Δομικά Υλικά και Εξοικονόμηση Ενέργειας στα Κτίρια

Transcript

1 ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ 9 ο ΕΞΑΜ Χ-Μ ntua ACADEMIC OPEN COURSES Δομικά Υλικά και Εξοικονόμηση Ενέργειας στα Κτίρια Καθ. Α. Μοροπούλου, ΕΔΙΠ Κ. Λαμπρόπουλος Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Χημικών Μηχανικών

2 Άδεια Χρήσης Το παρόν υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons και δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Έργου των Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων από την διδάσκουσα Καθ. Α. Μοροπούλου και τον ΕΔΙΠ Κ. Λαμπρόπουλο. Για υλικό που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

3 Περιεχόμενα: Η διάσταση του προβλήματος Ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων Νομοθετικό πλαίσιο Τεχνολογίες και υλικά για εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια Ο παράγοντας φθορά Ανάγκη για ολοκληρωμένη προσέγγιση

4 Η περιβαλλοντική, αναπτυξιακή και οικονομική διάσταση του προβλήματος

5 Σε μια εποχή που το κόστος ενέργειας αυξάνεται, ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα όσον αφορά στις ενεργειακές ανάγκες και ιδιαίτερα στην ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων;

6 Ο τομέας των κτιρίων αποτελεί ίσως τον σημαντικότερο οικονομικό χώρο της Ευρώπης, παρουσιάζοντας ετήσιο κύκλο εργασιών που ξεπερνά τα 400 δις Ευρώ. Ταυτόχρονα, σε ημερήσια βάση, η παγκόσμια πρωτογενής ενεργειακή κατανάλωση που σχετίζεται με τα κτίρια ξεπερνάει τα 17 εκ. βαρέλια πετρελαίου, ποσότητα περίπου ίση με την συνολική παραγωγή των χωρών του ΟΠΕΚ Ο κτιριακός τομέας στις χώρες της ΕΕ και στην Ελλάδα ευθύνεται για το 1/3 των εκπομπών CO 2 και για το 40% περίπου της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης με αυξητικές τάσεις Πηγή: Οδηγία 2002/91/ΕΚ «για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων» Πηγή: World Business Council for Sustainable Development

7 Συνολική ενεργειακή κατανάλωση Πηγή: Eurostat toe = ton of oil equivalent ΕΛΛΑΔΑ: Αύξηση 35% μέσα σε 10 EU27: Αύξηση 10%

8 Συνολική ενεργειακή κατανάλωση (συνέχεια) Πηγή: Eurostat toe = ton of oil equivalent

9 Συνολική ενεργειακή κατανάλωση (κατανομή) Πηγή: Eurostat toe = ton of oil equivalent

10 Ενεργειακή κατανάλωση νοικοκυριών Πηγή: Eurostat toe = ton of oil equivalent ΕΛΛΑΔΑ: Αύξηση 65% μέσα σε 10 χρόνια!!!! EU27: Αύξηση 9%

11 Ενεργειακή κατανάλωση νοικοκυριών (συνέχεια) Πηγή: Eurostat toe = ton of oil equivalent

12 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Πηγή: International Energy Agency, Energy Policies of IEA, Greece 2006 Review Σε σχέση με τον βιομηχανικό τομέα, στον τομέα κατοικιών παρατηρείται δυσανάλογη αύξηση χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας

13 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ραγδαία αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας οφείλεται κυρίως στον τομέα των μεταφορών και τα κτίρια!!! Πηγή: International Energy Agency, Energy Policies of IEA, Greece 2006 Review

14 Στην Ελλάδα, η ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων αντιπροσωπεύει το 36% της συνολικής ζήτησης ενέργειας, ενώ μόνο κατά την περίοδο αύξησαν την ενεργειακή τους κατανάλωση κατά 24% φθάνοντας τα 8.54 ΜTep [Τep = Τόνοι ισοδύναμου πετρελαίου]. Είναι προφανές το τεράστιο περιθώριο μείωσης της ενεργειακής τους κατανάλωσης και βελτίωσης των ενεργειακών τους επιδόσεων

15 Καταναλώνουμε παραπάνω ενέργεια γιατί αυξήθηκαν οι ανάγκες μας ή επειδή σπαταλιέται η ενέργεια;

16 Ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων στην Ελλάδα

17 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑ Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) Α. Γαγλία «Δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας Υπολογιστικές μέθοδοι ενεργειακών επιθεωρήσεων στα κτίρια»τεε & Περ. Τμ. ΒΑ Αιγαιου ΤΕΕ, Προσυνεδριακή Εκδήλωση «Εξοικονόμηση ενέργειας σημερινή κατάσταση και προοπτικές» Μυτιλήνη Ιουνίου 2009

18 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Τα κτίρια κατοικιών αντιπροσωπεύουν το 73% του συνόλου στην Ελλάδα. Οι δυνατότητες εξοικονόμησης είναι σημαντικές, αν λάβει κανείς υπόψη ότι μόνο το: 5.1% έχουν μόνωση εξωτερικών τοίχων (αφού μόνο το 6.7% κτίσθηκε μετά από το 1981, οπότε άρχισε να ισχύει ο Κανονισμός Θερμομόνωσης) 2,1% έχουν διπλά τζάμια 30,4% έχουν μόνωση δώματος 12,7% έχουν μόνωση πυλωτής 4,2% έχουν μόνωση σωληνώσεων στην εγκατάσταση θέρμανσης

19 Αν και το μεγαλύτερο μέρος της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων δαπανάται για την θέρμανση τους, η συνεχής, και χωρίς προγραμματισμό χρήση συστημάτων κλιματισμού: Προκαλεί σημαντικά προβλήματα φορτίου αιχμής στο ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας, Διογκώνει το οικονομικό κόστος λειτουργίας των κτιρίων

20 ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ελλιπής προστασία των υπαρχόντων κτιρίων από το εξωτερικό περιβάλλον Ανορθόδοξος σχεδιασμός των νέων κτιρίων σαν συνέπεια μια περιβαλλοντικά αποκομμένης αρχιτεκτονικής αντίληψης που δεν λαμβάνει υπόψη της τις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες και τις αρχές αειφόρου κατασκευής Ελλείψεις και προβλήματα στην εφαρμογή της σύγχρονης νομοθεσίας, αλλά και έλλειψη θετικού κλίματος (γραφειοκρατεία, οικονομικά κίνητρα, απουσία ελέγχων κλπ) για την ενεργειακή και περιβαλλοντική προστασία των κτιρίων

21 ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Τα παραπάνω οδηγούν: Σε ασφυκτική διόγκωση του ενεργειακού ισοζυγίου της Ελλάδας (Eurostat: 71.9% εξάρτηση) Την συμπίεση οικονομικά και κοινωνικά των χαμηλών εισοδηματικών τάξεων Την αύξηση της ενεργειακής ένδειας της χώρας Την ακύρωση των διεθνών δεσμεύσεων της χώρας για το περιβάλλον, όπως η συμφωνία του Κυότο, η οδηγία 2002/91/ΕΚ (EPBD, 2003) κ.α.

22 ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν διογκώνονται λόγω: Αυξανόμενης θερμικής υποβάθμισης των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, και ιδιαίτερα της πρωτέυουσας Σημαντικής αύξησης της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος λόγω τοπικών και παγκόσμιων μεταβολών Χρήσης εμπειρικών και ξεπερασμένων τεχνικών σχεδιασμού του αστικού χώρου και των κτιρίων (όπου και όταν εφαρμόζονται) Αποψίλωσης του αστικού και περιαστικού πράσινου (πυρκαγιές, καταπατήσεις, απαξίωση του υπάρχοντος πράσινου)

23 που με την σειρά τους: Δημιουργούν αίσθημα δυσφορίας στον αστικό ιστό Μεγιστοποιούν την χρήση ενεργοβόρων μηχανικών μέσων για να εξασφαλίσουν θερμική άνεση Δημιουργούν σημαντικά οικονομικά προβλήματα σε κοινωνικές τάξεις που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στο αυξανόμενο κόστος

24 Τα προβλήματα γίνονται εντονότερα λόγω της οικονομικής κρίσης και της ραγδαίας αύξησης της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης

25 Καταναλώνουμε αναλογικά περισσότερο σε σχέση με τους εταίρους μας στην ΕΕ; Η ανάλυση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων στην Ελλάδα πρέπει να γίνει με βάση τα αντίστοιχα μεγέθη χωρών της Ε.Ε. για να αποκτηθεί καλύτερη εικόνα σε σχέση με την σοβαρότητα του προβλήματος στην χώρα μας και το επίπεδο των εταίρων μας στην Ε.Ε.

26 Κατανάλωση ενέργειας σε υφιστάμενα κτίρια Κατανάλωση ενέργειας σε κτίρια ανά τομέα (E.E ): 15% 6% 5% 3% Space heating Appliances Water heating 50% Cooling Others 21% Lighting and Misc, Ελλάδα: Θέρμανση χώρων: 70% Οικιακές Συσκευές φωτισμός κλιματισμός: 20% a) Κατοικίες 16% 13% 40% Space heating Lighting and Misc, Water heating 31% Cooling b) Εμπορικά - βιομηχανικά κτήρια Πηγή: International Environment Agency - IEA

27 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗ - ΕΛΛΑΔΑ Το 35,5% των κατοικιών διαθέτει σύστημα κεντρικής θέρμανσης, όπου καταναλώνεται σχεδόν αποκλειστικά πετρέλαιο Τα υπόλοιπα κτίρια θερμαίνονται από ανεξάρτητα συστήματα που καταναλώνουν πετρέλαιο, ξύλο, ηλεκτρική ενέργεια, στερεά καύσιμα ή υγραέριο Για την παραγωγή ζεστού νερού το 26% χρησιμοποιεί πετρέλαιο, το 78% ηλεκτρική ενέργεια, 3.7% ξύλο και στερεά καύσιμα, το 0.1% υγραέριο και το 15.1% ηλιακή ενέργεια

28 Ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων κατοικίας Πηγή: Eurostat

29 Ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων κατοικίας Σύμφωνα με την Eurostat, η συνολική ετήσια κατανάλωση ενέργεια ανά νοικοκυριό στην Ελλάδα είναι περίπου 61 GJ (1,46 toe) Η τιμή αυτή είναι σημαντικά μεγαλύτερη από αυτή της Ισπανίας, και Πορτογαλίας, Μεσογειακές χώρες παρόμοιου κλίματος με αυτό της Ελλάδας Είναι συγκρίσιμη ακόμα και με χώρες όπως η Ολλανδία, Ιταλία, Πολωνία, κ.α. με ψυχρότερο κλίμα από αυτό της Ελλάδας Είναι όμως συγκρίσιμος ο δείκτης «συνολική ετήσια κατανάλωση ενέργειας ανά νοικοκυριό»;;;

30 kwh/m3/a Ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων κατοικίας Ο δείκτης «συνολική ετήσια κατανάλωση ενέργειας ανά νοικοκυριό» δεν είναι ενδεικτικός, καθώς εξαρτάται από: Την επιφάνεια και όγκο κάθε νοικοκυριού Βαθμό χρήσης του κτιρίου Ορθότερο είναι να γίνεται σύγκριση ανά μονάδα επιφάνειας, ή ανά μονάδα όγκου κτιρίων: Ενεργειακή ζήτηση τυπικού κτιρίου Ελλάδα Πορτογαλία Ισπανία Ιταλία Βρετανία Ολλανδία Γερμανία Γαλλία Δανία Βέλγιο Αυστρία

31 Ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων κατοικίας Η ενέργεια στα ελληνικά νοικοκυριά δαπανάται κυρίως για θερμικές χρήσεις (~59%) Πηγή EPA-ED (Energy Performance Assessment of Existing Dwellings): Ποσοστό ενεργειακής κατανάλωσης ανά είδος χρήσης σε κατοικίες

32 Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου εκφρασμένες σε τόνους ισοδύναμου CO 2 κατ άτομο ανά χώρα το 2008 «Το Ευρωπαϊκό Περιβάλλον - Κατάσταση και Προοπτικές 2010: Συγκεφαλαιωτική Έκθεση» Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, Κοπεγχάγη Είναι φανερή η δεινή θέση της Ελλάδας, καθώς παρουσιάζει τις μεγαλύτερες εκπομπές ανάμεσα στις μεσογειακές χώρες, αλλά ξεπερνάει ακόμα και βορειότερες χώρες όπως η Γερμανία, Νορβηγία, Αυστρία και Βρετανία

33 Δυναμικό Εξοικονόμησης Ενεργείας στα Ελληνικά Κτίρια Οικιακός Τομέας C.A. Balaras, A.G. Gaglia, E. Georgopoulou, S. Mirasgedis, Y. Sarafidis, D. P. Lalas, European Residential Buildings and Empirical Assessment of the Hellenic Building Stock, Energy Consumption, Emissions & Potential Energy Savings Building and Environment, 42 (3) (2007) pp Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας (κατ. φθίνουσα εξοικονόμηση) 1. Θερμομόνωση εξωτερικών τοίχων 15. Αεροστεγάνωση ανοιγμάτων 3. Διπλά υαλοστάσια 4. Συντήρηση κεντρικών θερμάνσεων 12. Ηλιακοί συλλέκτες για ΖΝΧ 2. Θερμομόνωση οροφής 5. Αντικατάσταση παλαιών λεβήτων 13. Ενεργειακοί λαμπτήρες 7. Θερμοστάτες αντιστάθμισης 8. Θερμοστάτες χώρων 6. Αντικατάσταση παλαιών λεβήτων με λέβητες φυσικού αερίου 10. Ανεμιστήρες οροφής 9. Εξωτερικός σκιασμός Την μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας παρουσιάζουν τα μέτρα που αφορούν τα δομικά υλικά (θερμομόνωση, αεροστεγάνωση, υαλοπίνακες)

