναι απαραίτητα για την περαιτέρω ανάπτυξη. Είναι φανερό λοιπόν ότι κινητήριος µοχλός για την υποδοµή της χώρας είναι τα ηµόσια Έργα. 1.2 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΗΜΟΣΊΩΝ ΕΡΓΩΝ Τα ηµόσια Έργα στον τόπο µας είναι δυστυχώς ο µεγάλος ασθενής. Οι διαπιστώσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια είναι αποκαρδιωτικές: Έλλειψη Μελετών. Ανεπαρκής Επίβλεψη. Περίεργες Εκπτώσεις. Κακή ποιότητα έργων. Χρονοβόρες διαδικασίες-παρεµβολή της παραοικονοµίας. Όλα αυτά τα νοσηρά φαινόµενα έχουν βέβαια τις αιτίες τους. Πρώτη αιτία είναι ο εργοδότης, δηλαδή το ηµόσιο. Η δηµόσια διοίκηση χαρακτηρίζεται, όπως όλοι γνωρίζουµε από γραφειοκρατική και αντιπαραγωγική λειτουργία- επί πλέον υποφέρει από έλλειψη προγραµµατισµού και συντονισµού. 4

5 εν είναι λοιπόν απορίας άξιον το ότι ξεκινούν έργα για τα οποία δεν έχουν ολοκληρωθεί οι µελέτες ή γίνονται Μελέτες ελλειπώς διότι δεν έχουν ανατεθεί οι απαραίτητες τοπογραφικές και γεωτεχνικές Μελέτες. Στην πληµµελή λειτουργία του ηµοσίου υπάγεται και η επίβλεψη των έργων. Στον τοµέα αυτό διατίθενται πραγµατικά λίγοι Μηχανικοί. Ελάχιστες υπηρεσίες του ηµοσίου Τοµέα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν σωστή επίβλεψη στα έργα. εύτερη αιτία είναι το νοµοθετικό πλαίσιο το οποίο διέπει το κύκλωµα Μελέτη- Κατασκευή-Επίβλεψη των ηµοσίων Έργων. Το νοµοθετικό αυτό πλαίσιο είναι ανεπαρκές, αναχρονιστικό και δύσκαµπτο. Η πρόσφατη τροποποίηση του δεν βελτίωσε τα πράγµατα. Χρησιµοποιεί µάλιστα ο νόµος ως εξιλαστήριο θύµα τους Μελετητές από τους οποίους κρατείται ένα µέρος της αµοιβής τους µέχρι την κατασκευή του έργου. Επί πλέον οι Νέοι Νόµοι για τα ηµόσια Έργα δεν έλυσαν τα προβλήµατα. Το Τεχνικό Επιµελητήριο της Ελλάδος έχει επισηµάνει την αδυναµία του Νοµοθετικού πλαισίου και τη σωρεία των διευκρινιστικών εγκυκλίων, πολλές από τις οποίες µάλιστα είναι αντιφατικές. Η τρίτη αιτία είναι η έλλειψη υγιούς ανταγωνισµού. Σκεφθείτε ότι προ έτων είχαµε εκπτώσεις 70%-80% και τελευταία µε τα Ολυµπιακά Έργα πέσαµε σε εκπτώσεις 1%-2%. Όλα αυτά δείχνουν ότι γίνονται περίεργες µεθοδεύσεις στην εκτέλεση των έργων. 1.3 ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ- ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ Για να επιτευχθεί η περίφηµη Σύγκλιση της Ελληνικής οικονοµίας πρέπει να ενισχυθούν οι επενδύσεις στα έργα ηµόσια και Ιδιωτικά. Βασικός στόχος εδώ πρέπει να είναι η αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων και η προσέλκυση κεφαλαίων ελληνικών και ξένων. Προϋπόθεση για την προσέλκυση κεφαλαίων είναι φυσικά η ενίσχυση της ΥΠΟ ΟΜΗΣ (Ενέργεια-Μεταφορές-Τηλεπικοινωνίες). Υπολογίζεται ότι απαιτείται συνεχώς αύξηση των επενδύσεων περίπου 10% ετησίως. Σπουδαίο ρόλο φυσικά στην προσπάθεια αυτή θα παίξει η αξιοποίηση των πόρων των ιαρθρωτικών Ταµείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και του Ταµείου Συνοχής. Πρέπει λοιπόν να ολοκληρωθούν τάχιστα τα έργα που είναι εντεταγµένα στα Κοινοτικά Προγράµµατα ώστε να καταστεί δυνατή η απορρόφηση των Κοινοτικών Πόρων. Αυτό σηµαίνει αύξηση των ηµοσίων Επενδύσεων και γρήγορες διαδικασίες. Για το όνοµα του Θεού όχι άλλες καθυστερήσεις, όχι άλλα πισωγυρίσµατα, όχι αλλαγή διαδικασίας κάθε φορά που αλλάζει υπούργος. Αντί να αναζητούµε τα σκάνδαλα του χθες ας φροντίσουµε για τα έργα του σήµερα και του αύριο. Το Κοινοτικό Πρόγραµµα Στήριξης είναι επίσης σηµαντικό για την ελληνική οικονοµία διότι τα κεφάλαια του διοχετεύονται και στις ηµόσιες Επενδύσεις και στον ιδιωτικό τοµέα. Η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών χρηµάτων προϋποθέτει ΜΕΛΕΤΕΣ (τεχνικές, οικονοµοτεχνικές, περιβαντολογικές κ.λπ). Απαραίτητο στοιχείο είναι η αναβάθµιση των ηµοσίων Υπηρεσιών. Επιστηµονικό δυναµικό (Μηχανικούς) διαθέτει η χώρα. Χρειάζεται σύστηµα, οργάνωση και ευέλικτες διαδικασίες. 5

6 Τα καλούµενα µεγάλα έργα, ενώ είναι εθνικού επιπέδου, ταυτόχρονα επηρεάζουν την περιφερειακή ανάπτυξη σε ευρωπαϊκό επίπεδο και γίνονται πόλοι έλξεως νέων δραστηριοτήτων. ηλαδή έργα ανπτυξιακά µεγάλης πνοής δεν τα βλέπει κανείς απλά ως κατασκευές αλλά ως µοχλούς οικονοµικής και πολιτιστικής προόδου. Πιστεύουµε ότι τα έργα αυτά µπορούν να βελτιώσουν το περιβάλλον, να αναβαθµίσουν τις κοινωνικές υποδοµές, να τονώσουν το παραγωγικό δυναµικό της χώρας, να ενισχύσουν τον τουρισµό. Μεγάλα έργα θεωρούνται τα κάτωθι: Ο αυτοκινητόδροµος Πατρών-Αθηνών-Θεσσαλονίκης. Η Εγνατία οδός (Ηγουµενίτσα-Αλεξανδρούπολη). Η ζεύξη Ρίου-Αντιρίου. Η Αττική Οδός. Το Μετρό της Αθηνάς. Το Μέτρο της Θεσσαλονίκης. Το φυσικό αέριο. Το αεροδρόµιο των Σπάτων. Ο εκσυγχρονισµός των τηλεπικοινωνιών. Ο εκσυγχρονισµός του ΟΣΕ Εν κατακλείδι πρέπει να τονίσουµε ότι ο τοµέας των ηµοσίων Έργων, µε όλα του τα ελλατώµατα, είναι η µεγάλη µας ελπίδα για την περίφηµη σύγκλιση και την απελευθέρωση µας από τα δεσµά της υποαναπτύξεως ώστε να οδηγηθούµε στον 21 ο αιώνα µε το κεφάλι φηλά ότι εκτελέσαµε το χρέος µας για τις γεννιές που έρχονται. Οι Μελέτες των µεγάλων Έργων έγιναν κυρίως από ελληνικά Μελετητικά Γραφεία, τα οποία ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις των καιρών. Φυσικά εχρησιµοποιήθηκαν και ξένοι σύµβουλοι καθώς και γραφεία του εξωτερικού µε ειδική εµπειρία σε ωριµασµένους τοµείς. Οι κατασκευές έγιναν από Έλληνες κατασκευαστές. 6

