οµική Σύνθεση Οικισµού

Transcript

1 5.ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ 5.1. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Ο Kant 24 υποστηρίζει ότι κατά χώρο και χρόνο σχέσεις των αντικειµένων της αισθητικής αντίληψης είναι απλώς παραστατικοί τρόποι που δεν ταυτίζονται µε την πραγµατικότητα αυτών των αντικειµένων. Ήδη από την εποχή του ηµόκριτου και του Πρωταγόρα η φαινοµενικότητα αναγόταν στις διαφορές και στην σχετικότητα των εντυπώσεων. Ο Kant θεωρεί ότι οι αισθητηριακές ποιότητες προσφέρουν µόνο ένα ατοµικό και συµπληρωµατικό παραστασιακό τρόπο, ενώ απεναντίας οι κατά χώρο και χρόνο µορφές έναν καθολικό και αναγκαίο τρόπο έκφρασης των πραγµάτων. Το περιεχόµενο της Αισθητηριακής Αντίληψης δεν ταυτίζεται µε την ουσία των πραγµάτων, αλλά αποτελεί απλώς φαινόµενο. ηλ. τα περιεχόµενα της αίσθησης θεωρούνται απλώς καταστάσεις του επί µέρους υποκειµένου. Ενώ οι κατά χώρο και χρόνο µορφές θεωρούνται «αντικειµενικές» µορφές της εποπτείας για όλους. Όπως είχαν υποστηρίξει ο ηµόκριτος και ο Γαλιλαίος, έτσι υποστηρίζει και ο Kant ότι έργο της φυσικής επιστήµης είναι η αναγωγή του ποιοτικού στο ποσοτικό και ότι η αναγκαιότητα και η καθολική εγκυρότητα µπορεί να στηριχθούν µόνο σε µαθητική βάση. Το αίσθηµα, λοιπόν, προσφέρει µία ατοµική παράσταση, ενώ η µαθηµατική θεωρία προσφέρει µία αναγκαία, καθολικά έγκυρη εποπτεία της πραγµατικότητας. Και τα δύο όµως αποτελούν διαφορετικούς αναβαθµούς του φαινοµένου, πίσω από τους οποίους παραµένει άγνωστο το αληθινό πράγµα καθαυτό. Ο Χώρος και ο Χρόνος ισχύουν για όλα ανεξαιρέτως τα αντικείµενα της αισθητικής αντίληψης, όχι όµως πέρα από αυτά : έχουν εµπειρική πραγµατικότητα. 24 W. Windelband- P. Heimsoeth,Εγχειρίδιο της Ιστορίας της Φιλοσοφίας, Γ Τόµος, Μορφωτικό Ιδρυµα Εθνικής Τραπέζης, 1991 σελ

2 Με βάση τα παραπάνω και προκειµένου να θεµελιώσουµε «ιδρύµατα ανθρώπινα» όπως οι πόλεις που πλην απροόπτων αλλά και ελαχίστων εξαιρέσεων θα επιβιώσουν για µεγάλο χρονικό διάστηµα πολλών εκατονταετηρίδων θα πρέπει ο γενεσιουργός ιστός τους να στηρίζεται και να προσφέρει µία καθολικά έγκυρη εποπτεία της πραγµατικότητας. Και τούτο ακόµη κι αν αυτή στηρίζεται σε µια εµπειρική πραγµατικότητα. Και αυτή η εµπειρική πραγµατικότητα στην συγκεκριµένη περίπτωση στηρίζεται στα standards (πρότυπα) όπως αυτά εκτίθενται παρακάτω ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ Για την κατανόηση του τρόπου χρήσης των προτύπων που θα δοθούν στα επόµενα κεφάλαια κρίνεται σκόπιµο να γίνουν ορισµένες διευκρινήσεις και γενικές παρατηρήσεις σχετικά µε την έννοια του προτύπου, τις δυσχέρειες εφαρµογής τους, την αξία χρήσης τους, προκειµένου να συνδυαστούν µε την συγκεκριµένη χρήση τους στις µελέτες της Ε.Π.Α. και τις προδιαγραφές Έννοια του δείκτη και του προτύπου Το πρότυπο είναι η χωροχρονική παράµετρος (ποσοτική και ποιοτική) που εξασφαλίζει το µέτρο του αρκετού για την ποσότητα, και το µέτρο του ανεκτού για την ποιότητα, µιας συνήθους λειτουργίας που επιλέγεται και χωροθετείται µε τον πολεοδοµικό σχεδιασµό Είναι αναγκαίο να δίνει η διάκριση ανάµεσα στον πολεοδοµικό δείκτη και στο πολεοδοµικό δείκτη προδιαγραφής, που στο εξής ονοµάζουµε πρότυπο µέγεθος (standard). α. Οι πολεοδοµικοί δείκτες αναφέρονται στην υπάρχουσα κατάσταση και προέρχονται από την καταγραφή των πραγµατικών συνθηκών, έχουν δε κανονιστικό χαρακτήρα. β. Οι πολεοδοµικοί δείκτες προδιαγραφής δηλ. τα πρότυπα µεγέθη (standards) αποτελούν οδηγό για τις προβλεπόµενες ανάγκες και καθορίζουν την συµπεριφορά ενός οικιστικού συστήµατος. Τέλος είναι δυνατό να χρησιµοποιείται για τον καθορισµό των αναγκών είτε ο δείκτης είτε το πρότυπο, ανάλογα µε την επιλογή ή την δυνατότητα παρέµβασης (οικονοµική κοινωνική πολιτική) του σχεδιασµού όπως π.χ. ο δείκτης καταστήµατα λιανικού εµπορίου στον συνολικό πληθυσµό Ελαστικότητα προτύπου Η έννοια του προτύπου (standard) έχει νόηµα µόνο στη περίπτωση που αναφέρεται: α. σε ένα συγκεκριµένο οικισµό β. σε ένα χαρακτηριστικό του που µπορεί να προδιαγραφεί δηλ. παρουσιάζει µια κανονικότητα. Η απαίτηση της κανονιστικότητας διαχρονικά οδηγεί σ ένα ελαστικό προσδιορισµό της τιµής του Γι αυτό στο φάσµα των πόλεων που καλύπτει η Ε.Π.Α., αφ ενός γίνεται κατάταξη των οικισµών σύµφωνα µε το πληθυσµιακό µέγεθος και τον διοικητικό ρόλο τους και αφ ετέρου µε τον ιδιαίτερο χαρακτήρα κάθε οικισµού (αγροτικός, παραδοσιακός, βιοµηχανικός κ.λ.π.). Αυτό οδηγεί στην αρχή ότι επιβάλλεται µια ελαστικότητα εφαρµογής προτύπου. 25 το παρόν κεφάλαιο αποτελεί µεταφορά από τα Πολεοδοµικά Πρότυπα που συνετάγησαν από το ΥΠΕΧΩ Ε, και έγιναν αποδεκτά για τη σύνταξη της Ε.Π.Α. 38

