ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΓΡΙΑΣ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ

Transcript

1

2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΓΡΙΑΣ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ Παιδαγωγική ομάδα: Καθηγητές: Παπαγιάννη Αλεξάνδρα Μαγαλιός Τηλέμαχος

3 Αναζητώντας τις δικές μας ευαισθησίες σχετικά με το περιβάλλον και ανιχνεύοντας τις ευαισθησίες των μαθητών μας, θελήσαμε να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών για τη θάλασσα. Αυτή τη θάλασσα που είναι το φόντο της καθημερινότητας μας, τη θάλασσα που απλώνεται δύο τετράγωνα πιο κάτω από το σχολείο μας, κυριολεκτικά στα πόδια μας. Έτσι λοιπόν εστιάσαμε στον Παγασητικό και υλοποιήσαμε ένα πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με τίτλο: «Παγασητικός Μια ματιά στη δική μας θάλασσα». Η ευαισθητοποίηση των μαθητών έγινε στις πρώτες συναντήσεις με την παρουσίαση διαφόρων φωτογραφιών και ενός αφιερώματος της κρατικής τηλεόρασης για τον Παγασητικό και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ως κλειστή θάλασσα.

4 Σκοποί Στόχοι Γνωριμία με την θάλασσα και το παράκτιο οικοσύστημα. Να γνωρίσουν οι μαθητές την έννοια της βιοποικιλότητας. Να διερευνήσουν μέσα από την επιτόπια καταγραφή τους κινδύνους και τα προβλήματα που απειλούν το θαλάσσιο οικοσύστημα της περιοχής. Να αξιολογήσουν τους κινδύνους που δημιουργούν οι ανθρωπογενείς επιδράσεις. Να αναγνωρίσουν την ιδιαίτερη χλωρίδα και πανίδα της θάλασσάς μας. Να καταδείξουν τα προβλήματα που προκύπτουν από τη ρύπανση της θάλασσας. Να διαμορφώσουν θετική στάση και υπεύθυνη συμπεριφορά απέναντι στο περιβάλλον. Να συμμετέχουν με δράσεις στον καθαρισμό της παράκτιας ζώνης. Να αναπτύξουν δεξιότητες στο να παρατηρούν, να μετρούν, να καταγράφουν, και να ταξινομούν. Να συνειδητοποιήσουν την αξία της θάλασσας, και να προβληματιστούν για τη ληστρική εκμετάλλευση της που οδηγεί στην εξάντληση των αποθεμάτων της. Να επικοινωνήσουν με την τοπική κοινωνία, να αλληλεπιδράσουν και να σφυγμομετρήσουν τις απόψεις της. Να προβληματιστούν και να προβάλλουν την ανάγκη εύρεσης βιώσιμων λύσεων στην κατεύθυνση της αειφορικής διαχείρισης των νερών του ΠΑΓΑΣΗΤΙΚΟΥ

5 Παρουσίαση εκπαιδευτικού εποπτικού υλικού Στις τρείς πρώτες συναντήσεις της ομάδας παρουσιάστηκε στα μέλη της απόσπασμα από ένα αφιέρωμα της κρατικής τηλεόρασης σχετικά με τον Παγασητικό και τα προβλήματα που αντιμετώπιζε πριν τη λειτουργία των εγκαταστάσεων του βιολογικού καθαρισμού. Επίσης παρουσιάστηκε και μοιράστηκε στους μαθητές υλικό που μας δόθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας από τον κ. Ιωάννη Καραπαναγιωτίδη (M.Sc., Ph.D.) του τμήματος Γεωπονίας Ιχθυολογίας & Υδάτινου Περιβάλλοντος. Τέλος, η προβληματική μας εμπλουτίστηκε από το υλικό της Περιβαλλοντικής Πρωτοβουλίας Μαγνησίας Ακολούθησαν συζητήσεις σχετικά με τα θέματα που παρουσιάστηκαν στα αποσπάσματα, στους κινδύνους που αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια το θαλάσσιο περιβάλλον, προβληματισμός και προτάσεις λύσης των προβλημάτων.

