ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ ΟΡΕΙΝΟ ΟΙΚΙΣΜΟ

Transcript

1 τον σχεδιασμό και την κατασκευή κατοικίας σε ορεινό οικισμό] AΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ ΟΡΕΙΝΟ ΟΙΚΙΣΜΟ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΣΧΩΝΗΣ ιπλ. Πολιτικός Μηχανικός Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2012 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ i

2 AΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ ΟΡΕΙΝΟ ΟΙΚΙΣΜΟ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΣΧΩΝΗΣ ιπλ. Πολιτικός Μηχανικός Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2012 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ii

3 Περίληψη Η χρήση ενέργειας αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί αναπόσπαστο κοµµάτι της καθηµερινότητας των ανθρώπων. Οι ανάγκες για θέρµανση, φωτισµό, µετακινήσεις, παραγωγή αγαθών και τόσα άλλα σχετίζονται µε την κατανάλωση ενέργειας η οποία συνήθως προέρχεται από καύσιµα όπως το πετρέλαιο, οι γαιάνθρακες και το φυσικό αέριο. Η αλόγιστη χρήση των φυσικών αυτών πόρων έχει οδηγήσει σε σηµαντική µείωση των αποθεµάτων τους γεγονός που καθιστά αναγκαία την λήψη µέτρων µε σκοπό να διαρκέσουν τα αποθέµατα αυτά περισσότερο έως ότου βρεθούν νέες τεχνολογίες απεξάρτησης από τις συγκεκριµένες πηγές. Οι κατοικίες καταναλώνουν ένα µεγάλο µέρος της συνολικής ενέργειας που χρησιµοποιείται παγκοσµίως γι αυτό και δεν θα µπορούσαν να µείνουν ανεπηρέαστες από τα παραπάνω µέτρα εξοικονόµησης. Στην Ελλάδα το κυριότερο µέτρο που πάρθηκε ήταν η αντικατάσταση του παλιού κανονισµού θερµοµόνωσης από τον Κανονισµό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.Εν.Α.Κ.) µε τον οποίο θεσµοθετείται ο ολοκληρωµένος σχεδιασµός στον κτιριακό τοµέα µε σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, την εξοικονόµηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος µε συγκεκριµένες δράσεις. Η εξοικονόµηση ενέργειας αποτελεί το βασικό αλλά όχι το µοναδικό στόχο των µέτρων που λαµβάνονται παγκοσµίως. Το περιβάλλον επιβαρύνεται συνεχώς µε στερεούς, υγρούς και αέριους ρύπους ενώ και τα αποθέµατα φυσικών πόρων µειώνονται δραµατικά. Με γνώµονα την προστασία του περιβάλλοντος καθώς και την περισσότερο ορθολογική χρήση των αποθεµάτων των φυσικών πόρων αναπτύσσονται ολοένα και περισσότερα συστήµατα αξιολόγησης και κατάταξης κτιρίων τα οποία βασίζονται στην περιβαλλοντική απόδοση. Ένα τέτοιο σύστηµα είναι και το ιαπωνικό πρόγραµµα CASBEE (the Comprehensive Assessment System for Building Environmental Efficiency) που αναπτύχθηκε στις αρχές της προηγούµενης δεκαετίας µετά από πρωτοβουλία του Υπουργείου Χωροταξίας, Υποδοµών και Μεταφορών της Ιαπωνίας. Στα πλαίσια της διπλωµατικής αυτής εργασίας πραγµατοποιήθηκε διερεύνηση των ενεργειακών και περιβαλλοντικών παραµέτρων για τον σχεδιασµό και την κατασκευή κατοικίας σε ορεινό οικισµό. Επιλέχθηκε ο ορεινός οικισµός Αετοµηλίτσα του νοµού Ιωαννίνων όπου µελετήθηκε µε βάση τον Κ.Εν.Α.Κ. η θερµοµονωτική επάρκεια κατοικίας, στην οποία χρησιµοποιήθηκαν υλικά τα οποία συµβαδίζουν µε την τοπική αρχιτεκτονική. Στη συνέχεια τα δεδοµένα που προέκυψαν εισήχθησαν στο λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ ώστε να προκύψει η ενεργειακή κατάταξη των κατοικιών µε βάση τις λύσεις οι οποίες προτάθηκαν ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ iii

4 κατά την κατασκευή. Στο δεύτερο µέρος χρησιµοποιήθηκε το πρόγραµµα CASBEE µε σκοπό να εξακριβωθεί η περιβαλλοντική απόδοση µιας τυπικής κατοικίας του ορεινού οικισµού καθώς και το πόσο µπορεί να βελτιωθεί αυτή µέσα από τη χρήση µέτρων και ενεργειών που µπορούν να βρουν εφαρµογή στην συγκεκριµένη περιοχή. Από τις δύο µελέτες, ενεργειακή και περιβαλλοντική, προκύπτουν ενδιαφέροντα συµπεράσµατα σχετικά µε τον τρόπο κατασκευής των κατοικιών του ορεινού οικισµού και την επίδραση που έχει στην ενεργειακή τους κατάταξη, καθώς και για την περιβαλλοντική τους απόδοση τόσο για τις τυπικές όσο και για τις βελτιωµένες περιπτώσεις που περιγράφονται. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ iv

5 Abstract Energy use has always been and continues to be a very important part of daily life. The needs for heating, lighting, transportation, production of goods etc. are related to energy consumption, which usually comes from fuels like oil, coal and natural gas. The improvident use of these natural resources has led to a significant reduction of their reserves which makes it necessary to take measures in order to preserve them until the humanity find new technologies to reduce dependence on limited sources. The houses consume a large part of the total energy used worldwide so they could not be excluded from these savings measures. In Greece, the main measure was to replace the old thermal regulation for insulation with the Energy Performance Regulations of Buildings (K.E.N.A.K), in order to establish the integrated building design to improve energy efficiency of buildings, energy saving and environmental protection with specific actions. Energy saving is the main but not the only aim of the measures taken worldwide. The environment is constantly burdened with solid, liquid and gas pollutants while natural resources are reduced dramatically. With a view to protecting the environment and a more rational use of natural resources, systems of evaluation and classification of buildings based on environmental performance are designed. One of those systems is the Japanese program CASBEE (the Comprehensive Assessment System for Building Environmental Efficiency) which was developed in the early nineties due to an initiative of Ministry of Land, Infrastructure and Transport of Japan. In this particular thesis were examined the energy and the environmental issues for the design and construction of a residence in a mountain village. The village that was chosen is Aetomilitsa which is located near the city of Ioannina. The insulating housing adequacy was examined based on K.E.N.A.K with use of materials that are consistent with the local architecture. After that, the data obtained was entered in the software TEE-KENAK in order to obtain the energy classification of houses for the different construction solutions that have been suggested. In the second part CASBEE program was used to determine the environmental performance of a typical house in the mountain village and how it can be improved through the use of measures and actions that can be implemented in the area. From the two studies, energy and environmental, can be drawn interesting conclusions with reference to the types of constructions of a residence in a mountain village and their effect on the energy rating, as well as the environmental performance for both standard and improved cases as they are described. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ v

6 Πρόλογος Η παρούσα διπλωµατική εκπονήθηκε στο πλαίσιο του προγράµµατος µεταπτυχιακών σπουδών ειδίκευσης «Προστασία Βιώσιµη Ανάπτυξη» του Τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών, της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. έχοντας ως βασικό στόχο την διερεύνηση των περιβαλλοντικών και ενεργειακών παραµέτρων για το σχεδιασµό και την κατασκευή κατοικίας σε ορεινό οικισµό. Η τριµελής επιτροπή η οποία εξέτασε την διπλωµατική εργασία είχε ως µέλη της τον κ. ηµήτριο Μπίκα, Καθηγητή του Τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών του Α.Π.Θ, τον κ. Μαργαρίτη Βαφειάδη, Αναπληρωτή Καθηγητή του Τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών του Α.Π.Θ και την κα. Στέλλα Παπαπαύλου-Ιωακειµίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών του Α.Π.Θ. Πέρα από τον υπεύθυνο καθηγητή µου κ. ηµήτριο Μπίκα, ο οποίος µου πρόσφερε την στήριξη και τις γνώσεις του καθ όλη την διάρκεια της διπλωµατικής εργασίας, θα ήθελα να ευχαριστήσω την κα. Αικατερίνη Τσικαλουδάκη για την καθοδήγηση και την πολύτιµη βοήθεια της στο ενεργειακό κοµµάτι της εργασίας καθώς και τον κ. Μαργαρίτη Βαφειάδη ο οποίος µου πρότεινε να ασχοληθώ µε το συγκεκριµένο θέµα. Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2012 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ vi

7 Περιεχόµενα Περίληψη... iii Abstract... v Πρόλογος... vi 1. Εισαγωγή Αντικείµενο και σκοπός της εργασίας οµή της εργασίας Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική της Ηπείρου ηµιουργία των οικισµών Πολεοδοµική οργάνωση των οικισµών Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά Ζαγόρι Μέτσοβο Ηπειρώτες Μάστοροι Η οργάνωση των µαστόρων Η συνθηµατική γλώσσα των µαστόρων Αετοµηλίτσα Ιστορία Ενεργειακή κατάσταση στον Ελλαδικό χώρο Ενεργειακή κατανάλωση Οικιακού τοµέα Τα αίτια της µεγάλης οικιακής κατανάλωσης ενέργειας Κ.Εν.Α.Κ. και λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Κανονισµού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.Εν.Α.Κ.) Λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Ενεργειακή Μελέτη Κατοικίας µε χρήση του προγράµµατος ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Γενικά στοιχεία της κατασκευής Προτεινόµενες αλλαγές (Βασική Πρόταση) Θερµοµονωτική Επάρκεια Κελύφους (Βασική Πρόταση) Συµπαγή δοµικά στοιχεία ιαφανή δοµικά στοιχεία Υπολογισµός Θερµογεφυρών (Κατακόρυφων, Οριζοντίων, Κουφωµάτων) Εµβαδοµέτρηση επιφανειών κατασκευής ιαφοροποιήσεις Βελτιωµένης Πρότασης ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ vii

8 4.4.1 Αδιαφανή δοµικά στοιχεία ιαφανή δοµικά στοιχεία Εφαρµογή της Βασικής Πρότασης στο λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Στοιχεία Κτιρίου Ζώνη Κέλυφος κατασκευής Αδιαφανείς και διαφανείς επιφάνειες ιαχωριστική επιφάνεια Συστήµατα Θέρµανση Ψύξη Ζεστό Νερό Χρήσης (ΖΝΧ) Ηλιακός Συλλέκτης Μη θερµαινόµενος χώρος Βελτιωµένη Πρόταση Αποτελέσµατα λογισµικού ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Ενεργειακή κατάταξη κατοικίας Απαιτήσεις-Κατανάλωση Συµπεράσµατα Το πρόγραµµα Casbee Γενικά στοιχεία για το πρόγραµµα Τί είναι το CASBEE Στόχος του CASBEE για µονοκατοικία Τι αξιολογείται Βασική δοµή των εκτιµήσεων του CASBEE Υπολογισµός της περιβαλλοντικής απόδοσης του κτιρίου Κατάταξη µε βάση την τιµή του δείκτη BEE Υπολογισµός του κύκλου ζωής του CO Κριτήρια βαθµολόγησης Συντελεστές βαρύτητας Στοιχεία για το λογισµικό Αξιοποίηση του CASBEE Εφαρµογή του CASBEE σε κατοικία ορεινού οικισµού Γενικά στοιχεία κατασκευής ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ viii

9 6.2 Βασικοί άξονες περιβαλλοντικού σχεδιασµού Κριτήρια Βαθµολόγησης Άνετο, Υγιές και Ασφαλές Εσωτερικό Περιβάλλον (Q H 1) Θέρµανση και Ψύξη ιασφάλιση της ύπαρξης επαρκούς θερµοµόνωσης και αεροστεγανότητας υνατότητα προσαρµογής του εισερχόµενου ηλιακού φωτός Πρόληψη της θερινής Υπερθέρµανσης ιευκόλυνση κυκλοφορίας του αέρα Σύστηµα ψύξης Προστασία από το χειµερινό ψύχος Σύστηµα Θέρµανσης Υγεία, Σιγουριά, Ασφάλεια Μέτρα ενάντια στους χηµικούς ρύπους Κατάλληλος σχεδιασµός εξαερισµού Προφυλάξεις ενάντια στην εγκληµατικότητα Φωτεινότητα Χρήση του φωτός Ηρεµία ιασφάλιση µακράς διάρκειας ζωή της κατασκευής Βασική απόδοση κατά τη διάρκεια ζωής Σκελετός της κατασκευής Υλικά εξωτερικών τοίχων Υλικά στέγης Αντοχή στις φυσικές καταστροφές Ετοιµότητα σε ενδεχόµενη φωτιά Πυράντοχη κατασκευή (εξαιρούνται τα ανοίγµατα) Έγκαιρος εντοπισµός ενδεχόµενης πυρκαγιάς Συντήρηση Ευκολία Συντήρησης Σύστηµα Συντήρησης Λειτουργικότητα Μέγεθος και διαρρύθµιση των δωµατίων Σχεδιασµός φιλικός προς τους γηραιότερους ηµιουργία καλύτερου περιβάλλοντος και πλουσιότερου οικοσυστήµατος ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ix

10 6.9.1 Εξέταση του τοπίου της περιοχής ηµιουργία Βιολογικού Περιβάλλοντος Τοποθέτηση πρασίνου στους χώρους ιασφάλιση του βιολογικού ενδιαιτήµατος Σιγουριά και Ασφάλεια Αξιοποίηση των τοπικών πόρων και κληρονοµιά της τοπικής κουλτούρας στέγασης Εξοικονόµηση Ενέργειας και Νερού (LR H 1) Εξοικονόµηση ενέργειας µε την εφαρµογή κτιριακών καινοτοµιών Έλεγχος του θερµικού φορτίου της κατασκευής Χρήση Ηλιακής και Αιολικής Ενέργειας Εξοικονόµηση Ενέργειας µέσω της Απόδοσης του Εξοπλισµού Συστήµατα κλιµατισµού Σύστηµα θέρµανσης Σύστηµα Ψύξης Εξοπλισµός Ζεστού Νερού Εξοπλισµός παροχής ζεστού νερού Θερµοµόνωση της µπανιέρας Υδραυλική εγκατάσταση ζεστού νερού Φωτισµός, ηλεκτρικές συσκευές και εξοπλισµός κουζίνας Σύστηµα εξαερισµού Εξοπλισµός υψηλής ενεργειακής απόδοσης Οικιακό σύστηµα συµπαραγωγής ενέργειας Σύστηµα παραγωγής ηλιακής ενέργειας Εξοικονόµηση νερού Συστήµατα εξοικονόµησης νερού Χρήση νερού της βροχής Σωστή πληροφόρηση σχετικά µε την συντήρηση και την λειτουργία της κατασκευής Συµβουλές σχετικές µε τον τρόπο ζωής ιαχείριση και έλεγχος της ενέργειας Φειδωλή χρήση των διαθέσιµων πόρων και µείωση των υπολειµµάτων (LR H 2) Εισαγωγή υλικών χρήσιµων ως προς την εξοικονόµηση πόρων και την αποφυγή αποβλήτων/υπολειµµάτων ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ x

11 Σκελετός του κτιρίου Σκελετός από οπλισµένο σκυρόδεµα Υλικά ενίσχυσης του εδάφους, εργασίες θεµελίωσης και θεµέλια Εξωτερικά Υλικά Εσωτερικά Υλικά Υλικά εξωτερικών χώρων Μείωση άχρηστων υλικών κατά την παραγωγή και την κατασκευή Στάδιο παραγωγής (τµήµατα του σκελετού της κατασκευής) Στάδιο παραγωγής (τµήµατα εκτός του σκελετού της κατασκευής) Στάδιο κατασκευής Προώθηση της ανακύκλωσης Παροχή πληροφοριών σχετικά µε τα υλικά που χρησιµοποιήθηκαν Εκτίµηση επιπτώσεων στο παγκόσµιο, τοπικό και άµεσο περιβάλλον (LR H 3) Εκτίµηση επιπτώσεων στο φαινόµενο του θερµοκηπίου Εκτίµηση επιπτώσεων στο τοπικό περιβάλλον Αξιολογούνται τα µέτρα που λαµβάνονται ώστε να ελεγχθεί η επιβάρυνση στην τοπική υποδοµή κατά τον χρόνο κατοίκισης ιατήρηση του υπάρχοντος φυσικού περιβάλλοντος Εκτίµηση επιπτώσεων στο άµεσο περιβάλλον Μείωση θορύβου, δονήσεων και εκλυόµενης θερµότητας Βελτίωση του θερµικού περιβάλλοντος της περιοχής Αποτελέσµατα Αξιολόγησης Βασική Πρόταση Κατάταξη Κατασκευής Με Βάση Το BEE Εκποµπές ιοξειδίου Του Άνθρακα Βελτιωµένη Πρόταση Κατάταξη Κατασκευής Με Βάση Το BEE Εκποµπές ιοξειδίου Του Άνθρακα Γενικό Συµπέρασµα Βιβλιογραφία Παράρτηµα Παράρτηµα Α : Σχέδια Κατοικίας Παράρτηµα Β : Υπολογισµοί Θερµικής Επάρκειας Παράρτηµα Γ : Στοιχεία Υπολογισµού Προγράµµατος CASBEE ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ xi

12 τον σχεδιασμό και την κατασκευή κατοικίας σε ορεινό οικισμό] 1. Εισαγωγή 1.1 Αντικείµενο και σκοπός της εργασίας Η παρούσα εργασία έχει ως αντικείµενο της την διερεύνηση των περιβαλλοντικών και ενεργειακών παραµέτρων για το σχεδιασµό και την κατασκευή κατοικίας σε ορεινό οικισµό. Πιο συγκεκριµένα, επιλέχθηκε να µελετηθεί η κατασκευή κατοικίας στον ορεινό οικισµό της Αετοµηλίτσας του νοµού Ιωαννίνων ο οποίος χαρακτηρίζεται τόσο από ιδιαίτερο κλίµα, µε χαµηλές θερµοκρασίες λόγω υψοµέτρου, όσο και από χαρακτηριστικά παραδοσιακής αρχιτεκτονικής στα κτίρια που τον συνθέτουν. Τα δύο αυτά στοιχεία επιτρέπουν την αξιολόγηση κατασκευαστικών λύσεων και επιλογής υλικών από ενεργειακής πλευράς αλλά και την εύρεση του επιπέδου των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που µπορεί να έχει µια τέτοια κατασκευή. Στόχος της παραπάνω αξιολόγησης είναι να τονιστεί η σηµασία του σωστού ενεργειακού σχεδιασµού των κτιρίων των ορεινών περιοχών αλλά και του ρόλου που µπορούν να διαδραµατίσουν συγκεκριµένες λύσεις στην περιβαλλοντική του συµπεριφορά. Για την ενεργειακή µελέτη χρησιµοποιήθηκαν σχέδια υπάρχουσας κατασκευής, τα οποία τροποποιήθηκαν ώστε να συµβαδίζουν µε τον παραδοσιακό χαρακτήρα της περιοχής αλλά και να καλύπτουν τα όρια που έχουν θεσπιστεί από τον Κ.Εν.Α.Κ.. Κατόπιν έγινε χρήση του λογισµικού του ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ µε σκοπό να διαπιστωθεί η κλάση στην οποία κατατάσσεται το υπό µελέτη κτίριο ενώ πραγµατοποιήθηκε και σενάριο µε βελτιωµένα αδιαφανή και διαφανή δοµικά στοιχεία µε σκοπό την βελτίωση της απόδοσης της κατασκευής. Τα αποτελέσµατα που προέκυψαν παρατίθενται µε τη µορφή διαγραµµάτων ενώ υπάρχει και σχολιασµός τους. Όσον αφορά την περιβαλλοντική αξιολόγηση αυτή πραγµατοποιήθηκε µε χρήση του Ιαπωνικού προγράµµατος CASBEE. Σε πρώτη φάση παρουσιάζεται το συγκεκριµένο πρόγραµµα, ο τρόπος λειτουργίας του και τα δεδοµένα που χρειάζεται ενώ στη συνέχεια αναλύονται διαδοχικά τα κριτήρια µέσω των οποίων προκύπτει η αξιολόγηση. Η µελέτη δύο προτάσεων, µίας βασικής και µίας βελτιωµένης, είχε ως σκοπό να τονίσει την σηµασία που µπορούν να παίξουν στην περιβαλλοντική συµπεριφορά µιας κατασκευής ορισµένες λύσεις οι οποίες µπορούν να έχουν ρεαλιστική εφαρµογή στην συγκεκριµένη περίπτωση. Τέλος παρουσιάζονται τα αποτέλεσµα της αξιολόγησης και σχολιασµός τους. 1.2 οµή της εργασίας Η παρούσα διπλωµατική εργασία χωρίζεται σε εφτά κεφάλαια. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 1

13 Το πρώτο κεφάλαιο αποτελεί την εισαγωγή και περιλαµβάνει το αντικείµενο, το σκοπό αλλά και την οργάνωση της. Στο δεύτερο κεφάλαιο περιγράφονται τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου ώστε να αιτιολογηθεί η χρήση συγκεκριµένων υλικών και κυρίως της πέτρας ενώ δίνονται και ορισµένες γενικές πληροφορίες για τον οικισµό. Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρονται ορισµένα γενικά στοιχεία της ενεργειακής κατάστασης στην Ελλάδα, µε έµφαση να δίνεται στον οικιακό τοµέα. Επιπλέον παρατίθενται στοιχεία που αφορούν τον Κανονισµό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.Εν.Α.Κ.) καθώς και του λογισµικού ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ. Στο τέταρτο κεφάλαιο περιγράφεται αναλυτικά η ενεργειακή µελέτη της κατοικίας µε χρήση του προγράµµατος ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ. Παρουσιάζονται τόσο η βασική όσο και η βελτιωµένη πρόταση καθώς και οι υπολογισµοί που αφορούν την θερµοµονωτική επάρκεια του κελύφους. Στη συνέχεια γίνεται εκτενής αναφορά στα δεδοµένα που εισάγονται στο λογισµικό µε το κάθε βήµα να περιγράφεται ξεχωριστά. Το κεφάλαιο κλείνει µε παρουσίαση και σχολιασµό των αποτελεσµάτων που σχετίζονται τόσο µε την θερµική επάρκεια του κτιρίου όσο και µε την ενεργειακή κατάταξη και κατανάλωση του. Στο πέµπτο κεφάλαιο ξεκινάει το περιβαλλοντικό κοµµάτι της εργασίας µε την παρουσίαση του προγράµµατος CASBEE. Αναφέρεται ο τρόπος λειτουργίας του σε συνδυασµό µε τις βασικές κατηγορίες αξιολόγησης που χρησιµοποιεί. Επίσης περιγράφονται οι κατηγορίες κατάταξης του προγράµµατος, ο τρόπος υπολογισµού των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα καθώς και ο τρόπος µε τον οποίο αξιολογείται µία κατασκευή. Στο έκτο κεφάλαιο γίνεται η εφαρµογή του προγράµµατος CASBEE στην περιοχή της Αετοµηλίτσας ως συνέχεια της ενεργειακής µελέτης που προηγήθηκε. Κάθε ένα κριτήριο αξιολόγησης εξηγείται ξεχωριστά ενώ περιγράφονται τα µέτρα και οι ενέργεις που εφαρµόζονται τόσο στην βασική πρόταση όσο και στην βελτιωµένη και εντέλει οδηγούν σε συγκεκριµένη κατάταξή τους. Το κεφάλαιο κλείνει µε παράθεση των αποτελεσµάτων και σχολιασµό τους για την κάθε πρόταση ξεχωριστά αλλά και σε συνδυασµό, ώστε να τονιστεί η σηµασία συγκεκριµένων µέτρων που οδήγησαν στην διαφορετικού επιπέδου αξιολόγηση των δύο περιπτώσεων. Στο τέλος παρατίθενται οι βιβλιογραφικές πηγές που χρησιµοποιήθηκαν για την εκπόνηση της παρούσας εργασίας καθώς και το Παράρτηµα, το οποίο αποτελείται από δύο ενότητες και περιλαµβάνει αντίστοιχα: Στην πρώτη ενότητα του παρατίθενται τα σχέδια της κατασκευής (αρχιτεκτόνικα και αντίγραφο τους µε σηµειωµένες τις θερµογέφυρες) καθώς και όλα τα έντυπα που χρησιµοποιήθηκαν στην ενεργειακή µελέτη. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 2

14 Στη δεύτερη ενότητα περιλαµβάνονται όλα τα κριτήρια του προγράµµατος CASBEE (όπως προέκυψαν από λογιστικά φύλλα Excel) µε σηµειωµένα τα επίπεδα που εισήχθησαν τόσο για την βασική όσο και για την βελτιωµένη πρόταση. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 3

15 2.Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική της Ηπείρου Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Ηπείρου, παρά τις επιµέρους τοπικές µορφολογικές ιδιαιτερότητες, εµφανίζει κοινά χαρακτηριστικά σε όλες τις ορεινές περιοχές. Βασικά κριτήρια της χωροθέτησης των κτιρίων αποτελούν το φυσικό ανάγλυφο, ο προσανατολισµός, η θέα καθώς και διάφοροι κοινωνικοί λόγοι (άµυνα, πολιτικοί, θρησκευτικοί) ενώ γίνεται προσπάθεια οι µορφές των κτιρίων να ενσωµατώνονται αρµονικά στο γύρω φυσικό περιβάλλον. 2.1 ηµιουργία των οικισµών Πραγµατοποιώντας µια αναδροµή στο παρελθόν γίνεται αντιληπτό ότι στην πλειοψηφία τους οι οικισµοί δεν δηµιουργήθηκαν από το µηδέν, αλλά προήλθαν από τη σταδιακή συνένωση διάσπαρτων οικιστικών µονάδων. Η παραδοσιακή κατοικία ήταν µια µονάδα που στέγαζε την οικογένεια καλύπτοντας ανάγκες στέγης και εργασίας µε τους οικισµούς να αποτελούνται από συγγενικές οµάδες, γεωργοκτηνοτροφικές, οργανωµένες σε µικροκοινωνίες. Την εποχή της Τουρκοκρατίας παρατηρείται συνένωση διάφορων οικισµών σε µία διοικητική µονάδα (το λεγόµενο κέντρο) τόσο για λόγους άµυνας και ασφάλειας, όσο και για την ορθή λειτουργία του οθωµανικού συστήµατος που σχετίζονταν µε την σύσταση κοινοτήτων καθώς και τον έλεγχο και την είσπραξη των φόρων. Η πρώτη ενιαία κοινοτική µορφή δηµιουργείται τον 17ο αι. µε τις ορεινές κοινότητες να αποτελούν καταφύγιο των διωγµένων από τα πεδινά, οικογενειών. Συχνά, η αυξανόµενη πληθυσµιακή συγκέντρωση δηµιουργεί πρόβληµα επιβίωσης (ανεπάρκεια φυσικών πόρων) µε αποτέλεσµα το πέρασµα στην τεχνική εξειδίκευση. Έτσι εµφανίζονται ολόκληρα χωριά να εξειδικεύονται σε κάποια τέχνη - οικοδοµική, ξυλογλυπτική, ζωγραφική, µε την κτηνοτροφία και γεωργία να αποτελούν συµπληρωµατικούς πόρους. 2.2 Πολεοδοµική οργάνωση των οικισµών. Η βασική διάταξη των οικισµών περιελαµβάνει την ανάπτυξη των κτιρίων γύρω από µια κεντρική πλατεία. Κοντά στο κέντρο βρίσκονται τα πλουσιότερα σπίτια, ακολουθούν σε µεγαλύτερη απόσταση τα λαϊκά, ενώ στην περίµετρο του οικισµού κατοικούν οι λιγότερο προνοµιούχες κοινωνικές οµάδες. Τα δηµόσια κτίρια ήταν σηµαντικά µεγαλύτερα από τα κοινά σπίτια και ιδιαίτερα προσεγµένα στην κατασκευή, βρίσκονται κοντά στην κεντρική πλατεία ενώ µορφολογικά ακολουθούσαν τους ίδιους κανόνες δόµησης. Τα δηµόσια κτίρια σε συνδυασµό µε την πλατεία συνέθεταν το κέντρο της δηµόσιας ζωής. Βασικά κτίσµατα που συναντά κανείς στην πλατεία είναι η εκκλησία, το σχολείο, η βρύση και το κοινοτικό κατάστηµα (εκκλησίες υπάρχουν και σε άλλα σηµεία του οικισµού, σε µικρότερες πλατείες). ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 4

