Η Επίδραση ενός Προσαρµοσµένου Προγράµµατος Άσκησης στην Ανάπτυξη της Αδρής Κινητικότητας και της Κινητικής Απόδοσης Εφήβων µε Σπαστική Ηµιπληγία

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η Επίδραση ενός Προσαρµοσµένου Προγράµµατος Άσκησης στην Ανάπτυξη της Αδρής Κινητικότητας και της Κινητικής Απόδοσης Εφήβων µε Σπαστική Ηµιπληγία"

Transcript

1 Ερευνητική Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισµό τόµος 4 (1), ηµοσιεύτηκε: 30 Μαρτίου 2006 Inquiries in Sport & Physical Education Volume 4 (1), Released: March 30, ISSN Η Επίδραση ενός Προσαρµοσµένου Προγράµµατος Άσκησης στην Ανάπτυξη της Αδρής Κινητικότητας και της Κινητικής Απόδοσης Εφήβων µε Σπαστική Ηµιπληγία Ιφιγένεια Κάνδραλη 1, Γεώργιος Κατσιµάνης 2, Κοσµάς Χριστούλας 3, Χριστίνα Ευαγγελινού 2, & Νικολέτα Αγγελοπούλου 4 1 ηµόσιο Ειδικό Γυµνάσιο (ΕΛΕΠΑΠ), Θεσσαλονίκη 2Εργαστήριο Προσαρµοσµένης Φυσικής Αγωγής, ΤΕΦΑΑ Σερρών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης 3Εργαστήριο Εργοφυσιολογίας Εργοµετρίας, ΤΕΦΑΑ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης 4Εργαστήριο Αναπτυξιακής Ιατρικής και Ειδικής Αγωγής, ΤΕΦΑΑ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Περίληψη Σκοπός της έρευνας ήταν να αξιολογήσει την επίδραση ενός προσαρµοσµένου προγράµµατος άσκησης στην αδρή κινητική λειτουργία και απόδοση εφήβων µε Σπαστική Ηµιπληγία (ΣΗ), από εγκεφαλική παράλυση (ΕΠ). Στη µελέτη συµµετείχαν 10 έφηβοι µε ΣΗ (13-17 ετών), οι οποίοι µέχρι τότε παρακολουθούσαν προγράµµατα φυσικοθεραπείας και φυσικής αγωγής. Χωρίστηκαν τυχαία σε δύο οµάδες των 5 ατόµων, εκ των οποίων η µία ήταν η οµάδα παρέµβασης (Οµάδα Α) και η άλλη η οµάδα ελέγχου (Οµάδα Β). Η Οµάδα Α εξασκήθηκε µόνο στο προσαρµοσµένο πρόγραµµα άσκησης το οποίο είχε διάρκεια 12 εβδοµάδες, τρεις φορές την εβδοµάδα από 50 λεπτά η κάθε ενότητα, ενώ η οµάδα Β ακολούθησε µόνο το συνηθισµένο πρόγραµµα του σχολείου, τέσσερις φορές την εβδοµάδα. Πραγµατοποιήθηκαν τεστ εκτίµησης πριν και µετά το πέρας των προγραµµάτων για να αξιολογηθεί η αδρή κινητική λειτουργία και απόδοση των εφήβων µε ΣΗ και των δύο οµάδων. Τα όργανα που χρησιµοποιήθηκαν ήταν το GMFM (Gross Motor Function Measure, Μέτρηση Αδρής Κινητικής Λειτουργίας) και το GMΡM (Gross Motor Performance Measure, Μέτρηση Αδρής Κινητικής Απόδοσης). Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι το προσαρµοσµένο πρόγραµµα άσκησης είχε θετική επίδραση στην οµάδα παρέµβασης καθώς βελτιώθηκαν οι κινητικές δεξιότητες των εφήβων, τόσο ποσοτικά (p<.001) όσο και ποιοτικά (p<.001). Καµία διαφορά δεν υπήρξε µεταξύ της αρχικής και τελικής µέτρησης στην οµάδα ελέγχου. Συµπερασµατικά, οι έφηβοι µε ΣΗ της µελέτης αυτής, µπορούν να βελτιώσουν τις κινητικές τους δεξιότητες ποσοτικά και ποιοτικά, συµµετέχοντας σε ένα προσαρµοσµένο πρόγραµµα άσκησης. Λέξεις κλειδιά: αδρή κινητική λειτουργία, GMFM, GMΡM, εγκεφαλική παράλυση The Influence of an Adapted Exercise Program on the Development of the Gross Motor Function and Performance in Adolescents with Spastic Hemiplegia Ifigenia Kandrali 1, George Katsimanis 2, Kosmas Christoulas 3, Christina Evaggelinou 2, & Nikoleta Aggelopoulou 4 1Public Special High School (ELEPAP), Thessaloniki, Hellas 2Laboratory of Adapted Physical Education, Department of Physical Education and Sports Sciences, Aristotle University of Thessaloniki, Serres, Hellas 3Laboratory of Ergophysiology-Ergometry, 4 Laboratory of Developmental Medicine and Special Education, Department of Physical Education & Sport Science, Aristotle University of Thessaloniki, Hellas Abstract The purpose of this study was to evaluate the influence of an adapted exercise program on the gross motor function and gross motor performance in adolescents with spastic hemiplegia (SH) as a result of cerebral palsy (CP). Ten adolescents with SH (13 to 17 years old) participated in the study. They were randomly divided in two groups of 5 individuals, one being the experimental (Group A) and the other one the control group (Group B). Group A attended only the adapted exercise program for 12 weeks; with duration of 50 minutes for each session while group B attended only the regular school program. Pre- and post-exercise tests were performed to assess the gross motor function and performance of the adolescents with SH of both groups. The instruments for the evaluation were the Gross Motor Function Measure (GMFM) and Gross Mo- ιεύθυνση επικοινωνίας: Ιφιγένεια Κάνδραλη Έκτωρος 5, Καλαµαριά 55134, Θεσσαλονίκη e mail: kandrali@sch.gr

2 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), tor Performance Measure (GMPM). The results of the study revealed that the adapted exercise program had a positive effect on the experimental group and improved both their quantitative (p<.001) and qualitative gross motor skills (p<. 001). There was no change between the initial and final measurement on the control group. Conclusively, adolescents with SH in this study are able to show improvement both in their quantitative and qualitative gross motor skills, after their participation in an adapted exercise program. Key words: gross motor function, gross motor performance, GMFM, GMPM, cerebral palsy Εισαγωγή Η εγκεφαλοπάθεια είναι µια γενικευµένη διαταραχή της εγκεφαλικής λειτουργίας, η οποία µπορεί να είναι οξεία ή χρόνια, προοδευτική ή στατική (Behrman, Kliegman, & Jenson, 2000). Η εγκεφαλική παράλυση (ΕΠ) είναι µια στατική εγκεφαλοπάθεια, η οποία ανήκει στην κατηγορία των νευρολογικών διαταραχών (Behrman et al., 2000; Unnithan, Clifford, & Bar-Or, 1998). Καθορίζεται ως η µόνιµη, µη προοδευτική αλλά ούτε αναστρέψιµη βλάβη κινητικών κυρίως κέντρων του εγκεφάλου, που συµβαίνει κατά την περίοδο ανάπτυξης του εγκεφάλου, κυρίως τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής και εκδηλώνεται µε διαταραχές στην κινητικότητα και τη στάση καθώς και αδυναµία του ατόµου να χρησιµοποιήσει βουλητικά τους µύες του (Αγγελοπούλου- Σακαντάµη, 2004). Η ΕΠ δε θεωρείται ασθένεια, αλλά µια κατάσταση που µπορεί να παρουσιάζεται µε συνδυασµούς διαφόρων επιπέδων και τύπων δυσλειτουργιών σε κάθε παιδί. Ακόµα, δεν είναι µεταδοτική και η εγκεφαλική βλάβη είναι µη προοδευτική. Τα παιδιά µε σπαστική ΕΠ χαρακτηρίζονται από περιορισµένη ικανότητα στη βάδιση, έλλειψη ελέγχου των µυών λόγω υπερτονίας (υπερβολική συν-σύσπαση) και φτωχές αντιδράσεις ισορροπίας (Gage, 1991). Η βελτίωση της ικανότητας στη βάδιση µπορεί να επηρεάσει άλλες δραστηριότητες της κινητικής λειτουργίας, όπως το τρέξιµο, το άλµα και την ανάβαση σε σκάλες (Damiano & Abel, 1996). Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις διαδικασίες που συµβάλλουν στην τελική δυσλειτουργία των παιδιών µε ΕΠ (Parker, Carriere, Hebestreit, Salsberg, & Bar-Or, 1993). Η πρώτη είναι η κύρια βλάβη του Κεντρικού Νευρικού Συστήµατος (ΚΝΣ) η οποία επηρεάζει το σύστηµα ελέγχου του παιδιού, η δεύτερη είναι η διαταραχή στην ανάπτυξη των µυών και των οστών και η τρίτη είναι η αντίδραση που έχει υιοθετηθεί καθώς το παιδί αναπτύσσει µη φυσιολογικές κινήσεις για να αντισταθµίσει τη νευρολογική βλάβη. Όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν τη φυσική κατάσταση και την κινητική απόδοση που µε τη σειρά τους µπορεί να επηρεάσουν την καθηµερινή λειτουργία του παιδιού (Parker et al., 1993). Την ίδια στιγµή, το µυοσκελετικό σύστη- µα επιβαρύνεται µε αποτέλεσµα η βάδιση, ο χειρισµός αντικειµένων και γενικά οι καθηµερινές δραστηριότητες να γίνονται δύσκολα (Hutzler, Chacham, Bergman, & Szeinberg, 1998). Η αδρή κινητική συµπεριφορά παρουσιάζει δύο κύρια χαρακτηριστικά: τη λειτουργία και την απόδοση. Η αδρή κινητική λειτουργία περικλείει κινήσεις που µπορούν να γίνουν µε τη συµβολή πολλών µυϊκών οµάδων και περιλαµβάνουν την αλλαγή της στάσης του σώµατος στο χώρο ή τη µετακίνηση των άκρων σε σχέση µε το σώµα. Η αδρή κινητική απόδοση χρησιµοποιείται για την αξιολόγηση της αλλαγής σε κλινικό και ερευνητικό περιβάλλον. Και οι δύο συµπεριφορές, τόσο η αδρή κινητικότητα όσο και η αδρή κινητική απόδοση, είναι πολύ σηµαντικά στοιχεία για τα παιδιά µε ΕΠ, γιατί η διαταραχή των κινήσεών τους αποτελεί καίριο πρόβληµα στην ΕΠ. Έτσι, κρίνεται απαραίτητο να αξιολογηθούν ώστε να σχεδιαστούν αποτελεσµατικά προγράµµατα αποκατάστασης (Russell et al., 1989). Η αξιολόγηση της επίδρασης της άσκησης στην κινητική λειτουργία και στην κινητική απόδοση είναι πολύ δύσκολο να πραγµατοποιηθεί. Επίσης, είναι πολύ δύσκολο να µεταφραστούν τα αποτελέσµατα των ασκήσεων, λόγω των δυσκολιών που σχετίζονται µε το µεγάλο βαθµό ετερογένειας που παρατηρείται στο συγκεκρι- µένο πληθυσµό (Barry, 1996; Bower & McLellan, 1994; Simeonsson, Cooper, & Scheiner, 1982). Η Μέτρηση της Αδρής Κινητικής Λειτουργίας (Gross Motor Function Measure-GMFM) και η Μέτρηση της Κινητικής Απόδοσης (Gross Motor Performance Measure-GMPM) έχουν σχεδιαστεί για να χρησιµοποιούνται µαζί. Η διαφορά µεταξύ των µετρήσεων είναι ότι το GMFM, µετράει «πόσο πολύ» µπορεί ένα παιδί να κάνει κάτι (ποσοτική µέτρηση), ενώ το GMPM µετράει «πόσο καλά» µπορεί ένα παιδί να κάνει ένα υποσύνολο κινήσεων (ποιοτική µέτρηση, Gowland et al., 1995; Russell et al., 1993). Και οι δύο µετρήσεις έχουν ελεγχθεί όσον αφορά την εγκυρότητα και την αξιοπιστία τους (Boyce et al., 1998; Nordmark, Hagglund, & Jarnlo, 1997; Thomas, Buckon, Phillips, Aiona, & Sussman, 2001). Η αξιολόγηση της κινητικής λειτουργίας µε τη χρήση του GMFM έχει αποδειχθεί πολύ χρήσιµη για την πρόγνωση της κινητικής ικανότητας των παιδιών µε ΕΠ (Damiano & Abel, 1996; Katelaar, Vermeer, Hart, Van Beek, & Helders, 2001) ή µε Σύνδροµο Down (Russell et al.,1998). Ερευνητές υποστηρίζουν πως έχουν παρατηρήσει βελτίωση στην κινητική λειτουργία ατόµων µε σπαστική µορφή ΕΠ µε τη βοήθεια προγραµµάτων άσκησης τα οποία περιελάµβαναν ιππασία (McGibbon, Andrade, Widener, & Cintas, 1998; McKinnon et al., 1995) και ασκήσεις δύναµης (Dodd, Taylor, & Damiano, 2002). Υπάρχουν επίσης έρευνες στις οποίες εφαρµόστηκαν προσαρ-

