Σχόλια σε δύο ψηφιδωτές επιγραφές του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Σχόλια σε δύο ψηφιδωτές επιγραφές του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης"

Transcript

1 Σχόλια σε δύο ψηφιδωτές επιγραφές του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης Γεώργιος ΒΕΛΕΝΗΣ Τόμος ΚΔ' (2003) Σελ ΑΘΗΝΑ 2003

2 Γεώργιος Βελένης ΣΧΟΛΙΑ ΣΕ ΔΥΟ ΨΗΦΙΔΩΤΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ JTJ. συστηματική αποκάλυψη των ψηφιδωτών του Αγίου Δημητρίου άρχισε πριν από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης με πρωτοβουλία της τότε τουρκικής διοίκησης και ενόσω ο ναός λειτουργούσε ως μουσουλμανικό τέμενος. Έτσι, από πολύ νωρίς έγιναν γνωστές δύο πολύτιμες για την ιστορία του μνημείου ψηφιδωτές επιγραφές, εκείνη που συνοδεύει την παράσταση με τους ανακαινιστές στο νότιο πεσσό του ιερού Βήματος (Εικ. 1 και 2) και η πολύ γνωστή της βόρειας μικρής κιονοστοιχίας με τα τρία μετάλλια, όπου γίνεται αναφορά σε ανανέωση του ναοϋ τοϋ Άγιου Δημητρίου μετά από πυρκαγιά (Εικ. 3 και 4). Η πρώτη από τις δύο επιγραφές θεωρείται απλή στην ανάγνωση της και μεταγράφεται συνήθως με τον ακόλουθο τρόπο 1 : + Κτίστας θεωρείς τοϋ πανενδόξου όόμον εκείθεν ένθεν μάρτυρος Δημητρίου /τοϋ βάρβαρον κλύδωνα βαρβάρων στόλω(ν) μετατρέποντος κ(αί) πόλιν λυτρουμένου + Το κείμενο της επιγραφής, μέσα σε tabula ansata, αναπτύσσεται σε δύο σειρές και αποτελείται από τέσσερις στίχους που πειθαρχούν απόλυτα στους κανόνες του ιαμβικού τριμέτρου. Η πρώτη σειρά είναι ευκολονόητη και συνιστά ένα αυτοτελές δίστιχο. Παραπέμπει στην υπερκείμενη παράσταση, όπου εικονίζεται ο άγιος Δημήτριος ανάμεσα σε δύο ανώνυμους άρχοντες, έναν έπαρχο και έναν επίσκοπο, τους βασικούς συντελεστές 1. J.-M. Spieser, Inventaires en vue d'un recueil des inscriptions historiques de Byzance. I. Les inscriptions de Thessalonique, TM 5 (1973), σ , αριθ. 7, και ΊΜΊ (1979) σ. 334 (συμπλήρωμα) (στο εξής: Inventaires). Πα πρόσθετη βιβλιογραφία βλ. V. Djuric - Α. Tsitouridou, Namentragende Inschriften auf Fresken und Mosaiken auf der Balkanhalbinsel vom 7. bis zum 13. Jahrhundert, Glossar zur frühmittelalterlichen Geschichte im östlichen Europa, Beiheft 4, Στουτγάρδη 1986, σ. 47, αριθ P. Lemerle, Les plus anciens recueils des miracles de Saint Démétrius, II: Commentaire, Παρίσι 1981, σ Βλ. τα σχετικά λήμματα στο H.G. Liddell - R. Scott - Μ. Κωνστατης ανακαίνισης του ναού που έγινε μετά την πυρκαγιά του 620, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του P. Lemerle 2. Πρόβλημα ερμηνείας παρουσιάζει το δεύτερο σκέλος της επιγραφής, λόγω του υπερβατού σχήματος που παρατηρείται στους δύο τελευταίους ιαμβικούς στίχους και της παρουσίας λέξεων πολλαπλής σημασίας, όπως βάρβαρος, κλύδων, στόλος 3. Όλοι οι ερευνητές συσχετίζουν το περιεχόμενο αυτού του διστίχου με την αναφερόμενη στο Β' Βιβλίο των Θαυμάτων θαλάσσια επίθεση, η οποία τοποθετείται γύρω στο Διαφορετική άποψη διατύπωσε ο Χ. Μπακιρτζής σε σύντομη μελέτη του με τίτλο: «...Βάρβαρον κλύδωνα βαρβάρων στόλων...» 5. Στη λέξη στόλος αποδίδει τη δευτερεύουσα ερμηνεία (στόλος = στρατός) και θεωρεί ότι στην επιγραφή, καθώς η λέξη είναι σε γενική πληθυντικού, υπονοούνται όλα γενικώς τα βαρβαρικά στρατεύματα που έλαβαν μέρος στις πολιορκίες της Θεσσαλονίκης πριν από την πυρκαγιά του 620. Η εναλλακτική αυτή άποψη θα μπορούσε να γίνει δεκτή εάν δεν ερχόταν σε αντίθεση με τα αυθεντικά στοιχεία της επιγραφής. Επισημαίνεται ότι το τελικό Ν στη λέξη ΣΤΟΑ Ω δεν υπάρχει στο πρωτότυπο αλλά μεταγράφεται αυθαίρετα από τους ερευνητές, άλλοτε ως δεδομένο και άλλοτε ως προφανής συμπλήρωση, χωρίς κριτικό υπόμνημα 6. Για λόγους λοιπόν καθαρά μεθοδολογικούς θα έπρεπε ντινίδης, Μέγα λεξικόν της ελληνικής γλώσσης, Αθήνα χ.χρ. 4. Γύρα» από το θέμα αυτό και τη σχετική βιβλιογραφία βλ. Th. Korres, Some Remarks on the First Major Attempts of the Avaroslavs to Capture Thessaloniki (597 and 614), Βυζαντινά 19 (1998). σ Ειδικότερα βλ. Lemerle, ό.π., σ Χ. Μπακιρτζής, «...Βάρβαρον κλύδωνα βαρβάρων στόλων...», Δώρημα στον Ιωάννη Καραγιαννόπουλο, Βυζαντινά 13.2,1985, σ Το ανύπαρκτο τελικό Ν είχε προστεθεί αυθαίρετα ευθύς εξαρχής από τον G. Papageorgiou, BZ 17 (1908), σ. 380 και ακολούθησε ο Uspenskij, IRAIK14 (1909), σ , από όπου το υιοθέτησε ο Ch. 37

3 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΕΛΕΝΗΣ Εικ. 1. Βασιλική δωτό των Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης. Το ψηφι κτητόρων. η επιγραφή να είχε εξεταστεί, ευθύς εξαρχής, χωρίς το τελικό Ν στη λέξη CTOAQ και μόνο σε περίπτωση αδιε ξόδου θα μπορούσε να εκληφθεί ως γενική πληθυ ντικού. Στη συγκεκριμένη φράση δεν έχουμε τίποτε άλ λο παρά μία απλή δοτική (στόλω), η οποία ταιριάζει πολύ καλά με τα συμφραζόμενα και υπακούει σε δόκι μο συντακτικό τύπο. Επισημαίνεται ότι δίπλα στο Ω (ωμέγα) ένα μικρό προσγεγραμμένο / (ιώτα) δηλώνει την πτώση του ουσιαστικού. Επομένως ολόκληρο το Diehl, Les monuments chrétiens de Salonique, Παρίσι 1918, σ Ακολούθησε με το ίδιο σφάλμα ο Γ. Σωτηρίου, Έκθεσις περί των εργασιών των έκτελεσθεισών έν τη ήρειπωμένη έκ της πυρκαϊας βασιλική τοΰ Άγ. Δημητρίου Θεσσαλονίκης κατά τά έτη , ΑΔ 4 (1918), Παράρτημα, σ Πολύ αργότερα γίνεται αντιληπτή η απουσία του Ν ηαι τίθεται εντός παρενθέσεως: Γ. και Μ. Σουτηρίου, Ή βασιλική τον Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, Αθήνα 1952, σ Έκτοτε εμφανίζεται στις μεταγραφές άλλοτε 38 επιγραφικό κείμενο θα πρέπει να μεταγράφεται στο εξής, όπως απαντά στο πρωτότυπο: + Κτίστας θεωρείς τον πανενδόξον δόμου εκείθεν ένθεν μάρτυρος Δημητρίου / του βάρβαρον κλύδωνα βαρβάρων στόλω μετατρέποντος κ(αί) πόλιν λυτρουμενου + Η σύνταξη του ρήματος (μετα)τρέπω με αιτιατική και δοτική είναι γνωστή από σειρά παραδειγμάτων και ση μαίνει «στρέφω κάποιον εναντίον άλλου» ή «μετατρέπω κάτι σε άλλο»7 (στην περίπτωση του Δημητρίου: «του μεταστρέφοντος την άγρια θύελλα εναντίον του στόλου των βαρβάρων»). Ο συντάκτης του επιγράμματος ζω ντανεύει το κείμενο χρησιμοποιώντας μετοχές σε ιστορι κό ενεστώτα και προτάσσει το άρθρο στην αρχή του δι στίχου για λόγους καθαρά μετρικούς. Το κείμενο λοιπόν της επιγραφής των ανακαινιστών μπορεί να αποδοθεί ως εξής: «Τους ανακαινιστές βλέπεις του πανένδοξου ναού από το ένα και το άλλο μέρος του μάρτυρα Δημη τρίου, που την άγρια θύελλα έστρεψε ενάντια στο στόλο των βαρβάρων και λύτρωσε την πόλη». Νομίζω ότι είναι σαφής η σχέση του επιγράμματος με το θαύμα που περιγράφεται από τον ανώνυμο συγγρα φέα στο Β' Βιβλίο των Θαυμάτων με τίτλο «Περί της κατασκευής των πλοίων των Δρουγουβιτών, Σαγουδατών, Βελεγεζιτών και των λοιπών» 8. Αναφέρεται δη λαδή στο γεγονός της επίθεσης των βαρβαρικών εκεί νων φύλων που με μονόξυλα πλοιάρια επιχείρησαν την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από την πλευρά της θά λασσας. Στην προσπάθεια τους να εισχωρήσουν από τα ευαίσθητα σημεία του λιμανιού φύσηξε άγριος άνεμος, ένας βάρβαρος κλύδωνας, διαλύοντας το στόλο των βαρβάρων 9. Μεγαλύτερα προβλήματα ερμηνείας παρουσιάζει η επιγραφή που συνόδευε άλλοτε τα ψηφιδωτά της μι κρής βόρειας κιονοστοιχίας, τα οποία καταστράφηκαν σχεδόν ολοσχερώς κατά την πυρκαγιά του Το ει καστικό εκείνο σύνολο μας είναι γνωστό από τις πολύ τιμες υδατογραφίες του Walter George και ανήκει σε εντός και άλλοτε εκτός παρενθέσεως. 7. Liddell - Scott - Κωνσταντινίδης, ό.π., λ. τρέπω, μετατρέπω, μετά + δοτ. 8. Lemerle, Les plus anciens recueils (υποσημ. 2), /: Le texte, Παρίσι 1979, σ Για το σχετικό καιρικό φαινόμενο και το όνομα του ανέμου βλ. Korres, ό.π. (υποσημ. 4), σ