34 Όλα τα είδη κτιρίων καταναλώνουν το ίδιο;

35 Τα κτίρια που δεν χρησιμοποιούνται σαν κατοικίες στην Ελλάδα αποτελούν το 5% του συνόλου των κτιρίων σε αριθμό ή το 26% επί της συνολικής επιφάνειας του κτιριακού αποθέματος. 57% Κτίρια γραφείων & εμπορικής χρήσης 19% Εκπαιδευτικά κτίρια 16% Ξενοδοχεία 8% Νοσοκομεία και κλινικές Κατηγορία: 1 Κολυμβητήρια 2 Νοσοκομεία 3 Ξενοδοχεία 4 Γραφεία 5 Εμπορικά 6 Πολυκατοικίες 7 Σχολεία 8 - Γυμναστήρια Μέση ετήσια συνολική κατανάλωση ενέργειας σε Ελληνικά κτίρια Πηγή: Οδηγός για εξοικονόμηση ενέργειας στις κατοικίες, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., 2001

36 Ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων γραφείων Η ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων γραφείων στην Ελλάδα ποικίλει ανάλογα με: την ηλικία, τον τρόπο χρήσης τις διαθέσιμες ενεργειακές εγκαταστάσεις (κλιματισμός κλπ) Μετά από επεξεργασία ενεργειακών δεδομένων μεγάλου αριθμού κτιρίων* η κατανομή της ενεργειακής κατανάλωσης και η ταξινόμηση των κτιρίων γραφείων προέκυψε η ακόλουθη (κατά φθίνουσα σειρά ενεργειακής κατανάλωσης): 1. Το ενεργειακά τυπικό (μέσο) κτίριο που αντιστοιχεί στο 50% του δείγματος 2. Το βέλτιστο κτίριο που αντιστοιχεί στο 20% του δείγματος 3. Το παθητικό κτίριο που αντιστοιχεί στο 5% των καλύτερων ενεργειακά κτιρίων * Ομάδα Κτιριακού Περιβάλλοντος Παν. Αθηνών

37 Ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων γραφείων Ολική και επιμέρους κατανάλωση των κλιματιζόμενων και μη κτιρίων γραφείων στην Ελλάδα Γαλάζιο: Θέρμανση, Βυσσινί: Λοιπές Ηλεκτρικές Χρήσεις, Λευκό: Κλιματισμός * Ομάδα Κτιριακού Περιβάλλοντος Παν. Αθηνών Το τυπικό κλιματιζόμενο κτίριο γραφείων καταναλώνει (τελική κατανάλωση): ~ 138kWh/m 2 /έτος Κλιματισμός Θέρμανση = 35 kwh/m 2 /έτος = 85 kwh/m 2 /έτος Το τυπικό μη κλιματιζόμενο κτίριο γραφείων καταναλώνει (τελική κατανάλωση): ~ 75kWh/m 2 /έτος Θέρμανση = 57 kwh/m 2 /έτος

38 Ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων γραφείων Το ακόλουθο διάγραμμα συγκρίνει την ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων γραφείων για διάφορες ευρωπαϊκές χώρες στο πλαίσιο του προγράμματος EPA-ED Μπλέ: Θερμικό φορτίο, Κόκκινο: Ηλεκτρικό φορτίο Συγκριτικά, τα κτίρια γραφείων στην Ελλάδα έχουν την μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση!

39 Ενεργειακή κατανάλωση σχολικών κτιρίων Η ενεργειακή κατανάλωση ενός τυπικού σχολικού κτιρίου κυμαίνεται περί τις 68 kwh/m 2 /έτος, εκ των οποίων οι 55 kwh/m 2 /έτος καταναλώνονται για θερμικούς λόγους [Στοιχεία προγράμματος ENPER-EXIST] Γαλάζιο: Θέρμανση, Μπλέ: Ηλεκτρισμός Σημ. Στην Νορβηγία χρησιμοποιείται ηλεκτρισμός για την θέρμανση των σχολικών κτιρίων M. Santamouris, C.A. Balaras, E. Dascalaki, A. Argiriou, A. Gaglia «Energy consumption and the potential for energy conservation in school buildings in Hellas» Energy, Volume 19, Issue 6, June 1994, Pages

40 Ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων νοσοκομείων και κλινικών Στην Ελλάδα, έχει διαπιστωθεί ότι η ελάχιστη, μέση και μέγιστη ενεργειακή κατανάλωση για θέρμανση κυμαίνεται αντίστοιχα στις 81, 221 και 420 kwh/m 2 /έτος

41 Στην Ελλάδα υπάρχει αναλογικά μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση, που δεν δικαιολογείται από τις κλιματολογικές συνθήκες ή την οικονομική δραστηριότητα Συμπέρασμα: Τα κτίρια «πάσχουν» ενεργειακά

42 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

43 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Κοινοτική Οδηγία 2002/91/EC για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων. Στόχος της οδηγίας: Βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς των κτιρίων μέσα στην ΕΕ, με οικονομικά αποδοτικά μέτρα Σύγκλιση των κτιριακών προτύπων προς αυτά των Κρατών Μελών που ήδη έχουν υψηλά επίπεδα απαιτήσεων. Νόμος 3661/2008 (ΦΕΚ 89/Α/2008) Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις

44 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Ο Νόμος 3661/2008 (ΦΕΚ 89/Α/2008) «Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις» τροποποιήθηκε: με το άρθρο 10 του Νόμου 3851/2010 «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» (ΦΕΚ 85/Α/2010): Στα κτίρια για τα οποία κατατίθεται στην αρμόδια Πολεοδομική Υπηρεσία αίτηση χορήγησης οικοδομικής άδειας μετά την είναι υποχρεωτική η κάλυψη μέρους των αναγκών σε ζεστό νερό χρήσης από ηλιοθερμικά συστήματα Το αργότερο έως τις , όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να καλύπτουν το σύνολο της πρωτογενούς ενεργειακής κατανάλωσής τους με συστήματα παροχής ενέργειας που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, συστήματα τηλεθέρμανσης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου, καθώς και σε αντλίες θερμότητας με εποχιακό βαθμό απόδοσης (SPF) Στα κτίρια ανεξαρτήτως εμβαδού που υφίστανται ριζική ανακαίνιση, η ενεργειακή απόδοσή τους αναβαθμίζεται, στο βαθμό που αυτό είναι τεχνικά, λειτουργικά και οικονομικά εφικτό, ώστε να πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, όπως αυτές καθορίζονται στον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ)

45 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Για εργασίες που έχουν σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε οικίες, στο πλαίσιο εφαρμογής των διατάξεων του νόμου 3661/2008, μπορεί να παρέχεται χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων με το άρθρο 28 του Νόμου 3889/2010 «Χρηματοδότηση Περιβαλλοντικών Παρεμβάσεων, Πράσινο Ταμείο, Κύρωση Δασικών Χαρτών και άλλες διατάξεις» ώστε να επεκταθεί και στην περίπτωση κτιρίων κατοικίας που προορίζονται για χρήση που δεν υπερβαίνει τους τέσσερις (4) μήνες (παραθεριστικές κατοικίες)

46 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Κατ εξουσιοδότηση του Ν. 3661/2008 εκδόθηκαν οι παρακάτω κανονιστικές ρυθμίσεις που ολοκληρώνουν το νομοθετικό πλαίσιο που απαιτείται για την πλήρη εφαρμογή του νόμου: 1. Ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.ΕΝ.Α.Κ.) που εγκρίθηκε με την Δ6/Β/οικ.5825/ Κοινή Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και ΠΕΚΑ (ΦΕΚ Β 407). Για την υποστήριξη της εφαρμογής του ΚΕΝΑΚ: Εγκρίθηκαν με την οικ /2010 Απόφαση Υπουργού ΠΕΚΑ (ΦΕΚ 1387/ Β/ ) οι παρακάτω Τεχνικές Οδηγίες του ΤΕΕ, οι οποίες διατίθενται από το ΤΕΕ: α) ΤΟΤΕΕ /2010 «Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης» β) ΤΟΤΕΕ /2010 «Θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών και έλεγχος της θερμομονωτικής επάρκειας των κτιρίων» γ) ΤΟΤΕΕ /2010 «Κλιματικά δεδομένα ελληνικών περιοχών» δ) ΤΟΤΕΕ /2010 «Οδηγίες και έντυπα ενεργειακών επιθεωρήσεων κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού» Εκδόθηκε η Εγκύκλιος «Εφαρμογή του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ)» (οικ. 1603/ )

47 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Κατ εξουσιοδότηση του Ν. 3661/2008 εκδόθηκαν οι παρακάτω κανονιστικές ρυθμίσεις που ολοκληρώνουν το νομοθετικό πλαίσιο που απαιτείται για την πλήρη εφαρμογή του νόμου: 2. Το Προεδρικό Διάταγμα 100/2010 «Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτιρίων, Λεβήτων και Εγκαταστάσεων Θέρμανσης και Εγκαταστάσεων Κλιματισμού» (ΦΕΚ 177/Α/ ) 3. Με το άρθρο 6 του Νόμου 3818/2010 (ΦΕΚ 17/Α/2010) «Προστασία των δασών και δασικών εκτάσεων του Ν. Αττικής, σύσταση Ειδικής Γραμματείας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας και λοιπές διατάξεις» συστάθηκε η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας (ΕΥΕΠΕΝ), η οποία συγκροτήθηκε διοικητικά και οργανωτικά με το Προεδρικό Διάταγμα 72/2010 (ΦΕΚ 132/Α/2010) «Συγκρότηση, διοικητική οργανωτική δομή και στελέχωση της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Ενέργειας», η οποία συγκροτείται στην Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΥΠΕΚΑ.

48 Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.ΕΝ.Α.Κ.) Διαμορφώνει το πλαίσιο αρχών και καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων ΣΚΟΠΟΣ Η μείωση της κατανάλωσης συμβατικής ενέργειας για θέρμανση, ψύξη, κλιματισμό (ΘΨΚ), φωτισμό και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) με την ταυτόχρονη διασφάλιση συνθηκών άνεσης στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων Ενεργειακά αποδοτικός σχεδιασμός του κελύφους Επιτυγχάνεται μέσω: Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ) Χρήση ενεργειακά αποδοτικών δομικών υλικών Χρήση ενεργειακά αποδοτικών ηλεκτρομηχανολογικών (Η/Μ) εγκαταστάσεων Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ)

49 Ενεργειακά αποδοτικός σχεδιασμός του κελύφους Αφορά κυρίως νέες κατασκευές. Η οικοδομική δραστηριότητα όμως έχει μειωθεί συντριπτικά Χρήση ενεργειακά αποδοτικών δομικών υλικών Αφορά όλες τις κατασκευές, και αντιμετωπίζει το πρόβλημα στην πηγή του Χρήση ενεργειακά αποδοτικών ηλεκτρομηχανολογικών (Η/Μ) εγκαταστάσεων Αν το κτίριο λόγω σχεδίασης και υλικών δεν είναι ενεργειακά αποδοτικό, οι Η/Μ εγκαταστάσεις δεν βελτιώνουν την κατάσταση

50 Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ) Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) Αν το κτίριο λόγω σχεδίασης και υλικών δεν είναι ενεργειακά αποδοτικό, απλά μειώνεται η τελική κατανάλωση χωρίς να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα στην ουσία του

51 Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.ΕΝ.Α.Κ.) Με τον ΚΕΝΑΚ θεσμοθετείται ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός στον κτιριακό τομέα και καθορίζονται: Μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων Ελάχιστες απαιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Κατηγορίες για την ενεργειακή κατάταξη των κτιρίων Ελάχιστες προδιαγραφές για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των κτιρίων Ελάχιστες προδιαγραφές για τα θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους Προδιαγραφές των ηλεκτρομηχανολογικών Η/Μ εγκαταστάσεων Περιεχόμενο της μελέτης ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου Διαδικασία των ενεργειακών επιθεωρήσεων των κτιρίων Διαδικασία των επιθεωρήσεων λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και κλιματισμού

52 ΚΕΝΑΚ Μεθοδολογία Υπολογισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων Η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων προσδιορίζεται με βάση μεθοδολογία υπολογισμού της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας και περιλαμβάνει τις ακόλουθες βασικές παραμέτρους: 1. Η χρήση του κτιρίου, οι επιθυμητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος (θερμοκρασία, υγρασία, αερισμός), τα χαρακτηριστικά λειτουργίας και ο αριθμός χρηστών 2. Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους (σχήμα και μορφή κτιρίου, διαφανείς και μη επιφάνειες, σκίαστρα), σε σχέση με τον προσανατολισμό και τα χαρακτηριστικά των εσωτερικών δομικών στοιχείων (χωρίσματα κ.α) ΤΟΤΕΕ /2010 «Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης»

53 ΚΕΝΑΚ Μεθοδολογία Υπολογισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων 3. Τα κλιματικά δεδομένα της περιοχής του κτιρίου (θερμοκρασία, σχετική και απόλυτη υγρασία, ταχύτητα ανέμου και ηλιακή ακτινοβολία) Η ελληνική επικράτεια διαιρείται σε τέσσερις κλιματικές ζώνες με βάση τις βαθμοημέρες θέρμανσης ΤΟΤΕΕ /2010 «Κλιματικά δεδομένα ελληνικών περιοχών» Σε κάθε νομό, οι περιοχές που βρίσκονται σε υψόμετρο άνω των 500 μέτρων, εντάσσονται στην επόμενη ψυχρότερη κλιματική ζώνη από εκείνη στην οποία ανήκουν σύμφωνα με τον πίνακα

