Σχέδιο Δράσης για τη Στρατηγική Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης της Φολεγάνδρου

Transcript

1 Σχέδιο Δράσης για τη Στρατηγική Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης της Φολεγάνδρου Το τουριστικό μοντέλο των οργανωμένων μαζικών διακοπών που επικρατεί σε αρκετά ελληνικά νησιά αποτελεί ένα τυποποιημένο εποχικό τουριστικό προϊόν και συνήθως δεν αξιοποιεί τη δυναμική των εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Το Σχέδιο Δράσης για τη Στρατηγική Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης της Φολεγάνδρου που θα εκπονηθεί από το Δίκτυο ΔΑΦΝΗ θα βασιστεί: στην αξιοποίηση και στην ανάδειξη της φυσικής 1 και πολιτισμικής κληρονομιάς της Φολεγάνδρου στη διατήρηση και ανάδειξη του αγροτικού τοπίου στη μελέτη και κατασκευή ήπιας κλίμακας έργων προώθησης του περπατήματος με τίτλο Folegandros Routes (1 ο έργο: Οργάνωση και Ανάδειξη Δικτύου Περιηγητικών/Πεζοπορικών Διαδρομών Υπαίθρου και 2 ο έργο: Κατασκευή πεζόδρομου παραπλεύρως της οδού σύνδεσης Καραβοστάσης-Χώρα), στην αξιοποίηση και στην ανάδειξη του Οικομουσείου Φολεγάνδρου, στην ενεργό συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας ώστε το νέο τουριστικό προϊόν να είναι τοπικά σχεδιασμένο και να ενσωματώνει τις κοινωνικές αξίες του νησιού, στην ενίσχυση της παραγωγής τοπικών προϊόντων στην παροχή υπηρεσιών ενημέρωσης/δημοσιότητας και ευαισθητοποίησης του κοινού, στο πλαίσιο των οποίων θα οργανωθούν μια σειρά ενημερωτικών ημερίδων, open air εκδηλώσεων φυσιολατρικού και πολιτιστικού περιεχομένου, παραγωγή ηλεκτρονικού πληροφοριακού υλικού και υλικού ταυτότητας προορισμού. 1 ο έργο: Οργάνωση και Ανάδειξη Δικτύου Περιηγητικών/Πεζοπορικών Διαδρομών Υπαίθρου στο νησί της Φολεγάνδρου (μέρος του συνολικού έργου Folegandros Routes) Το μονοπάτι, η δημοσιά, η ρούγα, η στράτα και με τη σύγχρονη ορολογία η περιπατητική/πεζοπορική διαδρομή υπαίθρου, αποτελεί δομικό στοιχείο της τοπικής ταυτότητας της Φολεγάνδρου και δύναται να συμβάλλει ουσιαστικά στην ολοκληρωμένη και βιώσιμη ανάπτυξη του νησιού. Λαμβάνοντας υπόψη την ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση για τον τουρισμό υπαίθρου των τελευταίων ετών, η οργάνωση δικτύων περιπατητικών/πεζοπορικών διαδρομών αναδεικνύεται σε εξέχουσας κατηγορίας τουριστική υποδομή για τη δημιουργία ενός πλέγματος τουριστικών δραστηριοτήτων ενεργητικού χαρακτήρα 2, συμβάλλοντας στην 1 Το νησί αποτελεί στο σύνολό του Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους με κωδικό Τόπου AT , περιλαμβάνεται στον κατάλογο των περιοχών Natura 2000 με κωδικό GR και στον κατάλογο βιότοπων Corine με κωδικό A ). 2 Παρατήρηση άγριας χλωρίδας και πανίδας, συμμετοχή στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (αγροτοκτηνοτροφικός), συμμετοχή σε φεστιβάλ, συμμετοχή στην προστασία και ανάδειξη της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς, άθληση-ευεξία-θεραπεία κτλ. 1