7 2. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ 2.1 ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Οι Μελέτες είναι βασικό συστατικό στοιχείο του προγραµµατισµού και της υλοποίησης των έργων. Κατά το παρελθόν έγιναν πολλά έργα µε ελλιπείς µελέτες. Όµως σήµερα πλέον έχουν πεισθεί όλοι ότι η επιτυχής πορεία ενός έργου ξεκινά από την πλήρη µελέτη αυτού. Τα στάδια της εξέλιξης ενός έργου είναι ή πρέπει να είναι: 1. Η σκοπιµότητα της κατασκευής του. 2. Ο προγραµµατισµός του. 3. Η εξασφάλιση πόρων. 4. Ο φάκελλος του έργου (ταυτότητα έργου). 5. Οι µελέτες του έργου. 6. Η κατασκευή του (κατασκευαστής-επίβλεψη). 7. Ο απολογισµός (ποσοτικός-ποιοτικός). 8. Η συντήρηση του έργου. Τα 1, 2, 3 εξαρτώνται από τις πολιτικές συνθήκες και τη δηµόσια διοίκηση. Το 4 µπορεί να γίνει από τις υπηρεσίες ή να αντεθεί σε ιδιώτη µελετητή. Το 5 γίνεται από µελετητικά γραφεία. Το 6 α από εργοληπτικές εταιρίες. Το 6 β από τις υπηρεσίες ή από ιδιωτικό γραφείο. Το 7 µπορεί να γίνει η δια των υπηρεσιών ή δια ιδιωτικών γραφείων. Τέλος το 8 είναι στην αρµοδιότητα του κυρίου του έργου δηλαδή του ηµοσίου. Όλα τα στάδια είναι αποφασιστικά για την υλοποίηση ενός έργου. Η µη ύπαρξη όµως µελετών ή η µη ύπαρξη όλων των µελετών είναι καταλυτική. Όλοι έχουµε αντιµετωπίσει στην πορεία µας τις συνέπειες της µη ύπαρξης εδαφοτεχνικής µελέτης σ ένα σοβαρό έργο. Η πλήρης και ολοκληρωµένη Μελέτη µας προφυλάσσει: α. από απρόβλεπτα ενδεχόµενα. β. τροποποιήσεις του έργου. γ. από υπερβάσεις κόστους. ηλαδή συµβάλλει στην ποιότητα και την οικονοµία του έργου. Οι µελέτες των ηµοσίων έργων (πλην κτιριακών) κοστίζουν 3% µε 4% της δαπάνης του έργου. Μια οικονοµία στην Αµοιβή της Μελέτης είναι ασήµαντο ποσό στη δαπάνη του έργου. Μια καλή µελέτη όµως µπορεί να δηµιουργήσει οικονοµία κατασκευής και 10%. Πλήρης Μελέτη, σωστή Μελέτη σηµαίνει στην υλοποίηση του έργου ταχύτητα, οικονοµία, πληρότητα. Φυσικά ο τοµέας των µελετών, από τη φύση του δυναµικά αναπτυσσόµενος, οφείλει να ευρίσκεται σε αγαστή συνεργασία µε τους φόρεις διαχείρησης του ηµοσίου. Η αµφίδροµη πληροφόρηση µεταξύ ηµοσίων Υπηρεσιών και Μελετητικών Γραφείων θα προάγει την άψογη υλοποίηση των έργων. 7

8 2.2 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΚΠΟΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Ι. Ο κύριος του έργου ( ηµόσιον) πριν την ανάθεση των απαιτουµένων µελετών οφείλει να σχηµατίσει το φάκελλο του έργου. Ο φάκελλος αυτός είναι η ταυτότητα του έργου και πρέπει να περιλαµβάνει: α. Τους στόχους τους οποίους υπηρετεί το συγκεκριµένο έργο. β. Τη θέση του και την αναµενόµενη µορφή του. γ. πληροφορίες για το έδαφος, τις τοπικές συνθήκες και τις τυχόν ιδιαιτερότητες π.χ. Αρχαιότητες, κοινωνικοί λόγοι κ.λπ. δ Περιβαλλοντικές επιπτώσεις (χλωρίδα-πανίδα). ε. Προσπελασιµότητα. Ευκολία κατασκευής. στ. Τεχνική περιγραφή (τεχνικά-λειτουργικά χαρακτηριστικά). ζ. Αναµενόµενο κόστος. Εξασφάλιση πόρων. Προεκτίµηση Αµοιβών Μελετών. η. Εναλλακτικές λύσεις. θ. Προκαταρκτική αξιολόγηση των δεδοµένων του έργου. Αν ανατρέξουµε στην πρόσφατη ιστορία των κατασκευών θα διαπιστώσουµε ότι τα πλείστα των έργων επρογραµµατίζοντο χωρίς φάκελλο έργου, µε αποτέλεσµα τις ανακολουθίες, τις πολλές αλλαγές κια τις υπερβάσεις κόστους. Λειτουργούντες ως επιµηθείς εµφανίζαµε τις υπερβάσεις των έργων ως συµπαιγνία των µελετητών, των κατασκευαστών και των υπηρεσιών. Στην πραγµατικότητα η αιτία ήταν ο µη σωστός προγραµµατισµός. ηλαδή η µη ύπαρξη φακέλλου του έργου στα πρώτα στάδια. Παλαιότερα µάλιστα ο προϋπολογοσµός ενός έργου ήταν η πίστωση που είχε διατεθεί για το έργο. Χωρίς η πίστωση αυτή να έχει σχέση µε την πραγµατική δαπάνη του έργου. Η δικαιολογία της αδυναµίας των υπηρεσιών του δηµοσίου δεν επιτρέπεται να διαιωνίζεται. Ότι δεν µπορεί ή δεν προλαβαίνει το δηµόσιον ας το ανθέτει σε ιδιωτικά γραφεία. ΙΙ. Τα Μελετητικά Γραφεία οφείλουν από την πλευρά τους να έχουν την οργάνωση και την κατάρτηση που θα τους επιτρέπουν την άρτια εκπόνηση των απαιτούµενων µελετών. Η σωστή οργάνωση ενός Μελετητικού Γραφείου σηµαίνει: Κατάλληλο και επαρκές επιστηµονικό προσωπικό. Επαρκές βοηθητικό προσωπικό (σχεδιαστές κ.λπ.). Μηχανογραφικό εξοπλισµό. Τα κατάλληλα προγράµµατα για τους υπολογισµούς και τη σχεδίαση. υνατότητα συνεργασίας µε άλλα Μελτητικά Γραφεία και µε εµπειρογνώµονες ηµεδαπούς ή αλλοδαπούς. Συνεχή παρακολούθηση των εξελίξεων στο τοµέα που υπηρετεί. Βέβαια η σωστή οργάνωση των Μελετητικών Γραφείων προϋποθέτει επένδυση. Και η επένδυση προϋποθέτει σταθερό κύκλο εργασιών. Τα σκαµπανεβάσµατα στην αγορά των Μελετών είναι βασικά η αιτία της µη πλήρους οργανώσεως των ελληνικών µελετητικών Γραφείων. 8

9 2.3 ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η Μελέτη στο έργο δεν εξασφαλίζει µόνο ασφάλεια, αλλά και οικονοµία. Πρώτον διότι η επιστήµη του Μηχανικού είναι να εξασφαλίζει την σταθερότητα και αρτιότητα του έργου µε την πλέον οικονοµική λύση. Οι κανόνες της επιστήµης εµποδίζουν την οποιαδήποτε σπάταλη διάθεση των παραγόντων ενός έργου. εύτερον η έγκαιρη ύπαρξη Μελέτης στο έργο εξασφαλίζει την απρόσκοπτη ροή των εργασιών χωρίς εκπλήξεις και πισωγυρίσµατα. Το κόστος όλων των Μελετών ενός τεχνικού έργου είναι της τάξεως του 4% ~ 6%. Υπολογίζεται δε ότι η οικονοµία στο έργο από τη σωστή και έγκαιρη Μελέτη φθάνει το 15% - 20% της δαπάνης του έργου. Η ύπαρξη Μελετών βοηθεί και ο σωστός προγραµµατισµός από πλευράς του κυρίου του έργου (εν προκειµένω το ηµόσιο). Τα έργα που ξεκινούν µε ελλιπείς Μελέτες έχουν κατά κανόνα υπερβάσεις του 40% ~ 50%. Οι µεγαλύτερες εκπλήξεις παρουσιάζονται όταν δεν έχει προηγηθεί εδαφοτεχνική έρευνα. Στις περιπτώσεις δύσκολου εδάφους, µη ερευνηθέντος εγκαίρως, οι υπερβάσεις στο κόστος του έργου µπορεί να φθάσουνε το 100% του προϋπολογισµού του. Σε ακραίες περιπτώσεις οι Γεωλογικές και Εδαφοτεχνικές έρευνες µπορεί να οδηγήσουν στη µετατόπιση του έργου και στην αλλαγή της συλλήψεώς του (αλλαγή φορέων, τρόπου θεµελίωσης κ.λπ.). 9

10 3. Ο ΚΛΑ ΟΣ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ 3.1. ΥΝΑΜΙΚΟ- ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ-ΕΙ ΙΚΕΥΣΗ- ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Το δυναµικό των Μελτητικών Γραφείων όπως καταγράφεται στα µητρώα της ΓΕΜ είναι ως εξής: ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΑΞΗ ΠΤΥΧΙΟΥ Γ Ε Σύνολο 1. Χωροταξικές & Ρυθµιστικές Μελέτες Πολεοδοµικές & Ρυµοτοµικές Μελέτες Μελέτες Οικονοµικές Μελέτες Κοινωνικές Μελέτες οργανώσεως & επιχειρησιακής έρευνας Αρχιτεκτονικές Μελέτες Κτιριακών Έργων Ειδικές Αρχιτεκτονικές Μελέτες ( ιαµόρφωσης εσωτερικών & εξωτερικών χώρων, µνηµείων, αποκατάστασης-διατήρησης παραδοσιακών κτιρίων και οικισµών και τοπίου). 8. Στατικές Μελέτες (Μελέτες για φέρουσες κατασκευές κτιρίων και µεγάλων τεχνικών έργων). 9. Μελέτες Μηχανολογικές-Ηλεκτρολογικές Ηλεκτρονικές. 10. Μελέτες Συγκοινωνιάκων Έργων (οδών, σιδηροδροµικών γραµµών, µικρών τεχινικών έργων, έργων υποδοµής αερο-λιµένων & κυκλοφοριακές). 11. Μελέτες Λιµενικών Έργων Μελέτες Μεταφορικών Μέσων (χερσαίων, πλωτών, εναερίων). 13. Μελέτες Υδραυλικών Έργων (Εγγειοβελτικών Έργων, Φραγµάτων, Υδρεύσεων & Αποχετεύσεων). 14. Ενεργειακές Μελέτες (Θερµοηλεκτρικές, Υδροηλεκτρικές, Πυρηνικές). 15. Μελέτες Βιοµηχανιών (Προγραµµατισµός Σχεδιασµός-Λειτουργία). 16. Μελέτες Τοπογραφίας (Γεωδαιτικές, Φωτογραµµετρικές, Χαρτογραφικές, Κτηµατογραφικές & Τοπογραφικές). 17. Χηµικές Μελέτες & Έρευνες Χηµικοτεχνικές Μελέτες Μεταλλευτικές Μελέτες & Έρευνες Μελέτες & Έρευνες Γεωλογικές Υδρογεωλογικές & Γεωφυσικές). 21. Γεωτεχνικές Μελέτες & Έρευνες Εδαφολογικές Μελέτες & Έρευνες