3 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), µοσµένα προγράµµατα άσκησης για παιδιά µε ΕΠ και χρησιµοποιήθηκε το GMFM, και ειδικότερα οι παράµετροι και Ε, για την αξιολόγηση της ποσοτικής αλλαγής της κινητικής λειτουργίας των ατό- µων που συµµετείχαν στις έρευνες αυτές (Parker et al., 1993; Κατσιµάνης, και συν., 2003; McGibbon et al., 1998; McKinnon et al., 1995). Επίσης σε αρκετές έρευνες δεν υπήρχε οµάδα ελέγχου (Κατσιµάνης και συν., 2003; McGibbon et al., 1998; McKinnon et al., 1995; Tsorlakis, Evaggelinou, Gruios, & Tsorbatzoudis, 2004). Η κινητική ανάπτυξη των εφήβων µε ΣΗ επιβαρύνεται µε το πέρασµα του χρόνου, λόγω της αρνητικής επίδρασης στη φυσιολογική πλευρά και την αντιστάθµιση του βάρους (Bobath, 1990). Έχει παρατηρηθεί ότι η κινητική κατάσταση των εφήβων µε ΕΠ, όπως η βάδιση, χειροτερεύει από το 15ο έτος της ηλικίας είτε λόγω του συνδυασµού εφηβείας και δυσλειτουργίας (δηλ. µειωµένη δύναµη, αντοχή) είτε λόγω των αλλαγών που σχετίζονται µε την κατάσταση (µειωµένη κινητικότητα, σπαστικότητα, συσπάσεις, πόνος, Bar-Or, Inbar, & Spira, 1976; Rimmer, 2001). Σκοπός αυτής της έρευνας ήταν να εκτιµηθεί η επίδραση ενός προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος στην αδρή κινητική λειτουργία και στην αδρή κινητική απόδοση των εφήβων µε ΣΗ. Μέθοδος και ιαδικασία Συµµετέχοντες Στην έρευνα συµµετείχαν δέκα έφηβοι (6 αγόρια και 4 κορίτσια) µε ΣΗ, 13 µε 17 ετών (ηλικία= 15.1±1.2 έτη, βάρος=56.5±14.35 kg, ύψος= ± cm). Τα παιδιά αυτά επιλέχθηκαν µεταξύ των 75 µαθητών των ηµόσιων Ειδικών Σχολείων ( ηµοτικού και Γυµνασίου) του ΥΠΕΠΘ, που συστεγάζονται µε το Κέντρο της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας και Αποκατάστασης Παίδων (ΕΛΕΠΑΠ) Θεσσαλονίκης. Η διάγνωση της ΣΗ έγινε στην ΕΛΕΠΑΠ από τους ιατρούς του κέντρου (παιδίατρο, νευρολόγο, ορθοπεδικό) και το νοητικό τους επίπεδο ελέγχθηκε µε κατάλληλη ψυχοµετρική δοκιµασία από τον κλινικό ψυχολόγο. Όλα τα παιδιά είχαν οριακή µέχρι φυσιολογική νοηµοσύνη (IQ 73) και πληρούσαν τα παρακάτω κριτήρια: α) ηλικία 13 έως 17 ετών, β) ΣΗ ήπιας µορφής, επιπέδου Ι, σύµφωνα µε τo σύστηµα κατάταξης Gross Motor Function Classification System (GMFCS- Σύστηµα Κατηγοριοποίησης της Αδρής Κινητικής Λειτουργίας; Palisano et al., 1997), γ) δεν είχαν άλλα συνοδευτικά προβλήµατα εκτός της επιληψίας, για την οποία ακολουθούσαν φαρµακευτική αγωγή, και ήπιας µορφής αισθητηριακές διαταραχές (κιναισθησία), δ) δεν είχαν κάνει ορθοπαιδική επέµβαση τους τελευταίους έξι µήνες ούτε είχαν πάρει φάρµακα για τη µείωση της σπαστικότητας των µυών. Στο επίπεδο Ι του GMFCS τα παιδιά είναι ικανά να βαδίσουν µέσα και έξω από το σπίτι και να ανέβουν σκαλιά χωρίς περιορισµούς. Τα παιδιά αυτού του επίπέδου µπορούν επίσης να κάνουν όλες τις αδρές κινητικές δραστηριότητες συ- µπεριλαµβανοµένων του τρεξίµατος και του πηδή- µατος αλλά η ταχύτητα, η ισορροπία και ο συντονισµός είναι µειωµένα (Palisano et al., 1997). Από το ιστορικό γέννησης βρέθηκε ότι, τα έξι από τα δέκα παιδιά (δύο κορίτσια και τέσσερα αγόρια) ήταν τελειόµηνα (60%) µε επιπλοκές κατά τον τοκετό (περιγεννητική ασφυξία). Τα υπόλοιπα τέσσερα (40%) γεννήθηκαν πρόωρα την 30 η, 31 η και 36 η εβδοµάδα της κύησης και οκτώ από αυτά είχαν νεογνικούς σπασµούς. Επίσης, καθυστέρησε σε όλα η αδρή κινητικότητά τους, άρχισαν να περπατούν όταν ήταν περίπου 17 µηνών, ενώ άρχισαν έγκαιρα φυσιοθεραπεία (4-6 µηνών) και πολύ αργότερα εργοθεραπεία. ιαδικασία Εφαρµογής Η υλοποίηση του προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος έλαβε χώρα στο γυµναστήριο του Ειδικού Γυµνασίου της ΕΛΕΠΑΠ. Οι µετρήσεις έγιναν στη µονάδα Αναπτυξιακής Παιδιατρικής του Ιπποκράτειου Νοσοκοµείου στη Θεσσαλονίκη. Όλα τα προαναφερόµενα παιδιά χωρίστηκαν σε δύο ισάριθµες οµάδες (n=5), στην οµάδα παρέµβασης (οµάδα Α) και στην οµάδα ελέγχου (οµάδα Β). Ο Πίνακας 1 δείχνει τα χαρακτηριστικά των εφήβων µε ΣΗ των δύο οµάδων. Και οι δύο οµάδες (παρέµβασης και ελέγχου) υποβλήθηκαν στις ίδιες µετρήσεις. Για την ποσοτική και ποιοτική µέτρηση χρησιµοποιήθηκαν το GMFM (Russell et al., 1989; Russell et al., 1993) και το GMΡM (Boyce et al., 1998; Boyce et al., 1991; Boyce et al., 1995; Russell et al., 1993) αντίστοιχα. Οι µετρήσεις έγιναν πριν την έναρξη του προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος (αρχική µέτρηση) και µετά τη λήξη του (τελική µέτρηση). Ο σχεδιασµός της έρευνας διεξήχθη στο Εργαστήριο Αναπτυξιακής Ιατρικής και Ειδικής Αγωγής του ΑΠΘ. Μέτρηση Κινητικής Λειτουργίας (GMFM): Παράµετροι & Ε Είναι µια συνηθισµένη διαδικασία παρακολούθησης που βασίζεται σε συγκεκριµένα κριτήρια, τα οποία σχετίζονται µε το «τι» µπορεί να κάνει ένα παιδί µε ΕΠ. Το GMFM αναπτύχθηκε ειδικά για παιδιά µε ΕΠ το 1989 και βελτιώθηκε το 1993 από την ερευνητική οµάδα "Gross Motor Measures Group", του Πανεπιστηµίου του McMaster στο Hamilton του Καναδά. εν υπάρχουν περιορισµοί όσον αφορά στην ηλικία, αλλά ένα πεντάχρονο παιδί µε φυσιολογική κινητική ανάπτυξη και φυσιολογικές κινητικές δεξιότητες θα µπορούσε να πραγµατοποιήσει όλες τις ασκήσεις. Η δοµή και η ανάπτυξη του τεστ στηρίζεται στη φυσιολογική σειρά των µοντέλων ανάπτυξης και στις κινητικές ικανότητες που αναφέρονται στη βιβλιογραφία (Russell et al., 1993).

4 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), Πίνακας 1. Χαρακτηριστικά εφήβων µε ΣΗ (ΒΜΙ= Body Mass Index - είκτης Σωµατικής Μάζας, GMFC= Gross Motor Function Classification - Κατηγοριοποίηση Αδρής Κινητικής Λειτουργίας). Χαρακτηριστικά Οµάδα παρέµβασης (A) (n=5) Οµάδα ελέγχου (Β) (n=5) Ηλικία (έτη) 15.2 ± ± 1.00 Ύψος (cm) ± ± Βάρος (kg) ± ± GMFC (επίπεδο Ι) 5 5 ΒΜΙ ± ± 3.62 Φύλο 3 αγόρια, 2 κορίτσια 3 αγόρια, 2 κορίτσια Τα 88 θέµατα του τεστ οµαδοποιούνται και κατατάσσονται µε βάση την ανάπτυξη και αντιπροσωπεύουν πέντε παραµέτρους της κινητικής λειτουργίας (Α= ύπτια-πρηνή θέση και ρολλάρισµα, Β= καθιστή θέση, Γ= τετραποδική και γονυπετή θέση, =ορθοστάτηση και Ε=βάδιση, τρέξιµο και άλµα). Παρόλα αυτά, κάθε διάσταση του GMFM µπορεί επίσης να χρησιµοποιηθεί ως ανεξάρτητη ενότητα (Russell et al., 1989; Russell et al., 1993; McGibbon et al., 1998). Μόνο δύο από τις παραµέτρους χρησιµοποιήθηκαν στην παρούσα έρευνα: η (13 δεξιότητες που περιλαµβάνουν διάφορες µορφές ορθοστάτησης) και η Ε (24 δεξιότητες που περιλαµβάνουν ένα εύρος δραστηριοτήτων όπως βάδιση/τρέξιµο/άλµα. Κάθε δραστηριότητα βαθµολογείται µε µία κλίµακα τεσσάρων σηµείων ( ) τύπου Likert, όπου: 0=δεν αρχίζει την κίνηση, 1=αρχίζει την κίνηση (ή αλλιώς καταφέρνει λιγότερο από το 10%), 2=ολοκληρώνει εν µέρει την κίνηση (καταφέρνει περισσότερο από το 10% και λιγότερο από το 100%) και 3=ολοκληρώνει την κίνηση (επιτυγχάνει το 100%). Η βαθµολογία κάθε ενότητας προκύπτει από το ά- θροισµα των βαθµολογιών των κινητικών θεµάτων της συγκεκριµένης ενότητας, το οποίο στη συνέχεια διαιρείται µε την αντίστοιχη µέγιστη βαθµολογία της ενότητας και ανάγεται σε ποσοστό επί της εκατό (%). Μέτρηση Αδρής Κινητικής Απόδοσης (GMΡM) Πρόκειται για ένα εργαλείο παρακολούθησης που χρησιµοποιείται για την αξιολόγηση της κινητικής απόδοσης (δηλ. την ποιότητα της κίνησης) σε παιδιά µε ΕΠ (Russell et al., 1993; Boyce et al., 1998; Boyce et al., 1995; Boyce et al., 1991). Το εργαλείο αυτό χρησιµοποιείται τόσο σε κλινικό όσο και σε ερευνητικό περιβάλλον σε συνδυασµό µε το GMFM. Το GMΡM αποτελείται από 20 δεξιότητες, οι οποίες προκύπτουν από τις 88 του GMFM. Η µέθοδος αυτή δηµιουργήθηκε από τον προσδιορισµό 5 χαρακτηριστικών, 3 στατικών δραστηριοτήτων, όπως η ορθοστάτηση και 17 δυναµικών, όπως η ισορροπία σε ένα πόδι. Τα 5 χαρακτηριστικά (ευθυγράµµιση, συντονισµός, ανεξάρτητη κίνηση, σταθερότητα και µετατόπιση βάρους) του GMΡM επιλέγονται από τις δεξιότητες του GMFM και αξιολογούνται. Κάθε δείκτης µετριέται µε την κλίµακα πέντε σηµείων, όπου το 1 αντιπροσωπεύει την «σοβαρά παθολογική» κατάσταση ενώ το 5 την «συνεχόµενη φυσιολογική» κατάσταση. Και οι τρεις δείκτες κάθε δεξιότητας βαθ- µολογούνται ταυτόχρονα και στηρίζονται στη µέση απόδοση τριών προσπαθειών. Αν ένα παιδί µε ΣΗ έχει µέσο σκορ 70%, έχει µια σχετικά φυσιολογική κινητική απόδοση (Boyce et al., 1998). ιαδικασία Μέτρησης Και οι δύο οµάδες (Α και Β) αξιολογήθηκαν πριν και µετά την εφαρµογή του προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος. Η αξιολόγηση έγινε από δύο φυσιοθεραπευτές και έναν εργοθεραπευτή, µε εµπειρία στη θεραπεία παιδιών µε νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Η διαδικασία µέτρησης έγινε ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες των εγχειριδίων του GMFM και του GMΡM. Κατά την αξιολόγηση τα παιδιά φορούσαν άνετα ρούχα, δε φορούσαν παπούτσια και δε χρησιµοποίησαν καµία εξωτερική βοήθεια. εν επιτρεπόταν η είσοδος στο εργαστήριο, εκτός του ερευνητή και των αξιολογητών. Πριν την έναρξη της κάθε δραστηριότητας, δόθηκαν όλες οι απαραίτητες οδηγίες και τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να εξασκηθούν στις δεξιότητες και να προσπαθήσουν τρεις φορές να ολοκληρώσουν την κάθε δεξιότητα. Προγράµµατα άσκησης Προσαρµοσµένο Πρόγραµµα Άσκησης Οµάδας Α. Η οµάδα Α συµµετείχε σε ένα προσαρµοσµένο πρόγραµ- µα άσκησης, το οποίο διήρκησε 12 εβδοµάδες και περιελάµβανε ένα συνδυασµό φυσιοθεραπευτικού προγράµµατος σύµφωνα µε τις βασικές αρχές της Νευροεξελικτικής Αγωγής (Neurodevelopmental Treatment,(NDT); Μέθοδος Bobath, από το 1940 έως και σήµερα και του αθλήµατος της καλαθοσφαίρισης. Το προσαρµοσµένο αυτό πρόγραµµα διεξαγόταν τρεις φορές την εβδοµάδα και διαρκούσε 50 λεπτά. Συγκεκριµένα, το πρόγραµµα ξεκινούσε µε προθέρµανση (10 λεπτά), η οποία περιελάµβανε φυσι-