2 ανάπτυξη του τουρισμού ειδικών ενδιαφερόντων 3 (special interest tourism). Παράλληλα, στα περισσότερα κράτη της Ευρώπης, δημιουργείται μια πρωτογενής οικειότητα με το περπάτημα και το ποδήλατο, η οποία ανάγεται σε καθημερινή συνήθεια και ασκείται επίσης κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού. Ειδικότερα, δεδομένης αυτής της οριζόντιας διεύρυνσης τουριστικών δραστηριοτήτων δημιουργείται ένα ευνοϊκό κλίμα παροχής ποιοτικών και ολοκληρωμένων τουριστικών υπηρεσιών με την καθετοποίηση υπηρεσιών, δραστηριοτήτων και υποδομών. Η διαδικασία αυτή απαιτεί εκ των πραγμάτων υψηλό επίπεδο οργάνωσης, συντονισμού, διαχείρισης και εξειδίκευσης, τόσο από πλευράς υποδομών (σχεδιασμός, χρηματοδότηση, λειτουργία, θεματικός χαρακτήρας, συντήρηση, κ.λπ.) όσο και από πλευράς βιωσιμότητας (marketing, προβολή, ενημέρωση, υποστήριξη). Υπό αυτό το πρίσμα, η οργάνωση και ανάδειξη του Δικτύου Περιηγητικών/Πεζοπορικών Διαδρομών Υπαίθρου της Φολεγάνδρου αποτελεί μία οριζόντια και ήπιας μορφής υποδομή μικρής κλίμακας, αποτελώντας πρωτίστως βασικό κίνητρο ταξιδιού αλλά συμβάλλοντας παράλληλα και στη διαμόρφωση μιας θετικής εμπειρίας που μπορεί να αποκομίσει ο επισκέπτης «του ήλιου και της θάλασσας». Πιο συγκεκριμένα, το Δίκτυο Περιηγητικών/Πεζοπορικών Διαδρομών Υπαίθρου της Φολεγάνδρου ως τουριστική υποδομή: δημιουργεί προοπτικές ολοκληρωμένης και βιώσιμης ανάπτυξης, αναπτύσσει το συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, διευρύνει τις δυνατότητες χρηματοδότησης για την ανάπτυξη του τουρισμού ειδικών ενδιαφερόντων στο νησί, ευνοεί τη δικτύωση με αντίστοιχους προορισμούς σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο, ενισχύει τις δράσεις προβολής, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σχετικά με την προστασία και ανάδειξη της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς του νησιου, ενισχύει την αξιοποίηση και προβολή του Οικομουσείου Φολεγάνδρου. Περιγραφή της κατάστασης του Υφιστάμενου Πεζοπορικού Δικτύου Δήμου Φολεγάνδρου και των δυνατοτήτων επέκτασης του Η Φολέγανδρος, παρά την περιορισμένη έκταση της, διαθέτει ήδη ένα δίκτυο μονοπατιών συνολικού μήκους περίπου 25 χιλιομέτρων. Το δίκτυο αυτό, συγκροτείται από τις Διαδρομές Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου (Τμήμα Πολιτισμού-Αθλητισμού- Τουρισμού) και φέρει την αρίθμηση 1 έως 6. Τμήματα των διαδρομών αυτών φέρουν επιπλέον τα διακριτικά KT, PL, FI, NI, FL, LV, σήμανση που έχει πραγματοποιηθεί από εθελοντές του νησιού. 3 Οικοτουρισμός, αγροτουρισμός, τουρισμός περιπέτειας, πολιτισμικός τουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός, τουρισμός υγείας, θαλάσσιος τουρισμός κτλ. 2