11 23. Μελέτες Γεωργικές (Γεωργοοικονοµικές Γεωργοτεχνικές Εγγείων Βελτιώσεων, Γεωργοκτηνοτροφικού Προγραµµατισµού, Γεωργοκτηνοτροφικών Εκµεταλλεύσεων). 24. Μελέτες ασικές (διαχείρησης δασών & ορεινών βοσκοτόπων, δασοτεχνική διευθέτησης ορεινών λεκανών χειµάρρων, αναδασώσεων, δασικών οδών & δασικών µεταφορικών εγκαταστάσεων). 25. Μελέτες φυτοτεχνικής διαµόρφωσης περιβάλλοντος χώρου & έργων πρασίνου. 26. Μελέτες Αλιευτικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (Προεδρικό ιάταγµα υπ. Αριθ. 256/1998) Τα γραφεία είναι βέβαια πολύ λιγότερα, διότι τα πλείστα των γραφείων έχουν πτυχία σε δύο κατηγορίες µελετών. Οι πολυπληθέστερες κατηγορίες είναι: Αρχιτεκτονικές Μελέτες Στατικές Μελέτες Συγκοινωνιακές Μελέτες Υδραυλικές Μελέτες Τοπογραφικές Μελέτες και ακολουθούν οι Μηχαχολογικές Μελέτες Ειδικές Αρχιτεκτονικές Μελέτες Γεωτεχνικές Μελέτες Ο ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ (ΣΕΓΜ) έχει στους κόλπους του 220 Γραφεία Μελετών. Κατά τεκµήριον τα γραφεία αυτά είναι τα µεγαλύτερα και τα πιο οργανωµένα και εµφαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΑΞΗ ΠΤΥΧΙΟΥ Γ Ε Σύνολο 1. Χωροταξικές & Ρυθµιστικές Μελέτες Πολεοδοµικές & Ρυµοτοµικές Μελέτες Μελέτες Οικονοµικές Μελέτες Κοινωνικές Μελέτες οργανώσεως & επιχειρησιακής έρευνας Αρχιτεκτονικές Μελέτες Κτιριακών Έργων Ειδικές Αρχιτεκτονικές Μελέτες ( ιαµόρφωσης εσωτερικών & εξωτερικών χώρων, µνηµείων, αποκατάστασης-διατήρησης παραδοσιακών κτιρίων και οικισµών και τοπίου). 8. Στατικές Μελέτες (Μελέτες για φέρουσες

12 κατασκευές κτιρίων και µεγάλων τεχνικών έργων). 9. Μελέτες Μηχανολογικές-Ηλεκτρολογικές Ηλεκτρονικές. 10. Μελέτες Συγκοινωνιάκων Έργων (οδών, σιδηροδροµικών γραµµών, µικρών τεχινικών έργων, έργων υποδοµής αερο-λιµένων & κυκλοφοριακές). 11. Μελέτες Λιµενικών Έργων Μελέτες Μεταφορικών Μέσων (χερσαίων, πλωτών, εναερίων). 13. Μελέτες Υδραυλικών Έργων (Εγγειοβελτικών Έργων, Φραγµάτων, Υδρεύσεων & Αποχετεύσεων). 14. Ενεργειακές Μελέτες (Θερµοηλεκτρικές, Υδροηλεκτρικές, Πυρηνικές). 15. Μελέτες Βιοµηχανιών (Προγραµµατισµός Σχεδιασµός-Λειτουργία). 16. Μελέτες Τοπογραφίας (Γεωδαιτικές, Φωτογραµµετρικές, Χαρτογραφικές, Κτηµατογραφικές & Τοπογραφικές). 17. Χηµικές Μελέτες & Έρευνες Χηµικοτεχνικές Μελέτες Μεταλλευτικές Μελέτες & Έρευνες Μελέτες & Έρευνες Γεωλογικές Υδρογεωλογικές & Γεωφυσικές). 21. Γεωτεχνικές Μελέτες & Έρευνες Εδαφολογικές Μελέτες & Έρευνες Μελέτες Γεωργικές (Γεωργοοικονοµικές Γεωργοτεχνικές Εγγείων Βελτιώσεων, Γεωργοκτηνοτροφικού Προγραµµατισµού, Γεωργοκτηνοτροφικών Εκµεταλλεύσεων). 24. Μελέτες ασικές (διαχείρησης δασών & ορεινών βοσκοτόπων, δασοτεχνική διευθέτησης ορεινών λεκανών χειµάρρων, αναδασώσεων, δασικών οδών & δασικών µεταφορικών εγκαταστάσεων). 25. Μελέτες φυτοτεχνικής διαµόρφωσης περιβάλλοντος χώρου & έργων πρασίνου. 26. Μελέτες Αλιευτικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (Προεδρικό ιάταγµα υπ. Αριθ. 256/1998)

13 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΕΓΜ Ο ΣΕΓΜ εκπροσωπεί τον κλάδο των Μελετητών αναπτυξιακών και τεχνικών έργων. Η ίδρυση του έγινε µε βάση άλλους παρόµοιους Ευρωπαϊκους Συνδέσµους και κρατήθηκε µακρυά από πολιτικές αντιπαραθέσεις. Ο ξενόγλωσσος τίτλος του ΣΕΓΜ είναι HELLASCO (Hellenic Association of Consulting Firms). O ΣΕΓΜ είναι µέλος των EFCA και FIDIC. Η EFCA (European Federation of Engineering Consultancy Associations) αποτελείται από 25 Εθνικούς Συνδέσµους Ευρωπαϊκών χωρών. Η FIDIC (Federation Internationale des Ingenieurs Conseils) είναι η αντίστοιχη διεθνής ένωση των Εθνικών Συνδέσµων των Μελετητικών Γραφείων. 3.2 ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΓΕΝΙΚΑ Το θέµα εισαγωγής συστηµάτων ποιότητας (π.χ. ISO) στα Μελετητικά Γραφεία συζητείται από το 1992 χωρίς να υπάρξουν καταληκτικές αποφάσεις. Στην Ευρώπη υπάρχει µεγάλος προβληµατισµός σχετικά µε τη σκοπιµότητα εφαρµογής ISO ή κάτι αναλόγου στα Μελετητικά Γραφεία. Στην Αµερική τα Μελετητικά Γραφεία δεν διαθέτουν ISO. Καθ όσον γνωρίζουµε, στον ευρωπαϊκό χώρο δεν ζητείται από τους Μελετητές πιστοποιητικό ποιότητας. Αντίθετα στις κατασκευαστικές εταιρείες συχνά πυκνά ζητούν πιστοποιητικό ποιότητας. Νοµίζουµε ότι γύρω στις 50 µεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες διαθέτουν σήµερα ISO. Στους Μελετητές δεν έχει ζητηθεί µέχρι στιγµής πιστοποιητικό ποιότητας µε εξαίρεση το διαγωνισµό της ΕΠΑ για τον αγωγό Μπουργκάς Αλεξανδρούπολης. Γύρω στα 15 Μελετητικά Γραφεία έχουν αποκτήσει πιστοποιητικό ποιότητας ISO. Ο νέος Νόµος για τις Μελέτες δεν περιέχει κάποια διάταξη που να υποχρεώνει τα Μελετητικά Γραφεία να διαθέτουν πιστοποιητικό ποιότητας ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ α. Βασικές αρχές Προγραµµατισµός της ποιότητας Προδιαγεγραµµένες ενέργειες τήρηση αρχείου Έλεγχοι επαλήθευσης ιορθωτικά µέτρα β. Στόχοι Οργάνωση της εταιρείας Βελτίωση της ποιότητας 13