5 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), Πίνακας 2 : Συνδυαστικό πρόγραµµα καλαθοσφαίρισης και θεραπείας µεθόδου Bobath. εξιότητες Καλαθοσφαίρισης Eξοικείωση µε το αντικείµενο (µπάλα), λαβή πάσας Πάσα στήθους Πάσα µε τα δύο χέρια πάνω από το κεφάλι Θέση-Στάση ετοιµότητας (αµυντική) Γλίστρηµα Σταµάτηµα µε πήδηµα Αλλαγή κατεύθυνσης Μεταβίβαση-Υποδοχή Σουτ-Στόχος Βασικές αρχές Bobath Αποφυγή αντανακλαστικού σύλληψης, άνοιγµα παλάµης-δακτύλων Έκταση αγκώνα, κινητοποίηση καρπού, αποφυγή συρρικνώσεων Έκταση χεριών προς τα πάνω, εκπαίδευση σωστής συνσύσπασης Ίση κατανοµή βάρους, απαγωγή κάτω άκρων, έλεγχος ποδοκνηµικής Μεταφορά βάρους, στήριξη, έλεγχος κίνησης κάτω άκρων Συµµετρία, στήριξη, έλεγχος εκπαίδευση ισορροπιστικών αντιδράσεων Στροφές κορµού, πλευρικότητα, προσανατολισµός Άνοιγµα χεριών, αντίληψη χώρου-χρόνου, ακρίβεια (προσανατολισµός) Γενικός έλεγχος, διαδοχή στη κίνηση άνω άκρου, συγκεκριµένος στόχος, οπτικοκινητικός συντονισµός, διατήρηση του µυϊκού τόνου οθεραπευτικές ασκήσεις που επιστράτευαν µεγάλες µυϊκές οµάδες όπως: α) ασκήσεις κινητικών δεξιοτήτων (από θέσεις ύπτια, πρηνή, καθιστή, όρθια), β) ασκήσεις ενδυνάµωσης των άνω άκρων και των κάτω άκρων µε το βάρος του σώµατός τους, γ) εκτατικές ασκήσεις, για να ανακουφίζουν τους µύες που βρίσκονται σε σύσπαση, να προλαµβάνουν τις παρα- µορφώσεις και να επιτρέπουν πληρέστερη ενεργητική κίνηση ώστε να αυξηθεί το εύρος της κίνησης (Range of Motion, ROM). Στον Πίνακα 2, φαίνεται το κύριο µέρος του προγράµµατος (35 λεπτά) το οποίο ήταν ένας συνδυασµός φυσιοθεραπευτικού και αθλητικού προγράµµατος για την καλύτερη και πιο ενεργό συµµετοχή των ατόµων αυτών. Το πρόγραµµα εξασκούσε όλο το σώµα και ταυτόχρονα στόχευε στη συµµετρική και ασύµµετρη, επιλεκτική λειτουργία των άκρων. Όλες οι δεξιότητες της καλαθοσφαίρισης διδάχτηκαν ξεκινώντας από τις πιο απλές (όπως προετοιµασία για τη διαδικασία) και κατέληξαν στις πιο περίπλοκες (συντονισµός µάτι-χέρι). Το αποκορύφωµα της συµµετοχής για τους εφήβους ήταν να πετύχουν τον τελικό στόχο και να βάλουν τη µπάλα στο καλάθι µε αποτέλεσµα την ενεργό συµµετοχή τους καθ όλη τη διάρκεια του προγράµµατος. Το πρόγραµµα προπόνησης ολοκληρωνόταν µε ασκήσεις αποθεραπείας και χαλάρωσης (5 λεπτά) και περιελάµβανε: α) ασκήσεις αναπνοής (Auxter, Adams, & McCubbin, 1991), β) διατάσεις και γ) ασκήσεις ευλυγισίας (Martin, 1994). Η επιλογή της καλαθοσφαίρισης έγινε µε τα εξής κριτήρια: α) είχε δοκιµαστεί σαν πιλοτικό πρόγραµ- µα και είχε εφαρµοστεί σε παιδιά µε διάφορες µορφές ΕΠ από το 1988, όπου είχαν προκύψει χρήσιµα συµπεράσµατα µε αποτέλεσµα να συνεχιστεί η εφαρ- µογή του κυρίως στις ήπιες µορφές ΕΠ, όπως είναι οι έφηβοι µε ΣΗ (Kandrali & Katsoyiannis, 1997), β) οι στόχοι του είναι πραγµατοποιήσιµοι και σε άτοµα µε κινητικές αναπηρίες. Πρόγραµµα Άσκησης οµάδας Β. Η Οµάδα Β εξασκήθηκε σε πρόγραµµα που περιελάµβανε: α) φυσιοθεραπεία σύµφωνα µε τις αρχές της Νευροεξελικτικής Αγωγής (Neurodevelopmental Treatment-NDT, µέθοδος Bobath, δύο φορές την εβδοµάδα από 40 λεπτά η κάθε ενότητα και β) ασκήσεις φυσικής αγωγής δύο φορές την εβδοµάδα από 40 λεπτά η κάθε ενότητα, στα πλαίσια του σχολικού προγράµµατος. Ο συνολικός χρόνος εκτέλεσης του προγράµµατος αυτού ήταν τέσσερις φορές την εβδοµάδα µε διάφορους στόχους που έθετε ο κάθε ειδικός στο µάθηµά του (φυσιοθεραπευτής και καθηγητής φυσικής αγωγής). Οι ασκήσεις που εφαρµόζονταν από πλευράς του φυσιοθεραπευτή ήταν ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα µε βάση τους ιδιαίτερους στόχους για τον κάθε έφηβο σύµφωνα µε τις αρχές της µεθόδου Bobath. Μερικές φορές εάν το πρόγραµµα το επέτρεπε ήταν δυνατή και η συνεργασία µε τον καθηγητή φυσικής αγωγής. Οι ασκήσεις που εφαρµόζονταν από πλευράς του χωρίς εξειδίκευση καθηγητή φυσικής αγωγής είχαν ελάχιστες προσαρµογές για τις ιδιαίτερες ανάγκες των ατόµων µε ΕΠ, µε αποτέλεσµα να ικανοποιούνται οι έφηβοι ως προς τη συµ- µετοχή τους στο παιχνίδι αλλά να µη βελτιώνονται ή και ακόµη να επιδεινώνονται τα κινητικά τους πρότυπα, λόγω της έντασης του παιχνιδιού. Η συνολική διάρκεια του αθλητικού και φυσιοθεραπευ-

6 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), Πίνακας 3. Τιµές λοξότητας και κύρτωσης των εξαρτηµένων µεταβλητών Λοξότητα Τυπικό σφάλµα Κύρτωση Τυπικό Σφάλµα GMFM Αρχική GMFM Τελική GMPM Αρχική GMPM Τελική τικού αυτού προγράµµατος ήταν η ίδια µε του προσαρµοσµένου παρεµβατικού προγράµµατος (12 ε- βδοµάδες). Στατιστική Ανάλυση Πριν την κύρια ανάλυση της µεταβλητότητας εξετάστηκαν η λοξότητα και η κύρτωση των εξαρτη- µένων µεταβλητών ώστε να ελεγχθεί η κανονικότητα της κατανοµής. Στη συνέχεια χρησιµοποιήθηκε η µέθοδος Ανάλυσης ιακύµανσης δύο παραγόντων. Πιο συγκεκριµένα, οι κινητικές δεξιότητες των οµάδων Α (οµάδα παρέµβασης) και Β (οµάδα ελέγχου) εξετάστηκαν µέσω της ανάλυσης της µεταβλητότητας δύο παραγόντων µε επαναλαµβανόµενες µετρήσεις στο δεύτερο παράγοντα (οµάδα Χ µέτρηση). Ο παράγοντας Οµάδα είχε δύο επίπεδα, την οµάδα Α και την οµάδα Β. Αντιστοίχως, ο παράγοντας Μέτρηση είχε επίσης δύο επίπεδα, την αρχική και την τελική µέτρηση. Οι ανωτέρω αναλύσεις διακύµανσης διενεργήθηκαν ξεχωριστά για κάθε µια από τις εξαρτηµένες µεταβλητές GMFM και GMΡM. ιαφορές του επιπέδου του.05 θεωρήθηκαν στατιστικά ση- µαντικές. Αποτελέσµατα εν υπήρχαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές µεταξύ της οµάδας παρέµβασης και της οµάδας ελέγχου όσον αφορά στην ηλικία, στο ύψος, στο βάρος και στο ΒΜΙ (Πίνακας 1). Η λοξότητα και η κύρτωση ήταν στατιστικά µη σηµαντικές σε επίπεδο p>.05, γεγονός που αποδεικνύει ότι όλες οι µεταβλητές κατανέµονται κανονικά (Πίνακας 3). Επίδραση της οµάδας στη µεταβολή του GMFM. Στις αρχικές µετρήσεις, οι έφηβοι και των δύο οµάδων Α και Β εµφάνισαν σχεδόν ίσους µέσους όρους στην ποσοτική µέτρηση των κινητικών δεξιοτήτων. Πιο συγκεκριµένα, ο πρώτος µέσος όρος και η τυπική απόκλιση των ποσοτικών µετρήσεων ήταν ± 9.25 για την οµάδα Α και ± 9.74 για την οµάδα Β. Η ανάλυση διακύµανσης των παραγόντων Ο- µάδα και Μέτρηση για την εξαρτηµένη µεταβλητή GMFM έδειξε πως υπήρχε στατιστικά σηµαντική αλληλεπίδραση µεταξύ των δύο παραγόντων, F 1,8 = 41.17, p<.001, όπως και στατιστικά σηµαντική επίδραση του παράγοντα Μέτρηση, F 1,8 =44.03, p<.001. Αντιθέτως, δεν παρατηρήθηκε στατιστικά µεγάλη επίδραση του παράγοντα Οµάδα, F 1,8 =1.37, p=.275. Συγκρίνοντας τα αποτελέσµατα των τελικών µετρήσεων στις δύο οµάδες είναι προφανής η υπεροχή της οµάδας Α. Ο µέσος όρος και η τυπική απόκλιση της τελικής ποσοτικής µέτρησης των κινητικών δεξιοτήτων ήταν 91.70±6.00 για την οµάδα Α και 79.60±8.70 για την οµάδα Β (Πίνακας 4). Πίνακας 4. Μέσες τιµές και τυπικές αποκλίσεις των εξαρτηµένων µεταβλητών του GMFM (Συνολική Βαθµολογία) στην αρχική και τελική µέτρηση µεταξύ των οµάδων. GMFM Αρχική % Τελική % Οµάδα παρέµβασης ± 9.25* ± 6.00* Οµάδα ελέγχου ± ± 8.70 *p<.001 Επίδραση της οµάδας στην ανάπτυξη του GMΡM. Στην αρχική µέτρηση οι έφηβοι και των δύο οµάδων εµφάνισαν σχεδόν ίσους µέσους όρους στην ποιοτική µέτρηση των κινητικών δεξιοτήτων. Πιο συγκεκριµένα, ο µέσος όρος και η τυπική απόκλιση της αρχικής µέτρησης ήταν ± 3.79 για την οµάδα Α και ± 9.16 για την οµάδα Β. Η ανάλυση διακύµανσης για την εξαρτηµένη µεταβλητή GΜPM ως προς τους παράγοντες Οµάδα και Μέτρηση έδειξε ότι υπήρχε στατιστικά σηµαντική αλληλεπίδραση µεταξύ των δύο παραγόντων, F 1,8 = , p<.001, όπως και στατιστικά σηµαντική επίδραση του παράγοντα Μέτρηση, F 1,8 =132.50, p<.001. Αντιθέτως, δεν παρατηρήθηκε στατιστικά µεγάλη επίδραση του παράγοντα Οµάδα, F 1,8 =3.46, p=.100. Συγκρίνοντας τα αποτελέσµατα των τελικών µετρήσεων στις δύο οµάδες έγινε προφανής η υπεροχή της οµάδας Α. Ο µέσος όρος και η τυπική απόκλιση της τελικής ποιοτικής µέτρησης των κινητικών δεξιοτήτων ήταν ± 2.77 για την οµάδα Α και ± 8.50 για την οµάδα Β (Πίνακας 5). Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι όταν ένα προσαρ- µοσµένο πρόγραµµα άσκησης εφαρµόζεται σε εφήβους µε ΣΗ 3 φορές την εβδοµάδα για 50 λεπτά κάθε φορά και επί 12 εβδοµάδες, τότε οι κινητικές δεξιότητες βελτιώνονται σηµαντικά τόσο ποσοτικά (p<.001) όσο και ποιοτικά (p<.001).

7 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), Πίνακας 5. Μέσες τιµές και τυπικές αποκλίσεις των εξαρτηµένων µεταβλητών του GMΡM (Συνολική Βαθµολογία) στην αρχική και τελική µέτρηση µεταξύ των οµάδων. GMFM Αρχική % Τελική % Οµάδα παρέµβασης ± 3.79* ± 2.77* p<.001 Οµάδα ελέγχου ± ± 8.50 Συζήτηση Ο σκοπός αυτής της έρευνας ήταν να αξιολογήσει την επίδραση ενός προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος στην αδρή κινητική λειτουργία και στην αδρή κινητική απόδοση εφήβων µε ΣΗ. Το προσαρµοσµένο αυτό πρόγραµµα περιελάµβανε ένα συνδυασµό φυσιοθεραπευτικού και αθλητικού προγράµµατος σύµφωνα µε τις βασικές αρχές της Νευροεξελικτικής Αγωγής (NDT; Μέθοδος Bobath, και του αθλήµατος της καλαθοσφαίρισης, διήρκησε 12 εβδοµάδες και διεξαγόταν τρεις φορές την εβδοµάδα για 50 λεπτά. Τα αποτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι η εφαρµογή του προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος βελτίωσε τις κινητικές τους δεξιότητες αναφορικά µε την ποσότητα και την ποιότητα. H βελτίωση αυτή είναι πολύ σηµαντική, λαµβάνοντας υπόψη ότι η κινητική ανάπτυξη των εφήβων µε ΣΗ έχει τάσεις επιδείνωσης µε το πέρασµα του χρόνου, λόγω της αρνητικής επίδρασης τόσο στην υγιή πλευρά όσο και στην ισορροπία (Bobath, 1990). Έτσι µπορεί να δηµιουργηθούν ασυµµετρίες, οι οποίες µπορεί να προκαλέσουν σηµαντική παραµόρφωση της σπονδυλικής στήλης και των άκρων, έντονες ανεξάρτητες αντιδράσεις µε προβλήµατα στη λειτουργική ικανότητα των άνω άκρων, δυσκαµψία και συρρίκνωση του αχίλλειου τένοντα που µερικές φορές µπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγιή πλευρά (Bobath, 1990). Επίσης οι παραµορφώσεις µπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη φυσική κατάσταση του ατόµου µε ΣΗ. Η παραµόρφωση της σπονδυλικής στήλης και η µείωση της ζωτικής χωρητικότητας των πνευµόνων που επακολουθεί περιορίζουν την καρδιοαναπνευστική λειτουργία (Hutzler et al., 1998). Τα αποτελέσµατα αυτής της έρευνας επιβεβαίωσαν τη χρησιµότητα της άσκησης, πιστοποιώντας την αποτελεσµατικότητα ενός προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος στις κινητικές δεξιότητες εφήβων µε ΣΗ. Αντίθετα, δεν υπήρξε βελτίωση στις κινητικές δεξιότητες (ποσοτικά και ποιοτικά) των εφήβων της οµάδας ελέγχου διότι δεν υπήρχε ιδιαίτερο κίνητρο και συγκεκριµένοι στόχοι στο συνηθισµένο καθηµερινό πρόγραµµα του σχολείου, το οποίο πρέπει να συνεχίζεται στην ηλικία αυτή για να µην επιδεινώνονται τα κινητικά πρότυπα που µε τόσο κόπο έχουν αποκτήσει. Όπως έχει αναφερθεί η κινητική ανάπτυξη των εφήβων µε ΣΗ επιβαρύνεται µε το πέρασµα του χρόνου, λόγω της αρνητικής επίδρασης στη φυσιολογική πλευρά και την αντιστάθµιση του βάρους (Bobath, 1990). Άρα το συνηθισµένο πρόγραµµα του σχολείου προσφέρει τη διατήρηση της κινητικής ανάπτυξης των εφήβων σε ένα επίπεδο προς το φυσιολογικό και την αποφυγή των παραµορφώσεων που θεωρούνται µεγάλο επίτευγµα. Τα συγκεκριµένα παιδιά λόγω της ηλικίας και της ήδη µακροχρόνιας θεραπευτικής αντιµετώπισης είχαν παρουσιάσει σηµάδια κούρασης και µη ενεργούς συµµετοχής. Ο στόχος της όλης φιλοσοφίας του προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος ήταν να δοθούν νέα κίνητρα στα παιδιά για να συνεχίσουν το χρόνιο και καθηµερινό θεραπευτικό τους πρόγραµµα µε νέα µορφή περισσότερο ενεργητική και λιγότερο παθητική. Το πρόγραµµα έδωσε καινούργια ενδιαφέροντα στα παιδιά και είχε επιτυχία. Παράλληλα έγινε αντιληπτό ότι είναι αναγκαίο να αλλάξει η δοµή, η οργάνωση και η συχνότητα του τυπικού προγράµµατος φυσικής αγωγής στις Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής (ΣΜΕΑ). Τα ευρήµατα της έρευνας αυτής συµφωνούν µε άλλες έρευνες, στις οποίες επίσης εφαρµόστηκαν προσαρµοσµένα προγράµµατα άσκησης για παιδιά µε ΕΠ και χρησιµοποιήθηκε το GMFM, και ειδικότερα οι παράµετροι και Ε, για την αξιολόγηση της ποσοτικής αλλαγής της κινητικής λειτουργίας των ατόµων που συµµετείχαν στις έρευνες αυτές (Parker et al., 1993; Κατσιµάνης και συν., 2003; McGibbon et al., 1998; McKinnon et al., 1995). Υπάρχουν, ωστόσο, σηµαντικές διαφορές µεταξύ της συγκεκριµένης έρευνας και άλλων ερευνών (Damiano & Abel, 1998; Kramer & McPhail, 1994; McGibbon et al., 1998; McKinnon et al., 1995; Parker et al., 1993) στις οποίες οι οµάδες που συµµετείχαν διέφεραν στο φύλο, στην ηλικία (από 6.5 έως 9.6 ετών), στον τύπο των προγραµµάτων άσκησης (προγράµµατα ιππασίας, προγράµµατα ισοκινητικών ασκήσεων, προγράµµατα µυϊκής ενδυνάµωσης), στη διάρκεια (από 6 έως 26 εβδοµάδες), στον τύπο της ΕΠ (διπληγία, τετραπληγία) και στον αριθµό των συµµετεχόντων, από 5 (McGibbon et al., 1998) έως 23 (Parker et al., 1993). Σε άλλες έρευνες δεν υπήρχε οµάδα ελέγχου (Κατσι- µάνης και συν., 2003; McGibbon et al., 1998; McKinnon et al., 1995; Tsorlakis, Evaggelinou, Gruios, & Tsorbatzoudis, 2004). Παρά την ώριµη ηλικία των ατόµων µε ΕΠ, µπορεί να επιτευχθεί βελτίωση µέσα από τη συµµετοχή σε παρόµοια προγράµµατα θεµελιωδών κινητικών δεξιοτήτων. Είναι γνωστό ότι η κινητική ανάπτυξη στα παιδιά µε ΕΠ καθυστερεί, όπως επίσης και ότι δεν έχει σταθερή πορεία (Bobath & Bobath, 1978). Από το ιστορικό των παιδιών µε ΣΗ που συµµετείχαν στην έρευνα φάνηκε ότι τα παιδιά που άρχισαν να παρακολουθούν νωρίς (από τους πρώτους µήνες της ζωής τους) θεραπευτικά προγράµµατα είχαν