3 Από την επιτόπια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο νησί διαπιστώθηκε ότι η σήμανση του Υφιστάμενου Πεζοπορικού Δικτύου είναι μερική και ανομοιόμορφη και αρκετά σημεία χρίζουν συντήρησης. Δεδομένης της νέας νομοθεσίας που καθορίζει τις τεχνικές προδιαγραφές χάραξης, σήμανσης, διάνοιξης και συντήρησης των ορειβατικώνπεζοπορικών μονοπατιών (ΥΑ με αριθμ /165, ΦΕΚ 206 Β, ) για την αρτιότερη οργάνωση του προτεινόμενου Δικτύου Περιηγητικών/Πεζοπορικών Διαδρομών Υπαίθρου της Φολεγάνδρου και για την επικαιροποίηση του σύμφωνα με την εν λόγω νομοθεσία, θα εκπονηθεί νέα μελέτη ακολουθώντας το Διάγραμμα Ύλης που ορίζει ο νέος νόμος. Συγκεκριμένα, θα αναλυθούν οι βασικές αρχές και τα κριτήρια επιλογής του Δικτύου, τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω: η ασφάλεια ο βαθμός δυσκολίας η ελκυστικότητα ο βαθμός εξυπηρέτησης η αξιοποίηση των υφιστάμενων διαδρομών ο συσχετισμός κάθε διαδρομής με όμορο οδικό δίκτυο οι γραμμικές διαδρομές οι κυκλικές διαδρομές τα αδιέξοδα η δημιουργία νέων διαδρομών τα σημεία ενδιαφέροντος το συνολικό μήκος οι κλίσεις τα τμήματα ημερήσιας πεζοπορίας η πεζοπορία πολλών ημερών ο έλεγχος ιδιοκτησιακού καθεστώτος ο έλεγχος του καθεστώτος προστασίας του φυσικού και του δομημένου περιβάλλοντος οι υφιστάμενες υποδομές οι χρήσεις γης και το δίκτυο πρόσβασης. Όσον αφορά τα τεχνικά έργα θα πραγματοποιηθούν: η περιγραφή των επιμέρους εργασιών η περιγραφή των γεωμετρικών χαρακτηριστικών των προτεινόμενων έργων η χαρτογραφική απεικόνιση των προτεινόμενων μονοπατιών η επιλογή της κατηγορίας των προτεινόμενων μονοπατιών η περιγραφή των συμπληρωματικών υποδομών η μελέτη σήμανσης η μελέτη των επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον κατά την εκτέλεση του έργου και κατά τη λειτουργία του 3

4 η λήψη επανορθωτικών μέτρων εφόσον χρειαστούν και η επιβολή όρων λειτουργίας. Για την αποτύπωση των έργων και εργασιών κατασκευής, διαμόρφωσης και σήμανσης των πεζοπορικών διαδρομών θα χρησιμοποιηθεί η εφαρμογή Trail Creator της εταιρείας AnaDigit 4. Οι επτά εργασίες που περιλαμβάνονται στην εφαρμογή είναι: Εκθαμνώσεις (κοπή θάμνων και χαμηλών δέντρων) Κλάδεμα (κοπή κλαδιών σε ύψος έως 2μ.) Μετατοπίσεις βράχων Μετατοπίσεις γαιών Διάνοιξη (πλήρης διάνοιξη μονοπατιού, μπορεί να περιλαμβάνει όλες τις παραπάνω παρεμβάσεις) Διαπλάτυνση (σε υφιστάμενο μονοπάτι, περιλαμβάνει ήπιες παρεμβάσεις στη βλάστηση και διαπλάτυνση) Εργασίες σε Καλντερίμι (αφορά κυρίως επισκευή υφιστάμενου καλντεριμιού) Τα έργα αποτυπώνονται επίσης στη διάρκεια των καταγραφών και μπορούν να ταξινομηθούν στους εξής τύπους: Χώρος αναψυχής (μπορεί να περιλαμβάνει έναν αριθμό από τις παρακάτω κατασκευές) Τοίχος αντιστήριξης (τοίχος από πέτρα με κονία και θεμελίωση) Αναλημματικός τοίχος (ξερολιθιά χαμηλού ύψους) Υπέρβαση πρανούς (διαμόρφωση ράμπας και κατασκευή σκαλοπατιών) Σκαλοπάτια (ορισμένος αριθμός από ξύλινα ή πέτρινα σκαλοπάτια, χωρίς διαμόρφωση ράμπας) Λιθόστρωση (για δρασκελισμό ρέματος ή λάσπης) Καθιστικό (πέτρινα ή ξύλινα παγκάκια) Κιόσκι Προστατευτικά μέσα (ξύλινα κάγκελα ή πετρόχτιστος προστατευτικός τοίχος) Κρήνη (με ποικίλες κατασκευαστικές παραμέτρους) Γέφυρα (με ποικίλες κατασκευαστικές παραμέτρους) Τέλος, η σήμανση θα αποτελείται από: Γενική πινακίδα δικτύου Πινακίδα περιοχής Πινακίδα διαδρομής Πινακίδα κατεύθυνσης Πινακίδα επισήμανσης (εκτεθειμένο τμήμα, μεγάλη κλίση, σαθρά εδάφη, πτώσεις λίθων) 4 4