14 Μείωση του κόστους Ικανοποίηση της πελατείας γ. ιαδικασία υλοποίησης Αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης Σχεδιασµός, Ανάπτυξη Συτηµάτος Ποιότητας Φάκελλος Ποιότητας: ιοικητικές ιαδικασίες Λειτουργικές ιαδικασίες Εσωτερικοί Έλεγχοι Οδηγίες Εργασίας Εκπαίδευση προσωπικού Εσωτερικές επιθεωρήσεις 4. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 4.1 ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ Η πρώτη οργανωµένη προσπάθεια να ενταχθούν οι µελέτες των ηµοσίων Έργων σε θεσµικό πλαίσιο έγινε µε το Νόµο 716/77. Ο Νόµος αυτός καθόριζε τους όρους και τη διαδικασία αναθέσεως µελετών του ηµοσίου σε ιδιότες Μελετητές καθώς και σε Μελετητικά Γραφεία. Με τον όρο ηµόσιο νοούνται και οι Ο.Τ.Α. και οι ηµόσιες Επιχειρήσεις και οι Οργανισµοί ηµοσίου Ενδιαφέροντος. Ο νόµος αυτός καθιέρωσε τα µελετητικά πτυχία και βοήθησε στη δηµιουργία Γραφείων Μελετών. Επίσης µε τη σύµπραξη Γραφείων ξεπεράστηκε το µειονέκτηµα της ελληνικής αγοράς, δηλαδή η έλλειψη µεγάλων γραφείων µε πολλές ειδικότητες. Καθιέρωσε ακόµη ο 716 τη δηµόσια πρόσκληση εκδηλώσεως ενδιαφέροντος για την σύνταξη των µελετών. Φυσικά ο νόµος συµπληρώθηκε µε Προεδρικά ιατάγµατα. Οι Αµοιβές των Μελετών είχαν ήδη θεσπισθεί µε το Π.. 696/74 το οποίο τροποποιήθηκε αργότερα µε το Π.. 515/89. Η λογική των προεδρικών αυτών ιαταγµάτων είναι ότι η αµοιβή Μελέτης ενός έργου εξαρτάται από τον προϋπολογοσµού του. Ο Ν. 716/77 λειτούργησε αρκετά καλά για πολλά χρόνια. Ήταν φυσικό κάποια στιγµή να υπάρξει ανάγκη αναµορφώσεως του Νόµου. Ο Ν. 1418/84 για τα ηµόσια Έργα προέβλεπε τη δυνατότητα αναθέσεως Μελέτης ή υπηρεσιών Συµβούλου µε ελεύθερη διαπραγµάτευση. Το Π.. 113/92 προέβλεπε για ενδιάµεσο φορέα δυνατότητα: α) Για αµοιβή Μελέτης κάτω των 6 εκατοµµυρίων απ ευθείας ανάθεση. β) Για αµοιβή Μελέτης άνω των 6 εκατοµµυρίων ανάθεση της Μελέτης µετά από πρόσκληση και επιλογή της πλέον συµφέρουσας προσφοράς. Το 1992 εκυκλοφόρησε η ευρωπαϊκή οδηγία 92/50 όπου προβλέπονται: 14

15 υπηρεσίες γενικά-συµπεριλαµβανοµένων µελετών και υπηρεσιών συµβούλου δυνατότητες ανάθεσης µε ανοικτές ή κλειστές διαδικασίες δυνατότητα συναξιολόγησης τιµής προσφεροµένων υπηρεσιών στην ανάθεση. Ο ΗΓΙΕΣ EFCA και FIDIC Κατευθύνσεις εφαρµογής Οδηγίας από EFCA, που προβλέπουν τις εξής βασικές δυνατότητες: Β: ανάθεση µετά από ανοικτή πρόσκληση για στοιχεία εµπειρίας καλύτεροι (σκοπιµότερη διαδικασία) C: ανοιχτή πρόσκληση, προεπιλογή (shortlist), πρόσκληση επιλεγέντων για τεχνικές και οικονοµικές προσφορές και ανάθεση στο «καταλληλότερο» (τυποποιηµένη διαδικασία) Α: ανάθεση µετά από ανοικτή πρόσκληση για τεχνικές και οικονοµικές προσφορές στον «καταλληλότερο» (µόνο για απλές και µεγάλες δουλειές) D: ανάθεση µετά από ανοικτή πρόσκληση για τεχνικές και οικονοµικές προσφορές στον φθηνότερο (µόνο για πολύ απλές δουλειές) Κατευθύνσεις Quality Based Selection (QBS) από FIDIC όπου προβλέπονται κυρίως: προεπιλογή, πρόσληση για εµπειρία και τεχνική και προσφορά και διαπραγµάτευση µε τον καλύτερο ή εναλλακτικά ανάθεση στον «καταλληλότερο» Το 2001 άρχισε µια προσπάθεια συντάξεως Νέου Νόµου για τις Μελέτες. Στην προσπάθεια αυτή µετείχαν το ΥΠΕΧΩ Ε το ΤΕΕ και ο ΣΕΓΜ. Κάποια στιγµή το Υπουργείο σταµάτησε τη λειτουργία της επιτροπής κια προχώρησε στη σύνταξη του Νόµου µε µόνο δηµόσιους υπαλλήλους. Έτσι δηµοσιεύτηκε στα µέσα του 2003 ο Ν. 3146/03. Ο νόµος αυτός δεν πρόλαβε να εφαρµοσθεί. Χρήσιµο είναι να θυµηθούµε τί προέβλεπε: Εξαιρούσε από την εφαρµογή του κάποιους Οργανισµούς. ιατηρούσε εν πολλοίς τα πτυχία. Εθέσπιζε την προετοιµασία του κυρίου του έργου πριν την ανάθεση µελετών και υπηρεσιών. Εθέσπιζε προεκτιµώµενη Αµοιβή εκ µέρους της υπηρεσίας η οποία Αµοιβή ήταν δεσµευτική κατά την συνέχιση της διαδικασίας. Προέβλεπε ανοικτή ή κλειστή διαδικασία επιλογής αναδόχου. Επέτρεπε σε ορισµένες περιπτώσεις και διαδικασία µε διαπραγµάτευση χωρίς προκήρυξη. Προωθούσε δε την καθιέρωση της οικονοµικής προσφοράς στις µελέτες. Ως εµπειρία των Μελετητών εθεωρείτο η εµπειρία της τελευταίας 10ετίας. Επέτρεπε και τη χρησιµοποίηση υπό του Αναδόχου Μελετητού και συνεργατών µη µόνιµων. Η βαρύτητα της οικονοµικής προσφοράς σε σχέση µε τη βαρύτητα της τεχνικής προσφοράς µπορεί να κυµαίνεται µεταξύ 20% και 30%. 15

16 Ο νόµος αυτός εθέσπιζε ένα νέο όρο, την προσήκουσα Αµοιβή. Αυτή ήταν κάτι ανάλογο µε τη νόµιµη αµοιβή και εδέσµευε κατά ένα ποσοστό µόνο την τελική αµοιβή της µελέτης. Η προσήκουσα αµοιβή ήταν συνάρτηση του φυσικού αντικειµένου του έργου και όχι του Προϋπολογισµού. Χαρακτηριστικό του νόµου αυτού ήταν η ανάγκη πληθώρας Π.. Κατά το 2004 εκυκλοφόρησαν και δύο οδηγίες των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων που αναφέρονται στις Μελέτες που εκπονούνται και τις υπηρεσίες που παρέχονται προς τις Αναθέτουσες Αρχές. Πρόκειται για τις 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ. 4.3 Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΝΟΜΟΣ Ο τελαυταίος Νόµος [ /2005] που έγινε σε αντικατάσταση του 3164/03 συντάχθηκε από υπαλλήλους ηµοσίων Υπηρεσιών. Στη συνέχεια υπέστη πολλές τροποποιήσεις. Στην τελική του µορφή εµφανίζεται ως κάτωθι: 1. Τίτλος: Ανάθεση και εκτέλεση δηµοσίων συµβάσεων εκπόνησης µελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις. 2. Πεδίο Εφαρµογής: Ο νόµος αυτός ρυθµίζει τη σύναψη και εκτέλεση όλων των δηµοσίων συµβάσεων, ανεξαρτήτως αξίας, για την εκπόνηση µελετών και παροχή υπηρεσιών µηχανικού και των άλλων ελευθερίων επαγγελµάτων των διαφόρων κατηγοριών µελετών. 3. Αναθέτουσες Αρχές: «Αναθέτουσες Αρχές» είναι το ηµόσιο, τα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου (Ν.Π...), οι οργανισµοί τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) όλων των βαθµίδων, οι δηµοτικές, νοµαρχιακές και δηµόσιες επιχειρήσεις κάθε νοµικής µορφής, οι οργανισµοί δηµοσίου δικαίου και οι ενώσεις κάθε νοµικής µορφής που συγκροτούνται από τα ανωτέρω νοµικά πρόσωπα. «Οργανισµός δηµοσίου δικαίου» είναι κάθε νοµικό πρόσωπο το οποίο: α) Έχει συσταθεί µε συγκεκριµένο σκοπό την κάλυψη αναγκών γενικού συµφέροντος που δεν εµπίπτουν στον βιοµηχανικό ή εµπορικό τοµέα. β) Η δραστηριότητα του χρηµατοδοτείται κατά το µεγαλύτερο µέρος από το ελληνικό δηµόσιο ή από οργανισµό τοπικής αυτοδιοίκησης ή από άλλο οργανισµό δηµοσίου δικαίου, ή η διαχείρηση του υπόκειται σε έλεγχο ασκούµενο από τους οργανισµούς αυτούς, ή περισσότερα από τα µισά των µελών του διοικητικού, του διευθυντικού ή του εποπτικού του συµβουλίου διορίζονται από το ελληνικό δηµόσιο ή οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλους οργανισµούς δηµοσίου δικαίου. υσκολία στην εφαρµογή του Νόµου αποτελούν τα διάφορα Νοµοθετήµατα που υπάρχουν για διάφορους οργανισµούς (.Ε.Η, Ο.Τ.Ε., ΕΓΝΑΤΙΑ κ.λπ). 4. Προγραµµατική Σύµβαση: Στην προγραµµατική σύµβαση προβλέπει ότι ο κύριος του έργου έχει τη δυνατότητα να αναθέτει σε άλλη Αρχή «εντολοδόχο» µέρος ή το σύνολον των αρµοδιοτήτων του, όταν υπάρχει αδυναµία άσκησής των (Άρθρο 3). 16