8 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), µεγαλύτερη βελτίωση στην ανάπτυξη των θεµελιωδών κινητικών δεξιοτήτων και ήπιας µορφής κλινική εικόνα όσον αφορά το λειτουργικό επίπεδο. Επίσης, εµφανίστηκαν µόλις λίγα συµπτώµατα και δυσλειτουργία στην αισθητική οδό (Bolanos, Bleck, Firestone, & Young, 1989) τα οποία είναι έντονα στις ήπιες µορφές ΣΗ και σχετίζονται µε τη δυσκολία της διεκπεραίωσης και της εκτέλεσης της κίνησης (Ayres, 1989; 1985; 1972). Τα προγράµµατα άσκησης πρέπει να ξεκινούν το νωρίτερο δυνατό, επειδή οι αλλαγές στην κινητική ανάπτυξη ενός παιδιού είναι ραγδαίες µέχρι το πέµπτο έτος της ηλικίας, ενώ οι αλλαγές στην κινητική απόδοση ενός παιδιού µε ΕΠ επιβραδύνονται και αυτό µπορεί να συνεχιστεί µέχρι την εφηβεία ή ακόµα και την ενηλικίωση (Bobath, et al., 1978; Robson, 1972). Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας δείχνει ότι δεν έχουν δηµοσιευτεί αντίστοιχες έρευνες για άτοµα µε ΣΗ ηλικίας χρονών µε τα χαρακτηριστικά των ατόµων της έρευνας αυτής. Σε περιπτώσεις ατόµων µεγαλύτερης ηλικίας και µε πιο βαριές µορφές ΕΠ (π.χ. τετραπληγία) δεν είναι σαφές κατά πόσο η ποσοτική αλλαγή των κινητικών δεξιοτήτων των ατό- µων µε ΕΠ µπορεί να υφίσταται και να µετρηθεί (Russell et al., 1989; Russell et al., 1993). Ένα κύριο κριτήριο για την επιλογή των ατόµων της παρούσας έρευνας ήταν το γεγονός ότι δεν υπήρχαν άλλες έρευνες που να παρουσιάζουν αλλαγές στην κινητική ανάπτυξη σε σχέση µε την ανάπτυξη και τη βελτίωση των θεµελιωδών κινητικών δεξιοτήτων (µέσω της καλαθοσφαίρισης) σε αυτή την ηλικία. Τα άτοµα που έλαβαν µέρος στην έρευνα ήταν έφηβοι ηλικίας 13 µε 17 ετών. Στην περίπτωση αυτή, η αποφυγή της εξασθένησης της κινητικής ανάπτυξης συµβάλει θετικά στα άτοµα µε ΕΠ (Bobath et al., 1978). Ένα άλλο κριτήριο για την επιλογή των ατόµων αυτής της ηλικίας ήταν η ικανότητα τους να συνεργάζονται και να µπορούν να φτάσουν ένα φυσιολογικό επίπεδο δεξιοτήτων και δραστηριοτήτων της καθη- µερινής ζωής έτσι ώστε να µπορέσουν να εκτελέσουν το προσαρµοσµένο πρόγραµµα άσκησης το οποίο ήταν συµβατό µε τη NDT (Bobath et al., 1978; Quinton, 1995; Sherrill, Adams-Mushett & Jones, 1986; Thomas, Lee, & Thomas, 1988). Ο αριθµός των ατόµων της έρευνας δεν ήταν µεγάλος (n=10), αλλά αυτό είναι ένα σύνηθες φαινόµενο σε πολλές έρευνες, στις οποίες επίσης χρησιµοποιήθηκε µικρός αριθµός (n=5, McGibbon et al., 1998), ενώ µόνο σε λίγες περιπτώσεις τα άτοµα είχαν οµοιογένεια όσον αφορά τη νευρολογική κατηγοριοποίηση της ΕΠ (Gordon, Charles, & Duff, 1999; Gordon & Duff, 1999; Κατσιµάνης και συν., 2003; Kiessling, Denckla, & Carlton, 1983). Η ανάλυση των αποτελεσµάτων έδειξε ότι ένα προσαρµοσµένο πρόγραµµα άσκησης 12 εβδοµάδων, που λαµβάνει χώρα τρεις φορές την εβδοµάδα και κάθε ενότητά του διαρκεί 50 λεπτά, µπόρεσε να βελτιώσει την κινητική λειτουργία των εφήβων µε ΣΗ τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Ένα πρόγραµµα µικρότερης διάρκειας θεωρείται πολύ σύντοµο για να επηρεάσει την κινητική λειτουργία (Bower et al., 1994). Η άποψη αυτή επίσης υποστηρίζεται από το γεγονός ότι η κινητική ανάπτυξη των παιδιών µε ΣΗ και ΕΠ γενικότερα καθυστερεί και δεν παρουσιάζει φυσιολογική πορεία (Bobath et al., 1978; Hur, 1995). Η επιλογή της διάρκειας του προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος (12 εβδοµάδων) είναι σύµφωνη µε τη σύγχρονη βιβλιογραφία, καθώς παρόµοιες έρευνες έχουν διαρκέσει από 6 έως 72 εβδο- µάδες (Bar-Or et al., 1976; Berg-Emons van den, Saris, Westerterp, & Van Baak, 1996b; Berg-Emons van den, Van Baak, Speth, & Saris, 1998; Bower et al., 1994; Hoofwijk, Unnithan, & Bar-Or, 1995; Κατσιµάνης, και συν., 2003; Lundberg, 1978; 1976; Lundberg, Ovenfors, & Saltin, 1967; Pitetti, Fernadez, & Lanciault, 1991; Riechert, Bruhn, Schwalm, & Schnizer, 1977). Παρόλα αυτά, ένα πρόγραµµα µεγαλύτερης διάρκειας θα µπορούσε να έχει ανεπιθύµητα αποτελέσµατα ιδιαίτερα για παιδιά ηλικίας ετών, που δείχνουν ραγδαία βιολογική ωριµότητα (Καµπίτσης & Χαραχούσου-Καµπίτση, 1999). Θα υπήρχε µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα αν τα παιδιά ήταν ηλικίας ετών ή ετών, καθώς η βιολογική ωριµότητα αυτών θα ήταν η ίδια. Όµως κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό στα παιδιά µε ΕΠ, στα οποία υπάρχει ανοµοιογένεια στα φυσικά και κλινικά χαρακτηριστικά και έχουν διαταραχές που προκαλούνται από διάφορες αιτίες. Οι έφηβοι της οµάδας ελέγχου (Β) είχαν αξιόλογο χρόνο άσκησης από 40 λεπτά η κάθε ενότητα και για τέσσερις φορές την εβδοµάδα, αλλά τα αποτελέσµατα δεν ήταν ικανοποιητικά κυρίως στην ποιότητα των κινήσεων, γιατί δεν υπήρχαν τα στοιχεία σύµπραξης λειτουργικών και θεραπευτικών στόχων, όπως στο συνδυαστικό πρόγραµµα της παρεµβατικής οµάδας (Α). Φαίνεται ακόµη, η ανάγκη συνεργασίας των ειδικών, τόσο του Φυσιοθεραπευτή όσο και του καθηγητή φυσικής αγωγής, µε σκοπό τη µέγιστη έκβαση των δυνατοτήτων και κρυµµένων ικανοτήτων των ατόµων µε ιδιαιτερότητες, όπως είναι τα άτοµα µε ΕΠ και πιο ειδικά µε ΣΗ. Τα προγράµµατα άσκησης για άτοµα µε ΣΗ και ΕΠ γενικότερα συνήθως απαιτούν διαρκή υποστήριξη και εξωγενή παρακίνηση (Berg, 1970; Shephard, 1990). Ειδικά από την ηλικία των τεσσάρων ετών, τα παιδιά µε ΕΠ αρχίζουν να συνειδητοποιούν την ιδιαιτερότητά τους (Teplin, Howard, & O Connor, 1981) ενώ µετά τα οκτώ χρόνια η εκτίµηση που τρέφουν για τον εαυτό τους είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει (Sherrill, 1998). Τα άτοµα µε ΕΠ συνήθως στα- µατούν να γυµνάζονται αφού ενηλικιωθούν. Συχνά, κουράζονται από τη φυσιοθεραπεία, αφού γίνεται σε όλη τους τη ζωή. Η φυσιοθεραπεία για παιδιά αυτής της ηλικίας είναι όχι απλώς παθητική, αλλά δεν µπορεί να παρακινήσει τα παιδιά να γίνουν πιο

9 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), ενεργητικά. Όταν νοιώσουν ότι η κινητική τους ικανότητα έχει εξασθενήσει, µπορεί να θελήσουν να ξεκινήσουν πάλι την άσκηση. Το προσαρµοσµένο πρόγραµµα άσκησης τους δίνει την ευκαιρία να µάθουν ένα άθληµα και να µπορέσουν να το εξασκούν µε τους φίλους τους στην αυλή του σχολείου ή στη γειτονιά ή κατά τη διάρκεια των διακοπών. Με βάση όλα τα παραπάνω, η διαρκής παρακίνηση θεωρείται απαραίτητη. Καθώς τα συνήθη προγράµµατα φυσικής αγωγής είναι τις περισσότερες φορές πιο απαιτητικά και λιγότερο ευχάριστα, οι λόγοι για τους οποίους κάποιος σταµατά να αθλείται είναι οι ίδιοι µε αυτούς των ανθρώπων µε φυσιολογική κινητική ανάπτυξη: έλλειψη ενδιαφέροντος 28%, έλλειψη ελεύθερου χρόνου ή απόσταση από το σηµείο άσκησης 36%, προβλήµατα υγείας 36% (Davis, 1985). Στο συγκεκριµένο προσαρµοσµένο πρόγραµ- µα άσκησης η ένταση και η διάρκεια των ασκήσεων φάνηκε ικανοποιητική. Οι συµµετέχοντες της παρεµβατικής οµάδας (Α) αντιλήφθηκαν τη σηµασία του προγράµµατος και έδειξαν έντονη προθυ- µία καθ όλη τη διάρκειά του. Παρατηρήθηκε µεγάλη βελτίωση στις παραµέτρους και Ε από την ποσοτική και ποιοτική αξιολόγηση των κινητικών δεξιοτήτων µέσω των αξιόπιστων τεστ GMFM και GMΡM. Το τεστ GMΡM χρησιµοποιήθηκε για να αξιολογήσει την αλλαγή της ποιότητας στην κίνηση µε το πέρασµα του χρόνου (Boyce et al., 1998) και όταν χρησιµοποιείται µαζί µε το GMFM µπορεί να δώσει µια πιο σαφή και πιο πλήρη εικόνα των κινητικών δεξιοτήτων ενός ατόµου µε ΣΗ και ΕΠ γενικότερα (Bower, Michell, Burnett, Campbell, & McLellan, 2001). Στην Ελλάδα, το GMΡM χρησιµοποιείται για πρώτη φορά ενώ το GMFM έχει χρησιµοποιηθεί για την αξιολόγηση της επίδρασης ενός προσαρµοσµένου προγράµµατος άσκησης στην ανάπτυξη της αδρής κινητικής λειτουργίας και στην αερόβια ικανότητα νεαρών ατόµων µε σπαστική διπληγία (Κατσιµάνης και συν., 2003) καθώς και της επίδρασης της Νευροεξελικτικής Αγωγής (NDT, µέθοδος Bobath) στην κινητική ανάπτυξη των παιδιών µε ΕΠ (Tsorlakis et al., 2004). Συµπερασµατικά, ένα καλά οργανωµένο προσαρµοσµένο πρόγραµµα άσκησης, το οποίο στηρίζεται σε ένα συνδυασµό των βασικών αρχών της Νευροεξελικτικής Αγωγής (NDT;Bobath, έτος) και των κινητικών δεξιοτήτων της καλαθοσφαίρισης, µπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιµο για παιδιά µε χρόνια προβλήµατα υγείας και νευρολογικές διαταραχές όπως η ΣΗ και γενικότερα η ΕΠ. Συγκεκριµένα: 1. Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι οι έφηβοι µε ΣΗ βελτίωσαν σηµαντικά την κινητική τους λειτουργία και την κινητική τους απόδοση. 2. Εξακολουθεί να υπάρχει περιθώριο για βελτίωση για τους εφήβους µε ΣΗ που συµµετείχαν στην έρευνα, όσον αφορά στην κινητική τους λειτουργία και στην κινητική τους απόδοση, καθώς µε το πέρασµα του χρόνου η κινητική τους ανάπτυξη τείνει να εξασθενεί λόγω του ασύµµετρου φορτίου. 3. Τα παιδιά ηλικίας ετών δέχτηκαν το πρόγραµµα και το εκτέλεσαν πολύ καλά. 4. Η ηλικία φαίνεται πως είναι κατάλληλη για την εφαρµογή ενός προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος, το οποίο στοχεύει στη βελτίωση της κινητικής λειτουργίας των παιδιών µε ΣΗ, αλλά και των φυσιολογικών παιδιών. 5. Πέραν του πρώτου ηλικιακού έτους, όπου παρατηρούνται µεγάλες αλλαγές στην ανάπτυξη, οι ενήλικοι έχουν επίσης ευκαιρίες για µάθηση. Μπορεί να προκύψουν νέα δεδοµένα κατά την ανάπτυξη που οφείλονται σε διάφορους άλλους παράγοντες. Η άµεση περιβαλλοντική επιρροή παίζει πολύ σηµαντικό ρόλο. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ακόµα και άτοµα µε ΕΠ µπορούν να µάθουν, να βελτιώσουν και να διατηρήσουν τη γνώση µέσα από την ενεργό συµ- µετοχή. Η προκαθορισµένη συχνότητα, ένταση και διάρκεια του προγράµµατος ακολουθήθηκαν πιστά και στην περίπτωση αυτή φάνηκε να επαρκούν για την επίτευξη του στόχου. Αυτό είναι πολύ σηµαντικό, καθώς τέτοιου είδους έρευνες ανοίγουν το δρόµο για αθλητές µε ΕΠ, και ειδικότερα Έλληνες, ώστε να συµµετάσχουν σε αθλητικές δραστηριότητες. Η αποτελεσµατικότητα του προσαρµοσµένου αθλητικού προγράµµατος αναφέρεται µόνο στην κατηγορία και στην ηλικία των εφήβων που συµµετείχαν σε αυτό. υστυχώς, είναι αντικειµενικά δύσκολο να βρεθεί µεγάλος αριθµός ατόµων µε οµοιογένεια, όπως παρουσιάζεται και από τη διεθνή βιβλιογραφία, επειδή η ετερογένεια της ΕΠ είναι ευρεία. Είναι σηµαντικό µελλοντικές έρευνες να συ- µπεριλάβουν τα παρακάτω θέµατα: Α) Μετρήσεις σε νεότερα και µεγαλύτερα άτοµα µε ΕΠ ώστε να εκτιµηθεί η αλλαγή που λαµβάνει χώρα στην κινητική λειτουργία σε διάφορες ηλικίες. Β) Μεγάλο αριθµό συµµετεχόντων µε οµοιογένεια. Γ) Σύγκριση της κινητικής λειτουργίας και της κινητικής απόδοσης µεταξύ των δύο φύλων σε διάφορες ηλικίες. ) Εφαρµογή προσαρµοσµένων αθλητικών προγραµµάτων και σε άλλες µορφές ΕΠ.