54 ΚΕΝΑΚ Μεθοδολογία Υπολογισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων 4. Τα θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους (θερμοπερατότητα, θερμική μάζα, απορροφητικότητα ηλιακής ακτινοβολίας, διαπερατότητα κ.α.) Μέγιστος επιτρεπόμενος Συντελεστής Θερμοπερατότητας δομικών στοιχείων κατά κλιματική ζώνη ΤΟΤΕΕ /2010 «Θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών και έλεγχος της θερμομονωτικής επάρκειας των κτιρίων» Μέγιστος επιτρεπόμενος μέσος Συντελεστής Θερμοπερατότητας (U m ) κατά κλιματική ζώνη Όπου F η εξωτερική επιφάνεια του κτιρίου μέσω της οποίας μεταδίδεται η θερμότητα ενός κτιρίου, δια του περικλειόμενου όγκου V της κατασκευής

55 ΚΕΝΑΚ Μεθοδολογία Υπολογισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων 5. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης θέρμανσης χώρων (τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων) 6. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης ψύξης / κλιματισμού χώρων (τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων) 7. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης μηχανικού αερισμού (τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.α.) 8. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης παραγωγής ΖΝΧ (τύπος συστημάτων, δίκτυο διανομής απόδοση συστημάτων κ.α.) 9. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης φωτισμού για τα κτίρια του τριτογενή τομέα 10.Τα παθητικά ηλιακά συστήματα. ΤΟΤΕΕ /2010 «Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης»

56 ΚΕΝΑΚ Λογισμικά Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων Το ΤΕΕ ανέπτυξε ειδικό λογισμικό καταχώρησης των απαραίτητων στοιχείων για τις ενεργειακές επιθεωρήσεις και τον αντίστοιχο υπολογισμό για την ενεργειακή κατάταξη των κτηρίων Σημείωση: 1. Το ειδικό λογισμικό του ΤΕΕ χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό της ενεργειακής κατάταξης και μόνο 2. Για την εκπόνηση της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων χρησιμοποιούνται εμπορικά λογισμικά, που αξιολογούνται και εγκρίνονται από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας (ΕΥΕΠΕΝ)

57 ΚΕΝΑΚ Ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Κάθε νέο κτίριο καθώς και κάθε υφιστάμενο κτίριο που ανακαινίζεται ριζικά, πρέπει να πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης που καθορίζονται από τον ΚΕΝΑΚ και ικανοποιούνται όταν: είτε η συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του εξεταζόμενου κτιρίου είναι μικρότερη ή ίση από τη συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς είτε το εξεταζόμενο κτίριο έχει τα ίδια τεχνικά χαρακτηριστικά με το κτίριο αναφοράς τόσο ως προς το κτιριακό κέλυφος όσο και ως προς τις ηλεκτρομηχανολογικές του εγκαταστάσεις στο σύνολό τους. ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Κτίριο με τα ίδια γεωμετρικά χαρακτηριστικά, θέση, προσανατολισμό, χρήση και χαρακτηριστικά λειτουργίας με το εξεταζόμενο κτίριο. Το κτίριο αναφοράς πληροί τις ελάχιστες προδιαγραφές και έχει καθορισμένα τεχνικά χαρακτηριστικά τόσο στα εξωτερικά δομικά στοιχεία του, όσο και στις Η/Μ εγκαταστάσεις που αφορούν τη ΘΨΚ των εσωτερικών χώρων, την παραγωγή ΖΝΧ και το φωτισμό.

58 ΚΕΝΑΚ Μελέτη ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Η Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου: Τεκμηριώνει ότι το κτίριο ικανοποιεί τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου Περιλαμβάνεται στο φάκελο που υποβάλλεται στην αρμόδια Πολεοδομική Υπηρεσία για την έκδοση οικοδομικής άδειας Αποτελεί πρόσθετη μελέτη επιπλέον των μελετών αρχιτεκτονικής, διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου, θέρμανσης, ψύξης, ΖΝΧ και φωτισμού. Αντικαθιστά τη μελέτη θερμομόνωσης

59 ΚΕΝΑΚ Μελέτη ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Το τεύχος της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου περιλαμβάνει: 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Γενικά στοιχεία κτιρίου: τοποθεσία, χρήση κτιρίου, πρόγραμμα λειτουργίας, αριθμός χρηστών Επιθυμητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος Δεδομένα και παραδοχές για τους παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου Τα κλιματικά δεδομένα της περιοχής Σύντομη περιγραφή και τεκμηρίωση του ενεργειακού σχεδιασμού του κτιρίου όσον αφορά στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, τα θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους και το σχεδιασμό των Η/Μ εγκαταστάσεων, καθώς και στα προτεινόμενα συστήματα Εξοικονόμησης Ενέργειας / Ορθολογικής Χρήσης Ενέργειας και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Αναφορά του λογισμικού που χρησιμοποιήθηκε για την εκτίμηση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου, καθώς και των παραδοχών που λαμβάνονται υπόψη για την εφαρμογή της μεθοδολογίας

60 ΚΕΝΑΚ Μελέτη ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Το τεύχος της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου περιλαμβάνει: 2. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΟΥ Γεωμετρικά χαρακτηριστικά του κτιρίου και των ανοιγμάτων Τεκμηρίωση της χωροθέτησης και προσανατολισμού του κτιρίου για τη μέγιστη αξιοποίηση των τοπικών κλιματικών συνθηκών Τεκμηρίωση της επιλογής και χωροθέτησης φύτευσης και άλλων στοιχείων βελτίωσης του μικροκλίματος. Τεκμηρίωση του σχεδιασμού και χωροθέτησης των ανοιγμάτων ανάλογα με τις απαιτήσεις ηλιασμού, φωτισμού και αερισμού Χωροθέτηση των λειτουργιών ανάλογα με τη χρήση και τις απαιτήσεις άνεσης Περιγραφή λειτουργίας των παθητικών συστημάτων για τη χειμερινή και θερινή περίοδο Περιγραφή των συστημάτων ηλιοπροστασίας του κτιρίου Γενική περιγραφή των τεχνικών εκμετάλλευσης του φυσικού φωτισμού. Σχεδιαστική απεικόνιση με κατασκευαστικές λεπτομέρειες της θερμομονωτικής στρώσης, των παθητικών συστημάτων και των συστημάτων ηλιοπροστασίας στα αρχιτεκτονικά σχέδια του κτιρίου

61 ΚΕΝΑΚ Μελέτη ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Το τεύχος της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου περιλαμβάνει: 3. ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ Θερμικά χαρακτηριστικά του κτιριακού κελύφους και των ανοιγμάτων (θερμοπερατότητα, ανακλαστικότητα, διαπερατότητα και απορροφητικότητα στην ηλιακή ακτινοβολία, κ.α.). Περιγραφή της θέσης, των θερμοφυσικών ιδιοτήτων και του τύπου της θερμομόνωσης, όπου αυτή προβλέπεται (οροφές, δάπεδα, τοιχοποιία). Συντελεστής θερμοπερατότητας και εμβαδόν αδιαφανών στοιχείων του εξωτερικού κελύφους (τοιχοποιία, οροφή, δάπεδα, φέρων οργανισμός), έλεγχος αυτών βάσει των απαιτούμενων ορίων ανά προσανατολισμό. Συντελεστής θερμοπερατότητας των εσωτερικών χωρισμάτων που διαχωρίζουν θερμαινόμενες και μη θερμαινόμενες ζώνες του κτιρίου. Συντελεστής θερμοπερατότητας και εμβαδό ανοιγμάτων και γυάλινων προσόψεων, έλεγχος αυτών βάσει των απαιτούμενων ορίων ανά προσανατολισμό.

62 ΚΕΝΑΚ Μελέτη ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Το τεύχος της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου περιλαμβάνει: 4. ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Τεχνικά χαρακτηριστικά: Κεντρικής εγκατάστασης παραγωγής και διανομής θερμού νερού για τη θέρμανση των χώρων Εγκαταστάσεων ψύξης κλιματισμού χώρων Κεντρικών μονάδων διαχείρισης αέρα και συστήματος μηχανικού αερισμού Συστήματος παραγωγής και διανομής ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) Ηλιακών συλλεκτών για παραγωγή ΖΝΧ Συστήματος τεχνητού φωτισμού για τα κτίρια του τριτογενή τομέα Κεντρικού συστήματος παρακολούθησης και ενεργειακού ελέγχου (BΕMS), των προβλεπόμενων αυτοματισμών και ελέγχων και το αναμενόμενο όφελος τους στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, εφόσον προβλέπεται η εγκατάσταση και χρήση τους Λοιπών συστημάτων, όπου προβλέπονται, και αντίστοιχη αποτύπωσή τους στα αρχιτεκτονικά και Η/Μ σχέδια, όπως: ΑΠΕ, (φωτοβολταϊκά, γεωθερμικές αντλίες θέρμανσης/ψύξης), συστήματος συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ), κεντρικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου (τηλεθέρμανση)

63 ΚΕΝΑΚ Μελέτη ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Το τεύχος της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου περιλαμβάνει: 5. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ Αναλυτικά αποτελέσματα των υπολογισμών: Θερμικές απώλειες κελύφους και αερισμού. Ηλιακά και εσωτερικά κέρδη κλιματιζόμενων χώρων. Ετήσια τελική ενεργειακή κατανάλωση (kwh/m2), συνολική και ανά χρήση (θέρμανση, ψύξη, αερισμός, ΖΝΧ, φωτισμός), ανά θερμική ζώνη και ανά μορφή χρησιμοποιούμενης ενέργειας (ηλεκτρισμός, πετρέλαιο κ.α.). Ετήσια κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας (kwh/m2) ανά χρήση (θέρμανση, ψύξη, αερισμός, ΖΝΧ, φωτισμός) και αντίστοιχες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

64 ΚΕΝΑΚ Κατηγορίες Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων Βάσει της τελικής ανηγμένης σε πρωτογενή ενέργεια κατανάλωσης του κτιρίου, καθορίζεται και η κατηγορία της ενεργειακής απόδοσής του, και εκδίδεται το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου Π.Ε.Α. Κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Η ετήσια συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς αντιστοιχεί στο άνω όριο της κατηγορίας ενεργειακής απόδοσης Β Ο δείκτης R R λαμβάνεται ίσος με την υπολογιζόμενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς Ο λόγος Τ είναι το πηλίκο της υπολογιζόμενης κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας του εξεταζόμενου κτιρίου (ΕΡ) προς την υπολογιζόμενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς και αποτελεί το κριτήριο για την κατάταξη του κτιρίου στην αντίστοιχη κατηγορία ενεργειακής απόδοσης

65 ΚΕΝΑΚ Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) Κτιρίων

66 ΚΕΝΑΚ Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) Κτιρίων Στο ΠΕΑ αναφέρονται, μεταξύ άλλων: Τα γενικά στοιχεία του κτιρίου Η υπολογιζόμενη ετήσια συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς και του εξεταζόμενου κτιρίου Η ετήσια κατανάλωση ενέργειας ανά πηγή ενέργειας και τελική χρήση Η πραγματική ετήσια συνολική τελική κατανάλωση ενέργειας, Οι υπολογιζόμενες και πραγματικές ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, Συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου Κάθε συμβολαιογράφος για την κατάρτιση πράξεως αγοραπωλησίας ακινήτου υποχρεούται να μνημονεύσει στο συμβόλαιο τον αριθμό πρωτοκόλλου του ΠΕΑ και να επισυνάψει σε αυτό επίσημο αντίγραφο του ΠΕΑ Σε κάθε μίσθωση ακινήτου, ο αριθμός πρωτοκόλλου του ΠΕΑ πρέπει να αναγράφεται στο ιδιωτικό ή συμβολαιογραφικό μισθωτήριο έγγραφο Σε περίπτωση που το ΠΕΑ εκδίδεται στο πλαίσιο προγραμμάτων για τον οικιακό τομέα χρηματοδοτούμενων από εθνικούς ή/και κοινοτικούς πόρους, οι συστάσεις του Ενεργειακού Επιθεωρητή αναφέρονται, κατά προτεραιότητα, με βάση τις επιλέξιμες, κάθε φορά, επεμβάσεις

67 ΚΕΝΑΚ Εξαιρέσεις Εφαρμογής Κτίρια και μνημεία που προστατεύονται από τον νόμο ως μέρος συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ή ιστορικής τους αξίας, εφόσον η συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις του Ν. 3661/2008 θα αλλοίωνε, κατά τρόπο μη αποδεκτό, το χαρακτήρα ή την εμφάνισή τους Κτίρια που χρησιμοποιούνται ως χώροι λατρείας ή θρησκευτικών δραστηριοτήτων, Μη μόνιμα κτίρια που με βάση το σχεδιασμό τους, η διάρκεια χρήσης τους δεν υπερβαίνει τα δύο (2) έτη, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εργαστήρια, κτίρια αγροτικών χρήσεων - πλην κατοικιών - με χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις και όμοια κτίρια τα οποία χρησιμοποιούνται από τομέα καλυπτόμενο από εθνική συμφωνία που αφορά την ενεργειακή απόδοση κτιρίων Αυτοτελή κτίρια με συνολική ωφέλιμη επιφάνεια κάτω των 50 m 2