4 ΣΧΟΛΙΑ ΣΕ ΔΥΟ ΨΗΦΙΔΩΤΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Εικ. 2. Η επιγραφή τον ψηφιδωτού των κτητόρων (βλ. Εικ. Ι). προγενέστερη του 7ου αιώνα εποχή 1 0, με εξαίρεση το κεντρικό τμήμα της ζώνης, όπου εικονιζόταν ο άγιος Δημήτριος ανάμεσα σε δύο κληρικούς μέσα σε μετάλ λια 1 1 (Εικ. 3). Χαμηλότερα υπήρχε η επίμαχη επιγραφή, επίσης σε tabula ansata, η οποία ανασυντάχθηκε από σπαράγματα και φυλάσσεται στην κρύπτη του ναού. Το κείμενο της αναπτύσσεται σε δύο σειρές και συνιστά ένα σύνθετο και πυκνό νοηματικά ιαμβικό δίστιχο: + Επί χρόνων Λέοντος ήβώντα βλέπεις κανθέντα το πρίν τον ν αον Δημητρίου. Με την επιγραφή ασχολήθηκαν πολλοί ερευνητές, ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα, και έγιναν φιλότιμες προ σπάθειες για την ταύτιση του αναφερόμενου προσώ που 1 2. Αρχικά προτάθηκαν οι αυτοκράτορες Λέων Γ ο Ίσαυρος, ο συνώνυμος εγγονός του και ο Λέων ο Σοφός, προτάσεις που δεν ικανοποίησαν και τελικά πέρασαν στο περιθώριο 13. Ο Tafrali αντλώντας από έναν υπότιτ λο του βασικού κώδικα των Βιβλίων των Θαυμάτων (par. gr. 1517), έθεσε το θέμα της ταύτισης σε διαφορετι κή βάση 1 4. Η επεξηγηματική φράση «Έπί των χρόνων Λέοντος έπαρχου», καθώς βρισκόταν στην περιγραφή των γεγονότων της πυρκαγιάς, θεωρήθηκε ότι αποτε λούσε κλειδί στην επίλυση του όλου προβλήματος. Έτσι αποσυνδέθηκε ο αναφερόμενος Λέων της επιγραφής από κάθε αυτοκρατορικό πρόσωπο και συνδέθηκε με τον ανώνυμο έπαρχο που εικονίζεται στην παράσταση των ανακαινιστών. Η άποψη του Tafrali, αν και υιοθετή θηκε από πολλούς ερευνητές και επικρατεί έως τις ημέ ρες μας, δεν αντέχει σε αυστηρό κριτικό έλεγχο, με απο τέλεσμα να μην έχει γίνει γενικώς αποδεκτή 1 5. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο συγκεκριμένος κώδικας χρονολογείται στο 12ο αιώνα και προέρχεται από τη Θεσσαλονίκη 16, γεγονός που έχει ιδιαίτερη σημασία για την εκτίμηση της αξιοπιστίας του σημειώματος. Επιση μαίνεται ότι σε καμιά άλλη πηγή δεν απαντά έπαρχος με αυτό το όνομα. Εάν πράγματι ο γραφέας του υπότιτ λου ζούσε στη Θεσσαλονίκη, θα έβλεπε συχνά τόσο την επιγραφή όσο και τις παραστάσεις των ψηφιδωτών. Έχοντας μάλιστα κατά νου το περιεχόμενο του κώδικα θα γνώριζε πολύ καλά ότι η πυρκαγιά έλαβε χώρα στα χρόνια της βασιλείας του Ηρακλείου και όχι κάποιου άλλου αυτοκράτορα με το όνομα Λέων. Ενδεχομένως ο γραφέας του υποτίτλου θέλοντας να συνδέσει τον Λέο ντα της επιγραφής με την εποχή της πυρκαγιάς και της ανανέωσης του ναού και μη έχοντας επιλογή αυτοκρατο ρικού προσώπου στράφηκε στο αξίωμα του έπαρχου. Ίσως είναι ο πρώτος που επιχείρησε την ταύτιση του προ σώπου δίδοντας την προσωπική του ερμηνεία στην επι γραφή, όπως έχει ήδη υποστηριχθεί 17, χωρίς να αποκλείε ται και η μεταφορά μιας λόγιας ή λαϊκής περιρρέουσας 10. R. Cormack, The Church of Saint Demetrius: The Watercolours and Drawings ofw.s. George, κατάλογος έκθεσης, Θεσσαλονίκη 1985, σ. 45 κ.ε. 11. Σχετικά με τις χρονικές φάσεις των ψηφιδωτών της βόρειας μι κρής κιονοστοιχίας βλ. R. Cormack, The Mosaic Decoration of St. Demetrios, Thessaloniki: A Re-examination in the Light of the Draw ings ofw.s. George, BSA 64 (1969), σ (Variorum Reprints, Λον δίνο 1989, Π). Για το πρόβλημα των αντίστοιχων οικοδομικών φά σεων βλ. J.-M. Spieser, Remarques sur Saint-Démétrius de Thessalonique, Ενφρόσννον. Αφιέρωμα στον Μανόλη Χατζηδάκη, 2, Αθήνα 1992, σ , όπου και προγενέστερη βιβλιογραφία. Βλ. επίσης Α. Μέντζος, Ο ναός του Αγ. Δημητρίου προ και μετά την πυρκαγιά του 7ου αιώνα, Χριστιανική Θεσσαλονίκη, Θεσσαλονί κη 2001, σ Djuric - Tsitouridou, ό.π. (υποσημ. 1), σ , αριθ. 42. Βλ. επι πρόσθετα Spieser, Inventaires (1973), σ. 155, αριθ. 6 και (1979), σ. 334, αριθ. 6. Βλ. και Μέντζος, ό.π., σ. 245, όπου επαναφέρεται η παλαι ότερη άποψη περί συσχετισμού της επιγραφής με τον Λέοντα Γ τον Ίσαυρο. 13. Diehl, ό.π. (υποσημ. 6), σ Σωτηρίου, Έ κ θ ε σ ι ς περί των εργασιών, ό.π. (υποσημ. 6), σ Ο. Tafrali, Sur la date de l'église et des mosaïques de Saint-Démétrius de Salonique, RA I (1909), σ ίδιος, Sur les réparations faites au VII siècle à l'église de Saint Démétrius de Salonique, RA II (1909), σ Βλ. Cormack, Saint Demetrius (υποσημ. 10), σ Spieser, In ventaires (1973), σ Lemerle, Les plus anciens recueils (υποσημ. 2),I: Texte, o Χ. Μπακιρτζής, Αγίου Δημητρίου Θαύματα. Οι συλλογές αρ χιεπισκόπου Ιωάννου και Ανωνύμου (μτφρ. Α. Σιδέρη), Θεσσαλο νίκη 1997,σ