17 5. Προετοιµασία του κυρίου του έργου: Στην προετοιµασία του κυρίου του έργου προβλέπεται η συµπλήρωση Φακέλου του έργου από την υπηρεσία µε όλα τα τεχνικά και λοιπά δεδοµένα του έργου (Άρθρο 4). Βέβαια εδώ προκύπτει το εύλογον ερώτηµα: Οι Υπηρεσίες και δη στην περιφέρεια έχουν την δυνατότητα να ανταποκριθούν σε αυτή την απαίτηση; Ο νόµος προβλέπει τη δυνατότητα αναθέσεως της προετοιµασίας του φακέλου µε δηµόσια σύµβαση. Αν µε τη δηµόσια σύµβαση εννοεί σε άλλη δηµόσια υπηρεσία, τότε αυτή είναι ατυχής λύση και παράγων µεγάλης καθυστέρησης. Το άρθρο αυτό προβλέπει ακόµη Υπουργική Απόφαση η οποία θα ρυθµίζει τις προεκτιµώµενες αµοιβές Μελετών και Υπηρεσιών ανά µονάδα φυσικού αντικειµένου. Οι Αµοιβές θα αναπροσαρµόζονται κατ έτος. 6. Προκαταρτική Μελέτη: Στο πνεύµα του Νόµου (Άρθρο 5, 6) είναι η κατά κανόνα ανάθεση προκαταρτικής Μελέτης. Στα ίδια άρθρα επισηµοποιείται η εναλλακτική προσφορά εκ µέρους των υποψηφίων αναδόχων. Η προσφορά του Αναδόχου έχει δύο βασικά στοιχεία. Την Τεχνική Προσφορά και την Οικονοµική Προσφορά. Η βαρύτητα του κριτηρίου της τεχνικής ποιότητας είναι 70%. Ενώ η βαρύτητα της οικονοµικής είναι 30% (Άρθρο 7). ηλαδή στην επιλογή αναδόχου υπεισέρχεται πλέον και η οικονοµική προσφορά. Η Προκαταρκτική Μελέτη ανατίθεται σε 3 έως 5 Αναδόχους. 7. Εγγύηση Συµµετοχής: Στο Άρθρο 7 θεσπίζεται και εγγύηση συµµετοχής στους διαγωνισµούς ανάθεσης Μελέτης σε ποσοστό 2% της προεκτιµωµένης αµοιβής. 8. Συµφωνίες-Πλαίσιο: Στο Άρθρο 8 ορίζεται η συµφωνία πλαίσιο για τις περιπτώσεις που υπάρχει ασάφεια στα στοιχεία των επί µέρους απαιτουµένων Μελετών. Η Προεκτιµώµενη Αµοιβή στην περίπτωση είναι το άθροισµα των επί µέρους συµβάσεων που προβλέπεται να συναφθούν. 9. ιαδικασίες Ανάθεσης (Άρθρα 9 και 10): Η διαδικασία ανάθεσης προβέπει προκήρυξη και στη συνέχεια ανοικτή ή κλειστή διαδικασία ή ακόµη κια διαδικασία ανάθεσης µε διαπραγµατεύσεις. 10.Τεχνικές Προδιαγραφές (Άρθρο 11): Η εκπόνηση Μελέτης και η παροχή υπηρεσιών γίνεται µε βάση τις υπάρχουσες προδιαγραφές και αυτές που θα θεσπιστούν µε Π ιατάξεις ιαδικασιών Ανάθεσης: Στα άρθρα 12, 13, 14, 15,16, 17, 18 αναφέρονται οι διαδικασίες ανάθεσης, η καταλληλότητα των υποψηφίων. Στο Άρθρο 17 του νόµου υπάρχει µια διάταξη κάπως περίεργη: «Οι υποψήφιοι µπορούν, για συγκεκριµένη σύµβαση, να στηρίζονται στις δυνατότητες άλλων επιχειρήσεων, για να αποδείξουν την τεχνική τους καταλληλότητα, χωρίς να χρειάζεται να διατηρούν µε τις επιχειρήσεις αυτές δεσµούς συγκεκριµένης νοµικής φύσης». 17

18 Η διάταξη αυτή επιβάλλεται από το ευρωπαϊκό κεκτηµένο (2004/18/άρθρο 48). 12. Μελέτες Εργολαβικών Συµβάσεων: Για τις Μελέτες που εκπονούνται µέσω εργολαβικών συµβάσεων προβλέπονται µελετητικά πτυχία και κατοχύρωση της Αµοιβής των Μελετητών (Άρθρο 19). 13. Κοινοπραξίες-Συµπράξεις: Επιτρέπεται η σύµπραξη γραφείων όπως µέχρι σήµερα, 3 γραφεία ανά κατηγορία για την εκπόνηση µιας Μελέτης (Άρθρο 20). 14. Επιτροπή ιαγωνισµού: Η Προϊσταµένη Αρχή συγκροτεί µε αποφάσεις της Επιτροπή ιαγωνισµού 3µελή ή 5µελή. Το ένα µέλος ορίζεται από το ΤΕΕ, τα λοιπά µέλη είναι υπάλληλοι. 15. Εγγυήσεις: Η εγγύηση καλής εκτέλεσης ορίζεται σε 5% (Άρθρο 24). 16. Άρθρα 25, 26,...36: Τα άρθρα αυτά ασχολούνται µε τη ιοίκηση της σύµβασης, την υποκατάσταση του αναδόχου, τις προθεσµίες, τις ποινικές ρήτρες, τις συµπληρωµατικές µελέτες, την καταβολή της αµοιβής, τις υποχρεώσεις του αναδόχου, την αποζηµίωση λόγω υστερηµερίας του εργοδότη, έκπτωση του αναδόχου, και διάλυση της σύµβασης. 17. Εγκριση της Μελέτης (Άρθρο 37): Οι χρόνοι εγκρίσεως των Μελετών είναι λογικοί. Όµως το πρόβληµα είναι ότι οι υπηρεσίες δεν τηρούν τις συµβατικές τους υποχρεώσεις. 18. Εµπειρογνώµονες: Σε περιπτώσεις ειδικών έργων προβλέπεται η χρησιµοποίηση υπό της Προϊσταµένης Αρχής ειδικού εµπειρογνώµονα. Συνήθως για ολιγοήµερη απασχόληση. 19. Μητρώα: Προεδρικό διάταγµα θα ορίσει την οργάνωση των Μητρώων Μελετητών και τους όρους εγγραφής και αυτά των αποφοίτων ΤΕΙ, εφ όσον το δικαίωµα εκπόνησης Μελετών ηµοσίων Έργων περιλαµβάνεται µεταξύ των νοµίµων επαγγελµατικών τους δικαιωµάτων (Άρθρο 39). 20. Πειθαρχικός Έλεγχος των Μελετητών (Άρθρο 40): Ο νόµος αυτός εισάγει, νοµίζουµε για πρώτη φορά, πειθαρχικές ποινές για τους Μελετητές. Οι ποινές κρίνονται γενικά αυστηρές. Οι µελετητές, οι εταιρείες µελετών και τα στελέχη των εταιρειών υπόκεινται στον πειθαρχικό έλεγχο του κράτους. Αρµοδιότητα για την άσκηση του ελέγχου έχουν, πέραν των θεσµοθετηµένων Επιµελητηρίων για τα µέλη τους και οι υπηρεσίες της Γενικής Γραµµατείας ηµοσίων Έργων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων. Με προεδρικό διάταγµα, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων, καθορίζονται τα όργανα του πειθαρχικού ελέγχου, η διαδικασία και οι όροι επιβολής και παραγραφής των ποινών, η σχέση της πειθαρχικής 18

19 µε τις λοιπές δίκες και κάθε αναγκαία λεπτοµέρεια για την εφαρµογή του άρθρου αυτού. 21. Άρθρα 41,...,47: Στα τελευταία άρθρα θίγονται διάφορα θέµατα, όπως η επίλυση διαφορών, θέµατα ΕΥΑ, θέµατα πολιτιστικής Πρωτεύουσας Θεσσαλονίκης και µεταβατικές διατάξεις. Γενικές Παρατηρήσεις: 1. Ένα Νοµοσχέδιο, για να είναι πλήρες, πρέπει να µπορεί να εφαρµοσθεί µε τις δυνατόν ελάχιστες συµπληρώσεις µε Π.., Υπουργικές Αποφάσεις και κυρίως ερµηνευτικές εγκυκλίους. 2. Συµπίεση της Αµοιβής χαµηλώνει την ποιότητα της Μελέτης, εµποδίζει την ανάπτυξη των Μελετητικών Γραφείων και πριµοδοτεί τους αεριτζήδες. 3. Απαραίτητη η ύπαρξη σαφών προδιαγραφών εκπόνησης των Μελετών. 4. Για να µην υπάρχει γκρίνια, για το ύψος της Αµοιβής, είναι δυνατόν στις περισσότερες των περιπτώσεων να θεσπισθούν οι Αµοιβές συναρτήσει του φυσικού Αντικειµένου. Σε ειδικές περιπτώσεις είναι δυνατόν να εµφανίζονται και άλλες µέθοδοι όπως: Χρονοαπασχόληση Συµπλήρωση Τιµολογίου Κατ αποκοπήν 5. Στόχος κάθε Νοµοσχεδίου πρέπει να είναι: α) Η διαφάνεια β) Τα κίνητρα ανάπτυξης των γραφείων γ) Η βελτίωση της θέσεως των ελληνικών γραφείων σε σχέση µε τα ξένα. δ) Η παρουσία του Μελετητή κατά την υλοποίηση του έργου. 4.4 ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΕΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ 5. ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΓΚΡΙΣΕΙΣ 5.1 Ι ΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Στον ιδιωτικό τοµεά οι Μελέτες ελέγχονται από τα Πολεοδοµικά Γραφεία. Εκεί ο έλεγχος περιορίζεται κυρίως στην τήρηση των πολεοδοµικών και λοιπών διατάξεων [ π.χ Ι.Ο.Κ., ΕΚΩΣ, ΕΚΑΣ, κ.λπ.]. εν γίνεται έλεγχος σε βάθος της Μελέτης. Σπανίως ο ιδιώτης κύριος του έργου θα ζητήσει από ένα δεύτερο µάτι να ελέγξει τη Μελέτη. Σε δύσκολες περιπτώσεις, οι οποίες προκύπτουν κατα την κατάσκευή του έργου, καλείται από τον ιδιοκτήτη κάποιος εµπειρογνώµων. ηλαδή Μηχανικός µεγάλης εµπειρίας ή καθηγητής να δώσει τη γνώµη του. Ενίοτε τα Μελετητικά Γραφεία χρησιµοποιούν Συµβούλους σε Μελέτες δύσκολες ή πρωτότυπες, για τη διασφάλιση του έργου. 19