68 ΚΕΝΑΚ Πρότυπα

69 ΚΕΝΑΚ Πρότυπα

70 Συμπεράσματα από την ανάλυση του ισχύοντος Νομοθετικού Πλαισίου Πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση στον ρόλο των δομικών υλικών στην μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης κτιρίων καθώς: Πρέπει να υποστηριχθεί η εγχώρια δυναμικότητα στην Βιομηχανία δομικών υλικών και όχι να προωθηθούν εισαγόμενες τεχνολογίες (αποδοτικών Η/Μ εγκαταστάσεων ή ΑΠΕ) με μικρή προστιθέμενη αξία και χωρίς να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα στην ουσία του Η χρήση ενεργειακά αποδοτικών δομικών υλικών παρέχει μεγαλύτερα περιθώρια βελτίωσης της ενεργειακής συμπεριφοράς κτιρίων σε σχέση με τις υπόλοιπες προσεγγίσεις (Σχεδιασμός, Η/Μ, ΑΠΕ, ΣΗΘ) Στην παρούσα οικονομική κατάσταση, με την μειωμένη οικοδομική δραστηριότητα και το μεγάλο κτιριακό απόθεμα, η χρήση ενεργειακά αποδοτικών δομικών μόνωσης σε εργασίες συντήρησης και βελτίωσης αποτελεί ίσως οικονομικότερη λύση

71 Εξοικονόμηση Ενέργειας στα Κτίρια

72 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Απαιτήσεις Θερμικής Ενέργειας Μικτή επιφάνεια ορόφου σε kwh/m 2 a για χαρακτηριστικό μήκος 1m Ημέρες θέρμανσης - Heating degree days (HDD) = 3400 K.d kwh/m²a kwh/m²a kwh/m²a kwh/m²a < 15 Πρότυπο κατασκευής Έλλειψη θερμικής προστασίας Δομικά αμφισβητήσιμο. Το κόστος θέρμανσης/ψύξης δεν είναι πλέον οικονομικό έως 1970 Ανεπαρκής θερμική προστασία Η θερμική ανακαίνιση αξίζει τον κόπο Κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης Κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης (Παθητικά Κτίρια) Κατανάλωση ενέργειας σε λίτρα πετρελαίου θέρμανσης ανά τετραγωνικό μέτρο και έτος liters liters 4-5 liters 1.5 liters

73 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΡΥΠΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Απαιτήσεις Θερμικής Ενέργειας Μικτή επιφάνεια ορόφου σε kwh/m 2 a για χαρακτηριστικό μήκος 1m Ημέρες θέρμανσης - Heating degree days (HDD) = 3400 K.d kwh/m²a kwh/m²a kwh/m²a kwh/m²a < 15 Εκπομπές CO 2 60 kg/m²a 30 kg/m²a 10 kg/m²a 2 kg/m²a Κατανάλωση ενέργειας σε λίτρα πετρελαίου θέρμανσης ανά τετραγωνικό μέτρο και έτος liters liters 4-5 liters 1.5 liters

74 Ο γενικός στόχος: Βελτιστοποίηση βαθμού απόδοσης χρήσης ενέργειας Κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης Υψηλή μόνωση κελύφους [συντελεστής διαπερατότητας (U-value) πατώματος και εξωτερικών τοίχων 0.20 W/m 2 K και ταράτσας 0.15 W/m 2 K] Χρήση διπλών υαλοπινάκων αργού Μείωση του ρυθμού του λόγου αερισμού σε 0.3 με χρήση συστημάτων αερισμού προσαρμοζόμενων στις συγκεκριμένες απαιτήσεις. Κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης Συνδυασμός καινοτόμων τεχνολογιών (π.χ. «υπερ-υαλοπίνακες superwindows», μόνωση κενού) με προηγμένα εργαλεία σχεδιασμού επιτρέπει τη δημιουργία κατοικιών με εξαιρετικά χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις που περιορίζονται στις ηλεκτρικές απαιτήσεις του συστήματος ελέγχου και του συστήματος αερισμού. Πηγή: Economic Evaluation of Carbon Dioxide Emission Reduction in the Household and Services Sectors in the EU, Study for DG Environment, European Commission

75 ΜΕΤΡΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΚΤΙΡΙΑ Συστήματα τα οποία προσφέρουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες για εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας σε ένα υφιστάμενο κτίριο: Συστήματα Θέρμανσης και Αερισμού Συστήματα Παραγωγής Θερμού Νερού Χρήσης Συστήματα Ψύξης και Αερισμού (Κλιματισμού) Συστήματα Φωτισμού Συστήματα Μετατροπής Ενέργειας Συστήματα Μόνωσης Βιοκλιματικός Σχεδιασμός Τα δομικά υλικά μπορούν να καθορίσουν σημαντικά το ποσοστό εξοικονόμησης ενέργειας

76 Τεχνολογίες για εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια

77 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Βιοκλιματικός σχεδιασμός ονομάζεται ο σχεδιασμός κτιρίων και χώρων με βάση το τοπικό κλίμα μιας περιοχής, ο οποίος αξιοποιεί την ηλιακή ενέργεια και τα φυσικά φαινόμενα του κλίματος με σκοπό την εξασφάλιση συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης «Βιοκλιματικός Σχεδιασμός στην Ελλάδα Ενεργειακή Απόδοση σε Κατευθύνσεις Εφαρμογής», ΚΑΠΕ (2002)

78 Οι παραδοσιακές κατοικίες που σώζονται μέχρι σήμερα αποτελούν εντυπωσιακά δείγματα συμπυκνωμένης εμπειρίας βιοκλιματικού σχεδιασμού Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός αν και είναι ενσωματωμένος στην αρχιτεκτονική που χαρακτηρίζει κάθε τόπο σε ολόκληρη τη γη θεωρείται από πολλούς ως μία νέα «θεώρηση» στην αρχιτεκτονική και σχετίζεται με την οικολογία περισσότερο, παρά με την ενέργεια και την εξοικονόμηση που δύναται να επιφέρει. Κατοικία Ποταμιάνου, Νιόβης & Βασ. Παύλου 1, Φιλοθέη, Αττική, Αρχιτέκτονας Δ. Πικιώνης

79 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός θεωρεί αναγκαία την αξιοποίηση των θετικών παραμέτρων του κλίματος, όπως την διαθέσιμη ηλιακή ενέργεια για την θέρμανση των κτιρίων, τους δροσερούς ανέμους για τη φυσική τους ψύξη, τη βλάστηση για το σκιασμό τους και το φυσικό φώς για το φωτισμό τους Οι παραδοσιακοί οικισμοί του παρελθόντος, δείχνουν μία εναρμόνισή με το τοπίο, μία προσαρμογή με το ανάγλυφο του εδάφους και μία καλή αξιοποίηση των κλιματικών πλεονεκτημάτων του τόπου. Για να σχεδιάσουμε μία κατοικία με βάση τις βιοκλιματικές αρχές, θα πρέπει αρχικά να μελετήσουμε το κλίμα του τόπου, το φυσικό περιβάλλον, την τοπογραφία, τη θέα, την ετήσια και ημερησία διακύμανση της θερμοκρασίας του αέρα, την ηλιακή ακτινοβολία, τους ανέμους και τη σχετική υγρασία της περιοχής «Βιοκλιματικός Σχεδιασμός στην Ελλάδα Ενεργειακή Απόδοση σε Κατευθύνσεις Εφαρμογής», ΚΑΠΕ (2002) Στ. Περδίος «Βασικές αρχές οδηγίας 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων», ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, Αθήνα 2005,

80 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Τεχνικές Θερμικής Προστασίας Κελύφους Αυξημένη θερμομόνωση Ελαχιστοποίηση Βόρειων και Δυτικών ανοιγμάτων Ηλιοπροστασία σκιασμός Φυτεμένα δώματα Αεριζόμενη τοιχοποιία Ανεμοπροστασία Παθητικά Ηλιακά Συστήματα Χρήση Νοτίων ανοιγμάτων Ηλιακοί τοίχοι (Trombe) Ηλιακοί χώροι (θερμοκήπια) Ηλιακό αίθριο Συστήματα και Τεχνικές Δροσισμού Ηλιοπροστασία σκιασμός Φυσικός αερισμός (διαμπερής, υβριδικός, καμινάδα αερισμού, ηλιακή καμινάδα, αεριζόμενο κέλυφος, κ.α.) Δροσισμός από το έδαφος (ημιυπόσκαφα κτίρια, κ.α.) «Βιοκλιματικός Σχεδιασμός στην Ελλάδα Ενεργειακή Απόδοση σε Κατευθύνσεις Εφαρμογής», ΚΑΠΕ (2002) Στ. Περδίος «Βασικές αρχές οδηγίας 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων», ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, Αθήνα 2005,

81 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ ΩΣ ΗΛΙΑΚΟΥ ΣΥΛΛΕΚΤΗ Χωροθέτηση: Ο επαρκής ηλιασμός του κτιρίου στη διάρκεια του χειμώνα από τις 9π.μ έως τις 3μμ, προσφέρει την αναγκαία ηλιακή ενέργεια για την λειτουργία του ως ηλιακός συλλέκτης θερμότητας Σχήμα: Ένα κτίριο επίμηκες κατά τον άξονα Ανατολής Δύσης (Μεσογειακό κλίμα 1:1.8), προσφέρει μεγαλύτερη επιφάνεια προς το Νότο για συλλογή της ηλιακής ακτινοβολίας τον χειμώνα Προσανατολισμός: Πρέπει να εξασφαλίζεται πλήρης ηλιασμός κατά τους χειμερινούς μήνες και σκιασμό κατά τους θερινούς. Για την Ελλάδα, το κτίριο πρέπει να είναι «ανοιχτό» προς τον Νότο, ή Νοτιοανατολικά, γιατί η προσπίπτουσα ακτινοβολία είναι σχεδόν τριπλάσια τη χειμερινή περίοδο σε σχέση με τον Ανατολικό ή το Δυτικό προσανατολισμό. Το καλοκαίρι η ακτινοβολία αυτή μειώνεται σχεδόν στο μισό Στ. Περδίος «Βασικές αρχές οδηγίας 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων», ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, Αθήνα 2005,

82 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Κατοικία Μυταρά, Νέα Φιλοθέη Μιχάλης Σουβατζίδης, 1985 Ο προσανατολισμός της πρόσοψης είναι νότιος και η κατοικία εκμεταλλεύεται παλαιές και νέες βιοκλιματικές τεχνικές, όπως χαγιάτι, λιακωτό, κήπο στο δώμα, και τοίχο trombe. Τα ανοίγματά του έχουν σχεδιαστεί λαμβάνοντας υπόψιν την ηλιακή γεωμετρία του τόπου και προσφέρουν άπλετο φυσικό φωτισμό σε όλους τους χώρους της κατοικίας. Το δώμα είναι φυτεμένο για να συμβάλει στην ενεργειακή απόδοση της κατοικίας

83 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ ΩΣ ΗΛΙΑΚΟΥ ΣΥΛΛΕΚΤΗ Ανοίγματα: Το γυαλί είναι ένα υλικό με κακές θερμομονωτικές ιδιότητες. [π.χ. για Τ ΕΞΩΤ = 0 ο C και Τ ΕΣΩΤ.= 20 ο C οι θερμικές απώλειες είναι 7 W/cm 2 για καλά θερμομονωμένη τοιχοποιία, 60 W/cm 2 για διπλό υαλοπίνακα και 116 W/cm 2 για μονό υαλοπίνακα] Το γυαλί όμως είναι εξαιρετική πηγή θερμικών κερδών. Προτείνονται μεγάλα ανοίγματα στο Νότο, ανοίγματα μετρίων διαστάσεων σε Ανατολή και Δύση και μικρά ανοίγματα με διπλό υαλοπίνακα στη Βορεινή πλευρά του κτιρίου. Τα ανοίγματα πρέπει να διαθέτουν διατάξεις σκίασης και να εξασφαλίζουν αεροστεγανότητα Στ. Περδίος «Βασικές αρχές οδηγίας 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων», ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, Αθήνα 2005,

84 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ ΩΣ ΗΛΙΑΚΟΥ ΣΥΛΛΕΚΤΗ Διάταξη χώρων: Η βορεινή πλευρά του κτιρίου είναι η ψυχρότερη, η πιο σκοτεινή και η λιγότερο ευνοϊκη σε σχέση με τα ηλιακά φορτία Η ανατολική και η δυτική πλευρά δέχονται περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία το καλοκαίρι και λιγότερη το χειμώνα Η νότια πλευρά δέχεται την περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία το χειμώνα και τη μικρότερη το καλοκαίρι. Είναι η φωτεινότερη περιοχή του κτιρίου και άρα προσφέρεται για χώρους που χρησιμοποιούνται όλη την ημέρα Κατοικία με αυλή, Μετς Αλέξανδρος Τομπάζης 2004 Στ. Περδίος «Βασικές αρχές οδηγίας 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων», ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, Αθήνα 2005,

85 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ ΩΣ ΗΛΙΑΚΟΥ ΣΥΛΛΕΚΤΗ Εξωτερικός χρωματισμός: Τα σκούρα χρώματα απορροφούν περισσότερη ηλιακή θερμότητα απ ότι τα ανοικτά χρώματα. Σε τοιχοποιία χρώματος γκρί η διαφορά θερμοκρασίας στους διάφορους προσανατολισμούς μπορεί να είναι >20 ο C, ενώ σε μια άσπρη τοιχοποιία δεν ξεπερνά τους 3 ο C -> Στα ζεστά κλίματα οι εξωτερικές επιφάνειες πρέπει να βάφονται με ανοιχτά χρώματα -> Στα ψυχρά κλίματα οι εξωτερικές επιφάνειες πρέπει να βάφονται με σκούρα χρώματα Κτίριο Μορφωτικού & Εκπολιτιστικού Συλλόγου Μασχολουριωτών, Δήμου Σοφάδων, Ν. Καρδίτσας

86 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ ΩΣ ΑΠΟΘΗΚΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Όταν το κτίριο λειτουργεί ως ηλιακός συλλέκτης, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να συγκρατήσει τη θερμότητα που δέχτηκε, να την αποθηκεύσει και να την επαναποδώσει στη διάρκεια της νύχτας Η αποθήκη θερμότητας είναι το κέλυφος του κτιρίου (τοίχοι, δάπεδο, οροφή) και τα εσωτερικά χωρίσματα Στ. Περδίος «Βασικές αρχές οδηγίας 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων», ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, Αθήνα 2005,