5 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΕΛΕΝΗΣ παράδοσης. Η σχετική λοιπόν πληροφορία του παρισι νού κώδικα δεν αποτελεί από μόνη της αποδεικτικό στοι χείο για την επίλυση του προβλήματος. Για τη διαλεύ κανση του όλου θέματος θα πρέπει να επιμείνουμε στην αναζήτηση μιας λύσης που να προκύπτει μέσα από την ίδια την επιγραφή εξαντλώντας κάθε ενδεχόμενο. Είναι αλήθεια ότι η δομή του έμμετρου κειμένου της επιγραφής δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Οι ερευνητές που υιοθετούν την άποψη του Tafrali θεωρούν ότι ο πρώτος στίχος παρουσιάζει αυτο τέλεια, συνδέουν νοηματικά τα δύο ημιστίχια και αντι λαμβάνονται το σύνολο του κειμένου ως εξής: «Το ναό του Αγίου Δημητρίου, που πριν είχε καεί, βλέπεις ανα νεωμένο στα χρόνια του Λέοντα» 18. Στη φράση δηλαδή επί χρόνων Λέοντος, ήβώντα βλέπεις, αποδέχονται μια συγχρονικότητα, η οποία όμως παρουσιάζει πρόβλημα χρονικής ακολουθίας: βλέπεις (νϋν) επί χρόνων Λέο ντος. Το κρίσιμο σημείο είναι ο προτασσόμενος χρονι κός προσδιορισμός. Η φράση επί χρόνων με την πληρέ στερη μορφή επί των χρόνων, δηλαδή με το ενδιάμεσο άρθρο, δεν απαντά σε επιγραφές αλλά χρησιμοποιείται συχνά σε μεσαιωνικά κείμενα. Κατά κανόνα, όταν συ νοδεύεται από όνομα προσώπου, εμπεριέχει παρελθοντολογική χροιά και δηλώνει ορισμένη διάρκεια χρό νου του μακρινού παρελθόντος 1 9. Σε περίπτωση λοι- πόν που ο στιχουργός ήθελε να δηλώσει την υποτιθέ μενη συγχρονικότητα θα μπορούσε να είχε χρησιμο ποιήσει τους εμπρόθετους χρονικούς προσδιορισμούς «εν τοις χρόνοις...» ή «επί χρόνοις...», οι οποίοι την εκ φράζουν απόλυτα και ανταποκρίνονται εξίσου καλά στις ανάγκες του συγκεκριμένου μέτρου. Η προσέγγιση μιας τόσο πυκνής επιγραφής απαιτεί ιδι αίτερη προσοχή εξαιτίας της ιδιάζουσας μορφής του ποιητικού λόγου που χρησιμοποιεί ο συντάκτης του ιαμβικού τριμέτρου. Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα κεί μενο από το οποίο δυστυχώς δεν εξάγεται αυτονόητη φιλολογική ερμηνεία. Η κατανόηση του χρειάζεται την παράπλευρη βοήθεια των ιστορικοαρχαιολογικών δε δομένων. Είναι σαφές ότι ο δημιουργός του επιγράμ ματος αντιμετώπιζε πολλαπλές δεσμεύσεις, οι οποίες προέκυπταν από το είδος του ποιητικού λόγου, την πε ριορισμένη έκταση της επιγραφής, την ποσότητα και το είδος των πληροφοριών, την αλληλουχία των ιστορικών γεγονότων και την προσαρμογή σε έμμετρο λόγο δύο ονομάτων, του Λέοντος και του Δημητρίου. Όλα αυτά σε δύο μόλις στίχους και σε μία περιορισμένη επιφάνεια, της προϋφιστάμενης ζώνης των ψηφιδωτών, που επιλέ χθηκε εκ των υστέρων για την προσαρμογή των τριών μεταλλίων και της συνοδεύουσας επιγραφής. Η επιγραφή με το όνομα του Λέοντα, πάνω στην οποία σχεδόν εφάπτονταν τα τρία μετάλλια, βρισκόταν σε εξέχουσα θέση, ψηλά και πίσω από το εξαγωνικό κιβώριο και τους τέσσερις πρασινωπούς κίονες, στον εγκάρ σιο άξονα του κυρίως ναού (Εικ. 4). Η θέση της ένθετης παράστασης, όπως και το περιεχόμενο της επιγραφής, δεν είναι τυχαία. Το μέρος εκείνο της βασιλικής ήταν το πλέον πολυσύχναστο, ως κατεξοχήν προσκυνηματικός τόπος, ταυτόχρονα όμως και εστία υψηλού κινδύνου, όπως αποδείχθηκε και από μία προηγούμενη πυρκα γιά, κατά την οποία έπαθε μεγάλες ζημιές η επένδυση του αργυρού κιβωρίου 2 0. Ο στιχουργός με τη φράση κανθέντα το πριν ίσως ήθελε να απαθανατίσει το τε λευταίο ολοκαύτωμα εφιστώντας έμμεσα την προσοχή των προσκυνητών. 18. Α. Xyngopoulos, The Mosaics of the Church of St. Demetrius at Thessaloniki, Θεσσαλονίκη 1969, σ. 6 (αγγλική μετάφραση). Spieser, Inventaires (1979), σ. 334 (γαλλική μετάφραση) επί των χρόνων Ήσαΐου γέγονεν... (Βασίλειος Καισαρείας, PG 30,148D),... επί των χρόνων Κώνσταντος... (Γεώργιος Μονα χός, PG110,884C),... επί των χρόνων 'Αλεξίου τοϋ αύτοκράτορος... (Άννα Κομνηνή, Αλεξιάς, V, 8) και πολλά άλλα παραδείγματα. 20. Lemerle, Le plus anciens receuils (υποσημ. 2), σ και Τα δύο σχετικά θαύματα (Α.6 και Α.12) αναφέρονται σε κα ταστροφή της αργυρής επένδυσης του κιβωρίου από τοπική ανά φλεξη (Π. Χρήστου, Διηγήσεις περί των θαυμάτων τον Αγίου Δη μητρίου, Θεσσαλονίκη 1993, σ. 31). Περί του κιβωρίου βλ. Α. Μέντζος, Κιβωτίδια του αγίου Δημητρίου στο Άγιον Όρος. Μαρτυ ρίες του προσκυνήματος του αγίου, Άγιον Όρος. Φύση - λατρεία τέχνη. Β', Θεσσαλονίκη 2001, σ , όπου και προγενέστερη βιβλιογραφία. Εικ. 3. Βασιλική Αγίου τα τρία μετάλλια και την 40 Δημητρίου. Το ένθετο ψηφιδωτό με επιγραφή.

6 ΣΧΟΛΙΑ ΣΕ ΔΥΟ ΨΗΦΙΔΩΤΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Εικ. 4. Βασιλική Αγίου Δημητρίου. Το κεντρικό τμήμα της βόρειας κιονοστοιχίας. Καθώς φαίνεται, οι πληροφορίες που αποφάσισε να συμπεριλάβει ο στιχουργός στη μικρή εκείνη επιφάνεια ήταν τέσσερις. Το όνομα του έργου, η σύνδεση του με το παρελθόν, το γεγονός της πυρκαγιάς και η πράξη της ανανέωσης. Συνέταξε λοιπόν ισάριθμα ημιστίχια, δύο με επτά συλλαβές και άλλα δύο με πέντε. τον ναον Δ ημητρίον έπί χρόνων Λέοντος κανθέντα το πριν ήβώντα βλέπεις (όνομα έργου) (ιστορική αναφορά) (γεγονός πυρκαγιάς) (πράξη ανανέωσης) Οι θέσεις των ημιστιχίων καθορίστηκαν από τον αριθμό και την αλληλουχία των μακρών και των βραχειών συλλαβών. Για να κατανοήσουμε την ποιητική δομή που εφάρμοσε ο δημιουργός στο συγκεκριμένο αυτό ποιητικό κείμενο, θα πρέπει ενδεχομένως να ανατρέξουμε στον Ευσέβιο και σε κάποιους σχολιαστές έμμετρων κειμένων, οι οποίοι επισημαίνουν το γλωσσικό φαινόμενο του «χιασμού», εφιστώντας την προσοχή του ανυποψίαστου αναγνώστη 21. Οι λεξικογράφοι Liddell και Scott ερμηνεύουν τα σχετικά λήμματα ως εξής: «Χιάζω = διατάσσω τέσσερα μέρη μιας περιόδου σταυροειδώς ή εν εϊδει Χ χιασμός = διάταξις των προτάσεων μιας περιόδου ώστε ή α νά αντιστοιχεί προς τήν δ' καί ή β' προς τήν γ'» 22. Εάν ακολουθήσουμε τα παραπάνω και διαβάσουμε τα τέσσερα ημιστίχια της επιγραφής χιαστί, προκύπτει η ακόλουθη σειρά: Έπί χρόνων Λέοντος, τον vaòv Δημητρίου, ήβώντα βλέπεις, κανθέντα το πρίν. Ωστόσο, και η χιαστί αυτή ανάγνωση δεν δίδει σαφέστερο νόημα παρά μόνο εάν θεωρήσουμε ότι υπονοείται μία ακόμη μετοχή (γεγονότα, ιδρυθέντα), η οποία παραλείπεται «ποιητική άδεια» ως αυτονόητη. Στην περίπτωση αυτή θα μεταφράζαμε: «Το ναό του Δημητρίου που ιδρύθηκε στα χρόνια του Λέοντα βλέπεις ανανεωμένο μετά από πυρκαγιά» ή (χωρίς μετοχή) «Το ναό του Δημητρίου, των χρόνων του Λέοντα, βλέπεις ανανεωμένο μετά από πυρκαγιά». Ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται τη διαδοχή του χρόνου οι συγγραφείς 21. Χιαζομένον τον ρήματος σημειώνει ο Ευσέβιος το δε τοιούτον κεχίασται παρατηρεί ο Σχολιαστής του Σοφοκλή χιάζεται ό στίχος επισημαίνει ο Σχολιαστής του Ευριπίδη. Σχετικά βλ. Liddell - Scott - Κωνσταντινίδης, Λεξικόν, λ.χιάζω). 22. Ό.π. και λ. χιασμός. 41