16 2.3 Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά Τα υλικά στα οποία βασίζεται η κατασκευή των κατοικιών είναι η πέτρα (σχιστολιθική ή ασβεστολιθική) και το ξύλο, το οποίο ανάλογα µε τα τοπικά φυσικά διαθέσιµα αφθονεί ή όχι. Τα κτίσµατα κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου από πέτρα (τοιχοποιία), η οποία µένει τις περισσότερες φορές ανεπίχριστη, ενώ το ξύλο χρησιµοποιείται για την κατασκευή κουφωµάτων, δαπέδων, επίπλων κτλ. Η επικάλυψη των κτιρίων γίνεται πάντα µε στέγη (εξαιτίας των κλιµατικών συνθηκών) µε ξύλινο σκελετό (ζευκτά) και σχιστόπλακα στην οποία δίδονταν αρκετά µεγάλη κλίση λόγω των καιρικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή. Τα κτίσµατα έχουν αυστηρή γεωµετρική µορφή, µε λιτούς, καθαρούς όγκους. Οι Ηπειρώτες εξελίσσονται σε εξαίρετους τεχνίτες της πέτρας και του ξύλου αφήνοντας το στίγµα τους σε κατασκευές όχι µόνο στην Ήπειρο, όσο και σε πόλεις των Βαλκανίων και της Ευρώπης. Η πρωταρχική µορφή της Ηπειρώτικης κατοικίας ήταν η µονόχωρη, ισόγεια καλύβα, µε χωµάτινο έδαφος και εστία τοποθετηµένη στο κέντρο η οποία χρησίµευε για τη θέρµανση και εξυπηρέτηση καθηµερινών αναγκών όπως το µαγείρεµα. Με το πέρασµα των χρόνων η µορφή της κατοικίας άλλαξε, επηρεαζόµενη τόσο από την αύξηση των αναγκών όσο και απο την τεχνική εξέλιξη. Η µονόχωρη κατοικία µετατράπηκε σε σύνθεση κτισµάτων, διώροφων ή τριώροφων, τα οποία περιβάλλονται από αυλή. Στο ισόγειο των σπιτιών τοποθετούνται όλοι οι βοηθητικοί χώροι (αποθήκες, χώροι για τα ζώα, κελάρια, µαγειρείο) ενώ στον όροφο τοποθετούνται οι κύριοι χώροι όπως η σάλα και τα δωµάτια ύπνου (καλοκαιρινά και χειµερινά). Αξίζει να σηµειωθεί ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων όλη η οικογένεια µοιράζεται τον ίδιο χώρο ύπνου (ένα ή δύο δωµάτια συνήθως). Η οικονοµική κατάσταση του ιδιοκτήτη καθόριζει το αν το σπίτι είναι απλό λαϊκό ή πλούσιό αρχοντικό ενώ οι έµποροι επιστρέφοντας από τα ταξίδια τους φέρνουν µαζί τους µορφολογικά στοιχεία δανεισµένα από τις χώρες που επισκέπτονται, τα οποία και ενσωµατώνουν στην τοπική αρχιτεκτονική, προσαρµοσµένα στις ελληνικές συνήθειες και ανάγκες. 2.4 Ζαγόρι Τα καλύτερα διατηρηµένα δείγµατα της Ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής βρίσκονται στο κεντρικό και δυτικό Ζαγόρι, περιοχές στις οποίες οι οικισµοί παραµένουν σχεδόν ανέπαφοι. Αντίθετα το ανατολικό Ζαγόρι όπως και άλλες περιοχές του νοµού Ιωαννίνων (τα χωριά της Κόνιτσας) κάηκαν κατά το Β' Παγκ. Πόλεµο, µε αποτέλεσµα να καταστραφεί η πλειοψηφία των παραδοσιακών κτισµάτων. Τα µεταγενέστερα κτίσµατα που κατασκευάστηκαν κατά την ανοικοδόµηση των περιοχών είναι αρκετά διαφοροποιηµένα σε σχέση µε αυτά του παρελθόντος. Ωστόσο, µεµονωµένα κτίρια έχουν διατηρηθεί σε όλη σχεδόν την περιοχή της ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 5

17 Ηπείρου µε την Κόνιτσα να διαθέτει ένα σηµαντικό αριθµό αξιόλογων κτισµάτων (η Μόλιστα, το Γαναδιό και το Μοναστήρι αποτελούν τους πιο καλά διατηρηµένους παραδοσιακούς οικισµούς του δήµου Κόνιτσας). Τα στάδια από τα οποία πέρασε το παραδοσιακό Ζαγορίσιο σπίτι κατά την πορεία του µέσα στο χρόνο είναι τα εξής : 1) Πρώτος τύπος σπιτιού ονόµατι Γιαγιά. Εµφανίσθηκε γύρω στα 1650 µ.χ. και έχει εξαφανισθεί. Τα σπίτια ήταν ισόγεια µε σχήµα τετράγωνο ή ορθογώνιο µε 1 η 2 δωµάτια. Ήταν ελαφρώς υπερυψωµένα µε 6 ή 10 σκαλοπάτια πάντα εξωτερικά, µε την υψοµετρική αυτή διαφορά µεταξύ φυσικού εδάφους και σπιτιού να χρησιµεύει ως κατώι. 2) εύτερος Τύπος σπιτιού ονόµατι Μάνα. Εµφανίζεται το 1700 µέχρι το 1750 και έχει 4 χώρους. Είναι σαφώς ψηλότερο και πιο ευρύχωρο σε σχέση µε τη προηγούµενη κατηγορία µε τον κάθε χώρο του σπιτιού να έχει πλέον αποκτήσει συγκεκριµένο όνοµα και χρήση. Σήµερα αυτός ο τύπος σπιτιού δεν διακρίνεται εύκολα εξαιτίας των προσθηκών που πραγµατοποιήθηκαν κατά καιρούς σε αυτού του τύπου τις κατοικίες. 3) Ο τελευταίος τύπος σπιτιού ονόµατι Θυγατέρα εξελίχτηκε από τα τέλη του 18ου µε 19ου αιώνα (Εικ.1.1). Οι ζαγορισιοι έχοντας πλέον οικονοµική ευρωστία εγκαταλείπουν τα παλιά σπίτια για να χτίσουν καινούρια. Η σκάλα γίνεται ξύλινη µε τα πρώτα 4 ή 5 σκαλιά να παραµένουν πέτρινα. ιαµορφώνονται ντουλάπια ονόµατι µεσάντρα που καλύπτουν όλο τον τοίχο απέναντι από το τζάκι, το οποίο είναι καλοφτιαγµένο µε γύψινες διακοσµήσεις και πλούσια ζωγραφική. Χαρακτηριστικό αυτού του τύπου είναι το χτίσιµο των καµαρών και το κλειστό χαγιάτι. Σε γενικές γραµµές τα Ζαγορίσια σπίτια τα οποία όπως προαναφέρθηκε υπάρχουν µέχρι και σήµερα είναι διώροφα ή τριώροφα ανάλογα µε την κλίση του εδάφους µε µορφή καθαρά αµυντική. Το σχήµα είναι απλό, κανονικό πρίσµα µε την πέτρα να αποτελεί το βασικό δοµικό υλικό (χαρακτηριστικό γνώρισµα όλων των οικισµών του Ζαγορίου) µια και υπάρχει άφθονο στην περιοχή, σε όλη την έκταση και τις κατόψεις να είναι ορθογωνικές ή τετραγωνικές, σε µορφή Γ ή Π. Τα δάπεδα στο ισόγειο είναι συνήθως πλακόστρωτα και των ορόφων, στα αρχοντικά, ξύλινα. Τα κουφώµατα είναι απλά στις δευτερεύουσες κατασκευές και πολυτελή στους βασικούς χώρους, πάντα από ξυλεία της περιοχής. Οι οροφές στο ισόγειο κατασκευάζονταν από πέτρινους θόλους ή από ξύλα (το πάνω µέρος τους διαµορφωνόταν σε ξύλινο δάπεδο) ενώ τα ταβάνια του ορόφου είναι επίσης ξύλινα. Συνεχίζοντας την αναφορά στα υλικά που χρησιµοποιούνται στην περιοχή των Ζαγοριών, επιλέγονται και χρησιµοποιούνται τοπικά και διαθέσιµα υλικά ανάλογα µε την περιοχή, µε ιδιαίτερη προτίµηση σε εκείνα που έχουν χαρακτηριστικά την µεγάλη θερµοχωρητικότητα ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 6

18 (πέτρα), την αντοχή σε θλίψη και εφελκυσµό(ξύλο, πέτρα), την αντοχή στο χρόνο και τις βιολογικές προσβολές (πέτρα).ένας επιπλέον λόγος της χρήσης τοπικών υλικών είναι και η δαπάνη και η δυσκολία µεταφοράς από άλλη περιοχή, ειδικά αν συνυπολογίσουµε την απουσία τεχνολογίας στα µέσα της τότε εποχής. Τρία είναι τα είδη πέτρας που χρησιµοποιούνται : α) ασβεστόλιθος λευκός ή γκρι για τοίχους και πλακοστρώσεις β) γρανιτοειδή µε σκούρο χρώµα για ίδια χρήση γ) πορώδης ασβεστόλιθος για θόλους και τρούλους εκκλησιών. Βασικά στοιχεία που εντοπίζονται είναι : α) η προσεκτική κατασκευή των κατοικιών β) η τήρηση των κανόνων λιθοδοµής γ) η βαριά φέρουσα τοιχοποιία από 60 εκ µέχρι 70 εκ δ) τα αυστηρά γεωµετρικά σχήµατα των κατόψεων ε) η χρήση αντηρίδων στ) η συµµετρία στα ανοίγµατα ζ) το µικρό πλάτος των ανοιγµάτων σε σχέση µε το ύψος. Πιθανή υγρασία αντιµετωπίζεται µε καλό αρµολόγηµα και επίχρισµα µε ισχυρό κονίαµα. Η χρήση του ξύλου στο Ζαγόρι είναι σχετικά εκτεταµένη: ταβάνια, πατώµατα, κουφώµατα, εσωτερική διακόσµηση, ξυλοδεσιές κατασκευάζονται από καρυδιά, οξιά, κέδρο, πεύκο η δρυ. Οι στέγες είναι τετράριχτες, ακολουθούν το περίγραµµα των κατόψεων και έχουν µεγάλη κλίση ώστε το νερό της βροχής να αποµακρύνεται πριν διεισδύσει στην κατασκευή. Το γεγονός ότι χρησιµοποιούνται πλάκες σχιστόλιθου αντί κεραµιδιών οφείλεται στις δυσµενείς καιρικές συνθήκες που επικρατούν στις δυο περιοχές. Οι ισχυροί άνεµοι παρασύρουν εύκολα το ελαφρύ κεραµίδι. Κάθε αρχιτεκτονικό παραδοσιακό έργο στα Ζαγοροχώρια είναι µια ισορροπηµένη σύνθεση των δυο στοιχείων χρόνου και τόπου. Το γεγονός ότι οι ίδιοι τεχνίτες πραγµατοποιούσαν όλες τις κατασκευές οδηγεί στην ύπαρξη πολλών οµοιοτήτων ως προς το είδος των πρώτων υλών, την αρχιτεκτονική, την τεχνοτροπία, την διακόσµηση και τη ζωγραφική των χώρων. Ο στόχος της µακροβιότητας των κατασκευών, επέβαλε το σεβασµό των λειτουργικών αναγκών, των οικονοµικών, κοινωνικών και τεχνικών συνθηκών που επικρατούσαν στην εποχή που χτίστηκαν όλα αυτά τα έργα. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 7

19 Ο παράγοντας τόπος, όρισε τα αρχιτεκτονικά δεδοµένα: την τοπική παράδοση, το κλίµα, τη χρήση των υλικών, τη χαρακτηριστική νοοτροπία & την ψυχοσύνθεση των κατοίκων. Στόχος λοιπόν ήταν η διάρκεια της κατασκευής στο χρόνο, άρα η αντοχή της, και µε κοινό γνώρισµα την προσαρµογή της στα δεδοµένα του κάθε τόπου. Εικ.2.1 Τυπική µορφή Ζαγορίσιου σπιτιού 2.5 Μέτσοβο είγµατα ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής µπορεί να συναντήσει κάποιος και στο Μέτσοβο όπου υπάρχουν δύο τύποι σπιτιών : α) το τρίχωρο πλατυµέτωπο λαϊκό β) το τετράχωρο - αρχοντικό. Υπάρχει και η µονόχωρη καλύβα που χρησιµοποιείται ως χώρος διαµονής στους χώρους σταβλισµού των κοπαδιών. Η τοπική αρχιτεκτονική της Ηπείρου δεν θα µπορούσε να µην επηρεάσει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Μετσόβου. Βασικά δοµικά υλικά είναι όπως και στην περίπτωση του Ζαγορίου, η πέτρα (σχιστόλιθος) και το ξύλο (οξιά, ρόµπολο, καρυδιές - η περιοχή έχει άφθονα δάση). Από τα είδη ξύλου, η εκτεταµένη χρήση ρόµπολου οφείλεται στην µεγάλη αντοχή του στην υγρασία και τους µικροοργανισµούς ενώ η καρυδιά χρησιµοποιείται κυρίως για την κατασκευή ξυλόγλυπτων. ιακρίνεται και εδώ βαρία ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 8

20 εξωτερική τοιχοποιία της τάξης των εκ. Οι τοιχοποιίες µάλιστα µένουν πάντα ανεπίχριστες µια και τα επιχρίσµατα δεν αντέχουν στην παγωνιά και τις πολλές βροχές. Το ύψος των κτιρίων µπορεί να φτασει τα 9-10 µέτρα περίπου γεγονός που οφείλεται σε ξυλοδεσιές σε διάφορες στάθµες (ανά µ. περίπου). Όλες οι τοιχοποιίες του σπιτιού γίνονται από λιθοδοµή (και οι εσωτερικές), µε εξαίρεση αυτές που έχουν πολλά ανοίγµατα και κάποιες του τελευταίου ορόφου.σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιµοποιείται ο τσατµάς (ξύλινη κατασκευή) και το µπαγδατί (εσωτερική τοιχοποιία). Ως συνδετικό υλικό χρησιµοποιείται λάσπη από τα αργιλώδη εδάφη του τόπου. Τα ανοίγµατα του κτιρίου κλείνονται µε τζαµιλίκια. Τα δάπεδα στους ορόφους είναι ξύλινα ενώ στα υπόγεια είναι χωµάτινα ή πλακόστρωτα. Τα τζάκια έχουν στο εσωτερικό τους µικρό φεγγίτη ώστε να διατηρείται η εστία πάντα φωτεινή αλλά και για να βλέπουν καλύτερα στο µαγείρεµα. Η στέγαση γίνεται µε τετράρριχτη στέγη, µε ξύλινα ζευκτά (συνήθως από ακατέργαστη οξιά) και επικάλυψη µε σχιστόπλακες για τους ίδιους λόγους που αναφέρθηκαν και στις κατασκευές στο Ζαγόρι. Η στέγη προεξέχει περιµετρικά του κτιρίου περίπου µ. 2.6 Ηπειρώτες Μάστοροι Το σύνολο της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής βασίστηκε κατά κανόνα σε λαϊκούς τεχνίτες της εποχής οι οποίοι οργανωµένοι σε οµάδες, ταξίδευαν από περιοχή σε περιοχή και έχτιζαν τα κτίρια, τις γέφυρες, τις βρύσες και γενικά όλες τις κατασκευές των παραδοσιακών οικισµών. Η παρουσία των ίδιων ανθρώπων στις κατασκευές σε όλο τον ελλαδικό χώρο εξηγεί εν µέρει τα κοινά χαρακτηριστικά τα οποία εµφανίζονται στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική διαφορετικών περιοχών. Η Ήπειρος είναι κοιτίδα των µαστόρων, οι οποίοι προέρχονται από τρεις περιοχές:τα χωριά της Κόνιτσας, τα Τζουµέρκα και τους Χουλιαράδες. Τα παλιότερα µαστοροχώρια είναι η Πυρσόγιαννη και η Βούρµπιανη (Κόνιτσα). εν είναι τυχαίο ότι πατρίδα των µαστόρων αποτελούν τα πιο ορεινά και βραχώδη χωριά. Η απουσία εδαφών κατάλληλων για καλλιέργειες οδηγεί τους κατοίκους στην οικοδοµική κυρίως τέχνη (αλλά και τη ζωγραφική και την ξυλογλυπτική), προκειµένου να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα και να επιβιώσουν. Αντίθετα, χωριά όπως η Κλεισούρα, η Σαµαρίνα, το Νυµφαίο, το Μέτσοβο, κ.α. τα οποία χτίστηκαν κοντά σε κατάλληλα επιλεγµένα βοσκοτόπια µε σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών της κτηνοτροφίας δεν έδωσαν µαστόρους εξαιτίας της απουσίας ανάγκης εναλλακτικής µορφής εργασίας µε σκοπό την επιβίωση. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 9

21 2.6.1 Η οργάνωση των µαστόρων Οι λαϊκοί οικοδόµοι της εποχής ήταν οργανωµένοι σε συντεχνίες, τα λεγόµενα συνάδια ή ισνάφια (γνωστά και ως µπουλούκια, από την τουρκική λέξη Boluk που σηµαίνει συντροφιά, λόχος). Γενικά υπήρχαν αρκετές ονοµασίες των συντεχνιών των µαστόρων οι οποίες διαφοροποιούνται ανάλογα µε το είδος της κατασκευής στην οποία ειδικεύονται. Στην Ήπειρο για παράδειγµα οι µάστορες ονοµάζονται Κουδαραίοι ενώ συγκεκριµένα οι χτίστες των πέτρινων γεφυριών ονοµάζονται κιουπρουλήδες (από την τουρκική λέξη Kopru που σηµαίνει γεφύρι). Ένα µπουλούκι περιελάµβανε διάφορες ειδικότητες µερικές από τις οποίες είναι οι παρακάτω: Πελεκάνος, Χτίστης, Νταµαρτζής ή Μαντεµτζής, Ταβανατζής ή ταβαντζής (µαραγκός), Ασβεστάς, Σκαλιστής, Μπογιατζής, Τσιράκι (Λασποπαίδι). Η µετάδοση της γνώσης περνούσε από γενιά σε γενιά, κατά τη διάρκεια της οποίας µαζί µε τις γνώσεις του επαγγέλµατος ο νεαρός τεχνίτης µάθαινε την τοπική παράδοση καθώς και πως να προσαρµόζει στοιχεία της στα έργα του, συµβάλλοντας έτσι στην εξέλιξη και τη συνέχισή της. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία των κατασκευών ήταν να γνωρίζει και να κατανοεί τις δυνατότητες και τους περιορισµούς των δοµικών υλικών τα οποία προµηθευόταν από το άµεσο φυσικό του περιβάλλον (πέτρα, ξύλο κ.α) Η συνθηµατική γλώσσα των µαστόρων Ένα πολύ ιδιαίτερο στοιχείο των µαστόρων ήταν η µυστική, συνθηµατική γλώσσα την οποία έφτιαχναν, χρησιµοποιούσαν µεταξύ τους και µετέδιδαν από γενιά σε γενιά. Βασικός λόγος της τακτικής αυτής ήταν η ανάγκη των ανθρώπων αυτών να επιβιώσουν κάτω από δύσκολες συνθήκες στις οποίες η εργασία τους αποτελούσε το µοναδικό βιοποριστικό µέσο συνεπώς έπρεπε να προστατευθεί, να παραµείνει δηλαδή γνωστή η τέχνη ανάµεσα στην οµάδα, στην συντεχνία. Να µη µαθευτούν τα µυστικά σε πολλούς και διεκδικήσουν περισσότεροι τη δουλειά. Η µυστική επαγγελµατική γλώσσα δικαιολογεί και την εξειδίκευση ενός ολόκληρου χωριού στο επάγγελµα του µάστορα - χτίστη (έτσι µόνο µπορούσε να παραµένει µυστική η γλώσσα). Η ανάγκη λοιπόν των µαστόρων να επικοινωνούν µυστικά µεταξύ τους, δίχως να επιτρέπουν σε κάποιον έξω από το σινάφι να διεισδύσει στα µυστικά της δουλειάς τους οδήγησε στη δηµιουργία συντεχνιακών διαλέκτων τα κουδαρίτικα ή κουδαραίϊκα. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 10

22 2.7 Αετοµηλίτσα Η Αετοµηλίτσα (παλιά έντσικο - Ντένισκο, Γαλαταριά) είναι βλαχοχώρι του νοµού Ιωαννίνων, στην επαρχία Κονίτσης, σκαρφαλωµένο στις νότιες πλαγιές του Γράµµου σε υψόµετρο µέτρων (βορειότερο χωριό του νοµού). Η σηµερινή ονοµασία προέκυψε µετά από αλλαγή του παλιού ονόµατος (Ντένισκο που στα σλάβικο σηµαίνει προσήλιο) κατά τη δεκαετία του 20. Είναι καθαρά κτηνοτροφικό χωριό και κατοικείται µόνο το καλοκαίρι, ενώ το χειµώνα οι οικογένειες των κτηνοτρόφων κατεβαίνουν µε τα κοπάδια τους κυρίως στους νοµούς Θεσσαλίας και Μακεδονίας. Η γεωγραφική θέση της Αετοµηλίτσας σε συνδυασµό µε το φυσικό περιβάλλον της περιοχής την καθιστούν πόλο έλξης για µεγάλο αριθµό ορειβατών που καταφθάνουν σε κάθε εποχή του χρόνου αναζητώντας τα δροµολόγια που προσφέρει µέσα σε δάση ή τη θέα πάνω σε κορυφογραµµές Ιστορία Η Αετοµηλίτσα είχε γνωρίσει άνθιση τον 18ο, τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα. Οικονοµικά αυτοδύναµο εκείνη την εποχή είχε γύρω στα αιγοπρόβατα, ενώ οι αγωγιάτες και οι έµποροι του χωριού έφταναν µέχρι τον Αυλώνα της Βορείου Ηπείρου ή τη Νιγρίτα των Σερρών και διακινούσαν προς τα εκεί τα προϊόντα τους. Βασική ενασχόληση των κατοίκων ήταν η κτηνοτροφία υπήρχαν όµως και πολλοί αγωγιάτες (γνωστοί και ως κυρατζήδες) αλλά και κάθε είδους επαγγελµατίες (µυλωνάδες, τσαρουχάδες, σαµαράδες κλπ). Η ύπαρξη όλων αυτών των επαγγελµάτων παρά το µικρό της κοινωνίας ήταν απαραίτητη ώστε αυτή να είναι αυτάρκης. Κατά την Τουρκοκρατία γνώρισε άνθηση, ενώ συµµετείχε στους αγώνες της απελευθέρωσης από τον κατακτητή, καθώς και στους άλλους αγώνες. Οι δοκιµασίες του χωριού δεν σταµάτησαν ακόµα και µετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Την δεκαετία του 30 πρωταγωνίστησε στην εξόντωση των κλεφτών που λυµαίνονταν την περιοχή ενώ κατά την διάρκεια του Β παγκοσµίου πολέµου υπέφερε από µεγάλες καταστροφές (κυρίως κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεµο). Όλα αυτά βέβαια δεν ήταν τίποτα µπροστά στην εµφύλιο πόλεµο που ακολούθησε κατά την διάρκεια του οποίου το χωριό κυριολεκτικά διαλύθηκε. Οχυρά (πυροβολεία) και οι θέσεις των εγκαταστάσεων (Νοσοκοµεία, πεδία βολής, µονοπάτια κλπ.) διασώζονται ακόµη και σήµερα. Η περίοδος µετά τον εµφύλιο βρήκε τους κατοίκους της Αετοµηλιτσας διασκορπισµένους σε όλα τα κράτη, κυρίως δε της Ανατολικής Ευρώπης, απ όπου και άρχισαν να επιστρέφουν πολύ αργότερα. Το γεγονός αυτό σε συνδυασµό µε το φαινόµενο της αστυφιλίας έφερε το χωρίο στα πρόθυρα της ερήµωσης µέχρι και τη δεκαετία του '70, εποχή κατά την οποία ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 11

23 αριθµούσε 70 σπίτια, αφού δεν έµεινε σχεδόν τίποτα απ τα παλιά αρχοντικά ενώ στα στρέµµατα λιβαδιών έχουν µείνει κάπου 8-10 χιλιάδες αιγοπρόβατα. Τις τελευταίες δεκαετίες µε την ίδρυση συλλόγων στη Θεσσαλονίκη και στη Λάρισα το χωριό ξαναζωντάνεψε και έφτασε στο ευχάριστο σηµείο να έχει γύρω στα διακόσια καινούργια σπίτια αρχίζοντας πάλι να αποκτά το παραδοσιακό της χρώµα. Μία τέτοια κατοικία η οποία διατηρεί τον παραδοσιακό της χαρακτήρα µε συνδυασµό µε σύγχρονες τεχνικές αλλά και εναρµονισµό στους νέους κανονισµούς µελετάται στην παρούσα διπλωµατική. Στις παρακάτω εικόνες (Εικ.2.2,2.3 και 2.4) φαίνεται η µορφή που έχουν οι νέες κατοικίες που κατασκευάζονται στο χωριό, ενώ στην εικόνα 2.5 µία παλαιότερου τύπου. Εικ.2.2 Νέα διώροφη κατοικία στην Αετοµιλήτσα ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 12

24 Εικ.2.3 Κατασκευή της τελευταίας πενταετίας στην Αετοµιλήτσα Εικ.2.4 Κατασκευή της τελευταίας πενταετίας στην Αετοµιλήτσα ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 13

25 Εικ.2.5 Κατοικία παλαιότερου τύπου Εικ.2.6 Η βρύση του χωρίου (ύπαρξη σχιστόπλακας) ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 14

26 3. Ενεργειακή κατάσταση στον Ελλαδικό χώρο Η συνεχιζόµενη αύξηση των ενεργειακών απαιτήσεων αποτελεί παγκόσµιο πρόβληµα το οποίο δεν θα µπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη τη χώρα µας. Μάλιστα η εξελικτική πορεία της κατανάλωσης ενέργειας στον Ελλαδικό χώρο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, µε τον οικιακό τοµέα και τον τοµέα των µεταφορών να κατέχουν τα µεγαλύτερα µερίδια. Η τελική κατανάλωση ενέργειας παρουσίασε στην Ελλάδα µια αύξηση της τάξεως του 50 % την περίοδο γεγονός το οποίο οφείλεται κυρίως στην καλή οικονοµική κατάσταση της χώρας. 3.1 Ενεργειακή κατανάλωση Οικιακού τοµέα Ο οικιακός τοµέας παρουσιάζει µια συνεχιζόµενη αύξηση όσον αφορά τα ποσοστά του επί της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται. Όπως φαίνεται και από το σχήµα 3.1, το ποσοστό του ανέβηκε στο 25,6% το 2006 από το 21% που ήταν το Μιλώντας µε αριθµούς, ο οικιακός τοµέας σηµείωσε κατανάλωση της τάξης των 17,6 TWh το 2006 σε σύγκριση µε τις 9,1 TWh το 1990, παρουσιάζοντας 93% αύξηση ξεπερνώντας µάλιστα σε ποσοστό κατανάλωσης τον βιοµηχανικό τοµέα. Σχήμα 3.1 Μερίδια τελικής κατανάλωσης ενέργειας ανά τομέα Το µερίδιο αυτό της ενεργειακής κατανάλωσης µεταφράζεται και σε αντίστοιχο µερίδιο εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ). Μεγάλη µερίδα επιστηµών αποδίδουν τον φαινόµενο της υπερθέρµανσης του πλανήτη στην ανθρώπινη δραστηριότητα και ειδικότερα στην παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιµα. Έτσι ο περιορισµός τους κρίνεται απαραίτητος για την βιωσιµότητα του πλανήτη. Από την στιγµή µάλιστα που ο οικιακός τοµέας ανήκει στο κοµµάτι που παράγει το 13,8% των εκποµπών CO 2 όπως φαίνεται από το ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 15

27 σχήµα 3.2 και τα στοιχεία του 2006, ο περιορισµός της κατανάλωσης ενέργειας που του αντιστοιχεί κρίνεται ζωτικής σηµασίας. Σχήµα 3.2 Συνεισφορά στις εκποµπές CO 2 δραστηριοτήτων που συνδέονται µε τη χρήση (καύση ορυκτών καυσίµων) Στο σχήµα 3.3 φαίνεται η αυξανόµενη πορεία των εκποµπών CO 2 που οφείλεται στον οικιακό τοµέα την περίοδο , µια πορεία η οποία ακολούθησε την γενικά αυξανόµενη κατανάλωση του συγκεκριµένου τοµέα. Σχήµα 3.3 Ένταση εκποµπών CO 2 στον οικιακό τοµέα ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 16

28 3.2 Τα αίτια της µεγάλης οικιακής κατανάλωσης ενέργειας Όπως τεκµηριώθηκε από τα παραπάνω στοιχεία η συνεχής αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας του οικιακού τοµέα είναι τόσο ποσοτική όσο και ποιοτική. Βασικότερα αίτια της είναι τα εξής : - Η ύπαρξη πολύ µεγάλου αριθµού κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν το 1980, τα οποία δεν είναι θερµοµονωµένα και απαιτούν πολύ µεγάλα ποσά ενέργειας για να διατηρήσουν συνθήκες άνεσης το χειµώνα. - Η κατά κανόνα µέτρια κατάσταση των συστηµάτων θέρµανσης, που οδηγεί σε µειωµένου βαθµούς απόδοσης και κατά συνέπεια σε αυξηµένη κατανάλωση και υψηλότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση. - Η ύπαρξη κουφωµάτων παλιάς τεχνολογίας (πλαίσια/µονοί υαλοπίνακες) - Η ελλιπή ηλιοπροστασία των νότιων και δυτικών όψεών των κατοικιών - Η ολοένα ισχυρότερη απαίτηση για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, ιδίως το καλοκαίρι, που σε συνδυασµό µε τη µείωση του κόστους των συσκευών, οδήγησε στην εγκατάσταση πάνω από κλιµατιστικών µονάδων τα τελευταία 25 χρόνια. - Η συµπεριφορά των ενοίκων η οποία πολλές φορές χαρακτηρίζεται από σπατάλες κυρίως λόγω έλλειψης περιβαλλοντικής συνείδησης. 3.3 Κ.Εν.Α.Κ. και λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Κανονισµού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.Εν.Α.Κ.) Στο πλαίσιο των προσπαθειών που γίνονται για τον περιορισµό των ενεργειακών καταναλώσεων των κτιρίων, πραγµατοποιήθηκε η θέσπιση του Κανονισµού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.Εν.Α.Κ.). Με τον Κ.Εν.Α.Κ. θεσµοθετείται ο ολοκληρωµένος σχεδιασµός στο κτιριακό τοµέα µε σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, την εξοικονόµηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος, µε συγκεκριµένες δράσεις : 1) Εκπόνηση Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων 2) Θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης κτιρίων 3) Ενεργειακή Κατάταξη Κτιρίων 4)Ενεργειακές Επιθεωρήσεις Κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρµανσης και κλιµατισµού. Πλέον η Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων αντικαθιστά τη µελέτη θερµοµόνωσης και εκπονείται για κάθε κτίριο (άνω των 50 τ.µ.), νέο ή υφιστάµενο που ανακαινίζεται ριζικά βασιζόµενη σε συγκεκριµένη µεθοδολογία. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 17