3 Η ελαστικότητα του προτύπου επίσης αναφέρεται και στην απόκλιση µεταξύ του θεωρητικώς επιθυµητού προτύπου και του εφικτού ή εφαρµόσιµου. Η απόκλιση αυτή οφείλεται σε παράγοντες όπως : - υστέρηση προσαρµογής του φυσικού και τεχνητού χώρου από το χρόνο αλλαγής των θεσµών. - δυνατότητα πραγµατοποίησης επενδύσεων υποδοµής και ανωδοµής (µορφολογία εδάφους, αξία γης κ.λ.π.) - αντίσταση κοινωνικών δυνάµεων. Αυτό οδηγεί στην υιοθέτηση τιµών προτύπων δηλ. : α. επιθυµητά πρότυπα για τον σχεδιασµό νέων οικισµών β. πρότυπα προσαρµοσµένα στην υπάρχουσα κατάσταση για την επέκταση οικισµών γ. πρότυπα που λαµβάνουν υπόψη τους υπάρχοντες δείκτες για την κάλυψη αναγκών ενός υπάρχοντος οικισµού υνατότητα εφαρµογής του προτύπου Η επεξεργασία και η χρησιµοποίηση των προτύπων υπόκειται σε περιοριστικούς παράγοντες από τους οποίους οι σηµαντικότεροι είναι : 5.1. Η ποικιλία των παραγόντων από τους οποίους εξαρτάται το µέγεθος και το είδος ενός προτύπου είναι τόσο µεγάλη, ώστε κάθε περίπτωση εφαρµογής του στο χώρο να είναι σχεδόν µοναδική και ειδική Υπάρχει δυσκολία συνδυασµού ποσοτικών και ποιοτικών κριτηρίων. Αυτό οδηγεί σε λάθος εκτίµηση των προτύπων, διότι µη ποσοτικοί παράγοντες που διαµορφώνουν ένα πρότυπο δεν µπορούν να παρουσιαστούν µε µορφή ποσοτικών µεγεθών χωρίς υποκειµενικές εκτιµήσεις Λειτουργίες που συνδέονται µε οικονοµικές δραστηριότητες όπως εµπόριο, βιοµηχανία, γραφεία κ.λ.π., προφέρονται λιγότερο για την χρησιµοποίηση προτύπων γιατί επηρεάζονται σηµαντικά από εξωτερικούς παράγοντες (πολιτικές αποφάσεις κ.λ.π.) σε βαθµό που τα θεωρητικά πρότυπα να µην έχουν πρακτική σηµασία, αλλά ν αποτελούν, µόνο γενικές ενδείξεις µεγεθών Υπάρχει έλλειψη συνεχούς έρευνας στην Ελλάδα που να αναγνωρίζει την εκάστοτε υπάρχουσα κατάσταση µε την µορφή δεικτών και να προτείνει ανάλογα προσαρµοσµένα πρότυπα Χρήση προτύπων για τις Ε.Π.Α. Στην εργασία αυτή που οπωσδήποτε δεν αποτελεί µια ολοκληρωµένη έρευνα του θέµατος, ώστε να µπορεί για κάθε λειτουργία να καθοριστεί το πλέγµα των δεικτών που την επηρεάζουν και την καθορίζουν χρησιµοποιήθηκαν οι µέχρι σήµερα αντίστοιχες έρευνες για τον ελληνικό χώρο 26, η εµπειρία άλλων χωρών και τα στοιχεία των αντίστοιχων φορέων κάθε λειτουργίας. Προκειµένου να υπάρξει ενιαίος τρόπος χρήσης των προτύπων στις µελέτες της Ε.Π.Α., και σύµφωνα µε τις προδιαγραφές, ακολουθείται η πιο κάτω µεθοδολογία. 26 Κυρίως οι µελέτες: α) ΕΡΕΥΝΑ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ Ε.Μ.Π.,ΑΘΗΝΑ 1977 και β) ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΑΘΕΡΑΙ ΧΩΡΟΥ ΥΠ..Ε., Ρ.Σ.Α. Α. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ, ΑΘΗΝΑ

4 Λαµβάνονται υπ όψη τα κεφαλαία Α ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΠΟ ΟΜΗΣ (ΠΙΝΑΚΕΣ Α , Α , Α ), και Α ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΥΠΟ ΟΜΗΣ (ΠΙΝΑΚΑΣ Α.11.3.) των προδιαγραφών του Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου, δίνεται ένας οδηγός για κάθε µία από τις πιο κάτω κατηγορίες λειτουργιών : 1. Κοινωνική υποδοµή 2. Εµπόριο 3. ιοίκηση Γραφεία 4. Βιοµηχανία Βιοτεχνία 5. Τουρισµός 6. Κυκλοφορία 7. Κατοικία Στον οδηγό δίνονται κατευθύνσεις χωροθέτησης των λειτουργιών συσχετίζονται µε άλλες λειτουργίες, και δίνονται ιδιαίτεροι δείκτες και πίνακες. Στον οδηγό αυτό δίνεται επίσης το πνεύµα που θα χρησιµοποιηθούν τα πρότυπα για κάθε λειτουργία ξεχωριστά. Ειδικότερα : 1. Για την κοινωνική υποδοµή θα αναπτυχθούν οι εξής κατηγορίες : 1.1. εκπαίδευση 1.2. υγεία πρόνοια 1.3. αθλητισµός 1.4. πράσινο 1.5. πολιτιστικά αναψυχή 1.6. ναοί κοιµητήρια και τις συνοδεύει πίνακας που αφορά τη χωροθέτησή τους σε επίπεδο πόλης και πολεοδοµικής ενότητας, και τα σχετικά πρότυπα. 2. Στον πίνακα αυτό οι οικισµοί διακρίνονται σε κατηγορίες ανάλογα µε το πληθυσµιακό τους µέγεθος και το διοικητικό τους ρόλο που ποικίλλει κατά λειτουργία, και σηµειώνεται ποιες εγκαταστάσεις εµφανίζονται εφ άπαξ στο κέντρο του οικισµού και είναι επιπέδου πόλης. 3. Εξ άλλου χρησιµοποιώντας σα µονάδα του οικισµού τη minimum πολεοδοµική ενότητα (γειτονιά), συµπληρώνονται οι ελάχιστες εγκαταστάσεις που απαιτούνται γι αυτήν (στήλη 1). 4. εχόµαστε ότι ο πληθυσµός της minimum πολεοδοµικής ενότητας γειτονιάς κυµαίνεται από κατοίκους, ώστε να καλύπτει το min κοινωνικό εξοπλισµό : νηπιαγωγείο, δηµοτικό σχολείο, βρεφονηπιακό σταθµό, παιδική χαρά, πλατεία, πάρκο γειτονιάς, κέντρο νεότητας, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, εκκλησία, καθηµερινό λιανικό εµπόριο, προσωπικές υπηρεσίες, οργανισµοί, τοπικός και συλλεκτήριος δρόµος, χώροι στάθµευσης. 5. Για την οµάδα min πολεοδοµικών ενοτήτων συµπληρώνονται οι πρόσθετες απαραίτητες εγκαταστάσεις επιπέδου συνοικίας (στήλη 2). Σε περίπτωση µεγάλης πολεοδοµικής ενότητας (συνοικία) υπολογίζονται συνολικά οι ανάγκες της συνοικίας (στήλη 3) και χωροθετούνται ανάλογα µε τα κριτήρια που δίνονται στον οδηγό κάθε λειτουργίας. 6. Στη συνέχεια του πίνακα δίνονται διαφορετικά πρότυπα ανάλογα µε τη λειτουργία. Ενδεικτικά αναφέρονται πιο κάτω δείκτες : - Βιώσιµη µονάδα : δηλ. το ελάχιστο και µέγιστο µέγεθος σε τ.µ. κάθε µονάδας, πέρα του οποίου δηµιουργείται νέα µονάδα. - Ακτίνα εξυπηρέτησης : που αναφέρεται στην µέγιστη επιτρεπόµενη απόσταση της κατοικίας του χρήστη από τον χώρο της εγκατάστασης. 40