10 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), Σηµασία για τη Φυσική Αγωγή Η φυσική αγωγή φαίνεται να αποτελεί µια ιδιαίτερα αποτελεσµατική µέθοδο παρέµβασης, αφού µπορεί να βοηθήσει τους εφήβους µε ΣΗ να αντιµετωπίσουν καλύτερα τα κινητικά τους προβλήµατα παρέχοντάς τους έτσι την δυνατότητα να πραγµατοποιήσουν διάφορες καθηµερινές δραστηριότητες µε µεγαλύτερη προθυµία και ζωντάνια. Η σωµατική άσκηση στα άτοµα µε ΕΠ αποτελεί µέθοδο πρόληψης και µη εγκατάστασης µόνιµων αναπηριών και παραµορφώσεων του σώµατος, καθώς επίσης επιτρέπει την πληρέστερη ενεργητική κίνηση και εποµένως την καλύτερη λειτουργική ικανότητα. Αυτές οι διαπιστώσεις µπορούν να λειτουργήσουν γνωστικά για τον καθηγητή φυσικής αγωγής και έχουν άµεση πρακτική ε- φαρµογή διότι το προσαρµοσµένο πρόγραµµα άσκησης δίνει την ευκαιρία σε άτοµα µε ΣΗ και ΕΠ γενικότερα, να µάθουν ένα άθληµα και να µπορέσουν να το εξασκούν µε τους φίλους τους στην αυλή του σχολείου ή στη γειτονιά ή κατά τη διάρκεια των διακοπών. Μ αυτό τον τρόπο βελτιώνεται η αυτοεκτί- µησή τους και τους δίνονται νέα ισχυρά κίνητρα για να συνεχίσουν το χρόνιο και καθηµερινό θεραπευτικό τους πρόγραµµα µε νέα µορφή περισσότερο ενεργητική και λιγότερο παθητική. Σηµασία για την Ποιότητα Ζωής Η εκτίµηση της αδρής κινητικής λειτουργίας και της αδρής κινητικής απόδοσης παρέχει σηµαντικές πληροφορίες για τη λειτουργική και κινητική ικανότητα των παιδιών µε ΣΗ. Προσαρµοσµένα αθλητικά προγράµµατα που προάγουν αυτές τις ικανότητες συντελούν ταυτόχρονα και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Η βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους, πέρα από την ενεργητική συµµετοχή των ατόµων µε ΕΠ σε αθλητικά προγράµµατα, επιτυγχάνεται µε: α) την ανάπτυξη της ικανότητας για νευροµυϊκή συνέργεια, προσαρµογή και κιναισθητική ωρίµανση, β) την εκµάθηση της χρήσης συγκεκριµένων κινητικών τεχνικών που επιτυγχάνουν βελτίωση της κίνησης, γ) την καλλιέργεια του συναγωνισµού, της άµιλλας, της διασκέδασης και της κοινωνικότητας και δ) την ανάπτυξη αισιόδοξων αντιλήψεων απέναντι στη ζωή, τη δηµιουργία κινήτρου και την υποστήριξη της οικογένειας. Βιβλιογραφία Αγγελοπούλου-Σακαντάµη, Ν. (2004). Ειδική Αγωγή: αναπτυξιακές διαταραχές και χρόνιες µειονεξίες. Εκδόσεις Πανεπιστηµίου Μακεδονίας. Auxter, D., Adams, R.C., & McCubbin, J.A. (1991). Games, sports and exercises for the physically disabled. Lee and Febiger, Philadelphia. Ayres, J. (1972). Sensory integration and learning disorders. Los Angeles: Western Psychological Services. Ayres, J. (1985). Developmental dyspraxia and adultonset apraxia. Torrance, CA: Sensory Integration International. Ayres, J. (1989). Sensory Integration and Praxis Tests. Los Angeles: Western Psychological Services. Bar-Or, O., Inbar, O. & Spira, R. (1976). Physiological effects of a sports rehabilitation program on cerebral palsy. Medicine and Science in Sports, 8, Barry, M.J. (1996). Physical therapy interventions for patients with movement disorders due to cerebral palsy. Journal of Child Neurology, 11, Behrman, R.E., Kliegman, R.M. & Jenson, H.B. (2000). Cerebral palsy. In Nelson (Ed.), Textbook of Pediatrics (pp ). Philadelphia:W.B. Saunders. Berg, K. (1970). Effect of physical training of school children with cerebral palsy. Acta Paediatrika Scandinavica, 204 (Suppl), Berg-Emons van den, R.J.G., Saris, W.H.M., Westerterp, K.R. & Van Baak, M.A. (1996). Heart rate monitoring to assess energy expenditure in children with reduced physical activity. Medicine and Science in Sports and Exercise, 28, Berg-Emons van den, R.J.G., Van Baak, M.A., Speth, L. & Saris, W.H. (1998). Physical training in school children with spastic cerebral palsy: effects on daily activity, fat mass and fitness. International Journal of Rehabilitation Research, 21, Bobath, K. & Bobath, B. (1978). Motor development in the different types of cerebral palsy. London: William Heinemann Medical Books LTD. Bobath, B. (1990). Adult Hemiplegia: Evaluation and treatment (3 rd ed.). London: William Heinemann Medical Books LTD. Bolanos, A., Bleck, D., Firestone, P., & Young, L. (1989). Comparison of stereognosis and two-point discrimination testing of the hands of children with cerebral palsy. Developmental Medicine and Child Neurology, 31, Boyce, W.F., Gowland, C., Hardy, S., Rosenbaum, P.L., Lane, M., Plews, N., et al. (1991). Development of a quality-of-movement Measure for children with cerebral palsy. Physical Therapy, 71, Boyce, W.F., Russell, D.J., Rosenbaum, P.L., Gowland, C., Goldsmith, C., Plews, N., et al. (1991). Measuring quality of movement: A review of instruments. Physical Therapy, 71,

11 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), Boyce, W.F., Gowland, C., Rosenbaum, P.L., Lane, M., Plews, N., Goldsmith, C., et al. (1995). The Gross Motor Performance Measure: Validity and responsiveness of a measure of quality of movement. Physical Therapy, 75, Boyce, W.F., Gowland, C., Rosenbaum, P.L., Hardy, S., Lane, M., Plews, N., et al. (1998). Gross Motor Performance Measure Manual. Queen s University. Bower, E. & McLellan, D.L. (1994). Evaluating therapy in cerebral palsy. Child: Care, Health and Development, 20, Bower, E., Michell, D., Burnett, M., Campbell, M.J., & McLellan, D.L. (2001). Randomized controlled trial of physiotherapy in 56 children with cerebral palsy followed for 18 months. Developmental Medicine and Child Neurology, 43, Damiano, D.L., & Abel, M.F. (1996). Relation of gait analysis to gross motor function in cerebral palsy. Developmental Medicine and Child Neurology, 38, Damiano, D.L., & Abel, M.F. (1998). Functional outcomes of strength training in spastic cerebral palsy. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 79, Davis, G.M. (1985). Cardiovascular fitness and muscle strength in lower limb disabled males. Unpublished doctoral dissertation, University of Toronto. Dodd, K.J., Taylor, N.F. & Damiano, D.L. (2002). A systematic review of the effectiveness of strengthtraining programs for people with cerebral palsy. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 82, Gage, J.R. (1991). Cerebral-palsied gait. In Cage J.R. (Ed.). Gait analysis in cerebral palsy. Clinics in Developmental Medicine No. 121, (pp ). London: McKeith Press. Gordon, A.M., Charles, J., & Duff, S.V. (1999). Fingertips forces during object manipulation in children with hemiplegic cerebral palsy. II: bilateral coordination. Developmental Medicine and Child Neurology, 41, Gordon, A.M., & Duff, S.V. (1999). Fingertips forces during object manipulation in children with hemiplegic cerebral palsy. I: anticipatory scaling. Developmental Medicine and Child Neurology, 41, Gowland, C., Boyce, W.F., Wright, V., Russell, D.J., Goldsmith, C., & Rosenbaum, P.L. (1995). Reliability of the Gross Motor Performance measure. Physical Therapy, 75, Hoofwijk, M., Unnithan, V. & Bar-Or, O. (1995). Maximal treadmill performance of children with cerebral palsy. Pediatric Exercise Science, 7, Hur, J.J. (1995). Review of research on therapeutic interventions for children with cerebral palsy. Acta Neurologica Scandinavica, 91, Hutzler, Y., Chacham, A., Bergman, U., & Szeinberg, A. (1998). Effects of a movement and swimming program on vital capacity and water orientation skills of children with cerebral palsy. Developmental Medicine and Child Neurology, 40, Καµπίτσης, Χ., & Χαραχούσου-Καµπίτση, Υ. (1999). Τεχνικές έρευνας στις αθλητικές επιστήµες: Στατιστική ανάλυση-αξιολόγηση. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Μαίανδρος. Kandrali I. & Katsoyiannis, N. (1997). Athlokinisi: Basketball connected with the Bobath method for children with cerebral palsy. The 1 st World Congress of NDT Concept. Ljubljana Slovenia. Katelaar, M., Vermeer, A., Hart, H., Van Beek, E. & Helders, P.J.M. (2001). Effects of a functional therapy program on motor abilities of children with cerebral palsy. Physical Therapy, 81, Κατσιµάνης, Γ., Ευαγγελινού, Χ., Χριστούλας, Κ., Κάνδραλη, Ι., Γιαγκάζογλου, Π. & Αγγελοπούλου Ν. (2003). Η επίδραση προσαρµοσµένου προγράµ- µατος φυσικής αγωγής στην ανάπτυξη της αδρής κινητικότητας και της αερόβιας ικανότητας σε νεαρά άτοµα µε σπαστική διπληγία. Αθλητική Απόδοση και Υγεία, 5, Kiessling, L.S., Denckla, M.B., & Carlton, M. (1983). Evidence for hemispheric function in children with hemiplegic cerebral palsy. Developmental Medicine and Child Neurology, 25, Kramer, J.F., & MacPhail, H.E.A. (1994). Relationships among measures of walking efficiency, gross motor ability and isokinetic strength in adolescents with cerebral palsy. Pediatric Physical Therapy, 6, 3-8. Lundberg, A., Ovenfors, C.O., & Saltin, B. (1967). Effect of physical training on school-children with cerebral palsy. Acta Paediatrika Scandinavica, 56, Lundberg, A. (1976). Oxygen consumption in relation to work load in students with cerebral palsy. Journal of Applied Physiology, 40, Lundberg, A. (1978). Maximal aerobic capacity of young people with spastic cerebral palsy. Developmental Medicine and Child Neurology, 20, Martin, D. (1994). Προπόνηση στη παιδική και εφηβική ηλικία. Εκδόσεις Σάλτο. McGibbon, N.H., Andrade, C.K., Widener, G., & Cintas, H.L. (1998). Effect of an equine-movement therapy program on gait, energy expenditure and motor function in children with spastic cerebral palsy: a pilot study. Developmental Medicine and Child Neurology, 40, McKinnon, J.R., Noh, S., Lariviere, J., MacPhail, A., Allan, D.E., & Laliberte, D. (1995). A study of therapeutic effects of horseback riding for children with cerebral palsy. Physical and Occupational Therapy in Pediatrics, 15, Nordmark, E., Hagglund, G., & Jarnlo, G.B. (1997).