87 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ ΩΣ ΠΑΓΙΔΑΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Η θερμότητα που δέχτηκε και αποθηκεύτηκε στο εσωτερικό του πρέπει να παγιδευτεί και να μην διασκορπιστεί προς τα έξω Η απώλεια θερμότητας σε ένα κτίριο γίνεται με τους ακόλουθους τρόπους: Αγωγιμότητα: μέσα από τοίχους, στέγες, δάπεδα και ανοίγματα Μετάβαση: με την κίνηση του αέρα μέσα από ανοιχτά παράθυρα ή από τους αρμούς των κουφωμάτων Ακτινοβολία: από το κέλυφος του κτιρίου όταν η εξωτερική Τ είναι χαμηλότερη από την εσωτερική Στ. Περδίος «Βασικές αρχές οδηγίας 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων», ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, Αθήνα 2005,

88 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΤΙΡΙΟΥ ΩΣ ΠΑΓΙΔΑΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΔΡΟΣΙΣΜΟΥ Οι απαραίτητες προϋποθέσεις για τη λειτουργία του κτιρίου ως παγίδα φυσικού δροσισμού είναι: Σκιασμός κτιρίου: Τοποθέτηση βλάστησης ή φυλλοβόλων δένδρων στην κατάλληλη θέση ώστε να διακόπτεται ο άμεσος ηλιασμός του κτιρίου Σκιασμός των ανοιγμάτων: Οριζόντια ή κατακόρυφα σταθερά σκίαστρα, εξωτερικά κινητά σκίαστρα, εσωτερικά κινητά σκίαστρα Θερμική αδράνεια κατασκευής: Η θερμική αδράνεια της κατασκευής επιβραδύνει τη μεταφορά θερμότητας στον εσωτερικό χώρο (μέσω τοιχοποιίας, οροφής) για αρκετές ώρες μέχρις ότου η εξωτερική Τ αρχίσει να μειώνεται Το κτίριο μπορεί να αποβάλλει το επι πλέον θερμικό φορτίο με φυσικό αερισμό και με ακτινοβολία προς το εξωτερικό περιβάλλον Στ. Περδίος «Βασικές αρχές οδηγίας 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων», ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, Αθήνα 2005,

89 Δομικά υλικά για εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια

90 Δομικά υλικά της φέρουσας κατασκευής Παραδοσιακά υλικά: Λίθοι, κεραμικά, κονιάματα, επιχρίσματα, ξύλο Σύγχρονα υλικά: σκυρόδεμα, μέταλλα Δομικά υλικά μη φέρουσας κατασκευής Γυαλί Πλαστικά Φινιρίσματα Θερμομονωτικά υλικά

91 Ανάλυση δομικών υλικών *Elizabeth Wilhide, ECO, The essential sourcebook for environmentally friendly design and decoration, 2004, Quadrille Publishing Ltd.

92 ΦΥΣΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Λίθοι. Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, τραβερτίνη, μάρμαρο, γρανίτη. Χαρακτηρίζονται από αυξημένη ανθεκτικότητα Κεραμικά. Τα κεραμικά και οι πορσελάνες είναι χημικά αδρανή. Υπάρχουν επίσης κεραμικά εμφυαλωμένα με ανακλούμενο γυαλί Φελλός. Είναι ηχομονωτικό, μονωτικό, ανθεκτικός στα αρμολογήματα στο πάτωμα. Σκληρή ξυλεία. Βελανιδιά, κερασιά, πεύκο, σφεντάμι, με κατάλληλη προστασία μεγάλη ανθεκτικότητα Μπαμπού. Πολύ ανθεκτικό εξίσου

93 ΛΙΘΟΙ Τα περισσότερα είδη είναι ανθεκτικά με μικρή απαίτηση συντήρησης Μεγάλη θερμική μάζα, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη εξοικονόμηση ενέργειας Προέρχονται από μη ανανεώσιμους πόρους. Επιπλέον τα λατομεία έχουν βαρύτατες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Μικρά ποσά ενέργειας απαιτούνται για την εξόρυξη και την επεξεργασίας τους. Ποσά ενέργειας απαιτούνται για τη μεταφορά τους σε μεγάλες αποστάσεις Στρατηγικές Να επιλέγονται τοπικοί λίθοι Να επιλέγονται λίθοι από ανακύκλωση Ο σχεδιασμός να εκμεταλλεύεται τη μεγάλη τους θερμική μάζα, για παράδειγμα να εγκαθίστανται σε πατώματα κοντά σε μεγάλα ανοίγματα ή παράθυρα

94 ΠΛΙΝΘΟΙ Οι πλίνθοι είναι από τα πρώτα δομικά υλικά που κατασκευαστήκαν από τον άνθρωπο. Η πρώτη ύλη- ο πηλός- βρίσκεται σε αφθονία σε όλο τον κόσμο. Τα πρώτα τούβλα ήταν μίγματα πηλού με άχυρα ή με κάποιο άλλο συνδετικό μέσο. Η έψηση γινόταν με τον ήλιο. Όπως και οι λίθοι έχουν υψηλή θερμική μάζα. Όταν θερμαίνονται αποθηκεύουν τη θερμότητα και τη διοχετεύουν με αργό ρυθμό στο χώρο. Σε αντίθεση με τους λίθους για τη παραγωγή τους καταναλώνονται υψηλά ποσά ενέργειας, λόγω της έψηση και για αυτό έχουν υψηλή ενσωματωμένη ενέργεια.

95 ΞΥΛΟ Ευρεία χρήση του ξύλου. Περιβαλλοντικά υπέρ γιατί προέρχεται από ανανεώσιμους πόρους και δεσμεύει ποσότητες διοξειδίου της ατμόσφαιρας. Επιπλέον έχει μικρή ενσωματωμένη ενέργεια και είναι ανακυκλώσιμο υλικό Τα περιβαλλοντικά προβλήματα συσχετίζονται με τον αφανισμό σπάνιων ειδών ξυλείας και την καταστροφή δασών. Επίσης συχνά μεταφέρεται σε μεγάλες αποστάσεις αυξάνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στα προϊόντα ξυλείας να προέρχονται από δάση με αειφόρο διαχείριση (σύμβολο FSC, Forestry Stewardship Council ή από παρόμοιο οργανισμό). Να αποφεύγεται η χρήση σπανίων ειδών Να χρησιμοποιούνται όπου είναι δυνατό προϊόντα τοπικά Να επαναχρησιμοποιείται Να επιλέγονται προϊόντα ξύλου χωρίς φορμαλδεΰδη

96 ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ Φαίνεται να μην είναι «πράσινο» υλικό Λόγω της αντοχής τους και της ανθεκτικότητάς του στην υγρασία, δε μπορεί να αποφευχθεί η χρήση του σε διάφορες εφαρμογές όπως είναι οι θεμελιώσεις. Έχει μεγάλη θερμική μάζα Ανθεκτικό στην υγρασία και στα έντομα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς εξωτερικό φινίρισμα με την προσθήκη πηγμέντων στο μίγμα Οι πρώτες ύλες για την παραγωγή του (άμμος, τσιμέντο Portland) είναι άφθονα στη φύση Υψηλή εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα κατά την παραγωγή του. Η χρήση των αδρανών μπορεί να βλάψει το φυσικό περιβάλλον

97 ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Προτείνονται διάφοροι τρόποι για η βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης του. Για παράδειγμα με τη χρήση ιπτάμενης τέφρας, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο σε ποσοστό 25-60% του τσιμέντου, ανάλογα με την απαιτούμενη αντοχή Επίσης προτείνεται όταν είναι δυνατό να χρησιμοποιούνται μικρότερες ποσότητες (π.χ. ελαφροβαρές), με ταυτόχρονη αύξηση των μονωτικών ιδιοτήτων του. Στρατηγικές - Να προτιμώνται ελαφροβαρείς κατασκευές με μικρές απαιτήσεις θεμελίωσης - Αντικατάσταση μέρος του τσιμέντου Portland με υποκατάστατα - Να χρωματίζεται για να μην υπάρχει απαίτηση για φινίρισμα - Να υπάρχει εκμετάλλευση της θερμικής του μάζας στον ενεργειακό σχεδιασμό ΕΠΙΧΡΙΣΜΑ Από περιβαλλοντική άποψη τα επιχρίσματα από ασβέστη, γύψο είναι προτιμότερα από τα τσιμεντιτικά γιατί είναι περισσότερο διαπερατά στη θερμότητα και στην υγρασία, επιτρέποντας την αναπνοή της τοιχοποιίας και την αποφυγή συμπύκνωσης

98 ΜΕΤΑΛΛΑ Εκτεταμένη χρήση στη σύγχρονη αρχιτεκτονική (χαλκός, σίδηρος, κασσίτερος) Συγκριτικά με τα άλλα υλικά έχει τη μεγαλύτερη ενσωματωμένη ενέργεια (300 φορές μεγαλύτερη από αυτή του ξύλου). Η εξόρυξή τους καταστρέφει το περιβάλλον. Επειδή είναι πολύ καλοί αγωγοί της θερμότητας μπορούν να σχηματίσουν ψυχρές γέφυρες στο κτίριο Ανακυκλώνονται εύκολα (διαδικασία η οποία και εδραιώνεται ευκολότερα λόγω του υψηλότερου κόστους τους). Έτσι το 1/3 του αλουμινίου ανακυκλώνεται. Μισός από το σίδηρο που απαιτείται για την κατασκευή χάλυβα προέρχεται από απορρίμματα και η βιομηχανία του χάλυβα έχει ένα ποσοστό ανακύκλωσης της τάξης του 68% Ο χάλυβας έχει ένα ανακυκλώσιμο περιεχόμενο της τάξης του 90% Το πλεονέκτημα των ανακυκλωμένων μετάλλων είναι ότι έχουν πολύ μικρότερη περιεχόμενη ενέργεια. Για παράδειγμα για το αλουμίνιο αυτή ισούται με το 5% συγκριτικά με την παραγωγή του από την αρχή. Προτείνεται η χρήση μετάλλων σε λεπτές τομές, παρά σε συγκόλληση, ώστε να ανακυκλώνονται εύκολα ενώ καλό είναι να χρησιμοποιούνται ανακυκλωμένα μέταλλα και στοιχεία, όπου είναι δυνατό

99 ΓΥΑΛΙ Τα βασικά συστατικά άμμος, ανθρακικό νάτριο και ασβέστη, είναι σε αφθονία στη φύση. Η διαδικασία παραγωγής του γυαλιού σε υψηλές θερμοκρασίες (πάνω από 1500 C) απαιτεί την κατανάλωση υψηλών ποσών ενέργειας. Από την άλλη μπορεί εύκολα να ανακυκλωθεί, χωρίς η ποιότητα του να χαλάσει Επιτρέπει τη διέλευση του φωτός στο εσωτερικό των κτιρίων, (βασικό στοιχείο για τη φυσική και ψυχολογική διάθεση των ανθρώπων), μειώνοντας την ανάγκη για τεχνητό φωτισμό. Εκτεταμένη χρήση του θέλει προσοχή για την κατανάλωση ενέργειας Σήμερα, σημαντική πρόοδο έχει σημειωθεί στην τεχνολογία του με την παραγωγή νέων προϊόντων με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας.

100 Greenwich Millenium Village in London is a development of green homes on a brownfield site. The houses are made from lightweight prefabricated materials, with roofs of corrugated aluminium to help collect rainwater.

101 ΠΛΑΣΤΙΚΑ Αν και οι πρώτες ύλες για την παραγωγή των πλαστικών είναι φυσικά οργανικά υλικά (πετρέλαιο), λόγω του μεγάλου βαθμού επεξεργασίας τους δε μπορούν να θεωρηθούν φυσικά υλικά και πολλά από αυτά δεν είναι βιο-αποικοδομήσιμα. Επιπρόσθετα για την παραγωγή τους απαιτούνται υψηλά ποσοστά ενέργειας και μολύνουν το περιβάλλον. Πολλά από αυτά είναι εύφλεκτα και εκπέμπουν τοξικά αέρια κατά την καύση τους. Αν και υπάρχουν 50 διαφορετικοί τύποι πλαστικών, το πιο κοινά χρησιμοποιούμενο είναι το PVC, το οποίο και αντιστοιχεί στο 16% όλων των συνθετικών προϊόντων που χρησιμοποιούνται το χρόνο. Το PVC συναντάται σε πάρα πολλές εφαρμογές (όπως σωληνώσεις, επίστρωμα καλωδίων, πλαίσια παραθύρων κλπ): Ακρυλικά-Acrylic σε μορφή ελασμάτων, πολλές φορές χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο στο γυαλί ή στα κεραμικά για στα είδη υγιεινής. Είναι πολύ εύφλεκτα Πολυαιθυλένιο-Polythene χρησιμοποιείται στη συσκευασία, για την επίστρωση μετάλλων(ιδαίτερα του αλουμινίου) και για τη μόνωση καλωδίων PVC έχει ευρείες εφαρμογές, από πατώματα μέχρι κουρτίνες και επίπλωση Πολυπροπυλένιο-Polypropylene χρησιμοποιείται κυρίως για οικιακά είδη όπως κουτιά καρέκλες Πολυστυρένιο-Polystyrene χρησιμοποιείται κυρίως στις συσκευασίες, αλλά και ως υποκατάστατο των επιχρισμάτων σε προκατασκευασμένα διακοσμητικά στοιχεία. Νάυλον-Nylon συναντάται σε φθηνά χαλιά Μελαμίνη -Melamine χρησιμοποιείται για την κατασκευή πάγκων Πολυουρεθάνη- Polyurethane χρησιμοποιείται ευρύτατα σε βαφές και βερνίκια και στην κατασκευή στρωμάτων και μαξιλαριών Φορμαλδεΰδη- Formaldehyde χρησιμοποιείται ως συντηρητικό ή συνδετικό μέσο σε υφάσματα, χαλιά και σε προιόντα ξύλου. Συνθετικές ρητίνες Ureaformaldehyde σε κόλλες και πατώματα

