ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΧΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣ

Transcript

1 ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΧΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣ «Ενδοοικογενειακή Βία- Κοινωνικές Παρεμβάσεις» Εισήγηση: «Κοινωνικό έργο και Αστυνομία: Σε αναζήτηση των βημάτων μιας επωφελούς συνεργασίας». Εισηγήτριες: Νιώπα Θεοδώρα, Κοινωνική Λειτουργός - Διευθύντρια "Κέντρου Ημερήσιας Φροντίδας" του Συλλόγου Κοινωνικής Πρωτοβουλίας Βέροιας "Πρωτοβουλία για το Παιδί". Σκουρού Μαρία, Ψυχολόγος του "Κέντρου Ημερήσιας Φροντίδας" και του "Κέντρου Αναφοράς" του Συλλόγου Κοινωνικής Πρωτοβουλίας Βέροιας "Πρωτοβουλία για το Παιδί".

2 Η «Πρωτοβουλία για το Παιδί» είναι ειδικά πιστοποιημένος φορέας παροχής υπηρεσιών Κοινωνικής Φροντίδας από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Ομάδα Στόχος της Δομής μας είναι η φροντίδα και η προστασία παιδιών που, προερχόμενα από οικογένειες που δυσλειτουργούν ή είναι διαλυμένες, βιώνουν την παραμέληση, την ψυχολογική και σωματική βία, την περιθωριοποίηση και την απόρριψη, τόσο μέσα στο σπίτι, όσο και μέσα στο σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον, καθώς και η παντοειδής ενίσχυση των οικογενειών τους.

3 Η «Πρωτοβουλία για το Παιδί» ανέπτυξε τις ακόλουθες δομές: Κέντρο Αναφοράς Το Σπίτι της Βέροιας (Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας) Το Σπίτι της Βεργίνας (Κλειστή φιλοξενία παιδιών)

4 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ Το περιστατικό στο οποίο θα γίνει αναφορά απασχόλησε κατά καιρούς, σε διάστημα περίπου 18 ετών, τις εξής Υπηρεσίες: -Εισαγγελία -Αστυνομία -Επιμελητή Ανηλίκων -Κοινωνικής και Παιδικής Προστασίας Εξελίσσεται μέσα από τρεις διαδοχικές γενιές της ίδιας οικογένειας. Στο παρελθόν υπήρξαν προτάσεις και απόπειρες για απομακρύνσεις παιδιών ως εφαρμογή κατάλληλου μέτρου, αλλά μετά από χειρισμούς της οικογένειας (συμπεριλαμβανομένων των απειλών και των επιθέσεων εναντίον λειτουργών υπηρεσιών), την τελευταία στιγμή αποτρέπονταν τέτοιου είδους εξελίξεις.

5 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ Ένα συμπέρασμα που έχει εξαχθεί μέσα από την πρακτική μας είναι ότι άτομα από διάφορες οικογένειες που απoτέλεσαν περιστατικά της «ΠγτΠ» συνδέονται μεταξύ τους με φιλικές, ερωτικές και συγγενικές σχέσεις και έχει παρατηρηθεί ότι κατά καιρούς προβαίνουν από κοινού σε παραβατικές πράξεις. Θεωρούμε ότι θα ήταν ιδιαιτέρως ενδιαφέρον να δημιουργηθεί ένα μεγάλο κοινωνιόγραμμα που θα παρουσιάζει τις συνδέσεις αυτές, καθώς κατά προσέγγιση πάνω από 50 οικογένειες περιστατικά έχουν κάποια σύνδεση μεταξύ τους.

6 ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗ Παραμέληση διαγενεαλογική (3 γενιές) - Επιτήρηση - Συνθήκες διαβίωσης που έθεταν σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα των παιδιών - Ιατρική Παρακολούθηση (εμβολιασμοί, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, πλημμελής ιατρική φροντίδα παιδιού ΑμεΑ) - Εγκατάλειψη παιδιών από τον κηδεμόνα - Πλημμελής παρακολούθηση στο σχολείο - Παντελής απουσία παροχής φροντίδας που χρήζει ένα παιδί ΑμεΑ με ποσοστό αναπηρίας 90%.