12 Ι. Κάνδραλη, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 4 (2006), Reliability of the gross motor function measure in cerebral palsy. Scandinavian Journal of Rehabilitation Medicine, 29, Palisano, R., Rosenbaum, P., Walter, S., Russell, D., Wood, E., & Galuppi, B. (1997). Development and reliability of a system to classify gross motor function in children with cerebral palsy. Developmental Medicine and Child Neurology, 39, Parker, D.F., Carriere, L., Hebestreit, H., Salsberg, A., & Bar-Or, O. (1993). Muscle performance and gross motor function of children with spastic cerebral palsy. Developmental Medicine and Child Neurology, 35, Pitetti, K.H., Fernadez, J.E., & Lanciault, M.C. (1991). Feasibility of an exercise program for adults with cerebral palsy: A Pilot study. Adapted Physical Activity Quarterly, 8, Quinton, M. (1995). Neurodevelopmental Treatment baby courses. Unpublished lecture notes. Riechert, H., Bruhn, U., Schwalm, U., & Schnizer, W. (1977). Endurance training within a program of physical education in children predominantly with cerebral palsy. Medizinische Welt, 28, Rimmer, J.H. (2001). Physical fitness levels of persons with cerebral palsy. Developmental Medicine and Child Neurology, 43, Robson, P. (1972). Cerebral palsy and physical fitness. Developmental Medicine and Child Neurology, 14, Russell, D.J., Rosenbaum, P.L., Cadman, D.T., Cowland, C., Hardy, S., & Jarvis, S. (1989). The gross motor function measure: A means to evaluate the effect of physical therapy. Developmental Medicine and Child Neurology, 31, Russell, D.J., Rosenbaum, P., Gowland, C., Hardy, S., Lane, M., Plews, N., et al. (1993). Gross motor function measure manual (2 nd ed.). Hamilton: McMaster University. Russell, D., Palisano, R., Walter, S., Rosenbaum, P., Gemus, M., Gowland, C., et al. (1998). Evaluating motor function in children with Down syndrome: validity of the GMFM. Developmental Medicine and Child Neurology, 40, Shephard, R.J. (1990). Fitness in special populations. Champaign, IL: Humans Kinetics. Sherrill, C., Adams-Mushett, C., & Jones, J.A. (1986). Classification and other issues in sports for blind, cerebral palsied, les autres and amputee athletes. In: C. Sherrill (Ed.), Sport and disabled athletes (pp ). Champaign, IL: Humans Kinetics. Sherrill, C. (1998). Adapted Physical Activity, Recreation and Sport: Crossdisciplinary and Lifespan. 5th ed. Dubuque, IA: WCB/McGraw-Hill. Simeonsson, R.J., Cooper, D.H., & Scheiner, A.P. (1982). A review and analysis of the effectiveness of early intervention programs. Pediatrics, 69, Teplin, S.W., Howard, J.A., & O Connor, M.J. (1981). Self-concept of young children with cerebral palsy. Developmental Medicine and Child Neurology, 23, Thomas, S.S., Buckon, E.C., Phillips, S.D., Aiona, D.M., & Sussman, D.M. (2001). Interobserver reliability of the Gross Motor Performance Measure: preliminary results. Developmental Medicine and Child Neurology, 43, Thomas, J., Lee, A., & Thomas, K. (1988). Physical education for children. Champaign, IL: Humans Kinetics. Tsorlakis, Ν., Evaggelinou, C., Grouios, G. & Tsorbatzoudis, C. (2004). Effect of intensive Neurodevelopmental treatment in gross motor function of children with cerebral palsy. Developmental Medicine and Child Neurology, 46, Unnithan, V.B., Clifford, C., & Bar-Or, O. (1998). Evaluation by exercise testing of the child with cerebral palsy. Sports Medicine, 26, Υπεύθυνος έκδοσης: Ελληνική Ακαδηµία Φυσικής Αγωγής, Υπεύθυνος συντακτικής επιτροπής: Γιάννης Θεοδωράκης Μέλη της συντακτικής επιτροπής: Αλµπανίδης Ευάγγελος, Βλαχόπουλος Συµεών, Γούδας Μάριος, έρρη Βασιλική, ιγγελίδης Νίκος, Ζαχοπούλου Έρη, Κιουµουρτζόγλου Ευθύµης, Κουρτέσης Θωµάς, Μουντάκης Κώστας, Παπαϊωάννου Αθανάσιος, Σακελαρίου Κίµων, Τζέτζης Γιώργος, Τσαγγαρίδου Νίκη, Χατζηγεωργιάδης Αντώνης, Χρόνη Στυλιανή. ιαχείριση και επιµέλεια έκδοσης: Ζήση Βασιλική

Εγκεφαλικής Παράλυσης

Εγκεφαλικής Παράλυσης Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας & Ιπποθεραπείας Ιωαννίνων, Μονάδα Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, 3ΕΛΕΠΑΠ Ιωαννίνων 1 2 Η Ιπποθεραπεία, είναι μία νευροφυσιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση

Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας & Ιπποθεραπείας Ιωαννίνων, Μονάδα Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων 1 2 Η Θεραπευτική Ιππασία, προσαρμόζει ένα πρόγραμμα άσκησης με βάση

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Θεραπευτικής Ιππασίας στην Αποκατάσταση Νεαρού Ασθενούς με Παλαιά Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση

Πρόγραμμα Θεραπευτικής Ιππασίας στην Αποκατάσταση Νεαρού Ασθενούς με Παλαιά Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση Πρόγραμμα Θεραπευτικής Ιππασίας στην Αποκατάσταση Νεαρού Ασθενούς με Παλαιά Στεργίου Α.1, Βαρβαρούσης Δ.2, Μάγγου Λ.2, Παπακώστας Π.2, Παπαμιχαήλ Ν.2, Πλούμης Α.2 Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας & Ιπποθεραπείας

Διαβάστε περισσότερα

Πρώιμα αποτελέσματα προοπτικής μελέτης Ιπποθεραπείας σε παιδιά με κινητικά ελλείμματα λόγω Εγκεφαλικής Παράλυσης

Πρώιμα αποτελέσματα προοπτικής μελέτης Ιπποθεραπείας σε παιδιά με κινητικά ελλείμματα λόγω Εγκεφαλικής Παράλυσης Πρώιμα αποτελέσματα προοπτικής μελέτης Ιπποθεραπείας σε παιδιά με κινητικά Στεργίου Α.1, Βαρβαρούσης Δ.2, Παππάς Κ.3, Σιαφάκα Β.2, Πλούμης Α.2, Μπερής Α.2 Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας & Ιπποθεραπείας Ιωαννίνων,

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητική ταξινόμηση. Κατηγορία 1. Κατηγορία ΙΙ (κάτω άκρα) Κατηγορία ΙΙ (άνω άκρα) Β έτος

Αθλητική ταξινόμηση. Κατηγορία 1. Κατηγορία ΙΙ (κάτω άκρα) Κατηγορία ΙΙ (άνω άκρα) Β έτος ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Β έτος Αθλητική ταξινόμηση Κατηγορία 1 Κατηγορία ΙΙ (κάτω άκρα) Κατηγορία ΙΙ (άνω άκρα) 1 .. Κατηγορία ΙΙΙ Κατηγορία IV.. Κατηγορία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ειδική Φυσική Αγωγή Ενότητα 7η: Νοητική Υστέρηση Κοκαρίδας Δημήτρης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Αντώνης Καμπάς Αναπληρωτής Καθηγητής

Αντώνης Καμπάς Αναπληρωτής Καθηγητής Το διαγνωστικό και παρεμβατικό πλαίσιο των διαταραχών ΨΑ Αντώνης Καμπάς Αναπληρωτής Καθηγητής Η ανίχνευση και πολύ περισσότερο η διάγνωση είτε της ΑΔΚΣ είτε της ΔΕΠΥ παρουσιάζουν σημαντικές δυσκολίες Διαφορές

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. Μέθοδος. Μέρη της Έρευνας. Πώς ερευνήθηκε το πρόβληµα? Μέθοδος. Ερµηνεία µετρήσεων Αξιολόγηση. Μέτρηση.

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. Μέθοδος. Μέρη της Έρευνας. Πώς ερευνήθηκε το πρόβληµα? Μέθοδος. Ερµηνεία µετρήσεων Αξιολόγηση. Μέτρηση. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ιάλεξη 5. Μετρήσεις στη Φυσική Αγωγή και

Διαβάστε περισσότερα

Μυϊκή αντοχή. Η σχέση των τριών κύριων µορφών της δύναµης (Weineck, 1990) ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μυϊκή αντοχή. Η σχέση των τριών κύριων µορφών της δύναµης (Weineck, 1990) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ-ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Η προπόνηση της δύναµης στο ποδόσφαιρο Dr. Ζήσης Παπανικολάου (Ph.D., Ed.Μ.) ΤΕΦΑΑ Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ποδοσφαιριστής

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική δραστηριότητα. Μάνου Βασιλική, Ph.D Διδάσκουσα στο ΤΕΦΑΑ Τρικάλων

Φυσική δραστηριότητα. Μάνου Βασιλική, Ph.D Διδάσκουσα στο ΤΕΦΑΑ Τρικάλων Φυσική δραστηριότητα Μάνου Βασιλική, Ph.D Διδάσκουσα στο ΤΕΦΑΑ Τρικάλων Δεδομένα έρευνας Το 24% περίπου των παιδιών δεν συμμετέχει σε καμία οργανωμένη φυσική δραστηριότητα. Μόλις το 4% δεν συμμετέχει σε

Διαβάστε περισσότερα

των αποτελεσμάτων της έρευναςσυμπεράσματα-επαναληψιμότητα

των αποτελεσμάτων της έρευναςσυμπεράσματα-επαναληψιμότητα ΣΥΓΓΡΑΦΗ: Παρουσίαση Αποτελεσμάτωνσυζήτηση των αποτελεσμάτων της έρευναςσυμπεράσματα-επαναληψιμότητα έρευνας Καμπάς Αντώνης Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξειδίκευσης του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας

Διαβάστε περισσότερα

. (Ασκήσεις προς αποφυγή)

. (Ασκήσεις προς αποφυγή) ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ KM 950: Αεροβικός χορός- οργάνωσημεθοδολογία-προγραμματισμός

Διαβάστε περισσότερα

«Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ»

«Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ» «Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ» ΘΟΔΩΡΟΣ ΤΟΓΑΝΙΔΗΣ Προπονητής handball Μ.Sc. - Yποψήφιος Διδάκτορας Διδάσκων Τ.Ε.Φ.Α.Α. - Δ.Π.Θ. Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΙ ΠΑΙΚΤΕΣ. ΠΑΙΚΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 2η Φυσική Αγωγή Στο Ειδικό Σχολείο: Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Και Προσαρμογές

Διάλεξη 2η Φυσική Αγωγή Στο Ειδικό Σχολείο: Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Και Προσαρμογές ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 2η Φυσική Αγωγή Στο Ειδικό Σχολείο: Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Και Προσαρμογές Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ,

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 12η Τραυματισμοί Νωτιαίου Μυελού

Διάλεξη 12η Τραυματισμοί Νωτιαίου Μυελού ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 12η Τραυματισμοί Νωτιαίου Μυελού Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Τραυματισμοί του Νωτιαίου Μυελού

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. Διάλεξη 8 Εφαρμογές της στατιστικής στην έρευνα - Ι. Υπεύθυνος Καθηγητής Χατζηγεωργιάδης Αντώνης

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. Διάλεξη 8 Εφαρμογές της στατιστικής στην έρευνα - Ι. Υπεύθυνος Καθηγητής Χατζηγεωργιάδης Αντώνης ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Διάλεξη 8 Εφαρμογές της στατιστικής στην έρευνα - Ι Υπεύθυνος Καθηγητής Χατζηγεωργιάδης Αντώνης 1 Μέρη της Έρευνας Περιγραφική στατιστική Πολυδιάστατη στατιστική Σχέσεις μεταξύ μεταβλητών

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης Ενότητα 1: Η επίδραση της άσκησης στην υγεία Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΛΛΙΟΥ Β.

ΜΑΛΛΙΟΥ Β. Γιατί θεραπευτική άσκηση; Βελτίωση της λειτουργικότητας Βελτίωση της κίνησης Περιορισμό των συμπτωμάτων Τα είδη άσκησης που πρέπει να περιλαμβάνει ένα θεραπευτικό πρόγραμμα Τι πρέπει να γίνει; Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗN ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΡΟΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗN ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΡΟΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗN ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΡΟΜΟΙ ΣΚΟΠΟΣ Αξιόπιστη και τεκμηριωμένη γνώση σε θέμα (περιοχή) ανάλογη με το επιστημονικό ενδιαφέρον του φοιτητή. Εκμάθηση της διαδικασίας απόκτησης τεκμηριωμένης

Διαβάστε περισσότερα

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD. Ποιότητα ζωής. Είναι ένα συναίσθημα που σχεδόν όλοι καταλαβαίνουμε, αλλά δεν μπορούμε να ορίσουμε (Spirduso, 1995)

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD. Ποιότητα ζωής. Είναι ένα συναίσθημα που σχεδόν όλοι καταλαβαίνουμε, αλλά δεν μπορούμε να ορίσουμε (Spirduso, 1995) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Μάθημα: Ψυχολογική Υποστήριξη σε Κλινικούς Πληθυσμούς Γνωστικοί & συναισθηματικοί παράγοντες Γνωστική Ψυχική ευεξία λειτουργία Υγεία & fittness

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Διάλεξη 9. Πειραματικοί σχεδιασμοί MANAGING

Διαβάστε περισσότερα

Βιογραφικό σημείωμα. Της Αθηνάς Γεωργιάδου. Senior Ndt/Bobath Tutor. Κάτοχος πτυχίου Σχολής Φυσιοθεραπείας Τ.Ε.Ι. Θεσ/νίκης, έτος 1977,

Βιογραφικό σημείωμα. Της Αθηνάς Γεωργιάδου. Senior Ndt/Bobath Tutor. Κάτοχος πτυχίου Σχολής Φυσιοθεραπείας Τ.Ε.Ι. Θεσ/νίκης, έτος 1977, Βιογραφικό σημείωμα Της Αθηνάς Γεωργιάδου Senior Ndt/Bobath Tutor Κάτοχος πτυχίου Σχολής Φυσιοθεραπείας Τ.Ε.Ι. Θεσ/νίκης, έτος 1977, Υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Σόφιας τμήμα Παιδιατρικής ΦΘ έτος 2008

Διαβάστε περισσότερα

KM 950: Αεροβικός χορός- οργάνωση - μεθοδολογία Διάλεξη 11η : Προπονητική. και aerobic (αεροβικός χορός) I

KM 950: Αεροβικός χορός- οργάνωση - μεθοδολογία Διάλεξη 11η : Προπονητική. και aerobic (αεροβικός χορός) I ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ KM 950: Αεροβικός χορός- οργάνωση - μεθοδολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ειδική Φυσική Αγωγή Ενότητα 1η: Εισαγωγή, Έννοιες, Ορισμοί Κοκαρίδας Δημήτρης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες Ενότητα 2: Η επίδραση της άσκησης στην υγεία Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού 1 Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες Ενότητα 3: Δεξιότητες Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Προπόνηση των άλλων φυσικών ικανοτήτων

Προπόνηση των άλλων φυσικών ικανοτήτων Προπόνηση των άλλων φυσικών ικανοτήτων ΕΥΛΥΓΙΣΙΑ ΕΥΛΥΓΙΣΙΑ: Είναι μία ιδιότητα που βασίζεται στην κινητικότητα των αρθρώσεων. Είναι η ικανότητα εκτέλεσης κινήσεων σε μεγάλη έκταση, μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη.