102 ΦΙΝΙΡΙΣΜΑΤΑ (ΒΑΦΕΣ, ΒΕΡΝΙΚΙΑ, ΚΟΛΛΕΣ) Παίζουν ένα πρακτικό, αλλά και διακοσμητικό ρόλο. Ο χρόνος ζωής πολλών υλικών επιμηκύνεται με τη χρήση τους για παράδειγμα αυτής του ξύλου. Το μεγαλύτερο πρόβλημα προκύπτει από το γεγονός ότι περιέχουν τοξικά χημικά και πλαστικά Ένα από τα πλεονεκτήματα των φυσικών βαφών, είναι ότι στη συσκευασία τους αναγράφονται όλα τα συστατικά τους.τα περισσότερα εμπορικά προϊόντα περιέχουν ουσίες όπως η φορμαλδεΰδη, μυκητοκτόνα, βαρέα μέταλλα. Τα Χρώματα σε γαλακτώματα( Emulsion paint) εκπέμπουν λιγότερους VOC σε σχέση με αυτά με βάση το έλαια, αλλά μπορεί να είναι περισσότερο συνθετικά. Μπορούν να εφαρμοστούν στο ξύλο, αν και αυτό δεν είναι τόσο ανθεκτικό μετά. Πολλά από αυτά περιέχουν ακρυλικό που εμποδίζει την αναπνοή της τοιχοποιίας και σημαντικά ποσά διοξειδίου του τιτανίου, του οποίου η παραγωγή προκαλεί πρόβλημα στα απορρίμματα. Εντούτοις μπορούν να απομακρυνθούν από τις βούρτσες με νερό. Με βάσει τα έλαια (Oil Based) κοινά για βερνίκια ξύλου και μετάλλων Υψηλή εκπομπή VOC. Οι διαλύτες που χρησιμοποιούν (π.χ νέφτι) είναι ιδιαίτερα εύφλεκτοι

103 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ Στο πέρασμα του χρόνου, μέχρι και τις αρχές του 20ου αι. οι άνθρωποι ακολουθούσαν την ίδια τεχνική: Θέρμαιναν μόνο ένα χώρο, με μια σόμπα ή ένα τζάκι. Εκεί περνούσαν τις περισσότερες ώρες τους και όταν ερχόταν η ώρα του ύπνου, όσοι δεν χωρούσαν να κοιμηθούν κοντά στην εστία ζέστης, χρησιμοποιούσαν διπλανά και μη θερμαινόμενα δωμάτια, στα οποία καλύπτονταν με βαριά μάλλινα ή δερμάτινα παπλώματα Οι τοίχοι ήταν πέτρινοι και είχαν πάχος cm. Συγκρινόμενοι με τους σημερινούς παρουσίαζαν πολύ μεγαλύτερη χρονική καθυστέρηση, οπότε το κρύο ή η ζέστη έφθαναν στο εσωτερικό χώρο σε σχεδόν τριπλάσιο χρόνο Μετά το 2ο Π.Π., εκ. άνθρωποι συρρέουν στα μεγάλα αστικά κέντρα και αναζητήσουν στέγη σε πολυώροφα κτήρια που χρησιμοποιούσαν μεγάλα ποσά ενέργειας για την θέρμανση/ψύξη τους. Η πετρελαϊκή κρίση του 1973 ήταν η αφορμή για την ενασχόληση με την εξοικονόμηση ενέργειας και την θερμομόνωση των κτιρίων Στην Ελλάδα ο κανονισμός θερμομόνωσης επιβλήθηκε το καλοκαίρι του 1979 (ΦΕΚ 362)

104 ΘΕΡΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΥΠΙΚΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Περιγραφή Θερμική αγωγιμότητα Πυκνότητα Ειδική θερμότητα [W/m.K] [kg/m 3 ] [kj/kg.k] Κοινό τούβλο 0, ,84 Ασβεστοκονίαμα 0, Γυψοσανίδα 0, Κισσηρομπετόν 0, Κοινό σκυρόδεμα 2, Οπλισμένο σκυρόδεμα 1, ,84 Πέτρα 0, Ασβεστόλιθος 0, Μάρμαρο 3, Γρανίτης 3, Πεύκο 0, Οξιά 0, Ατσάλι 1, ,8 Αλουμίνιο ,43 Χαλκός ,42 Γύψος 0, ,08 Γυαλί ,84

105 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ: Το μονωτικό υλικό τοποθετείται από την πλευρά του εσωτερικού χώρου και προστατεύεται από κάποιο στερεό δομικό υλικό Μπατική Πλινθοδομή Επίχρισμα Μόνωση Μόνωση Προστατευτικό Επίχρισμα Πλεονεκτήματα: Φθηνότερη λύση σε σχέση με την εξωτερική θερμομόνωση Δεν απαιτείται ιδιαίτερη προστασία των μονωτικών από τις εξωτερικές επιδράσεις. Έχει απλή κατασκευή Θερμαίνεται πολύ γρήγορα ο χώρος Μειονεκτήματα: Ο χώρος ψύχεται πολύ σύντομα. Μένει ανεκμετάλλευτη η θερμοχωρητικότητα του εξωτερικού τοίχου. Δεν λύνεται το πρόβλημα των θερμογεφυρών. Τα δομικά στοιχεία κινδυνεύουν από συστολές και διαστολές από τις θερμοκρασιακές μεταβολές. Κίνδυνος ρηγματώσεων και εισροής βρόχινου νερού. Υπάρχει μικρό πρόβλημα στην τακτοποίηση των ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων.

106 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ: Τοποθετείται στο εξωτερικό μέρος του τοίχου Πλεονεκτήματα: Ο χώρος διατηρεί τη θερμότητα και μετά τη διακοπή της θέρμανσης από τη θερμοχωρητικότητα των τοίχων. Δε μειώνεται ωφέλιμος κατοικήσιμος χώρος. Εξασφαλίζεται κάλυψη των θερμογεφυρών ιδιαίτερα στις πλάκες σκυροδέματος, στα δοκάρια και στις κολώνες Μειονεκτήματα: Είναι ακριβότερη σε σχέση με τη θερμομόνωση της εσωτερικής πλευράς του τοίχου. Δεν είναι εύκολη η εφαρμογή της εξωτερικής θερμομόνωσης στην περίπτωση που οι τοίχοι έχουν πολλές αρχιτεκτονικές προεξοχές. Χρειάζεται ειδική προστασία των υλικών διαφόρων στρώσεων για προστασία από τις εξωτερικές καιρικές επιδράσεις

107 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ Πλινθοδομή Επίχρισμα Φράγμα υδρατμών Μόνωση ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ ΜΕ ΕΙΔΙΚΑ ΤΟΥΒΛΑ: Ο τοίχος κτίζεται με ειδικά θερμομονωτικά τούβλα που εξασφαλίζουν τις τιμές του συντελεστή θερμικής διαπερατότητας Κ που επιβάλλει ο κανονισμός θερμομόνωσης. θα πρέπει να εξασφαλίζεται με σωστή κατασκευή των επιχρισμάτων η σωστή στεγανότητα ώστε να μην υγραίνεται η μάζα των θερμομονωτικών τούβλων ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ ΤΟΙΧΟΥΣ : Αποτελεί μέθοδο τοποθέτησης θερμομόνωσης που χρησιμοποιείται πολύ στη χώρα μας. Συνήθως το μονωτικό υλικό τοποθετείται μεταξύ δύο δρομικών τοίχων και αυτό ίσως αποτελεί το κύριο μειονέκτημα της μεθόδου. Εξασφαλίζεται δηλαδή η θερμομόνωση, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι εξασφαλίζεται επαρκώς και η στατική αντοχή του συστήματος και ιδιαίτερα η αντοχή που απαιτείται από τον αντισεισμικό κανονισμό.

108 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ: Θερμική αγωγ. [W/m.K] Εξηλασμένη πολυστερίνη Πολυουρεθάνη Υαλοβάμβακας 0,041 Πετροβάμβακας Περλίτης Ξυλόμαλλο Heraklith Διογκωμένος φελλός, κ.α. 0,050

109 NEOPOR, BASF ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΜΕ ΜΕΙΩΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ: θεωρούνται εκείνα τα θερμομονωτικά υλικά, που καλύπτουν τα εξής κριτήρια: Δεν απαιτούν μεγάλη ενέργεια για την παραγωγή τους. Είναι ανακυκλώσιμα Δεν μολύνουν το περιβάλλον κατά τη διάρκεια παραγωγής τους. Δεν περιέχουν τοξικούς / καρκινογόνους ρύπους, επικίνδυνους για την υγεία του ανθρώπου και δεν εκλύουν τέτοιους ρύπους κατά τη διάρκεια εφαρμογής τους και μέχρι την καταστροφή τους Λιναρόμαλλο Ρολό από ίνες κοκοφοίνικα Διογκωμένος (σε κόκκους) άργιλος Ρολό από υπολείμματα βαμβακιού Διογκωμένος φελλός, κ.α.

110 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ N. Sarier, Ε. Onder, Thermochimica Acta 454 [2] (2007) Υλικά Αλλαγής Φάσης (Phase Change Materials) Απορροφούν ή εκλύουν θερμότητα κατά την αλλαγή φάσης Παρουσιάζουν υψηλή θερμοχωρητικότητα ανα μονάδα μάζας/όγκου Λειτουργούν ως buffer σε θερμοκρασιακές μεταπτώσεις Ανόργανες ενώσεις (ένυδρα άλατα, κράματα μετάλλων κ.α.) Οργανικές ενώσεις (παραφίνες, πολυαιθυλενογλυκόλες, λιπαρά οξέα) Επιτυγχάνουν: Ετεροχρονισμό διαθέσιμης και απαιτούμενης θερμότητας Χρονική μετατόπιση θερμικών φορτίων εκτός των ωρών αιχμής Επέκταση χρήσης της ηλιακής ενέργειας Αύξηση θερμοχωρητικότητας δομικών υλικών Μ. Φούντη «Δομικά Υλικά και Τεχνολογίες Δόμησης για Εξοικονόμηση και Αποθήκευση» Ημερίδα ΠΣΧΜ Υλικά Και Στρατηγική Ενεργειακής Αναβάθμισης Κτιρίων 2008

111 ΥΑΛΟΠΙΝΑΚΕΣ Μονοί υαλοπίνακες Διπλοί υαλοπίνακες Κατασκευάζονται από δύο ή περισσότερους υαλοπίνακες διαχωριζόμενοι από ένα μεταλλικό πήχη με το οποίο είναι κολλημένοι και σφραγισμένοι. Αποτέλεσμα του εγκλωβισμού ενός στρώματος αέρα ανάμεσα τους είναι η αύξηση της θερμικής μόνωσης το οποίο έχει ως επακόλουθο την μείωση του κόστους ψύξης-θέρμανσης Χαρακτηριστικά: Ελαχιστοποίηση Εξίδρωσης. Τα εξαιρετικά μονωτικά χαρακτηριστικά του αέρα μέσα στον Δ.Υ εξασφαλίζουν την θερμοκρασιακή ισορροπία του εσωτερικού υαλοπίνακα με τον εσωτερικό χώρο. Έτσι δεν παρατηρείται το φαινόμενο της εξίδρωσης όπως μονή υάλωση. Μειωμένα Επίπεδα Θορύβου. Γενικά οι κοινοί Δ.Υ. προσφέρουν μείωση των επιπέδων θορύβου κατά 20%-30% εν συγκρίσει με τους μονούς υαλοπίνακες. Αύξηση Ζωτικού Χώρου, καθώς εξαλείφει τα κρύα σημεία ενός χώρου σε σχέση με την μονή υάλωση, με αποτέλεσμα την χρησιμοποίηση ολόκληρου του χώρου. Περιβαντολογικά φιλικό. Το μειωμένο κόστος ψύξης-θέρμανσης που επιφέρει η αυξημένη θερμική τους μόνωση έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την μείωση των εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα.

112 ΥΑΛΟΠΙΝΑΚΕΣ Πολυεπίπεδοι υαλοπίνακες Αποτελούνται από ένα σκληρό, πλαστικό υπόστρωμα με κολλητικές ιδιότητες το οποίο τοποθετείται ενδιάμεσα σε δύο η περισσότερα φύλλα γυαλιού και συγκολλείται με μια ειδική διαδικασία, η οποία βοηθάει να κρατηθούν μαζί ακόμα κι αν το γυαλί σπάζει. Αυτό βοηθά στο να αποτραπούν τραυματισμοί που σχετίζονται με την θραύση υαλοπινάκων. Άλλα υποστρώματα μπορούν να μειώσουν τον θόρυβο και άλλα μπορούν να βοηθήσουν ώστε το γυαλί να λειτουργήσει περισσότερο ως ένα δομικό σύνθετο υλικό. Σκληρυμένοι υαλοπίνακες Χάρη στη διαδικασία σκλήρυνσης, οι εσωτερικές πιέσεις στη δομή του γυαλιού αλλάζουν, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της δύναμή του. Έτσι το σκληρυμένο γυαλί είναι ανθεκτικό στην θερμότητα, σε δυνάμεις καμπύλωσης, απότομες εντάσεις και σύγκρουση σε σχέση με το κοινό γυαλί. Επίσης, προσφέρει ασφάλεια γιατί κατά την θραύση του σπάει σε πολύ μικρά κομμάτια. Χαρακτηριστικά: Δύναμη κάμψης είναι πέντε φορές υψηλότερη σε σύγκριση με το μονολιθικό γυαλί, Αντίσταση σε θερμικό κλονισμό (σοκ) και σε θέρμανση που προκαλείται από την ηλιακή ακτινοβολία. Μειωμένος κίνδυνος τραυματισμού όταν σπάσει.