5 - Αναγκαία τ.µ. ανά κάτοικο ή χρήστη : µ ένα εύρος τιµών που αναφέρονται είτε σε επιφάνεια εδάφους, είτε σε ωφ.επιφάνεια (συνδυασµός λειτουργιών π.χ. εµπόριο κατοικία κ.λ.π.). - % χρηστών το πληθυσµό : που προκύπτει είτε από γενικά στατιστικά στοιχεία είτε από τις ειδικότερες αναλύσεις και προβλέψεις των µελετητών για τον εκάστοτε οικισµό. 7. Σύµφωνα µε τα πρότυπα που τελικά διαλέγει ο µελετητής, γίνεται αναγωγή στο συγκεκριµένο οικισµό, τόσο για το κέντρο του οικισµού όσο και για κάθε πολεοδοµική ενότητα. Έτσι προκύπτουν οι ανάγκες σε µονάδες και γη, της εκάστοτε λειτουργίας και συµπληρώνεται ξεχωριστός πίνακας για το κέντρο και κάθε ενότητα (πιν. Α και Α των προδιαγραφών του Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου). Πρέπει να τονισθεί ότι είναι δυνατό και επιθυµητό από τους περισσότερους φορείς να γίνεται συνδυασµός λειτουργιών (π.χ. σχολείο, αθλητικές εγκαταστάσεις, πολιτιστικά) µε αποτέλεσµα την εξοικονόµηση δηµόσιας ή δηµοτικής ή κοινοτικής γης. 5.3.ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Προσχολική Εκπαίδευση Νηπιαγωγείο (πίνακας 1) Το Νηπιαγωγείο χωροθετείται απαραίτητα µέσα στα όρια της πολεοδοµικής ενότητας µε βασικό κριτήριο χωροθέτησης την ακτίνα εξυπηρέτησης (maximum ακτίνα : 400 m.) Βιώσιµη µονάδα Νηπιαγωγείου µε βάση την ισχύουσα νοµοθεσία αποτελεί µαθητικό δυναµικό 30 παιδιών. Η µονάδα αυτή εξελίσσεται µέχρι και το διθέσιο Νηπιαγωγείο (60 παιδιά). Προτείνεται για µελλοντική νοµοθετική ρύθµιση ο καθορισµός βιώσιµης µονάδας µε 20 παιδιά που εξελίσσεται σε διθέσιο µε 40 παιδιά και µέχρι 3θέσιο µε 60 παιδιά. Ο προγραµµατισµός και η χωροθέτηση µονάδων Νηπιαγωγείου µε παθητικό δυναµικό µεγαλύτερο από 60 παιδιά πρέπει να αποφεύγεται για τους εξής λόγους : α). Με βάση τα ποσοστά παιδιών ηλικίας 4-6 (χρήστες Νηπιαγωγείου) στην ενδεικνυόµενη ακτίνα εξυπηρέτησης Νηπιαγωγείου, κατά µέσο όρο το σύνολο µαθητικού δυναµικού προσχολικής ηλικίας δεν υπερβαίνει τα 60 παιδιά. β). Ψυχολογικά και εκπαιδευτικά δεδοµένα µας οδηγούν στο συµπέρασµα ότι τα 60 παιδιά αποτελούν την OPTIMUM οµάδα παιδιών Προσχολικής ηλικίας που µπορούν να οργανώσουν σωστή Σχολική ζωή. γ). Το σύνολο των εξυπηρετήσεων που παρέχει το Νηπιαγωγείο σε Εκπαιδευτικό Προσωπικό και κτιριακές εγκαταστάσεις (κτίριο, Υπαίθριοι χώροι) για σωστή λειτουργία του, καθορίζει σαν οικονοµικότερη Σχολική Μονάδα Προσχολικής ηλικίας εκείνη του δυναµικού των 60 παιδιών. Σε πυκνοδοµηµένες περιοχές η µονάδα Νηπιαγωγείου µπορεί να εξελίσσεται το maximum µέχρι 120 παιδιά. Επέκταση χρήσης χώρων του Νηπιαγωγείου πέρα από τον Προγραµµατισµένο Εκπαιδευτικό χρόνο (πρωινή λειτουργία) µε συµµετοχή των ενδιαφεροµένων φορέων (γονέων και Τ.Α.) µπορεί να γίνει µόνο για την εξυπηρέτηση παιδιών προσχολικής ηλικίας ηµοτική Εκπαίδευση - ηµοτικό Σχολείο 41

6 Το ηµοτικό Σχολείο χωροθετείται µέσα στα όρια της Πολεοδοµικής ενότητας µε βασικό κριτήριο την ακτίνα εξυπηρέτησης (maximum 800m.) Σε προγραµµατιζόµενες µονάδες στα αστικά κέντρα όσο και σε οικισµούς όπου το µαθητικό δυναµικό το επιτρέπει πρέπει να θεωρείται ως βιώσιµη µονάδα το 6θέσιο ηµοτικό µε δυναµικό 180 µεθητές (30 µαθητές ανά τάξη). Το υναµικό των 180 µαθητών αντιστοιχεί σε πληθυσµό 1800 κατοίκων (από στατιστικά δεδοµένα οι ηλικίες της δηµοτικής εκπαίδευσης (6-11 χρόνων) αντιστοιχούν περίπου στο 10% του πληθυσµού. Η µέγιστη ανάπτυξη σχολικής µονάδας ηµοτικού µπορεί να φτάνει µέχρι 360 παιδιά (12θέσιο). Ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που επηρεάζουν την οργάνωση σωστής σχολικής ζωής απαγορεύουν την πέρα των 360 παιδιών ανάπτυξη του ηµοτικού. Η επιλογή χωροθέτησης εξαθέσιου ή δωδεκαθέσιου ηµοτικού σε ήδη κατοικηµένες περιοχές και τηρουµένου ως βασικού κριτηρίου της ακτίνας εξυπηρέτησης θα εξερτηθεί τόσο από την πυκνότητα δόµησης όσο και από το προσφερόµενο γήπεδο (θέση - επιφάνεια) Μέση Εκπαίδευση- Γυµνάσιο Ελαχίστη βιώσιµη µονάδα Γυµνασίου αποτελεί µαθητικό δυναµικό 105 παιδιών (τρία τµήµατα των 35 µαθητών) που σύµφωνα µε πληθυσµιακά στατιστικά στοιχεία αντιστοιχεί σε πληθυσµό 2100 κατοίκων (οι ηλικίες Γυµνασίου αντιστοιχούν περίπου στο 5% του πληθυσµού). Η µονάδα αυτή µπορεί να αναπτυχθεί µέχρι το µέγεθος Γυµνασίου 12 τµηµάτων (4 τµήµατα ανά τάξη). Λύκειο Ελάχιστη βιώσιµη µονάδα Λυκείου αποτελεί µαθητικό δυναµικό 105 µαθητών (3 τµήµατα των 35 µαθητών) που αντιστοιχεί σε πληθυσµό κατοίκων (Το ποσοστό % φοιτούντων στο Λύκειο αντιστοιχούν περίπου στο 4% του πληθυσµού. Η µονάδα αυτή µπορεί να αναπτυχθεί µέχρι 12 τµήµατα (420 µαθητές). Η εκτίµηση των αναγκών σε γήπεδα όσον αφορά στη Λυκειακή βαθµίδα αναφέρεται στο σύνολο των αναγκών του Γενικού Λυκείου - Τεχνικού Λυκείου και Επαγγελµατικών Σχολών. Η λύση αυτή είναι περισσότερο ευέλικτη γιατί όταν εξασφαλισθούν οι αναγκαίες εκτάσεις θα είναι δυνατόν να τοποθετηθούν εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις οποιασδήποτε κατηγορίας Λυκείου ανάλογα µε τις εκάστοτε ανάγκες και µε τις ποσοστιαίες σχέσεις αριθµού µαθητών µεταξύ Γενικού και Τεχνικού Λυκείου. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ο στόχος του Υ.Π.Θ. για κατάργηση του γενικού, τεχνικού και του επαγγελµατικού λυκείου και η ίδρυση σε πρώτη φάση στις έδρες των νοµών και σε άλλες πόλεις που προσφέρονται γι αυτό το σκοπό, ενιαίου πολυδύναµου λυκείου. Γυµνάσιο - Λύκειο 42