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες Ενότητα 4: Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προπόνησης δύναμης Εισήγηση 2: Σχεδιασμός προγραμμάτων δύναμης Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα

Διαβάστε περισσότερα

Βασιλική Ζήση, PhD. Πυραμίδα του πληθυσμού στο μέσο του έτους 2004

Βασιλική Ζήση, PhD. Πυραμίδα του πληθυσμού στο μέσο του έτους 2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Μάθημα: Ψυχολογική Υποστήριξη σε Κλινικούς Πληθυσμούς «Ένα από τα πιο σίγουρα πράγματα στη ζωή μας - το μόνο σίγουρο ίσως είναι ότι κάθε μέρα,

Διαβάστε περισσότερα

Είναι γνωστό πόσο μεγάλο ρόλο παίζει το ισοκινητικό δυναμόμετρο στην φάση της

Είναι γνωστό πόσο μεγάλο ρόλο παίζει το ισοκινητικό δυναμόμετρο στην φάση της - ΠΡΟΛΗΨΗ - ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ - ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ Το ισοκινητικό δυναμόμετρο είναι μονάδα υψηλής τεχνολογίας, συνδεδεμένη με ηλεκτρονικό υπολογιστή, ο οποίος αξιολογεί και συγκρίνει τις αρθρώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες

Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Ορισμός Υγείας

Διαβάστε περισσότερα

Θεματική Ενότητα: Κινητική Μάθηση Κινητική Ανάπτυξη Προφορικές Ανακοινώσεις 18 ου Διεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού

Θεματική Ενότητα: Κινητική Μάθηση Κινητική Ανάπτυξη Προφορικές Ανακοινώσεις 18 ου Διεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού Θεματική Ενότητα: Κινητική Μάθηση Κινητική Ανάπτυξη Προφορικές Ανακοινώσεις 18 ου Διεθνούς Συνεδρίου Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού Section: Motor Learning & Development Oral Presentations of the 18 th International

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες Ενότητα 1: Άσκηση, ανάπτυξη και ωρίμανση Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού 1 Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Άτομα με αναπηρία και άσκηση Ι ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΜΟΝΑΔΕΣ E.C.T.S. N546 6 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

710 -Μάθηση - Απόδοση. Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία

710 -Μάθηση - Απόδοση. Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία 710 -Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 5η Ποιοτική αξιολόγηση της Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία Περιεχόμενο ενοτήτων Ποιοτική αξιολόγηση Ορισμός και στάδια που περιλαμβάνονται Περιεχόμενο: στοιχεία που τη

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 11η Αποκλίσεις Σπονδυλικής Στήλης

Διάλεξη 11η Αποκλίσεις Σπονδυλικής Στήλης ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 11η Αποκλίσεις Σπονδυλικής Στήλης Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Στάση Σώματος Ο όρος σωστή στάση

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας Προτεινόμενων Πτυχιακών Εργασιών

Πίνακας Προτεινόμενων Πτυχιακών Εργασιών ΣΧΟΛΗ: EΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ: Β Α/Α Τίτλος Θέματος Μέλος Ε.Π. Σύντομη Περιγραφή «Ο ρόλος της υδροθεραπείας σε ασθενείς με πολλαπλή Σκλήρυνση» «The impact of hydrotherapy

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ TAEKWONDO ΣΤΙΣ ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΙΔΙΩ Ν ΜΕ ΔΕΠ-Υ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ TAEKWONDO ΣΤΙΣ ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΙΔΙΩ Ν ΜΕ ΔΕΠ-Υ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙO ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ TAEKWONDO ΣΤΙΣ ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης Ενότητα 7: Προγραμματισμός προπόνησης ανάπτυξης φυσικής κατάστασης Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΟ.ΚΙ.Μ.Η. Κινητική Μέτρηση Ηλικιωμένου

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΟ.ΚΙ.Μ.Η. Κινητική Μέτρηση Ηλικιωμένου ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΟ.ΚΙ.Μ.Η. Κινητική Μέτρηση Ηλικιωμένου Glasgow Caledonian University, Later Life Training & the British Heart Foundation National Centre for Physical Activity and Health 2012 Αυτή είναι η

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. ΜΚ 1013 «Ανάπτυξη φυσικής κατάστασης στον αγωνιστικό αθλητισμό (δύναμη - ισχύς)»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. ΜΚ 1013 «Ανάπτυξη φυσικής κατάστασης στον αγωνιστικό αθλητισμό (δύναμη - ισχύς)» ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 1013 «Ανάπτυξη φυσικής κατάστασης στον

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση της Ρυθµικής Ικανότητας σε Μαθητές Γυµνασίου που Ασχολούνται µε Αθλητικές ραστηριότητες Συνοδευµένες ή Όχι από Μουσική

Μέτρηση της Ρυθµικής Ικανότητας σε Μαθητές Γυµνασίου που Ασχολούνται µε Αθλητικές ραστηριότητες Συνοδευµένες ή Όχι από Μουσική Ερευνητική Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισµό τόµος 3 (1), 22 28 ηµοσιεύτηκε: 11 Φεβρουαρίου 2005 Inquiries in Sport & Physical Education Volume 3 (1), 22-28 Released: February 11, 2005 www.hape.gr/emag.asp

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιάζοντας Διαδραστικά Εκπαιδευτικά Παιχνίδια Βασισµένα στο Kinect για Παιδιά µε Δυσπραξία. Σ. Ρετάλης, Μ. Μπολουδάκης,

Σχεδιάζοντας Διαδραστικά Εκπαιδευτικά Παιχνίδια Βασισµένα στο Kinect για Παιδιά µε Δυσπραξία. Σ. Ρετάλης, Μ. Μπολουδάκης, Σχεδιάζοντας Διαδραστικά Εκπαιδευτικά Παιχνίδια Βασισµένα στο Kinect για Παιδιά µε Δυσπραξία Σ. Ρετάλης, Μ. Μπολουδάκης, retal@unipi.gr, michalis@kinems.com Ερευνητικός Στόχος Η αξιοποίηση τεχνολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Prevention Groups With Children and Adolescents

Prevention Groups With Children and Adolescents Prevention Groups With Children and Adolescents ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Α.Μ.: 1057537 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΠΜΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2016-2018 Περίληψη Η πρωτογενής πρόληψη

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΜΕ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΑΝΑΠΗΡΩΝ ΠΑΙΔΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ε.Λ.Ε.Π.Α.Π ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο όρος εγκεφαλική παράλυση αναφέρεται σε μια ομάδα παθήσεων, στις οποίες υπάρχουν διαταραχές

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Α2 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΙΑΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΡΡΑ ΕΛΕΟΝΩΡΑ

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Α2 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΙΑΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΡΡΑ ΕΛΕΟΝΩΡΑ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Α2 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΙΑΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΡΡΑ ΕΛΕΟΝΩΡΑ οι μαθητές του Α2 ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΙΣΣΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Εργομετρικής Αξιολόγησης παιδιών σε Ακαδημίες

Πρόταση Εργομετρικής Αξιολόγησης παιδιών σε Ακαδημίες Πρόταση Εργομετρικής Αξιολόγησης παιδιών σε Ακαδημίες Εισαγωγή Η ολοένα αυξανόμενη εισροή παιδιών και εφήβων στον χώρο του αθλητισμού αλλά και η συστηματικά διογκούμενη αναλογία παιδιών και εφήβων με χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα

Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ ΜΚ 0501, Διάλεξη 6η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 8-10 ΕΤΩΝ Φαμίσης Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Ειδική Φυσική Αγωγή. Ενότητα 3η: Εξατομικευμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (Ε.Ε.Π.)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Ειδική Φυσική Αγωγή. Ενότητα 3η: Εξατομικευμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (Ε.Ε.Π.) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ειδική Φυσική Αγωγή Ενότητα 3η: Εξατομικευμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (Ε.Ε.Π.) Κοκαρίδας Δημήτρης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 13η Πολιομυελίτιδα - Ακρωτηριασμοί

Διάλεξη 13η Πολιομυελίτιδα - Ακρωτηριασμοί ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 13η Πολιομυελίτιδα - Ακρωτηριασμοί Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Πολιομυελίτιδα Νόσος που οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΑΜΕΑ. Παναγιώτα Παναγάκη

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΑΜΕΑ. Παναγιώτα Παναγάκη ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΑΜΕΑ Παναγιώτα Παναγάκη Ειδικά σχολεία Δημόσια Πιστοποιημένα Διαγνωστικά Κέντρο ΚΕΔΔΥ (Κέντρο Διαφοροδιάγνωσης Και Υποστήριξης) Ειδικό νηπιαγωγείο και ειδικό δημοτικό σχολείο Κωφών και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. προγραμμάτων προπόνησης ταχυδύναμης» Designing power training programs. Δρ. Γεροδήμος Βασίλειος Λέκτορας ΤΕΦΑΑ-ΠΘ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. προγραμμάτων προπόνησης ταχυδύναμης» Designing power training programs. Δρ. Γεροδήμος Βασίλειος Λέκτορας ΤΕΦΑΑ-ΠΘ ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 1013 «Ανάπτυξη φυσικής κατάστασης στον

Διαβάστε περισσότερα

ΚΙΝΗΤΡΟ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗ ΙΚΕ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΛΕΠΟΥΡΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ [ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΗΜΕΡΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ]

ΚΙΝΗΤΡΟ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗ ΙΚΕ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΛΕΠΟΥΡΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ [ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΗΜΕΡΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ] ΚΙΝΗΤΡΟ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗ ΙΚΕ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΛΕΠΟΥΡΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ [ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΗΜΕΡΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ] Assessment of General Movements in preterm and full-term infants Χρόνος:

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ 2004 έως σήμερα 1998-2004 2001-04: 2001-02: 2002-03:

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ 2004 έως σήμερα 1998-2004 2001-04: 2001-02: 2002-03: ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ H Γιαγκάζογλου Παρασκευή είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Ειδικής Αγωγής στο ΤΕΦΑΑ Σερρών Α.Π.Θ. Αποφοίτησε από το ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ το 1996 και αναγορεύθηκε διδάκτορας της Ανθρώπινης απόδοσης και

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΔΙΣΗ «ΣΕ ΕΥΘΕΙΑ ΓΡΑΜΜΗ» ΩΣ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ

ΒΑΔΙΣΗ «ΣΕ ΕΥΘΕΙΑ ΓΡΑΜΜΗ» ΩΣ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ 27 Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΝΕΥΡΟΛΟΓΩΝ A096 ΒΑΔΙΣΗ «ΣΕ ΕΥΘΕΙΑ ΓΡΑΜΜΗ» ΩΣ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ Νίκος Ανδρονάς 1, Ίων Μπεράτης 1, Διονυσία Κονταξοπούλου

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Η Σχολή Καλαθοσφαίρισης Γ Κατηγορίας είναι η βασική Σχολή για τη θεμελίωση των απαραίτητων προσόντων για την άσκηση του

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΟΠΟΙ Η προαγωγή της υγείας Η κοινωνική αλληλεπίδραση Χαρακτήρας περιπέτειας Αρχή ομαδικής συνεργασίας

ΣΚΟΠΟΙ Η προαγωγή της υγείας Η κοινωνική αλληλεπίδραση Χαρακτήρας περιπέτειας Αρχή ομαδικής συνεργασίας Περιγραφή του προγράμματος Το Kids Athletics είναι ένα παιδαγωγικό πρόγραμμα για μαθητές που αποτελεί μία διαφορετική προσέγγιση από το ενήλικο μοντέλο του Στίβου. Αυτή η προσέγγιση στρέφεται σε μορφές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ειδική Φυσική Αγωγή Ενότητα 10η: Αυτισμός Κοκαρίδας Δημήτρης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. Ιδιότητες του νερού

ΥΔΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. Ιδιότητες του νερού ΥΔΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Η φυσικοθεραπεία βασίζεται σε φυσικά μέσα. Ένα από αυτά είναι και το υγρό στοιχείο, το νερό. Η εφαρμογή του νερού ως μέσο στη θεραπεία ονομάζεται Υδροθεραπεία. Η επίδραση του νερού είναι ευεργετική

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΦΥΛΟ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΛΟΥ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ Ως ινιακή πλαγιοκεφαλία χαρακτηρίζεται η ασυμμετρία και αποπλάτυνση του οπισθίου τμήματος της κεφαλής (βρεγματοϊνιακή χώρα) (όπως αναφέρεται και στο κεφάλαιο των κρανιοσυνοστεώσεων). Ο προσδιορισμός

Διαβάστε περισσότερα

Δημοσίευση HandTutor Enhanced Hand Rehabilitation after Stroke A Pilot Study στο περιοδικό Physiother Res Int

Δημοσίευση HandTutor Enhanced Hand Rehabilitation after Stroke A Pilot Study στο περιοδικό Physiother Res Int Δημοσίευση HandTutor Enhanced Hand Rehabilitation after Stroke A Pilot Study στο περιοδικό Physiother Res Int 2011-03-15 12:25:14 Σκοπός Η μελέτη αξιολογεί τα θεραπευτικά αποτελέσματα της χρήσης του συστήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ ΜΚ 0501, Διάλεξη 1η ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης Ενότητα 4: Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προπόνησης δύναμης Εισήγηση 1: Μυϊκή δύναμη Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η

Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η Σκοποί της παρουσίασης Εξέταση των προϋποθέσεων καταλληλότητας των παιχνιδιών σε σχέση με τα προγράμματα Φ.Α. Εισαγωγή στα

Διαβάστε περισσότερα

Ειδική προπονητική κλασικού αθλητισμού. Σπύρος Κέλλης Καθηγητής προπονητικής ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ

Ειδική προπονητική κλασικού αθλητισμού. Σπύρος Κέλλης Καθηγητής προπονητικής ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Ειδική προπονητική κλασικού αθλητισμού Σπύρος Κέλλης Καθηγητής προπονητικής ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Βασικοί άξονες του αθλητικού συστήματος Ανίχνευση-ανεύρεση ταλαντούχων παιδιών Επιλογή ταλέντων - επίλεκτων αθλητών

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιακή Συχνότητα και Πρόσληψη Οξυγόνου Ατόμων Μέσης Ηλικίας κατά την Εκτέλεση Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών

Καρδιακή Συχνότητα και Πρόσληψη Οξυγόνου Ατόμων Μέσης Ηλικίας κατά την Εκτέλεση Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών Ερευνητική Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό τόμος 6 (3), 329 339 Δημοσιεύτηκε: 31 Δεκεμβρίου 2008 Inquiries in Sport & Physical Education Volume 6 (3), 329-339 Released: December 31, 2008 www.hape.gr/emag.asp

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 15. Παραγοντική ανάλυση διακύµανσης. Παραγοντική

Κεφάλαιο 15. Παραγοντική ανάλυση διακύµανσης. Παραγοντική Κεφάλαιο 15 Παραγοντική ανάλυση διακύµανσης 1 Παραγοντική ανάλυση διακύµανσης Παραµετρικό στατιστικό κριτήριο για τη µελέτη των επιδράσεων περισσότερων από µια ανεξάρτητων µεταβλητών στην εξαρτηµένη καθώς