113 ΥΑΛΟΠΙΝΑΚΕΣ Ειδικοί υαλοπίνακες Ηλεκτροχρωμικοί: Οι ιδιότητες (οπτικά χαρακτηριστικά, διαπερατότητα) μεταβάλλονται με τη διοχέτευση ηλεκτρικού ρεύματος. Φωτοχρωμικοί: Οι οπτικές ιδιότητες μεταβάλλονται ανάλογα με το ποσό της προσπίπτουσας σε αυτούς ηλιακής ακτινοβολίας. Η φωτοδιαπερατότητά τους μειώνεται με την αύξηση της έντασης της φωτεινής ακτινοβολίας. Θερμοχρωμικοί: Οι οπτικές ιδιότητες μεταβάλλονται ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία. Με την αύξηση της θερμοκρασίας μεταβάλλονται από διαφανείς σε γαλακτόχρωμοι. Ανακλαστικοί υαλοπίνακες: Ανακλούν σημαντικό μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας και συνιστώνται για τη μείωση των ηλιακών κερδών, αλλά μπορεί να προκαλέσουν θάμβωση στον περιβάλλοντα χώρο και στα γύρω κτίρια. Υαλοπίνακες υγρών κρυστάλλων: Με την εφαρμογή τάσης μετατρέπονται από γαλακτόχρωμοι σε διαφανείς. Πηγή: Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας

114 ΥΑΛΟΠΙΝΑΚΕΣ Ειδικοί υαλοπίνακες Έγχρωμοι υαλοπίνακες: Με τη βοήθεια χημικής επεξεργασίας παρουσιάζουν χαμηλή θερμοπερατότητα, αλλά και μειωμένη φωτοδιαπερατότητα και συνιστώνται για τη μείωση των ηλιακών κερδών ενός χώρου. Απορροφητικοί υαλοπίνακες: Απορροφούν σημαντικό μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας (περιορίζουν τη θερμοπερατότητα χωρίς να μειώνουν σημαντικά τη φωτοδιαπερατότητα) και συνιστώνται για τη μείωση των ηλιακών κερδών ενός χώρου. Επιλεκτικοί υαλοπίνακες χαμηλού συντελεστή εκπομπής (Low-e): Εμποδίζουν μεγάλο μέρος της θερμικής ακτινοβολίας είτε να εισέρχεται προς το κτίριο, είτε να εκπέμπεται προς το εξωτερικό περιβάλλον Θερμομονωτικοί υαλοπίνακες: Στο διάκενό τους περιέχουν άλλο αέριο (π.χ. αργό) αντί για αέρα. Συνιστώνται σε κτίρια με μεγάλα ανοίγματα, όπου απαιτείται υψηλή θερμομόνωση του κελύφους. Πηγή: Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας

115 ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Εφαρμογές σε κτίρια Παθητικά ηλιακά συστήματα για θέρμανση, δροσισμό, φωτισμό Ενεργητικά (θερμικά) ηλιακά συστήματα μεμονωμένα ή ενσωματωμένα στο κτίριο Γεωθερμικές αντλίες για θέρμανση ή ψύξη Συστήματα τηλεθέρμανσης Συστήματα συμπαραγωγής (μεγάλα κτίρια, οικισμοί) με αξιοποίηση βιομάζας Ενσωμάτωση ΑΠΕ για ηλεκτροδότηση κτιρίων ή οικισμών (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά συστήματα)

116 Ο παράγοντας φθορά

117 Η ΦΘΟΡΑ ΤΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Πόσο επηρεάζει τον σχεδιασμό επεμβάσεων συντήρησης και ενεργειακής βελτιστοποίησης η φθορά των δομικών υλικών; Και μόνο η αντιμετώπιση των προβλημάτων φθοράς των δομικών υλικών σε ένα υφιστάμενο κτίριο μπορεί να μειώσει τις ενεργειακές του ανάγκες κατά 25%

118 Η ΦΘΟΡΑ ΤΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Ο ρόλος της υγρασίας Πως επηρεάζει την θερμική συμπεριφορά του κελύφους; Πως επηρεάζει τα υλικά μόνωσης; Πως επηρεάζει τα επιχρίσματα; Πρέπει τελικά να «αναπνέει» ή όχι ένα κτίριο; Ατμοσφαιρική ρύπανση / όξινη βροχή Πως επηρεάζονται τα επιχρίσματα Ενανθράκωση σκυροδέματος φθορά σιδηροπλισμού Πως επηρεάζονται οι παραδοσιακές τοιχοποιίες Επικαθήσεις σε υαλοπίνακες

119 ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΕΠΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Χαρτογράφηση θερμικών απωλειών Αποκάλυψη υλικών και διαστρωμάτωση αυτών σε υφιστάμενα κτίρια Αποτίμηση φθοράς στα κτίρια Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας επεμβάσεων συντήρησης Υπέρυθρη θερμογραφία Υπερηχοσκόπηση Γεωραντάρ Ψηφιακή φωτογραμμετρία Ψηφιακή επεξεργασία εικόνας Μικροσκοπία οπτικών ινών Ενδοσκόπηση

120 Χρήση θερμογραφίας υπερύθρου για την εξέταση φωτοβολταικών συστημάτων στο κτίριο της Σχολής Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ Ερευνητική Ομάδα: Α. Μοροπούλου, Ι. Παλυβός, Μ. Καρόγλου, Β. Παναγόπουλος

121 Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στο κτίριο της Σχολής των Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ, πραγματοποιήθηκε μέσω του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Thermie (SE GR-ES). Πρωτοποριακό έργο του είδους στη χώρα μας. Χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης-ΕΜΠ (60%) και την Ε.Ε(40%). Νότια όψη της Σχολής Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ, όπου φαίνονται οι 6 πρώτες συστοιχίες των φωτοβολταϊκών

122 Ανίχνευση θερμών σημείων (Hot spots) περιοχές που έχουν υποστεί φθορές από εξωτερικούς παράγοντες

123

124 Οριζόντια θερμοκρασιακή διαφοροποίηση στα πλαίσια

125

126 Θερμοκρασιακές Διακυμάνσεις Αστοχία στα αρχικά υλικά Προσμίξεις ή ακαθαρσίες από την παραγωγή Μη αποτελεσματική μόνωση των πλευρών των πλαισίων με αποτέλεσμα να εισέρχεται υγρασία Τραυματισμό κατά τη μεταφορά και την τοποθέτηση του πλαισίου Κακή ηλεκτρολογική εγκατάσταση

127 Η θερμογραφική ανάλυση είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την επί τόπου (μη-καταστρεπτική) εξέταση της λειτουργίας Φ/Β συστοιχιών σε κτίρια. Ο θερμογραφικός έλεγχος που έγινε ανέδειξε, μέσω της οπτικοποίησης του θερμοκρασιακού πεδίου των Φ/Β, τα προβληματικά σημεία που παρουσιάζουν οι συστοιχίες. Οι θερμοκρασιακές κατανομές που καταγράφονται μπορούν να αποτελέσουν ένα οδηγό για να γίνουν οι κατάλληλες επεμβάσεις, έτσι ώστε η συστοιχία να φθάσει και πάλι στο σημείο λειτουργίας για το οποίο σχεδιάστηκε.

128 Χρήση θερμογραφίας υπερύθρου για τον έλεγχο ποιότητας PV-Panel σε δοκιμές επιταχυνόμενης γήρανσης Ερευνητική συνεργασία: Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου [Σχ. Χημικών Μηχανικών, Τομέας Επιστήμης και Τεχνικής των Υλικών] Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης [Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Τομέας Υλικών Διεργασιών και Μηχανολογίας] ΕΜΠ: ΔΠΘ: Ερευνητικές Ομάδες: Καθ. Α. Μοροπούλου, Λεκτ. A. Μπακόλας, Δρ. Μ. Καρόγλου, Δρ. Ε.Τ. Δελέγκου Καθ. Π. Μπότσαρης, Υ.Δ. Ι. Τσιανάκας, Σ. Παυλίδης Σαράντης Παυλίδης, «Τεχνητή Επιταχυνόμενη Γήρανση για τον Έλεγχο Φωτοβολταϊκών Πλαισίων», Διπλωματική Εργασία, Επιτροπή Επίβλεψης Καθ. Π. Μπότσαρης ΔΠΘ, Καθ. Α. Μοροπούλου ΕΜΠ, (2012)

129 Λήψη θερμογραφημάτων πριν και κατά τη διάρκεια κύκλων επιταχυνόμενης γήρανσης σε ειδικούς θαλάμους ελεγχόμενης θερμοκρασίας με στόχο τη διερεύνηση: -της απόδοσής τους στο πέρασμα του χρόνου -των ευπαθών περιοχών και αστοχιών Σαράντης Παυλίδης, «Τεχνητή Επιταχυνόμενη Γήρανση για τον Έλεγχο Φωτοβολταϊκών Πλαισίων», Διπλωματική Εργασία υπό την επίβλεψη του Καθ. Π. Μπότσαρη, ΔΠΘ (2012)

130 Στάδια Για να παρακολουθηθεί και να αποτιμηθεί η επιδραση των συνθηκών γήρανσης στην εξέλιξη των (όποιων πιθανών) αστοχιών στα φ/β πλαίσια και συνεπώς στην απόδοση τους, πραγματοποιήθηκαν στην έναρξη κατά τη διάρκεια και το τέλος των κύκλων οι κάτωθι μετρήσεις Μακροσκοπική φωτογράφηση κάθε δείγματος (φ/β πλαισίου) Λήψη εικόνων μικροσκοπίου οπτικών ινών Παθητική θερμογράφηση κάθε δείγματος, σε συνθήκες πεδίου Μέτρηση ηλεκτρικών χαρακτηριστικών εξόδου (I-V) κάθε δείγματος, σε συνθήκες πεδίου

131 Θάλαμος Προσομοίωσης Περιβαλλοντικών Συνθηκών σε Ημιβιομηχανική κλίμακα - GTS 600 Θερμοκρασίας (-20 ο C / +80 ο C, +/- 1 ο C ) ρυθμός:0.5 ο C /min Σχετικής Υγρασίας (10% - 80%) για (+10 ο C /+80 ο C) Ηλιακής Ακτινοβολίας (UV - VIS, nm ο C / +80 ο C) Βροχής (50 l/h) Αερίων Ρυπαντών, SO 2, CO 2, NO 2 σε +25 ο C & 75% RH

132 Κύκλοι 1 ο τμήμα: θερμοκρασία δωματίου έως 25 ο C με τη μέγιστη ταχύτητα 2 ο τμήμα: 25 ο C σε -15 ο C σε 50 min (ρυθμός -0,8 ο C/ min) 3 ο τμήμα: παραμονή στους -15 ο C για 30 min 4 ο τμήμα: -15 ο C σε 70 ο C σε 1h:46min:15sec (ρυθμός -0,8 ο C/ min) 5 ο τμήμα: παραμονή στους 70 ο C για 30 min 6 ο τμήμα: 70 ο C σε 25 ο C σε 56 min:15sec (ρυθμός -0.8 ο C/ min) Σύνολο 272 λεπτά & 30sec, δηλ ώρες ο κύκλος.

133 Εντοπίστηκαν θερμές περιοχές(hot spots) Με τη θερμογραφία εντοπίστηκαν περιοχές με αστοχίες οι οποίες στη συνέχεια παρατηρήθηκαν στο μικροσκόπιο

134 Ανάγκη για ολοκληρωμένη προσέγγιση

135 ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΘΝΙΚΩΝ ΠΛΑΤΦΟΡΜΩΝ ΣΥΚΡΟΤΗΘΗΚΕ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ (ΕΠΕΤΚ)

136 ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΘΝΙΚΩΝ ΠΛΑΤΦΟΡΜΩΝ ΣΥΚΡΟΤΗΘΗΚΕ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ (ΕΠΕΤΚ) Εθνική Πρωτοβουλία για την Αναγνώριση του Πρωταγωνιστικού Ρόλου του Ελληνικού Χώρου της Έρευνας & Τεχνολογίας για την Κατασκευή στον Ευρωπαϊκό Χώρο ΤΕΕ (Απόφαση Δ.Ε., Συνεδρ.31, 21/09/04) Συμμετοχή στο ECTP Οργάνωση της Τεχνολογικής Πλατφόρμας Έρευνας και Τεχνολογίας για την Κατασκευή με έμφαση στην Αειφόρο Κατασκευή και την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς

137 ΔΟΜΗ ΕΠΕΤΚ ΤΕΕ Εθνικός Συντονιστής (Απόφαση Δ.Ε. ΤΕΕ) Οργανωτική Επιτροπή Εθνικού Φόρουμ Συντονιστική Επιτροπή Πλατφόρμας Ομάδα Υποστήριξης Ομάδες Εργασίας ανά Θεματικό Πεδίο Γραμματεία Γραφεία Μ.Ε. & Ο.Ε. ΤΕΕ Βιομηχανία της Κατασκευής Φορείς Χρήστες / Κοινωνία Φορείς Έρευνας & Τεχνολογίας Μελετητικός Κλάδος Κατασκευαστικός κλάδος Βιομηχανία Παραγωγής Υλικών και Τεχνολογίας Φορείς Σχεδιασμού / Διαχείρισης / Λειτουργίας / Ανάπτυξης Πόλεων Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΟΤΑ-ΥΠΠΟ) Έργων Πολιτικών Υποδομών, Οδοποιίας, Υπόγειων Έργων, Μεταφορών ΑΕΙ, Ερευν. Κέντρα, Ερευν. Δ/νσεις βιομηχανικού / κατασκευαστικού κλάδου