7 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΕΛΕΝΗΣ της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Χαρακτηριστική εί ναι η ερμηνεία που δίδει ο Σιμπλίκιος σε σχόλιο του στον Αριστοτέλη, όπου εξηγεί την αλληλουχία τριών διαφορετικών καταστάσεων ενός και του αυτού αντι κειμένου. Διασαφηνίζει την παρατηρούμενη σε αρχαία κείμενα συντακτική δομή ανάμεσα στο «πρότερον», το «ύστερον» και μια ενδιάμεση στιγμιαία κατάσταση, που στη δική μας περίπτωση μπορεί να θεωρηθεί η στιγμή της πυρκαγιάς. Το σχετικό απόσπασμα, που χρονολογείται γύρω στο 500, έχει ως εξής 23 : Ή δε άπόδειξις,...ώς επί των χρόνων σνμβήσεται... τοιαύτη τις εστί. Λαμβάνει το Δ αντί τον πράγματος και χρόνους όνο, πρότερον μεν το Α, ύστερον δε το Β δνηρημένους απ' αλλήλων κατά το Γ και υποτίθεται το Δ... Χαρακτηρίζοντας λοιπόν τα τέσσερα ημιστίχια του επί μαχου επιγράμματος με Α, Β, Γ και Δ, γίνεται κατανοη τός ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να είχε χρησι μοποιήσει ο στιχουργός το χρόνο στη σύνταξη του κει μένου χωρίς την ανάγκη βοηθητικού ρήματος τοποθε τώντας δηλαδή πρώτο στη σειρά το πρότερον {επί χρό νων Λέοντος), δεύτερο το ύστερον (ήβώντα βλέπεις), τρίτο την ενδιάμεση κατάσταση (κανθέντα το πριν) και τέταρτο το αντικείμενο (τον vaòv Δημητρίου), όπως ακριβώς προτείνεται από τον Σιμπλίκιο. Η απουσία συνοδευτικού τίτλου ή άλλου χαρακτηρι στικού γνωρίσματος από την επιγραφή αποτελεί ισχυ ρό στοιχείο για τη συσχέτιση του Λέοντα με κάποιο εξέ χον ιστορικό πρόσωπο που ήταν γνωστό σε όλους μόνο με το όνομα του. Εάν πράγματι ισχύει το παραπάνω ποιητικό σχήμα, με αναφορά σε τρεις διαφορετικούς χρόνους, τότε το αναφερόμενο όνομα θα μπορούσε να συνδεθεί με τον Λέοντα Α, τον αυτοκράτορα που έφε ρε σε πέρας ποικίλα οικοδομικά προγράμματα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του στο διάστημα Δεν αποκλείεται όμως το αταύτιστο πρόσωπο να μην είναι αυτοκράτορας αλλά ένας θρησκευτικός ηγέτης, γνωστός στους χριστιανούς μόνο με το όνομα του, δη λαδή ένας ιεράρχης που δεν είχε την ανάγκη συνοδευ τικού τίτλου, όπως στην περίπτωση ενός πάπα, του κα τέχοντος την πρωτοκαθεδρία της εκκλησιαστικής ε ξουσίας. Η άποψη αυτή ενισχύεται από την παρουσία τών δύο κληρικών μέσα σε μετάλλια, δεξιά και αριστε ρά του αγίου Δημητρίου, ακριβώς πάνω από την επι γραφή. Με τον τρόπο αυτό οι δύο εικονιζόμενοι κτήτορες, ο ανώνυμος επίσκοπος και ο λευκοφορεμένος διά κονος, δήλωναν με τον καλύτερο τρόπο την ιστορική εξάρτηση του προσκυνηματικού ναού της Θεσσαλονί κης από την εκκλησία της Ρώμης 2 4. Ο μόνος πάπας που έφερε το όνομα Λέων έως την επο χή της ανακαίνισης του Αγίου Δημητρίου ήταν ο επο νομαζόμενος Μέγας Λέων ( ). Σε περίπτωση λοιπόν που ο αναφερόμενος Λέων της επιγραφής είναι ο ομώνυμος πάπας, τότε η πρώτη φάση της πεντάκλιτης βασιλικής θα μπορούσε να χρονολογηθεί γύρω στα μέσα του 5ου αιώνα. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη τη Σύνοδο της Χαλκηδόνας, το όλο θέμα της ανίδρυσης θα μπορούσε να συνδεθεί με τον ανταγωνισμό που άρ χισε αμέσως μετά τη Σύνοδο (451), ανάμεσα στην Εκ κλησία της Ρώμης και την Εκκλησία της Κωνσταντι νούπολης. Ωστόσο, εάν θέλουμε να ορίσουμε μια συνε πέστερη με τα παραπάνω χρονική περίοδο, είμαστε υποχρεωμένοι να επεκταθούμε στα τριάντα πέντε πε ρίπου χρόνια που μεσολάβησαν ανάμεσα στην ανάρρη ση του πάπα Λέοντα, το 440, και στο θάνατο του ομώ νυμου αυτοκράτορα, το έτος 474, καλύπτοντας έτσι τις δύο εναλλακτικές προτάσεις ταύτισης. Η θέση και το περιεχόμενο της παράστασης με τα τρία μετάλλια θα πρέπει να καθορίστηκαν από τους δύο ει κονιζόμενους κληρικούς, τον ανώνυμο επίσκοπο που πρωτοεμφανίζεται στην παράσταση των ανακαινιστών και ένα διάκονο, ο οποίος ταυτίζεται με το λευκοφορεμένο άνδρα που παριστάνεται ως προστατευόμενος του αγίου Δημητρίου στην πίσω πλευρά του ίδιου πεσσού με την επιγραφή 2 5 : +Πανόλβιαι Χρίστου μάρτυς φιλόπολις, φροντίδα τίθη κ (ai) πολιτών κ(αι) ξένων+ μια μεγαλόθυμη ευχή που εκφωνείται διά στόματος διακόνου, ο οποίος δεν αποκλείεται να είναι και συντάκτης του «ποιητικού» αυτού κειμένου, καθώς και των δύο έμμε τρων επιγραφών που μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα 26. Πρό κειται, όπως έχει ήδη υποστηριχθεί, περί του αξίου εκεί νου ανδρός... που, σύμφωνα με τον ανώνυμο συγγραφέα των Θαυμάτων, έλαβε προσωπικό μήνυμα από τον άγιο 23. Commentarìa in Aristotelem Graeca 10 (έκδ. H. Diels), Βερολίνο 1895,σ Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο λίγο μεταγενέστερο ψηφιδωτό με τους τέσσερις κληρικούς: G. Velenis, Ταυτίσεις προσώπων σε ψη φιδωτά του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, XXe CIEB, Pré-Actes, III. Communications libres, Παρίσι 2001, σ Φωτογραφίες του ψηφιδω του βλ. Σωτηρίου, Βασιλική Αγ. Δημητρίου (υποσημ. 6), πίν. 69, Για τη σχέση του εικονιζόμενου με τους ανακαινιστές της πα ράπλευρης επιφάνειας, βλ. Θ. Παπαζώτος,Τό ψηφιδωτό των κτητόρων του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, 'Αφιέρωμα στη μνή μη Στυλιανού Πελεκανίόη, Θεσσαλονίκη 1983, σ Μπακιρτζής, Θαύματα (υποσημ. 17), όπου προτείνεται εύστο- 42

8 ΣΧΟΛΙΑ ΣΕ ΔΥΟ ΨΗΦΙΔΩΤΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δημήτριο να μην ανησυχεί για την καταστροφή του να ού και ότι με τη βοήθεια του Θεού θα τον ξανάβλεπε, σε σύντομο χρονικό διάστημα,...ώσπερ και το πρότερον φαιόρον...και της προτέρας ήξιωμένον ευωχίας27. Η παρουσία των δύο κληρικών στην ένθετη παράστα ση των μεταλλίων προβλημάτισε τους ερευνητές, επει δή τα ίδια πρόσωπα εμφανίζονται και σε άλλους ψηφι δωτούς πίνακες του ίδιου κτιρίου 28. Ειδικά ο διάκονος παριστάνεται και τρίτη φορά, αλλά με την ιδιότητα του πρεσβυτέρου, στην παράσταση των τεσσάρων κληρι κών, δυτικά του κιβωρίου, στο βόρειο τμήμα του τοίχου που χωρίζει το νάρθηκα από τον κυρίως ναό. Το γεγο νός της επανάληψης έχει ιδιαίτερη σημασία για την ιστορία του μνημείου και δεν μπορεί να νοηθεί παρά μόνο μέσα από το θεσμό της συμμετοχής του κάθε εικο νιζόμενου σε ισάριθμες χορηγίες. Η πρώτη συμμετοχή στο έργο της ανακαίνισης δηλώνε ται στην περιοχή του ιερού Βήματος και σχετίζεται προ φανώς με τις οικοδομικές εργασίες της βασιλικής, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της αντίστοιχης επιγρα φής (κτίστας... οόμον...). Η τρίτη χορηγία, στην οποία ο άλλοτε διάκονος συμμετείχε ως ιερέας, μπορεί να συνδε θεί με το εξαγωνικό κιβώριο. Η άποψη αυτή ενισχύεται από την ιδιάζουσα θέση που κατέλαβε το ένθετο ψηφι δωτό των τεσσάρων κληρικών με θέα προς τον «τάφο» του μάρτυρα. Πρόκειται για μία κατ' οικονομίαν χωροθέτηση της παράστασης, χάριν της οποίας αλλοιώθηκε η συμμετρία της ορθομαρμάρωσης και η συνθετική καθα ρότητα του διακόσμου. Καθώς φαίνεται, η θέση εκείνη θεωρήθηκε ως προσφορότερη έναντι άλλων δυνατών περιπτώσεων. Θα μπορούσε για παράδειγμα να είχε επι λεγεί ο πλησιέστερος προς το κιβώριο πεσσός της βόρει ας κιονοστοιχίας ή κάποιο τμήμα της ορθομαρμάρωσης ψηλότερα από τα τόξα. Ωστόσο, οι εναλλακτικές αυτές λύσεις αποκλείστηκαν, συνειδητά κατά τη γνώμη μου, και επιλέχθηκε η πλέον ανώδυνη και διακριτική θέση, εντός του κυρίως ναού, όπως έγινε πολύ αργότερα με την ένταξη του τάφου του Λουκά Σπαντούνη 2 9. Πολύ πιο πετυχημένη αισθητικά ήταν η θέση που απο φασίστηκε για τη δήλωση της ενδιάμεσης χορηγίας, πίσω από το κιβώριο και πάνω ακριβώς στον άξονα του κυ ρίως ναού. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι και η παράσταση αυτή έχει κάποια σχέση με τον «τάφο» του μάρτυρα, δια φορετικά δεν θα μπορούσε να ερμηνευθεί η παρουσία της σε τόσο κοντινή απόσταση από το κιβώριο, καθώς και η ένθεση της σε μια προϋπάρχουσα ζώνη ψηφιδω τών μέσα σε ένα ήδη ολοκληρωμένο εικονογραφικό σύ νολο. Η συνοπτική αυτή παράσταση θα μπορούσε να συνδεθεί με την ανανέωση του κιβωρίου, ενώ εκείνη των τεσσάρων κληρικών με την ολοκλήρωση του διακόσμου, τον εξοπλισμό ή, ακόμη, με το περιεχόμενο του ταφικού μνημείου. Το ενδιαφέρον στις δύο χορηγίες του κιβωρίου είναι ότι τα εικονιζόμενα πρόσωπα απαρτίζουν ομάδες αποκλειστικά κληρικών, γεγονός που οδηγεί στη σκέψη μήπως τυχόν η φροντίδα της κατοικίας του μάρτυρα αφορούσε, τιμής ένεκεν, τους κληρικούς που είχαν άμε ση σχέση με την εκκλησιαστική ιεραρχία επί του ναού και ειδικότερα με τον κατεξοχήν χώρο του μάρτυρα. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί εύλογα ότι στην επι γραφή με τα τρία μετάλλια δεν γίνεται αναφορά σε κι βώριο αλλά σε ναό του Αγίου Δημητρίου και να αναζη τήσει διαφορετικού είδους χορηγία, σχετική με μια οι κοδομική φάση στα υπερώα, έναν εξωραϊσμό στο βό ρειο τμήμα της βασιλικής ή κάποιο άλλο έργο εκεί κο ντά, ενόσω ζούσε ο εικονιζόμενος επίσκοπος. Οι πιθα νότητες όμως προς την κατεύθυνση αυτή είναι ελάχι στες και οι ενδείξεις σχεδόν ανύπαρκτες. Προφανώς μέσα σε ένα συνολικό πρόγραμμα ανανέωσης της βασι λικής θα πρέπει να είχαν γίνει οι σχετικές προβλέψεις για την ολοκλήρωση της. Εκείνο που θα μπορούσε να αποτελέσει αυτοτελές έργο διακριτών κτητόρων ήταν το κιβώριο, ο οίκος του μάρτυρα, ο οποίος συνιστούσε ένα μικρό ναό μέσα σε έναν μεγαλύτερο, όπως συμβαί νει δύο ακόμη φορές στην ίδια βασιλική με τους δύο ναΐσκους που εγγράφονται στα πτερύγια του εγκάρσι ου κλίτους και έναν τρίτο στην κρύπτη 3 0. Εξάλλου, το χα η σχετική ταύτιση. Οι δύο έμμετρες επιγραφές είναι γραμμένες σε ιαμβικό τρίμετρο και όχι σε (απλό) δωδεκασύλλαβο στίχο, όπως συμπληρώνει στη δεύτερη δημοσίευση του ο Spieser, Inven taires (1979), σ. 334, αριθ. 6 και 7. Για τη σχέση των δύο ποιητικών σχημάτων, την οποία οφείλουμε να επισημαίνουμε για λόγους μεθοδολογικής προσέγγισης, βλ. Α. Κομίνης, Τό βυζαντινόν Ιερόν επίγραμμα και οι έπιγραμματοποιοί, Αθήνα 1966, σ Ο στι χουργός της επιγραφής των τριών μεταλλίων εκλαμβάνει το δί χρονο άλφα της λέξης ναός ως βραχύ. Το ίδιο συμβαίνει και στη λέξη πανενόόξον του άλλου επιγράμματος. 27. Spieser, Inventaires (1973), σ ,227. Η ταύτιση του εικονιζό μενου διακόνου με τον αναφερόμενο στο σχετικό θαύμα οφείλεται στον Ο. Tafrali, άποψη που δέχθηκαν οι Γ. και Μ. Σωτηρίου, Βασιλική Αγ. Δημητρίου (υποσημ. 6), σ. 197 και έχει γίνει γενικώς αποδεκτή. 28. J.-M. Spieser, Thessalonique et ses monuments du IVe au Vie siècle, Παρίσι 1984, σ Χ. Μπούρας,Τό επιτύμβιο τοΰ Λουκά Σπαντούνη στη βασιλική του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, ΕΕΠΣΑΠΘ ΣΤ' (1973), σ Σωτηρίου, Βασιλική Αγ. Δημητρίου (υποσημ. 6), σ Μέντζος, Ο ναός του Αγ. Δημητρίου, ό.π. (υποσημ. 11), σ