20 5.2 ΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Στο ηµόσιο Τοµέα επιβάλλεται ο σε βάθος έλεγχος των Μελετών. Το µεγάλο πρόβληµα εδώ είναι οι καθυστερήσεις. Οι υπηρεσίες δεν διαθέτουν ικανό αριθµό εµπείρων, περί τις µελέτες, Μηχανικών ώστε οι έλεγχοι να είναι αποτελεσµατικοί σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Οι καθυστερήσεις που προκύπτουν είναι εις βάρος και του έργου και των Μελετητών, οι οποίοι έτσι δεν µπορόυν να προγραµµατίσουν τη ροή της εργασίας στα Γραφέια τους. Αφήστε και το αστείο, ότι ενώ κάθεσαι και περιµένεις τις εγκρίσεις δεν σου δίνουν άλλη δουλειά γιατι έχεις δουλειά! Στον τοµέα των ελέγχων µπορεί να βοηθήσει πολύ ο ιδιωτικός τοµέας. Έτσι να αποσυµφορηθούν οι υπηρεσίες από τους πολλούς ελέγχους και θα δοθεί πρόσθετη εργασία στα Μελετητικά Γραφεία. Αυτό ευτυχώς άρχισε να γίνεται συνείδηση στον ευρύτερο δηµόσιο και ήδη η ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ ΑΕ το εφαρµόζει µε ενθαρρυντικά αποτελέσµατα. Οι Μελέτες αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα αντικείµενα των Μηχανικών και κατά συνέπεια θα πρέπει οι εµπλεκόµενοι στις Μελέτες, είτε ως Μελετητές είτε ως ελέγχοντες να περνούν από κάποια πιστοποίηση. Στη Γερµανία υπάρχει και ο θεσµός του ελεγκτού Μηχανικού (Pruf ingenieur). Για τα ελληνικά δεδοµένα ένας τέτοιος θεσµός πήγε να λειτουργήσει µε τον όρο του Ορκωτού Μηχανικού. Αλλά δεν προχώρησε µέχρι στγµής. Πάντως πρέπει να διερευνηθεί η τυχόν εφαρµογή νέων θεσµών, ώστε να διευκολυνθεί και να επισπευθεί ο έλεγχος των Μελετών. Νοµίζουµε ότι το Τ.Ε.Ε. έχει την αρµοδιότητα και τη δυνατότητα να διαττυπώσει τέτοιες προτάσεις. 5.3 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΠΙΒΛΕΨΗ Ένα πρόβληµα σύνηθες στα ηµόσια Έργα είναι η εφαρµογή της Μελέτης στο Έργο. Η µη εφαρµογή της Μελέτης έχει τρεις αιτίες. Η πρώτη αιτία η χαλαρή επίβλεψη των ηµοσίων Έργων. Η χαλαρότητα οφείλεται κατά κανόνα στην έλλειψη προσωπικού. ηλαδή στην έλλειψη ιπλωµατούχων Μηχανικών για την επίβλεψη. Η δεύτερη αιτία είναι η τάση των εργολάβων να φέρουν το έργο στα µέτρα τους. ηλαδή να µπορούν να αξιοποιήσουν στο µέγιστο βαθµό τον εξοπλισµό που διαθέτουν. Οι αλλαγές άλλωστε δηµιουργούν και νέες τιµές, που κατά κανόνα ευνοούν τον κατασκευαστή. Ο ανάδοχος εργολάβος λοιπόν προσπαθεί να επιτύχει αλλαγές στις Μελέτες του Έργου. 20

21 Η τρίτη αιτία, που είναι και η σοβαρότερη, είναι η µη πληρότητα των Μελετών. Π.χ. ελλείπει η Γεωτεχνική Έρευνα ή εκτελείται µετά την ανάθεση του έργου. Ενίοτε µάλιστα τη Γεωτεχνική Έρευνα εκτελεί ο Εργολάβος. Οι Περιβαλλοντικές Μελέτες, πολλές φορές, επιβάλλουν τροποποιήσεις στα έργα, µετά την ανάθεση τους. Υπάρχουν και απρόβλεπτα εµπόδια, όπως αρχαιολογικά ευρύµατα, γεωλογικές δυσκολίες κ.λπ. Βέβαια υπάρχουν και έργα τα οποία ξεκινούν µε την Προµελέτη. Σ αυτή την περίπτωση οι αλλάγες είναι αναπόφευκτες. Το ξεκίνηµα ενός έργου χωρίς πλήρεις Μελέτες γίνεται για λόγους ταχύτητας. Το αποτέλεσµα είναι το έργο και να καθυστερεί και να κοστίζει περισσότερο του δέοντος. Ο ρόλος της Επίβλεψης στην εφαρµογή της Μελέτης είναι καθοριστικός. Υγιής Επίβλεψη οδηγεί στη σωστή εφαρµογή της Μελέτης και σε τροποποιήσεις µόνο εάν επιβάλλονται από τις ειδικές συνθήκες του Έργου. Υποστηρίζουµε ότι, η επίβλεψη των έργων, τουλάχιστον στον τεχνικό τοµέα, πρέπει να γίνεται από τους Μελετητές. Έτσι θα βελτιωθεί η ποιότητα και θα υπάρξει και οικονοµία στις κατασκευές. 6. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ 6.1 ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΕΣ ΑΠΑΝΕΣ Το κόστος µιας Μελέτης ποικίλει πολύ, εξαρτώµενο από: α) Το είδος της Μελέτης β) Την πληρότητα των διδοµένων στοιχείων γ) Τον διατιθέµενο χρόνο δ) Τον χρόνο εγκρίσεων εκ µέρους των υπηρεσιών. ε) Τις τυχόν αλλαγές Στ) Την οργάνωση του Μελετητικού Γραφείου Με βάση τη Νόµιµη Αµοιβή, που έχει θεσπιστεί µε τα Π.. 696/74 και 515/89, µπορούµε. Κατά αδροµερή προσέγγιση, µα δώσουµε κάποια νούµερα κόστους της Μελέτης. 21

22 ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ (ως ποσοστόν του Α) Συνθήκες Μελέτης απάνες εκπόνησης Μελέτης Κρατήσεις Λοιπά Έξοδα Άθροισµα ιδανικές 50% 20% 15% 85% µέτριες 60% 20% 15% 95% Κακές 70% 20% 15% 105% Α= Νόµιµες Αµοιβές σύµφωνα µε τα Π.. 696/74 και Π..515/ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΜΟΙΒΕΣ - ΠΛΗΡΩΜΕΣ Οι συνθήκες εργασίας στα Μελετητικά Γραφεία είναι γενικώς καλές. Ο χώρος εργασίας, ο µηχανικός εξοπλισµός, η επίπλωση αλλά και η συµπεριφορά των προϊσταµένων δηµιουργούν ένα κλίµα ευχάριστου περιβάλλοντος. Οι δυσκολίες δηµιουργούνται από την αδυναµία των Γραφείων να προγραµµατίσουν τη δουλειά τους. Καθυστερήσεις εγκρίσεων διαφόρων Σταδίων Μελετών έχουν ως επακόλουθο τα Γραφεία άλλοτε µεν να υποαπασχολούνται και άλλοτε να είναι υπερφορτωµένα. Οπότε υποχρεώνεται το προσωπικό σε υπερωρίες. Η πρόσληψη εποχιακού προσωπικού δεν είναι δυνατή, διότι έως ότου το εκπαιδεύσεις θα έχει περάσει η αναγκαιότητά του. Μια επί πλέον δυσκολία είναι οι καθυστερήσεις της ΓΕΜ στην έκδοση και ανανέωση πτυχίων Για τις Αµοιβές αναφερόµαστε στο κεφάλαιο 9. Εν πάσει περιπτώσει εάν θέλουµε εύρωστα και σύγχρονα Γραφεία Μελετών πρέπει να αυξήσουµε τις Αµοιβές. ιότι από την εποχή που θεσπίστηκαν έχουν αυξηθεί πολύ οι απαιτήσεις των Μελετών. Επί πλέον οι κανονισµοί ζητούν συνεχώς και καινούργιους ελέγχους. Έχουµε τονίσει επανειληµµένα ότι η Μελέτη είναι µικρό ποσοστό στο κόστος του έργου, ενώ µπορεί να επιτύχει σοβαρή οικονοµία Οι πληρωµές εκ µέρους του ηµοσίου κατά κανόνα αργούν. Είναι γνωστή η ρήση «το ηµόσιον αργεί, αλλά δεν τα χάνεις τα λεφτά σου». εν είναι όµως παράλογο να ζητείται από τους Μελετητές να χρηµατοδοτούν το ηµόσιο. Οι οικονοµικές δυνατότητες των Μελετητών είναι µικρές. Κανείς δεν πλούτισε προσφέροντας υπηρεσίες Μελετητού. Ανακεφαλαιώνοντας, ζητούµενα είναι: Ταχεία έγκριση των διαφόρων Σταδίων της Μελέτης Καλές Αµοιβές 22