7 Είναι εκπαιδευτικά και λειτουργικά δυνατή η συγκρότηση Εκπαιδευτικών µονάδων Γυµνασίου και Λυκείου µε συνολική ανάπτυξη µαθητικού δυναµικού από 210 µαθητές (6 τµήµατα) έως 420 µαθητές (12 τµήµατα) που αποτελεί και την οικονοµικότερη µονάδα Επιλογές Χωροθέτησης µονάδων Μέσης Εκπαίδευσης 1. Αυτοτελής µονάδα Γυµνασίου - Λυκείου 12 τµηµάτων (420µ.) στα όρια µεταξύ δύο ή περισσοτέρων πολεοδοµικών ενοτήτων (επιπέδου γειτονιάς) ή µέσα σε Πολεοδοµική ενότητα επιπέδου συνοικίας (εξυπηρετεί πληθυσµό περίπου 8000 κατοίκων). 2. Αυτοτελείς µονάδα Γυµνασίου - Λυκείου 6 τµηµάτων (210 µαθητές) χωροθετείται µέσα στα όρια πολεοδοµικής ενότητας πληθυσµού περίπου 4000 κατοίκων. Η επιλογή αυτή δικαιολογείται µόνο λόγω µικρού γηπέδου διότι είναι αντιοικονοµική. 3. Αυτοτελείς χωριστές µονάδες Γυµνασίου και Λυκείου των τριών τµηµάτων µέσα στην Πολεοδοµική ενότητα και η επιλογή αυτή δικαιολογείται σε περιπτώσεις µε δυσκολία στην εξεύρεση γης. Σε οποιαδήποτε από τις παραπάνω επιλογές ο συνδυασµός εκπαιδευτικής µονάδας µε «Πυρήνα Α«Αθλητικών εγκαταστάσεων εξυπηρετεί καλύτερα τον αθλητικό τοµέα της εκπαιδευτικής µονάδας ενώ παράλληλα οργανώνει συγκροτηµένα Εκπαιδευτικά-Αθλητικά κέντρα σχολικά συγκροτήµατα ή εκπαιδευτικά πάρκα Με τον όρο σχολικό συγκρότηµα εννοείται η συνύπαρξη (γειτνίαση) πολλών, µεµονωµένων και αυτοτελών (διοικητικά και κτιριακά) σχολικών µονάδων ίδιας ή διαφορετικής βαθµίδας σε ενιαία οικοπεδική έκταση, και όχι µιας σχολικής µονάδας, µεγάλου µεγέθους. Τα εκπαιδευτικά συγκροτήµατα είναι δυνατό και επιθυµητό να οργανώνονται σε συνδυασµό µε Αθλητικές εγκαταστάσεις και χώρους δραστηριοτήτων ελευθέρου χρόνου. Η οργάνωση τέτοιων κέντρων - Συγκροτηµάτων εκπαιδευτικών - Αθλητικών-πολιτιστικών. Αν αντιµετωπισθεί στα σωστά πλαίσια ποσοτικά και ποιοτικά παρέχει ουσιαστικά πλεονεκτήµατα ιδίως σε πυκνοκατοικηµένες περιοχές, αποτελώντας δυναµική µονάδα στον τοµέα της πόλης (2-3 µικρές ενότητες) ή στην συνοικία, ένα σηµείο αναφοράς και ουσιαστικής συµµετοχής στην κοινωνική ζωή του πληθυσµού. Η αντιµετώπιση συνολικά κέντρων αυτού του είδους πρέπει να αντιµετωπίζει γενικά και ειδικά προβλήµατα όπως: α). Ποσότητα µαθητικού και εξωσχολικού δυναµικού. Παρά το ότι η Αρχιτεκτονική λύση για Συγκροτήµατα µπορεί ικανοποιητικά να επιλύσει προβλήµατα συγκέντρωσης Μαθητικού δυναµικού, η υπερσυγκέντρωσης πέρα από ορισµένα όρια, δηµιουργεί προβλήµατα κοινωνικοψυχολογικά. Μαθητικό δυναµικό µαθητών θα πρέπει να θεωρείται σαν οριακό δυναµικό ένταξης σε Σχολικές Μονάδες Συγκροτήµατος. β). Πλήρης εκµετάλλευση δυνατοτήτων γηπέδου που παρέχονται σε Συγκρότηµα - βελτιοποίηση αναλογίας γης ανά µαθητή, εξυπηρετήσεις υψηλής στάθµης, 43

8 προσανατολισµός του µαθητή σε ποικίλο περιβάλλον και βαθµιαία προσαρµογή του σε δραστηριότητες του συνόλου. Σε συγκροτήµατα θα πρέπει κατ ελάχιστο να καλύπτεται η αναλογία 20 τµ. (επί συνολικής επιφάνειας Συγκροτήµατος), ανά µαθητή ενώ η συνήθης αναλογία να είναι 25-30τη ανά µαθητή. γ). ιάταξη Σχολικών Μονάδων Συγκροτήµατος. Πρακτικά αλλά και ουσιαστικά ένα Σχολικό Συγκρότηµα περιλαµβάνει Μονάδες διαφόρων βαθµίδων Εκπαίδευσης. Η διάταξη χωροθέτησης των µονάδων µε κλιµάκωση ηλικιών είναι απαραίτητη τόσο εκπαιδευτικά όσο και λειτουργικά. Είναι δυνατόν µάλιστα να γίνεται επέκταση ηλικιών προσχολικής Εκπαίδευσης προς τα κάτω «Βρεφονηπιακοί Σταθµοί» που αποτελούν την πρώτη φάση «Προσχολικής Εκπαίδευσης». δ). Κυκλοφοριακό πρόβληµα - Ασφαλή προσπέλαση µεγάλου µαθητικού δυναµικού - οι δρόµοι µεγάλης κυκλοφορίας - αν δεν αντιµετωπισθεί πεζόδροµος σε άλλο επίπεδο - δεν ενδείκνυται. Επίσης προσέγγιση αυτοκινήτων χώρων στάθµευσης Ιδιωτική προσχολική δηµοτική και µέση εκπαίδευση εδοµένου του στόχου για την κατάργηση των ιδιωτικών σχολείων Προσχολικής ηµοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης δεν προβλέπεται κάλυψη ποσοστού µελλοντικών αναγκών από τον ιδιωτικό τοµέα. Το µαθητικό δυναµικό που απορροφάται σήµερα από τα ιδιωτικά σχολεία δεν υπολογίζεται στον καθορισµό των αναγκών σε γήπεδα Νυχτερινά σχολεία µέσης εκπαίδευσης Η κάλυψη των αναγκών σε υποδοµή για την µέση εκπαίδευση εξασφαλίζει κατά µεγαλύτερο λόγο την στέγαση των νυχτερινών σχολείων δεδοµένου ότι χρησιµοποιούνται οι ίδιες εγκαταστάσεις ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΥΓΕΙΑΣ (πίνακας 2) 5.5. ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΧΑΡΕΣ ΠΑΡΚΑ (πίνακας 3) ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΧΩΡΟΙ Ιεράρχηση κατά Λειτουργίες Α. Ελεύθεροι χώροι 1. παιδικές γωνίες για παιδιά 1-6 ετών. Ακτίνα επιρροής µέτρα (στους πεζοδρόµους). 2. παιδικές χαρές για παιδιά 7-12 ετών. Ακτίνα επιρροής µέτρα (εξυπηρετούµενος πληθυσµός για µέση πυκνότητα Brutto 100 κατ./ηα.) 3. Ελεύθερα γήπεδα για νέους ετών. Ακτίνα επιρροής