7 ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ- ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γονέας προς παιδί (στην εκάστοτε γενιά) Γονέας της μητρικής γραμμής προς εγγόνι Γονέας προς το σύντροφο του άλλου Γονείς μεταξύ τους (πριν τη διάσταση) Σύντροφοι γονέων προς τα παιδιά (διαγενεαλογικά) Σύντροφοι γονέων προς τους γονείς Γονείς προς εκπροσώπους Κοινωνικών Υπηρεσιών

8 ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Εκούσια Πρόκληση Σοβαρής Σωματικής Βλάβης (Σύμφωνα με τις αναφορές των εξυπηρετούμενων υπήρξε εκουσίως προκαλούμενος τραυματισμός της μητέρας σε προχωρημένη εγκυμοσύνη από τον πατέρα με αποτέλεσμα την πρόκληση της μεγάλου ποσοστού αναπηρίας στο παιδί που γεννήθηκε).

9 ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Σωματική κακοποίηση σε καθημερινή βάση που εκφραζόταν από επιθέσεις (πολλές φορές απρόκλητες και αιφνίδιες ακόμα και στο παιδί ΑμεΑ). Μπουνιές, κλωτσιές με τα παιδιά στο πάτωμα, χτυπήματα με ξένα σώματα. Υπήρχαν εμφανείς μώλωπες και εκδορές στο πρόσωπο και σύμφωνα με αναφορές των εξυπηρετούμενων, του ιατρικού ιστορικού των μελών της οικογένειας αλλά και της δικής μας έρευνας διαπιστώθηκε ότι παιδιά και ενήλικες είχαν αναζητήσει ιατρική φροντίδα για: εξαρθρώσεις, κακώσεις στον αυχένα, αιματώματα, διάσειση.

10 ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Λεκτική κακοποίηση η οποία είχε πάρει τη μορφή καθημερινής επικοινωνίας μεταξύ των μελών της οικογένειας (μπάσταρδο, πουτάνα, άχρηστο, βλαμμένο, μαλακισμένο, καθυστερημένο). Συναισθηματική κακοποίηση η οποία εκφραζόταν μέσω λεκτικών εκβιασμών, απειλών, καταστροφή (αγαπημένων) προσωπικών αντικειμένων, συστηματική πρόκληση ενοχών, εξαναγκασμό των παιδιών για την ανάληψη της ευθύνης και της φροντίδας του παιδιού ΑμεΑ με την δικαιολογία ότι το επίδομα αναπηρίας καλύπτει τις ανάγκες τους, εκδίωξη παιδιού από το σπίτι.

11 ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Υποτιμητικά σχόλια τα οποία στηρίζονταν στα «αδύναμα» σημεία ενός παιδιού ή σε τραγικές καταστάσεις που κάποιο παιδί είχε υποστεί. (π.χ. χρησιμοποιούσαν τη σεξουαλική παρενόχληση που υπέστη ένα από τα παιδιά, εναντίον του, με σκοπό την υποτίμηση).

12 ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Σεξουαλική κακοποίηση, η οποία κυμαίνεται από έκθεση παιδιών σε ερεθίσματα με σεξουαλικό περιεχόμενο, παρότρυνση ανηλίκου σε επίδοση σεξουαλικής πράξης, σεξουαλική παρενόχληση ανήλικου από ενήλικα, ολοκλήρωση σεξουαλικής πράξης ενηλίκων με την παρουσία παιδιών στο χώρο ή στο κρεβάτι, προσομοίωση σεξουαλικής πράξης μεταξύ ανηλίκων παιδιών της οικογένειας (παιδικής και νηπιακής ηλικίας) και τέλος βιασμοί.

13 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Εκπόρνευση (παράνομη) σε νυχτερινά κέντρα διασκεδάσεως, αλλά και σε δημόσιους υπαίθριους χώρους Εκτρώσεις ανηλίκων ( από 13 ετών) Μεγάλος αριθμός εκτρώσεων στην ενήλικη ζωή Παράνομη αγοραπωλησία βρέφους Εξώθηση σε παιδική εργασία Παρότρυνση από (άλλους) ενήλικες για χρήση ινδικής κάνναβης και αλκοόλ από ανηλίκους και επίγνωση της κατάστασης αυτής από τους κηδεμόνες χωρίς αντίδραση από μέρους τους με σκοπό την αποτροπή της επανάληψής της