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιακοί κτύποι στους εφήβους

Καρδιακοί κτύποι στους εφήβους Καρδιακοί κτύποι στους εφήβους Σαμαρά Β., Γιαταγαντζίδης Α., Δώνης Α., Ισαακίδου Σ., Κοντού Ε., Κουγιουμτζίδης Ν., Μαρτάκου Α., Μεχανετζίδου Μ., Μπαλτζόπουλος Α., Νούλης Β., Πάδη Μ., Παπαϊωαννίδης Γ.,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΑΥΧΕΝΙΚΩΝ ΜΥΩΝ ΜΕΣΩ ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΥΧΕΝΙΚΟ ΠΟΝΟ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΑΥΧΕΝΙΚΩΝ ΜΥΩΝ ΜΕΣΩ ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΥΧΕΝΙΚΟ ΠΟΝΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΑΥΧΕΝΙΚΩΝ ΜΥΩΝ ΜΕΣΩ ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΥΧΕΝΙΚΟ ΠΟΝΟ Φραγκάκης Βασίλειος 1, Χαλιμούρδας Αντώνιος 1, Δημητριάδης Ζαχαρίας 2 1 Φοιτητής Φυσικοθεραπείας

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση και Χρόνιες Πνευμονοπάθειες

Άσκηση και Χρόνιες Πνευμονοπάθειες Συµµαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση και Χρόνιες Πνευμονοπάθειες Συγγραφική ομάδα: Βογιατζής Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ Φλουρής Ανδρέας, Ερευνητής ΕΚΕΤΑ Δίπλα Κωνσταντίνα, Λέκτορας ΤΕΦΑΑ

Διαβάστε περισσότερα

Νοητική υστέρηση. είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζεται από. σημαντικά υποβαθμισμένη νοητική λειτουργία (κάτω από το μέσο όρο), που εμφανίζεται κατά

Νοητική υστέρηση. είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζεται από. σημαντικά υποβαθμισμένη νοητική λειτουργία (κάτω από το μέσο όρο), που εμφανίζεται κατά ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Β έτος Σοφία Μπάτσιου Μάρτιος 2012 Να κατανοήσετε το πρόβλημα της νοητικής υστέρησης, τα χαρακτηριστικά των μαθητών με νοητική

Διαβάστε περισσότερα

Χριστοδούλου Αλέξης Καθηγητής Φυσικής Αγωγής - Προπονητής Καλαθοσφαίρισης

Χριστοδούλου Αλέξης Καθηγητής Φυσικής Αγωγής - Προπονητής Καλαθοσφαίρισης Χριστοδούλου Αλέξης Καθηγητής Φυσικής Αγωγής - Προπονητής Καλαθοσφαίρισης Όλοι μας έχουμε θαυμάσει κατά καιρούς μεγάλους αθλητές σε διάφορα αθλήματα και αυτό που τους χαρακτηρίζει όλους είναι η υπεροχή

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Επιβλέπουσα: Ζακοπούλου Βικτωρία.

Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Επιβλέπουσα: Ζακοπούλου Βικτωρία. Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «Εγκεφαλική Παράλυση στην παιδική ηλικία». Εκπόνηση εργασίας: Παπαδοπούλου Ειρήνη Α.Μ. 12148 Επιβλέπουσα:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Θέµατα που θα συζητηθούν: Ποια είναι τα ερευνητικά δεδοµένα που δείχνουν ότι η προαγωγή της φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ 7 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΚΩΣΗ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΠΡΟΓΝΩΣΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ 7 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΚΩΣΗ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ 7 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ 9 ΟΙ ΣΠΟΝ ΥΛΟΙ 10 Τυπικοί σπόνδυλοι ενηλίκων 10 Χαρακτηριστικά των σπονδύλων 11 ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ 12

Διαβάστε περισσότερα

Μυϊκό Σύστημα. Νευρομυϊκή λειτουργία και προσαρμογές με τη σωματική άσκηση. Ηλίας Σμήλιος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α., Δ.Π.Θ.

Μυϊκό Σύστημα. Νευρομυϊκή λειτουργία και προσαρμογές με τη σωματική άσκηση. Ηλίας Σμήλιος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α., Δ.Π.Θ. Μυϊκό Σύστημα Νευρομυϊκή λειτουργία και προσαρμογές με τη σωματική άσκηση Ηλίας Σμήλιος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α., Δ.Π.Θ. Η μυϊκή δράση ελέγχεται από το Νευρικό Σύστημα Προσαρμοσμένο από Sale D.,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΣΚΗΣΗ: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΙΙ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΣΚΗΣΗ: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΙΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΣΚΗΣΗ: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΙΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΤΣΟΥΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΞΕΝΟΦΩΝ. (ΜΕΡΟΣ 1ο) ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ): Το ΚΝΣ εξετάζει, αξιολογεί και επεξεργάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Μετρήσεις και αξιολόγηση στο σχολείο. Πείραµα 12 ο. Αρχική αξιολόγηση της κινητικής αδεξιότητας

Μετρήσεις και αξιολόγηση στο σχολείο. Πείραµα 12 ο. Αρχική αξιολόγηση της κινητικής αδεξιότητας Μετρήσεις και αξιολόγηση στο σχολείο Πείραµα 12 ο Αρχική αξιολόγηση της κινητικής αδεξιότητας 2 Εισαγωγή Τα παιδιά µε κινητική αδεξιότητα (ή µε αναπτυξιακή διαταραχή της συναρµογής) είναι αυτά χωρίς (εµφανή)

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργική Θεραπεία & AbleTools & Mobility Research LiteGait. Υπεύθυνη Επικοινωνίας

Λειτουργική Θεραπεία & AbleTools & Mobility Research LiteGait. Υπεύθυνη Επικοινωνίας 16 & 17 Μαρτίου 2018 Κίνητρο και Κίνηση: Λειτουργική Θεραπεία & AbleTools & Mobility Research LiteGait Αλεξάνδρα Λέπουρα Υπεύθυνη Επικοινωνίας Gait Therapy: Assess and Treat Χρόνος: 16-17 Μαρτίου 2018

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ Τ ε χ ν ο λ ο γ ι κ ό Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό Ί δ ρ υ μ α Σ τ ε ρ ε ά ς Ε λ λ ά δ α ς Σ χ ο λ ή Ε π α γ γ ε λ μ ά τ ω ν Υ γ ε ί α ς & Π ρ ό ν ο ι α ς Τ μ ή μ α Φ υ σ ι κ ο θ ε ρ α π ε ί α ς Π ρ ό γ ρ α

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση Απόδοση. Διαφοροποιήσεις στην Κινητική Συμπεριφορά. Μάθημα 710 Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 3η

Μάθηση Απόδοση. Διαφοροποιήσεις στην Κινητική Συμπεριφορά. Μάθημα 710 Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 3η Μάθηση Απόδοση. Διαφοροποιήσεις στην Κινητική Συμπεριφορά Μάθημα 710 Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 3η Στόχοι- περιεχόμενο διάλεξης Ορισμός μάθησης διαφορές με την απόδοση Αξιολόγησης Μάθησης Στάδια μάθησης

Διαβάστε περισσότερα

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΠΑΙΔΩΝ - ΠΡΟΕΦΗΒΩΝ -

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΠΑΙΔΩΝ - ΠΡΟΕΦΗΒΩΝ - ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΠΑΙΔΩΝ - ΠΡΟΕΦΗΒΩΝ - ΣΕΦΑΑ ΕΦΗΒΩΝ ΑΘΗΝΩΝ Εμμανουήλ Ζαχαράκης Επίκ. Καθηγητής Νικόλαος Κωστόπουλος Επίκ. Καθηγητής Η ομάδα των 6-7 ετών Έχουν σημαντικές ατομικές διαφορές Ασήμαντες

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της Φυσικής δραστηριότητας στην κινητική επάρκεια και την ανάπτυξη του μυοσκελετικού συστήματος του παιδιού

Ο ρόλος της Φυσικής δραστηριότητας στην κινητική επάρκεια και την ανάπτυξη του μυοσκελετικού συστήματος του παιδιού Ο ρόλος της Φυσικής δραστηριότητας στην κινητική επάρκεια και την ανάπτυξη του μυοσκελετικού συστήματος του παιδιού Ελευθέριος Κέλλης, Ph.D Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνής προβληματισμός Μη σωστή στάση Προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Αγωγιάτου Χριστίνα, Ψυχολόγος, Α.Π.Θ. Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer

Αγωγιάτου Χριστίνα, Ψυχολόγος, Α.Π.Θ. Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer Αγωγιάτου Χριστίνα, Ψυχολόγος, Α.Π.Θ. Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer Νευροψυχολογία Η νευροψυχολογία είναι η επιστήμη που μελετά τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου και τη σχέση του με τη συμπεριφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΒΡΕΦΗ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΝΕΥΡΟΚΙΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΒΡΕΦΗ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΝΕΥΡΟΚΙΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΒΡΕΦΗ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΝΕΥΡΟΚΙΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Βασίλειος Χ. Σκουτέλης, PT, MSc, Εργ. Συνεργάτης ΤΕΙ Αθήνας Σπύρος Παπαγιαννόπουλος, PT,

Διαβάστε περισσότερα

Σ.Κ.Ε.Π. - Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους Αθήνα, Ιούνιος 2015

Σ.Κ.Ε.Π. - Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους Αθήνα, Ιούνιος 2015 Η Επίδραση της Επαφής και της Διαδραστικής Συνεργασίας με Νέους με Αναπηρίες στη Στάση των Μαθητών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης: Ένα Πιλοτικό Πρόγραμμα Παρέμβασης Σ.Κ.Ε.Π. - Σύνδεσμος Κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Βασίλης Γιωργαλλάς Καθηγητής Φυσικής Αγωγής

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Βασίλης Γιωργαλλάς Καθηγητής Φυσικής Αγωγής ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Βασίλης Γιωργαλλάς Καθηγητής Φυσικής Αγωγής Αντοχή Δύναμη Επιμέρους ικανότητες Φυσικής Κατάστασης Ευκαμψία Ευλυγισία Ταχύτητα Αντοχή Αντοχή είναι η ικανότητα του

Διαβάστε περισσότερα

Πειραµατική Έρευνα. προπειραµατικοί σχεδιασµοί ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. Τρία βήµατα για τον καθορισµό αιτίας-αποτελέσµατος

Πειραµατική Έρευνα. προπειραµατικοί σχεδιασµοί ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. Τρία βήµατα για τον καθορισµό αιτίας-αποτελέσµατος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ιάλεξη 9. Εσωτερική και εξωτερική εγκυρότητα

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Γ Εξάμηνο

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Γ Εξάμηνο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Γ Εξάμηνο Διδάσκοντες Χατζηγεωργιάδης Αντώνης / Zουρμπάνος Νίκος ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Μορφή

Διαβάστε περισσότερα

Προπονητική Δρόμων Αναπτυξιακής ηλικίας

Προπονητική Δρόμων Αναπτυξιακής ηλικίας Προπονητική Δρόμων Αναπτυξιακής ηλικίας Ειδικότητα Κλασικού Αθλητισμού (μαθ.453) Χειμερινό Εξάμηνο 2013-14 Μαντζουράνης Ι. Νικόλαος Ψυχολογικά Προσόντα αθλητών/τριων αναπτυξιακής ηλικίας Προσωπικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη!

Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη! Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη! Το ύψος του, το βάρος, η περίμετρος των σημείων του σώματος του

Διαβάστε περισσότερα

Σε τι αναφέρεται αυτή η μελέτη; Γιατί ήταν απαραίτητη αυτή η μελέτη; Ποια φάρμακα μελετήθηκαν; BI

Σε τι αναφέρεται αυτή η μελέτη; Γιατί ήταν απαραίτητη αυτή η μελέτη; Ποια φάρμακα μελετήθηκαν; BI Αυτή είναι μια περίληψη κλινικής μελέτης σε ασθενείς με ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση, ένας σπάνιος τύπος πνευμονικής νόσου. Έχει συνταχθεί για τον γενικό αναγνώστη και χρησιμοποιεί γλώσσα που είναι εύκολα

Διαβάστε περισσότερα

SYNERGY MOVEMENTS TRAINING SEMINAR SERIES

SYNERGY MOVEMENTS TRAINING SEMINAR SERIES SYNERGY MOVEMENTS TRAINING SEMINAR SERIES H Maximum Fitness σε συνεργασία µε τη Gymnastika διοργανώνουν µια νέα ολοκληρωµένη σειρά σεµιναρίων σχεδιασµένη για οποιονδήποτε γυµνάζει αθλητές ή αθλούµενους.

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Εργοφυσιολογίας-Εργομετρίας, Τ.Ε.Φ.Α.Α. Θεσσαλονίκης, Σ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ.

Εργαστήριο Εργοφυσιολογίας-Εργομετρίας, Τ.Ε.Φ.Α.Α. Θεσσαλονίκης, Σ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΟΚΙΝΗΤΙΚΗΣ ΜΥΪΚΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ, ΤΗΣ ΑΛΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΘΡΙΚΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΠΙΛΕΚΤΩΝ ΣΠΡΙΝΤΕΡ. 1 Μηναρετζής Χ., 1 Μεταξάς Θ., 1, 1 Σιάτρας Θ., 1 Βαμβακούδης Ε., 1 Χριστούλας

Διαβάστε περισσότερα

Ησυνεισφορά των αισθήσεων στην καλύτερη απόδοση. KM ιάλεξη 4 ΠΗΓΕΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Ησυνεισφορά των αισθήσεων στην καλύτερη απόδοση. KM ιάλεξη 4 ΠΗΓΕΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ KM 0907- ιάλεξη 4 Αναµόρφωση προγράµµατος σπουδών του Τ.Ε.Φ.Α.Α Π.Θ. Αυτεπιστασία Ησυνεισφορά των αισθήσεων στην καλύτερη απόδοση Πώς ο παίκτης καταλαβαίνει µε µια γρήγορη µατιά στην µπάλα πού πρέπει να

Διαβάστε περισσότερα

Επιδράσεις Σωματικής Άσκησης σε Άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή

Επιδράσεις Σωματικής Άσκησης σε Άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή Επιδράσεις Σωματικής Άσκησης σε Άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή Χρήστος Μουζακίδης 1, Ελένη Πόπτση 1, Αριστείδης Αντωνόπουλος 2, Τσολάκη Μάγδα 3 1.Alzheimer Hellas, Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι, Ενδεικτικές ραστηριότητες και Πλάνο Μαθήµατος στη διδασκαλία του Κλασικού Αθλητισµού

Στόχοι, Ενδεικτικές ραστηριότητες και Πλάνο Μαθήµατος στη διδασκαλία του Κλασικού Αθλητισµού Στόχοι, Ενδεικτικές ραστηριότητες και Πλάνο Μαθήµατος στη διδασκαλία του Κλασικού Αθλητισµού ρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύµβουλος Φυσικής Αγωγής 1 Το αντικείµενο του Κλασικού Αθλητισµού περιλαµβάνεται

Διαβάστε περισσότερα