9 µέτρα (εξυπηρετούµενος πληθυσµός για µέση πυκνότητα Brutto 100 κατ./ηα.) Β. Αµιγές πράσινο αναψυχής - περιπάτου 1. Πάρκο γειτονιάς - νησίδες πρασίνου - πλατείες γειτονιάς Ακτίνα επιρροής µ. (εξυπηρετούµενος πληθυσµός για µέση πυκνότητα Brutto 100 κατ./ηα.) 2. Πάρκο συνοικίας Ακτίνα επιρροής µ. 3. Πάρκο διαµερίσµατος - τοµέα (για πόλεις άνω των ) 4. Πάρκο πόλης (για όλες τις πόλεις) 5. Πράσινο για µόνωση (κατά περίπτωση, ανάλογα µε τις συγκρούσεις χρήσεων και τις τυχόν εστίες µόλυνσης) Νησίδες - µικροί ελεύθεροι χώροι (γειτονιά ) Χώροι έκτασης Ηα που βρίσκονται συνήθως στις συµβολές οδών. Οι χώροι αυτοί χρησιµοποιούνται κύρια για την διέλευση ή και για τη στάση πεζών, ανάλογα της θέσης και της έκτασής τους. Λόγω της θέσης και της χρήσης των χώρων αυτών βασική προϋπόθεση µίας ορθολογικής διαµόρφωσης είναι το µεγάλο ποσοστό βάτων επιφανειών (80-100%). Το υπόλοιπο ποσοστό θα καλύπτεται µε θάµνους και χαµηλή βλάστηση. Βασικός εξοπλισµός : πάγκοι, φωτιστικά, πινακίδες, καλάθια αχρήστων Πλατείες γειτονιάς - µικροί κήποι Χώροι εκτάσεως Ηα που έχουν και την εντονότερη χρήση. Ανάλογα µε το µέγεθος, τη θέση και την µορφολογία του εδάφους οι χώροι αυτοί διαµορφώνονται σε πλατείες ή µικρούς κήπους και µπορούν να περιέχουν χώρους ελεύθερου παιχνιδιού ή παιδικές χαρές. Η αναλογία πρασίνου αυξάνεται σε 40-60%. Βασικός εξοπλισµός : πάγκοι, όργανα παιχνιδιού, φωτισµός, πινακίδες, βοηθητικοί χώροι, (W.C., αποθήκες δήµου), καλάθια αχρήστων Πάρκα γειτονιάς (αναφορά : πληθ ) Χώροι έκτασης Ηα. Λόγω εκτάσεως και χρήσεως οι χώροι µπορούν να έχουν περισσότερο ελεύθερη µορφή µε ποσοστό πρασίνου 60%. Μπορούν να περιλαµβάνουν και τις υπόλοιπες λειτουργίες επιπέδου γειτονιάς (παιδικές γωνιές, παιδικές χαρές, ελεύθερα γήπεδα, αθλητικό εξοπλισµό) Πάρκα συνοικίας (αναφορά : πληθυσµός ). 45

10 Χώροι έκτασης Ηα που εντάσσονται στο τοπικό κέντρο της συνοικίας. Οι χώροι αυτοί περιλαµβάνουν σύνθετες δραστηριότητες. Το ποσοστό του πρασίνου εξαρτάται από τη διεύθυνση και το είδος των λειτουργιών που περιλαµβάνει ο χώρος. Μέσα σ αυτό εντάσσονται πεζόδροµοι γρήγορης προσπέλασης και τοπικό parking Πάρκο διαµερίσµατος - τοµέα (αναφορά : πληθ ) Χώροι έκτασης 9-20 Ηα µε µεγάλο ποσοστό πρασίνου (70%). Η διαµόρφωση του πρασίνου πρέπει να είναι τέτοια που να αποµονώνει τους επισκέπτες από το αστικό περιβάλλον. Βασικός εξοπλισµός : όπως παραπάνω Πάρκο πόλης. Οι χώροι κατηγορίας αυτής συχνά τοποθετούνται σε φυσικές περιοχές και πρέπει να διαµορφωθούν έτσι ώστε να προστατευθεί και να αναδειχθεί ο φυσικός χαρακτήρας του τοπίου. Αποτελούν τις «φυγές» από το αστικό περιβάλλον και γι αυτό θα ήταν σκόπιµο να αποφευχθούν οι λειτουργίες µε έντονη κίνηση ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ (πίνακας 4) Οι αθλητικές εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν τις περιοχές κατοικίας και τις µονάδες εκπαίδευσης οµαδοποιούνται σε δύο είδη πυρήνων: Πυρήνας Α Πυρήνας Β Οι πυρήνες αυτοί κατανέµονται στους οικισµούς ως εξής : 1. Σε οικισµούς µέχρι κατ. ένας πυρήνας Α. 2. Σε οικισµούς από ο οικισµός χωρίζεται σε µονάδες και σε µια από αυτές που πιθανόν έχει την πιο κεντροβαρική θέση τοποθετείται 1 πυρήνας Β, ενώ σε κάθε µια από τις υπόλοιπες ένας πυρήνας Α. 3. Σε οικισµούς πάνω από ο οικισµός χωρίζεται σε µονάδες και σε ευρύτερες περιοχές των κατ.. Σε κάθε πυρήνα κατ. τοποθετείται πυρήνας Β και σε κάθε µονάδα των εκτός από αυτές που έχουν τους πυρήνες Β τοποθετείται 1 πυρήνας Α. Οι αθλητικοί πυρήνες θα πρέπει να συνδυάζονται κυρίως µε τις µονάδες εκπαίδευσης. Επίσης θα πρέπει να συνδυάζεται µε τους ελεύθερους χώρους και τους χώρους πρασίνου της περιοχής. Πολεοδοµικές προδιαγραφές για τις άλλες κατηγορίες αθλητικών έργων (σε περιοχές εργασίας, Τουρισµού, Ιδρ. Πρόνοιας και Σωφρονισµού) δεν είναι δυνατόν να δοθούν, διότι ο προγραµµατισµός των έργων αυτών δεν γίνεται από την Γ.Γ.Α. Βασική προϋπόθεση για τον προγραµµατισµό των αθλητικών έργων είναι ο συνδυασµός µε άλλες λειτουργίες π.χ. κατοικία εκπαίδευση, χώρους εργασίας, τουρισµού, στρατοπέδου, ιδρ. πρόνοιας και σωφρονιστικών καταστηµάτων. 46