23 Πληρωµές εµπρόθεσµες 6.3 ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ Η υπάρχουσα Νοµοθεσία επιτρέπει στις Υπηρεσίες την πρόσληψη Συµβούλων για τη διαχείριση των έργων. Πολλές φορές όµως µετατρέπουν το Σύµβουλο σε Μελετητή. ηλαδή χρησιµοποιούν ως κάλυµµα τον τίτλο του Συµβούλου, για να αναθέσουν Μελέτες. Αυτό είναι πολλαπλώς ανεπίτρεπτο. Πρώτον διότι αποτελεί ανάθεση Μελέτης κάτω από το τραπέζι. εύτερον διότι ο Μελετών είναι δυνατόν να µη διαθέτει τα προσόντα που απαιτεί η συγκεκριµένη Μελέτη. Τρίτον διότι καταστρατηγείται ο κώδικας Αµοιβών. 7. ΕΥΘΥΝΕΣ 7.1 ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Ο Μελετητής οφείλει: Να ζητήσει από τον κύριο του έργου όλα τα απαραίτητα στοιχεία και να τα απαιτήσει. Να εφαρµόσει τους εν ισχύει κανονισµούς, τις πολεοδοµικές διατάξεις και τους ειδικούς κανονισµούς. Να σεβαστεί τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις και τις απαιτήσεις της αρχαιολογίας. Να συντάξει τη Μελέτη ή τις Μελέτες σύµφωνα µε την τρέχουσα επιστηµονική γνώση. Να είναι σε συνεχή επαφή µε την ελέγχουσα υπηρεσία ώστε να λύονται άµεσα τυχόν διχογνωµίες. Να παραδώσει σχέδια εύληπτα και κατανοητά ώστε να µπορούν άµεσα να εφαρµοσθούν. Να δίνει εξηγήσεις για τη Μελέτη του εφ όσον του ζητηθούν. Να συνδράµει την κατασκευή του έργου µε τυχόν αιτηθησόµενες τροποποιήσεις. Να συνεργάζεται αρµονικά µε όλους τους Μελετητές και τους λοιπούς παράγοντες του έργου. Ο Μελετητής είναι υπεύθυνος απέναντι στον κύριο του έργου και την πολιτεία για: Την τήρηση των κανονισµών Την ορθότητα και πληρότητα της Μελέτης Την τήρηση των χρονοδιαγραµµάτων 23

24 7.2 ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ έναντι επαγγελµατικής Αστικής Ευθύνης του Μελετητού ΓΕΝΙΚΑ Η επαγγελµατική ευθύνη του Μελετητού αναζητείται σε περίπτωση ζηµιών ή απωλειών εξαιτίας λάθους ή παραλείψεων κατά τη σύνταξη της µελέτης, ή της επίβλεψης ή του ποιοτικού ελέγχου ανάλογα σε ποια φάση του έργου εµπλέκεται ο Μελετητής. ιευκρινίζεται ότι η εισαγωγή της έννοιας της ασφάλισης µελέτης δεν πρόκειται να αντικαταστήσει την απαίτηση του Ελληνικού ηµοσίου για την προσκόµιση εγγυητικών επιστολών για τα διάφορα στάδια κια φάσεις της µελέτης. ιότι οι εγγυητικές επιστολές αποτελούν εξασφάλιση του Εργοδότη για την καλή εκτέλεση της Σύµβασης µε τον Μελετητή (π.χ. αδυναµία του Μελετητή να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του). Καταβολή αποζηµιώσεων από ασφαλιστικές εταιρίες γίνεται µόνο στην περίπτωση ύπαρξης ζηµιών ή απωλειών στο έργο και εφ όσον αποδειχθεί η επαγγελµατική ευθύνη του Μελετητή. Εποµένως άλλους κινδύνους για τον ιδιοκτήτη καλύπτουν οι εγγυητικές επιστολές και άλλους η ασφάλιση της Μελέτης. Πρέπει να υπενθυµίσουµε ότι η έγκρισή µιας Μελέτης εκ µέρους του ηµοσίου δηµιουργεί ίσως συνυπευθυνότητα ηµοσίου και Μελετητή ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Η έννοια της ασφάλισης της µελέτης στην Ελλάδα εµφανίζεται για πρώτη φορά στο Ν. 2229/94 όπου στο άρθρο 4 παρ. 11 ανφέρεται ότι για την πληρότητα των εκπονουµένων µελετών υποχρεούται ο Μελετητής να ασφαλίσει τη µελέτη του έργου. Η εφαρµογή της διάταξης αυτής επαφίεται σε Π.., το οποίον δεν εξεδόθη ποτέ. Στον ανωτέρω Νόµο υπάρχει και η διάταξη της κράτησης του 20% της Αµοιβής της Μελέτης µετά την έγκριση της και για το χρονικό διάστηµα δύο ετών. Η ως άνω κράτηση δεν γίνεται εάν ο Μελετητής προσκοµίσει Σύµβολο Ασφάλισης της Μελέτης. Στο τελευταίο Νοµοσχέδιο δεν αναφέρεται το 20%, άρα καταργείται. Επίσης δεν αναφέρεται το θέµα της ασφάλισης των Μελετών. ιάφορες υπηρεσίες του ηµοσίου άρχισαν να ζητούν ασφαλιστήρια συµβόλαια 24

25 (π.χ. ΕΓΝΑΤΙΑ). εν συµφώνησαν όµως όλες για την µη παρακράτηση του 20% (π.χ. ΕΡΓΟΣΕ) χωρίς εγγυητική επιστολή ΙΕΘΝΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Η ασφάλιση επαγγελµατικής ευθύνης Μελετητή εφαρµόζεται εδώ και αρκετά χρόνια στις περισσότερες Ευρωπαϊκες χώρες και βεβαίως στην Αµερική όπου υπάρχει ιδιαίτερα ανεπτυγµένη ασφαλιστική συνείδηση. Η παραπάνω ασφάλιση µπορεί να γίνει για κάθε ένα ξεχωριστό έργο ή σε ενιαία και ετήσια βάση καλύπτοντας την ευθύνη που απορρέει από την άσκηση της εν γένει δραστηριότητας της µελετητικής εταιρίας. Το πρόβληµα είναι για τί ποσόν θα ασφαλισθεί ο Μελετητής. Λογικό φαίνεαι ένα ετήσιο ποσό της τάξεως των 1~1,5 εκατοµµυρίων ευρώ, για ένα σύνηθες Ελληνικό Γραφείο. Εκτιµόµενα ασφάλιστρα 1~2% επί του τζίρου. Στην ελληνική αγορά υπήρξε πτωτική φάση των ασφαλίστρων των Μελετών. Το ασφάλιστρο εξαρτάται από το είδος των Μελετών και του αυξηµένου κινδύνου ζηµιάς από τυχόν λάθος. Τα έργα που εκπονούνται µε το σύστηµα Μελέτη-Κατασκευή ασφαλίζονται µε συµβόλαια Contractor s all Risk (CAR). Eκεί κατά κανόνα ζητείται από τους Μελετητές να προσκοµίσουν συµβόλαια ασφάλισης της Μελέτης. Εν πάσει περιπτώσει η εµπειρία στον ελληνικό χώρο είναι σχετικά µικρή. 7.3 ΝΟΜΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΥΠΟΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ Κάθε Μελέτη οφείλει, πέραν των επιστηµονικών δεδοµένων, να τηρεί τους κοινώς αναγνωρισµένους τεχνικούς κανόνες. ηλαδή θα πρέπει να σέβεται τους κανόνες εκείνους που είναι γνωστοί και εφαρµόσιµοι, ανάλογα µε το µέγεθος του έργου. Τα δικαστήρια καλούνται συχνά να κρίνουν εάν κατά τη σύνταξη της Μελέτης αλλά και της κατασκευής παραβιάστηκαν τεχνικοί κανόνες. Είναι σε κάθε περίπτωση θέµα πραγµατογνωµοσύνης η διαπίστωση σφάλµατος ή παραβίασης τεχνικών κανόνων κατά την σύνταξη της Μελέτης. 25