138 Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα της Ελληνικής Πλατφόρμας για την έρευνα και τεχνολογία στην κατασκευή είναι: Να συντάξει την Ελληνική πρόταση για το Εθνικό / Ευρωπαϊκό Όραμα για την Ε & Τ στην Κατασκευή (στους χρονικούς ορίζοντες 2010, 2020, 2030), Να συντάξει κατά αναλογία τη Εθνική Στρατηγική όσον αφορά στην Ερευνητική Ατζέντα, όπου θα καταγράφεται ο τρόπος και το χρονικό πλαίσιο της συνολικής υλοποίησης του Οράματος στους χρονικούς ορίζοντες 2010, 2020, 2030, αλλά και στην διαμόρφωση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Να ενεργοποιήσει τη συμβολή του Βιομηχανικού Κλάδου και να βελτιώσει την απόδοση της Ε&Τ στην Βιομηχανία της Κατασκευής. Να συμβάλλει στην ενίσχυση της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας του Ελληνικού Κατασκευαστικού Κλάδου σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, και της ανταγωνιστικότητας του Ευρωπαϊκού Κατασκευαστικού Κλάδου στις αναπτυσσόμενες: υπό ένταξη χώρες της ΕΕ / Βαλκανικές, Μεσογειακές Χώρες / Χώρες της Κεντρικής Ασίας και της Αφρικής Να συνεισφέρει στη σύνταξη Εθνικών αλλά και Ευρωπαϊκών Προδιαγραφών Προτύπων και Οδηγιών, που να ενισχύουν την υλοποίηση του Οράματος για την Τεχνολογία των Κατασκευών Να συμβάλει στην επεξεργασία και εφαρμογή των αναγκαίων τομεακών πολιτικών και πρακτικών Να συμβάλει στην δημιουργία Ευρωπαϊκών Κονσόρτιουμ που θα υποβάλουν προτάσεις προγραμμάτων Έρευνας και Τεχνολογίας για την Κατασκευή στην Ευρωπαϊκή Ένωση με ισχυρή συμμετοχή της Ελλάδας

139 Βασικοί Άξονες της Ελληνικής Πλατφόρμας Έρευνας και Τεχνολογίας για την Κατασκευή Η ΕΠΕΤΚ συντονίζεται με την ομόλογη ECTP στους ακόλουθους βασικούς άξονες: στην αναμόρφωση της βιομηχανίας των κατασκευών σε μια βιομηχανία βασισμένη στη γνώση, στο δημόσιο συμφέρον και στις απαιτήσεις των χρηστών και της κοινωνίας, στην αειφορία της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος με τη θέσπιση και υλοποίηση της αειφόρου κατασκευής. Μοροπούλου Α., «Συγκρότηση και θέσεις του Εθνικού Φόρουμ για τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Τεχνολογική Πλατφόρμα για την Έρευνα και Τεχνολογία στην Κατασκευή», 1η Εθνική Συνάντηση ΕΠΕΤΚ, , HELECO 05 Μοροπούλου Α., «Στρατηγική της Ελληνικής Πλατφόρμας Έρευνας και Τεχνολογίας για την Κατασκευή με έμφαση στην Αειφόρο Κατασκευή και την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς», 2η Εθνική Συνάντηση ΕΠΕΤΚ, Α. Μοροπούλου, Α. Κωνσταντή «Το όραμα για την ανάπτυξη της βιομηχανίας των δομικών υλικών - Στρατηγική και εξέλιξη της έρευνας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα», 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Δομικών Υλικών & Στοιχείων, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Αθήνα, Μαϊου Τόμος Α, σ (2008)

140 Ανάγκη για ολοκληρωμένη προσέγγιση στο δομημένο περιβάλλον Ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των κατασκευών στο περιβάλλον καθόλη τη διάρκεια ζωής τους Μείωση της δράσης των περιβαλλοντικών φορτίων στην κατασκευή και αύξηση του χρόνου ζωής Υλικά Περιβαλλοντική ποιότητα: κρίσιμη παράμετρος Νέα εργαλεία για την παρακολούθηση και τον έλεγχο των έργων/κατασκευών

141 Η Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Έρευνας και Τεχνολογίας έχει δημιουργήσει την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για Ενεργειακά Αποδοτικά Κτίρια (Energy Efficient Building European Initiative (E2B EI). Όραμα Να παραδώσει, υλοποιήσει και βελτιστοποιήσει κτιριακές και χωροταξικές τεχνολογίες που να παρουσιάζουν τεχνικές, οικονομικές και κοινωνικές δυνατότητες να μειώσουν δραστικά την κατανάλωση ενέργειας και μείωση των εκπομπών CO2 τόσο σε νέα όσο και σε υπάρχοντα κτίρια στην Ευρωπαϊκή Ένωση

142 Energy Efficient Building European Initiative (E2B EI) Μέλη: Α Βιομηχανικοί Εταίροι Β- Ερευνητικοί Φορείς C- Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις D- Δημόσιοι Φορείς και Υπηρεσίες Από την Ελλάδα συμμετέχουν [Β] Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο [C] ΜΜΕ Apintech

143 Energy Efficient Building European Initiative (E2B EI) Διαχείριση 2 δισ. Προγραμμάτων έρευνας και επίδειξης από το 2009 μέχρι το Μέχρι σήμερα, η ΕΕ έχει δεσμευθεί 500 εκατ. για την περίοδο στο πλαίσιο του E2B ΣΔΙΤ. Η E2B ΕΙ θα αυξήσει το επίπεδο της έρευνας σε βασικές τεχνολογίες και θα αναπτύξει μια ανταγωνιστικής βιομηχανίας στους τομείς της ενεργειακά αποδοτικής κατασκευής, των προϊόντων και των υπηρεσιών για να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή και να βελτιωθεί η ενεργειακή ανεξαρτησίας της ΕΕ.

144 Στόχοι: Υψηλής ποιότητας και οικονομικά αποτελεσματικής έρευνα που θα εξασφαλίζει την εμπιστοσύνη της βιομηχανίας, των δημόσιων και των ιδιωτικών επενδυτών, των φορέων λήψης αποφάσεων και άλλων ενδιαφερόμενων μερών Προσέλκυση περαιτέρω ιδιωτικών, εθνικών και περιφερειακών επενδύσεων ΕΤΑ Οικοδόμηση στενής συνεργασίας με την έρευνα που διεξάγεται σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο είσοδο στην αγορά των τεχνολογιών ενεργειακής απόδοσης, επιτρέποντας στις δυνάμεις της αγοράς να οδηγούν τις σχετικές δημόσιες παροχές Να τεθεί η Ευρώπη στην πρώτη γραμμή της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και τεχνολογίες περιοχή παγκοσμίως Επίτευξη μακροπρόθεσμων στόχων αειφορίας και βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας για το κόστος, την απόδοση και την αντοχή ώστε να ξεπεραστούν προβλήματα σε κρίσιμους τομείς της τεχνολογίας Τόνωση της καινοτομίας και εμφάνιση νέων αλυσίδων αξίας με συμμετοχή ΜΜΕ

145 Τόνωση της καινοτομίας και εμφάνιση νέων αλυσίδων αξίας με συμμετοχή ΜΜΕ Διευκόλυνση της αλληλεπίδρασης μεταξύ βιομηχανίας, πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων Ενθάρρυνση της συμμετοχής των νέων κρατών μελών και των υποψήφιων χωρών Πραγματοποίηση ευρέως αποδεκτής κοινωνικο-οικονομικο τεχνικής έρευνας με στόχο την αξιολόγηση και παρακολούθηση της τεχνολογικής προόδου Ανάλυση μη-τεχνικών εμποδίων που εμποδίζουν τις έρευνα τρόπους για ανάπτυξη των νέων κανονισμών Επανεξέταση υφιστάμενων προδιαγραφών για την εξάλειψη των τεχνητών φραγμών στις αγορές Παροχή αξιόπιστων πληροφοριών στο ευρύ κοινό σχετικά με τα οφέλη των νέων τεχνολογιών για το περιβάλλον, την ασφάλεια του εφοδιασμού, το ενεργειακό κόστος και την απασχόληση

146 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Ενσωμάτωση των αρχών του οικολογικού σχεδιασμού, στοχεύοντας στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μιας κατασκευής καθ όλη τη διάρκεια ζωής της Συμβατότητα των δομικών υλικών όσον αφορά τις μηχανικές, θερμικές, φυσικοχημικές ιδιότητες και την επιδεκτικότητά τους σε φθορά ως μέρος ενός δομικού συνόλου Τρεις άξονες: Ενεργειακά συστήματα, Δομικά συστήματα, Ανθρώπινος παράγοντας

147 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ: ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΥΛΙΚΑ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΤΙΡΙΟΥ - BMS ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ Στόχος % μείωση της ενσωματωμένης ενέργειας σε δομικά υλικά/συστήματα 30 % μείωση στη κατανάλωση υλικών 40% μείωση των αποβλήτων κατά τη προετοιμασία δομικών υλικών και συστημάτων Να δοθεί η δυνατότητα τα κτίρια να παράγουν αυτόνομα τουλάχιστον 50% της απαιτούμενης ενέργειας για κάλυψη των αναγκών τους με τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών CO2 Να ενσωματωθούν υπηρεσίες πληροφορικής, αισθητήρες ενεργοποιητές, διαγνωστικά συστήματα σε κατασκευές υψηλής τεχνολογίας Να μειωθεί κατά 50% η τελική κατανάλωση ενέργειας σε κτίρια Να μειωθούν κατά 75% οι εκπομπές CO 2 από τον κτιριακό τομέα. ΝΕΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

148 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Νέα δομικά προϊόντα με βελτιωμένες μηχανικές/θερμικές ιδιότητες Αειφόρος δόμηση Νέες αρχιτεκτονικές ιδέες βιοκλιματικού σχεδιασμού Επαναξιολόγηση παραδοσιακών τεχνικών δόμησης Αποτελεσματικότερος ενεργειακός εξοπλισμός κτιρίων Έμφαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Αναμόρφωση / προσαρμογή νομοθεσίας Μεθοδολογία και Τεχνικές Αποτίμησης της Ενεργειακής Απόδοσης και του Βιοκλιματικού Σχεδιασμού Κατασκευών και Δομικών Υλικών

149 Οι παραδοσιακές κατασκευές περιέχουν βιοκλιματική τεχνογνωσία τόσο στο επίπεδο της σχεδίασης, όσο και στο επίπεδο των υλικών Ο παραδοσιακός μάστορας και χρήστης του κτιρίου δεν είχε την πολυτέλεια της σπατάλης ενέργειας Η σπατάλη ενέργειας πραγματοποιείται από τότε που άρχισε να βρίσκεται σε «αφθονία» Μπορούμε να «μάθουμε» από το παρελθόν (τα καλά και τα λάθη) για να σχεδιάζουμε αποδοτικότερα σύμφωνα με τις νέες ανάγκες και προδιαγραφές

150 Βιβλιογραφία Α. Μοροπούλου, Κ. Λαμπρόπουλος, Μ. Καρόγλου «Δομικά υλικά και εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια» Ημερίδα ΠΣΧΜ Υλικά Και Στρατηγική Ενεργειακής Αναβάθμισης Κτιρίων (2008) Α. Μοροπούλου «Δομικά υλικά και εξοικονόμηση ενέργειας στα Κτίρια», Διδακτικές σημειώσεις μαθήματος «Δομικά Υλικά» 9 ου Εξαμ. Σχ. Χημ. Μηχ. ΕΜΠ (2011) Α. Μοροπούλου «Πράσινα υλικά», Διδακτικές σημειώσεις μαθήματος «Δομικά Υλικά» 9ου Εξαμ. Σχ. Χημ. Μηχ. ΕΜΠ (2011) Α. Μοροπούλου, Α. Κωνσταντή «Το όραμα για την ανάπτυξη της βιομηχανίας των δομικών υλικών - Στρατηγική και εξέλιξη της έρευνας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα», 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Δομικών Υλικών & Στοιχείων, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Αθήνα, Μαϊου Τόμος Α, σ (2008) Οδηγία 2002/91/ΕΚ «για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων» Νόμος 3661/2008 (ΦΕΚ 89/Α/2008) Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.ΕΝ.Α.Κ.) : Δ6/Β/οικ.5825/ KYA Yπουργών Οικονομικών και ΠΕΚΑ (ΦΕΚ Β 407) International Energy Agency, Energy Policies of IEA, Greece 2006 Review C.A. Balaras, A.G. Gaglia, E. Georgopoulou, S. Mirasgedis, Y. Sarafidis, D. P. Lalas, European Residential Buildings and Empirical Assessment of the Hellenic Building Stock, Energy Consumption, Emissions & Potential Energy Savings Building and Environment, 42 (3) (2007) pp A.G. Gaglia, C.A. Balaras, S. Mirasgedis, E. Georgopoulou, Y. Sarafidis, D.P. Lalas, «Empirical Assessment of the Hellenic Non-Residential Building Stock, Energy Consumption, Emissions and Potential Energy Savings» Energy Conversion and Management, 48 (4), p , (2007) M. Santamouris, C.A. Balaras, E. Dascalaki, A. Argiriou, A. Gaglia «Energy consumption and the potential for energy conservation in school buildings in Hellas» Energy, 19 (6) 1994, pp Ε. G. Dascalaki, K. G. Droutsa, C. A. Balaras, S. Kontoyiannidis «Building typologies as a tool for assessing the energy performance of residential buildings A case study for the Hellenic building stock» Energy and Buildings, 43 (12) 2011, pp