11 Στις µεγάλες περιφέρειες της χώρας η Γ.Γ.Α σχεδιάζει να δηµιουργήσει πλήρη αθλητικά κέντρα (αθλητικούς οικισµούς) χωροθετηµένα σε προαστιακή απόσταση από τα κέντρα των περιφερειών για την πλήρη προεθνική προετοιµασία. Στον πίνακα που ακολουθεί δίνονται αναλυτικά τα µεγέθη για τους δυο πυρήνες καθώς και οι αρχές χωροθέτησής τους ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΕΝΙΚΑ Σαν οικονοµικές δραστηριότητες θα δεχτούµε την ταξινόµηση της ΕΣΥΕ όπως παρουσιάζεται στον πίνακα «κλάδοι Οικονοµικών ραστηριοτήτων κατά ιψήφιους Κωδικούς». Για τις σχεδιαστικές ανάγκες θα ταξινοµήσουµε τις οικονοµικές αυτές δραστηριότητες σε οµάδες 1. Βιοτεχνία (κωδικοί 20-29) 2. Βιοµηχανία (κωδικοί 30-39) 3. Χονδρικό Εµπόριο (κωδικοί 61-62) 4. Λιανικό Εµπόριο (κωδικοί 64-65) 5. Οικονοµικές ραστηριότητες και ιεκπεραιώσεις Υποθέσεων (κωδικός 81-82) 6. Λοιπές Υπηρεσίες (κωδικός 91-98) 7. Σύνολο Στον πίνακα που ακολουθεί µε τίτλο : «ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΣΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΛΑ Ο ΑΝΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΗΜΩΝ» παρουσιάζονται τα αντίστοιχα ποσοστά συναρτηµένα µε τον πληθυσµό των δήµων της απογραφής του Τα κλάσµατα που παρατίθενται αναφέρονται στον αριθµό των απασχολουµένων στις αναφερόµενες οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητες των δήµων του λεκανοπεδίου Αττικής. Η µελέτη αυτών των κλασµάτων µας δίνει κάποιες πρώτες βασικές πληροφορίες για την κλαδική εξειδίκευση της απασχόλησης αλλά και ειδικότερα: α) Η ένταση της απασχόλησης. Αυτό το ποσοστό δίνει µια πρώτη ένδειξη της έντασης της απασχόλησης σο κάθε ήµο (π.χ. το 65% του πληθυσµού του ήµου ΤΑΥΡΟΥ απασχολούνται στους αναφερόµενους κλάδους Οικονοµικών ραστηριοτήτων ενώ αντίθετα το ποσοστό κατέρχεται σε 1%ο στους ήµους ΦΙΛΟΘΕΗΣ και ΠΕΥΚΗΣ αντιστοίχως γεγονός το οποίο βέβαια είναι αναγνωρίσιµο αµέσως). β) Ειδικότερος λειτουργικός χαρακτήρας Μία δεύτερη σηµαντική ένδειξη που αφορά στον ειδικότερο Λειτουργικό Χαρακτήρα κάθε ήµου προκύπτει. Έτσι ο ήµος ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ ΡΕΝΤΗ απασχολεί το 27,77% του πληθυσµού του στην βιοτεχνία, το 46,54% στην Βιοµηχανία, το 21,76% το Χονδρεµπόριο ενώ µόλις το 5% στο Λιανικό Εµπόριο. Συγκριτικά ο ήµος ΕΚΑΛΗΣ απασχολεί µόλις το 1,9%ο και 0,7%ο του πληθυσµού του στην βιοτεχνία και βιοµηχανία αντίστοιχα και το 6,34% στο Λιανικό Εµπόριο γεγονός προφανέστατο. 47

12 γ) Τα όρια της πληθυσµιακής απασχόλησης. Μία τρίτη σηµαντική παρατήρηση για τον σχεδιασµό µε µορφή χρήσης standard προκύπτει αυτή των ορίων των ποσοστών επί τοις εκατό της απασχόλησης του πληθυσµού που πραγµατοποιούνται στο σύνολον του ήµου του Λεκανοπεδίου. Έτσι µπορούµε να διατυπώσουµε ότι στις 7 οµαδοποιήσεις δραστηριοτήτων που προαναφέρθηκαν έχουν µέσο όρο: 1.Βιοτεχνία (κωδικοί 20-29): 4,56 2.Βιοµηχανία (κωδικοί 30-39): 3,40 3.Χονδρικό Εµπόριο (κωδικοί 61-62): 1,10 4.Λιανικό Εµπόριο (κωδικοί 64-65): 4,03 5.Οικονοµικές ραστηριότητες και ιεκπεραιώσεις Υποθέσεων (κωδικός 8):1,79 6.Λοιπές Υπηρεσίες (κωδικός 91-98):1,39 7.Σύνολο :21,46Είναι προφανές ότι τα ποσοστά αυτά είναι δυνατόν να χρησιµοποιηθούν σαν όρια των προβλεπόµενων µεγεθών απασχόλησης σε νέους οικισµούς λαµβάνοντας υπ' όψιν και τον επιθυµητό να αποδοθεί χαρακτήρα στον σχεδιαζόµενο οικισµό. δ) Κλαδική σύνθεση της απασχόλησης. Μία τέταρτη παρατήρηση δίνει την πραγµατοποιούµενη κλαδική σύνθεση της απασχόλησης στους ήµους του Λεκανοπεδίου. Τούτο προκύπτει από τον οριζόντιο έλεγχο του πίνακα. ηλ. ο ήµος ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ απασχολεί το 7% σε βιοτεχνία - βιοµηχανία και το 7,51% σε Χονδρικό και Λιανικό, ενώ ο ήµος Ταύρου το 40,55% και 11% αντιστοίχως. Συµπερασµατικά τα αναφερόµενα ποσοστά στον πίνακα µπορεί να χρησιµοποιηθούν για τον υπολογισµό του απαραίτητου προγραµµατικού χώρου σ' ένα σχεδιαζόµενο οικισµό. Έτσι εάν ο οικισµός θα φιλοξενήσει π.χ κατοίκους, µε βάση τον µέσο όρο του πίνακα 0,21 για το ποσοστό των συνολικά απασχολουµένων σε οικονοµικούς κλάδους 0,21X50.000= προκύπτει ότι κάτοικοι θα απασχολούνται σε Οικονοµικές ραστηριότητες γεγονός που απαιτεί να προβλεφθεί στον προγραµµατισµό χώρος Χ (11-17m2) 27 = m m2 δαπέδων. Για τα οποία πρέπει να προβλεφθεί αστικός χώρος µε τον αντίστοιχο σ.δ. και κάλυψη. Τα πρότυπα του ΥΠΕΧΩ Ε µας παρέχουν αντίστοιχα για τις οικονοµικές δραστηριότητες τα παρακάτω στοιχεία Επιφάνεια / κατάστηµα Το µέγεθος των καταστηµάτων µειώνεται από το κέντρο προς την περιφέρεια. Επίσης το καθηµερινό λιανικό έχει µικρότερο δείκτη από το ανώµαλο λιανικό, επειδή είναι κατανεµηµένο σε περιοχές κατοικίας. Μέση τιµή δείκτη για το λιανικό εµπόριο ανά ήµο είναι 47τ.µ./κατάστηµα. Το ποσοστό των µεγάλων καταστηµάτων επί του συνολικού αριθµού καταστηµάτων θα αυξηθεί. 27 Απαραίτητη επιφάνεια καταστήµατος ανά απασχολούµενο σ αυτά λαµβάνοντα τα 11-17µ2. 48