6 Οργάνωση ομάδων εργασίας Μετά τις πρώτες συναντήσεις που έγιναν στο σχολείο, έγινε χωρισμός των παιδιών σε ομάδες, με βάση τα ενδιαφέροντά τους. Κάθε ομάδα ανέλαβε να ασχοληθεί με διαφορετική ενότητα του θέματος: 1η Ομάδα: ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΓΑΣΗΤΙΚΟΥ ΚΟΡΑΛΛΙΑ. 2η Ομάδα: ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΓΑΣΗΤΙΚΟΥ. 3η Ομάδα: ΟΙΚΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΓΑΣΗΤΙΚΟΥ. 4η Ομάδα: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΓΑΣΗΤΙΚΟΥ. 5η Ομάδα: ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ - ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΓΑΣΗΤΙΚΟΥ. 6η Ομάδα: ΥΠΕΡΑΛΙΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΓΑΣΗΤΙΚΟΥ. 7η Ομάδα: ΚΑΡΛΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΑΓΑΣΗΤΙΚΟ 8η Ομάδα: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

7 Συλλέγοντας πληροφορίες, υλικό και φωτογραφίζοντας Στις επόμενες συναντήσεις η κάθε ομάδα παρουσίαζε το υλικό που συγκέντρωνε από πηγές τόσο από σχετική βιβλιογραφία όσο και από το Internet. Εκμεταλλευτήκαμε μια σχολική εκδρομή για να περπατήσουμε κατά μήκος της ακτής μέχρι τα Λεχώνια, φωτογραφίζοντας την παραλιακή ζώνη και την ανθρώπινη παρέμβαση (οικιστική και τουριστική κυρίως) πάνω της. Παράλληλα μαζέψαμε υλικό (βότσαλα, κοχύλια, σκελετούς θαλάσσιων ζώων) που χρησιμοποιήθηκε σε κατασκευές.

8

9

10

11

12

13 Παρουσίαση βιβλίου για τον Παγασητικό από τον γιατρό Θεόδωρο Περράκη Την Τρίτη στις επισκέφτηκε το σχολείο μας ο γνωστός συμπολίτης γιατρός Θ. Περράκης, για να μας παρουσιάσει την έρευνα του σχετικά με τον βυθό του Παγασητικού. Τη παρουσίαση παρακολούθησαν όλα τα παιδιά της Γ Γυμνασίου με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Παρουσιάστηκε έκθεση και προβλήθηκαν διαφάνειες από «υποβρύχιες φωτογραφίες» και βίντεο με τους υφάλους τα κοράλλια και τα ναυάγια στο βυθό του Παγασητικού, καθώς και εικόνες από το χαοτικό διάστημα μέσω του τηλεσκοπίου Hubble. Ακολούθησε συζήτηση των παιδιών με τον κ. Περράκη.

14 Επίσκεψη στο ΚΠΕ Ανατολικού Ολύμπου Η υλοποίηση των στόχων που θέσαμε προϋπέθετε την επίσκεψή μας σε πεδίο εργασίας. Γι αυτό το λόγο, στις 15 Μαρτίου 2012 η περιβαλλοντική ομάδα πραγματοποίησε την πρώτη εξόρμηση που απέβλεπε στην καλύτερη επαφή των παιδιών με το θέμα. Συγκεκριμένα οι καθηγητές υπεύθυνοι του προγράμματος μαζί με τους μαθητές της ομάδας επισκέφθηκαν το ΚΠΕ Ανατολικού Ολύμπου, που βρίσκεται στον Παλαιό Παντελεήμονα Ν. Πιερίας. Μετά την ενημέρωση που έγινε από τους υπευθύνους, ακολούθησε ο χωρισμός των μαθητών και καθηγητών σε 2 ομάδες.

15 Οι δύο ομάδες ακολουθώντας τις υπευθύνους του ΚΠΕ επισκέφτηκαν τον υδροβιότοπο των Νέων Πόρων, παρατήρησαν είδη χλωρίδας και πανίδας του οικοσυστήματος, συγκέντρωσαν υλικό από την παραλία και ενημερώθηκαν για τα προβλήματα της περιοχής. Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε το κάστρο του Πλαταμώνα και τον παραδοσιακό οικισμό του Παλαιού Παντελεήμονα όπου έγινε παρουσίαση σχετικά με τα ιδιαίτερα στοιχεία του τοπικού θαλάσσιου οικοσυστήματος

16 Επίσκεψη στο ΚΠΕ Στυλίδας Στις 24 Απριλίου 2012 η περιβαλλοντική ομάδα του σχολείου επισκέφθηκε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Στυλίδας, στα πλαίσια των δραστηριοτήτων μακριά από το Σχολικό περιβάλλον. Ένα από τα προγράμματα του ΚΠΕ Στυλίδας αφορά τον Μαλιακό κόλπο ο οποίος αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ρύπανσης, συναφή με τον Παγασητικό με τον οποίο γειτονεύει.