14 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Παρουσία παιδιών στη μεταφορά ινδικής κάνναβης Μεταφορά παιδιών σε αυτοκίνητο με οδηγό υπό την επήρεια αλκοόλ και κάνναβης Παρουσία παιδιών κατά την χρήση ινδικής κάνναβης Σύναψη σχέσης μητέρας με έμπορο ναρκωτικών η οποία τελούσε εν γνώσει του τόπου καλλιέργειας δενδρυλλίων ινδικής κάνναβης την οποία επισκέφθηκαν τα παιδιά (στα παιδιά η επίσκεψη αυτή παρουσιάστηκε σαν εκδρομή στο «κτήμα» του εμπόρου)

15 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Προσφορά στέγης σε άτομο που είχε απελαθεί και βρισκόταν παράνομα στην χώρα, παραβατικό άτομο που παρουσιαζόταν ως φίλος των παιδιών

16 ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Μόνο ένας από τους ενήλικες εξετάσθηκε ψυχιατρικά και διαγνώσθηκε με διαταραχή προσωπικότητας. Οι δυσλειτουργικές συμπεριφορές που εμφανίζονται διαγενεαλογικά, διαφαίνεται ότι τείνουν στο να αποτελούν πάγια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ως αντίδραση στην κακοποιητική συνθήκη και ως προσπάθεια προσαρμογής στο δεδομένο κοινωνικό πλαίσιο στην Κοινότητα, αλλά και στο δομημένο από τα ίδια τα άτομα οικογενειακό περιβάλλον.

17 ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Πιο συγκεκριμένα οι δυσλειτουργικές συμπεριφορές που είναι κοινές και φαίνεται να διαχέονται στα μέλη των διαδεχόμενων γενεών είναι οι εξής: - Παρορμητική σεξουαλική συμπεριφορά, συνεχής εναλλαγή σεξουαλικών συντρόφων, συχνά με ιστορικό παραβατικότητας. - Κυρίαρχη χρήση πρωτογενών μηχανισμών άμυνας (άρνηση απώθηση) και γενική απουσία υγιών μηχανισμών άμυνας. - Διαταραχή Δεσμού (έλλειψη ικανότητας δημιουργίας σχέσεων εμπιστοσύνης)

18 ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ - Απουσία Ενσυναίσθησης - Δυσκολία ως προς τη στάθμισης της πραγματικότητας - Φοβίες - Συστηματική χρήση ψεμάτων - Απουσία Ενοχών και δυνατότητας ενδοσκόπησης - Ψυχογενής Βουλιμία - Θηλασμός σε παιδί 4 ετών χωρίς να υπάρχει μητρικό γάλα- που εμπεριείχε στοιχεία δυσλειτουργίας στη σχέση παιδιού-μητέρας. - Παραβατικότητα - Επιθετικότητα

19 ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ - Συμπτωματολογία εκφραζόμενη μέσω κινητικών και εκφραστικών τικ - Σημεία άτυπης υποχονδρίασης -Τριχοτιλλομανία - Αυτοτραυματισμοί και απόπειρες αυτοκτονίας - Έντονη Χειριστική συμπεριφορά με τη χρήση ακόμα και αθέμιτων μέσων με σκοπό την εκμετάλλευση και τη μη ανάληψη ευθύνης για την αποφυγή συνεπειών που απορρέουν από τις πράξεις τους - Αναπτυξιακές διαταραχές λόγω παραμέλησης - Εμπλοκή σε σχέσεις συνεξάρτησης (π.χ. σχέση με χρήστες ουσιών)

20 ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΓΕΝΕΩΝ Το συμπέρασμα που εξάγεται μετά από τη συστηματική παρακολούθηση της δυναμικής της ομάδας/οικογένειας είναι ότι υπάρχει πολύ μεγάλη αντίσταση στην αλλαγή σε ατομικό επίπεδο. Τα περισσότερα ενήλικα άτομα είχαν ταυτόχρονα το ρόλο του θύτη και του θύματος. Κάθε προσπάθεια των παιδιών να εφαρμόσουν ένα πιο υγιές σύστημα αξιών τορπιλίζονταν από την υπόλοιπη οικογένεια. Οι σχέσεις μεταξύ των ενηλίκων χαρακτηρίζονται από έντονη αλληλεξάρτηση, έντονες τάσεις αντεκδίκησης όταν κάποιο μέλος επιχείρησε να βγει από αυτό το σύστημα αλλά και εξαιρετικά έντονες τάσεις συσπείρωσης στην προσπάθειά τους να επιτύχουν κάποιο κοινό σκοπό. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το μόνο παιδί που έκανε αξιόλογα βήματα προς την απεμπλοκή του από την κατάσταση και εξέφραζε δυσφορία ήταν αρσενικού φύλου.