29 Τα οφέλη που προκύπτουν µέσα από την θεσµοθέτηση του Κ.Εν.Α.Κ. είναι οικονοµικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά. Τα οικονοµικά οφέλη αφορούν κυρίως στον περιορισµό των λειτουργικών εξόδων και εξόδων συντήρησης των κτιρίων, αλλά και στην αναθέρµανση της οικοδοµικής δραστηριότητας. Τα κοινωνικά οφέλη αφορούν στη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ενώ τα περιβαλλοντικά οφέλη αφορούν στον περιορισµό των εκποµπών ρύπων ( κυρίως διοξειδίου του άνθρακα) µε σηµαντική συµβολή στην καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής και στην εξοικονόµηση ενέργειας Λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Το ειδικό λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ αναπτύχθηκε από την Οµάδα Εξοικονόµησης Ενέργειας, του Ινστιτούτου Ερευνών Βιώσιµης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο πλαίσιο του προγράµµατος συνεργασίας µε το Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) και πλέον αποτελεί κοινό σηµείο αναφοράς για τον υπολογισµό της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων στην Ελλάδα. Η λειτουργία του βασίζεται στη µεθοδολογία Ευρωπαϊκών προτύπων καθώς και στα σχετικά εθνικά πρότυπα και στις αντίστοιχες Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. (Τεχνικές Οδηγίες Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδας). Τα δεδοµένα που εισάγονται στο λογισµικό σχετίζονται µε τα γεωµετρικά και τεχνικά χαρακτηριστικά των δοµικών στοιχείων του κτηριακού κελύφους (θερµοφυσικές ιδιότητες, σκιάσεις κ.α.) καθώς και µε τα τεχνικά χαρακτηριστικά των Ηλεκτροµηχανολογικών εγκαταστάσεων µε στόχο τον υπολογισµό της ενεργειακής απόδοσης και κατάταξης του κτιρίου. Το λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ χρησιµοποιείται για την διαδικασία ενεργειακής επιθεώρησης, προκειµένου για τον υπολογισµό ενεργειακής απόδοσης και ενεργειακής κατάταξη των κτηρίων, µε σκοπό την έκδοση του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης - ΠΕΑ. Επίσης χρησιµοποιείται στο στάδιο σύνταξης και υποβολής Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης και µόνο για τους υπολογισµούς ενεργειακής απόδοσης και ενεργειακής κατάταξης του κτηρίου, προκειµένου να υπάρχει κοινή µεθοδολογία και αντιστοιχία των αποτελεσµάτων της µελέτης µε εκείνα της ενεργειακής επιθεώρησης µετά την ολοκλήρωση κατασκευής του κτηρίου. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 18

30 4. Ενεργειακή Μελέτη Κατοικίας µε χρήση του προγράµµατος ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Η ενεργειακή µελέτη που πραγµατοποιήθηκε αφορά κατοικία στο χωριό Αετοµηλίτσα της Ηπείρου. Αυτός είναι και ο λόγος που στο κεφάλαιο 1 παρατέθηκαν στοιχεία που αφορούν την τοπική αρχιτεκτονική και τον χαρακτήρα της περιοχής. Πέρα από την θερµική επάρκεια και την χαµηλή κατανάλωση του κτιρίου, ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στη χρήση υλικών ώστε η κατοικία να εναρµονίζεται µε το υπόλοιπο περιβάλλον. 4.1 Γενικά στοιχεία της κατασκευής Για τις ανάγκες της συγκεκριµένης µελέτης και µετά από συνεννόηση µε την πολεοδοµία Κόνιτσας, χρησιµοποιήθηκαν σχέδια υπάρχουσας κατοικίας στο χωριό µε έτος κατασκευής το Η Αετοµιλήτσα ανήκει στον νοµό Ιωαννίνων κάτι που θα την κατέτασσε στην Γ ζώνη, το υψόµετρό της όµως το οποίο ξεπερνάει τα 500 µέτρα (περίπου µέτρα) την κατατάσσει στην ζώνη. Η συγκεκριµένη κατασκευή είχε τα εξής χαρακτηριστικά : - ιώροφη κατοικία µε υπόγειο - Σκελετό από οπλισµένο σκυρόδεµα - Τοιχοποιία από τούβλα - Θερµοµόνωση στον πυρήνα (Υπολογισµός µε βάση τον παλιό κανονισµό θερµοµόνωσης) - Ξύλινη στέγη µε επικάλυψη από κεραµίδια - Συµβατικά κουφώµατα Πλήρης σειρά των σχεδίων της κατασκευής παρατίθενται στο παράρτηµα Προτεινόµενες αλλαγές (Βασική Πρόταση) Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι η συγκεκριµένη κατοικία δεν συµβαδίζει µε τον χαρακτήρα της περιοχής όπως αυτός περιγράφηκε. Για τον λόγο αυτό πραγµατοποιήθηκαν κάποιες βασικές αλλαγές στον τρόπο κατασκευή της και µελετήθηκε σαν νέα κατασκευή και όχι υφιστάµενη. Οι αλλαγές οι οποίες πραγµατοποιήθηκαν είναι : - Κατασκευή της τοιχοποιίας από πέτρα - Επένδυση τον στοιχείων οπλισµένου σκυροδέµατος µε πέτρα ιδίου τύπου µε αυτή που κατασκευάστηκε η τοιχοποιία για λόγους οµοιοµορφίας εµφάνισης ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 19

31 - Υπολογισµός θερµοµόνωσης µε βάση τον Κ.Εν.Α.Κ. - Τοποθέτηση της θερµοµόνωσης εσωτερικά ώστε να µην χαθεί η πέτρινη εξωτερική εµφάνιση. - Επικάλυψη της θερµοµόνωσης µε γυψοσανίδα - Επικάλυψη της στέγης µε λαµαρίνα συγκεκριµένου τύπου - Θερµοµόνωση της οροφής ορόφου και όχι της κεκλιµένης στέγης - Βελτίωση των κουφωµάτων Γίνεται αντιληπτό ότι οι αλλαγές έχουν ως στόχο όχι µόνο την εναρµόνιση του κτιρίου µε τα σύγχρονα ενεργειακά πρότυπα αλλά και την προώθηση ενός πιο παραδοσιακού χαρακτήρα κατασκευής. 4.3 Θερµοµονωτική Επάρκεια Κελύφους (Βασική Πρόταση) Στο κοµµάτι αυτό θα υπολογιστούν όλα τα απαραίτητα στοιχεία που χρειάζονται ώστε η κατασκευή να βρίσκεται κάτω από τα όρια που έχει θεσπίσει ο Κ.Εν.Α.Κ. για τη ζώνη Συµπαγή δοµικά στοιχεία Αρχικά πραγµατοποιήθηκε έλεγχος για το κάθε συµπαγές δοµικό στοιχείο ξεχωριστά ώστε να διαπιστωθεί αν ο συντελεστής θερµοπερατότητας του U είναι µικρότερος από τον επιτρεπόµενο από τον κανονισµό Umax. Αναλυτικά οι υπολογισµοί οι οποίοι πραγµατοποιήθηκαν µε τη βοήθεια λογιστικών φύλλων Excel βρίσκονται στο παράρτηµα 1. Συνοπτικά οι τιµές που προέκυψαν φαίνονται στον πίνακα 4.1 : Πίνακας 4.1 Συντελεστές θερµοπερατότητας U συµπαγών δοµικών στοιχείων. Τοιχοποιία απο πέτρα µε µόνωση εξωτερικά U=0.295 W/(m 2 K) Στοχείο οπλισµένου σκυροδέµατος σε επαφή µε αέρα U=0.249 W/(m 2 K) άπεδο Ισογείου (Σε επαφή µε Μ.Θ.Χ.) U=0.558 W/(m 2 K) ώµα-εσοχή Ορόφου U=0.300 W/(m 2 K) Οροφή κάτω από µη θερµοµονωµένη στέγη U=0.237 W/(m 2 K) Αξίζει να αναφερθεί ότι ως θερµοµονωτικό υλικό χρησιµοποιήθηκε η αφρώδης εξιλασµένη πολυστερίνη για τα στοιχεία οπλισµένου σκυροδέµατος ενώ επιλέχθηκε πετροβάµβακας για την θερµοµόνωση της τοιχοποιίας από πέτρα. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 20

32 4.3.2 ιαφανή δοµικά στοιχεία Στην συνέχεια υπολογίστηκαν οι τιµές του συντελεστή θερµοπερατότητας U για κάθε διαφορετικό τύπο κουφώµατος της κατασκευής ξεχωριστά. Υπήρξαν έντεκα (11) διαφορετικοί τύποι κουφωµάτων στην κατασκευή (διαφορετικές διαστάσεις) ο αναλυτικός υπολογισµός των οποίων βρίσκεται στο παράρτηµα 1. Σύµφωνα µε τον Πίνακα 6 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 ο µέγιστος επιτρεπόµενος συντελεστής θερµοπερατότητας για κούφωµα ανοίγµατος στην ζώνη είναι 2,60 W/(m 2 K). Έτσι λοιπόν για να πληρείται ο παραπάνω περιορισµός επιλέχθηκαν κουφώµατα µε διπλό υαλοπίνακα µε αέρα στο διάκενο µε επίστρωση low-e και συνθετικό πλαίσιο από PVC µε τρεις θαλάµους. Ενδείκνυται και χρήση ξύλινου πλαισίου µε παρόµοιο συντελεστή θερµοπερατότητας µια και η χρήση του ξύλου θα προσέδιδε έναν επιπλέον παραδοσιακό τόνο στην κατασκευή. Συνοπτικά οι τιµές των κουφωµάτων που προέκυψαν φαίνονται στον πίνακα 4.2. Πίνακας 4.2 Συντελεστές θερµοπερατότητας U k διαφανών δοµικών στοιχείων Κούφωµα 1 ( ιαστάσεις 1,30*1,20) U k = 2,18 W/(m 2 K) Κούφωµα 2 ( ιαστάσεις 1,00*1,20) U k = 2,25 W/(m 2 K) Κούφωµα 3 ( ιαστάσεις 1,40*1,20) U k = 2,17 W/(m 2 K) Κούφωµα 4 ( ιαστάσεις 0,90*1,20) U k = 2,28 W/(m 2 K) Κούφωµα 5 ( ιαστάσεις 1,20*1,20) U k = 2,20 W/(m 2 K) Κούφωµα 6 ( ιαστάσεις 0,70*0,70) U k = 2,22 W/(m 2 K) Κούφωµα 7 ( ιαστάσεις 0,60*0,60) U k = 2,27 W/(m 2 K) Κούφωµα 8 ( ιαστάσεις 1,00*2,20) U k = 2,26 W/(m 2 K) Κούφωµα 9 ( ιαστάσεις 1,10*2,20) U k = 2,23 W/(m 2 K) Κούφωµα 10 ( ιαστάσεις 0,90*2,20) U k = 2,29 W/(m 2 K) Κούφωµα 11 ( ιαστάσεις 1,00*2,20) U k = 2,00 W/(m 2 K) Υπολογισµός Θερµογεφυρών (Κατακόρυφων, Οριζοντίων, Κουφωµάτων) Βασική διαφοροποίηση του Κανονισµού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων µε σχέση µε τον παλιό κανονισµό θερµοµόνωσης είναι ότι ο Κ.Εν.Α.Κ. λαµβάνει υπόψη τις θερµογέφυρες που δηµιουργούνται στην κατασκευή. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 21

33 Θερµογέφυρες ονοµάζονται οι θέσεις στο κέλυφος του κτιρίου, στις οποίες εµφανίζεται σε σχέση µε τις γειτονικές τους διαφοροποίηση στη θερµική αντίσταση των δοµικών στοιχείων είτε λόγω ασυνέχειας της στρώσης θερµοµόνωσης είτε λόγω διαφοροποίησης του υλικού του δοµικού στοιχείου είτε λόγω αλλαγής της γεωµετρίας της διατοµής. Σ αυτές τις θέσεις παρατηρείται µεταβολή στη ροή θερµότητας και στην εσωτερική επιφανειακή θερµοκρασία σε σχέση µε τις γειτονικές τους. Οι θερµογέφυρες αποτελούν τα «ασθενή» σηµεία του κτιριακού περιβλήµατος και λειτουργούν επιβαρυντικά στη θερµική του προστασία. Επηρεάζουν την ενεργειακή του συµπεριφορά και επιφέρουν µείωση της αίσθησης της θερµικής άνεσης στο εσωτερικό του χώρου. Επιπλέον έχει αποδειχτεί ότι προσαυξάνουν την πραγµατική ενεργειακή κατανάλωση του κτιρίου σε σχέση µε την θεωρητικά υπολογιζόµενη. Ανάλογα µε τη θέση εµφάνισής τους στο κτίριο, οι θερµογέφυρες χαρακτηρίζονται ως κατακόρυφες, οριζόντιες και θερµογέφυρες κουφωµάτων. Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τον υπολογισµό τους αναφέρεται στην Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 µε κάθε θερµογέφυρα που εντοπίστηκε να είναι σηµειωµένη στα σχέδια του παραρτήµατος 1. Επιπλέον στο παράρτηµα υπάρχει ξεχωριστός πίνακας για κάθε όροφο µε αναλυτικό υπολογισµό της κάθε θερµογέφυρα ξεχωριστά ανάλογα µε τα ψ,l,b της κάθε περίπτωσης. Συνολικά για την βασική περίπτωση προέκυψαν : - Κατακόρυφες θερµογέφυρες = 0,04 - Οριζόντιες θερµογέφυρες = 60,63 - Θερµογέφυρες κουφωµάτων = 22,51 - Σύνολο θερµογεφυρών = 83, Εµβαδοµέτρηση επιφανειών κατασκευής Λαµβάνοντας υπόψη τα σχέδια πραγµατοποιήθηκε εµβαδοµέτρηση επιφανειών της κατασκευής. Τα εµβαδά οµαδοποιήθηκαν ανάλογα µε τον τύπο του δοµικού στοιχείου ώστε να εισαχθούν στην συνέχεια ευκολότερα στο λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ. Από την εµβαδοµέτρηση προέκυψαν οι παρακάτω πίνακες : ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 22

34 Πίνακας 4.3 Κατακόρυφες Επιφάνειες Ισογείου ΥΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ 16,330 m 2 ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ 7,295 m 2 ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ - ΝΟΤΙΑ ΠΛΕΥΡΑ ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ 15,2 m 2 ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ 9,205 m 2 ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ 2,05 m 2 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ 10,53 m 2 ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ 7,755 m 2 ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ 5,34 m 2 ΒΟΡΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ 17,825 m 2 ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ 6,595 m 2 ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ 4,48 m 2 Πίνακας 4.4 Κατακόρυφες Επιφάνειες Ορόφου ΥΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΟΡΟΦΟΥ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ 17,23 m 2 ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ 5,27 m 2 ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ - ΝΟΤΙΑ ΠΛΕΥΡΑ ΟΡΟΦΟΥ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ 15,45 m 2 ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ 7,95 m 2 ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ 1,80 m 2 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΟΡΟΦΟΥ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ 13,67 m 2 ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ 6,63 m 2 ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ 2,20 m 2 ΒΟΡΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ ΟΡΟΦΟΥ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ 16,56 m 2 ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ 3,70 m 2 ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ 4,94 m 2 ΣΥΝΟΛΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ 122,80 m 2 ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ 54,40 m 2 ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ 20,81 m 2 Πίνακας 4.5 Οριζόντιες Επιφάνειες ΟΡΟΦΗ ΥΠΟΓΕΙΟΥ 59,56 m 2 ΟΡΟΦΗ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΜΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΜΕΝΗ ΣΤΕΓΗ 57,56 m 2 ΩΜΑ ΟΡΟΦΟΥ 2,00 m 2 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 23

35 4.3.5 Έλεγχος θερµοµονωτικής επάρκειας όλου του κτιρίου Αφού υπολογίστηκαν οι συντελεστές θερµοπερατότητας συµπαγών και διαφανών δοµικών στοιχείων, οι θερµογέφυρες και τα εµβαδά, µπορεί να πραγµατοποιηθεί ο έλεγχος θερµοµονωτικής επάρκειας όλου του κτιρίου. Για την εύρεση της µέγιστης θερµοπερατότητας του κτιρίου µε βάση τον λόγο A/V για ζώνη, χρησιµοποιήθηκε ο πίνακας 7 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Ο συντελεστής b τέθηκε ίσος µε 0,5 για το δάπεδο του ισογείου γιατί έρχεται σε επαφή µε Μ.Θ.Χ. Ο πίνακας 4.6 από το λογιστικό φύλλο του Excel δείχνει ότι η κατασκευή οριακά πληρεί τα κριτήρια του Κ.Εν.Α.Κ µε : U=0,661 < Umax=0,665 W/(m 2 K) Πίνακας 4.6 Έλεγχος θερµοµονωτικής επάρκειας όλου του κτιρίου ΟΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ U A b U*A*b Εξωτερική τοιχοποιία µε αέρα 0, , , Στοιχείο οπλισµένου σκυροδέµατος µε αέρα 0,249 54, , Οροφή κάτω από µη θερµαινόµενη στέγη 0,237 57, , άπεδο Ισογείου (πάνω από ΜΘΧ) 0,558 59,56 0,5 16, ώµα (Εσοχή Ορόφου) 0,300 2,00 1 0, Κουφώµατα 20,81 45,87 Θερµογέφυρες 83,18 317,13 209, Um=(Σ(U*A*b)/ΣΑ)= 0, A= 317,13 V= 361,00 Umax A/V= 0, για ζώνη = 0,665 Um=0,661<Umax=0, ιαφοροποιήσεις Βελτιωµένης Πρότασης Τα στοιχεία που περιγράφηκαν παραπάνω χρησιµοποιήθηκαν στην συνέχεια στο πρόγραµµα του ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ ώστε να πραγµατοποιηθεί η ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου. Στα πλαίσια της µελέτης πραγµατοποιήθηκε και µια βελτιωµένη πρόταση της κατασκευής (Σενάριο) στο οποίο τοποθετήθηκε περισσότερη µόνωση και καλύτερα κουφώµατα σε συνδυασµό µε ηλιακό συλλέκτη µεγαλύτερης επιφάνειας. Οι υπολογισµοί οι οποίοι σχετίζονται µε τα βελτιωµένα συµπαγή και αδιαφανή υλικά παρατίθενται αναλυτικά στο παράρτηµα 1 ωστόσο εδώ θα δοθούν οι βασικοί συγκεντρωτικοί πίνακες, ανάλογοι της βασικής πρότασης. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 24

36 4.4.1 Αδιαφανή δοµικά στοιχεία Στην βελτιωµένη πρόταση τα θερµοµονωτικά υλικά και το σηµείο όπου έχει τοποθετηθεί η θερµοµόνωση δεν αλλάζουν. Η αφρώδης εξιλασµένη πολυστερίνη παραµένει ως θερµοµονωτικό υλικό τον στοιχείων οπλισµένου σκυροδέµατος ενώ ο πετροβάµβακας στην πέτρινη τοιχοποιία. Μεγαλώνοντας το πάχος της θερµοµονωτικής στρώσης (διαφορετικό σε κάθε περίπτωση) προέκυψαν τα παρακάτω αποτελέσµατα (Πίνακας 4.7). Πίνακας 4.7 Συντελεστές θερµοπερατότητας U συµπαγών δοµικών στοιχείων (Βελτιωµένη πρόταση) Τοιχοποιία από πέτρα µε µόνωση εξωτερικά U=0.251 W/(m 2 K) Στοιχείο οπλισµένου σκυροδέµατος σε επαφή µε αέρα U=0.210 W/(m 2 K) άπεδο Ισογείου (Σε επαφή µε Μ.Θ.Χ.) U=0.417 W/(m 2 K) ώµα-εσοχή Ορόφου U=0.300 W/(m 2 K) Οροφή κάτω από µη Θερµοµονωµένη στέγη U=0.195 W/(m 2 K) ιαφανή δοµικά στοιχεία Στα κουφώµατα οι αλλαγές αφορούν τόσο το πλαίσιο όσο και τους υαλοπίνακες που επιλέχθηκαν. Το πλαίσιο από PVC µε 3 θαλάµους γίνεται PVC πολυθαλαµικό και κατ επέκταση ο συντελεστής θερµοπερατότητας πλαισίου µειώνεται από το 2 στο 1,2 W/(m 2 K). Επιπλέον επιλέγεται τριπλός υαλοπίνακας ( ) µε κρυπτό στο διάκενο και επίστρωση χαµηλής εκποµπής δύο φύλλων. Η τελευταία επιλογή µειώνει το Ug στο 0,5 W/(m 2 K) (Πίνακας 12 Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010).Αναλυτικοί υπολογισµοί βρίσκονται και πάλι στο παράρτηµα 1. Ο πίνακας 4.8 δείχνει τις τιµές οι οποίες προέκυψαν. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 25

37 Πίνακας 4.8 Συντελεστές θερµοπερατότητας U k διαφανών δοµικών στοιχείων (Βελτιωµένη περίπτωση) Κούφωµα 1 ( ιαστάσεις 1,30*1,20) U k = 1,09 W/(m 2 K) Κούφωµα 2 ( ιαστάσεις 1,00*1,20) U k = 1,15 W/(m 2 K) Κούφωµα 3 ( ιαστάσεις 1,40*1,20) U k = 1,20 W/(m 2 K) Κούφωµα 4 ( ιαστάσεις 0,90*1,20) U k = 1,25 W/(m 2 K) Κούφωµα 5 ( ιαστάσεις 1,20*1,20) U k = 1,12 W/(m 2 K) Κούφωµα 6 ( ιαστάσεις 0,70*0,70) U k = 1,17 W/(m 2 K) Κούφωµα 7 ( ιαστάσεις 0,60*0,60) U k = 1,24 W/(m 2 K) Κούφωµα 8 ( ιαστάσεις 1,00*2,20) U k = 1,10 W/(m 2 K) Κούφωµα 9 ( ιαστάσεις 1,10*2,20) U k = 1,06 W/(m 2 K) Κούφωµα 10 ( ιαστάσεις 0,90*2,20) U k = 1,14 W/(m 2 K) Κούφωµα 11 ( ιαστάσεις 1,00*2,20) U k = 2,00 W/(m 2 K) 4.5 Εφαρµογή της Βασικής Πρότασης στο λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Από τις επιλογές που υπάρχουν στο συγκεκριµένο λογισµικό επιλέχθηκε χρήση του ΤΕΕ- ΚΕΝΑΚ Μελέτη µια και πρόκειται για κατοικία που πρόκειται να κατασκευαστεί. Θα παρουσιαστούν όλα τα βήµατα εισαγωγής των στοιχείων που χρειάστηκαν ενώ στο τέλος θα υπάρξει σχολιασµός των αποτελεσµάτων Στοιχεία Κτιρίου Τα πρώτα στοιχεία που εισάγονται στο λογισµικό αφορούν βασικά γεωµετρικά στοιχεία όπως φαίνεται στην εικόνα 4.1 : - Συνολική Επιφάνεια : Αφορά όλο το κτίριο. 57,56+59,56+61,40=178,52 m 2 - Θερµαινόµενος όγκος : (57,56+59,56)*3=351,36 m 3 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 26

38 Εικόνα 4.1 Εισαγωγή γεωµετρικών στοιχείων κατασκευής Ζώνη 1 Αφορά την θερµαινόµενη ζώνη της κατασκευής. Το εµβαδό που εισάγεται ισούται µε το άθροισµα του ισογείου και του ορόφου που βρίσκονται µέσα στο θερµοµονωµένο κέλυφος (57,56+59,56=117,12 m 2 ). Η µέση κατανάλωση ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) προκύπτει από τον πίνακα 2.5 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Η κατανάλωση ανά υπνοδωµάτιο ισούται µε 27,38 m 3 άρα µε 4 υπνοδωµάτια στην κατασκευή προκύπτει το 109,52 m 3 που εισάγεται. Η ανηγµένη θερµοχωρητικότητα προκύπτει από το εάν η κατασκευή εκµεταλλεύεται την θερµοχωρητικότητα των δοµικών στοιχείων ή όχι. Με την θερµοµόνωση τοποθετηµένη εσωτερικά στην πέτρινη τοιχοποιία και εξωτερικά στα στοιχεία οπλισµένου σκυροδέµατος, η κατασκευή κρίνεται ως µέτρια. Τέλος η διείσδυση του αέρα από τα κουφώµατα υπολογίζεται από τον πίνακα 3.26 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Τα κουφώµατα που χρησιµοποιούνται έχουν πιστοποίηση οπότε το εµβαδό των παραθύρων θα πολλαπλασιαστεί µε 6,2 m 3 /h/m 2 ενώ των πορτών µε 4,8 m 3 /h/m 2. Συνολικά τα στοιχεία που εισήχθησαν φαίνονται στην εικόνα 4.2. Εικόνα 4.2 Εισαγωγή στοιχείων της ζώνης 1 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 27

39 4.5.3 Κέλυφος κατασκευής Αδιαφανείς και διαφανείς επιφάνειες Στο κοµµάτι αυτό εισάγονται τα στοιχεία που αφορούν τις αδιαφανείς επιφάνειες (τοιχοποιία, τµήµατα οπλισµένου σκυροδέµατος,) τόσο κατακόρυφες όσο και οριζόντιες. Επειδή υπάρχουν δεδοµένα που σχετίζονται µε τον προσανατολισµό όπως είναι η αζιµουθιακή γωνία γ και οι συντελεστές σκίασης, η κάθε πλευρά εξετάζεται ξεχωριστά και διαχωρίζεται στα δοµικά στοιχεία τα οποία την αποτελούν. Επιπλέον σε περίπτωση που έχουµε σκίαση µόνο ενός τµήµατος της πλευράς (π.χ. από µπαλκόνι του πάνω ορόφου) είναι απαραίτητος ο διαχωρισµός ακόµη και του ίδιου τύπου επιφάνειες σε σκιαζόµενες και µη. Χρησιµοποιούνται οι συντελεστές θερµοπερατότητας U που υπολογίστηκαν στην ενότητα ενώ τα υπόλοιπα στοιχεία προέκυψαν από : - Αζιµουθιακή γωνία γ και γωνία κλίσης β : Πίνακας 3.2 Τ.Ο.Τ.Ε.Ε / Απορροφητικότητα a και Συντελεστής εκποµπής για την θερµική ακτινοβολία : Σύµφωνα µε τις επιλογές του προγράµµατος. - Συντελεστές σκίασης από ορίζοντα Fhor, από προβόλους Fov και από πλευρικές προεξοχές Ffin : Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 Ενότ ,3.3.3, Επιπλέον εισάγονται οι θερµογέφυρες όπως υπολογίστηκαν στην αντίστοιχη ενότητα. Στην εικόνα 4.3 φαίνεται αναλυτικά ποια στοιχεία εισήχθησαν. Εικόνα 4.3 Εισαγωγή στοιχείων για τις αδιαφανείς επιφάνειες ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 28

40 Παρόµοια είναι η διαδικασία που ακολουθείται κατά την καταχώρηση των στοιχείων των κουφωµάτων. Τα U που χρησιµοποιήθηκαν είναι αυτά της βασικής περίπτωσης που υπολογίστηκαν στην ενότητα Εικόνα 4.4 Εισαγωγή στοιχείων για τις διαφανείς επιφάνειες Εικόνα 4.5 Εισαγωγή στοιχείων για τις διαφανείς επιφάνειες ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 29

41 ιαχωριστική επιφάνεια Η διαχωριστική επιφάνεια είναι εκείνη που χωρίζει τον θερµοµονωµένο χώρο της κατασκευής από κάποιο µη θερµοµονωµένο τµήµα της, που στην συγκεκριµένη περίπτωση είναι το υπόγειο. Το υπόγειο διαχωρίζεται από την υπόλοιπη κατασκευή µέσω του δαπέδου του ισογείου, στοιχεία του οποίου εισήχθησαν στο συγκεκριµένο φύλλο (συµπεριλαµβανοµένων και των θερµογεφυρών οι οποίες σχετίζονται µε την επιφάνεια αυτή). Εικόνα 4.6 Εισαγωγή στοιχείων της διαχωριστικής επιφάνειας Συστήµατα Θέρµανση Στην συγκεκριµένη κατοικία επιλέχθηκε η θέρµανση µέσω ενός λέβητα πετρελαίου σε συνδυασµό µε θερµαντικά σώµατα για τερµατικές µονάδες. Η ισχύς του λέβητα επιλέχθηκε στα 24 Kw µε βαθµό απόδοσης 0,93 (πολύ κοντά σε αυτή του κτιρίου αναφοράς) ενώ τα θερµαντικά σώµατα είναι απόδοσης 0,89. Ο υπολογισµός του κυκλοφορητή έγινε µε βάση την Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 ενώ και τα υπόλοιπα στοιχεία βασίστηκαν σε αυτά του κτιρίου αναφοράς. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 30

42 Εικόνα 4.7 Στοιχεία συστήµατος θέρµανσης Ψύξη Όπως αναφέρθηκε και στα εισαγωγικά στοιχεία η Αετοµιλήτσα είναι ένα πολύ ορεινό χωριό (υψόµετρο περίπου 1500 µέτρα) όπου οποιαδήποτε σκέψη για τοποθέτηση συστήµατος ψύξης κρίνεται ανούσια. Η κατοικία λοιπόν δεν προβλέπει την ύπαρξη συστήµατος ψύξης και έτσι απλά για λόγους λειτουργίας του λογισµικού τοποθετήθηκαν τα δεδοµένα του κτιρίου αναφοράς (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 Ενότητα 4.2.1). Εικόνα 4.8 Στοιχεία συστήµατος ψύξης (κτιρίου αναφοράς) ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 31

43 Ζεστό Νερό Χρήσης (ΖΝΧ) Οι ανάγκες του ζεστού νερού χρήσης της κατοικίας καλύπτονται για τους µήνες από Οκτώβριο έως Απρίλιο, περίοδος στην οποία λειτουργεί το σύστηµα θέρµανσης, από το λέβητα πετρελαίου ενώ για τον υπόλοιπο χρόνο από τοπικό ηλεκτρικό θερµαντήρα ισχύος 4 kw. Στην πραγµατικότητα ένα µεγάλο ποσοστό του ζεστού νερού χρήσης καλύπτεται από τον ηλιακό συλλέκτη ο οποίος έχει τοποθετηθεί και θα περιγραφεί παρακάτω. Το λογισµικό λειτουργεί ως εξής : ανάλογα µε την περιοχή και τον ηλιακό συλλέκτη που τοποθετήθηκε µπορεί και υπολογίζει αν το παραγόµενο αυτό νερό είναι ικανό να καλύψει τις ανάγκες. Σε περίπτωση που δεν συµβαίνει κάτι τέτοιο το υπόλοιπο ποσοστό καλύπτεται από την πηγή που έχει ορισθεί εδώ, λαµβάνοντας έτσι υπόψη αυτή την επιπλέον κατανάλωση. Στην εικόνα 4.9 φαίνονται τα στοιχεία που εισήχθησαν για την συγκεκριµένη κατοικία. Εικόνα 4.9 Στοιχεία που αφορούν το Ζεστό Νερό Χρήσης (ΖΝΧ) Ηλιακός Συλλέκτης Για την κάλυψη ποσοστού ΖΝΧ της κατοικίας επιλέχθηκε η τοποθέτηση ενός επιλεκτικού ηλιακού συλλέκτη επιφάνειας 4 m 2. Ο επιλεκτικός ηλιακός συλλέκτης έχει την ικανότητα να απορροφά το 95% της προσπίπτουσας ακτινοβολίας και να εκπέµπει µόνο ένα 5%. Η αποδοτικότητα του οδήγησε στην επιλογή αυτού του τύπου και όχι ενός απλού επίπεδου. Ο συντελεστής αξιοποίησης ηλιακής ακτινοβολίας για παραγωγή ζεστού νερού, υπολογίστηκε από τον πίνακα 5.8 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 επιλέγοντας σαν κοντινότερη πόλη στην Αετοµιλήτσα την Καστοριά µε τα υπόλοιπα στοιχεία του να φαίνονται στην εικόνα ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 32