9 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΕΛΕΝΗΣ ίδιο το κιβώριο, τόσο από άποψη τύπου όσο και ως προς το περιεχόμενο του, δεν είναι παρά ένας μικρός περίκεντρος ναός: ο οίκος του μάρτυρα μέσα στον οίκο του Θεού 31. Ένα είδος συνύπαρξης του μέρους και του όλου, που έρχεται σε παράλληλη συμφωνία με τις χρι- στιανικές αντιλήψεις περί ναού, όπως αυτές εκφράστηκαν στους λόγους των Πατέρων της Εκκλησίας: ναός δε εστίν ό μεν μέγας, ώς ή εκκλησία, ό δε μικρός, ώς ό άνθρωπος, και έκαστος ημών ναός εστί, καϊ κοινή πάντες και ώς εν σώματι Χρίστου οικεί.., 32. Georgios Velenis THOUGHTS ON TWO MOSAIC INSCRIPTIONS IN ST DEMETRIOS AT THESSALONIKI Α wo metrical inscriptions from the group of seventh-century mosaics are re-examined. These are the four-line inscription (A) that accompanies the representation of the donors on the south pier of the sanctuary (Figs 1-2), and the problematical inscription (B) of the small north colonnade (Fig. 3), in which mention is made of a renovation made after a fire. Inscription A. The presence of the dative case in the last word of the third line (CTOAQ) is noted and the following transcription is proposed: + Κτίστας θεωρείς τοϋ πανενδόξου δόμου εκείθεν ένθεν μάρτυρος Δημητρίου / τοϋ βάρβαρον κλύδωνα βαρβάρων στόλω μετατρέποντος κ(αί) πόλιν λυτρουμένου + (= You see the renovators of the most glorious church from one part and the other of the martyr Demetrios who turned the wild storm against the fleet of the barbarians and liberated the city.) From this new reading it emerges that the specific text is linked exclusively with that miracle which is described in the Second Book of Miracles and concerns the siege of Thessaloniki from the seaward side, which took place circa 614. Inscription B. The generally accepted transcription is adopted: + Έπί χρόνων Λέοντος ήβώντα βλέπεις / καυθέντα το πρίν τον ναόν Δημητρίου. The lack of synchronism between the prepositional definition of time επί χρόνων (= in the time of), which is usually used with the nuance of past time, and the present tense of the verb βλέπεις (you see), is discussed. Because of this difficulty, it is suggested that perhaps this is a peculiar epigram which is read as a chiasmus, taking into account however an implied participle which is omitted by poetic licence. Furthermore, a succession of three different times (past - momentary situation - present) could be assumed, that is in the way that Simplicius perceives the phenomenon of change an object undergoes in passing from one state to another. On the basis of this approach, the following interpretation is given: "The church of Demetrios which was built in the time of Leon you see now renovated after a fire". In this case, we propose the identification of the person mentioned as the Emperor Leon I or as Pope Leo the Great, which is considered more likely. The article concludes with some thoughts on the word ναός, which could mean both the basilica and the church-shaped ciborium (church within a church). In this way an answer is given to the question associated with the repetition of the portraits of the bishop and the deacon in two different places in the same building. Thus, the representation on the south pier of the bema denotes the first sponsorship and concerns the renovation of the basilica as a whole, while that on the small north colonnade attests the next sponsorship, the renovation of the church-shaped ciborium, which was made with the care of the same two clerics. 31. Σχετικά με το διαφορετικό περιεχόμενο που έδιδαν οι συγγραφείς, κυρίως της παλαιοχριστιανικής περιόδου στη λέξη ναός βλ. Lampe,y4 Patristic Greek Lexicon, Οξφόρδη 2000, σ. 897, λ. ναός (νεώς). 32. Για τα δύο αυτά αποσπάσματα, καθώς και για άλλα παράλληλα, όπου με τη λέξη ναός νοείται τόσο το μέρος όσο και το όλο στο οποίο ανήκει, βλ. Lampe, ό.π., IIB. Για τη χρήση της λέξης σε ομοιώματα ναών βλ. Μέγα ΛεξικόνΔημητράκου Θ', 1964, σ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ Εικ. 1 και 2: Ch. Diehl, Histoire de l'empire byzantine, Παρίσι 1919 (φωτ. M. le Tourneau). Εικ. 3: A. Xyngopoulos, The Mosaics of the Church of St. Demetrius at Thessaloniki, Θεσσαλονίκη πίν. 31. Εικ. 4: Υ. Constantinidis, Thessaloniki Θεσσαλονίκη σ. 129, πίν. 27 (φωτ. Fr. Boissonnas). 44

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. 1. Ο χώρος τέλεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ ΠΛΑΙ ΣΙΟ ΧΡΗ ΜΑ ΤΟ ΔΟ ΤΗ ΣΗΣ

ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ ΠΛΑΙ ΣΙΟ ΧΡΗ ΜΑ ΤΟ ΔΟ ΤΗ ΣΗΣ ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ Στό χος του Ο λο κλη ρω μέ νου Προ γράμ μα τος για τη βιώ σι μη α νά πτυ ξη της Πίν δου εί ναι η δια μόρ φω ση συν θη κών α ει φό ρου α νά πτυ ξης της ο ρει νής πε ριο χής, με τη δη

Διαβάστε περισσότερα

Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου)

Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου) Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου) Date : Μαΐου 7, 2006 Τα σύγχρονα γεγονότα που αφορούν τα λεγόμενα σκάνδαλα στην Εκκλησία ερμηνεύονται ποικιλοτρόπως,

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 1: Θεσσαλονίκη: Ιστορικά και Πολιτισµικά Χαρακτηριστικά Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου. ΜΑΘΗΜΑ 22 ο ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Θ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με την ιστορία της αρχαίας Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΠΛΟΙΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ που υποβλήθηκε στο

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

Γενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ Γενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Ο ναός ήταν αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού, κτίστηκε στη θέση αυτή από το Μεγάλο Κωνσταντίνο (306-339) αλλά πολύ σύντομα, το 404, καταστράφηκε

Διαβάστε περισσότερα

01 Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ

01 Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Το περίτεχνο τέμπλο του Αγίου Γεωργίου με τα πλευρικά τμήματά του Α Ν Α Δ Ε Ι Ξ Η Τ Ω Ν Μ Ε Τ Α Β Υ Ζ Α Ν Τ Ι Ν Ω Ν Μ Ν Η Μ Ε

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα : Εκδόσεις Χριστοδουλίδη Α. & Π. Χριστοδουλίδη

Διαβάστε περισσότερα

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία:

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία: Εικονομαχία Αιτίες Συνέπειες Ορισμός: η θρησκευτική και πολιτική διαμάχη για τη λατρεία των εικόνων. 1 η Αιτία: 1η Συνέπεια: Αντίπαλες πλευρές: εικονομάχοι > το επίσημο κράτος και τμήμα του πληθυσμού εικονόφιλοι

Διαβάστε περισσότερα

Συντακτικές λειτουργίες

Συντακτικές λειτουργίες 2 Συντακτικές λειτουργίες (Syntactic functions) A. Πτώσεις και συντακτικές λειτουργίες (Cases and syntactic functions) The subject can be identified by asking ποιος (who) or τι (what) the sentence is about.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μονή της Παναγίας Σκριπού της Ορχομενιώτισσας της Βοιωτίας, κοντά στον αρχαίο Ορχομενό, περιλαμβάνει το πιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Αγία Αναστασία η Μεγαλομάρτυς η Φαρμακολύτρια 22 Δεκεμβρίου

Αγία Αναστασία η Μεγαλομάρτυς η Φαρμακολύτρια 22 Δεκεμβρίου Αγία Αναστασία η Μεγαλομάρτυς η Φαρμακολύτρια 22 Δεκεμβρίου http://www.google.com.cy/imgres?imgurl=http://www.pigizois.net/sinaxaristis/12/22.jpg&imgrefurl=http://www.saint.gr/3239/saint.aspx&usg= 3Fna2LMd87t9UxeDDztnUV4LuDo=&h=835&w=586&sz=63&hl=en&start=1&zoom=1&tbnid=bpzYaMtyqRnVnM:&t

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης

Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης Μάθημα 6 : Σωτήριος Σ. Δεσπότης Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΙΙ (Λουκάς-Πράξεις) 2 Ευαγγέλιο = χαρμόσυνη αγγελία

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας»

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγία Θέκλα Βρίσκεται 7χλμ νότια από το κέντρο της Σωτήρας.