21 ΜΕΤΑ ΑΠΟ 18 ΧΡΟΝΙΑ ΣΗΜΕΡΑ Μετά από συντονισμένες ενέργειες και αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων υπηρεσιών: -Εισαγγελίας/ Αστυνομίας -Ομάδας Προστασίας Ανηλίκων -Πρωτοβουλίας για το Παιδί -Περιφερειακής Ενότητας Η πλειοψηφία των παιδιών έχει απομακρυνθεί από το οικογενειακό τους περιβάλλον.

22 ΑΝ Η ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥ ΜΕΤΡΟΥ Τότε αυτό επετεύχθη με: -Τη συστηματική εργασία των Κοινωνικών Υπηρεσιών -Με την στενή παρακολούθηση και τη συστηματική εργασία της «ΠγτΠ» με τα παιδιά και την οικογένεια, ώστε να έρχονται τα γεγονότα στην επιφάνεια -Τη συστηματική ενημέρωση της Εισαγγελίας για τα γεγονότα αυτά -Την εμπλοκή της αστυνομίας και με την επίτευξη της συνεργασίας με αυτήν σε κρίσιμα σημεία

23 ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΘΕΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΗΤΑΝ: Ότι η Εισαγγελική Αρχή έλαβε υπόψη της ότι στη συγκεκριμένη οικογένεια συντρέχουν λόγοι για την ποινική δίωξη των παραβατικών πράξεων των μελών της, αλλά και των εμπλεκομένων με αυτά. Για αυτό το λόγο άνοιξαν δικογραφίες για τις παραβατικές πράξεις και εξήχθησαν δικαστικές αποφάσεις για τις απομακρύνσεις των παιδιών, οι οποίες περιέγραφαν την ακριβή κατάσταση διαβίωσης των παιδιών. Συνεπώς, η εισαγγελική Αρχή δεν εξέλαβε την κακοποίηση, την παραμέληση και την παραβατικότητα ως πράξεις των μελών μιας οικογένειας, τα οποία πιθανώς έτσι φερόντουσαν στο παρελθόν, έτσι φέρονται και έτσι θα φέρονται στο μέλλον, με την πεποίθηση ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει για το μέλλον των παιδιών.

24 Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ Υπήρξε πάντα άμεση ανταπόκριση σε οποιαδήποτε αίτησή μας στην αστυνομία για συνεργασία πάνω σε περιστατικά (8), αλλά και σε περιπτώσεις έκφρασης απειλών εναντίον μας. (Α.Τ. Βέροιας Νάουσας). Με τη συστηματική και ανεξάντλητη εργασία της Αστυνομίας και της «ΠγτΠ» κατέστη δυνατή η εξάρθρωση μιας ομάδας ατόμων (7) για κακουργήματα και ο κύριος υπαίτιος τιμωρήθηκε πρωτοδίκως με 27 χρόνια φυλάκιση.

25 Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ Υπήρξε μια περίπτωση που δεν αποδείχθηκαν οι καταγγελίες ενός παιδιού, αλλά θεωρούμε ότι ήταν υποχρέωσή μας να τις αναφέρουμε από τη στιγμή που λάβαμε γνώση της κακοποίησης και εκτιμήσαμε ότι υπήρχαν και ισχυρά επιμέρους στοιχεία που ενίσχυαν την πεποίθηση ότι η αναφορά είναι αληθής.

26 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Από την πλευρά μας δηλώνουμε απερίφραστα τη διαθεσιμότητά μας στην αστυνομική αρχή, όποτε θεωρηθεί ότι μπορούμε να φανούμε χρήσιμοι, 7/24. Εκφράζουμε την επιθυμία μας για μοίρασμα εμπειρίας και γνώσης μέσα από μια αμφίδρομη διαδικασία οργανωμένης διαδραστικής εκπαίδευσης, ακόμα και πάνω στην εργασία πεδίου που αφορά σε θέματα παιδικής προστασίας.

27 Σας ευχαριστούμε!