44 Εικόνα 4.10 Στοιχεία που αφορούν τον Ηλιακό συλλέκτη Μη θερµαινόµενος χώρος Οι µη θερµαινόµενοι χώροι αν και εκτός θερµοµονωµένου κελύφους, καταχωρούνται στο λογισµικό µε τον ίδιο τρόπο αλλά σε ξεχωριστή φόρµα. Στην περίπτωση που εξετάζεται ο µη θερµαινόµενος χώρος είναι το υπόγειο. Υπάρχει και εδώ διαχωρισµός αδιαφανών και διαφανών στοιχείων καθώς και στοιχείων σε επαφή µε έδαφος, ενώ υπολογίζονται κανονικά συντελεστές σκίασης. Η διείσδυση αέρα υπολογίστηκε µε βάση τον πίνακα 3.27 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 λαµβάνοντας υπόψη την ύπαρξη κουφωµάτων σε επαφή µε τον εξωτερικό αέρα µε επαρκή αεροστεγανότητα Στοιχεία Μη θερµαινόµενου χώρου (Υπόγειο) ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 33

45 4.5.6 Βελτιωµένη Πρόταση Όπως ήδη αναφέρθηκε εκτός από την βασική πρόταση που περιγράφηκε υπάρχει και µία βελτιωµένη, η οποία διακρίνεται από καλύτερα θερµοµονωµένα στοιχεία, καλύτερα κουφώµατα και µεγαλύτερη επιφάνεια ηλιακού συλλέκτη. Τα µόνα στοιχεία τα οποία διαφοροποιούνται από την διαδικασία που εξηγήθηκε, είναι οι συντελεστές θερµοπερατότητας των αδιαφανών και διαφανών δοµικών στοιχείων (ενότητες και 4.4.2) καθώς και τα τετραγωνικά µέτρα επιφανείας του ηλιακού συλλέκτη. Για το λόγο αυτό δεν παρατίθονται αντίστοιχες εικόνες που να αφορούν την βελτιωµένη πρόταση. 4.6 Αποτελέσµατα λογισµικού ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ Στο λογισµικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ η κατηγορία της ενεργειακής απόδοσης στην οποία κατατάσσεται το κτίριο εξαρτάται από το πηλίκο της υπολογιζόµενης κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας του προς την υπολογιζόµενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς. Για να είναι ένα κτίριο οριακά αποδεκτό και εποµένως να τοποθετηθεί στην κατηγορία Β, το προηγούµενο πηλίκο θα πρέπει να είναι το πολύ ίσο µε τη µονάδα Ενεργειακή κατάταξη κατοικίας Στην εικόνα 4.12 φαίνονται τα αποτελέσµατα που προέκυψαν κατά την εκτέλεση του λογισµικού τόσο για την βασική όσο και για την βελτιωµένη πρόταση. Εικόνα 4.12 Ενεργειακή κατάταξη κατοικίας ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 34

46 Όπως προκύπτει από τα στοιχεία το κτίριο αναφοράς έχει µία συνολική πρωτογενή κατανάλωση ενέργειας ίση µε 142,5 kwh/m 2 µε το µεγαλύτερο ποσοστό να οφείλεται στη θέρµανση και να ακολουθεί το ζεστό νερό χρήσης. Έχοντας αυτή την κατανάλωση σαν δεδοµένο, η βασική πρόταση µε κατανάλωση 129,3 kwh/m 2 και λόγο 129,3/142,5=0,9073 κατατάσσεται στην κατηγορία Β. Αντίθετα η βελτιωµένη πρόταση µε το καλύτερο θερµοµονωµένο κέλυφος, τα καλύτερα κουφώµατα και τον µεγαλύτερο ηλιακό συλλέκτη παρουσιάζει συνολική πρωτογενή κατανάλωση ίση µε 102,8 kwh/m 2. Αυτή η κατανάλωση µεταφράζεται σε λόγο 102,8/142,5=0,7214 και κατάταξη στην κατηγορία Β+ (<0,75 του κτιρίου αναφοράς) Απαιτήσεις-Κατανάλωση Πέρα από την ενεργειακή κατάταξη των κτιρίων ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση των απαιτήσεων-καταναλώσεων που προέκυψαν και παρουσιάζονται στις εικόνες 4.13 και Εικόνα 4.13 Απαιτήσεις-Κατανάλωση βασικής πρότασης ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 35

47 Εικόνα 4.13 Απαιτήσεις-Κατανάλωση βελτιωµένης πρότασης Η αύξηση της θερµοµόνωσης σε συνδυασµό µε την τοποθέτηση καλύτερων κουφωµάτων στην βελτιωµένη περίπτωση περιορίζουν σε µεγάλο βαθµό την κατανάλωση ενέργειας που αφορά την θέρµανση (από 91,3 σε 75,4 kwh/m 2 ) αποτελώντας ένα βασικό παράγοντα αλλαγής κατάταξης της κατοικίας (από Β σε Β+). Επιπλέον η τοποθέτηση µεγαλύτερου ηλιακού συλλέκτη µεγαλύτερης επιφάνειας εκµηδενίζει σχεδόν την κατανάλωση για ζεστό νερό χρήσης από τον Απρίλιο ως τον Οκτώβριο δηλαδή για δύο µήνες παραπάνω από την βασική πρόταση. Αναµενόµενη κρίνεται και η µειωµένη κατανάλωση καυσίµων όπως και ο περιορισµός των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 36

48 4.7 Συµπεράσµατα Το πρώτο συµπέρασµα που εξάγεται από την παραπάνω µελέτη είναι η ύπαρξη µεγάλων διαφορών στην θερµοµόνωση που προκύπτει µε βάση τα κριτήρια του Κ.Εν.Α.Κ. σε σχέση µε τον παλιό κανονισµό. Η κατοικία της οποίας τα σχέδια χρησιµοποιήθηκαν, κατασκευάστηκε το 2000 και κατά συνέπεια µελετήθηκε µε τον παλιό κανονισµό θερµοµόνωσης. Συγκρίνοντας την απαιτούµενη µόνωση σε όλα τα δοµικά στοιχεία διακρίνεται µεγάλη διαφορά επιβεβαιώνοντας το γεγονός ότι οι παλαιότερες κατασκευές υπολείπονται κατά πολύ σε θερµοµονωτική επάρκεια µε βάση τα νέα κριτήρια. Η ανεπαρκής µόνωση τους συνεπάγεται αυξηµένη κατανάλωση ενέργειας και κατ επέκταση µεγαλύτερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος µε ρύπους γεγονός που καθιστά την θερµοµονωτική ενίσχυση τους απαραίτητη. Συνεχίζοντας µε την βασική περίπτωση που µελετήθηκε, συµπεραίνεται ότι µια κατασκευή µπορεί να διατηρήσει τον παραδοσιακό της χαρακτήρα και να είναι ταυτόχρονα εντός ορίων των κανονισµών. Η χρήση πέτρας στην εξωτερική τοιχοποιία και η θερµοµόνωσης της από την εσωτερική πλευρά δεν αποτέλεσε τροχοπέδη για την καλή ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου. Σε αυτό βέβαια ρόλο έπαιξαν τα υψηλής θερµοµονωτικής ικανότητας κουφώµατα τα οποία επιλέχθηκαν και θωράκισαν επαρκώς το κέλυφος της κατασκευής. Αξίζει να τονιστεί ότι η τοποθέτηση τοιχοποιίας από πέτρα χωρίς την ύπαρξη θερµοµόνωσης, ακόµη και αν αυξηθεί αισθητά το πάχος της, δεν καλύπτει τα όρια του Κ.Εν.Α.Κ. και δεν αποτελεί ενδεδειγµένη λύση όπως λανθασµένα πιστεύουν οι κάτοικοι της περιοχής. Τέλος οι επεµβάσεις οι οποίες εφαρµόστηκαν στην βελτιωµένη πρόταση κρίνονται ως άκρως αποτελεσµατικές µια και περιόρισαν την κατανάλωση ενέργειας και τις εκποµπές CO 2 του κτιρίου αισθητά, ανεβάζοντας το στην επόµενη κατηγορία (Β+). Μάλιστα η µείωση που παρατηρήθηκε ήταν της τάξεως του 20,5% µε την τοποθέτηση µεγαλύτερου ηλιακού συλλέκτη να συνεισφέρει σε αυτή τη µείωση µε ποσοστό 7%. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει τον καίριο ρόλο που παίζει στην καλή ενεργειακή συµπεριφορά οποιασδήποτε κατοικίας ο ηλιακός συλλέκτης καθιστώντας τον µια εύκολη και ταυτόχρονα αποδοτική λύση τόσο για τις καινούργιες κατοικίες που πρόκειται να κατασκευαστούν όσο και για τις υφιστάµενες. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 37

49 5. Το πρόγραµµα Casbee 5.1 Γενικά στοιχεία για το πρόγραµµα Τί είναι το CASBEE Το CASBEE (the Comprehensive Assessment System for Building Environmental Efficiency) είναι ένα σύστηµα αξιολόγησης και κατάταξης των κτιρίων µε βάση την περιβαλλοντική τους απόδοση. Αναπτύχθηκε από µία επιτροπή που συστάθηκε στο Ινστιτούτο Περιβάλλοντος Κτιρίων και Εξοικονόµησης Ενέργειας (IBEC) έπειτα από πρωτοβουλία του Υπουργείου Χωροταξίας, Υποδοµών και Μεταφορών της Ιαπωνίας (MLIT) το Από το 2002, αναπτύχθηκε µία σειρά διαφορετικών εκδοχών του CASBEE συµπεριλαµβανοµένων του CASBEE για νέες κατασκευές, για υπάρχον κτίριο, για ανακαίνιση καθώς και του CASBEE για αστική ανάπτυξη. Στα πλαίσια αυτής της σειράς αναπτύχθηκε και το CASBEE για µονοκατοικίες. Εκτός από την Ιαπωνία και άλλες χώρες, κυρίως στην Ευρώπη και στην Βόρεια Αµερική, προωθούν τα περιβαλλοντικά συστήµατα αξιολόγησης, µε τα δηµοφιλέστερα από αυτά να είναι το BREEAM στο Ηνωµένο Βασίλειο και το LEED στις Ηνωµένες Πολιτείες Στόχος του CASBEE για µονοκατοικία Οι µονοκατοικίες αντιπροσωπεύουν περίπου το ήµισυ του συνόλου των οικιστικών µονάδων στην Ιαπωνία, µε σχεδόν σπίτια να κατασκευάζονται κάθε χρόνο. Εάν οι κατοικίες αυτές παρέχουν ένα καλό περιβάλλον διαβίωσης, µπορούν να χρησιµοποιηθούν για µεγάλο χρονικό διάστηµα ενώ εάν έχουν σχεδιαστεί µε σκοπό την εξοικονόµηση ενέργειας και πόρων, αυτό θα µειώσει σηµαντικά την επιβάρυνση του περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε όλη τη χώρα. Κύριος στόχος της συγκεκριµένης έκδοσης του CASBEE είναι να αυξηθεί το ποσοστό αυτού του είδους των κατοικιών σε όλη την Ιαπωνία Τι αξιολογείται Το πρόγραµµα CASBEE αξιολογεί την γενική περιβαλλοντική απόδοση µιας µονοκατοικίας από δύο οπτικές γωνίες : την περιβαλλοντική ποιότητα της ίδιας της κατοικίας (συµβολίζεται µε Q από την αγγλική λέξη Quality) και το περιβαλλοντικό φορτίο µε το οποίο επιβαρύνει η κατοικία το εξωτερικό περιβάλλον (συµβολίζεται µε L από την αγγλική λέξη Load). Τόσο η ποιότητα Q όσο και το φορτίο L υποδιαιρούνται σε τρείς κατηγορίες, στην καθεµιά από τις οποίες αξιολογούνται συγκεκριµένες ενέργειες. Αξιολόγηση του επιπέδου περιβαλλοντικής ποιότητας (Q) : - Q1 Άνετο, υγιές και ασφαλές εσωτερικό περιβάλλον - Q2 Εξασφάλιση µεγάλης διάρκειας ζωής ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 38

50 - Q3 ηµιουργία πλουσιότερου οικοσυστήµατος Αξιολόγηση των ενεργειών για µείωση του περιβαλλοντικού φορτίου (LR-Load Reduction) : - LR1 Εξοικονόµηση Ενέργειας και Νερού - LR2 Χρησιµοποίηση πόρων µε φειδώ και µείωση των υπολείµµατα - LR3 Σεβασµός του παγκόσµιου, τοπικού και άµεσου περιβάλλοντος Ως εκ τούτου, η κατοικία που θα λάβει υψηλή βαθµολογία στην αξιολόγηση από το CASBEE είναι εκείνη που είναι άνετη, υγιής, και ασφαλής (Q1), µπορεί να χρησιµοποιηθεί για µεγάλο χρονικό διάστηµα (Q2), εξοικονοµεί ενέργεια και νερό (LR1), ενσωµατώνει τις προσπάθειες για µείωση του περιβαλλοντικού φορτίου συµπεριλαµβανοµένων των προσπαθειών για την ελαχιστοποίηση των υπολειµµάτων κατά τη διάρκεια της κατασκευής και αποσυναρµολόγηση (LR2) και συµβάλλει στη διαµόρφωση ενός καλύτερου περιβάλλοντος (Q3, LR3). 5.2 Βασική δοµή των εκτιµήσεων του CASBEE Όπως ήδη εξηγήθηκε παραπάνω το πρόγραµµα CASBEE εκτιµά την περιβαλλοντική απόδοση µια κατοικίας µε βάση τόσο την περιβαλλοντική ποιότητα όσο και το περιβαλλοντικό φορτίο. Οι υποκατηγορίες που προαναφέρθηκαν είναι οι βασικές (major items), οι οποίες µε τη σειρά τους διαχωρίζονται σε άλλα τρία επίπεδα (µεσαίο, δευτερεύον και λεπτοµερειακό επίπεδο αντίστοιχα). Από την υποκατηγοριοποίηση αυτήν προκύπτει ένα σύνολο πενηντατεσσάρων (54) στοιχείων τα οποία και βαθµολογούνται µέσα από µια διαδικασία που θα αναλυθεί παρακάτω, και η οποία µπορεί να δώσει από έναν έως και πέντε πόντους σε καθένα από αυτά. Τα αποτελέσµατα της βαθµολόγησης συγκεντρώνονται για κάθε µία υποδιαίρεση ξεχωριστά µια και εκφράζουν ποίες ενέργειες και σε ποιές κατηγορίες έγιναν καθώς και αν είναι επαρκείς ή όχι. 5.3 Υπολογισµός της περιβαλλοντικής απόδοσης του κτιρίου Τα αποτελέσµατα της βαθµολόγησης που περιγράφηκαν παραπάνω όχι µόνο συγκεντρώνονται αλλά επιπλέον αθροίζονται και µετατρέπονται σε πόντους από το 1 έως το 100. Το πρόγραµµα CASBEE είναι έτσι σχεδιασµένο ώστε µια κατοικία µε υψηλότερο Q (ή αλλιώς πόντους που συγκεντρώθηκαν στην βαθµολόγηση του Q) και χαµηλότερο L (αντίστοιχοι πόντοι του L) να λαµβάνει µία καλύτερη αξιολόγηση. Ο δείκτης σύµφωνα µε τον οποίο πραγµατοποιείται η παραπάνω αξιολόγηση ονοµάζεται BEE (Building Environmental Efficiency) και ορίζεται ως εξής : ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 39

51 BEE=Q H /L H Το φάσµα µέσα από το οποίο πραγµατοποιείται η εκτίµηση των Q H και L H φαίνεται στο σχήµα 5.1. Σχήµα 5.1 Παρουσίαση εικονικού ορίου διαχωρισµού άµεσου περιβάλλοντος Υπάρχει ένα εικονικό όριο που χωρίζει την κατοικία και το άµεσο περιβάλλον της από τον υπόλοιπο κόσµο, µε την αξιολόγηση του Q H να αφορά το πρώτο κοµµάτι ενώ την αξιολόγηση του L H το δεύτερο. 5.4 Κατάταξη µε βάση την τιµή του δείκτη BEE Οι µονοκατοικίες κατατάσσονται σε πέντε κατηγορίες ανάλογα µε την τιµή του δείκτη BEE : S,A,B +,B - και C. Κάθε κατηγορία εκφράζεται από το λογισµικό µε την µορφή αστεριών ώστε να είναι ευκολότερη η κατανόηση τους, που αντιστοιχούν στις περιγραφές του παρακάτω πίνακα (Πιν.5.1). Πίνακας 5.1 Σχέση µεταξύ του δείκτη BEE και της κατηγορίας στην οποία κατατάσσεται η κατοικία. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 40

52 Ένα από τα χαρακτηριστικά της εκτίµησης µε βάση τον δείκτη BEE είναι ότι είναι ο συσχετισµός µεταξύ του περιβαλλοντικής ποιότητας (Q) και του περιβαλλοντικού φορτίου (L) ενσωµατώνεται στο σύστηµα αξιολόγησης. Με άλλα λόγια, ενδεχόµενος διπλασιασµός Q µε ταυτόχρονο υποδιπλασιασµό του L οδηγεί σε τετραπλασιασµό της τιµής του BEE. Για παράδειγµα, υποθέτοντας ότι το περιβαλλοντικό φορτίο µειώνεται µέσα από µειώσεις στην ενέργεια θέρµανσης ή ψύξης, αν αυτό σηµαίνει ότι οι ένοικοι θα πρέπει να υποµένουν χαµηλές ή υψηλές θερµοκρασίες µεταφράζεται σε µείωση της περιβαλλοντικής ποιότητας και εποµένως σε µή καλή εκτίµηση της κατοικίας. Αντιθέτως, αν η µείωση ενέργειας επιτευχθεί χωρίς να µειωθεί ο βαθµός άνεσης ή αντίστοιχα αυξηθεί ο βαθµός άνεσης δίχως αύξηση στην κατανάλωση ενέργειας θα οδηγήσει σε καλύτερη αξιολόγηση. Είναι προφανές ότι ταυτόχρονη επίτευξη των στόχων που προαναφέρθηκαν θα οδηγήσει στην υψηλότερη αξιολόγηση. 5.5 Υπολογισµός του κύκλου ζωής του CO 2 Πέρα από την τιµή του δείκτη BEE, η συγκεκριµένη έκδοση του CASBEE επιτρέπει να υπολογιστούν οι εκποµπές από τον κύκλο ζωής του CO 2 χρησιµοποιώντας τες σαν απόδοση της κατοικίας σχετικά µε την αποτροπή της περαιτέρω υπερθέρµανσης του πλανήτη. Η λειτουργία σχεδιάστηκε να υπολογίζει τις εκποµπές CO 2 βασιζόµενη στα αποτελέσµατα που προέκυψαν και σχετίζονται µε τον λειτουργικό χρόνο ζωής της κατοικίας ή τα χαρακτηριστικά εξοικονόµησης ενέργειας της. Το αποτέλεσµα µάλιστα παρουσιάζονται σε αναλογία µε τις εκποµπές µια συµβατικής µονοκατοικίας. 5.6 Κριτήρια βαθµολόγησης Όπως περιγράφηκε σε προηγούµενη παράγραφο, το πρόγραµµα CASBEE βαθµολογεί τα Q και L ξεχωριστά και χρησιµοποιεί τα αποτελέσµατα που προκύπτουν για τον υπολογισµό της τιµής του δείκτη BEE. Στην χαρακτηριστική αυτή διαδικασία µάλιστα το L αρχικά εκτιµάται σαν LR (Load Reduction) και αυτό γιατί είναι ευκολότερα κατανοητά τα αποτελέσµατα µιας εκτίµησης η οποία αξιολογεί «τη βελτίωση τόσο του Q όσο και του LR» σε σχέση µε «την βελτίωση του Q και την µείωση του L». Με βάση τα παραπάνω, τα στοιχεία που συνθέτουν τα Q και L αξιολογούνται το καθένα ξεχωριστά σε κλίµακα από 1 έως 5 ανάλογα µε το βαθµό της προσπάθειας που έχει γίνει στον κάθε τοµέα. Όσο µεγαλύτερη είναι η προσπάθεια που καταβάλλεται τόσο µεγαλύτερη είναι η βαθµολογία που λαµβάνει η κατοικία. Αξίζει να σηµειωθεί ότι δεν είναι σε όλα τα στοιχεία δυνατή η βαθµολόγηση µε όλες τις τιµές από το 1 µέχρι το 5 (υπάρχουν στοιχεία µε δυο, τρία ή τέσσερα διαθέσιµα επίπεδα). ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 41

53 Σε γενικές γραµµές τα επίπεδα κατάταξης σε κάθε περίπτωση έχουν διαµορφωθεί έτσι ώστε µια τυπική κατοικία στην Ιαπωνία να αξιολογείται στο Επίπεδο 3. Ωστόσο κάποιες προσπάθειες ή ενέργειες που αξιολογούνται,οι οποίες φαίνεται δύσκολο να επιτευχθούν µε βάση το σηµερινό επίπεδο των δεδοµένων στέγασης και της τεχνολογίας, ορίζονται στο Επίπεδο 3 επειδή κρίνεται ότι θα πρέπει να προωθηθεί η διάδοσή τους στο άµεσο µέλλον. Στους πίνακες 5.2 και 5.3 παρουσιάζονται συγκεντρωτικά όλα τα κριτήρια βάσει των οποίων αξιολογείται µια µονοκατοικία που σχετίζονται τόσο µε την ποιότητα Q όσο και µε το φορτίο L. Πίνακας 5.2 Στοιχεία εκτίµησης της περιβαλλοντικής ποιότητας και συντελεστές βαρύτητας. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 42

54 Πίνακας 5.3 Στοιχεία εκτίµησης του περιβαλλοντικού φορτίου και συντελεστές βαρύτητας ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 43

55 Η περιβαλλοντική αξιολόγηση µιας κατοικίας δεν είναι απαραίτητο ότι µπορεί να αξιολογηθεί µε ποσοτικό τρόπο. Υπάρχουν στοιχεία αξιολόγησης στο πρόγραµµα CASBEE για µονοκατοικίες όπως η θερµοµόνωση ή η σεισµική αντίσταση τα οποία χρειάζονται αριθµητικό υπολογισµό, ενώ άλλα έχουν σχεδιαστεί ώστε να εκτιµώνται από τον αριθµό των φιλικών προς το περιβάλλον µέτρων που λαµβάνονται. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι ορισµένα στοιχεία που αφορούν την κατασκευή δεν αξιολογούνται όπως είναι τα παρακάτω : - Αισθητική Παρόλο που είναι σηµαντικό για µια κατοικία να έχει µια ελκυστική εξωτερική και εσωτερική εµφάνιση, είναι δύσκολο να γίνει µια αντικειµενική αξιολόγηση της «οµορφιάς». Αυτός είναι και ο λόγος που ο παράγοντας αυτός εξαιρείται από την αξιολόγηση. - Κόστος Οι υψηλές δαπάνες µε σκοπό µια κατοικία να αποκτήσει υψηλότερη βαθµολογία από το πρόγραµµα CASBEE (µε την εφαρµογή διαφόρων µέτρων) είναι ορισµένες φορές αναπόφευκτες, γεγονός που αποτελεί έναν σηµαντικό παράγοντα από πρακτικής άποψης. Ωστόσο, έχει αποφασιστεί ότι η εκτίµηση του κόστους θα πρέπει να αφήνεται στην κρίση των ενδιαφερόµενων αποκλείοντας την εκτίµηση του από το σύστηµα. - Προτιµήσεις και τρόπος ζωής του καθενός Οι µονοκατοικίες σχεδιάζονται συχνά µε στόχο την κάλυψη των προτιµήσεων ή του τρόπου ζωής των ιδιοκτητών, µε σκοπό να ικανοποιούν τις επιθυµίες τους όταν ολοκληρωθούν. Γι αυτό το λόγο οποιαδήποτε αντικειµενική κριτική είναι αδύνατον να πραγµατοποιηθεί, µε αποτέλεσµα να αποκλείονται από την εκτίµηση. Ωστόσο ορισµένα στοιχεία τα οποία θεωρούνται ότι έχουν µεγάλο αντίκτυπο στην περιβαλλοντική απόδοση του κτιρίου και επιτρέπουν την σχετικά σαφή αξιολόγηση τους µπορούν να συµπεριληφθούν (για παράδειγµα το µέγεθος και η διάταξη των δωµατίων στο Q H 2.3.1). 5.7 Συντελεστές βαρύτητας Οι συντελεστές βαρύτητας που υπάρχουν σε όλα τα στοιχεία τα οποία βαθµολογούνται σχετίζονται µε το πόσο σηµαντικό θεωρείται το κάθε στοιχείο. Όσο µεγαλύτερος είναι ο συντελεστής τόσο πιο σηµαντικό είναι το εκάστοτε στοιχείο. Η τιµή του κάθε συντελεστή κυµαίνεται από 0.05 έως και 1, ενώ το επιµέρους άθροισµα της κάθε κατηγορίας και υποκατηγορίας είναι επίσης 1. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 44

56 Σχήµα 5.2 Τρόπος υπολογισµού του δείκτη κατάταξης 5.8 Στοιχεία για το λογισµικό Το λογισµικό το οποίο χρησιµοποιείται για την αξιολόγηση αποτελείται από φακέλους δεδοµένων που δηµιουργήθηκαν στο πρόγραµµα Microsoft Excel. Ένα σύνολο 14 λογιστικών φύλλων συνθέτει την πλήρη έκδοση του CASBEE για µονοκατοικία µε τα ονόµατά τους όπως εµφανίζονται στην αγγλική έκδοση να είναι τα εξής : Main, Considerations, Q1 scoring, Q2 scoring, Q3 scoring, LR1 scoring, LR2 scoring, LR3 scoring, Scores, CO2 calculation, Results, Weightings, CO2 data και Credits. Η εισαγωγή δεδοµένων είναι απαραίτητη στα λογιστικά φύλλα Main,Considerations και από το Q1 scoring έως το LR3 scoring. Στο φύλλο Main εισάγονται οι βασικές πληροφορίες της κατοικίας που πρόκειται να εκτιµηθεί (ονοµασία κτιρίου, περιοχή, δοµή και κατασκευή, εµβαδό, έτος ολοκλήρωσης κτλ.) ενώ στο φύλλο Considerations αναφέρονται τα βασικά ζητήµατα που εξετάστηκαν σε κάθε τοµέα κατά την σχεδίαση. Στα φύλλα που αφορούν την βαθµολόγηση, ορίζεται το επίπεδο που βρίσκεται η κατασκευή για κάθε περίπτωση µε αναφορά σε ενδεχόµενη προσπάθεια ή ενέργεια που οδήγησε στο εκάστοτε επίπεδο. Αφού ολοκληρωθούν οι παραπάνω εργασίες, το λογισµικό επεξεργάζεται αυτόµατα τα δεδοµένα που έχουν εισαχθεί µε την βοήθεια πληροφοριών που υπάρχουν στα φύλλα που αφορούν τους συντελεστές βαρύτητας και τις εκποµπές CO 2. Τα αποτελέσµατα της εκτίµησης εµφανίζονται στο φύλλο Results. Αξίζει να τονιστεί ότι τα αποτελέσµατα δεν ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 45

57 µπορούν να είναι πλήρη αν απουσιάζουν οποιαδήποτε από τα απαραίτητα στοιχεία που προαναφέρθηκαν. Σχηµατική απεικόνιση της διαδικασίας που ακολουθείται κατά την εκτίµηση παρουσιάζεται στο σχήµα 5.3. Σχήµα 5.3 Σύνθεση του λογισµικού αξιολόγησης και διαδικασίας εκτίµησης 5.9 Αξιοποίηση του CASBEE Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που σχετίζονται µε τις µονοκατοικίες µπορούν να γίνουν αντιληπτές και να αντιµετωπιστούν µε διάφορους τρόπους. Παράλληλά η ανάµειξη πολλών κοινωνικών οµάδων στην κατασκευή των κατοικιών κατέστησε δύσκολη την διαµόρφωση ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 46

58 περιβαλλοντικής συνείδησης και σχεδιασµού και εµπόδισε τη διάδοση των φιλικών προς το περιβάλλον σπιτιών. Η συγκεκριµένη έκδοση του προγράµµατος CASBEE δηµιουργήθηκε ώστε να είναι εφικτή µια κοινή αίσθηση της περιβαλλοντικής επίδρασης που µπορεί να έχει µια νέα κατοικία σε όλους τους εµπλεκόµενους (ιδιοκτήτες, µεσιτικά γραφεία, αρχιτέκτονες, κυβερνήσεις και χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα). Με τον τρόπο αυτό µπορούν να προτείνονται κοινοί δείκτες περιβαλλοντικής ποιότητας και κοινά µέτρα µείωσης περιβαλλοντικού φορτίου που να λαµβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασµό και την κατασκευή µιας νέας κατοικίας. Υπάρχουν τέσσερις βασικοί τρόποι µε τους οποίους µπορεί να αξιοποιηθεί το CASBEE οι οποίοι περιγράφονται παρακάτω : - Ως εργαλείο αντίληψης του περιβαλλοντικά φιλικού σχεδιασµού κατοικιών. Οι αρχιτέκτονες είναι σε θέση να καθορίζουν τα επιδιωκόµενα επίπεδα περιβαλλοντικής απόδοσης και να ελέγχουν τα επίπεδα επίτευξής τους, ώστε να ολοκληρώνουν έναν σχεδιασµό κατάλληλο και περιβαλλοντικά φιλικό, χρησιµοποιώντας το πρόγραµµα CASBEE για µια συνολική επανεξέταση της περιβαλλοντικής απόδοσης των σπιτιών που σχεδιάζονται. - Ως εργαλείο επικοινωνίας µεταξύ των ιδιοκτητών, των αρχιτεκτόνων και των εργολάβων - Ως εργαλείο πιστοποίησης αποδεκτής περιβαλλοντικής απόδοσης - Εφαρµογή σε ιδιωτικά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 47