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ήταν γύρω στον 11 ου αι. στα χρόνια του Αλέξιου Κομνηνού όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασε με νέα διαμάχη. Άνθρωποι των γραμμάτων και μη,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ενότητα 11: The Unreal Past Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ. Γιώργος Ε 1

Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ. Γιώργος Ε 1 Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ Γιώργος Ε 1 ΣΩΤΗΡΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η Σωτήρα έχει Αγιολογική ονομασία: φέρει το όνομα του Σωτήρος Χριστού. Εξάλλου στις 6 Αυγούστου τελείται μεγάλο πανηγύρι κατά τη γιορτή της Μεταμορφώσεως

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία. Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία. Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας Ο κόσμος του Βυζαντίου G. Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία Ι

Χριστιανική Γραμματεία Ι Χριστιανική Γραμματεία Ι Ενότητα 1-A3-4: Εκκλησιαστικές διατάξεις και ποίηση Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Το Μεσαιωνικό Κάστρο Λεμεσού.

Το Μεσαιωνικό Κάστρο Λεμεσού. Το Μεσαιωνικό Κάστρο Λεμεσού. 1 Περιεχόμενα: Εισαγωγή σελ.3 Ιστορική αναδρομή σελ.4 Περιγραφή του χώρου σελ.5-7 Βιβλιογραφία σελ.8 Παράρτημα σελ.9-10 2 Εισαγωγή. Στο κέντρο της Λεμεσού υπάρχει το Κάστρο

Διαβάστε περισσότερα

Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου

Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου 18/05/2019 Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου / Ιερές Μονές Η μο νή του Με γά λου Με τε ώ ρου δι α μόρ φω σε μί α σει ρά α πό πε ρι κα λείς μου σεια κούς χώ ρους, για την α

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές.

Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές. Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Μια πρώτη επαφή με τη

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Στον 11 ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους. Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος,

Διαβάστε περισσότερα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα Η εκκλησία της Παναγίας της Φορβιώτισσας, περισσότερο γνωστή ως η Παναγία της Ασίνου, βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες της οροσειράς ο του Τροόδους. Είναι κτισμένη στην ανατολική όχθη ενός μικρού χείμαρρου,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α. Διαβάστε τις ειδήσεις και εν συνεχεία σημειώστε. Οπτική γωνία είδησης 1:.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α.  Διαβάστε τις ειδήσεις και εν συνεχεία σημειώστε. Οπτική γωνία είδησης 1:. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α 2 ειδήσεις από ελληνικές εφημερίδες: 1. Τα Νέα, 13-4-2010, Σε ανθρώπινο λάθος αποδίδουν τη συντριβή του αεροσκάφους, http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4569526&ct=2 2. Τα Νέα,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγικά στοιχεία στην Παλαιά Διαθήκη

Εισαγωγικά στοιχεία στην Παλαιά Διαθήκη Εισαγωγικά στοιχεία στην Παλαιά Διαθήκη Οι φιλολογικές πηγές της Πεντατεύχου (Φιλολογικά στρώματα): Οι τέσσερις πηγές της Πεντατεύχου είναι: η Γιαχβική, η Ελωχειμική, το Δευτερονόμιο και ο Ιερατικός Κώδικας.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες.

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες. ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ Μάθημα: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Τάξη: Β Γυμνασίου Ενότητα: Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου Χρόνος εξέτασης: 45 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ι.Μ. Φθιώτιδος: «Ότι αποφασίσει η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας»

Ι.Μ. Φθιώτιδος: «Ότι αποφασίσει η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας» 18/12/2018 Ι.Μ. Φθιώτιδος: «Ότι αποφασίσει η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας» Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Φθιώτιδος Πραγματοποιήθηκε σήμερα το 43ο Ιερατικό Συνέδριο, το οποίο διοργάνωσε η Ιερά Μητρόπολίς Φθιώτιδος

Διαβάστε περισσότερα

2012-2013 ΡΟ ΟΣ 20 ΜΑΪΟΥ. έχεις. κενών ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ! τονίσεις όπου. χρειάζεται. ρόλους. 1994 βραβεύτηκε. 2. Προσπάθησε ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

2012-2013 ΡΟ ΟΣ 20 ΜΑΪΟΥ. έχεις. κενών ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ! τονίσεις όπου. χρειάζεται. ρόλους. 1994 βραβεύτηκε. 2. Προσπάθησε ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ 01-013 Ι ΙΩΤΙΚΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΗΡΙΑ «ΡΟ ΙΩΝ ΠΑΙ ΕΙΑ» ΓΡΑΠΤΟΙ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 01-013 ΒΑΘΜΙ Α: ΗΜΟΤΙΚΟΟ ΤΑΞΗ: Ε ΡΟ ΟΣ 0 ΜΑΪΟΥ 01 ιάβασε προσεκτικά τις ερωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ερμηνεία των Πράξεων των Αποστόλων

Ερμηνεία των Πράξεων των Αποστόλων Ερμηνεία των Πράξεων των Αποστόλων Ενότητα 1.2: Ειδική εισαγωγή - Τα συνοπτικά Ευαγγέλια ΙΙ Σωτήριος Δεσπότης Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Τα συνοπτικά Ευαγγέλια ΙΙ (Λουκάς - Πράξεις) 1 Ευαγγέλιο

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων

Τίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων Τίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων Βαθμίδα: Δευτεροβάθμια Θεματική περιοχή δραστηριότητας: Θεολογία Δημιουργός παρουσίασης: Ξανθή Αλμπανάκη Επικοινωνία: xalbanaki@gmail.com Εκπαιδευτικός

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

Κατακόμβες έχουν βρεθεί στη Ρώμη (60+) στην Αίγυπτο,στη Νάπολη, στη Μάλτα, στη Σικελία και στη Μήλο Οι κρύπτες ήταν διακοσμημένες με τοιχογραφίες που

Κατακόμβες έχουν βρεθεί στη Ρώμη (60+) στην Αίγυπτο,στη Νάπολη, στη Μάλτα, στη Σικελία και στη Μήλο Οι κρύπτες ήταν διακοσμημένες με τοιχογραφίες που Κατακόμβες Κατακόμβες έχουν βρεθεί στη Ρώμη (60+) στην Αίγυπτο,στη Νάπολη, στη Μάλτα, στη Σικελία και στη Μήλο Οι κρύπτες ήταν διακοσμημένες με τοιχογραφίες που είχαν συμβολικές απεικονίσεις με θρησκευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΜΠΤΟ. Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Του Αντιστρατήγου ε.α. Παναγιώτη Πανταζή

ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΜΠΤΟ. Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Του Αντιστρατήγου ε.α. Παναγιώτη Πανταζή ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Του Αντιστρατήγου ε.α. Παναγιώτη Πανταζή Όταν λέµε Αγία Παρασκευή εννοούµε τη µικρή Εκκλησία, που είναι δυτικά του χωριού στη θέση Παναγία (Παναΐα), την οποία βλέπουµε στην

Διαβάστε περισσότερα

Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό

Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό Όπου και να βρεθεί κανείς τον Δεκαπενταύγουστο μοσχοβολά η χάρη Της. Αυτή θα σε οδηγήσει να ανάψεις ένα κερί και να γιορτάσεις μαζί Της

Διαβάστε περισσότερα

Ιωάννης 1[α ]:1 και το οριστικό άρθρο «ο» --- Θεός ή κάποιος θεός;

Ιωάννης 1[α ]:1 και το οριστικό άρθρο «ο» --- Θεός ή κάποιος θεός; Ιωάννης 1[α ]:1 --- Θεός ή «κάποιος θεός»; 1 Ιωάννης 1[α ]:1 και το οριστικό άρθρο «ο» --- Θεός ή κάποιος θεός; Εδώ θα εξετάσουμε το εδάφιο Ιωάννης 1[α ]:1 το οποίο, σύμφωνα με το κείμενο λέει, «Εν αῤχη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY 21 ος ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Δεύτερος Γύρος - 30 Μαρτίου 2011

ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY 21 ος ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Δεύτερος Γύρος - 30 Μαρτίου 2011 Διάρκεια Διαγωνισμού: 3 ώρες Απαντήστε όλες τις ερωτήσεις Μέγιστο Βάρος (20 Μονάδες) Δίνεται ένα σύνολο από N σφαιρίδια τα οποία δεν έχουν όλα το ίδιο βάρος μεταξύ τους και ένα κουτί που αντέχει μέχρι

Διαβάστε περισσότερα

ο Θε ος η η µων κα τα φυ γη η και δυ υ υ να α α α µις βο η θο ος ε εν θλι ψε ε ε σι ταις ευ ρου ου ου ου ου σαις η η µα α α ας σφο ο ο ο

ο Θε ος η η µων κα τα φυ γη η και δυ υ υ να α α α µις βο η θο ος ε εν θλι ψε ε ε σι ταις ευ ρου ου ου ου ου σαις η η µα α α ας σφο ο ο ο Ἐκλογή ἀργοσύντοµος εἰς τὴν Ἁγίν Κυρικήν, κὶ εἰς ἑτέρς Γυνίκς Μάρτυρς. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Ἦχος Νη ε Κ ι δυ υ υ υ ν µι ις Α λ λη λου ου ου ι ι ι ι ο Θε ος η η µων κ τ φυ γη η κι δυ υ υ ν µις βο η θο

Διαβάστε περισσότερα

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης 1 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Οι Πατέρες των πρώτων αιώνων Ποιοι ονοµάζονταν

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ιερός Ναός του Αγ. Παντελεήμονος στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου

Ο Ιερός Ναός του Αγ. Παντελεήμονος στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου 28/07/2019 Ο Ιερός Ναός του Αγ. Παντελεήμονος στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου / Ορθόδοξες Προβολές Στη βορειοανατολική ακμή των τειχών της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου και σε απόσταση μόλις Παντελεήμονος.