5 Πινακίδα ερμηνείας περιβάλλοντος (βλάστηση, χλωρίδα, πανίδα, γεωλογία, τοπίο, αρχιτεκτονική, παραδοσιακή οικονομία) Επιβεβαιωτικά πλακίδια (δηλ. απλά σημάδια κατά μήκος της διαδρομής). Η δυνατότητα σχεδιασμού ενός νέου Δικτύου Περιηγητικών/Πεζοπορικών Διαδρομών Υπαίθρου, που επί της ουσίας αποτελεί επέκταση του υφιστάμενου πεζοπορικού δικτύου, έχει ως στόχο να αναδείξει τη διττή ταυτότητα της Φολεγάνδρου, ως Τοπίου Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και ως Πολιτισμικού Τοπίου, αναδεικνύοντας τους χαρακτηριστικούς τύπους Τοπίου που συναντώνται στο νησί: Αναβαθμοί (πεζούλες) Βραχώδεις σχηματισμοί/ορθοπλαγιές Βραχώδεις ακτές Εκκλησίες/Μοναστήρια Ημιορεινό Τοπίο/Λόφοι Ηφαιστειογενές έδαφος Κυκλαδίτικο Τοπίο Οροπέδιο Παραθαλάσσιο Τοπίο Τοπίο Βραχονησίδων Φρυγανότοπος Ο σχεδιασμός του νέου Δικτύου Περιηγητικών/Πεζοπορικών Διαδρομών Υπαίθρου της Φολεγάνδρου θα βασιστεί στην: Αξιοποίηση των υφιστάμενων Διαδρομών Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος (Εικόνες 1-5) Αξιοποίηση της ποικιλότητας του τοπίου Δυνατότητα σχεδιασμού κυκλικών διαδρομών Προσφορά πανοραμικής θέας ή άλλων αξιόλογων αισθητικών στοιχείων Ανάδειξη γεωμορφών και μνημείων της φύσης Ανάδειξη Διαδρομών Ερμηνείας Περιβάλλοντος 5

6 Εικόνα 1. Δυνατότητες επέκτασης Υφιστάμενου Πεζοπορικού Δικτύου (με συνεχή γραμμή παρουσιάζεται το Υφιστάμενο Δίκτυο και με διακεκομμένη γραμμή το προς διερεύνηση) Εικόνα 2. Δυνατότητες επέκτασης Υφιστάμενου Πεζοπορικού Δικτύου (με συνεχή γραμμή παρουσιάζεται το Υφιστάμενο Δίκτυο και με διακεκομμένη γραμμή το προς διερεύνηση) 6

7 Εικόνα 3. Δυνατότητες επέκτασης Υφιστάμενου Πεζοπορικού Δικτύου (με συνεχή γραμμή παρουσιάζεται το Υφιστάμενο Δίκτυο και με διακεκομμένη γραμμή το προς διερεύνηση) Εικόνα 4. Δυνατότητες επέκτασης Υφιστάμενου Πεζοπορικού Δικτύου (με συνεχή γραμμή παρουσιάζεται το Υφιστάμενο Δίκτυο και με διακεκομμένη γραμμή το προς διερεύνηση) 7

8 Εικόνα 5. Δυνατότητες επέκτασης Υφιστάμενου Πεζοπορικού Δικτύου (με συνεχή γραμμή παρουσιάζεται το Υφιστάμενο Δίκτυο και με διακεκομμένη γραμμή το προς διερεύνηση) Ο σχεδιασμός των Διαδρομών Ερμηνείας Περιβάλλοντος θα ενοποιεί τα οικολογικά με τα πολιτισμικά στοιχεία της Φολεγάνδρου στοιχειοθετώντας μια εκπαιδευτική δραστηριότητα που στοχεύει στο να αποκαλύψει νοήματα και σχέσεις, χρησιμοποιώντας πραγματικά αντικείμενα, πρωτογενείς εμπειρίες και μέσα απεικόνισης, χωρίς να παραθέτει απλώς πληροφορίες 5. Οι περίπατοι θα σχεδιαστούν τόσο για επισκέπτες μικρής ηλικίας όσο και για ενήλικες και θα συμμορφωθούν όσον αφορά την προσβασιμότητα του περιεχομένου της σήμανσης σε άτομα με ειδικές ανάγκες. Η ερμηνεία κάθε διαδρομής θα βασίζεται σε θεματικές πινακίδες, ο σχεδιασμός των οποίων θα βασίζεται στην προσβασιμότητα και στην απεικόνιση στοιχείων του περιβάλλοντα χώρου (Εικόνες 6-8). 5 Tilden F., 1977, Interpreting Our Heritage, Chapel Hill 8