59 Σχήµα 5.4 ιάγραµµα αλληλεπίδρασης κοινωνικών οµάδων σχετικά µε το CASBEE ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 48

60 6. Εφαρµογή του CASBEE σε κατοικία ορεινού οικισµού Μετά την επεξήγηση των εισαγωγικών στοιχείων που αφορούν τον πρόγραµµα CASBEE θα περιγραφεί η εφαρµογή του σε κατοικία ορεινής περιοχής και συγκεκριµένα του χωριού Αετοµηλίτσα της Ηπείρου, ως συνέχεια των υπολογισµών µε το πρόγραµµα ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ που προηγήθηκαν. Στο κοµµάτι αυτό θα παρουσιαστούν όλα τα κριτήρια βαθµολόγησης µε ταυτόχρονη αιτιολόγηση της επιλογής του επιπέδου για την περίπτωση εφαρµογής κάθε φορά. Να σηµειωθεί ότι θα υπάρχει µια βασική πρόταση καθώς και µια βελτιωµένη ώστε να γίνει αντιληπτή η διαφορά στην περιβαλλοντική αξιολόγηση στην οποία µπορεί να οδηγήσει η λήψη των συγκεκριµένων µέτρων. 6.1 Γενικά στοιχεία κατασκευής Στο πρώτο φύλλο του Excel από τα οποία αποτελείται το πρόγραµµα CASBEE εισάγονται ορισµένα γενικά στοιχεία που αφορούν την κατασκευή. Σε αυτά συµπεριλαµβάνονται το έτος και ο µήνας κατά τα οποία η κατασκευή θα έχει ολοκληρωθεί, η περιοχή στην οποία βρίσκεται, η χρήση γης της συγκεκριµένης ζώνης καθώς και η κλιµατική ζώνη εξοικονόµησης ενέργειας στην οποία κατατάσσεται. Να σηµειωθεί ότι πραγµατοποιήθηκε συσχέτιση των ζωνών στις οποίες έχει χωριστεί η Ιαπωνία µε τον Ελλαδικό χώρο επιλέγοντας την ζώνη ΙΙ η οποία συµπεριλαµβάνει το γεωγραφικό πλάτος της Αετοµιλήτσας ενώ ταυτόχρονα διαθέτει περιοχές µε υψηλό υψόµετρο. Με βάση την ίδια λογική έγινε και η κατάταξη στο πεδίο Passive area classification µε επιλογή της περιοχής Α. Το συγκεκριµένο πρόγραµµα µάλιστα δίνει στον µελετητή την δυνατότητα επιλογής του επιπέδου στο οποίο έχουν καθοριστεί οι προδιαγραφές της κατασκευής του κτιρίου, των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και συσκευών που θα τοποθετηθούν καθώς και των εξωτερικών εργασιών. Τα επίπεδα επιλογής είναι το «Καθορισµένο» (Determined), το «Μερικώς Καθορισµένο» (Partly Determined) και το «οκιµαστικό» (Tentative). Αναλυτικά όλα τα στοιχεία φαίνονται στο συµπληρωµένο φύλλο που παρατίθεται στο παράρτηµα Βασικοί άξονες περιβαλλοντικού σχεδιασµού Στο φύλλο αυτό γίνεται µια σύντοµη αναφορά των ενεργειών και των µέτρων που θα εφαρµοστούν µε σκοπό την καλύτερη συµπεριφορά και απόδοση της κατασκευής. Αφορούν τόσο την ποιότητα όσο και το φορτίο µε τις 6 βασικές υποκατηγορίες να περιγράφονται ξεχωριστά. Όπως και στα γενικά στοιχεία έτσι και εδώ παρατίθεται το συµπληρωµένο φύλλο Excel για την βασική πρόταση. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 49

61 6.3 Κριτήρια Βαθµολόγησης Κάποια γενικά στοιχεία σχετικά µε τα κριτήρια βαθµολόγησης έχουν ήδη αναφερθεί σε αυτό όµως το κοµµάτι θα εξεταστεί και θα επεξηγηθεί το καθένα ξεχωριστά. Ταυτόχρονα θα αναφερθούν τα µέτρα και λύσεις που είναι εφικτό αλλά και ρεαλιστικό να εφαρµοστούν στην εξεταζόµενη περίπτωση µας. Πριν ξεκινήσει η βαθµολόγηση των κριτηρίων κρίνεται σκόπιµο να επεξηγηθούν κάποια όροι που συναντώνται σε καθένα από τα κριτήρια µε σκοπό να γίνουν ευκολότερα κατανοητοί. - Αντικείµενο εκτίµησης : Αναφέρεται η οπτική γωνία από την οποία πραγµατοποιείται η εκτίµηση. Με άλλα λόγια εξηγείται τί ακριβώς εκτιµάται, µε ποια κριτήρια και µε ποια πολιτική. - Επίπεδο εκτίµησης : Υπάρχουν µέχρι και πέντε επίπεδα διαθέσιµα προς επιλογή µε τα αντίστοιχα κριτήρια αξιολόγησης τους να αναφέρονται εδώ. Οποιοδήποτε επίπεδο περιγράφεται ώς No corresponding Level αντιµετωπίζεται σαν να µην υπάρχει. - Συνθήκες για πρόσθεση βαθµών : σε ορισµένες περιπτώσεις η πραγµατοποίηση κάποιων ενεργειών µπορεί να οδηγήσει σε επιπλέον πόντους κατά την βαθµολόγηση της κατοικίας. -Αλλαγή επιπέδου ανάλογα µε τις συνθήκες : Σύµφωνα µε τις συνθήκες που περιγράφονται στο συγκεκριµένο πεδίο, αν η κατοικία συµβαδίζει µε αυτές κατατάσσεται στο αντίστοιχο επίπεδο. - εν εφαρµόζεται η εκτίµηση : Όταν ένα στοιχείο δεν µπορεί να εκτιµηθεί ή δεν χρειάζεται να εκτιµηθεί για διάφορους λόγους όπως για παράδειγµα χωροταξικούς περιορισµούς ή απουσία εξοπλισµού που µπορεί να εκτιµηθεί, τότε εξαιρείται από την διαδικασία. 6.4 Άνετο, Υγιές και Ασφαλές Εσωτερικό Περιβάλλον (Q H 1) Θέρµανση και Ψύξη ιασφάλιση της ύπαρξης επαρκούς θερµοµόνωσης και αεροστεγανότητας Αξιολογείται η βασική θερµική απόδοση του κτιρίου ώστε να εξασφαλιστεί η άνεση των ενοίκων µε βάση την ικανότητα ελέγχου της εισροής και εκροής της εξωτερικής θερµότητας. Όπως σε κάθε κοµµάτι της αξιολόγησης παρατίθενται τα κριτήρια καθώς και οι βαθµίδες τους όπου χρειάζονται. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 50

62 Η απόδοση της κατοικίας αξιολογείται αναφορικά µε την θερµοµόνωση και την αεροστεγανότητα που θεωρούνται οι βασικές µέθοδοι αποφυγής της θερινής υπερθέρµανσης και του χειµερινού ψύχους στους χώρους της. Τα κριτήρια που περιγράφονται στο CASBEE σχετίζονται µε ορισµένες «βαθµίδες ενεργειών εξοικονόµησης ενέργειας» που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Γίνεται αντιληπτό ότι οι βαθµίδες αυτές έχουν οριστεί µε βάση τα Ιαπωνικά δεδοµένα γι αυτό το λόγο προσαρµόστηκαν στα Ελληνικά ώστε να µπορεί να αξιολογηθεί η κατοικία που µελετάται στην παρούσα διπλωµατική. Ορίζεται ως µέτρο για µείωση της κατανάλωσης ενέργειας τέταρτης βαθµίδας (Grade 4) η κάλυψη των απαιτήσεων του Κενάκ για την συγκεκριµένη ζώνη. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 5 Οι απαιτήσεις του Κενάκ καλύπτονται πλήρως τόσο για τα δοµικά στοιχεία, όσο και στα κουφώµατα και τους υπόλοιπους ελέγχους. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5. Ακόµα και αν αυξηθεί το πάχος της θερµοµόνωσης ή βελτιωθεί η κατηγορία των κουφωµάτων που επιλέχθηκαν, το κέλυφος ναι µεν θα είναι πιο συµπαγές, αλλά θα παραµείνει στο Επίπεδο 5 όσον αφορά το CASBEE. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 51

63 υνατότητα προσαρµογής του εισερχόµενου ηλιακού φωτός Αξιολογείται ο σχεδιασµός των ανοιγµάτων µε βάση τη δυνατότητα που υπάρχει να µπλοκαριστεί η ηλιακή ακτινοβολία τους θερινούς µήνες και να επιτραπεί η είσοδός της τους χειµερινούς µε βάση το ποσοστό διείσδυσης του ηλιακού φωτός. Σηµείωση : Οποιαδήποτε κατοικία στην οποία αναµένεται µηδενική είσοδος ηλιακού φωτός κατά την διάρκεια του έτους δεν αξιολογείται. Πέρα από τη θερµοµόνωση και την αεροστεγανότητα που περιγράφηκε στην προηγούµενη ενότητα, η ικανότητα ελέγχου της ηλιακής ακτινοβολίας που εισέρχεται στην κατασκευή µπορεί να εξασφαλίσει ένα άνετο θερµικά περιβάλλον καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Τα ανοίγµατα τα οποία αξιολογούνται είναι εκείνα που βρίσκονται στους εξωτερικούς τοίχους και έχουν ανατολικό, νότιο και δυτικό προσανατολισµό ( +/- 150 µοίρες ως προς το νότο) και βρίσκονται στους βασικούς χώρους της κατοικίας (ένας ολοκληρωµένος χώρος που περιλαµβάνει το σαλόνι και τα υπνοδωµάτια) καθώς και εκείνα που βρίσκονται στην οροφή. Το ποσοστό διείσδυσης µπορεί να υπολογιστεί όχι µόνο για παράθυρα αλλά και για διαφορετικούς συνδυασµούς υλικών που παρέχουν σκίαση όπως για παράδειγµα κουρτίνες και περσίδες. Ο απλοποιηµένος υπολογισµός του παραπάνω ποσοστού ισούται µε : Ποσοστό διείσδυσης ηλιακού φωτός= Ποσοστό διείσδυσης ηλιακού φωτός από το γυαλί * Συντελεστή σκίασης άλλων υλικών* Συντελεστής σκίασης µαρκίζας ή άλλων στοιχείων Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Ύπαρξη παραθύρου µε κουρτίνα. Σύµφωνα µε τους συντελεστές του πίνακα θα έχουµε 0.62*0.73*1= Άρα σύµφωνα µε το ποσοστό αυτό η κατοικία βρίσκεται στο Επίπεδο 3. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 52

64 Ύπαρξη παραθύρου µε κουρτίνες σε συνδυασµό µε εξωτερικές περσίδες. Οµοίως θα έχουµε 0.62*0.21*1=0.13. Άρα η κατοικία ανεβαίνει στο Επίπεδο 5. Πίνακας 6.1 Συντελεστές σκίασης υλικών Πρόληψη της θερινής Υπερθέρµανσης ιευκόλυνση κυκλοφορίας του αέρα Αξιολογείται ο σχεδιασµός της κατοικίας ώστε να είναι δυνατή η κυκλοφορία του εσωτερικού αέρα και κατ επέκταση η µετάδοση στο εξωτερικό περιβάλλον της πλεονάζουσας θερµότητας. Βασική παράµετρος για την επιλογή του επιπέδου στο οποίο βρίσκεται η κατοικία είναι η ύπαρξη ανοιγµάτων σε δύο διαφορετικές κατευθύνσεις ή ο σχεδιασµός που να προωθεί τον ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 53

65 αερισµό και την αποβολή θερµότητας σε περίπτωση που υπάρχουν ανοίγµατα µόνο σε µία κατεύθυνση. Εξετάζονται τόσο τα βασικά δωµάτια όσο και τα δευτερεύοντα. Και ενώ υπάρχουν διάφοροι τρόποι ώστε να επιτευχθεί ο αερισµός της κατοικίας όπως οι ανοιγόµενοι φεγγίτες και οι λεγόµενοι wind catchers, ο προσεκτικός σχεδιασµός και η εξέταση όλων των παραµέτρων που µπορούν να επηρεάσουν την κυκλοφορία του αέρα πρέπει να ληφθούν υπόψη. Βασική Πρόταση : Επίπεδο 3 Υπάρχουν παράθυρα σε δύο κατευθύνσεις στους κύριους χώρους της κατοικίας αλλά όχι σε όλους. Η διαρρύθµιση των χώρων εκτιµάται ότι επιτρέπει την καλή κυκλοφορία του αέρα (σηµεία τοποθέτησης εσωτερικών κουφωµάτων). Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 3 Η αλλαγή επιπέδου της κατασκευή απαιτεί την ύπαρξη περισσότερων ανοιγµάτων σε διαφορετικές κατευθύνσεις ή την πρόβλεψη για τοποθέτηση των διατάξεων που προαναφέρθηκαν. Λόγω κλίµατος της περιοχής και υψοµέτρου επιλέγεται η κατοικία να παραµείνει ως έχει Σύστηµα ψύξης Αξιολογείται αν ο σχεδιασµός ψύξης πραγµατοποιήθηκε σωστά για τους βασικούς χώρους της κατοικίας. Αν δεν υπάρχει πρόβλεψη για εγκατάσταση συστήµατος ψύξης, το σπίτι κατατάσσεται στο επίπεδο 3 αν υπάρχει µια ορισµένη ρύθµιση που να αποτρέπει την ανοµοιόµορφη κατανοµή θερµοκρασίας, όπως για παράδειγµα η χρήση ενός ανεµιστήρα οροφής. Επιπλέον η κατοικία πρέπει να εξαιρεθεί από την συγκεκριµένη αξιολόγηση αν οι βασικοί χώροι της κρίνονται ικανοί να διατηρήσουν ένα άνετο θερµικό περιβάλλον ακόµα και χωρίς την εγκατάσταση συστήµατος ψύξης. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 54

66 Η συγκεκριµένη λοιπόν κατοικία λόγω του υψοµέτρου και του κλίµατος της περιοχής στην οποία βρίσκεται δεν χρειάζεται σύστηµα ψύξης µε τους χώρους να διατηρούν ακόµη και έτσι ένα άνετο και φιλικό θερµικό περιβάλλον. Βασική Πρόταση: Εξαιρείται (Excluded) Βελτιωµένη Πρόταση: Εξαιρείται (Excluded) Προστασία από το χειµερινό ψύχος Σύστηµα Θέρµανσης Αξιολογείται αν ο σχεδιασµός θέρµανσης πραγµατοποιήθηκε σωστά για τους βασικούς χώρους της κατοικίας. Αν δεν υπάρχει πρόβλεψη για εγκατάσταση συστήµατος θέρµανσης, το σπίτι κατατάσσεται στο επίπεδο 3 αν υπάρχει µια ορισµένη ρύθµιση που να αποτρέπει την ανοµοιόµορφη κατανοµή θερµοκρασίας, όπως για παράδειγµα η χρήση ενός ανεµιστήρα οροφής. Επιπλέον η κατοικία πρέπει να εξαιρεθεί από την συγκεκριµένη αξιολόγηση αν οι βασικοί χώροι της κρίνονται ικανοί να διατηρήσουν ένα άνετο θερµικό περιβάλλον ακόµα και χωρίς την εγκατάσταση συστήµατος θέρµανσης. Η κατοικία που µελετήθηκε προβλέπει τη θέρµανση µέσω ενός λέβητα πετρελαίου σε συνδυασµό µε θερµαντικά σώµατα σε όλα τα δωµάτια. Υπάρχει δηλαδή πλήρης σχεδίαση όσον αφορά την θέρµανση, τόσο στην βασική περίπτωση όσο και στην βελτιωµένη. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 55

67 6.5 Υγεία, Σιγουριά, Ασφάλεια Μέτρα ενάντια στους χηµικούς ρύπους Αξιολογείται εάν λαµβάνονται επαρκή µέτρα για την αποφυγή µόλυνσης του εσωτερικού αέρα από χηµικούς ρύπους. Οι απαιτήσεις που πρέπει να καλυφθούν ώστε να µπορέσει µια κατοικία να τοποθετηθεί στα επίπεδα 4 και 5 της αξιολόγησης αυτής φαίνονται παρακάτω. Σχετικά µε την φορµαλδεΰδη, εκλύεται κυρίως από συγκολληµένα προϊόντα ξύλου (µοριοπλάκα, MDF), συνθετικά υφάσµατα, κουρτίνες, µονωτικά υλικά κ.α. Έρευνες που έχουν πραγµατοποιηθεί τονίζουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν για την υγεία των καταναλωτών, αφού αποδεικνύουν την ύπαρξη υψηλών συγκεντρώσεων φορµαλδεΰδης σε χώρους κατοικιών και γραφείων. Οι µεγαλύτερες συγκεντρώσεις εµφανίζονται σε κλειστούς χώρους, χωρίς καλό και συχνό εξαερισµό, µε υψηλή θερµοκρασία και σχετική υγρασία. Ο εξαερισµός είναι η πλέον καθοριστική παράµετρος της ποιότητας του εσωτερικού χώρου των κατοικιών και αποτελεί τον αρχικό µηχανισµό για την αποµάκρυνση των πτητικών µολυσµατικών αερίων. Οι καταναλωτές έχουν υποχρέωση να ενηµερώνονται για τα υλικά και τα συνθετικά προϊόντα που τοποθετούν στις νέες οικίες τους, ώστε αυτά να είναι πιστοποιηµένα µε τα Ευρωπαϊκά πρότυπα. Ειδικά δε για τα συγκολληµένα προϊόντα ξύλου (µοριοπλάκα, MDF), πρέπει αυτά να φέρουν σήµα ποιότητας και να ανήκουν στην κατηγορία ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 56

68 Ε1, δηλ. πολύ χαµηλής περιεκτικότητας σε φορµαλδεΰδη, σύµφωνα µε το Ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ120, ή στην κατηγορία Ε0, δηλ. µηδενικής περιεκτικότητας σε φορµαλδεΰδη, όπως το φυσικό ξύλο. Οι ελληνικές βιοµηχανίες ξύλου έχουν καταβάλλει σηµαντικές προσπάθειες - µε ανάλογες επενδύσεις - που έχουν ως αποτέλεσµα (σήµερα) την παραγωγή πιστοποιηµένων συγκολληµένων προϊόντων ξύλου που πληρούν τις απαιτούµενες προδιαγραφές. Συνεπώς, οι καταναλωτές οφείλουν να αναζητούν στην αγορά προϊόντα ξύλου που φέρουν το κατάλληλο σήµα ποιότητας (προϊόντα κλάσης Ε1 ή Ε0). Επιπρόσθετα προτείνεται στους καταναλωτές η χρήση περισσότερων προϊόντων από συµπαγές (µασίφ) ξύλο, π.χ. σε έπιπλα και σε κατασκευές µέσα στο σπίτι όπως πατώµατα, πόρτες, ντουλάπια. Ειδικά δε για τα υπνοδωµάτια, θα πρέπει να λαµβάνεται µέριµνα, ώστε να είναι πιο µεγάλα και πιο ευρύχωρα. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι καταναλωτές επιλέγουν τα προϊόντα ξύλου µε βάση την τιµή και τον σχεδιασµό και όχι µε βάση στοιχεία ποιότητας όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω. εν αποκλείεται λοιπόν η έκλυση φορµαλδεΰδης να είναι πάνω από τα οριοθετηµένα επίπεδα µε αποτέλεσµα η κατοικία να βρίσκεται στο Επίπεδο 3. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 4 Η προτίµηση πιστοποιηµένων προϊόντων που να πληρούν τα χαµηλά επίπεδα εκποµπής φορµαλδεΰδης ανεβάζει την κατοικία στο Επίπεδο Κατάλληλος σχεδιασµός εξαερισµού Αξιολογείται η ύπαρξη διατάξεων που να εξασφαλίζουν ότι οι εσωτερικά δηµιουργούµενοι ρύποι αποµακρύνονται κατάλληλα από τον εξαερισµό ή άλλες µεθόδους. Ως επίπεδο 3 ορίζεται µια κατάσταση κατά την οποία οι ατµοσφαιρικοί ρύποι οι οποίοι παράγονται στην κουζίνα και στο µπάνιο της κατοικίας ελέγχονται και δεν εξαπλώνονται στους υπόλοιπους χώρους. Ειδικότερα για την κουζίνα είναι επιθυµητή η ύπαρξη κατάλληλης ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 57

69 διάταξης τροφοδοσίας αέρα στο εσωτερικό, εξαιτίας του µεγάλου όγκου αέρα που αποβάλλεται κατά τη χρήση της (ύπαρξη απορροφητήρα). Ένα δωµάτιο καλύπτει το επίπεδο 3 ακόµη και αν έχει ένα παράθυρο το οποίο να επιτρέπει τον κατάλληλο εξαερισµό του χώρου. Για να οδηγηθεί µια κατοικία στο επίπεδο 5 στην συγκεκριµένη κατηγορία θα πρέπει να διαθέτει ξεχωριστό σύστηµα εξαερισµού για τον κάθε χώρο και όχι ένα σύστηµα συνολικά για όλη την κατοικία. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Η κουζίνα στην βασική πρόταση διαθέτει απορροφητήρα ώστε να διοχετεύονται οι ρύποι στο εξωτερικό περιβάλλον καθώς και παράθυρο. Τα µπάνια και στους 2 ορόφους διαθέτουν παράθυρο που εξασφαλίζει τον επαρκή εξαερισµό τους. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 3 Η τοποθέτηση συστήµατος εξαερισµού και στα δύο µπάνια από τη στιγµή που υπάρχει παράθυρο κρίνεται ως ανώφελη και µη ρεαλιστική λύση, διατηρώντας έτσι την κατοικία στο επίπεδο Προφυλάξεις ενάντια στην εγκληµατικότητα Αξιολογούνται τα µέτρα που λαµβάνονται στα ανοίγµατα ώστε να αποτραπεί ενδεχόµενη παρείσδυση στο εσωτερικό του σπιτιού. Ουσιαστικά, το επίπεδο ασφαλείας θα πρέπει να αξιολογηθεί στο σύνολό του λαµβάνοντας υπόψη εξωτερικές διατάξεις όπως π.χ. φράχτες ή συστήµατα ασφαλείας όµως εδώ εξετάζονται αποκλειστικά και µόνο τα ανοίγµατα τις κατασκευής. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 58

70 Σύµφωνα µε τα ιαπωνικά πρότυπα, σε µία µονοκατοικία κάθε άνοιγµα το οποίο είναι αρκετά µεγάλο ώστε να επιτρέψει την είσοδο σε κάποιον εισβολέα αντιστοιχεί σε µία από τις παρακάτω κατηγορίες a,b,c και θα πρέπει να σχεδιάζεται µε τέτοιο τρόπο ώστε να µπορεί να αποτρέψει µια τέτοια είσοδο. A) Ένα άνοιγµα το οποίο χρησιµοποιείται για την είσοδο και την έξοδο από την κατοικία. B) Ένα άνοιγµα του οποίου το χαµηλότερο σηµείο βρίσκεται σε απόσταση µικρότερη των 2 µέτρων από το έδαφος ή από µπαλκόνι και η πλευρική του απόσταση από το πλησιέστερο µπαλκόνι είναι µικρότερη των 0,9 µέτρων. C) Οποιοδήποτε άλλο άνοιγµα που δεν αναφέρεται στις παραπάνω κατηγορίες. Σε κάθε κατηγορία υπάρχει µια σειρά µέτρων που περιγράφονται και µπορούν να ληφθούν ανεβάζοντας το επίπεδο της κατοικίας. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 1 Στις περισσότερες των περιπτώσεων το µοναδικό µέτρο που λαµβάνεται είναι η τοποθέτηση µιας σχετικά καλής πόρτας χωρίς αυτό να καλύπτει την περιγραφή του επιπέδου 3 µε αποτέλεσµα η κατοικία να τοποθετείται στο επίπεδο 1. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 Η τοποθέτηση εξώπορτας ασφαλείας µε θωράκιση καθώς και η επιλογή πτυσσόµενων κάγκελων ασφαλείας σε όλα τα κουφώµατα της κατασκευής ανεβάζουν το επίπεδό της στο Φωτεινότητα Χρήση του φωτός Αξιολογείται ο σχεδιασµός της κατασκευής που έχει σαν αποτέλεσµα το άµεσο ηλιακό φως στα δωµάτια. Πραγµατοποιείται µε βάση το ποσοστό των ανοιγµάτων, την κατεύθυνση τους και την ύπαρξη εγκαταστάσεων αξιοποίησης του φωτός. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 59

71 Ένα παράθυρο µεγαλύτερων διαστάσεων σε ένα σαλόνι θεωρείται καλύτερο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η άµεση αξιοποίηση του φωτός ειδικότερα σε ένα σαλόνι ή σε ένα υπνοδωµάτιο αξιολογείται ιδιαίτερα θετικά. Αν υπάρχουν χώροι στους οποίους οι κάτοικοι περνούν µεγάλο κοµµάτι του χρόνου τους, τότε κάποιο υπνοδωµάτιο µπορεί να αντικατασταθεί από τον χώρο αυτό στην αξιολόγηση. Μέθοδος υπολογισµού του ζητούµενου ποσοστού ανοιγµάτων Προκύπτει από τον τύπο W=A/S*100 όπου : - W το ζητούµενο ποσοστό εκφρασµένο % - A είναι το εµβαδόν των ανοιγµάτων των δωµατίων που αξιολογούνται (συµπεριλαµβάνονται µόνο εκείνα που βλέπουν τον εξωτερικό χώρο και µπορούν να ανοιχτούν ή είναι κατασκευασµένο από φωτοδιαπερατά υλικά) σε m 2 - S είναι το άθροισµα των δαπέδων των χώρων που αξιολογούνται (σε m 2 ) Στην κατοικία που µελετάται το εµβαδό των ανοιγµάτων στους χώρους που αξιολογούνται είναι 14,26 m 2 ενώ το εµβαδό των δαπέδων 77,36 m 2. Πραγµατοποιώντας τον υπολογισµό προκύπτει ότι το W είναι 18,34 και άρα η κατοικία βρίσκεται στο επίπεδο 2. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 2 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο Ηρεµία Αξιολογείται αν διασφαλίζεται η ηρεµία των κατοίκων στα δωµάτια της κατασκευής µε βάση την αποτελεσµατικότητα της ηχοµόνωσης ενάντια σε εξωτερικούς θορύβους. Η επεξήγηση των βαθµίδων απώλειας µετάδοσης του ήχου φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 60

72 Θεωρήθηκε ότι η ηχοµόνωση βρίσκεται σε καλά επίπεδα τόσο στην βασική όσο και στην βελτιωµένη πρόταση της κατασκευής µε κοινό το επίπεδο 4. Βασική Πρόταση : Επίπεδο 4 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο ιασφάλιση µακράς διάρκειας ζωή της κατασκευής Βασική απόδοση κατά τη διάρκεια ζωής Σκελετός της κατασκευής Αξιολογείται η βασική απόδοση του κτιριακού σκελετού αναφορικά µε την διασφάλιση µια µακρύτερης διάρκειας ζωής, µε βάση τα µέτρα που χρειάζονται να παρθούν όταν έρθει η στιγµή για µια ανακαίνιση µεγάλης κλίµακας κατά την οποία θα χρειαστεί αντικατάσταση τµηµάτων του. Τα παραπάνω επίπεδα καθορίζονται µε βάση την αντίσταση που µπορεί να προβάλει η εκάστοτε κατασκευή στην επιδείνωση της κατάστασής της µε την πάροδο του χρόνου και τα οποία επεξηγούνται παρακάτω. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 61

73 Η κατασκευή η οποία µελετήθηκε διαθέτει σκελετό από οπλισµένο σκυρόδεµα, γεγονός που την κατατάσσει αυτόµατα στην τρίτη βαθµίδα και κατά συνέπεια στο επίπεδο 5. Θα χρειαστούν υπό κανονικές συνθήκες πάνω από 75 χρόνια (τα οποία είναι και το όριο της συγκεκριµένης βαθµίδας) ώστε να είναι απαραίτητη µια ανακαίνιση µεγάλης κλίµακας. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο Υλικά εξωτερικών τοίχων Αξιολογείται η διάρκεια ζωής των βασικών υλικών των εξωτερικών τοίχων µε βάση την αντοχή τους στο χρόνο και την δυνατότητα ανανέωσής τους. Η αξιολόγηση περιλαµβάνει τα βασικά υλικά των εξωτερικών τοίχων, των οποίων τα χρόνια της αντοχής αφού πιστοποιήθηκαν µε επιστηµονικές µεθόδους συγκεντρώθηκαν σε πίνακες. Αξίζει να αναφερθεί ότι αν έχουν χρησιµοποιηθεί υλικά διαφορετικών τύπων, η αξιολόγηση βασίζεται στο υλικό το οποίο καλύπτει την µεγαλύτερη επιφάνεια. Όσον αφορά τους αρµούς, τα επιχρίσµατα και τις βαφές είναι σαφώς µικρότερης αντοχής από τα βασικά υλικά όµως εξαιρούνται από την αξιολόγηση κάνοντας την παραδοχή ότι θα συντηρηθούν κατάλληλα. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 4 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 62