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης. Γιώργος Πρίμπας

Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης. Γιώργος Πρίμπας Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης Γιώργος Πρίμπας Το παρόν φωτογραφικό άλμπουμ είναι ένα αφιέρωμα για τους τρεις μεγάλης αρχαιολογικής αξίας χώρους στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο Τα όρια του βυζαντινού κράτους από τα μέσα του 7ου ως τον 9ο αιώνα. Επεξεργασία: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. ΙΜΕ http://www.ime.gr/chronos/09/gr/gallery/main/others/o2p 2.html I. Ο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19/5/2007

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19/5/2007 Οδηγίες: Να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις. Αν κάπου κάνετε κάποιες υποθέσεις να αναφερθούν στη σχετική ερώτηση. Όλα τα αρχεία που αναφέρονται στα προβλήματα βρίσκονται στον ίδιο φάκελο με το εκτελέσιμο

Διαβάστε περισσότερα

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 12 Απριλίου 2014

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 12 Απριλίου 2014 Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 12 Απριλίου 2014 ΙΘ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΣΚΕΠΤΙΚΩΝ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ Επειδή εξάλλου όταν χρησιμοποιούμε τον καθένα από αυτούς τους τρόπους, καθώς και από τους τρόπους

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:. Αριθμός:..

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:. Αριθμός:.. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016 2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02 /06/2017 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ Βαθμός: Ολογράφως:.. Υπογραφή: Ονοματεπώνυμο:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΜΕΛΧΙΣΕΔΕΚ

Η ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΜΕΛΧΙΣΕΔΕΚ Η ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΜΕΛΧΙΣΕΔΕΚ 1. Ιστορία της έρευνας 2. Ο Μελχισεδέκ στην Παλαιά Διαθήκη 3. Ο Μελχισεδέκ στην απόκρυφη γραμματεία 4. Ο Μελχισεδέκ στα χειρόγραφα του Κουμράν 5. Ο Μελχισεδέκ στους Φίλωνα

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 5: Άγιοι Αρχιεπίσκοποι της Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργική. Ενότητα 11: Τελετουργικά ζητήματα. Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας

Λειτουργική. Ενότητα 11: Τελετουργικά ζητήματα. Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Λειτουργική Ενότητα 11: Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Περιεχόμενα ενότητας Η «Τάξη» στη Λατρεία, Σύγχρονα τελετουργικά προβλήματα 2 Α) Η Έννοια της «Τάξεως» στη Λατρεία της

Διαβάστε περισσότερα

ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΘΕΜΑ: «ιερεύνηση της σχέσης µεταξύ φωνηµικής επίγνωσης και ορθογραφικής δεξιότητας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας»

ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΘΕΜΑ: «ιερεύνηση της σχέσης µεταξύ φωνηµικής επίγνωσης και ορθογραφικής δεξιότητας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ «ΠΑΙ ΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΥΛΙΚΟ» ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ που εκπονήθηκε για τη

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα:Αναστασία Επίθετο:Χαραλάμπους Τμήμα: Β 5 Το Κούριον

Όνομα:Αναστασία Επίθετο:Χαραλάμπους Τμήμα: Β 5 Το Κούριον Όνομα:Αναστασία Επίθετο:Χαραλάμπους Τμήμα: Β 5 Το Κούριον Ετος: 2012-2013 Θέμα: Το Κούριο Καθηγήτρια: Κ. Μαρία Χατζημιχαήλ 1 Περιεχόμενα 1. Γενική εισαγωγή...3 2. Ιστορική αναδρομή...4-8 3. Παράρτημα πηγών...9

Διαβάστε περισσότερα

Διάγραμμα αναλυτικής διόρθωσης ελεύθερης γραπτής έκφρασης (έκθεσης)

Διάγραμμα αναλυτικής διόρθωσης ελεύθερης γραπτής έκφρασης (έκθεσης) Διάγραμμα αναλυτικής διόρθωσης ελεύθερης γραπτής έκφρασης (έκθεσης) 1. Χαρακτηριστικά προς αξιολόγηση Α. Περιεχόμενο: πλούτος ιδεών σχετικών με το εξεταζόμενο θέμα. Β. Διάταξη νοημάτων: διάταξη ύλης και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ενότητα 1: Elements of Syntactic Structure Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ

ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ 09.00 -.00 5 ZE MI WA 0 0 0 9 0,95 9 ΑΓ ΓΕ ΠΑ 0 0 0 0 0 0 95 ΑΔ ΡΟ ΙΩ 0 0 0 0 0 0 97 ΑΙ ΚΩ ΠΑ 0 0 0 0 0 0 5 507 ΑΛ ΕΥ ΤΖ 0 0 0 0 0 0 6 99 ΑΝ ΟΡ ΚΩ 7 5 0 0 0,65 7 95 ΑΝ ΙΩ ΟΡ 9 9 9 6

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα Ηφαίστειο της Θήρας Η Μινωική Κρήτη λόγω της εμπορικής αλλά και στρατηγικής θέσης της έγινε γρήγορα μεγάλη ναυτική και εμπορική δύναμη. Οι Μινωίτες πωλούσαν τα προϊόντα τους σε όλη τη Μεσόγειο με αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Μοναδικό παλαιοχριστιανικό μνημείο οι Κατακόμβες της Μήλου

Μοναδικό παλαιοχριστιανικό μνημείο οι Κατακόμβες της Μήλου 09/04/2019 Μοναδικό παλαιοχριστιανικό μνημείο οι Κατακόμβες της Μήλου / Ιστορία - Εθνικά Θέματα Αθανάσιος Κίμων Ευθυμίου, Δημοσιογράφος Εκτός από κοιμητήριο, οι κατακόμβες ήταν και τόπος λατρείας. Έτσι

Διαβάστε περισσότερα

Παναγία Αθηνιώτισσα 6ος αι.

Παναγία Αθηνιώτισσα 6ος αι. Παναγία Αθηνιώτισσα 6ος αι. Ο Παρθενώνας ως χριστιανικός ναός, Κάτοψη. Οι αριθμοί δηλώνουν σε ποιους κίονες υπάρχουν χαράγματα και πόσα σε καθέναν από αυτούς (Ορλάνδος Α.Βρανούσης Λ., Τα χαράγματα του

Διαβάστε περισσότερα

γυναίκας που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η Θεοδώρα, κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, η οποία είχε ασπασθεί το χριστιανισμό. Το 1430, με την κατάληψη

γυναίκας που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η Θεοδώρα, κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, η οποία είχε ασπασθεί το χριστιανισμό. Το 1430, με την κατάληψη Αγία Αικατερίνη Η Αγία Aικατερίνη βρίσκεται σε ενα απο τα καλυτερα μερη της θεσσαλονικης, στην Βορειοδυτική πλευρά της Άνω Πολης.Κτισμένη το 1320 μχ,η ατμόσφαιρα ειναι πολύ ωραία και προπάντον ειναι ήσυχα

Διαβάστε περισσότερα

Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον. Ἕτερον. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη.

Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον. Ἕτερον. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Κυ ρι ε ε λε η σον Ἦχος Πα Α µην Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι ον Ἕτερον. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον Κυ υ ρι ι ον 1 ΙΩΑΝΝΟΥ Α. ΝΕΓΡΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ Η σημερινή βασιλική «Αγ. Σοφία» βρίσκεται στο κέντρο της κύριας νεκρόπολης της αρχαίας πόλης Σέρντικα. Σ αυτή την περιοχή έχουν ανακαλυφθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την 1 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την παλαιότερη γνώση τους, σημειώνουν λεπτομέρειες, παρακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ, ΕΣΠΙ 1

ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ, ΕΣΠΙ 1 ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ, ΕΣΠΙ 1 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ Η έννοια της συνάρτησης είναι θεμελιώδης στο λογισμό και διαπερνά όλους τους μαθηματικούς κλάδους. Για το φοιτητή είναι σημαντικό να κατανοήσει πλήρως αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα

Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα ΣΤΟΧΟΙ: Οι μαθητές να 1. Διατυπώνουν τους προβληματισμούς τους γύρω από τη λατρεία. 2. Υποστηρίζουν με επιχειρήματα ότι στη χριστιανική θρησκεία η λατρεία

Διαβάστε περισσότερα

Section 8.3 Trigonometric Equations

Section 8.3 Trigonometric Equations 99 Section 8. Trigonometric Equations Objective 1: Solve Equations Involving One Trigonometric Function. In this section and the next, we will exple how to solving equations involving trigonometric functions.

Διαβάστε περισσότερα

Πυθαγόρειες Τριάδες: από την ανακάλυψη μιας κανονικότητας στη διατύπωση και την απόδειξη μιας πρότασης

Πυθαγόρειες Τριάδες: από την ανακάλυψη μιας κανονικότητας στη διατύπωση και την απόδειξη μιας πρότασης Πυθαγόρειες Τριάδες: από την ανακάλυψη μιας κανονικότητας στη διατύπωση και την απόδειξη μιας πρότασης Δημήτριος Ντρίζος Σχολικός Σύμβουλος Μαθηματικών Τρικάλων και Καρδίτσας drizosdim@yahoo.gr Σεραφείμ

Διαβάστε περισσότερα

Οικολογική Ερμηνεία. Ενότητα 2 : 2 ο μάθημα. Αικατερίνη Γ. Τσαλαμπούνη Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Οικολογική Ερμηνεία. Ενότητα 2 : 2 ο μάθημα. Αικατερίνη Γ. Τσαλαμπούνη Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οικολογική Ερμηνεία Ενότητα 2 : 2 ο μάθημα Αικατερίνη Γ. Τσαλαμπούνη Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ονοματεπώνυμο Κεντούλλα Πέτρου Αριθμός Φοιτητικής Ταυτότητας 2008761539 Κύπρος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΔΙΟΝ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ Το Δίον ήταν μια αρχαιότατη πόλη στρατηγικής σημασίας και μια από τις πιο φημισμένες μακεδονικές πολιτείες. Η γεωγραφική θέση

Διαβάστε περισσότερα

Ένα εξαιρετικό και αποκαλυπτικό βιβλίο για την Μονή Βατοπαιδίου και την Λίμνη Βιστωνίδα!