26 Ο Ποινικός Κώδικας (άρθρο 286) προβλέπει το αδίκηµα της µη τήρησης των τεχνικών κανόνων και κατά τη σύνταξη της Μελέτης και κατά την εκτέλεση του έργου. Εξ άλλου η ασάφεια στον καταµερισµό των ρόλων στα ιδιωτικά έργα ενεργεί πάντοτε σε βάρος του Μηχανικού. Είναι αδήρυτος ανάγκη να προσδιοριστούν µε ακρίβεια οι ρόλοι όλων των εµπλεκοµένων στο έργο ώστε να είναι διακριτές και οι ευθύνες τους. Είναι πανθοµολογούµενο ότι το θέµα παραγραφής, όπως θέσπισε ο νόµος Πεπονή είναι κάτι άδικο και παράλογο. Προφανώς στις κατασκευές πρέπει να ισχύσει ότι ισχύει και στα υπόλοιπα θέµατα της κοινωνίας. Το θέµα των ευθυνών στον Τοµέα των κατασκευών απασχόλησε και την Ε.Ε. Στα πλαίσια της επιτροπής Μathurin έγιναν προσπάθειες να βρεθεί ένα νοµικό πλαίσιο που να αντιµετωπίζει το θέµα. εν κατέστη όµως δυνατόν αυτό λόγω της ποικιλίας των Νοµικών Συστηµάτων που υπάρχουν στις διάφορες χώρες. Ο Μελετητής βέβαια είναι υπεύθυνος για τη Μελέτη του. Όµως πρέπει να στοιχειοθετείται επαρκώς η τυχόν βλάβη από κάποια παράληψη της Μελέτης. «Όχι ράβδος εν γωνία, άρα βρέχει». Η καλύτερη Νοµική Προστασία για το Μελετητή είναι ο έλεγχος της Μελέτης και για τον κύριο του έργου η ασφάλιση της Μελέτης. Εάν το έργο κατασκευάστηκε σταδιακά µε διάφορους Μελετητές είναι προφανές ότι κάθε Μελετητής ευθύνεται για την τήρηση των κανονισµών της εποχής εκπονήσεως της Μελέτης του ΤΥΠΟΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ Η σύµβαση ανάθεσης Μελέτης πρέπει να περιλαµβάνει: α) Χρόνο, Τόπο, Συµβαλλοµένους µε τις ιδιότητές τους στην σύµβαση β) Αντικείµενο της σύµβασης. γ) ιάρκεια της σύµβασης. ιαλυτική Αίρεση. Λύση της σύµβασης. δ) Υποχρεώσεις Μελετητού ή Μελετητών Προµελέτη Οριστική Εφαρµογή κ.λπ. Χρόνοι παράδοσης. Αρτιότητα Μελέτης. Τυχόν απαιτηθεισόµενες διορθώσεις Κανονισµοί 26

27 ε) Υποχρεώσεις εργοδότη Στ) Αµοιβές Παροχή τευχών, πληροφοριών κ.λπ. Έγκαιρη παραλαβή των διαφόρων σταδίων της Μελέτης. Καταβολή των αµοιβών Ξεκάθαρος τρόπος υπολογισµού των Αµοιβών Τρόπος καταβολής Κατανοµή Αµοιβής µεταξύ των Μελετητών Ρήτρες και για τις δυο πλευρές ζ) Ορισµός εκπροσώπων αντικλήτων η) Επίλυση διαφορών 8. ΕΙ ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 8.1 ΜΕΛΕΤΟΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Το σύστηµα της Μελετοκατασκευής εφαρµόζεται σε επείγοντα έργα για τα οποία δεν υπάρχουν µελέτες. Νοµοθετικό πλαίσιο: Π.. 609/85, Π.. 218/99. Η Μέθοδος που ακολουθείται είναι η ακόλουθος: 1. Συντάσσεται Προµελέτη από τον κύριο του Έργου ή από Μελετητικό Γραφείο. 2. Συντάσσονται τεύχη ηµοπράτησης µε βάση την υπάρχουσα Προµελέτη. Τα τεύχη ηµοπράτησης περιέχουν: Γενική και Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων, Προµελέτη που περιλαµβάνει Τεχνική Περιγραφή και Προδιαγραφές για τις Οικοδοµικές και Η/Υ εγκαταστάσεις, Περιγραφή Αντικειµένου και Κτιριολογικό Πρόγραµµα, καθώς και το τοπογραφικό διάγραµµα το οποίον συνετάγη από την Υπηρεσία. Ενίοτε δίδεται και εδαφοτεχνική µελέτη Μελέτη ή κάποιες πληροφορίες για το έδαφος. Ακόµη δίδεται το αρχικό συµβατικό χρηµατικό αντικείµενο της εργολαβίας βάσει του προυπολογισµού της Προµελέτης, και η προθεσµία εκτέλεσης του έργου. 3. Στο αντικείµενο του αναδόχου περιλαµβάνονται συνήθως τα εξής: α. την πλήρη Μελέτη του έργου. (οριστική ή εφαρµογής, ανάλογα µε το είδος του έργου). β. την έκδοση των απαιτουµένων αδειών. γ. τις δαπάνες συνδέσεως µε τα δίκτυα Ο.Κ.Ω. 27

28 δ. την κατασκεύη του έργου σύµφωνα µε τις Συγγραφές υποχρεώσεων και το Χρονοδιάγραµµα. 4. Η προσφορά των υποψηφίων αναδόχων περιέχει: α. φάκελλο δικαιολογητικών β. Τεχνικό Φάκελλο γ. οικονοµική προσφορά Ο φάκελλος δικαιολογητικών περιέχει τα πάσης φύσεως δικαιολογητικά και πιστοποιητικά. Όπως υπεύθυνες δηλώσεις, πτυχία, δικαιολογητικά τεχνικής και οικονοµικής ικανότητας κ.λπ. Ο τεχνικός φάκελλος περιέχει τις Μελέτες κ.λπ. τεχνικά στοιχεία. Και η οικονοµική προσφορά περιέχει το τίµηµα που προσφέρει ο ανάδοχος εντός ενσφραγίστου φακέλλου. 5. Κριτήρια αξιολόγησης (Βαθµολόγηση) 5.1 Τεχνικά Κριτήρια Η προτεινόµενη λύση (µορφολογικά-λειτουργικά κ.λπ. τεχνικά και τεχνολογικά στοιχεία). Η πληρότητα της λύσεως εν σχέσει προς τις απαιτήσεις της Υπηρεσίας. 5.2 Οικονοµικά Κριτήρια Η προσφορά του Αναδόχου. Οι τραπεζικές βεβαρύνσεις. 6. ΚΙΝΗΤΡΑ ΑΝΤΙΚΙΝΗΤΡΑ Η Μέθοδος βοηθεί στην ταχύτητα εκτελέσεως ενός έργου. Η δαπάνη του έργου είναι προκαθορισµένη µε σηµαντική ακρίβεια µετά τη δηµοπράτηση του έργου. Ο Ανάδοχος είναι αυτός που διοικεί το έργο σε µεγάλο βαθµό. Οι Μελέτες είναι βιαστικές και συνήθως κακοπληρωµένες. 28

29 8.2 ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ Α. ΓΕΝΙΚΑ Οι Συµβάσεις Παραχώρησης αφορούν την υλοποίηση ηµοσίων Έργων Υποδοµής στη χρηµατοδότηση των οποίων συµβάλλει ο ιδιωτικός τοµέας. Το αντάλλαγµα είναι η εκ µέρους του ιδιώτη εκµετάλλευση του έργου για κάποιο χρονικό διάστηµα (20-30 έτη). Το σύστηµα αυτό περιορίζει τη δηµόσια επένδυση, εποµένως διευκολύνει την υλοποίηση περισσοτέρων έργων. Συνήθως κατά µεγάλο µέρος των απαιτουµένων κεφαλαίων συµβάλλουν οι Τράπεζες. Γενικώς θεωρείται δίκαιο σύστηµα. Ένα µεγάλο µέρος των κινδύνων του έργου µε αυτό το σύστηµα µεταβιβάζεται στον ιδιωτικό τοµέα. Για να είναι ένα έργο υλοποιήσιµο µε τη µέθοδο της παραχώρησης θα πρέπει η λειτουργία του να είναι ανταποδοτική, συνυπολογίζοντας και το κέρδος του χρηµατοδότη. Ο χρόνος υλοποίησης ενός έργου µε παραχώρηση επιβαρύνεται µε µεγάλη προετοιµασία και χρονοβόρες διαδικασίες δηµοπράτησης και επιλογής. Στόχος βέβαια όλων των εµπλεκοµένων σ ένα τέτοιο έργο είναι η βιωσιµότητά του. Β. ΜΕΛΕΤΕΣ Η υλοποίηση ενός έργου µε παραχώρηση είναι δυνατόν να δηµοπρατηθεί: 1 ον Με πλήρη Μελέτη και τις σχετικές αδειοδοτήσεις. 2 ον Με Προµελέτη, οπότε οι Οριστικές Μελέτες γίνονται από τον παραχωρησιούχο. 3 ον Με Μελέτη των Λειτουργικών Προδιαγραφών του έργου. Οπότε όλες οι Μελέτες συντάσσονται από τον παραχωρησιούχο. Συνήθως χρησιµοποιούνται ο 2 ος και ο 3 ος τρόπος. Έτσι διευκολύνεται και η υποβολή εναλλακτικών λύσεων. Τις πλήρεις Μελέτες εκπονεί ο Ανάδοχος. Στις περιπτώσεις 2 και 3 ευνοούνται τα Γραφεία Μελετών τα οποία εργάζονται για λογαριασµό των υποψηφίων παραχωρησιούχων. Η αναζήτηση οικονοµικής λύσης, εάν πρόκειται για κτιριακό έργο, αποβαίνει συνήθως εις βάρος του αισθητικού αποτελέσµατος. Σε κάθε περίπτωση ο φορέας παραχώρησης πρέπει να εξασφαλίζει την ποιότητα των Μελετών που εκπονεί ο παραχωρησιούχος (κατάλληλα πτυχία Μελετών έλεγχος ποιότητας) Το Ελληνικό ηµόσιο συνήθως προσλαµβάνει Σύµβουλο Μηχανικό (Γραφείο µε ειδική εµπειρία) ο οποίος χειρίζεται τα θέµατα Μελέτης, Επίβλεψης και ιαχείρησης του έργου. 29