74 Το βασικό υλικό της εξωτερικής τοιχοποιίας είναι η πέτρα, υλικό µε µεγάλη αντοχή στο χρόνο. Πέτρινα σπίτια αιώνων διατηρούνται ακόµα µένοντας αναλλοίωτα στο πέρασµα του χρόνου. Οι τρεις συνθήκες που θα µπορούσαν να ανεβάσουν επίπεδο την κατασκευή δεν πληρούνται κυρίως λόγω του υλικού. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 4 Επεξηγήθηκε στην βασική πρόταση Υλικά στέγης Αξιολογείται η διάρκεια ζωής των βασικών υλικών της στέγης µε βάση την αντοχή τους στο χρόνο και την δυνατότητα ανανέωσής τους. Η αξιολόγηση πραγµατοποιείται µε την ίδια λογική όπως και στους εξωτερικούς τοίχους. Στην περίπτωση µας έχουµε να κάνουµε µε κεκλιµένη στέγη άρα η αξιολόγηση θα γίνει µε βάση τα υλικά. Σε περίπτωση που είχαµε επίπεδη οροφή η αξιολόγηση θα γινόταν µε βάση τα υλικά της στεγανωτικής στρώσης. Η στέγη είναι κατά βάση ξύλινη και η επιστέγασή της γίνεται µε φύλλα λαµαρίνας τα οποία καρφώνονται πάνω στα ξύλα. Τόσο η ποιότητα της ξυλείας όσο και η ποιότητα της λαµαρίνας καθορίζουν την αντοχή τους στο χρόνο. Ένας καλός συνδυασµός υλικών µπορεί να οδηγήσει σε µία διάρκεια ζωής πάνω από 25 χρόνια τοποθετώντας την στέγη της κατασκευής στο επίπεδο 3. Επιπλέον ο τρόπος µε τον οποίο τοποθετούνται τα φύλλα λαµαρίνας επικαλύπτοντας ελαφρώς το ένα το άλλο, δίνει τη δυνατότητα αφαίρεσης ενός φύλλου σε περίπτωση αντικατάστασης, χωρίς να επηρεαστεί η υπόλοιπη στέγη. Η δυνατότητα αυτή ανεβάζει την αξιολόγηση της στέγης κατά ένα επίπεδο µια και πληρείται η µία από τις δύο συνθήκες οι οποίες προσφέρουν επιπλέον πόντους σύµφωνα µε το πρόγραµµα CASBEE. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 4 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 4 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 63

75 Αντοχή στις φυσικές καταστροφές Αξιολόγηση της αντοχής του κτιρίου ενάντια στις φυσικές καταστροφές µε βάση την αντισεισµικότητα του, αναφορικά µε την κατάρρευση και την καταστροφή του. Οι βαθµίδες που περιγράφονται βασίζονται στην αντοχή των κατασκευών ενάντια στις σεισµικές δονήσεις µε βάση τα ιαπωνικά δεδοµένα που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Σύµφωνα µε τα ελληνικά δεδοµένα οι κατασκευές σχεδιάζονται µε ένα σεισµό σχεδιασµού µε πιθανότητα υπέρβασης 10% στα 50 χρόνια. Με βάση αυτό το στοιχείο τόσο η βασική όσο και η βελτιωµένη περίπτωση κατατάσσονται στο επίπεδο 3. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 3 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 64

76 Ετοιµότητα σε ενδεχόµενη φωτιά Πυράντοχη κατασκευή (εξαιρούνται τα ανοίγµατα) Αξιολογούνται οι εξωτερικοί τοίχοι (εξαιρουµένων των ανοιγµάτων) µε βάση την αντοχή τους στην φωτιά. Οι βαθµίδες που περιγράφονται στον παραπάνω πίνακα αφορούν τον χρόνο για τον οποίο οι φλόγες και η θερµότητα που ενδέχεται να προκληθούν από πυρκαγιά µπορούν να µπλοκαριστούν από τους εξωτερικούς τοίχους. Οι τοίχοι στην συγκεκριµένη κατασκευή είναι πέτρινοι και το θερµοµονωτικό υλικό που επιλέχθηκε είναι ο πετροβάµβακας, ο οποίος όπως και οι γυψοσανίδες που τοποθετήθηκαν σαν επικάλυψη είναι υλικά που µπορούν και αντιστέκονται στην φωτιά. Εξάγεται λοιπόν το συµπέρασµα ότι ο χρόνος για τον οποίο θα µπλοκαριστούν οι φλόγες θα είναι ιδιαίτερα µεγάλος επιλέγοντας την βαθµίδα 4 και κατ επέκταση το επίπεδο 5 για τις δύο περιπτώσεις µελέτης. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 65

77 Έγκαιρος εντοπισµός ενδεχόµενης πυρκαγιάς Αξιολογείται το πόσο άµεσα µπορεί να εντοπιστεί µια ενδεχόµενη πυρκαγιά σε αρχικό στάδιο µε βάση την απόδοσή και το σηµείο εγκατάστασης ενός συστήµατος συναγερµού. Οι βαθµίδες περιγράφονται µε βάση την ευκολία που µπορεί να εντοπιστεί η πυρκαγιά ανάλογα µε τον χώρο από όπου θα ξεκινήσει. Οι περισσότερες κατοικίες στην Ελλάδα δεν διαθέτουν σύστηµα πυρανίχνευσης. Για τις ανάγκες της εργασίας θα θεωρηθεί ότι η βασική πρόταση διαθέτει ένα σύστηµα συναγερµού που ανταποκρίνεται στην βαθµίδα 1 εντοπίζοντας πιθανές πυρκαγιές στα υπνοδωµάτια σηµαίνοντας συναγερµό στον χώρο γύρω από το εκάστοτε δωµάτιο. Αντίστοιχα η βελτιωµένη περίπτωση διαθέτει ένα σύστηµα πυρανίχνευσης τρίτης βαθµίδας εντοπίζοντας πιθανές πυρκαγιές τόσο στα υπνοδωµάτια όσο σε σαλόνι και κουζίνα. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 66

78 6.8.2 Συντήρηση Ευκολία Συντήρησης Αξιολογείται η ευκολία συντήρησης των σωλήνων αποστράγγισης, των σωλήνων νερού, αερίου και των ηλεκτρικών καλωδίων µε βάση την ευκολία αντικατάστασής τους κτλ. Οι βαθµίδες αντιστοιχούν σε εκείνες που περιγράφονται στα ιαπωνικά πρότυπα απόδοσης κατοικίας και φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Στην πλειοψηφία των κατασκευών οι σωλήνες θέρµανσης τοποθετούνται στο δάπεδο µέσα σε ένα στρώµα τσιµέντου κάτω από την τελική επίστρωση (π.χ. πλακάκια). Η τακτική αυτή καθιστά δύσκολη την επιδιόρθωση ενδεχόµενης βλάβης, µια και το δάπεδο πρέπει να σκαφτεί ώστε ο σωλήνας να έρθει στην επιφάνεια και στην συνέχεια να πραγµατοποιηθεί αποκατάσταση του δαπέδου. Θεωρείται ότι η βασική πρόταση διαθέτει τους σωλήνες τοποθετηµένους στο δάπεδο όπως περιγράφηκε παραπάνω σε αντίθεση µε την βελτιωµένη όπου οι σωλήνες δεν θάβονται και απλά καλύπτονται µε ειδικές διατάξεις για αισθητικούς λόγους. Επιπλέον όσον αφορά τους σωλήνες ύδρευσης, η βασική πρόταση στηρίζεται σε µια κεντρική γραµµή η οποία περνάει από κάθε σηµείο που χρειάζεται τροφοδοσία (βρύση, µπανιέρα κτλ). Αντίθετα η βελτιωµένη πρόταση διαθέτει ένα συλλέκτη (collector) στον οποίο καταλήγει η κεντρική παροχή και από τον οποίο ξεκινούν σωληνώσεις µικρότερης διαµέτρου τροφοδοτώντας η καθεµία ένα σηµείο ξεχωριστά. Οι παραπάνω λύσεις οδηγούν σε διαφορετική κατάταξη των δύο κατοικιών όπως φαίνεται παρακάτω. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 1 Βελτιωµένη Πρόταση : Επίπεδο 4 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 67

79 Σύστηµα Συντήρησης Αξιολογούνται τα µέτρα και οι ενέργειες που σχετίζονται µε την συντήρηση µετά την ολοκλήρωση της κατασκευής και έχουν θετική επίδραση στην επιµήκυνση του χρόνου ζωής της. Τα µέτρα τα οποία αξιολογούνται είναι τα εξής : 1)Ενσωµάτωση µηχανισµού µε σκοπό την εφαρµογή των περιοδικών επιθεωρήσεων καθώς και της συντήρησης, επισκευών και αντικαταστάσεων στους κατάλληλους χρόνους. 2) Ενσωµάτωση µηχανισµού ο οποίος παρέχει πληροφορίες ώστε να βοηθήσει τους κατοίκους στο να πραγµατοποιούν κατάλληλη και συνεχή συντήρηση του σπιτιού. 3) Βασικές πληροφορίες που σχετίζονται µε το κτίριο (όπως έγγραφα σχεδιασµού, τα αρχεία κατασκευής κλπ.) καθώς και το ιστορικό συντήρησης του, διατηρούνται και χρησιµοποιούνται σε επόµενες επιθεωρήσεις σε περίπτωση εµφάνισης ανωµαλιών. Από τα τρία µέτρα που περιγράφηκαν παραπάνω µόνο το τρίτο θα µπορούσε να βρει εφαρµογή στον Ελλαδικό χώρο µε την ύπαρξη κάποιου βιβλίου συντηρήσεως της κατοικίας, υπό την προϋπόθεση ότι θα τηρείται και θα συµπληρώνεται σωστά και µε αντικειµενικά κριτήρια. Η εφαρµογή των δύο πρώτων µέτρων κρίνεται ως µη ρεαλιστική. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Μη εφαρµογή των παραπάνω µέτρων. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 4 Εφαρµογή του µέτρου που περιγράφηκε (βιβλίο συντηρήσεως). ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 68

80 6.8.3 Λειτουργικότητα Μέγεθος και διαρρύθµιση των δωµατίων Αξιολογείται η επάρκεια του µεγέθους της κατοικίας µε βάση τον αριθµό των κατοίκων καθώς και η ύπαρξη του κατάλληλου αριθµού δωµατίων. Υπάρχουν δεδοµένα για τρείς, δύο και έναν κάτοικο ωστόσο στην παρούσα φάση και µε την εξεταζόµενη περίπτωση κρίθηκε κατάλληλη η αξιολόγηση µε βάση τα τέσσερα άτοµα. Το εύρος των εµβαδών που αναφέρονται επεξηγούνται στον παρακάτω πίνακα. Η κατοικία που αξιολογείται µπορεί να ανέβει ένα επίπεδο αν πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις : Α) Ύπαρξη ξεχωριστού χώρου κουζίνας και χώρου για λοιπές εργασίες καθώς και τουαλέτας, νιπτήρα και µπανιέρας. Β) Ύπαρξη αποθηκευτικού χώρου ανάλογου µε το µέγεθος του σπιτιού. Το συνολικό εµβαδό της κατοικίας ανέρχεται στα 178 m 2. Από αυτά τα 60 m 2 αντιστοιχούν στο υπόγειο που µπορεί να χρησιµοποιηθεί σαν αποθηκευτικός χώρος καλύπτοντας πλήρως τις ανάγκες µιας τέτοιας κατοικίας. Υπάρχει ένα µπάνιο σε κάθε όροφο απουσιάζει όµως κάποιος ξεχωριστός χώρος για την κουζίνα (ύπαρξη σαλοκουζίνας). Για τους παραπάνω λόγους οι δύο περιπτώσεις τοποθετούνται στο επίπεδο 4 αποκλειστικά και µόνο από το συνολικό εµβαδό. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 4 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 4 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 69

81 Σχεδιασµός φιλικός προς τους γηραιότερους Αξιολογούνται τα µέτρα που λαµβάνονται µε σκοπό την ευκολότερη διαβίωση των κατοίκων όσο αυξάνεται η ηλικία τους και ταυτόχρονα µειώνεται το επίπεδο των φυσικών τους λειτουργιών. Οι βαθµίδες που περιγράφονται παρακάτω αντιστοιχούν στο βαθµό στον οποίο τα όποια µέτρα παρθούν εξυπηρετούν τις ανάγκες διαβίωσης των γηραιότερων κάνοντας τις κατοικίες φιλικότερες προς εκείνους. Στην Ελλάδα σχεδόν καµία κατοικία η οποία κατασκευάζεται δεν έχει πρόβλεψη για παρόµοια µέτρα εκτός και αν ζητηθεί από τον πελάτη. Το να κινηθεί κάποιος ηλικιωµένος που βρίσκεται καθηλωµένος σε αναπηρική καρέκλα είναι εξαιρετικά δύσκολο (απουσία βοηθητικής ράµπας κτλ) ενώ δεν προβλέπονται και διατάξεις που θα διασφάλιζαν την ασφαλή µετακίνηση των ηλικιωµένων οι οποίοι µπορούν να περπατήσουν µέσα στο σπίτι. Κατά συνέπεια και οι δύο περιπτώσεις κατατάσσονται στο επίπεδο 2. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 2 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 2 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 70

82 6.9 ηµιουργία καλύτερου περιβάλλοντος και πλουσιότερου οικοσυστήµατος Εξέταση του τοπίου της περιοχής Αξιολογούνται οι θετικές ενέργειες που έχουν ως στόχο την διαµόρφωση µιας βελτιωµένης εικόνας του συνόλου τον κατοικιών ενώ παράλληλα προωθούν την αρµονία τους µε το συνολικό τοπίο. Οι ενέργειες που σχετίζονται µε το παραπάνω κριτήριο είναι οι εξής : - Αρµονία µε τα γειτονικά κτίρια - Εναρµόνιση µε το άµεσο περιβάλλον της κατασκευής Οι πέτρινες κατοικίες που αξιολογούνται ικανοποιούν αρκετές από τις παραπάνω προϋποθέσεις. Η πέτρα που χρησιµοποιείται για την τοιχοποιία αλλά και για την επένδυση των στοιχείων οπλισµένου σκυροδέµατος δίνει µια οπτική οµοιοµορφία στις κατοικίες µε το ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 71

83 ύψος των κατοικιών της περιοχής να είναι παρόµοιο. Οι στέγες είναι δίριχτες ή τετράριχτες µε λαµαρίνα βοηθώντας και αυτές στην οµοιοµορφία. Τα κουφώµατα µπορεί να διαφέρουν ελαφρώς σε απόχρωση από κατοικία σε κατοικία µε τα ξύλινα και τα συνθετικά να κατέχουν το µεγαλύτερο ποσοστό χωρίς να επηρεάζουν ιδιαίτερα την συνολική εικόνα. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Όπως περιγράφηκε παραπάνω ικανοποιούνται αρκετές (όχι όλες) από τις προϋποθέσεις που περιγράφονται στην κατηγορία 1 των µέτρων. Από την δεύτερη κατηγορία µόνο η τέταρτη παράµετρος ικανοποιείται λόγω της συνολικής εµφάνισής της που σχετίζεται µε την εναρµόνιση µε την τοπική αρχιτεκτονική. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 Αν στα παραπάνω προστεθεί η δηµιουργία κήπου στον οποίο θα φυτευτούν δέντρα της τοπικής χλωρίδας σε συνδυασµό µε ένα πέτρινο χαµηλό τοίχο στο τµήµα που έρχεται σε επαφή µε τον κεντρικό δρόµο (για καλλωπιστικούς λόγους) τότε η κατασκευή πηγαίνει από το επίπεδο 3 στο επίπεδο ηµιουργία Βιολογικού Περιβάλλοντος Τοποθέτηση πρασίνου στους χώρους Αξιολογείται το πράσινο που υπάρχει στην κατοικία µε βάση το ποσοστό πρασίνου σε σχέση µε το εµβαδό των εξωτερικών χώρων. Για τον υπολογισµό του ποσοστού πρασίνου χρησιµοποιείται ο παρακάτω τύπος : Ποσοστό πρασίνου = Εµβαδό περιοχής πρασίνου/συνολικό εµβαδό εξ. περιοχής Από τα στοιχεία της κατασκευής η συνολική έκταση του οικοπέδου είναι 200,10 m 2. Από αυτά η κάλυψη του κτιρίου είναι 61,4 m 2. Η κάλυψη από τον πέτρινο τοίχο περίφραξης είναι m 2 ενώ περίπου 20 m 2 είναι ο χώρος της βεράντας και της σκάλα του ισογείου. Κατά συνέπεια : 200,10-61,4=138,7 m 2 είναι ο εξωτερικός χώρος. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 72

84 Αφαιρώντας περίφραξη, σκάλα και βεράντα θα είναι 138,7-(21,12+20)=97,58 m 2 Υποθέτοντας ότι από γρασίδι καλύπτεται το 50% του χώρου αυτού θα έχουµε : 97,58*0,50=48,79 m 2 και άρα το ποσοστό θα είναι 48,79/138,7=0,35 ή 35 % Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Η φύτευση δέντρων αλλά και θάµνων στον εξωτερικό χώρο µπορεί να αυξήσει κατακόρυφα το ποσοστό πρασίνου. Υποθέτοντας µια αύξηση της κάλυψης του 10% η βελτιωµένη πρόταση ξεπερνάει το 40% ανεβάζοντας την ένα επίπεδο κατά την αξιολόγηση. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο ιασφάλιση του βιολογικού ενδιαιτήµατος Αξιολογούνται οι ενέργειες που συνεισφέρουν στην ανάπτυξη των ζωντανών οργανισµών της περιοχής. Ενέργειες προς αξιολόγηση : Από τα µέτρα που περιγράφονται στον παραπάνω πίνακα, η φύτευση δέντρων και θάµνων στα οποία µπορούν να βρουν καταφύγιο πουλιά και ζωντανοί οργανισµοί κρίνεται ως η πιο ρεαλιστική επιλογή. Εξαιτίας του υψοµέτρου και της αποµόνωσης που χαρακτηρίζει την περιοχή υπάρχει µεγάλη ποικιλία πανίδας η οποία µπορεί να βρει καταφύγιο στα κοντινά δάση. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 73

85 Βασική Πρόταση: Επίπεδο 1 Η βασική κατοικία δεν περιλαµβάνει δέντρα στον εξωτερικό της χώρο. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 3 Η ύπαρξη δέντρων, φυτών και λουλουδιών στο εξωτερικό χώρο µπορεί να δηµιουργήσει συνθήκες ανάπτυξης για πουλιά, ζώα και έντοµα Σιγουριά και Ασφάλεια Αξιολογούνται τα µέτρα που µπορούν να ενισχύσουν την πρόληψη από καταστροφές και να µειώσουν την πιθανή εγκληµατικότητα της περιοχής. Μέτρα που αξιολογούνται : Με την έκδοση οποιασδήποτε οικοδοµικής άδειας είναι απαραίτητη η κατάθεση µελέτης παθητικής πυροπροστασίας στην οποία περιλαµβάνονται το σύνολο των µέτρων εκείνων που έχουν παρθεί και εξασφαλίζουν την έγκαιρη και ασφαλή διαφυγή του κοινού από το κτίριο σε περίπτωση συµβάντος, καθώς και την αποφυγή µετάδοσης της πυρκαγιάς σε άλλους χώρους ή άλλα κτίρια. Εποµένως η ύπαρξη διόδου διαφυγής πρέπει να θεωρείται δεδοµένη. Επιπλέον εξαιτίας της τοπογραφίας της περιοχής υπάρχει κατά κανόνα καλή ορατότητα προς όλες τις κατευθύνσεις η οποία µπορεί να ενισχυθεί µε κατάλληλο φωτισµό ώστε να γίνεται αντιληπτή ανθρώπινη παρουσία κατά την διάρκεια της νύχτας. Η ύπαρξη της πέτρας εµποδίζει την εξάπλωση της πυρκαγιάς γεγονός που µπορεί να ενισχυθεί µε την ύπαρξη φυτών που παρουσιάζουν υψηλή αντίσταση σε ενδεχόµενη πυρκαγιά. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 74

86 6.9.4 Αξιοποίηση των τοπικών πόρων και κληρονοµιά της τοπικής κουλτούρας στέγασης Αξιολόγηση των προσπαθειών ώστε να κληρονοµηθεί η κουλτούρα στέγασης των κατοίκων που είναι άµεσα συνδεδεµένη µε την περιοχή καθώς και οι ενέργειες µε σκοπό την προστασία των ορεινών δασών µε εκµετάλλευση της τοπικής ξυλείας. Μέτρα που αξιολογούνται : Όπως ήδη έχει αναφερθεί η συγκεκριµένη κατοικία ακολουθεί τα βασικά χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικής της περιοχής (πέτρα, τύπος στέγης κτλ) µε την πέτρα που χρησιµοποιείται για την κατασκευή των τοίχων όπως και τα αδρανή που χρησιµοποιούνται στο σκυροδέµα να προέρχονται από την γύρω περιοχή. Τα παραπάνω αντιστοιχίζονται στα µέτρα ένα και τρία οδηγώντας τις περιπτώσεις που µελετώνται στο επίπεδο 5. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 75

87 6.10 Εξοικονόµηση Ενέργειας και Νερού (LR H 1) Εξοικονόµηση ενέργειας µε την εφαρµογή κτιριακών καινοτοµιών Έλεγχος του θερµικού φορτίου της κατασκευής Αξιολογείται η ικανότητα ελέγχου της εισροής και εκροής της εξωτερικής θερµότητας µε σκοπό να προσδιοριστεί ο βαθµός µείωσης της ενέργειας για θέρµανση και ψύξη. Τα κριτήρια είναι ίδια µε εκείνα που χρησιµοποιήθηκαν στην αξιολόγηση «της θερµοµόνωσης και της αεροστεγανότητας» (Q H ). Οι βαθµίδες οι οποίες περιγράφονται είναι επίσης οι ίδιες και φαίνονται στο παρακάτω πίνακα. εν αλλάζει κάτι σε σχέση µε όσα αναφέρθηκαν στην ενότητα που αφορούσε την θερµοµόνωση και την αεροστεγανότητα. Ορίζεται ως µέτρο µείωσης της κατανάλωσης ενέργειας τέταρτης βαθµίδας (Grade 4) η κάλυψη των απαιτήσεων του Κενάκ για την συγκεκριµένη ζώνη. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 76

88 Χρήση Ηλιακής και Αιολικής Ενέργειας Αξιολογούνται οι µέθοδοι µείωσης της κατανάλωσης ενέργειας για θέρµανση και ψύξη µε χρήση µορφών ανανεώσιµης ενέργειας όπως είναι η ηλιακή ακτινοβολία και ο άνεµος. Η παροχή ζεστού νερού χρήσης από ηλιακό συλλέκτη αξιολογείται στην ενότητα LR H Εξοπλισµός παροχής ζεστού νερό και η παραγωγή ενέργειας µέσω ηλιακής ακτινοβολίας αξιολογείται στην ενότητα LR H Σύστηµα παραγωγής ηλιακής ενέργειας. Για τους παραπάνω λόγους δεν αξιολογούνται στο κοµµάτι αυτό. Χρήση Ηλιακής Ακτινοβολίας Για να χρησιµοποιηθεί η θερµότητα της ηλιακής ακτινοβολίας αποτελεσµατικά, το εµβαδό των ανοιγµάτων της κατασκευής θα πρέπει να ξεπερνά ένα συγκεκριµένο επίπεδο. Συγκεκριµένα η κάθε κατασκευή πρέπει να ελεγχθεί για το αν πληροί τις δύο παρακάτω συνθήκες µια και αν δεν πληροί κάποια από τις δύο, δεν µπορεί να αξιολογηθεί στο συγκεκριµένο τοµέα. Συνθήκη 1 η : Στην ενότητα LR H θα πρέπει να επιτυγχάνεται το επίπεδο 5. Συνθήκη 2 η : Το ποσοστό των ανοιγµάτων που µπορούν να συλλέξουν θερµότητα ηλιακής ακτινοβολίας σε σχέση µε το συνολικό εµβαδό θα πρέπει να είναι 10% ή παραπάνω. Η κατεύθυνση των ανοιγµάτων που συµµετέχουν στο ποσοστό αυτό είναι µέχρι 30 µοίρες προς την ανατολή ή προς τη δύση σε σχέση µε το νότο. Η κατασκευή που εξετάζεται πληροί την πρώτη συνθήκη αλλά όχι και την δεύτερη. Τα ανοίγµατα που βρίσκονται στην συγκεκριµένη κατεύθυνση είναι 4 σε σύνολο 14αρων µε τα 2 από αυτά µάλιστα να είναι του µπάνιου. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 77

89 Το ποσοστό τους είναι 3,85/193,2=0,02 ή 2% πολύ µικρότερο από αυτό που προβλέπεται. Κατά συνέπεια η κατασκευή εξαιρείται από την συγκεκριµένη αξιολόγηση. Επιπλέον έχει ήδη αιτιολογηθεί η απουσία συστήµατος ψύξης και άρα εξαιρείται από οποιαδήποτε αξιολόγηση που σχετίζεται µε µείωση την ενέργειας αυτής (είναι ήδη µηδενική). Βασική Πρόταση: Εξαιρείται (Excluded) Βελτιωµένη Πρόταση: Εξαιρείται (Excluded) Εξοικονόµηση Ενέργειας µέσω της Απόδοσης του Εξοπλισµού Συστήµατα κλιµατισµού Σύστηµα θέρµανσης Αξιολογούνται τα µέτρα που στοχεύουν στην µείωση της κατανάλωσης ενέργειας του συστήµατος θέρµανσης. Στην κατοικία θα υπάρχει σύστηµα θέρµανσης µε λέβητα πετρελαίου και θερµαντικά σώµατα (καλοριφέρ). Ο βαθµός απόδοσης του λέβητα καθορίστηκε στα 0,90, τιµή η οποία κρίνεται ως µέση γι αυτό και η βασική περίπτωση κατατάσσεται στο επίπεδο 3. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Θα µπορούσε να επιλεχθεί λέβητας µε υψηλότερο βαθµό απόδοσης της τάξης του 0,95, ο οποίος θα οδηγούσε την κατασκευή στο επίπεδο 5. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο Σύστηµα Ψύξης Αξιολογούνται τα µέτρα που στοχεύουν στην µείωση της κατανάλωσης ενέργειας του συστήµατος ψύξης. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 78

90 Στην συγκεκριµένη ενότητα αναφέρεται ότι αν η κατασκευή δεν χρειάζεται σύστηµα ψύξης και δεν υπάρχει σχέδιο εγκατάστασής του, τότε αξιολογείται επιπέδου 5. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο Εξοπλισµός Ζεστού Νερού Εξοπλισµός παροχής ζεστού νερού Αξιολογούνται τα µέτρα για την µείωση της ενεργειακής κατανάλωσης του εξοπλισµού παροχής ζεστού νερού. Σύµφωνα µε τον Κενακ κάθε καινούργια κατοικία θα πρέπει να είναι εξοπλισµένη µε ηλιακό συλλέκτη ο οποίος για τους µήνες από το Φεβρουάριο µέχρι το Νοέµβρη θα τροφοδοτεί την κατοικία µε ζεστό νερό. Για τον λόγο αυτό, οι δύο περιπτώσεις πηγαίνουν στο επίπεδο 5 σύµφωνα µε τον παραπάνω πίνακα. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο Θερµοµόνωση της µπανιέρας Αξιολογούνται τα µέτρα για την µείωση της ενεργειακής κατανάλωσης για παροχή ζεστού νερού µέσω της θερµοµόνωσης της µπανιέρας. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 79

91 Η αξιολόγηση αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι µια µπανιέρα η οποία αδυνατεί να διατηρήσει αποτελεσµατικά το ζεστό νερό µε το οποίο γεµίζεται, καθιστά απαραίτητη την επαναθέρµανση νερού, οδηγώντας σε µία αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης που σχετίζεται µε την παροχή ζεστού νερού. Για την πραγµατοποίηση της αξιολόγησης οι µπανιέρες κατατάσσονται σε διαφορετικά επίπεδα µε βάση τόσο την ύπαρξη ή όχι µόνωσης στην ίδια την µπανιέρα όσο και µε το αν η βάση της βρίσκεται µέσα στο θερµοµονωµένο κέλυφος της κατασκευής. Στα παρακάτω σχήµατα φαίνονται οι διάφορες περιπτώσεις. Σχήµα 6.1 Περίπτωση µη θερµοµονωµένης µπανιέρας εκτός θερµοµονωµένου κελύφους. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 80

92 Σχήµα 6.2 Ενδιάµεση κατάσταση σχηµάτων 6.1 και 6.3 Σχήµα 6.3 Θερµοµονωµένη µπανιέρα εντός θερµοµονωµένου κελύφους Οι περισσότερες κατοικίες διαθέτουν µπανιέρα η οποία βρίσκεται εντός του θερµοµονωµένου κελύφους γι αυτό και κατατάσσονται στο επίπεδο 3. Για την βελτιωµένη περίπτωση θεωρείται ότι η µπανιέρα θα θερµοµονωθεί κατάλληλα και θα ανταποκρίνεται στην σχηµατική απεικόνιση του επιπέδου 5. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 81

93 Υδραυλική εγκατάσταση ζεστού νερού Αξιολόγηση µέτρων για την µείωση την ενεργειακής κατανάλωσης στους σωλήνες ζεστού νερού και στους σωλήνες αναθέρµανσης. Η διαφορά που εντοπίζεται στην συγκεκριµένη αξιολόγηση έγκειται στη χρήση διακλαδωτή νερού ή συλλέκτη στους σωλήνες του ζεστού νερού. Η χρήση συλλέκτη επιτρέπει την µείωση της διαµέτρου του σωλήνα ο οποίος θα ξεκινήσει από αυτόν και θα καταλήξει στον εξοπλισµό. Γι αυτό και αντιστοιχεί στο επίπεδο 3 µε τον διακλαδωτή να βρίσκεται στο επίπεδο 2. Επιπλέον πόντοι µπορούν να προστεθούν αν ικανοποιούνται οι παρακάτω συνθήκες (ένας πόντος για κάθε συνθήκη) : 1) Αν το τµήµα του σωλήνα που συνδέει το σύστηµα παροχής (π.χ. ηλιακό συλλέκτη) µέχρι την είσοδο του στο θερµοµονωµένο κέλυφος είναι µικρότερο των 5 µέτρων ή αν το σύστηµα είναι εγκατεστηµένο στο εσωτερικό του κελύφους. 2) Αν το παραπάνω τµήµα του σωλήνα είναι θερµοµονώµενο 3) Αν το συνολικό σύστηµα σωληνώσεων του συστήµατος αναθέρµανσης της µπανιέρας είναι θερµοµονωµένο Βασική Πρόταση: Επίπεδο 4 Το µήκος του σωλήνα που ξεκινάει από τον ηλιακό συλλέκτη µέχρι να διαπεράσει το θερµοµονωµένο κέλυφος είναι µικρότερο από 5 µέτρα, είναι όλο µονωµένο ενώ χρησιµοποιείται διακλαδωτής νερού. Το αρχικό επίπεδο είναι το 2 όµως µε τις δύο συνθήκες που ικανοποιούνται περνάει στο επίπεδο 4. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 Αντικατάσταση του διακλαδωτή µε συλλέκτη, µε ίδιο µήκος και µόνωση του τµήµατος του σωλήνα που περιγράφηκε κατατάσσει το σύστηµα στο επίπεδο 5. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 82