17 Την αρχική παρουσίαση για τον Μαλιακό κόλπο και τα ιδιαίτερα προβλήματα του διαδέχτηκε ο χωρισμός των μαθητών σε τρεις υποομάδες οι οποίες διαδοχικά συμμετείχαν στις παρακάτω δραστηριότητες: Παρατήρηση στο μικροσκόπιο υλικού από κοντινές και όχι μόνο παραλίες. Γνωριμία με τα απολιθώματα, τα ορυκτά και τα πετρώματα. Με φόντο μια μακέτα του Μαλιακού, τα παιδιά αυτοσχεδίασαν και δημιούργησαν ιστορίες καθημερινής καταστροφής του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Βίντεο Επισκέψεων

18 Ερωτηματολόγια Προσπαθώντας να σχηματίσουμε μια καλύτερη εικόνα για τη σχέση της τοπικής κοινωνίας με τα προβλήματα του Παγασητικού φτιάξαμε ένα ερωτηματολόγιο το οποίο μοιράσαμε σε εξορμήσεις στην παραλιακή ζώνη της Αγριάς. Η πρώτη αίσθηση που αποκομίσαμε ήταν ότι το θέμα ενδιέφερε σε μεγάλο βαθμό τον κόσμο και αυτό αποτυπώθηκε και στις απαντήσεις αλλά και στις προτάσεις τους για βελτιώσεις. Το δείγμα αποτελούνταν από 100 άτομα διαφόρων ηλικιών και επαγγελμάτων και οι απαντήσεις που δόθηκαν συνοψίζονται στα διαγράμματα που ακολουθούν. Απαντήσεις - Γραφήματα

19 Έχετε να προτείνετε κάτι για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην παραθαλάσσια ζώνη; Στην ερώτηση αυτή είχαμε μια μεγάλη γκάμα απαντήσεων και προτάσεων: Η κυρίαρχη απάντηση αναδεικνύει την ανάγκη επέκτασης του ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ στην περιοχή της Αγριάς και την βελτίωση του αποχετευτικού δικτύου. Επίσης πολλοί πρότειναν την ανάγκη συχνών ελέγχων στα παραλιακά καταστήματα αλλά και στις βιομηχανίες καθώς και την επιβολή προστίμων.

20 Επιπλέον προτάθηκαν και τα παρακάτω: 1. Συχνοί καθαρισμοί από εθελοντές. 2. Απομάκρυνση των μπαζών από την παράκτια ζώνη. 3. Διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων στο νερό της θάλασσας σε τακτά χρονικά διαστήματα. 4. Περισσότερη ενημέρωση από διάφορους φορείς σε θέματα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος. 5. Διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης στους πολίτες. 6. Περισσότεροι κάδοι απορριμμάτων. 7. Καλύτερη και πιο ευδιάκριτη σήμανση. 8. Αποτελεσματικότεροι έλεγχοι στην αλιεία.

21 Συμπεράσματα Αρχικά, από τα ερωτηματολόγια φαίνεται ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που ρωτήσαμε θεωρεί ότι δεν φροντίζουμε όσο θα έπρεπε το θαλάσσιο περιβάλλον μας και προτείνει μια σειρά μέτρων για την καλύτερη διαχείρισή του. Το 48% χαρακτηρίζει την ποιότητα της ακτής της Αγριάς μέτρια, το 15% κακή και πάνω από το 50% θεωρεί την υποδομή της ανεπαρκή. Σαν κυριότερες πηγές ρύπανσης αξιολογούνται πρώτα οι βιομηχανίες, ακολουθούν τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, τα διερχόμενα πλοία, τα παραλιακά εστιατόρια - καφετέριες και τα οικιακά απόβλητα. Επίσης η πλειοψηφία θεωρεί ότι τόσο η παράκτια αλιεία όσο και η τουριστική ανάπτυξη δεν σέβονται τις ανάγκες του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Τέλος, και ίσως πιο σημαντικό απ όλα, κυριαρχεί η άποψη ότι οι κάτοικοι της περιοχής είναι στην καλύτερη περίπτωση επιφανειακά και στη χειρότερη ελάχιστα συνειδητοποιημένοι όσον αφορά τη συμπεριφορά τους απέναντι στο περιβάλλον.