13 Προτεινόµενα πρότυπα αναλογίας καταστηµάτων αναλόγως µεγέθους αυτών στο κέντρο και στην συνοικία : ΜΕΓΕΘΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜ ΑΤΟΣ ΚΕΝΤΡΟ %επι αριθµ κατάστηµα / % επί συν επίφ ΣΥΝΟΙΚΙΑ Αριθµός καταστηµ / % επί συν. Επιφ καταστήµατος µέχρι 25 35/10 45/ /25 25 / /15 16/ /20 13/20 άνω των 200 5/30 1/ Επιφάνεια εµπορίου / κάτοικο Με βάση τον τύπο : Απασχολούµενοι χ επιφ.(τ.µ.) = επιφαν. (.τ.µ.) 100 κατοίκους απασχ. Κάτοικο ο µέσος δείκτης για τα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας είναι περίπου 2τ.µ./κάτοικο κατανεµηµένος ως εξής : χονδρικό εµπόριο 0,36 τ.µ./ κάτοικο και λιανικό εµπόριο 1, 64 τ.µ. /κάτοικο Η σύγκριση του δείκτη του λιανικού εµπορίου µε τους δείκτες του εξωτερικού (Γαλλία 0,56 τ.µ./κάτ., Εµπορικά κέντρα Η.Π.Α. από 035-0,66 τ.µ. /κάτ.) ενισχύει την άποψη ότι το δείκτης θα υποστεί µείωση και εκτιµάται ότι στο µέλλον θα διαµορφωθεί η τιµή προτύπου σε 0.65 µ2 ωφ. Επιφ../κατ είκτες συγκέντρωσης Οι δείκτες αυτοί επηρεάζονται από : - το πληθυσµιακό µέγεθος - την κατηγορία ή το είδος εµπορίου και - την οργάνωση σηµείων προσπελασιµότητας Για τις Ελληνικές πόλεις µεγάλου πληθυσµιακού µεγέθους ο δείκτης στα κέντρα κυµαίνεται από 50-67%.Στα πλαίσια της αποκεντρωτικής πολιτικής προτείνεται η σχέση καταστήµατακέντρου προς καταστήµατα-συνοικίας να είναι 60/ Ακτίνες επιρροής -Το κέντρο της γειτονιάς που περιλαµβάνει µόνο καθηµερινό λιανικό εµπόριο έχει ακτίνα επιρροής µ. -Στους µικρότερους οικισµούς µπορεί να εγκαθίστανται διάσπαρτα τα πιο απαραίτητα είδη καθηµερινού λιανικού εµπορίου. Για τα κέντρα συνοικίας µε ανώµαλο εµπόριο η ακτίνα επιρροής φθάνει τα µ. - Η ακτίνα επιρροής του σπάνιου εµπορίου εξαρτάται άµεσα από την έκταση του οικισµού. 49

14 6. Η ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ 6.1 Η Σύνθεση του Χώρου. Έχει τονισθεί επανειληµµένα η πολυπλοκότητα της πολεοδοµικής φύσης την οποία γεννά η πολυπλοκότητα των απαιτήσεων που καλείται να υπηρετήσει µία αστική συγκέντρωση. Έχουµε αναπτύξει σε άλλες θέσεις, την ανάλυση του πολεοδοµικού φαινοµένου σε επιµέρους δοµές 28. Αυτές οι δοµές είναι πολλαπλές εάν δε θεωρήσουµε και τις επιµέρους Συνιστώσες κάθε τέτοιας δοµής έχουµε αποκαλύψει ένα πλήρες κατασκεύασµα το οποίο αναπτύσσεται άλλοτε σε ιεραρχικές άλλοτε οριζόντιες επικαλυπτόµενες συνθέσεις των επιµέρους δοµών, και άλλοτε σε δικτυωτές. Στην προσπάθεια να παρουσιάσουµε τον δοµικό τρόπο σύνθεσης ενός οικιστικού συνόλου θα αναπτύξουµε κάποιους τρόπους σύνθεσης των συνιστωσών µιας δοµής δηλ. α). τη Λειτουργική συνιστώσα και β). την κυκλοφοριακή συνιστώσα. Μέριµνά µας είναι να παρουσιάσουµε ένα συνδυασµό πυρηνικών και γραµµικών ενοτήτων, οι οποίες θα συντεθούν εκ νέου σε γραµµικές και πυρηνικές διατάξεις διαµορφώνοντας αντιστοίχως Αστικούς Τοµείς. Και τελικά ένα συνολικό Αστικό µοντέλο. Αυτές οι ενότητες είναι δοµές ή συνιστώσες αυτών. Οι συνδυασµοί αυτοί των ενοτήτων πρέπει να διαµορφωθούν έτσι ώστε να επιτυγχάνουν : - Την προσαρµοσιµότητα σε νέες κοινωνικές και τεχνολογικές αναπτύξεις -Τη συµβατότητα µε διαφορετικές σηµερινές αστικές µορφές, ώστε να µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε περιπτώσεις αναπλάσεων και επεκτάσεων. 28 Ι. Τσουδερός, Πολεοδοµικές οµές,

15 - Την εφαρµοσιµότητα σε συγκεκριµένες αστικές περιπτώσεις. Και παρέχουν δυνατότητες πλήρους ένταξης λόγω των εσωτερικών µεταβολικών ιδιοτήτων τους που θα τους αποδοθούν κατά τον σχεδιασµό. - Την οικολογική διάσταση στον πολεοδοµικό Σχεδιασµό ώστε να εξασφαλισθεί η βιωσιµότητα της προτεινόµενης Αστικής ανάπτυξης. Έτσι, θα αναπτυχθούν τα κύρια και απαραίτητα χαρακτηριστικά ενός καινούριου Αστικού Σεναρίου. Αυτό περιλαµβάνει προτάσεις για την µορφή τριών ενοτήτων σε αλληλουχία ώστε να αποτελέσουν ένα οργανικό 29 σύνολο. α) Οι στοιχειώδεις Αστικές Ενότητες β) Οι στοιχειώδεις Πολεοδοµικές Ενότητες γ) Οι µήτρες σύνθεσης των Πολεοδοµικών Ενοτήτων µε βάση Οικολογικές θεωρήσεις ΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩ ΕΙΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Αυτές οι ενότητες αποτελούν το βασικό δοµικό στοιχείο του προτεινόµενου µοντέλου και είναι 1. Η Βασική Τεχνολογική Κτιριακή Ενότητα (BΤΚΕ). Αυτή η ενότητα θα αναπτυχθεί σε τρεις µορφές ενσωµατώνοντας νέες τεχνολογίες και καλύπτοντας τις ανάγκες πλαισίου των τοµέων : α.- κατοικίας β.- εµπορίου γ.- υπηρεσιών Πιθανότατα να χρειαστεί να αναπτυχθούν και άλλου τύπου Βασικές Ενότητες που θα εξυπηρετούν ανάγκη άλλων λειτουργικών τοµέων της πόλης (π.χ. Βιοµηχανίας, Τεχνολογίας η συνδυασµών των α β ή γ σύµφωνα µε τις ειδικότερες ανάγκες κάθε πόλης) ΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩ ΕΙΣ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ. Είναι δύο ειδών : 1. Η Στοιχειώδης Πολεοδοµική Ενότητα (ΒΠΕ) Αυτή η ενότητα θα αναπτυχθεί σε τέσσερις Πολεοδοµικές µορφές (Οικοδοµικού Τετραγώνου, Πολεοδοµικού Τοµέα ή Πολεοδοµικής νησίδας) ενσωµατώνοντας νέες τεχνολογίες και καλύπτοντας τις σηµερινές και µελλοντικές λειτουργικές ανάγκες πλαισίου των τοµέων : α.- κατοικίας β.- εµπορίου γ.- υπηρεσιών δ.- ελευθέρων χώρων Παρακάτω διαµορφώνονται αυτές οι ενότητες σε σκαρίφηµα Χρήσεων Γης, το οποίο βέβαια έχει την απαίτηση συµπλήρωσης µε στοιχεία, α). Συστήµατα όµησης (Συνεχές,ΠΕ,πτερύγων ) β). Συντελεστού όµησης (δίδεται αριθµητικά) γ). Όρων όµησης ώστε να είναι πλήρως καθορισµένη η βούληση του συνθέτου. 2. Η Στοιχειώδης Πολεοδοµική Κυκλοφοριακή Ενότητα (BΠΕΚ) Αυτή η ενότητα θα αναπτυχθεί σε τρεις Κυκλοφοριακές µορφές ( Εξυπηρέτηση Οικοδοµικού Τετραγώνου, Πολεοδοµικού Τοµέα ή Πολεοδοµικής νησίδας) ενσωµατώνοντας νέες 29 Ο όρος οργανικό έχει διττή σηµασία. Εδώ αναφέρεται κατ αρχήν στη βιολογική φύση του οικιστικού συνόλου και έπειτα στη θέση των οργάνων ενός οργανισµού που παίρνουν οι προτεινόµενες ενότητες. 51