94 Φωτισµός, ηλεκτρικές συσκευές και εξοπλισµός κουζίνας Αξιολόγηση µέτρων για µείωση της κατανάλωσης ενέργειας που σχετίζονται µε το φωτισµό, τις ηλεκτρικές συσκευές και τον εξοπλισµό της κουζίνας. Η αξιολόγηση προκύπτει από πόντους που προκύπτουν από το αν διάφοροι τύποι συσκευών και λαµπτήρων καλύπτουν τα όρια που έχουν ορισθεί και φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Οι συσκευές οι οποίες αξιολογούνται είναι το ψυγείο, η τηλεόραση και η κουζίνα (ηλεκτρική ή αερίου) µε βάση τα στοιχεία που παρατίθενται παρακάτω. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 83

95 Κάθε προϊόν λαµβάνει 2 ή 1 πόντους αν καλύπτει τα όρια εξοικονόµησης ενέργειας που έχουν ορισθεί. Σε περίπτωση που µία κατοικία δεν διαθέτει την συγκεκριµένη συσκευή δίνονται και πάλι 2 ή 1 πόντοι ανάλογα µε την περίσταση. Ωστόσο να διευκρινιστεί ότι οι πόντοι δίνονται σε περίπτωση απουσίας της εκάστοτε συσκευής και όχι σε περίπτωση που δεν έχει αποφασιστεί αν θα υπάρχει ή όχι. Στην τελευταία περίπτωση δίνονται 0 πόντοι. Όσον αφορά τους λαµπτήρες, αξιολογούνται οι λαµπτήρες φθορίου που έχουν τοποθετηθεί στην κατασκευή. Σε περίπτωση που έχουν τοποθετηθεί λαµπτήρες πυρακτώσεως, ο φωτισµός βαθµολογείται µε 0 πόντους. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Στην κατοικία θα χρησιµοποιούνται αποκλειστικά οικονοµικές λάµπες φθορίου που να πληρούν τα όρια εξοικονόµησης ενέργειας που έχουν τεθεί. Με κανονικές τις υπόλοιπες συσκευές το επίπεδο που επιτυγχάνεται είναι το 3 (2 πόντοι από το φωτισµό). Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 4 Αν στην τοποθέτηση οικονοµικών λαµπτήρων προστεθεί ψυγείο και τηλεόραση σύγχρονης τεχνολογίας που να πληροί τα επίπεδα εξοικονόµησης τότε οι πόντοι γίνονται 5 και η κατοικία ανεβαίνει στο επίπεδο Σύστηµα εξαερισµού Αξιολόγηση µέτρων για µείωση της κατανάλωσης ενέργειας που σχετίζεται µε το σύστηµα εξαερισµού. Η ετήσια κατανάλωση ενός κοινού συστήµατος εξαερισµού εκτιµάται περίπου στα 120 W για ένα σπίτι µε συνολικό εµβαδό 130 m 2 και η τιµή αυτή λαµβάνεται ως δεδοµένη. Κατανάλωση ενέργειας η οποία είναι µικρότερη από 70 % από αυτήν µεταφράζεται σε επίπεδο 4 ενώ µικρότερη από 40 % µεταφράζεται σε επίπεδο 5. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 84

96 Η κατοικία η οποία µελετήθηκε δεν διαθέτει σύστηµα εξαερισµού. Επειδή το πρόγραµµα δεν διαθέτει για το συγκεκριµένο σύστηµα την επιλογή «Εξαιρείται» έγινε η υπόθεση ότι και στις δύο περιπτώσεις έχει τοποθετηθεί ένα κοινό σύστηµα εξαερισµού. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο Εξοπλισµός υψηλής ενεργειακής απόδοσης Οικιακό σύστηµα συµπαραγωγής ενέργειας Αξιολογείται η αποδοτική χρήση ενέργειας από την εγκατάσταση ενός συστήµατος συµπαραγωγής ενέργειας (σύστηµα µε κινητήρα εσωτερική καύσης). Με τον όρο συµπαραγωγή εννοείται η συνδυασµένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερµότητας από την ίδια αρχική πηγή ενέργειας. Με το συµβατικό τρόπο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, µεγάλες ποσότητες θερµότητας απορρίπτονται στο περιβάλλον. Με τη µέθοδο της συµπαραγωγής, σηµαντικό µέρος της θερµότητας αυτής ανακτάται και χρησιµοποιείται ωφέλιµα. Η τεχνολογία της συµπαραγωγής, προκειµένου να είναι οικονοµικά βιώσιµη, εφαρµόζεται σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ταυτόχρονη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και θερµότητας (ή ψύξης). Για να αξιολογηθεί αν ένα σύστηµα επιτυγχάνει ικανοποιητική απόδοση αναφορικά µε την µείωση της κατανάλωσης ενέργειας, η αντιστοίχιση της ζήτησης ηλεκτρισµού και θέρµανσης από τους χρήστες µε τον ηλεκτρισµό και την θερµότητα που παράγεται από το σύστηµα αποτελεί βασικό κριτήριο. Επιπλέον ένα σύστηµα συµπαραγωγής µε κινητήρα εσωτερικής καύσης παράγει ηλεκτρική ενέργεια όταν κρίνει ότι η εξοικονόµηση ενέργειας µπορεί να πραγµατοποιηθεί από την εκτιµώµενη ζήτηση θερµότητας (παροχή ζεστού νερού και σύστηµα θέρµανσης) και ηλεκτρισµού της κατοικίας. Η χρήση συστηµάτων τέτοιου τύπου σε κατοικίες στον Ελλαδικό χώρο δεν είναι διαδεδοµένη γι αυτό το λόγο κρίθηκε ως µη ρεαλιστική η τοποθέτηση του ακόµη και στην βελτιωµένη πρόταση. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 3 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 85

97 Σύστηµα παραγωγής ηλιακής ενέργειας Αξιολογείται η επίδραση στην µείωση της κατάλωσης ενέργειας ενδεχόµενης εγκατάστασης συστήµατος παραγωγής ηλιακής ενέργειας. Η παροχή ζεστού νερού από ηλιακό συλλέκτη καθώς και η εκµετάλλευση της ηλιακής ακτινοβολίας (εισερχόµενη από παράθυρα) εξαιρούνται από την συγκεκριµένη αξιολόγηση µια και έχουν ήδη αξιολογηθεί. Σε περίπτωση απουσίας συστήµατος παραγωγής ενέργειας αυτού του τύπου, η κατοικία αξιολογείται µε κ=0. Ένα σύστηµα παραγωγής ηλιακής ενέργειας µπορεί και παράγει ενέργεια την οποία καταναλώνει η ίδια η κατοικία µε το όποιο πλεόνασµα προκύπτει να µπορεί να πωληθεί. Το συνολικό ποσό ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται (συµπεριλαµβανοµένης αυτής που πωλείται) είναι αυτό που αξιολογείται. Η ενέργεια αυτή υπολογίζεται µε βάση την δυνατότητα παραγωγής του συστήµατος (σε kw) καθώς και της πόλης που τοποθετείται, σε συνδυασµό µε τον προσανατολισµό και την κλίση που διαθέτει. Επιπλέον είναι απαραίτητος ο υπολογισµός των ενεργειακών αναγκών µιας κατοικίας ώστε να υπολογιστεί το ποσοστό που µπορεί να καλύψει το εκάστοτε σύστηµα. Ο υπολογισµός αυτός γίνεται µε την βοήθεια του παρακάτω πίνακα. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 86

98 Όπως έχει ήδη αναφερθεί η Αετοµηλίτσα τοποθετήθηκε κατά αντιστοιχία στην Ζώνη ΙΙ. Αυτό σηµαίνει ότι οι ανάγκες της κατοικίας που µελετάται είναι : (116,12/125)*( ,204)= 97,1239 GJ Τόσο η βασική πρόταση όσο και η βελτιωµένη θεωρείται ότι δεν διαθέτουν σύστηµα παραγωγής ενέργειας τέτοιου τύπου και άρα το k που θα εµφανίζεται στο πρόγραµµα θα είναι µηδέν Εξοικονόµηση νερού Συστήµατα εξοικονόµησης νερού Αξιολογούνται τα µέτρα που αφορούν την µείωση της κατανάλωσης νερού µέσω αυτού του τύπου των συστηµάτων. Μέτρα που αξιολογούνται : Η εφαρµογή κάποιου από τα παραπάνω µέτρα περισσότερες από µία φορές στην κατασκευή συνεπάγεται και αντίστοιχους πόντους. Για παράδειγµα αν υπάρχουν δύο τουαλέτες (όπως στην περίπτωση που εξετάζεται) και χρησιµοποιηθούν καζανάκια που να εξοικονοµούν νερό και στα δύο, τότε οι πόντοι που θα προστεθούν θα είναι δύο. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 87

99 Στην βασική πρόταση θεωρείται ότι υπάρχει µόνο πλυντήριο πιάτων. Τα καζανάκια είναι χωρίς διαβάθµιση της ποσότητας νερού που χρησιµοποιούν κάθε φορά ενώ και το τηλέφωνο της µπανιέρας είναι απλού τύπου. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 5 Αν στο πλυντήριο πιάτων της βασικής πρόταση προστεθούν καζανάκια και στα δύο µπάνια µε διαβάθµιση της ποσότητας νερού που χρησιµοποιούν καθώς και τηλέφωνα µπανιέρας µε χειροκίνητο µηχανισµό παροχής νερού τότε η κατοικία από το επίπεδο 3 µεταβαίνει στο επίπεδο Χρήση νερού της βροχής Αξιολογούνται τα µέτρα που στοχεύουν στην µείωση της κατανάλωσης νερού µέσω χρήσης του νερού της βροχής. Το αντικείµενο της παρούσας αξιολόγησης αφορά µία δεξαµενή συγκέντρωσης νερού της βροχής σχεδιασµένη να συνδέεται µε µία υδρορροή µέσω της οποίας το νερό θα οδηγείται στην δεξαµενή. Η δεξαµενή µπορεί να αξιολογηθεί επιπέδου 4 ή επιπέδου 5 µε βάση τα ακόλουθα κριτήρια: Επίπεδο 4 : Η δεξαµενή έχει χωρητικότητα άνω των 80 λίτρων. Επίπεδο 5 : Ικανοποιούνται όλες οι παρακάτω συνθήκες - Πραγµατοποιείται καθαρισµός του νερού όπως απαιτείται για τον εκάστοτε σκοπό χρήσης. - Η εξοικονόµηση νερού ανέρχεται στο 10% ή και περισσότερο. - Το νερό της βροχής χρησιµοποιείται όχι µόνο για άρδευση αλλά και για καθηµερινή χρήση µέσα στο σπίτι όπως στα καζανάκια τουαλέτες, κλπ. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Θεωρείται ότι στην βασική πρόταση δεν υπάρχει πρόβλεψη τοποθέτησης δεξαµενής συγκέντρωσης του νερού της βροχής. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 88

100 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 4 Τοποθέτηση δεξαµενής 100 λίτρων το νερό της οποίας θα χρησιµοποιείται για το πότισµα των φυτών του κήπου. Οποιαδήποτε σκέψη για τοποθέτηση συστήµατος καθαρισµού για περαιτέρω εκµετάλλευση του νερού της βροχής στο εσωτερικό της κατοικίας κρίνεται ως µη ρεαλιστική Σωστή πληροφόρηση σχετικά µε την συντήρηση και την λειτουργία της κατασκευής Συµβουλές σχετικές µε τον τρόπο ζωής Αξιολογείται το εύρος των πληροφοριών που έχουν δοθεί στους κατοίκους σχετικά µε τον τρόπο ζωής που εξασφαλίζει την εξοικονόµηση ενέργειας. Τα κτίρια τα οποία κατασκευάζονται µε σκοπό την εξοικονόµηση ενέργειας, βασίζουν την καλή τους απόδοση στην σωστή χρήση από τους κατοίκους. Η παροχή εγχειριδίων σωστής χρήσης στους κατοίκους για κάθε σύστηµα ή συσκευή που έχει εγκατασταθεί, όπως για παράδειγµα το σύστηµα παροχής ζεστού νερού, µεταφράζεται σε τοποθέτηση στο επίπεδο 3. Με αυτές τις οδηγίες οι κάτοικοι µπορούν να πραγµατοποιήσουν σωστή συντήρηση του εξοπλισµού αξιοποιώντας τον ταυτόχρονα στο µέγιστο βαθµό. Τα επόµενα επίπεδα σχετίζονται µε περισσότερο εξειδικευµένους οδηγούς όπως ο οδηγός που εκδίδεται από το Κέντρο Εξοικονόµησης Ενέργειας της Ιαπωνίας. Για το λόγο αυτό θεωρείται ότι η βασική πρόταση ανήκει στο επίπεδο 1 (καµία προσπάθεια δεν πραγµατοποιείται) ενώ η βελτιωµένη θα ανήκει στο επίπεδο 3 (παροχή εγχειριδίων του εξοπλισµού). Βασική Πρόταση: Επίπεδο 1 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 3 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 89

101 ιαχείριση και έλεγχος της ενέργειας Αξιολογούνται τα µέτρα που στοχεύουν στην µείωση της ενεργειακής κατανάλωσης µέσω διαχείρισης και ελέγχου της. Ενέργειες που οδηγούν στο Επίπεδο 4 : - Εγκατάσταση εξοπλισµού ο οποίος υποδεικνύει την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύµατος, πετρελαίου ή νερού. (Οποιοσδήποτε τρόπος ένδειξης είναι αποδεκτός π.χ. συνολική ποσότητα ενέργειας, συνολικό κόστος κτλ.) - Ξεχωριστά συστήµατα τοποθετούνται σε συσκευές ώστε να επισηµαίνεται η συγκεκριµένη κατανάλωση. Ενέργειες που οδηγούν στο Επίπεδο 5 : - Εγκατάσταση εξοπλισµού συγκεκριµένου τύπου ο οποίος µπορεί να ελέγχει την κατανάλωση ενέργειας θέτοντας όρια στην ποσότητα που µπορεί να χρησιµοποιηθεί. Υπάρχει µάλιστα η δυνατότητα το σύστηµα αυτό να διακόπτει την χρήση δύο ή περισσότερων συσκευών µεγάλης ενεργειακής κατανάλωσης (π.χ. σύστηµα κλιµατισµού) µε βάση το επίπεδο της κατανάλωσης. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 3 Η πλειοψηφία των κατοικιών δεν διαθέτει µετρητή τέτοιου τύπου γι αυτό και θεωρείται ότι η βασική πρόταση βρίσκεται στο επίπεδο 3 (καµία προσπάθεια δεν έχει καταβληθεί.) Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 4 Τοποθέτηση µετρητή ο οποίος θα επισηµαίνει την συνολική κατανάλωση ενέργειας και νερού ώστε η ένοικοι να έχουν µια καλύτερη εικόνα της κατανάλωσης που πραγµατοποιούν. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 90

102 6.11 Φειδωλή χρήση των διαθέσιµων πόρων και µείωση των υπολειµµάτων (LR H 2) Εισαγωγή υλικών χρήσιµων ως προς την εξοικονόµηση πόρων και την αποφυγή αποβλήτων/υπολειµµάτων Σκελετός του κτιρίου Σκελετός από οπλισµένο σκυρόδεµα Αξιολογούνται τα µέτρα εξοικονόµησης πόρων στην περίπτωση κατοικίας µε σκελετό από οπλισµένο σκυρόδεµα. Μέτρα τα οποία αξιολογούνται: Για καλύτερη κατανόηση των υλικών που περιγράφεται παρακάτω δίνεται ο ορισµός τους. 1) Blended cement : Τσιµέντο το οποίο αποτελείται κυρίως από τσιµέντο Πόρτλαντ, αναµεµειγµένο µε προσµίξεις πυριτίου, ίνες σκωρίας και ιπτάµενη τέφρα. 2) Blast-furnace cement : Είναι τσιµέντο της προηγούµενης κατηγορίας (Blended cement) στο οποίο έχουν χρησιµοποιηθεί σαν πρόσθετο ίνες σκωρίας που έχουν ψυχθεί ταχέως. Υπάρχουν τρεις τύποι A,B και C ανάλογα µε την ποσότητα του πρόσθετου. 3) Fly-ash cement : Επίσης προϊόν της κατηγορίας Blended cement στο οποίο προστίθεται ιπτάµενη τέφρα, παραπροϊόν της ανάφλεξης κονιοποιηµένου άνθρακα. 4) Eco-cement : Τύπος τσιµέντου ο οποίος παράγεται χρησιµοποιώντας ως βασικό υλικό υπολείµµατα διεργασιών όπως το υλικό που προκύπτει από την αποτέφρωση αστικών απορριµµάτων. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 91

103 5) Ανακυκλωµένα αδρανή : Αδρανή τα οποία επαναχρησιµοποιούνται στο σκυρόδεµα, προερχόµενα από τον διαχωρισµό σκυροδέµατος που προέρχεται από κατεδάφιση διάφορων κατασκευών. Οι τύποι τσιµέντου που χρησιµοποιούνται στον Ελλαδικό χώρο περιέχουν κατά κανόνα ιπτάµενη τέφρα σε ποσοστό που ποικίλει. Αντίθετα η χρήση ανακυκλωµένων αδρανών δεν είναι διαδεδοµένη. Κατά συνέπεια ικανοποιείται µόνο η πρώτη από τις δύο προϋποθέσεις οι οποίες τέθηκαν παραπάνω. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 4 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο Υλικά ενίσχυσης του εδάφους, εργασίες θεµελίωσης και θεµέλια Αξιολογούνται οι προσπάθειες για εξοικονόµηση πόρων αναφορικά µε τα υλικά ενίσχυσης του εδάφους, τις εργασίες θεµελίων και τα θεµέλια. Μέτρα που αξιολογούνται : Οι όροι επεξηγήθηκαν στην προηγούµενη ενότητα µε την χρήση τύπου τσιµέντου που αναφέρεται ως πρώτη προϋπόθεση να είναι η µοναδική εφαρµογή. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 4 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 4 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 92

104 Εξωτερικά Υλικά Αξιολογείται η εισαγωγή υλικών χρήσιµων ως προς την εξοικονόµηση πόρων (ανακυκλωµένα και ανανεώσιµα υλικά) και την αποφυγή άχρηστων υπολειµµάτων τα οποία θα χρησιµοποιηθούν ως εξωτερικά υλικά. Μέτρα τα οποία αξιολογούνται : Για να υπολογιστεί το ζητούµενο ποσοστό το οποίο θα καθορίσει το επίπεδο στο οποίο θα καταταχθεί η κατασκευή πρέπει πρώτα να γίνει ο διαχωρισµός της εφαρµογής σε µεγάλη και µικρή κλίµακα και της καθόλου εφαρµογής τέτοιου είδους υλικών. Υλικά τα οποία χρησιµοποιούνται σε επιφάνειες αντιµετωπίζονται ως εφαρµογή µεγάλης κλίµακας ενώ όσα χρησιµοποιούνται σε γραµµικά στοιχεία ως µικρής κλίµακας. Τα υλικά τα οποία αξιολογούνται είναι τα υλικά της οροφής, τα στεγανωτικά υλικά, υλικά κάλυψης, υλικά κατασκευής των εξωτερικών τοίχων και θερµοµονωτικά υλικά. Ο λόγος των πόντων που συγκεντρώνει η κατασκευή σε σχέση µε τους πιθανούς πόντους που θα µπορούσε να έχει δίνει το ζητούµενο ποσοστό. Παρακάτω δίνεται ένας πίνακας µε υλικά τα οποία συµπεριλαµβάνονται στην κατηγορία αυτή. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 93

105 Πίνακας 6.2 Υλικά που βοηθούν στην εξοικονόµηση πόρων Το βασικό υλικό στην κατασκευή η οποία µελετάται είναι η πέτρα, υλικό που µπορεί να συλλεχθεί από την γύρω περιοχή µε µικρό κόστος µεταφοράς ενώ είναι και πρακτικά ανεξάντλητα λόγο µεγάλης αφθονίας. Επιπλέον δεν χρειάζονται επεξεργασία µε ακριβά και ρυπογόνα µηχανήµατα (π.χ. τούβλο). Με αυτήν κατασκευάζονται οι εξωτερικοί τοίχοι ενώ καλύπτονται εξωτερικά και τα στοιχεία οπλισµένου σκυροδέµατος (υποστυλώµατα, δοκάρια) µε αποτέλεσµα να αποφεύγεται η χρήση επιχρισµάτων. Το θερµοµονωτικό υλικό που επιλέχθηκε είναι ο πετροβάµβακας ο οποίος είναι ανακυκλώσιµος και χρησιµοποιείται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή νέου υλικού. Από τους 10 πιθανούς πόντους που θα µπορούσε να πάρει η εν λόγω κατασκευή συγκεντρώνονται τελικά 6 (πέτρα και πετροβάµβακας) µε το ζητούµενο ποσοστό να είναι το 0,6 κάτι που συνεπάγεται τοποθέτηση στο επίπεδο 4. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 4 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο Εσωτερικά Υλικά Αξιολογείται η εισαγωγή υλικών χρήσιµων ως προς την εξοικονόµηση πόρων (ανακυκλωµένα και ανανεώσιµα υλικά) και την αποφυγή άχρηστων υπολειµµάτων τα οποία θα χρησιµοποιηθούν ως εσωτερικά υλικά. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 94

106 Μέτρα τα οποία αξιολογούνται : Η λογική µε την οποία γίνεται η αξιολόγηση αυτή είναι ίδια µε εκείνη των εξωτερικών υλικών. Ο αντίστοιχος πίνακας εσωτερικών υλικών τα οποία συµπεριλαµβάνονται στην κατηγορία αυτή δίνεται παρακάτω. Το υλικό το οποίο ανήκει στον πίνακα αυτόν και χρησιµοποιείται είναι η γυψοσανίδα η οποία τοποθετείται ως κάλυψη της θερµοµόνωσης. Υπάρχουν δύο κατηγορίες οι οποίες εξαιρούνται από την αξιολόγηση λόγω απουσίας των συγκεκριµένων δοµών στην κατασκευή. Από τους 8 πιθανούς πόντους η κατασκευή καλύπτει µόνο τους 2 (γυψοσανίδα) µε το ποσοστό να βρίσκεται στο 0,25 που την κατατάσσει στο επίπεδο 1. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 95

107 Βασική Πρόταση: Επίπεδο 1 Ως βελτιωµένη πρόταση προτείνεται η χρήση πλαστικών πλακιδίων τα οποία µπορούν να ανακατασκευαστούν σε νέα δάπεδα αρκετές φορές µε αποτέλεσµα οι πρώτες ύλες να µην επιβαρύνουν το περιβάλλον. Η χρήση τους µετατρέπει το 0,25 σε 0,50 βελτιώνοντας την κατοικία στο επίπεδο 3. Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο Υλικά εξωτερικών χώρων Αξιολογείται η εισαγωγή υλικών χρήσιµων ως προς την εξοικονόµηση πόρων (ανακυκλωµένα και ανανεώσιµα υλικά) και την αποφυγή άχρηστων υπολειµµάτων τα οποία θα χρησιµοποιηθούν στον εξωτερικό χώρο. Μέτρα τα οποία αξιολογούνται : Σηµείωση : Παρόλο που τα µεταλλικά στοιχεία αξιολογούνται ως ανακυκλώσιµα υλικά όταν χρησιµοποιούνται σαν εσωτερικά και εξωτερικά υλικά της κατασκευής, εξαιρούνται από την αξιολόγηση στην περίπτωση των εξωτερικών χώρων επειδή η χρήση του αλουµινίου είναι ήδη ιδιαίτερα διαδεδοµένη στους εξωτερικούς χώρους. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 96

108 Στην κατοικία που εξετάζεται (λόγω περιοχής κυρίως) η χρήση τέτοιου είδους υλικών θεωρείται σπάνια. Ωστόσο η επιλογή και χρήση ανακυκλωµένων πλακών πεζοδροµίου ως υλικό κάλυψης τµήµατος του εξωτερικού χώρου αποτελεί ρεαλιστική λύση που θα µπορούσε να βρει εφαρµογή. Βασική Πρόταση: Επίπεδο 1 Βελτιωµένη Πρόταση: Επίπεδο 3 (Ανακυκλωµένες πλάκες πεζοδροµίου) Μείωση άχρηστων υλικών κατά την παραγωγή και την κατασκευή Στάδιο παραγωγής (τµήµατα του σκελετού της κατασκευής) Αξιολογούνται οι προσπάθειες για µείωση των άχρηστων υλικών κατά την παραγωγή των τµηµάτων που σχετίζονται µε τον σκελετό της κατασκευής. Περιπτώσεις στις οποίες τα τµήµατα του σκελετού δεν παρασκευάζονται στο εργοστάσιο παρά µόνο στο πεδίο της κατασκευής δεν αξιολογούνται. Στην περίπτωση της κατοικίας που αξιολογείται η σκυροδέτηση γίνεται εξ ολοκλήρου στο πεδίο της κατασκευής (καλούπωµα, τοποθέτηση οπλισµού, σκυροδέτηση) γι αυτό και η συγκεκριµένη ενότητα εξαιρείται από την αξιολόγηση. Βασική Πρόταση: Εξαιρείται (Excluded) Βελτιωµένη Πρόταση: Εξαιρείται (Excluded) Στάδιο παραγωγής (τµήµατα εκτός του σκελετού της κατασκευής) Αξιολογούνται οι προσπάθειες για µείωση των άχρηστων υλικών κατά την παραγωγή των τµηµάτων πέρα από εκείνα που σχετίζονται µε τον σκελετό της κατασκευής. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 97

109 Υλικά για τα οποία έχουν γίνει προσπάθειες για µείωση των παραπροϊόντων καθώς και για την πραγµατοποίηση ανακύκλωσης στα στάδια της παραγωγής είναι εκείνα τα οποία φέρουν την πιστοποίηση ISO αλλά και εκείνα που σχεδιάζονται στα πλαίσια του προγράµµατος «ανακύκλωσης σε ευρεία κλίµακα». Λόγω έλλειψης στοιχείων που θα µπορούσαν να κατατάξουν τα υλικά κατασκευής στα υλικά που έχουν την συγκεκριµένη πιστοποίηση, θεωρείται ότι τόσο η βασική όσο και η βελτιωµένη πρόταση της κατοικίας δεν ικανοποιεί κανένα από τα απαραίτητα επίπεδα και κατά συνέπεια κατατάσσονται στο επίπεδο 3. Βασική Πρόταση : Επίπεδο 3 Βελτιωµένη Πρόταση : Επίπεδο Στάδιο κατασκευής Αξιολόγηση προσπαθειών για µείωση των άχρηστων υλικών στο πεδίο της κατασκευής. Η αξιολόγηση στοχεύει κυρίως σε ενέργειες και µέτρα που σχετίζονται άµεσα µε τον χώρο εργασιών της κατασκευής. Παρόλα αυτά οποιοδήποτε µέτρο που µπορεί να παρθεί από την πλευρά των εταιρειών και στοχεύει προς την ίδια κατεύθυνση αξιολογείται επίσης. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 98

110 Παραδείγµατα ενεργειών : - Μείωση των διαδικασιών στο πεδίο κατασκευής µε χρήση υλικών που έρχονται έτοιµα στις κατάλληλες διαστάσεις. - Μείωση των υλικών που χρησιµοποιούνται στο καλούπωµα µε χρήση µεταλλικών τµηµάτων. - ιαλογή και συλλογή των παραπροϊόντων που προκύπτουν. Κατά την κατασκευή του σκελετού της κατασκευής έχει δοθεί εντολή να γίνει συλλογή και διαλογή των ξύλινων τεµαχίων που χρησιµοποιήθηκαν στο καλούπωµα ώστε όσα είναι σε καλή κατάσταση να χρησιµοποιηθούν ξανά. Επιπλέον έγινε λεπτοµερής υπολογισµός του οπλισµού ώστε να γίνει παραγγελία διαστάσεων τέτοιων που να περιορίζει στο ελάχιστο τις απώλειες. Βασική Πρόταση : Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση : Επίπεδο Προώθηση της ανακύκλωσης Παροχή πληροφοριών σχετικά µε τα υλικά που χρησιµοποιήθηκαν Αξιολογείται η παροχή πληροφοριών σχετικά µε την διάθεση και ανακύκλωση των υλικών που χρησιµοποιήθηκαν στην κατασκευή. Συγκεκριµένα αξιολογείται η παροχή πληροφοριών στους κατοίκους σχετικά µε την ανακύκλωση των υλικών, τις προφυλάξεις σε περίπτωση κατεδάφισης και την διαδικασία διάθεσής τους. Ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθούν οι µελλοντικές συνθήκες που θα υπάρχουν στον συγκεκριµένο τοµέα, εξαιτίας της ανάπτυξης των τεχνολογιών ανακύκλωσης και της ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 99