9 Εικόνα 6. Θεματική πινακίδα Ερμηνείας Περιβάλλοντος σχεδιασμένη για παιδιά με τη μορφή επιτραπέζιου παιχνιδιού Εικόνα 7. Θεματική πινακίδα Ερμηνείας Περιβάλλοντος σχεδιασμένη με βάση την απεικόνιση στοιχείων του περιβάλλοντος χώρου Εικόνα 8. Θεματική πινακίδα Ερμηνείας Περιβάλλοντος σχεδιασμένη για άτομα με αμαξίδιο και άτομα με προβλήματα όρασης 9

10 Ανάπτυξη ψηφιακού οδηγού Πριν την κατασκευή των προτεινόμενων από τη μελέτη έργων και για την προώθηση του Δικτύου Περιηγητικών/Πεζοπορικών Διαδρομών Υπαίθρου της Φολεγάνδρου θα αναπτυχθεί ένας ψηφιακός οδηγός πεδίου σε συνεργασία με την εταιρεία AnaDigit. Πιο συγκεκριμένα, θα αναπτυχθεί μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που αποτελεί το διάδοχο του παλιού οδηγού-χάρτη στη νέα εποχή. Ο ψηφιακός οδηγός topoguide λειτουργεί off-line (χωρίς σύνδεση με το Ίντερνετ) και όταν ο πεζοπόρος βρεθεί στην περιοχή της εφαρμογής, θα του προτείνεται μία λίστα διαδρομών, που βρίσκονται κοντά του. Μόλις επιλέξει μια διαδρομή, θα του δίνονται οδηγίες για να πλησιάσει στο κοντινότερο σημείο της. Κατόπιν, όταν βρεθεί πάνω ή σε μια ακτίνα 20μ από τη διαδρομή, η εφαρμογή θα του δίνει αναλυτικές οδηγίες για το πως θα την ακολουθήσει, σε οποιαδήποτε φορά (πως στρίβει σε κάθε αλλαγή κατεύθυνσης και ποιόν κλάδο θα ακολουθήσει στην κάθε διασταύρωση) και θα του απεικονίζει φωτογραφίες του άμεσου περιβάλλοντός του. Αν ο πεζοπόρος απομακρυνθεί από τη διαδρομή, ένα μήνυμα θα τον προτρέπει να επιστρέψει και η εφαρμογή θα τον καθοδηγεί να ξαναβρεί τη διαδρομή. Κάθε διαδρομή θα περιλαμβάνει αναλυτική περιγραφή, φωτογραφίες και τα δικά της Σημεία Ενδιαφέροντος. Εκτός πεδίου, η διαδρομή θα παρέχει λειτουργία προσομοίωσης, όπου ένας Ψηφιακός Ταξιδευτής θα τρέχει πάνω στη διαδρομή, ενεργοποιώντας τις φωτογραφίες και τα σημεία Ενδιαφέροντος. Στο πεδίο, οι διαδρομές θα παρέχουν αναλυτικές οδηγίες πλοήγησης βήμαβήμα. Οι διαδρομές της κάθε περιοχής θα είναι οργανωμένες σε ομάδες με κοινή αφετηρία ή προορισμό 6. Για τη Φολέγανδρο θα παραχθεί ένα πολυσέλιδο ψηφιακό έντυπο, το οποίο θα είναι ενσωματωμένο στην εφαρμογή, σχετικά με τη γεωγραφία, τη γεωλογία, τη φύση, την ιστορία και τα μνημεία της, εστιάζοντας στις θέσεις και στα θέματα που σχετίζονται με το Δίκτυο Περιηγητικών/Πεζοπορικών Διαδρομών Υπαίθρου. Σε κάθε θεματική, θα αναλυθούν όλες οι σημαντικές για την κάθε περιοχή ενότητες (πχ. πηγές, σπήλαια, χλωρίδα, αρχιτεκτονική κλπ) με πρωτότυπα κείμενα και φωτογραφίες