22 Συνάντηση με τους ερασιτέχνες αλιείς της Αγριάς Στις αρχές Απριλίου αντιπροσωπεία των μαθητών μαζί με τους καθηγητές της ομάδας συνάντησε τους ερασιτέχνες αλιείς της Αγριάς, όπου μετά από μια πολύ ωραία συζήτηση συλλέξαμε αρκετές χρήσιμες πληροφορίες που συνοψίζονται στα παρακάτω: Συνέντευξη αλιέων

23 Σύνθεση Τελική αξιολόγηση Συγκεντρώνοντας το υλικό μας στη διάρκεια αυτού του προγράμματος και συζητώντας στους κόλπους της κάθε ομάδας συνειδητοποιήσαμε ότι το θέμα μας είχε επεκταθεί αρκετά αποκτώντας πτυχές και παραμέτρους που ξεπερνούσαν τα όρια μιας περιβαλλοντικής ομάδας γυμνασίου. Ωστόσο μέσα από το οδοιπορικό τόσων μηνών μπορούμε να πούμε πως πετύχαμε τους βασικούς μας στόχους : Είδαμε, αγγίξαμε, φωτογραφίσαμε την παράκτια ζωή στη δική μας γωνιά του Παγασητικού και την ανθρώπινη επέμβαση πάνω της Γνωρίσαμε την έννοια της βιοποικιλότητας και είδαμε την τεράστια σημασία της τροφικής αλυσίδας στη διατήρηση της υγείας του θαλάσσιου οικοσυστήματος (π.χ. το καλοκαίρι του 1983 έλειψε ο κρίκος του ζωοπλαγκτού και το φυτοπλαγκτόν τότε κατάκλυσε κυριολεκτικά τον Παγασητικό).

24 Βρήκαμε μετρήσεις και αναλύσεις του νερού (οι πιο πρόσφατες που έχουμε στα χέρια μας είναι του 2009, τέτοιες δειγματοληψίες διαπιστώσαμε ότι δεν γίνονται και πολύ συχνά) και είδαμε ότι τα νούμερα γενικά - και όχι σε μέρες νηνεμίας - στην περιοχή μας δεν είναι ανησυχητικά. Συνδέσαμε αυτές τις μετρήσεις με τις κοντινές πηγές ρύπανσης (βιομηχανίες, ελαιοτριβεία, εντατικές καλλιέργειες με φυτοφάρμακα) και είδαμε ότι πολλές από αυτές είναι ανεξέλεγκτες (ποιος θα μπορούσε να μετρήσει πόσοι τόνοι λιπασμάτων επιβαρύνουν τον Παγασητικό και ποια ακριβώς φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται;) Είχαμε την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με τη χλωρίδα και την πανίδα άλλων παραθαλάσσιων περιοχών και γνωρίσαμε τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα οικοσυστήματα του Μαλιακού και της ακτής της Πιερίας.

25 Συζητήσαμε με ειδικούς αλλά και με ψαράδες, επικοινωνήσαμε με την τοπική κοινωνία και νοιώσαμε την ανησυχία της, ακούσαμε την ανάγκη της να διασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για την θάλασσα από την οποία τόσο άμεσα εξαρτάται και συγκεντρώσαμε τις προτάσεις της για μια αειφορική διαχείριση του Παγασητικού κόλπου. Τέλος, δουλεύοντας ομαδικά συνειδητοποιήσαμε τη δύναμη της ομάδας, τη δυνατότητα του καθένα να διαμορφώνει το σύνολο και τη δυνατότητα του συνόλου να διεκδικεί μια άλλη σχέση με το περιβάλλον.

26 Από τις αρχές του 2011 ξεκίνησε και συνεχίζεται έως σήμερα η λειτουργία του Blog του Γυμνασίου ενώ από τις αρχές του 2012 δημιουργήθηκε και η σελίδα μας στο Facebook. Σκοπός τους η παρουσίαση των δράσεων της Περιβαλλοντικής ομάδας του σχολείου, αλλά και των υπόλοιπων δραστηριοτήτων του Γυμνασίου. Θα μας βρείτε στις διευθύνσεις:

27

28 Ελπίζουμε ως ομάδα να κάναμε τα παιδιά να εκτιμήσουν την αξία της θάλασσας, να συμβάλλαμε στην ευαισθητοποίηση τους σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και να κατανοήσουν ότι η ύπαρξη του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την ύπαρξη του ανθρώπινου είδους. Λήξη παρουσίασης