Ένα εξαιρετικό και αποκαλυπτικό βιβλίο για την Μονή Βατοπαιδίου και την Λίμνη Βιστωνίδα! 10 Σεπτεμβρίου 2019 Ένα εξαιρετικό και αποκαλυπτικό βιβλίο για την Μονή Βατοπαιδίου και την Λίμνη Βιστωνίδα! Επιστήμες / Εκδόσεις Πασχάλης Ανδρούδης, Μοναχός Κοσμάς Σιμωνοπετρίτης (Παναγιώτης Κυρανούδης)

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Διερεύνηση της αποτελεσματικότητας εναλλακτικών και συμπληρωματικών τεχνικών στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε άτομα με καρκίνο

Διαβάστε περισσότερα

the total number of electrons passing through the lamp.

the total number of electrons passing through the lamp. 1. A 12 V 36 W lamp is lit to normal brightness using a 12 V car battery of negligible internal resistance. The lamp is switched on for one hour (3600 s). For the time of 1 hour, calculate (i) the energy

Διαβάστε περισσότερα

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε Ἦχος Νη α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε στη η και ε πι κα α θε ε ε ε δρα α λοι οι µων ου ουκ ε ε κα θι ι σε ε ε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β,

Διαβάστε περισσότερα

1.2.3 ιαρ θρω τι κές πο λι τι κές...35 1.2.4 Σύ στη μα έ λεγ χου της κοι νής α λιευ τι κής πο λι τι κής...37

1.2.3 ιαρ θρω τι κές πο λι τι κές...35 1.2.4 Σύ στη μα έ λεγ χου της κοι νής α λιευ τι κής πο λι τι κής...37 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕ Φ Α Λ ΑΙΟ ΤΟ ΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ... 21 ΚΕ Φ Α Λ ΑΙΟ 1 o Η ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1.1 Η Α λιεί α ως Οι κο νο μι κή ρα στη ριό τη τα...25 1.2 Η Κοι νο τι κή Α λιευ τι κή Πο λι τι κή...28

Διαβάστε περισσότερα

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις 26/12/2018 Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις / Επικαιρότητα Η πόλη της Βηθλεέμ είναι ένας προορισμός μεγάλου ενδιαφέροντος όχι μόνο θρησκευτικού αλλά και ιστορικού. ΘΕΜΑ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΣ 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ BRAILLE ΑΠΟ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΤΥΦΛΩΣΗ

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ BRAILLE ΑΠΟ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΤΥΦΛΩΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ BRAILLE

Διαβάστε περισσότερα

«Χρήσεις γης, αξίες γης και κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στο Δήμο Χαλκιδέων. Η μεταξύ τους σχέση και εξέλιξη.»

«Χρήσεις γης, αξίες γης και κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στο Δήμο Χαλκιδέων. Η μεταξύ τους σχέση και εξέλιξη.» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: «Χρήσεις γης, αξίες γης και κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στο Δήμο Χαλκιδέων.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ Σχολή Μηχανικής και Τεχνολογίας Πτυχιακή εργασία ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ Σωτήρης Παύλου Λεμεσός, Μάιος 2018 i ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα: 9 Μέγεθος: 56 cm ² Μέση κυκλοφορία: 1030 Επικοινωνία εντύπου:

Σελίδα: 9 Μέγεθος: 56 cm ² Μέση κυκλοφορία: 1030 Επικοινωνία εντύπου: Σελίδα: 16 Μέγεθος: 510 cm ² Μέση κυκλοφορία: 7510 Επικοινωνία εντύπου: (210) 8113000 Σελίδα: 9 Μέγεθος: 56 cm ² Μέση κυκλοφορία: 1030 Επικοινωνία εντύπου: 210 5231.831-4 Είδος: Εφημερίδα / Κύρια / Οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Ο ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΟΓΚΟΓΟΝΙΔΙΟΥ BRCA1 ΚΑΙ BRCA2. Βασούλλα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ Διδασκαλία της λογοτεχνίας με τη μέθοδο project ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠ/ΚΟΣ: ΗΛΙΑΔΗ ΑΜΑΛΙΑ ΠΕ02, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ: Απελευθέρωση του μαθητή αναγνώστη από το άγχος

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική

Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική 28/12/2018 Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Δημητριάδος και Αλμυρού Σκέψεις στην ανατολή του νέου χρόνου Σκέψεις καρδιάς κατέθεσε ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος

Διαβάστε περισσότερα

How to register an account with the Hellenic Community of Sheffield.

How to register an account with the Hellenic Community of Sheffield. How to register an account with the Hellenic Community of Sheffield. (1) EN: Go to address GR: Πηγαίνετε στη διεύθυνση: http://www.helleniccommunityofsheffield.com (2) EN: At the bottom of the page, click

Διαβάστε περισσότερα

Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης

Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος Αξιολόγηση περίληψης Γιούλη Χρονοπούλου Μάιος 2018 Αξιολόγηση περίληψης Η δυσκολία συγκρότησης (και αξιολόγησης) της περίληψης Η περίληψη εμπεριέχει μια (φαινομενική) αντίφαση: είναι ταυτόχρονα ένα κείμενο δικό μας και ξένο.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΜΕΣΡΙΚΗ ΣΕΚΜΗΡΙΩΗ ΣΟΤ ΙΕΡΟΤ ΝΑΟΤ ΣΟΤ ΣΙΜΙΟΤ ΣΑΤΡΟΤ ΣΟ ΠΕΛΕΝΔΡΙ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΤΣΟΜΑΣΟΠΟΙΗΜΕΝΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΩΣΟΓΡΑΜΜΕΣΡΙΑ

ΓΕΩΜΕΣΡΙΚΗ ΣΕΚΜΗΡΙΩΗ ΣΟΤ ΙΕΡΟΤ ΝΑΟΤ ΣΟΤ ΣΙΜΙΟΤ ΣΑΤΡΟΤ ΣΟ ΠΕΛΕΝΔΡΙ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΤΣΟΜΑΣΟΠΟΙΗΜΕΝΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΩΣΟΓΡΑΜΜΕΣΡΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΣΟΒΙΟ ΠΟΛΤΣΕΧΝΕΙΟ ΣΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ-ΣΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΟΜΕΑ ΣΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΦΩΣΟΓΡΑΜΜΕΣΡΙΑ ΓΕΩΜΕΣΡΙΚΗ ΣΕΚΜΗΡΙΩΗ ΣΟΤ ΙΕΡΟΤ ΝΑΟΤ ΣΟΤ ΣΙΜΙΟΤ ΣΑΤΡΟΤ ΣΟ ΠΕΛΕΝΔΡΙ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΤΣΟΜΑΣΟΠΟΙΗΜΕΝΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα

Ψηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα [1] Ψηφίδες για τη Νεοελληνική Γλώσσα Παρουσίαση και ενδεικτικά παραδείγματα εκπαιδευτικής αξιοποίησης Συντάκτρια: Μαρία Αλεξίου (εκπαιδευτικός ΠΕ02, ΜΔΕ Θεωρητικής Γλωσσολογίας, συντονίστρια του ψηφιακού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΩΝΙΔΟΥ Λεμεσός, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια και η ανάπτυξη του τουρισμού

Η έννοια και η ανάπτυξη του τουρισμού Η έννοια και η ανάπτυξη του τουρισμού ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2016 Βελισσαρίου Ευστάθιος Καθηγητής Τουριστικής Οικονομίας 1 Εισαγωγή Ο τουρισμός παγκοσμίως θεωρείται ένας από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κλάδους

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΓΕΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΛΥΣΟΚΙΝΗΣΗΣ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΡΟΛΕΪ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΓΕΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΛΥΣΟΚΙΝΗΣΗΣ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΡΟΛΕΪ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΓΕΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΛΥΣΟΚΙΝΗΣΗΣ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΡΟΛΕΪ Μάριος Σταυρίδης Λεμεσός, Ιούνιος 2017 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Jesse Maassen and Mark Lundstrom Purdue University November 25, 2013

Jesse Maassen and Mark Lundstrom Purdue University November 25, 2013 Notes on Average Scattering imes and Hall Factors Jesse Maassen and Mar Lundstrom Purdue University November 5, 13 I. Introduction 1 II. Solution of the BE 1 III. Exercises: Woring out average scattering

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΑΤΗΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΑΤΗΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ: ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΑΤΗΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ PE 462.499

Διαβάστε περισσότερα

Θέατρο ιονύσου Ελευθερέως. Λίλιαν Παπαγιαννίδη Βαρβάκειο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο

Θέατρο ιονύσου Ελευθερέως. Λίλιαν Παπαγιαννίδη Βαρβάκειο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Θέατρο ιονύσου Ελευθερέως Λίλιαν Παπαγιαννίδη Βαρβάκειο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο 2013-2014 Λίγα λόγια για τον ιόνυσο Ήταν ο πιο πρόσχαρος από τους θεούς και από τους πιο αγαπητούς στους ανθρώπους,

Διαβάστε περισσότερα

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 1. Τι ήταν και γιατί γράφτηκαν οι επιστολές του αποστόλου Παύλου; Ήταν γράμματα που έστελνε ο απόστολος στις χριστιανικές κοινότητες που είχε ιδρύσει.

Διαβάστε περισσότερα

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας ΜΑΘΗΜΑ 7 Ο Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας σύμφωνα με τη χρονική σειρά που πραγματοποιήθηκαν: 1. Προαναγγελία του Μεσσία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα Όλοι λίγο πολύ έχουμε ακούσει τα λόγια: «Σε βαπτίζω στο όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» είτε έχουμε βαπτιστεί είτε όχι (δείτε Ματθ. 28/κη

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Της Μαρίας Αποστόλα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Της Μαρίας Αποστόλα ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Της Μαρίας Αποστόλα Η Ελλάδα υπήρξε από τους πρώτους δέκτες του Χριστιανισμού και τα μνημεία της ελληνικής ορθοδοξίας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εθνικής κληρονομιάς, αποτελώντας

Διαβάστε περισσότερα