111 ενδεχόµενης εµφάνισης νέων περιβαλλοντικών προβληµάτων ρύπανσης. Για το λόγο αυτό παρέχονται πληροφορίες που είναι διαθέσιµες κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Το χωριό στο οποίο βρίσκεται η κατασκευή είναι ιδιαίτερα αποµονωµένο καθιστώντας οποιαδήποτε προσπάθεια ανακύκλωσης δύσκολη. Επιπλέον η ηλικία των κατοίκων είναι σε πολλές περιπτώσεις µεγάλη κάνοντας δυσκολότερη την όποια προσπάθεια για ενηµέρωση καθώς και για την δηµιουργία οικολογικής συνείδησης. Βασική Πρόταση : Επίπεδο 3 Βελτιωµένη Πρόταση : Επίπεδο Εκτίµηση επιπτώσεων στο παγκόσµιο, τοπικό και άµεσο περιβάλλον (LR H 3) Εκτίµηση επιπτώσεων στο φαινόµενο του θερµοκηπίου Αξιολογείται ο βαθµός στον οποίο λαµβάνεται υπόψη το φαινόµενο του θερµοκηπίου µε βάση τις εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα που παράγονται σε όλα τα στάδια από τα οποία περνάει η κατοικία, από την κατασκευή ως την κατοίκηση, την ανακαίνιση, την κατεδάφιση και τη διάθεση και απόρριψη των υλικών. Ορυκτά καύσιµα καταναλώνονται σε διάφορα στάδια του κύκλου ζωής µιας κατοικίας από την κατασκευή ως την κατοίκηση, την ανακαίνιση, την κατεδάφιση και τη διάθεση και απόρριψη των υλικών έχοντας σαν αποτέλεσµα την έκλυση µεγάλων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα. Πιο συγκεκριµένα, κατά το στάδιο της κατασκευής υλικά συγκεντρώνονται και διαµορφώνονται σε δοµικά στοιχεία τα οποία συνθέτουν το κτίριο. Αντίστοιχα κατά την κατοίκιση υπάρχουν ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύµα, νερό, καύσιµα και αντικατάσταση κτιριακών υλικών. Οι εκποµπές του διοξειδίου του άνθρακα που συνδέονται µε τις παραπάνω διεργασίες υποθέτονται περίπου στο 1/6 των συνολικών εκποµπών της ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 100

112 Ιαπωνίας. Τα µέτρα που έχουν ως στόχο τον περιορισµό των εκποµπών αυτών κρίνονται απαραίτητα. Οι συνολικές εκποµπές της κατασκευής που αξιολογείται, από την κατασκευή µέχρι την κατεδάφιση, υπολογίζονται από το λογισµικό και στη συνέχεια συγκρίνονται µε εκείνες µια συνηθισµένης κατοικίας ώστε να αξιολογηθεί τελικά η µείωση που επιτεύχθηκε. Το λογισµικό χρησιµοποιεί στοιχεία που έχουν καταχωρηθεί καθ όλη την διάρκεια της αξιολόγησης βγάζοντας µία τιµή συνολικών εκποµπών. Αν η τιµή που υπολογίστηκε βρίσκεται πάνω από το 125 % των εκποµπών µια συνηθισµένης κατοικίας τότε η κατοικία που αξιολογείται βρίσκεται στο επίπεδο 1, αν είναι ίση στο επίπεδο 3 και αν είναι µικρότερη από το 75 % στο επίπεδο 5. Στον συνολικό κύκλο ζωής µιας κατοικίας το 70% των εκποµπών του διοξειδίου του άνθρακα οφείλονται στην κατοίκιση µε το υπόλοιπο 30% στις άλλες διεργασίες. Επιπλέον θα πρέπει να γίνει αντιληπτό το πόσο αλληλένδετα είναι όλα αυτά τα στάδια που περιγράφηκαν. Για παράδειγµα µία κατασκευή η οποία διαθέτει θερµοµόνωση υψηλής απόδοσης µπορεί να περιορίσει την κατανάλωση ενέργειας για θέρµανση και ψύξη και κατά συνέπεια τις εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα στο στάδιο της κατοίκισης. Ωστόσο, οι εκποµπές κατά το στάδιο της κατασκευής θα αυξηθούν εξαιτίας της επιπλέον ενέργειας που καταναλώθηκε για την παραγωγή και µεταφορά του θερµοµονωτικού υλικού. Αυτός είναι και ο λόγος που πρέπει να γίνεται συνολική ανάλυση του συγκεκριµένου ζητήµατος δίχως να αποµονώνεται το ένα στάδιο από το άλλο. Εικόνα 6.1 ιεργασίες που σχετίζονται µε την κατασκευή και προκαλούν εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 101

113 Εικόνα 6.2 Ποσοστά εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα για τα διάφορα στάδια της κατασκευής Βασική Πρόταση : Επίπεδο 5 (74%) Βελτιωµένη Πρόταση : Επίπεδο 5 (66%) Εκτίµηση επιπτώσεων στο τοπικό περιβάλλον Αξιολογούνται τα µέτρα που λαµβάνονται ώστε να ελεγχθεί η επιβάρυνση στην τοπική υποδοµή κατά τον χρόνο κατοίκισης Μέτρα που αξιολογούνται : ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 102

114 Οι βασικές κατηγορίες µέτρων αφορούν τον έλεγχο του φορτίου του νερού της βροχής και των απόνερων καθώς και τον έλεγχο των απορριµµάτων. Η απορρόφηση του νερού από το έδαφος αποτελεί αναπόσπαστο κοµµάτι του κύκλου του νερού σε οποιαδήποτε περιοχή. Η τοποθέτηση δέντρων και άλλων φυτών βοηθάει στην διαδικασία αυτή όπως και η µείωση της έκτασης που σφραγίζεται από σκυρόδεµα ή άλλα υλικά. Η αξιολόγηση του ελέγχου απορριµµάτων βασίζεται στην µείωση της ποσότητας των καθηµερινών απορριµµάτων καθώς και στην ύπαρξη ή όχι εγκαταστάσεων επεξεργασίας τους. Βασική Πρόταση : Επίπεδο 3 Ο εξωτερικός χώρος της κατοικίας που αξιολογείται είναι στο µεγαλύτερο κοµµάτι του διαπερατός από το νερό µια και είναι καλυµµένος είτε µε φυτά (γρασίδι, δέντρα κτλ) είτε είναι γυµνό έδαφος. Βελτιωµένη Πρόταση : Επίπεδο 4 Ως επιπλέον µέτρο προτείνεται η τοποθέτηση ειδικής διάταξης (λούκι) η οποία θα οδηγεί το νερό της βροχής που πέφτει στην οροφή σε συγκεκριµένο χώρο ώστε να επιτρέπεται η καλύτερη διήθηση του ιατήρηση του υπάρχοντος φυσικού περιβάλλοντος Αξιολογούνται τα µέτρα που λαµβάνονται µε σκοπό την διατήρηση του υπάρχοντος φυσικού περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων όπως το τοπίο, το έδαφος, τα δέντρα και η βλάστηση αλλά και µε σκοπό την χρήση των τοπικών ειδών. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 103

115 Μέτρα που αξιολογούνται : Βασικοί άξονες στους οποίους στηρίζεται η συγκεκριµένη αξιολόγηση είναι : - Η διατήρηση των τοπογραφικών χαρακτηριστικών - Η διατήρηση της επιφάνειας του εδάφους - Η διατήρηση δέντρων και θάµνων - Η χρήση τοπικών ειδών (δέντρων και θάµνων) Λόγω του ανάγλυφου της περιοχής και των µεγάλων κλίσεων που υπάρχουν, οι σκαπτικές εργασίες πριν την κατασκευή θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε αλλαγή της τοπογραφίας. Το τµήµα της επιφάνειας του εδάφους µένει συνήθως ακέραιο ενώ η φύτευση δέντρων και θάµνων εξαρτάται από την περίσταση. Βασική Πρόταση : Επίπεδο 3 ιατήρηση επιφάνειας εδάφους και φύτευση θάµνων τοπικού είδους. Βελτιωµένη Πρόταση : Επίπεδο 4 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 104

116 Στα παραπάνω προστίθεται η φύτευση δέντρων τοπικού είδους Εκτίµηση επιπτώσεων στο άµεσο περιβάλλον Μείωση θορύβου, δονήσεων και εκλυόµενης θερµότητας Μέτρα που αξιολογούνται : Αναφέρεται ότι αν δεν υπάρχουν µηχανήµατα και εξοπλισµός τοποθετηµένος εξωτερικά, η κατοικία αξιολογείται ως επιπέδου 5. Πράγµατι η συγκεκριµένη κατοικία δεν διαθέτει τέτοιου τύπου εξοπλισµό (απουσία κλιµατισµού που αποτελεί το βασικό παραγωγό θορύβου και δονήσεων). Βασική Πρόταση : Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση : Επίπεδο 5 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 105

117 Βελτίωση του θερµικού περιβάλλοντος της περιοχής Αξιολόγηση των προσπαθειών µείωσης των θερµικών επιδράσεων στο περιβάλλον. Μέτρα που αξιολογούνται : Τα βασικά µέτρα τα οποία µπορούν να µειώσουν τις θερµικές αυτές επιδράσεις είναι τα εξής : - Μέτρα που να εξασφαλίζουν τον οµαλό αερισµό της περιοχής. - Μέτρα διατήρησης των πράσινων επιφανειών (συµπεριλαµβανοµένων και των υδάτινων). - Προσεκτική επιλογή των υλικών που θα καλύψουν τις διάφορες επιφάνειες του εδάφους. - Προσεκτική επιλογή των εξωτερικών υλικών της κατασκευής. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 106

118 Στην κατασκευή η οποία αξιολογείται ο εξωτερικός χώρος καλύπτεται σε µεγάλο βαθµό από γρασίδι ενώ υπάρχουν οι προϋποθέσεις ύπαρξης δέντρων και θάµνων. Επιπλέον µικρή έκταση του εξωτερικού χώρου θα καλυφτεί µε τσιµέντο και άλλα υλικά που θα το σφράγιζαν και θα άλλαζαν την φυσιογνωµία του χώρου. Βασική Πρόταση : Επίπεδο 5 Βελτιωµένη Πρόταση : Επίπεδο Αποτελέσµατα Αξιολόγησης Μετά την ανάλυση των κριτηρίων στα οποία βασίζεται η αξιολόγηση µε το πρόγραµµα CASBEE και την αιτιολόγηση της κατάταξης στο αντίστοιχο επίπεδο τόσο της βασικής όσο και της βελτιωµένης πρότασης κατασκευής κατοικίας σε ορεινό οικισµό (Αετοµηλίτσα Ιωαννίνων), θα παρουσιαστούν τα αποτελέσµατα ενώ θα υπάρξει και σύγκριση των δύο περιπτώσεων Βασική Πρόταση Τα διαγράµµατα των 6 βασικών κατηγοριών αξιολόγησης που προέκυψαν (Q1,Q2,Q3,LR1,LR2,LR3) παρατίθενται παρακάτω. Η κόκκινη γραµµή σε κάθε διάγραµµα δείχνει την απόδοση που θα είχε µια συνηθισµένη κατοικία στην Ιαπωνία επιτρέποντας την άµεση σύγκριση µε την κατοικία που αξιολογείται. Η βασική πρόταση παρατηρείται ότι υπερέχει µιας συνηθισµένης τόσο στην περιβαλλοντική ποιότητα (συνολικό Q=3,3 και επιµέρους Q>3) όσο και στο περιβαλλοντικό φορτίο (συνολικό LR=3,6 και επιµέρους LR>3) εµφανίζοντας κάποιες αδυναµίες στις εξής κατηγορίες : - Υγεία, Σιγουριά και Ασφάλεια - Φωτεινότητα - Συντήρηση - ηµιουργία καλύτερου περιβάλλοντος και πλουσιότερου οικοσυστήµατος - Σωστή πληροφόρηση σχετικά µε την συντήρηση και την λειτουργία της κατασκευής ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 107

119 τον σχεδιασμό και την κατασκευή κατοικίας σε ορεινό οικισμό] ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ (Βασική Πρόταση) Q Environmental Quality Score of Q = 3,3 Q1 Comfortable, Healthy & Safe Indoor Environment Q2 Ensuring a Long Service Life Q3 Creating a Richer Townscape & Ecosystem Score of Q1 = 3,3 Score of Q2 = 3,2 Score of Q3 = 3, ,1 Heating & Cooling 2,3 Health, Safety & Security 2,0 Brightness 4,0 Quietness ,0 Basic Life Performance ιαγράµµατα Αξιολόγησης Περιβαλλοντικής Ποιότητας (Q1,Q2,Q3) Performance LR Environmental Load Reduction Score of LR = 3,6 LR1 Conserving Energy & Water LR2 Using Resources Sparingly & Reducing Waste LR3 Consideration of the Global, Local & Surrounding Environment Score of LR1 = 3,1 Score of LR2 = 3,4 Score of LR3 = 4, ,0 3,7 Energy Saving Energy Saving through Building through Innovation Equipment 3,0 Water Conservation 2,0 Maintenance & Operation Schemes ,3 Resource Saving Materials & Waste Prevention ιαγράµµατα Αξιολόγησης Μείωσης Περιβαλλοντικού Φορτίου (LR1,LR2,LR3) 1,7 Maintenance 4,0 Waste Reduction in Production & Construction 3,0 Functionality 3,0 Promotion of Recycling ,0 1 Consideration of the Townscape & Landscape ,0 Global Warming 2,3 Creating the Biological Environment 3,0 Local Environment 5,0 5,0 Safety & Security of the Region Regional Resources & Housing Culture 5,0 Surrounding Environment ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 108

120 τον σχεδιασμό και την κατασκευή κατοικίας σε ορεινό οικισμό] Συνολική εικόνα του επιπέδου στο οποίο κυµάνθηκε η αξιολόγηση στις βασικές κατηγορίες µπορεί να υπάρξει και από το σχήµα 6.1. Η κόκκινη γραµµή αντιπροσωπεύει και εδώ την συµπεριφορά µια συνηθισµένης κατοικίας επιτρέποντας στον χρήστη την άµεση σύγκριση στους βασικούς τοµείς αξιολόγησης. 2-2 Assessment results of Major categories (radar chart) Q1 Comfortable, Healthy & Safe Indoor Environment LR1 Conserving Energy & Water Q2 Ensuring a Long Service Life Q3 Creating a Richer Townscape & Ecosystem LR3 Considering the Global, Local & Surrounding Environment LR2 Using Resources Sparingly & Reducing Waste Σχήµα 6.1 Συγκεντρωτικά αποτελέσµατα αξιολόγησης βασικών κατηγοριών Κατάταξη Κατασκευής Με Βάση Το BEE Όπως έχει αναφερθεί, η κατάταξη κάθε κατοικίας που αξιολογείται γίνεται µε βάση το δείκτη BEE (Building Environmental Efficiency) ορίζεται ως εξής : BEE=Q H /L H Το πρόγραµµα υπολογίζει τον δείκτη αυτό παρέχοντας συγκεκριµένο διάγραµµα (Σχήµα 6.2) όπου γίνεται εύκολα αντιληπτή η κατάταξη της κατασκευής. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 109

121 2-1 Building Environmental Efficiency (rank & chart) S: A: B + : B - : C: BEE=1.0 S A B + 50 Environmental quality Q ,7 B C Environmental load L Σχήµα 6.2 ιάγραµµα δείκτη BEE και κατάταξης του κτιρίου Η βασική πρόταση καταλήγει σε ένα BEE ίσο µε 1,7 δηλαδή λίγο πάνω από το όριο της κατηγορίας Α στην οποία και ανήκει. Παρατηρείται και εδώ η καλυτερη συµπεριφορά της κατασκευής ως προς την µείωση του περιβαλλοντικού φορτίου σε σχέση µε την περιβαλλοντική ποιότητα (τιµές 34 και 59). Η τιµή του Q βρίσκεται µόλις 9 µονάδες πάνω από τη µέση τιµή ενώ το L 16 µονάδες κάτω. Υπενθυµίζεται ότι ο δείκτης BEE αυξάνεται (και κατά συνέπεια και η κατάταξη της κατασκευής) είτε µε αύξηση του Q είτε µε µείωση του L. Το παραπάνω διάγραµµα δείχνει ότι στην συγκεκριµένη περίπτωση η µέιωση του περιβαλλοντικού φορτίου ήταν εκείνη που επηρέασε περισσότερο Εκποµπές ιοξειδίου Του Άνθρακα Πέρα από την αξιολόγηση του κτιρίου που βασίζεται στον δείκτη BEE και περιγράφηκε παραπάνω, το πρόγραµµα CASBEE παρέχει και στοιχεία για τις εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα του κτιρίου σε όλη την διάρκεια ζωής του. Το διάγραµµα της βασικής πρότασης φαίνεται στο παρακάτω σχήµα : ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 110

122 2-3 Lifecycle CO 2 (global warming impact chart) Construction Repair, renewal, & demolition During occupancy Reference 100% Subject 74% (kg-co 2 /year m 2 ) This chart indicates a rough estimate of lifecycle CO2 emission from subject building compared w ith that from an ordinary residence (reference) as the contents of "Consideration of Global Warming" in LR3. Σχήµα 6.3 ιάγραµµα εκποµπών CO 2 της βασικής πρότασης Η πάνω ράβδος αντιπροσωπεύει τις εκποµπές CO 2 µίας µέσης κατασκευής στην Ιαπωνία (Reference) ενώ η κάτω την περίπτωση που εξετάζεται. Επιπλέον υπάρχει διαχωρισµός των εκποµπών ανάλογα µε το στάδιο στο οποίο δηµιουργούνται. Έτσι λοιπόν έχουµε : - Κατασκευή (Μπλε χρώµα) - Επισκευή, Ανακαίνιση και κατεδάφιση (Πράσινο χρώµα) - Κατοίκηση (Μπεζ χρώµα) Κατά την σύγκριση των συνολικών εκποµπών της βασικής πρότασης µε την κατοικία αναφοράς, παρατηρούνται 26 % λιγότερες εκποµπές CO 2. Η µείωση αυτή οφείλεται σε µέτρα και ενέργειες που σχετίζονται µε το στάδιο της κατασκευής αλλά και της κατεδάφισης, ενώ εντύπωση προκαλεί η αύξηση των εκποµπών που σχετίζονται µε την επισκευή, την ανακαίνιση και την κατεδάφιση. Το τελευταίο πιθανολογείται ότι σχετίζεται µε την φύση της κατασκευής (σκελετός οπλισµένου σκυροδέµατος, πλήρωση µε πέτρα) που κάνουν δύσκολα και ενεργοβόρα αυτά τα στάδια. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 111

123 Βελτιωµένη Πρόταση Στο πλαίσιο της βασικής πρότασης η οποία µελετήθηκε και αξιολογήθηκε, προτάθηκαν µέτρα και ενέργειες οι οποίες θα µπορούσαν να βελτιώσουν τον περιβαλλοντικό χαρακτήρα αλλά και την περιβαλλοντική απόδοση της κατασκευής. Τα µέτρα και οι ενέργειες αυτές κρίθηκαν ότι µπορούν να έχουν ρεαλιστική εφαρµογή στην συγκεκριµένη περιοχή καθώς η θεωρητική και µόνο δυνατότητα εφαρµογής τους δεν θα οδηγούσε σε χρήσιµα και αντικειµενικά συµπεράσµατα. Τόσο τα επιµέρους διαγράµµατα όσο και εκείνα της συνολικής εικόνας της αξιολόγησης παρατίθενται παρακάτω. Τα µέτρα που εφαρµόστηκαν είχαν ως αποτέλεσµα όχι απλά την βελτίωση της περιβαλλοντικής ποιότητας και του περιβαλλοντικού φορτίου της κατασκευής αλλά και την αλλαγή του επιπέδου, µε τις τιµές και των 2 να βρίσκονται στο 4,4. Η κατασκευή φαίνεται να υστερεί σε σχέση µε µία συνηθισµένη µόνο ως προς τη φωτεινότητα γεγονός που δεν µπορούσε να επηρεαστεί αφού εξαρτάται από τα ανοίγµατα και τον προσανατολισµό τους, τοµέας όπου επιλέχθηκε να µην γίνουν αλλαγές. Η πολύ καλή συµπεριφορά της κατασκευής σε όλες τις κατηγορίες φαίνεται στο παρακάτω διάγραµµα (Σχήµα 6.4) 2-2 Assessment results of Major categories (radar chart) Q1 Comfortable, Healthy & Safe Indoor Environment LR1 Conserving Energy & Water Q2 Ensuring a Long Service Life Q3 Creating a Richer Townscape & Ecosystem LR3 Considering the Global, Local & Surrounding Environment LR2 Using Resources Sparingly & Reducing Waste Σχήµα 6.4 Συγκεντρωτικά αποτελέσµατα αξιολόγησης βασικών κατηγοριών ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 112

124 τον σχεδιασμό και την κατασκευή κατοικίας σε ορεινό οικισμό] ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ (Βελτιωµένη Πρόταση) Q Environmental Quality Score of Q = 4,1 Q1 Comfortable, Healthy & Safe Indoor Environment Q2 Ensuring a Long Service Life Q3 Creating a Richer Townscape & Ecosystem Score of Q1 = 4,0 Score of Q2 = 3,8 Score of Q3 = 4, ,5 Heating & Cooling 4,0 Health, Safety & Security 2,0 Brightness 4,0 Quietness ,2 Basic Life Performance ιαγράµµατα Αξιολόγησης Ποιότητας (Q1,Q2,Q3) Performance LR Environmental Load Reduction Score of LR = 4,1 LR1 Conserving Energy & Water LR2 Using Resources Sparingly & Reducing Waste LR3 Consideration of the Global, Local & Surrounding Environment Score of LR1 = 3,9 Score of LR2 = 3,8 Score of LR3 = 4, ,0 4,5 4,7 3, ,0 Maintenance 3,9 4,0 3,0 Functionality 3, ,0 1 Consideration of the Townscape & Landscape 5,0 3,6 Creating the Biological Environment 4,0 5,0 5,0 Safety & Security of the Region 5,0 Regional Resources & Housing Culture 1 Energy Saving Energy Saving through Building through Innovation Equipment Water Conservation Maintenance & Operation Schemes 1 Resource Saving Materials & Waste Prevention Waste Reduction in Production & Construction Promotion of Recycling 1 Global Warming Local Environment Surrounding Environment ιαγράµµατα Αξιολόγησης Μείωσης Περιβαλλοντικού Φορτίου (LR1,LR2,LR3) ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 113

125 τον σχεδιασμό και την κατασκευή κατοικίας σε ορεινό οικισμό] Κατάταξη Κατασκευής Με Βάση Το BEE Η πολύ καλή συµπεριφορά της κατασκευής η οποία προαναφέρθηκε αντικατοπτρίζεται και από τον δείκτη BEE που προέκυψε. Η βελτιωµένη πρόταση βρέθηκε να βαθµολογείται µε 3,5, υπερδιπλασιάζοντας το 1,7 που υπήρχε στην βασική πρόταση. Συγκρίνοντας µάλιστα τις τιµές που προέκυψαν και φαίνονται στο διάγραµµα έχουµε µια µεγάλη αύξηση της ποιότητας από το 59 στο 78 µε ταυτόχρονη µείωση του περιβαλλοντικού φορτίου από το 34 στο 22. Η µεγάλη αυτή βελτίωση οδήγησε και στην κατάταξη του κτιρίου στην κατηγορία S (Special) επιβραβεύοντας τα µέτρα και τις ενέργειες που πραγµατοποιήθηκαν. 2-1 Building Environmental Efficiency (rank & chart) S: A: B + : B - : C: S A B C Environmental load L Environmental quality Q BEE=1.0 3,5 B - Σχήµα 6.6 ιάγραµµα δείκτη BEE και κατάταξης του κτιρίου Εκποµπές ιοξειδίου Του Άνθρακα Παρόµοια αποτελέσµατα προκύπτουν και στον κοµµάτι που ασχολείται µε τις εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα. Το διάγραµµα 6.7 είναι ενδεικτικό της µείωσης που προέκυψε. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 114

126 2-3 Lifecycle CO 2 (global warming impact chart) Construction Repair, renewal, & demolition During occupancy Reference 100% Subject 66% (kg-co 2 /year m 2 ) This chart indicates a rough estimate of lifecycle CO2 emission from subject building compared w ith that from an ordinary residence (reference) as the contents of "Consideration of Global Warming" in LR3. Σχήµα 6.7 ιάγραµµα εκποµπών CO 2 της βελτιωµένης πρότασης Υπήρξε µια περαιτέρω µείωση των συνολικών εκποµπών κατά 8%, όντας στο 66% από το 74% της βασικής περίπτωσης. Οι µειώσεις εξακολουθούν να αφορούν τα στάδια της κατασκευής και κατοίκισης όταν συγκρίνονται µε µια συνηθισµένη κατοικία. Όταν όµως πραγµατοποιείται σύγκριση των δύο προτάσεων το στάδιο το οποίο οδηγεί στην περαιτέρω µείωση αφορά κατά κύριο λόγω το στάδιο της κατοίκισης. Αυτό οφείλεται στα µέτρα που πάρθηκαν και τα οποία έχουν βασικό αντίκτυπο στο συγκεκριµένο στάδιο Γενικό Συµπέρασµα Οι δύο προτάσεις που µελετήθηκαν υπερτερούν της µέσης κατοικίας που κατασκευάζεται στην Ιαπωνία, τόσο όσον αφορά την περιβαλλοντική ποιότητα και την µείωση του περιβαλλοντικού φορτίου όσο και τις εκποµπές του διοξειδίου του άνθρακα όπως φάνηκε από τα διαγράµµατα που σχολιάστηκαν αναλυτικά. Οι όποιες αδυναµίες που εµφάνισε η βασική πρόταση σε σχέση πάντα µε µια τυπική κατοικία στην Ιαπωνία, εξαλείφθησαν µέσα από τα µέτρα που χρησιµοποιήθηκαν στην βελτιωµένη πρόταση και οδήγησαν κατά συνέπεια στην καλύτερη συµπεριφορά και απόδοση της. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 115

127 Από την σύγκριση των δύο προτάσεων εξάγεται το συµπέρασµα ότι όλες οι αλλαγές που περιλαµβάνει η βελτιωµένη πρόταση είναι ευεργετικές οδηγώντας την κατασκευή σε υψηλότερη κατάταξη µε βάση τον δείκτη BEE. Η βελτιωµένη πρόταση εµφάνισε πολύ καλύτερο δείκτη BEE (υπήρξε υπερδιπλασιασµός του), ανεβάζοντας την κατοικία στην υψηλότερη βαθµίδα που θα µπορούσε να καταταχθεί ενώ και οι εκποµπές του διοξειδίου του άνθρακα µειώθηκαν κατά 8% µε την µείωση να αφορά κυρίως το στάδιο της κατοίκισης. Επιπλέον επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι µικρές παρεµβάσεις οι οποίες µπορεί να θεωρούνται από την πλειοψηφία των κατοίκων αµελητέες, όταν εφαρµόζονται και εξετάζονται συνολικά µπορούν να επιδράσουν καταλυτικά στην συµπεριφορά µιας κατασκευής. Για παράδειγµα η θερµοµόνωση της µπανιέρας ή η τοποθέτηση συγκεκριµένου τύπου τηλεφώνου στο µπάνιο αποτελούν λεπτοµέρειες στις οποίες συνήθως δεν δίνεται καµία προσοχή, οι οποίες όπως αποδεικνύεται µπορούν να έχουν επίδραση στην τελική αξιολόγηση και απόδοση της κατοικίας. Το πρόγραµµα CASBEE το οποίο χρησιµοποιήθηκε για την περιβαλλοντική αξιολόγηση της κατασκευής έχει βασιστεί στα ιαπωνικά πρότυπα ώστε να ανταποκρίνεται αποτελεσµατικά στις κατοικίες που κατασκευαζονται µε συγκεκριµένη τεχνοτροπία και για συγκεκριµένες συνθήκες του ιαπωνικού περιβάλλοντος. Οι οποιεσδήποτε παραδοχές που έγιναν κατά τη µελέτη έγιναν ώστε να προσαρµοστεί το µοντέλο στα ελληνικά δεδοµένα ενώ ορίσµενες ενέργειες απορρίφθηκαν µια και κρίθηκε ότι δεν θα υπήρχε ρεαλιστική εφαρµογή τους στον ελλαδικό χώρο. Η προσαρµογή ενός τέτοιου µοντέλου στα ελληνικά πρότυπα και δεδοµένα κρίνεται απαραίτητη ώστε να προκύψει ένα εργαλείο που θα δίνει αντιπροσωπευτικά και αντικειµενικά αποτελέσµατα αλλά και για να αποφευχθούν υποκειµενικές εκτιµήσεις του εκάστοτε µελετητή που δεν επιτρέπουν την σύγκριση των αποτελεσµάτων που προκύπτουν από µελέτες σε µια ενιαία βάση. ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 116

128 Βιβλιογραφία Τεχνική Οδηγία Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλαδος Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010-Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραµέτρων για τον υπολογισµό της ενεργειακής απόδοσης κτηρίων και την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης Τεχνική Οδηγία Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλαδος Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010- Θερµοφυσικές ιδιότητες δοµικών υλικών και έλεγχος της θερµοµονωτικής επάρκειας των κτηρίων CASBEE for Home (Detached House) Comprehensive Assessment System for Building Environmental Efficiency (2007). Technical Manual 2007 Edition. Institute for Building Environment and Energy Conservation (IBEC) Το Ελληνικό Ενεργειακό Σύστηµα, (2009). Υπουργείο Ανάπτυξης Φεβρουάριος Κανονισµός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.Εν.Α.Κ.), (2010). Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως Αρ. Φύλλου Απριλίου ιαδικτυακές Πηγές o o o o o o o o %CE%B7%CF%80%CE%B5%CE%B9%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B5%CF% 82-%CE%BC%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%82- %CF%84%CE%B7%CF%82- %CF%80%CE%AD%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%82/ roi.htm %CE%BB%CE%AF%CF%84%CF%83%CE%B1_%CE%99%CF%89%CE%B1%CE %BD%CE%BD%CE%AF%CE%BD%CF%89%CE%BD ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 117

129 Παράρτηµα Παράρτηµα Α : Σχέδια Κατοικίας ΚΑΤΟΨΗ ΥΠΟΓΕΙΟΥ ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 118

130 ΚΑΤΟΨΗ ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΟΨΗ ΟΡΟΦΟΥ ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 119

131 ΚΑΤΟΨΗ ΣΤΕΓΗΣ ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 120

132 ΤΟΜΗ Β-Β ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 121

133 ΤΟΜΗ Α-Α ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 122

134 ΒΟΡΙΝΗ ΟΨΗ ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 123

135 ΝΟΤΙΑ ΟΨΗ ΥΤΙΚΗ ΟΨΗ ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 124

136 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΟΨΗ ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 125

137 ΘΕΡΜΟΓΕΦΥΡΕΣ (ΙΣΟΓΕΙΟ) ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 126

138 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 127

139 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 128

140 ΘΕΡΜΟΓΕΦΥΡΕΣ (ΟΡΟΦΟΣ) ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 129

141 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 130

142 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 131

143 ΠΑΣΧΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 132