16 µεταβολικές συλλήψεις διάταξης των κυκλοφοριακών στοιχείων και καλύπτοντας τις σηµερινές και µελλοντικές λειτουργικές ανάγκες πλαισίου των τοµέων : α.- κατοικίας β.- εµπορίου γ.- υπηρεσιών όπως αυτές διαµορφώνονται στο χώρο Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩ ΩΝ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ. Ο στόχος είναι να αναπτυχθούν οι χωρικές οµές µέσω των οποίων οι τρεις µορφές των προτεινοµένων στοιχειωδών Αστικών Ενοτήτων θα δοµηθούν µε στόχο την επίτευξη της νέας Αστικής Σύλληψης. Πιο συγκεκριµένα, θα προταθούν οι Χωρικές Μήτρες σύνθεσης (Κάναβος) για την : 1. Βασική Πολεοδοµική Ενότητα (BΠΕ), και 2. Βασική Πολεοδοµική Κυκλοφοριακή Ενότητα (BΠΚΕ) σε τρία επίπεδα : α.- Γειτονιάς Πόλης, β.- Συνοικίας Πόλης, γ.- Πολεοδοµικού Τοµέα, και Αυτά τα τρία επίπεδα χωρικών ενοτήτων θα συντεθούν µε τρόπο που θα επιτρέπουν την παραπέρα σύνθεσής τους σε ολοκληρωµένη πόλη. Επιπρόσθετα εξασφαλίζουν και τη δυνατότητα επέκτασης του οικισµού. Ιδιαίτερη σηµασία θα δοθεί ώστε οι προτεινόµενες Στοιχειώδεις Αστικές Ενότητες (ΣΑΕ) συντιθέµενες σε Βασικές Πολεοδοµικές Ενότητες (BΠΕ) να εµπλουτίζονται αντιστοίχως σε - κοινωνικούς - ελεύθερους - Εξυπηρετήσεις Ελευθέρων χώρων - τεχνολογικά δίκτυα και έτσι να εξασφαλίζει τις ιδιότητες της agora city scenario. Έτσι θα επιτευχθεί : α) Επαγωγικά η ολοκλήρωση της Γραµµικής-Πυρηνικής Αστικής σύλληψης. β) Απαγωγικά η αντίστροφη πορεία Θεωρητικού ελέγχου της λειτουργικής ικανότητας της προτεινόµενης σύλληψης. γ) Οικολογικά η συνολική σύνθεση εξασφαλίζοντας τη βιωσιµότητα της πρότασης. Ένας απλός τρόπος σύνθεσης των οµικών αυτών στοιχείων του οικισµού, αναπτύσσεται παρακάτω: 52

17 53

18 οµική Σύνθεση Οικισµού 54

19 Γειτονιά Πόλης Οι γειτονιές µιας πόλης συντίθενται από έναν κάποιο αριθµό Στοιχειωδών Πολεοδοµικών Ενοτήτων Κατοικίας και εξοπλίζονται από ΣΠΕ Εµπορίου και Ελευθέρων Χώρων. Το µέγεθος και ο αριθµός των Σ.Π.Ενοτήτων καθορίζεται από την Προγραµµατική Σύνθεση (βλέπε κεφάλαιο 3). Υπάρχουν πάντως κάποια όρια µεγεθών που προκύπτουν από την ειδικότερη µορφή και λειτουργία της πόλης υπό σχεδιασµό. Έτσι λαµβάνοντας υπ όψιν ότι το µέσον µέγεθος ατόµων ανά οικογένεια κυµαίνεται στον Ελλαδικό χώρο από 3-4 άτοµα ανά οικογένεια, µια γειτονιά 100 οικογενειών απαιτεί χώρους για την στέγαση και του παντός είδους εξυπηρέτησης ατόµων (Νοείται οίκοθεν ότι ο σ.δ. που θα αποφασισθεί θα επηρεάσει την συνολική µορφή). Το σηµαντικότερο όµως στοιχείο είναι η σχετική διάταξη των ΣΠΕνοτήτων µεταξύ τους και αναφορικά µε την συνολική έκταση του οικισµού µε στόχο την εξασφάλιση. α) - ενός ικανοποιητικού λειτουργικού επιπέδου β) - δυνατότητα συνεχούς επέκτασης γ) υνατότητα εσωτερικής µεταβολικότητας ώστε να µπορεί να ενσωµατώνει τις όποιες εξελίξεις. Η ενσωµάτωση αυτών των ιδιοτήτων στον πολεοδοµικό Σχεδιασµό αποτελεί και τον δυσκολότερο στόχο της σύνθεσης. Θα αποτολµήσουµε λοιπόν πιο κάτω να παρουσιάσουµε την αλληλουχία των φάσεων της σύνθεσης ενός τοµέα οικισµού. Είναι προφανές ότι η σχετική θέση των ΣΠΕνοτήτων διαφορετικών Χρήσεων Γης θα επηρεάσουν και την κυκλοφοριακή επίλυση της Γειτονιάς, αλλά και τον τρόπο της περαιτέρω σύνθεσης του οικισµού. Το σχέδιο λοιπόν της γειτονιάς αποτελεί το γενεσιουργό σχέδιο της οµικής σύνθεσης ενός οικισµού Συνοικία πόλης Έχοντας ήδη δοµήσει µία στοιχειώδη γειτονιά, θα προχωρήσουµε στην δόµηση µιας συνοικίας του υπ όψιν οικισµού. Υπενθυµίζουµε ότι παρουσιάζουµε σε σκαρίφηµα τη σύνθεση της διάταξης, και άρα σηµασία έχουν οι σχετικές θέσεις των ΣΠΕνοτήτων και όχι τα µεγέθη τους Προσοµοίωση του µοντέλου. Ένας καλός τρόπος σύνθεσης των δοµικών αυτών στοιχείων του οικισµού αναπτύσσεται παρακάτω. 55

20 56